Η αναβλητικότητα

Αναβλητικότητα, ή αναβολή της δράσης, είναι η τάση να μεταθέτουμε για αύριο τις δυσάρεστες αλλά σημαντικές πράξεις: τις επίπονες ασκήσεις στο γυμναστήριο, την εγγραφή σε μια φθηνότερη ασφάλεια, το να γράψουμε ευχαριστήριες κάρτες. Οι καλές αποφάσεις της πρωτοχρονιάς δεν αλλάζουν τίποτα. Η αναβλητικότητα είναι παράλογη διότι ο σκοπός δεν υλοποιείται από μόνος του. Ξέρουμε όμως ότι η υλοποίησή του είναι κάτι καλό για μας. Τότε γιατί αναβάλλουμε τα σημαντικά πράγματα που έχουμε να κάνουμε; Επειδή υπάρχει ένα χρονικό χάσμα ανάμεσα στην επένδυση και στο κέρδος. Και το να πηδήξουμε αυτό το χαντάκι απαιτεί μεγάλο διανοητικό σθένος, όπως απέδειξε ο ψυχολόγος Ρόι Μπαουμάιστερ μ’ ένα πολύ έξυπνο πείραμα. Έβαλε, λοιπόν, φοιτητές μπροστά σ’ έναν φούρνο από τον οποίο έβγαιναν εξαίσιες μυρωδιές από κουλουράκια με κομμάτια σοκολάτας. Έπειτα τοποθέτησε μπροστά στον φούρνο μια γαβάθα γεμάτη ραπανάκια και είπε στους φοιτητές ότι μπορούσαν να φάνε όσα ραπανάκια ήθελαν. Τους απαγόρευσε όμως ρητά να αγγίξουν τα κουλουράκια. Και τους άφησε μόνους για μισή ώρα. Στους φοιτητές μια δεύτερης ομάδας επέτρεψε να φάνε όσα κουλουράκια ήθελαν. Μετά από τριάντα λεπτά, οι δύο ομάδες φοιτητών έπρεπε να λύσουν ένα αρκετά δύσκολο μαθηματικό πρόβλημα. Οι φοιτητές που δεν μπόρεσαν να αγγίξουν τα κουλουράκια εγκατέλειψαν την άσκηση δύο φορές γρηγορότερα από εκείνους που μπορούσαν να φάνε όσα ήθελαν. Ο αυτοέλεγχος τους είχε απομυζήσει πολλή διανοητική ενέργεια, τη θέληση που τώρα τους έλειπε για να λύσουν την άσκηση. Η θέληση λειτουργεί σαν μπαταρία – τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Αν η ενέργεια καταναλωθεί, είναι άδεια και αδυνατεί να αντιμετωπίσει περαιτέρω προκλήσεις.
Πρόκειται για θεμελιώδη γνώση. Ο αυτοέλεγχος δεν μπορεί να διατηρηθεί εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο. Έχουμε ανάγκη από φάσεις χαλάρωσης, από στιγμές όπου αφηνόμαστε να μας παρασύρουν τα γεγονότα και όπου επαναφορτίζουμε τις μπαταρίες μας. Αυτό είναι το πρώτο.

Ο δεύτερος σημαντικός όρος για να ξεφύγουμε από την αναβλητικότητα είναι να χρησιμοποιούμε στρατηγικές ή μικρά τεχνάσματα που μας εμποδίζουν να παρασυρθούμε υπερβολικά από τα γεγονότα. Μέρος αυτών είναι η απομάκρυνση πραγμάτων που μας διασπούν την προσοχή. Όταν γράφω ένα μυθιστόρημα, κόβω τη σύνδεση μου στο διαδίκτυο, διότι ξέρω ότι θα δοκιμάσω μεγάλο πειρασμό να σερφάρω μόλις αρχίσει να με καταβάλλει η κούραση. Μια από τις καλύτερες στρατηγικές είναι να βάζουμε – ή να μας βάζουν – προθεσμίες. Ο ψυχολόγος Νταν Αριέλυ διαπίστωσε ότι οι προθεσμίες που ορίζονται από μια εξωτερική εξουσία – για παράδειγμα, η ημερομηνία παράδοσης μιας σχολικής εργασίας ή της φορολογικής δήλωσης – αποδεικνύονται οι πιο αποτελεσματικές. Οι προθεσμίες που θέτουμε οι ίδιοι στον εαυτό μας δε λειτουργούν παρά μόνον όταν η δουλειά που πρέπει να κάνουμε μπορεί να διαιρεθεί σε πολλά μέρη το καθένα εκ των οποίων περιέχει μια πολύ σαφή προθεσμία. Οι καλές αποφάσεις της πρωτοχρονιάς που δε συνδέονται με πολύ συγκεκριμένους μικρότερους στόχους είναι καταδικασμένες σε αποτυχία.

Συμπέρασμα: η αναβλητικότητα είναι παράλογη, πλην όμως ανθρώπινη. Για να την καταπολεμήσετε, συνδυάστε διάφορες μεθόδους.