Διώχθηκαν αυτοί που, όπως θα δούμε, έθεσαν την φιλοσοφία πάνω σε ορθές και επιστημονικές απτές βάσεις. Η δεισιδαιμονία μπορεί να είναι αθάνατη, αλλά υπόκειται κι αυτή στην φθορά του χρόνου. Ήδη της έχουν πέσει αρκετά από τα κοφτερά της δόντια. Κάποτε, στο πολύ μακρινό μέλλον, θα αποτελεί έκθεμα στο μουσείο της ανάπτυξης των επιστημών.
ΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΙΩΞΗ ΤΟΥ ΑΝΑΞΑΓΟΡΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ:
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Περικλής 32.1 Περί δε τούτον τον χρόνον [αρχή τον Πελοποννησιακού πολέμου] … και ψήφισμα Διοπείθης έγραψεν είσαγγέλλεσθαι τους τα θεια μη νομίζοντας ή λόγους περί των μεταρσίων διδάσκοντας απερειδόμενος εις Περικλέα δι’ Αναξαγόρου την ύπόνοιαν … (3) Αναξαγόραν δε φοβηθείς έξέπεμψεν έκ της πόλεως.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Εκείνον περίπου τον καιρό [αρχή του Πελοποννησιακού πολέμου] … ο Διοπείθης πρότεινε (στην εκκλησία του δήμου) την ψήφιση του νόμου, να καταγγέλλονται όσοι δεν πιστεύουν στα θεία ή διδάσκουν άλλες θεωρίες για τα ουράνια φαινόμενα, στρέφοντας τις υποψίες εναντίον του Περικλή διαμέσου του Αναξαγόρα. Τότε φοβήθηκε (ό Περικλής) για τη ζωη του Αναξαγόρα, τον φυγάδευσε από την πόλη.
ΚΕΙΜΕΝΟ:
ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ XII 39 [επί άρχοντος Ευθυδήμου 431 π.Χ.]: προς δε τούτοις Αναξαγόραν τον σοφιστήν διδάσκαλον όντα Περικλέους ως ασεβούντα εις τους θεούς εσυκοφάντουν.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Επιπλέον συκοφαντούσαν και τον φιλόσοφο Αναξαγόρα, πού ίπαν δάσκαλος τοΰ Περικλή, ότι δείχνει ασέβεια προς τους θεούς.
ΚΕΙΜΕΝΟ:
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Νικίας 23,2: ο γαρ πρώτος σαφέστατόν τε πάντων και θαρραλεώτατον περί σελήνης καταυγασμών και σκιάς λόγον εις γραφήν καταθέμενος Αναξαγόρας ουτ’ αυτός ην παλαιός ούτε ο λόγος ένδοξος αλλ’ απόρρητος έτι και δι’ ολίγων και μετ’ ευλαβείας τινός ή πίστεως βαδίζων. (3) ου γαρ ηνείχοντο τους φυσικούς και μετεωρολέσχας τότε καλουμένους, ως εις αίτιας άλογους και δυνάμεις απρονοήτους και κατηναγκασμένα πάθη διατρίβοντας το θείον, άλλα και Πρωταγόρας έφυγε και Αναξαγόραν εΙρχθέντα μόλις περιεποιήσατο Περικλής.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Ό πρώτος πού διατύπωσε γραπτώς τη γνώμη του, με τη μεγαλύτερη σαφήνεια απ’ όλους και θάρρος, για το φως της σελήνης και τη σκιά της, ό Αναξαγόρας, δεν ήταν ο ίδιος αρχαίος ούτε η θεωρία του πολύ γνωστή, άλλα παρέμεινε ακόμη απόρρητη και κυκλοφορούσε ανάμεσα σε λίγους πού τον ασπάζονταν με κάποια επιφύλαξη μάλλον παρά με ανεπιφύλακτη εμπιστοσύνη. Γιατί δεν ανέχονταν τους φυσικούς φιλοσόφους, πού τους αποκαλούσαν τότε “μετεωρολέσχες” (αστρολόγους), επειδή μετέβαλλαν το θείον σε άλογες αιτίες, και σε δυνάμεις αδιάφορες και σε καταπιεσμένα συναισθήματα. Ακόμη και ο Πρωταγόρας εξορίσθηκε, και τον Αναξαγόρα με δυσκολία τον έσωσε από τη φυλακή ό Περικλής.
ΚΕΙΜΕΝΟ:
ΙΩΣΗΠΟΣ, Κατ’ Απίωνος ΙΙ 265: Αναξαγόρας δε Κλαζομένιος ην, αλλ’ ότι νομιζόντων Αθηναίων τον ήλιον είναι θεόν ό δ’ αυτόν εφη μύλον είναι διάπυρον, θάνατον αυτού παρ’ ολίγας ψήφους κατέγνωσαν.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Ό Αναξαγόρας ήταν Κλαζομένιος, άλλα επειδή οι Αθηναίοι πίστευαν ότι ό ήλιος είναι θεός, αυτός όμως (είπε) ότι είναι λίθος πυρακτωμένος, παρά λίγους ψήφους θα τον καταδίκαζαν σε θάνατο.
ΚΕΙΜΕΝΟ:
ΟΛΥΜΠΙΟΔΩΡΟΣ, Εις τα Μετεωρολογικά Αριστοτέλους, σ. 17, 19 εκδ. Stuve:μόνα δε τα άστρα πυροείδη εισίν, ώς και τον Αναξαγόραν μύδρον καλέσαι τον ήλιον δια το άμετρον της πυρώσεως. Μύδρος γαρ έστιν ό πεπυρακτωμένος σίδηρος, διό και ο Αναξαγόρας έξωστρακίσθη εκ των Αθηναίων ως τοιούτον τι τολμήσας ειπείν. Ύστερον δέ ανεκλήθη δια της Περικλέους ρητορείας· ακροατής γαρ ων ετυχεν ο Περικλής Αναξαγόρου.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Μόνον τα άστρα είναι πυρακτωμένα, όπως λέει και ό Αναξαγόρας για τον ήλιο αποκαλώντας τον “μύδρο”, επειδή ή πυράκτωση του είναι υπερβολική γιατί “μύδρος” λέγεται το πυρακτωμένο σίδηρο. Και για τον λόγο αυτό ό Αναξαγόρας εξορίστηκε από τους Αθηναίους, επειδή τόλμησε να πει κάτι παρόμοιο (για τον ήλιο). Αργότερα όμως τον επανέφεραν χάρη στη ρητορική δεινότητα του Περικλή. Διότι ο Περικλής έτυχε να είναι μαθητής του Αναξαγόρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου