Τον 1ο αιώνα π.Χ., στη Ρώμη, δύσκολα έβρισκες άνθρωπο των γραμμάτων και των τεχνών που να μην είχε κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα, κυρίως στην Αθήνα. Στα χρόνια των ρωμαϊκών εμφυλίων πολέμων, το «κλεινόν άστυ», που είχε χάσει από πολύ καιρό την παλιά πολιτική και στρατιωτική αίγλη του, δεν ήταν παρά μια ήσυχη πανεπιστημιούπολη που όφειλε το κύρος της στις μεγάλες φιλοσοφικές σχολές, στους διανοούμενους και στους συνεχιστές της μεγάλης καλλιτεχνικής της παράδοσης. Σ᾽ αυτό το «Παρίσι» της αρχαιότητας έρχονταν για παρακολούθηση μαθημάτων, σεμιναρίων και πνευματικών εκδηλώσεων όσοι Ρωμαίοι διέθεταν την οικονομική άνεση. «Έχει κάνει σπουδές στην Αθήνα!» έλεγαν με θαυμασμό οι Ρωμαίοι· και για όσους είχαν το σχετικό «πιστοποιητικό» οι πόρτες για δημόσια σταδιοδρομία και αξιώματα ήταν διάπλατα ανοιχτές.
Πρέπει να ήταν κάπου είκοσι χρόνων ο Οράτιος όταν βρέθηκε στην Αθήνα. Και εκεί, στον «Σύλλογο Ρωμαίων Φοιτητών», συνάντησε πολλούς άλλους συμπατριώτες του, ανάμεσά τους και τον γιο ενός διάσημου πολιτικού, ρήτορα και φιλόσοφου, τον Μάρκο Κικέρωνα. Η συζήτηση ανάμεσα στους δυο γίνεται στο δωμάτιο του Οράτιου. Τέλος Αυγούστου του 44 π.Χ.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Σε ψάχνω τρεις μέρες τώρα, φίλε· πέρασα πολλές φορές από το σπίτι σου, αλλά εσύ πουθενά. Τι γίνεσαι;
ΟΡΑΤΙΟΣ: Βασικά έρχομαι σπίτι αργά, μόνο για ύπνο. Έχω πολλές παρακολουθήσεις, Μάρκο, και τρέχω συνέχεια από την Ακαδημία στον Περίπατο.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Βάζω στοίχημα ότι στον Περίπατο πηγαίνεις βασικά για τον Κράτιππο, έτσι;
ΟΡΑΤΙΟΣ: Φοβερός ο τύπος, δε συμφωνείς; Κρατάω συνέχεια σημειώσεις από τα μαθήματά του, αν και ορισμένες φορές ο λόγος που χρησιμοποιεί είναι ιδιαίτερα περίπλοκος και με δυσκολεύει.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Αυτός είναι ο λόγος που σταμάτησα να τον παρακολουθώ εγώ - τουλάχιστον προς το παρόν και μέχρι να βελτιωθούν κι άλλο τα ελληνικά μου. Εσύ με τη γλώσσα πώς τα πας;
ΟΡΑΤΙΟΣ: Από ό,τι μου λένε οι έλληνες γνωστοί μου, έχω κάνει φοβερή πρόοδο. Με την προφορά υπάρχουν κάποια προβλήματα, αλλά είμαι σίγουρος ότι με τον καιρό θα τα ξεπεράσω κι αυτά. Φοβερά μουσική και απαλή γλώσσα· συνήθως εκεί που τα σκατώνω είναι ο τονισμός.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Άσε, μην το συζητάς. Αλλά τώρα μη μου πεις, ρε συ, ότι τρως όλη σου τη μέρα σε παρακολουθήσεις. Κάπου αλλού είσαι μπλεγμένος και κάνεις το κορόιδο…
ΟΡΑΤΙΟΣ: Μάρκο, είσαι μεγάλη μάρκα… το ᾽πιασες. Ναι, υπάρχει και κάτι άλλο, πολύ, πολύ σημαντικό.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Ε, απ᾽ τον Μάρκο δεν μπορείς να κρυφτείς… Για λέγε, για λέγε…
ΟΡΑΤΙΟΣ: Είσαι έτοιμος να ακούσεις;
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Πεθαίνω από περιέργεια.
ΟΡΑΤΙΟΣ: Λοιπόν - μαζεύω χειρόγραφα· έχω κάνει ολόκληρη βιβλιοθήκη.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Ε, δεν είμαστε καλά! Τι είδους χειρόγραφα μαζεύεις, δηλαδή;
ΟΡΑΤΙΟΣ: Θες να σου δείξω; Έχω βρει σπάνιες, σπανιότατες, εκδόσεις από ποιήματα του Αλκαίου, της Σαπφώς και του Ανακρέοντα - πράγματα που δε βρίσκεις στη Ρώμη με καμιά κυβέρνηση. Και σήμερα μόλις παράγγειλα σε ένα γραφέα να μου ετοιμάσει τους Ολυμπιόνικους και τους Πυθιόνικους του Πίνδαρου.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Καλά, ρε φίλε, εσύ πρέπει να ξοδεύεις όλα σου τα λεφτά σε χειρόγραφα. Δεν τρως;
ΟΡΑΤΙΟΣ: Όχι ακριβώς· αλλά όπως βλέπεις, η κοιλίτσα δε λέει να πέσει.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Ξέρω ότι σε ενδιέφεραν πάντα οι έλληνες λυρικοί, αλλά δε φανταζόμουν ότι είχες τέτοια τρέλα.
ΟΡΑΤΙΟΣ: Τρέλα που μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, φίλε μου Μάρκο. Έχω ήδη αρχίσει να σχεδιάζω ορισμένα λυρικά ποιήματα στα λατινικά, χρησιμοποιώντας ελληνικά λυρικά μέτρα. Δύσκολη ιστορία, αλλά μ᾽ έχει απορροφήσει πλήρως. Αυτή τη στιγμή, όπως δε θα ξέρεις μάλλον, στα λατινικά δεν υπάρχει καθαρόαιμη λυρική ποιητική συλλογή - εκτός από μερικά σκόρπια που έγραψε πριν από μερικά χρόνια ο Κάτουλλος, και κάτι άλλα παλιότερα, χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις. Μάρκο, θα σου πω κάτι και ας με θεωρήσεις μεγαλομανή. Θέλω να γίνω ο Ρωμαίος Αλκαίος-Πίνδαρος-Ανακρέων-Σαπφώ…
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Τέσσερα σε συσκευασία ενός, δηλαδή.
ΟΡΑΤΙΟΣ: Τέσσερα και βάλε. Είναι ανεξάντλητος ο πλούτος και η ομορφιά της ελληνικής λυρικής ποίησης· και όλος αυτός ο πλούτος περιμένει να διασχίσει την Αδριατική για να φθάσει στη Ρώμη. Αναλαμβάνω να το κάνω εγώ, και θα το κάνω.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Καλό κουράγιο και καλό αέρα στα πανιά σου, Οράτιε - τι άλλο να πω;
ΟΡΑΤΙΟΣ: Καλά το είπες αυτό. Ευχήσου μου να γίνω ο δέκατος λυρικός στον «κανόνα» των εννιά λυρικών ποιητών.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Να στρογγυλέψει και το νούμερο, εδώ που τα λέμε.
ΟΡΑΤΙΟΣ: Ελπίζω να μη με δουλεύεις.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Καθόλου, άλλωστε σου έχω απόλυτη εμπιστοσύνη και το ταλέντο σου το ξέρω καλά. [αλλάζοντας ύφος] Αλλά να πούμε και κάτι άλλο τώρα;
ΟΡΑΤΙΟΣ: Εννοείς κάτι σημαντικότερο από τον Αλκαίο και τον Πίνδαρο;
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Εννοώ κάτι που μας αφορά άμεσα και επειγόντως όλους μας.
ΟΡΑΤΙΟΣ: Όλους μας; Ποιους όλους μας;
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Όλους τους Ρωμαίους. Λοιπόν, άκου - γιατί μάλλον δεν έχεις πάρει μυρουδιά εσύ. Εδώ και τρεις μέρες βρίσκεται στην Αθήνα ο Βρούτος. Τι σου λέει αυτό;
ΟΡΑΤΙΟΣ: Μιλάμε για το γνωστό Βρούτο, που ανέκοψε την πορεία του Ιουλίου Καίσαρα κλπ.;
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Ποιον άλλον; [πιο χαμηλόφωνα] Κλείσε την πόρτα μην τυχόν και ακουγόμαστε. Είναι εδώ για να οργανώσει όλους τους δημοκρατικούς Ρωμαίους που ζουν αυτή τη στιγμή στην Αθήνα και στην Ελλάδα γενικότερα.
ΟΡΑΤΙΟΣ: Ναι, εντάξει, αλλά-
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Άσε να τελειώσω πρώτα. Καταλαβαίνεις ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για την οργάνωση του αντιστασιακού αγώνα. Από όσο ξέρω, πάμε για ένοπλη σύγκρουση με τη μαφία Αντώνιου και Οκταβιανού. Μου λένε ότι η ανταπόκριση, όπου κι αν πήγε ως τώρα ο Βρούτος, είναι ενθουσιώδης, κυρίως από τους φοιτητές. Δεν πρέπει να μείνουμε με σταυρωμένα χέρια, Οράτιε. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στον Αντώνιο και τον Οκταβιανό να πετύχουν σε βάρος των δημοκρατικών θεσμών αυτό που άρχισε ο Καίσαρ.
ΟΡΑΤΙΟΣ: Να σε ρωτήσω κάτι-
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ [κόβοντας τον συνομιλητή του ανυπόμονα]: Δεν τέλειωσα ακόμα. Το άλλο νέο είναι ότι τις επόμενες μέρες αναμένεται στην Αθήνα και ο Κάσσιος. Έχω πληροφορίες ότι οι Αθηναίοι ετοιμάζονται να τους υποδεχτούν με δόξες και τιμές, και περνάει ήδη μια πρόταση να στηθούν μπρούντζινοι ανδριάντες και των δύο δίπλα στα αγάλματα των τυραννοκτόνων, του Αρμόδιου και του Αριστογείτονα.
ΟΡΑΤΙΟΣ: Δηλαδή η κοινή γνώμη στην Αθήνα είναι υπέρ των δημοκρατικών;
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Αυτό είναι δεδομένο· γουστάρουν τους τυραννοκτόνους, έχουν παράδοση οι άνθρωποι.
ΟΡΑΤΙΟΣ: Να σε ρωτήσω τώρα κάτι; Εμείς, χωρίς εκπαίδευση, όπλα κλπ., τι ρόλο θα παίξουμε;
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Όλα αυτά θα κανονιστούν. Σημασία έχει να δείξουμε τη διάθεση μας και να βοηθήσουμε με όλη μας τη δύναμη την οργάνωση της αντίστασης στην αρχική της φάση. Δεν πρέπει να απουσιάσει κανένας μας από αυτό το προσκλητήριο, Οράτιε. Ο Πίνδαρος και η Σαπφώ μπορούν να περιμένουν, η Δημοκρατία όχι. Τι σκέφτεσαι;
ΟΡΑΤΙΟΣ: Σκέφτομαι αν θα προλάβει ο γραφέας να μου τελειώσει τα κείμενα του Πίνδαρου - και, βεβαίως, σκέφτομαι ότι μπαίνουμε σε κρίσιμη περίοδο. Φίλε μου, παραβλέποντας το σχόλιό σου για το αν και κατά πόσο μπορεί να περιμένει ο Πίνδαρος και η Σαπφώ, θα συμφωνήσω μαζί σου ότι έχουμε όλοι την υποχρέωση να βάλουμε το χέρι μας για την υπόθεση της Δημοκρατίας.
Μ. ΚΙΚΕΡΩΝ: Έτσι, μπράβο. Λοιπόν, θα περάσω και από τους υπόλοιπους γνωστούς μέχρι το βράδυ. Ίσως μάθω περισσότερα. Πρέπει να είμαστε σε συνεχή επαφή. Κοίτα μη χαθείς πάλι, έτσι;
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου