Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, ΙΣΤΟΡΙΑΙ

ΘΟΥΚ 8.56.1–8.56.4

(ΘΟΥΚ 8.47.1–8.59.1: Η δράση του Αλκιβιάδη στην Ιωνία) 

Υπονόμευση της συμφωνίας Αθηναίων ολιγαρχικών–Τισσαφέρνη από τον Αλκιβιάδη

[8.56.1] Μετὰ δὲ ταῦτα οἱ μὲν Χῖοι ἔκ τε γῆς καὶ θαλάσσης ἔτι
μᾶλλον ἢ πρότερον ἐπολιορκοῦντο καὶ ὁ λιμὸς αὐτόθι ἦν
μέγας· οἱ δὲ περὶ τὸν Πείσανδρον Ἀθηναίων πρέσβεις
ἀφικόμενοι ὡς τὸν Τισσαφέρνην λόγους ποιοῦνται περὶ τῆς
ὁμολογίας. [8.56.2] Ἀλκιβιάδης δέ (οὐ γὰρ αὐτῷ πάνυ τὰ ἀπὸ
Τισσαφέρνους βέβαια ἦν, φοβουμένου τοὺς Πελοποννη-
σίους μᾶλλον καὶ ἔτι βουλομένου, καθάπερ καὶ ὑπ’ ἐκείνου
ἐδιδάσκετο, τρίβειν ἀμφοτέρους) τρέπεται ἐπὶ τοιόνδε εἶδος
ὥστε τὸν Τισσαφέρνην ὡς μέγιστα αἰτοῦντα παρὰ τῶν
Ἀθηναίων μὴ ξυμβῆναι. [8.56.3] δοκεῖ δέ μοι καὶ ὁ Τισσαφέρνης
τὸ αὐτὸ βουληθῆναι, αὐτὸς μὲν διὰ τὸ δέος, ὁ δὲ Ἀλκι-
βιάδης, ἐπειδὴ ἑώρα ἐκεῖνον καὶ ὣς οὐ ξυμβησείοντα, δοκεῖν
τοῖς Ἀθηναίοις ἐβούλετο μὴ ἀδύνατος εἶναι πεῖσαι, ἀλλ’
ὡς πεπεισμένῳ Τισσαφέρνει καὶ βουλομένῳ προσχωρῆσαι
τοὺς Ἀθηναίους μὴ ἱκανὰ διδόναι. [8.56.4] ᾔτει γὰρ τοσαῦτα
ὑπερβάλλων ὁ Ἀλκιβιάδης, λέγων αὐτὸς ὑπὲρ παρόντος
τοῦ Τισσαφέρνους, ὥστε τὸ τῶν Ἀθηναίων, καίπερ ἐπὶ
πολὺ ὅτι αἰτοίη ξυγχωρούντων, ὅμως αἴτιον γενέσθαι·
Ἰωνίαν τε γὰρ πᾶσαν ἠξίου δίδοσθαι καὶ αὖθις νήσους τε
τὰς ἐπικειμένας καὶ ἄλλα, οἷς οὐκ ἐναντιουμένων τῶν Ἀθη-
ναίων τέλος ἐν τῇ τρίτῃ ἤδη ξυνόδῳ, δείσας μὴ πάνυ
φωραθῇ ἀδύνατος ὤν, ναῦς ἠξίου ἐᾶν βασιλέα ποιεῖσθαι
καὶ παραπλεῖν τὴν ἑαυτοῦ γῆν ὅπῃ ἂν καὶ ὅσαις ἂν βούλη-
ται. ἐνταῦθα δὴ οὐκέτι ... ἀλλ’ ἄπορα νομίσαντες οἱ
Ἀθηναῖοι καὶ ὑπὸ τοῦ Ἀλκιβιάδου ἐξηπατῆσθαι, δι’ ὀργῆς
ἀπελθόντες κομίζονται ἐς τὴν Σάμον.

***

[8.56.1] Ύστερ' απ' αυτά έγινε η πολιορκία της πολιτείας των Χίων πιο στενή και πιο σκληρή, τόσο από τη στεριά όσο κι από τη θάλασσα κ' έπεσε μεγάλη πείνα· από την άλλη μεριά οι πρέσβεις της ομάδας του Πεισάνδρου, που είχαν έρθει στην αυλή του Τισσαφέρνη, άρχισαν τις διαπραγματεύσεις για να κλείσουν συμφωνία. [8.56.2] Ο Αλκιβιάδης όμως (που δεν ήταν εντελώς σίγουρος για τις διαθέσεις του Τισσαφέρνη προς αυτόν, γιατί ο Τισσαφέρνης φοβόταν ακόμα τους Πελοποννησίους περισσότερο παρά τους Αθηναίους κ' εξακολουθούσε ν' αποσκοπεί, κατά τις προηγούμενες ορμήνειες του ίδιου του Αλκιβιάδη, να εξαντλήσει και τα δύο μέρη), σοφίστηκε το ακόλουθο: να προβάλει ο Τισσαφέρνης όσο το δυνατό μεγαλύτερες απαιτήσεις από τους Αθηναίους, κ' έτσι να μην κλείσει συμφωνία. [8.56.3] Και μου φαίνεται πως κι ο Τισσαφέρνης τότε το ίδιο επιθυμούσε κι αυτός, επειδή φοβόταν, κι ο Αλκιβιάδης, μια κ' έβλεπε πως δεν είχε εκείνος σκοπό να κλείσει συμφωνία, ήθελε να δώσει στους Αθηναίους την εντύπωση πως δεν ήταν εντελώς χωρίς επιρροή πάνω στον Τισσαφέρνη, αλλά πως ενώ ο Τισσαφέρνης είχε πειστεί και ήταν πρόθυμος να υπογράψει, δεν πρόσφεραν οι Αθηναίοι αρκετά. [8.56.4] Έφτασε λοιπόν ν' αξιώνει τόσο υπερβολικά πράματα ο Αλκιβιάδης, μιλώντας ο ίδιος από μέρους του Τισσαφέρνη, ακόμα κι όταν βρισκόταν αυτός μπροστά, ώστε ενώ οι Αθηναίοι παραχωρούσαν για πολλήν ώρα ό,τι τους ζητούσε, όμως τέλος φάνηκε πως αυτοί έφταιγαν για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων γιατί απαιτούσε ολόκληρη την Ιωνία, και ύστερα τα γειτονικά της νησιά, κι άλλα ακόμα· κ' επειδή δεν εναντιώθηκαν οι Αθηναίοι σ' αυτά, τέλος στην τρίτη σύσκεψη, από το φόβο του μην ξεσκεπαστεί πως δεν είχε καμιάν επίδραση, ζήτησε να επιτρέψουν οι Αθηναίοι να ναυπηγήσει ο βασιλιάς καράβια και να 'χει το δικαίωμα ν' αρμενίζει στα δικά τους «χωρικά ύδατα» όπου θέλει και μ' όσα καράβια θέλει. Εδώ πια οι Αθηναίοι, θεωρώντας πως δεν υπήρχε τρόπος να συνεννοηθούν, και πιστεύοντας πως τους είχε ξεγελάσει ο Αλκιβιάδης, έφυγαν έξω φρενών και πέρασαν με καράβι στη Σάμο.