Οἱ ἄ­μι­σθοι πο­λι­τι­κοὶ τῆς Ἀρ­χαί­ας Ἑλ­λά­δας

Οἱ ἄ­μι­σθοι πο­λι­τι­κοὶ τῆς Ἀρ­χαί­ας Ἑλ­λά­δας

Οὐ­δεὶς δη­μό­σιος λει­τουρ­γὸς ἀ­μει­βό­ταν 

 

  Στὰ λε­ξι­κὰ σὰν «ἐ­πάγ­γελ­μα» ὁ­ρί­ζε­ται «ἡ «βι­ο­πο­ρι­στι­κὴ ἐρ­γα­σί­α τι­νός» καὶ σὰν «ἐ­παγ­γελ­μα­τί­ας» ὁ ἀ­σκῶν βι­ο­πο­ρι­στι­κὴν ἐργα­σί­αν». Ἑ­πο­μέ­νως, ὅ­ταν ἀ­σκῶ ἐ­πάγ­γελ­μα, σκο­πός μου εἷ­ναι νὰ ἐ­ξα­σφα­λί­ζω τὰ πρὸς τὸ ζῆν, καὶ κα­τὰ λο­γι­κὴν ἀ­να­γκαι­ό­τη­τα ἡ ψυ­χο­λο­γι­κὴ ἀ­φε­τη­ρί­α καὶ τὸ λο­γι­κὸ κί­νη­τρό μου ὡς ἐ­παγ­γελ­μα­τί­α εἶ­ναι τὸ ἀ­το­μι­κὸ καὶ οἰ­κο­γε­νει­α­κό μου συμ­φέ­ρον. Δὲν νο­εῖ­ται ἐ­παγ­γελ­μα­τί­ας ποὺ σκο­πεύ­ει στὴν ἱ­κα­νο­ποί­η­ση τοῦ ἀ­το­μι­κοῦ ἢ οἰ­κο­γε­νει­α­κοῦ συμ­φέ­ρο­ντος ἄλ­λου ἀ­τό­μου. Τὸ συμ­φέ­ρον τοῦ δευ­τέ­ρου ἀ­τό­μου ἱ­κα­νο­ποι­εῖ­ται ἀ­πὸ τὴν ἄ­σκη­ση ἐ­παγ­γέλ­μα­τος ἐκ μέ­ρους αὐ­τοῦ τοῦ ἰδί­ου καὶ ὄ­χι ἐκ μέ­ρους τὸν πρώ­του.

Ἐκ δι­α­μέ­τρου ἀ­ντί­θε­τα πρὸς τὴν ἀ­φε­τη­ρί­α, τὰ κί­νη­τρα καὶ τοὺς σκο­ποὺς τοῦ ἐ­παγ­γέλ­μα­τος καὶ τοῦ ἐ­παγ­γελ­μα­τί­α εἶ­ναι ἡ ἀ­φε­τη­ρί­α, τὰ κί­νη­τρα καὶ οἱ σκο­ποὶ τοῦ λει­τουρ­γή­μα­τος καὶ τοῦ λει­τουρ­γοῦ. Ἐ­νῷ τὸ ἐ­πάγ­γελ­μα ἀ­φο­ρᾷ στὸ ἄ­το­μο καὶ στὴν ἰ­κα­νο­ποί­η­ση τοῦ ἀ­το­μι­κοῦ συμ­φέ­ρο­ντος, τὸ λει­τούρ­γη­μα εἶ­ναι ἔν­νοι­α ἀ­πα­ραί­τη­τα συ­ναρ­τη­μέ­νη πρὸς τὶς ἔν­νοι­ες τοῦ συ­νό­λου καὶ τοῦ γε­νι­κοῦ συμ­φέ­ρο­ντος. Καὶ ἂν o ἐ­παγ­γελ­μα­τί­ας ξε­κι­νὰ ἀ­πὸ τὴν ἀ­φε­τη­ρί­α τοῦ λαμ­βά­νειν, ὁ λει­τουρ­γὸς ξε­κι­νᾷ ἀ­πὸ τὴν ἀ­φε­τη­ρί­α τοῦ προ-σφέ­ρειν. Στὴν ἑλ­λη­νι­κὴ γλῶσσα λει­τούρ­γη­μα (ἄρχ. «λει­τουρ­γί­α») ση­μαί­νει «ἐν τῇ εὐ­ρεῖ­ᾳ ἔν­νοι­ᾳ πᾶ­σαν πα­ρο­χήν, ὑ­πη­ρε­σί­αν, δα­πά­νην, προ­σφε­ρο­μέ­νην ἀ­πὸ τὸ ἄ­το­μον πρὸς τὴν Πό-λι­τεί­αν» καὶ λει­τουρ­γὸς ση­μαί­νει ὁ πα­ρέ­χων, προ­σφέ­ρων, ὑ­πη­ρε­τῶν, δα­πα­νῶν δι­ὰ τὴν Πο­λι­τεί­αν» αὐ­τὰ ποὺ σὰν ἄ­το­μο κα­τέ­χει ὁ ἴδι­ος (ἀ­γα­θά, χρή­μα­τα, ὑ­πη­ρε­σί­α, γνώ­σεις κ.λπ.­). Ὅ­ταν ἀ­σκῶ λει­τούρ­γη­μα, σκο­πός μου δὲν εἶ­ναι νὰ ἐ­ξα­σφα­λί­σω τὰ πρὸς τὸ ζῆν ἐ­μοῦ καὶ τῆς οἰ­κο­γε­νεί­ας μου (ὅ­πως συμ­βαί­νει ὅ­ταν ἀ­σκῶ ἐ­πάγ­γελ­μα), ἀλ­λά νὰ πα­ρα­χω­ρή­σω πρὸς τὸ σύ­νο­λο, τὴν Πο­λι­τεί­α ὅ,τι χρει­ά­ζε­ται γι­ὰ τὴ δι­κή της ἐ­πι­βί­ω­ση («δι­δό­ναι τοῖς πολ­λοῖς τὰ ἐμά»­). Τὸ ἀ­το­μι­κὸ συμ­φέ­ρον ὄ­χι μό­νο δὲν συμ­βι­βά­ζε­ται μὲ τὸ λει­τούρ­γη­μα, ἀλ­λά καὶ συ­γκρού­ε­ται πρὸς αὐ­τό, δε­δο­μέ­νου ὅ­τι ἀπὸ τὴ σκο­πι­ὰ τοῦ ἀ­τό­μου ἡ προ­σφο­ρά, πα­ρο­χή, δα­πά­νη κ.λπ. πρὸς τὴν Πο­λι­τεί­α ἀ­πο­τε­λεῖ μεί­ω­ση, ζη­μί­α τῶν προ­σω­πι­κῶν καὶ οἰ­κο­γε­νει­α­κῶν ἀ­γα­θῶν, δυ­να­μι­κοῦ κ.λπ.

Τo ἀ­συμ­βί­βα­στο με­τα­ξὺ τοῦ ἐ­παγ­γέλ­μα­τος καὶ τοῦ λει­τουρ­γή­μα­τος ἐ­φαρ­μό­σθη­κε ἂ­π’ ὅ­λες τὶς Πο­λι­τεῖ­ες ποὺ ἀ­πο­τέ­λε­σαν κα­τα­στά­σεις Ἀρ­χής καὶ ὄ­χι ἐ­ξου­σί­ας. Δὲν ἔ­χου­με λό­γους νὰ ἀ­να­φερ­θοῦ­με σὲ πε­ρι­πτώ­σεις ἄλ­λων ἐ­θνῶν, ἀφοῦϋ στὰ πο­λι­τι­κο­κοι­νω­νι­κὰ πρό­τυ­πα ποὺ συ­νέ­λα­βε καὶ ὑ­λο­ποί­η­σε τὸ Ἑλ­λη­νι­κὸ Ἔ­θνος στὶς ἐ­λεύ­θε­ρες φά­σεις τῆς ἱ­στο­ρί­ας του -μὲ ἐ­ξαί­ρε­ση τὶς πε­ρι­ό­δους κα­τα­πτώ­σε­ως ἢ τὶς πε­ρι­ό­δους ἔ­ντο­νης πα­ρου­σί­ας ξέ­νων ἐ­πι­δρά­σε­ων, ὅ­πως ἦ­ταν οἱ ἐ­πο­χὲς τοῦ Βυ­ζα­ντί­ου καὶ τοῦ ση­με­ρι­νοῦ Νε­ο­ελ­λη­νι­κοῦ Κρά­τους-, ἡ ταύ­τι­ση τῆς ἰ­δι­ό­τη­τας τοῦ ἐ­παγ­γελ­μα­τί­α μὲ τὴν ἰ­δι­ό­τη­τα τοῦ δη­μό­σι­ου λει­τουρ­γοῦ ἦ­ταν ἀ­δι­α­νό­η­τη σὰν σύλ­λη­ψη καὶ ἀ­πα­ρά­δε­κτη σὰν πο­λι­τι­κὴ πρα­κτι­κή. Στὴν πε­ρί­ο­δο ἀ­κμῆς ὅ­λων τῶν πό­λε­ων-κρα­τῶν τῆς ἀρ­χαί­ας Ἑλ­λά­δας οἱ πο­λι­τι­κοὶ ἄρ­χο­ντες, οἱ δι­κα­στές, οἱ δι­πλω­μα­τι­κοὶ ἀ­πε­σταλ­μέ­νοι καὶ οἱ «πρέ­σβεις», οἱ στρα­τι­ω­τι­κοὶ ἡ­γή­το­ρες καὶ γε­νι­κὰ ὅ­λα τὰ ἄ­το­μα ποὺ εἶ­ναι τε­ταγ­μέ­να στὴν ὑ­πη­ρε­σί­α τοῦ συ­νό­λου καὶ τῆς Πο­λι­τεί­ας δὲν ἀ­πο­ζοῦϋν ἀ­πὸ τὸ λει­τούρ­γη­μα ποὺ ἀ­σκοῦν, εἶ­ναι ἄ­μι­σθοι.

Ὁ θε­σμὸς τοῦ ἄ­μι­σθου μή-ἐ­παγ­γελ­μα­τί­α ὑ­πη­ρέ­τη τοῦ συ­νό­λου δὲν ἄ­φω­ροῦ­σε μό­νο στοὺς ἀ­να­λαμ­βά­νο­ντες δη­μό­σι­α ἀ­ξι­ώ­μα­τα, ἀλ­λά σὲ πολ­λὲς πε­ρι­πτώ­σεις ἐ­πε­κτει­νό­ταν καὶ σὲ οἱ­ο­δή­πο­τε ἁ­πλὸ πο­λί­τη ποὺ προ­σέ­φε­ρε οἱ­α­δή­πο­τε ὑ­πη­ρε­σί­α στὴν Πο­λι­τεί­α: οἱ στρα­τι­ῶ­τες, οἱ πο­λῖ­τες-δι­κα­στές, οἱ ἀ­στυ­νο­μι­κοί, οἱ «ὑ­πάλ­λη­λοι» δη­μο­σί­ων λει­τουρ­γι­ῶν, οἱ κα­τα­σκευ­α­στὲς δη­μο­σί­ων, κοι­νο­τι­κῶν καὶ κοι­νω­φε­λῶν ἔρ­γων δὲν ἔ­παιρ­ναν κα­νε­νὸς εἴ­δους ἀ­μοι­βή. Τὸ πο­λύ-πο­λὺ νὰ κα­τα­βάλ­λο­νταν σ’ αὐ­τοὺς ἔ­ξο­δα ποὺ εἶ­χαν κά­νει (π.χ. τα­ξι­δι­οῦ). Στὴν Ἀ­θη­να­ϊ­κή Πο­λι­τεί­α μά­λι­στα λει­τουρ­γοὶ κα­τ’ ἐ­ξο­χὴν ἦ­σαν οἱ ἰ­δι­ῶ­τες πο­λῖ­τες, ποὺ ἀ­νε­λάμ­βα­ναν μὲ δι­κά τους χρή­μα­τα τὴν κά­λυ­ψη δη­μο­σί­ων δα­πα­νῶν, ὅπως ἡ συ­ντή­ρη­ση πο­λε­μι­κῶν πλοί­ων, τὸ ἀ­νέ­βα­σμα θε­α­τρι­κῶν ἔρ­γων, ἡ ὀρ­γά­νω­ση ἀ­γώ­νων («τρι­η­ραρ­χί­α», «χο­ρη­γί­α» κ.λπ.­). ­Ἀ­πὸ τὸ πρῶ­το μέ­χρι τὸ τε­λευ­ταῖ­ο μέ­λος τῆς Πο­λι­τεί­ας κα­νεὶς δὲν ἀ­ποζοῦϋ­σε ἀ­πὸ τὴν ἴδι­α τὴν Πο­λι­τεί­α. Τὸ Δη­μό­σι­ο Τα­μεῖ­ο ὑ­πῆρ­χε γι­ὰ νὰ κα­λύ­πτῃ δα­πά­νες ἄ­σχε­τες πρὸς τὴ μι­σθο­δο­σί­α: ἀ­γο­ρὰ ὑλι­κοῦ, ἐ­ξο­πλι­σμός, κα­τα­σκευ­ὴ στό­λου, παι­δεί­α, κον­δύ­λι­α καὶ δα­πά­νες (ὄ­χι μι­σθοί) γι­ὰ τὴν ἐ­ξω­τε­ρι­κὴ πο­λι­τι­κή. Δη­μό­σι­ο τα­μεῖ­ο ποὺ με­τα­βάλ­λε­ται σὲ «κορ­βα­νά» (ἀ­πὸ τὴν ἐ­βραίι­κη λέ­ξη k­o­r­v­an), δη­λα­δὴ σὲ χρη­μα­το­φυ­λά­κι­ο τῆς Ἱ­ε­ρου­σα­λήμ, ἀ­πὸ τὸ ὅ­ποι­ο ἀ­πο­μυ­ζοῦν μη­νι­ά­τι­κα, με­ρο­κά­μα­τα καὶ ἀ­πο­ζη­μι­ώ­σεις οἱ πά­σης κα­τη­γο­ρί­ας μι­σθο­φό­ροι, ὑ­πῆρ­ξεν ἔν­νοι­α ποὺ συ­νέ­λα­βε τὸ ἑ­βρα­ϊ­κὸ πνεῦ­μα, εἶ­ναι θε­σμὸς ἐ­ντε­λῶς ξέ­νος πρὸς τὴν ἑλ­λη­νι­κὴ πο­λι­τι­κὴ ἀ­ντί­λη­ψη.

Γι­ὰ ν’ ἀ­πο­φυ­γὴ τὸν ἀ­πο­κλει­σμὸ ἀ­πὸ τὰ δη­μό­σι­α λει­τουρ­γή­μα­τα τῶν ἀ­ξί­ων καὶ ἱ­κα­νῶν πο­λι­τῶν ποὺ δὲν εἶ­χαν πε­ρι­ου­σί­α ἢ εἰ­σο­δήμα­τα -καὶ ἑ­πο­μέ­νως οἱ ὑ­πο­χρε­ώ­σεις τους ἐκ τῆς ἀ­να­λή­ψε­ως δη­μο­σῖ­ων κα­θη­κό­ντων καὶ ἀ­πο­στο­λῶν θὰ τοὺς ἀ­φαι­ροῦ­σαν τὴ δυ­να­τό­τη­τα νὰ ἀ­σκοῦν τὸ ἐ­πάγ­γελ­μά τους γι­ὰ νὰ ζή­σουν-, ἡ ἑλ­λη­νι­κὴ πο­λι­τι­κὴ σκέ­ψη συ­νέ­λα­βε τὴν ἰ­δέ­α τῆς ἄ­με­σης κα­λύ­ψε­ως ἀ­πὸ τὴν Πο­λι­τεί­α τῶν βι­ο­τι­κῶν ἀ­να­γκῶν τῶν πτω­χῶν λει­τουρ­γῶν της. Ἡ ἰ­δέ­α αὐ­τὴ ὑ­λο­ποι­ή­θη­κε μὲ λα­μπροὺς θε­σμούς, ὅ­πως ἡ «ἐν πρυ­τα­νεί­ῳ αἴ­τη­σις» τῆς ­Ἀ­θη­να­ϊ­κῆς Δη­μο­κρα­τί­ας-ἐ­πὶ πρό­σκαι­ρου ἢ μο­νί­μου βά­σε­ως (ἀεί­σι­τοι)- δη­μο­σί­ων ἄν­δρων ποὺ προ­σφέ­ρουν πολ­λὰ στὴν Πο­λι­τεί­α, τὰ «συσ­σί­τι­α» τῶν στρα­τι­ω­τικῶν στὴ Σπάρ­τη, τὸ «Λή­ι­ον» τῆς Αἰ­τω­λι­κῆς Συ­μπο­λι­τεί­ας κ.λπ.

Στὸ ση­μεῖ­ο αὐ­τὸ θὰ πρέ­πει νὰ κά­νου­με μί­α δι­πλὴ ἱ­στο­ρι­κὴ πα­ρα­τή­ρη­ση πο­λὺ με­γά­λης πρα­κτι­κῆς καὶ πο­λι­τι­κῆς ση­μα­σί­ας.

Οἱ θε­σμοὶ τῶν ἀ­μί­σθων λει­τουρ­γῶν, ἐν ὅσῳ ἴ­σχυ­αν, ὡδηγοῦσαν, ὅπως εἴπαμε, στὴν ρα­γδαί­α ἄ­νο­δο τῶν πο­λι­τι­κῶν ὀρ­γα­νι­σμῶν ποὺ τοὺς ἐ­φάρ­μο­ζαν. Ἔ­τσι π.χ. τῆς πε­ρι­ό­δου με­γί­στης ἀ­κμῆς καὶ ἰ­σχῦ­ος τῆς Ἀ­θη­να­ϊ­κής Πο­λι­τεί­ας (χρυ­σοῦς «αἰ­ών» τοῦ Πε­ρι­κλέ­ους) προ­η­γή­θη­κε ἡ πε­ρί­ο­δος τῆς ἀ­νο­δι­κῆς πο­ρεί­ας, κα­τὰ τὴν ὁποί­α ἡ ἀ­μι­σθί­α ὅ­λων τῶν λει­τουρ­γῶν ἦ­ταν κα­νό­νας χω­ρὶς ἐ­ξαί­ρε­ση.

Ἡ «ἐ­κμί­σθω­ση» τῶν λει­τουρ­γῶν ὕ­πηρ­ξεν ἀ­παρ­χὴ πα­ρα­κμῆς καὶ κα­τα­πτώ­σε­ως. Ἔ­τσι, ἂ­φ’ ὅ­του ὁ Πε­ρι­κλῆς κα­θι­έ­ρω­σε τὴ χρη­μα­τι­κὴ ἀ­πο­ζη­μί­ω­ση ἑ­νὸς ἡ­με­ρο­μι­σθί­ου, ἔ­στω μὲ τὸ ἀ­σή­μα­ντο πο­σὸ τοῦ ἑ­νὸς ὀ­βο­λο­ῦ (= ἑ­νὸς ἕ­κτου της δραχ­μῆς), γι­ὰ τοὺς δι­κα­στὲς καὶ ὡ­ρι­σμέ­νους ἄλ­λους λει­τουρ­γούς, ἀρ­χί­ζει ἡ δι­α­φθο­ρά, ἡ ἀ­πο­σύν­θε­ση καὶ ἡ κα­τι­οῦ­σα πο­ρεί­α τῶν Ἀ­θη­νῶν, ἡ ἧτ­τα καὶ ἡ ὑ­πο­τα­γή.1

Ὁ Ἑλ­λη­νι­σμός, με­τα­ξὺ τῶν ἄλ­λων, εἶ­χε κα­θι­ε­ρώ­σει καὶ σὰν ἀρ­χὴ τῆς ἀ­μυ­ντι­κῆς πρα­κτι­κῆ ς του τὴ συ­νο­λι­κὴ εὐ­θύ­νη γι­ὰ τὴν ἄ­μυ­να. Ὅ­λα τὰ μέ­λη τοῦ συ­νό­λου συμμε­τέ­χουν στὴν προ­ε­τοι­μα­σί­α καὶ τὴ δι­ε­ξα­γω­γὴ τῆς ἄ­μυ­νας, ὑ­πεύ­θυ­να καὶ ἐ­πὶ ἴσοις ὀ­ροις (μὲ ἐ­ξαί­ρε­ση τῶν ἀ­κα­ταλ­λή­λων λό­γω ἀ­ντι­κει­με­νι­κῆς ἀ­δυ­να­μί­ας, δη­λα­δὴ τῶν παι­δι­ῶν, γε­ρό­ντων, ἀ­σθε­νῶν καὶ γυ­ναι­κῶν). Σ’ ὅλες τὶς πό­λεις-κρά­τη τῆς προ­κλα­σι­κῆς, κλα­σι­κῆς καὶ με­τα­κλα­σι­κῆς Ἑλ­λά­δας ἡ ἰ­δι­ό­τη­τα τοῦ ἐ­λεύ­θε­ρου πο­λί­τη ταυ­τί­ζε­ται μὲ τὴν ἰ­δι­ό­τη­τα τοῦ στρα­τι­ώ­τη (ἡ­γή­το­ρος ἢ ὁ­πλί­τη). Οἱ ἱ­κα­νοὶ πο­λῖ­τες τῆς Σπάρ­της συ­να­πο­τε­λο­ϋ­σαν αὐ­τὸ τοῦ­το τὸ σπαρ­τι­α­τι­κὸ στρά­τευ­μα, ὅ­πως καὶ οἱ πο­λῖ­τες τῆς Ἀ­θη­να­ϊ­κής Δη­μο­κρα­τί­ας, τῶν Θη­βῶν κ.λπ.

Δὲν ὑ­πῆρ­χε δι­ά­κρι­ση με­τα­ξὺ στρα­τι­ω­τι­κοῦ καὶ ἰ­δι­ώ­τη, δὲν ὑ­πῆρ­χε λέ­ξη ἰ­δι­ώ­της μὲ τὴ ση­με­ρι­νὴ ἔν­νοι­α, ὅπως δὲν ὑ­πῆρ­χε καὶ λέ­ξη στρα­τι­ω­τι­κὸς μὲ τὴ ση­με­ρι­νὴ ἔν­νοι­α (τοῦ ἐ­παγ­γελ­μα­τί­α). Ὅ­λοι οἱ πο­λῖ­τες ἦ­σαν ὁ­πλῖ­τες καὶ ἀ­φ’ ἑ­τέ­ρου ὅ­λοι οἱ ὁ­πλῖ­τες ἦ­σαν πο­λί­τες, δε­δο­μέ­νου ὅ­τι κα­νεὶς δὲν ἀ­πο­ζο­ϋῦσεν ἀ­πὸ πό­ρους ποὺ ἐ­ξα­σφά­λι­ζε ἀ­πὸ τὸ «στρα­τι­ω­τι­κὸ ἐ­πάγ­γελ­μα». Τὸ τε­λευ­ταῖ­ο τοῦ­το εἰ­σή­χθη στὸν ἑλ­λη­νι­κὸ χῶ­ρο γι­ὰ πρώ­τη φο­ρά ἀ­πό τη Ρώ­μη καὶ ἴ­σχυ­σε στὴ Βυ­ζα­ντι­νὴ Αὐ­το­κρα­το­ρί­α, ποὺ κα­θι­έ­ρω­σε τὸν θε­σμὸ τοῦ ἐμ­μί­σθου ἐ­παγ­γελ­μα­τι­κοῦ στρα­τοῦ, ἐ­φ’ ὅ­σον o θε­σμὸς τοῦ πο­λί­τη-στρα­τι­ω­τι­κοῦ ἦ­ταν ἀ­δύ­να­το, λό­γω τῆς ἐ­θνι­κῆς ἀ­νο­μοι­ο­γέ­νει­ας τῶν ὑ­πη­κό­ων της, νὰ ἐ­φαρ­μο­σθῇ.2

Ὅ­πως ἐ­πι­ση­μαί­νε­ται, ἡ κα­θι­έ­ρω­ση ἀ­πο­ζη­μι­ώ­σε­ων σὲ λει­τουρ­γούς της Ἀ­θη­να­ϊ­κής Δη­μο­κρα­τί­ας -στὶς ἄλ­λες πό­λεις-κρά­τη τῆς κλα­σι­κῆς Ἑλ­λά­δας πο­τὲ δὲν κα­θι­ε­ρώ­θη­κε τέ­τοι­ος θε­σμός- κα­τα­κρί­θη­κε μὲ με­γά­λη δρι­μύ­τη­τα ἀ­πό τους ἱ­στο­ρι­κούς, «μὲ τὸ ἐ­πι­χεί­ρη­μα πὼς ἦ­ταν δι­α­φθο­ρὰ τοῦ λα­οῦ».

«Στὴν Ἀ­θή­να δὲν ὑ­πῆρ­χαν δι­κα­στὲς ἐξ ἐ­παγ­γέλ­μα­τος· κά­θε πο­λί­της ἡ­λι­κί­ας ἄ­νω τῶν τρι­ά­ντα ἐ­τῶν, ποὺ νὰ μὴ χρε­ώ­στη στὸ δη­μό­σι­ο καὶ νὰ μὴν ἔ­χῃ στε­ρη­θῆ τῶν πο­λι­τι­κῶν του δι­και­ω­μά­των, μπο­ροῦ­σε νὰ γί­νῃ δι­κα­στής, φθά­νει νὰ εἶ­χε ἐγ­γρα­φῇ στὸν κα­τά­λο­γο.4  Στὴν ἀρ­χὴν ἑ­κά­στου ἔ­τους δη­λα­δή, ἀ­πὸ τοὺς εἴ­κο­σι πε­ρί­που χι­λι­ά­δες Ἀ­θη­ναί­ους πο­λῖ­τες κα­ταρ­τι­ζό­ταν δι­ὰ κλή­ρου ἕ­νας πί­να­κας ἕ­ξη χι­λι­ά­δων δι­κα­στῶν, χω­ρὶς δι­ά­κρι­ση τά­ξε­ως ἢ πε­ρι­ου­σί­ας. Οἱ δι­κα­στὲς αὐ­τοὶ κα­τα­νέ­μο­νταν σὲ δέ­κα δι­κα­στή­ρι­α, τὸ κυ­ρι­ώ­τε­ρο τῶν ὁ­ποί­ων ἦ­ταν ἡ Ἠ­λι­αί­α. Πρὶν ἀ­πὸ κά­θε συ­νε­δρί­α­ση κλη­ρώ­νο­νταν τὰ ὀ­νό­μα­τα ἐ­κεί­νων ποὺ θὰ συ­νε­δρί­α­ζαν σὲ κά­θε δι­κα­στή­ρι­ο· ὁ ἀ­ριθ­μὸς τους ἐ­ποί­κιλ­λε ἀ­να­λό­γως τῆς σο­βα­ρό­τη­τος τῆς ὑ­πο­θέ­σε­ως: δι­α­κό­σι­οι ἕ­νας, πε­ντα­κό­σι­οι ἕ­νας, χί­λι­οι ἕ­νας, κά­πο­τε μά­λι­στα καὶ πε­ρισ­σό­τε­ροι.

»Οἱ δι­κα­στὲς συ­νε­δρί­α­ζαν ἀ­μι­σθί. Ὁ Πε­ρι­κλῆς ἀρ­γό­τε­ρα ἔ­θε­σπι­σε νὰ τοὺς δί­δε­ται ὡς ἀ­μοι­βή, ὑ­πὸ τύ­πον ἀ­πο­ζη­μι­ώ­σε­ως, ἕ­νας ὀ­βο­λός κα­τὰ συ­νε­δρί­αν, ὁ δι­κα­στι­κὸς, ἠλι­αστι­κός μι­σθός. Ἡ κα­θι­έ­ρω­ση αὐ­τῆς τῆς πλη­ρω­μῆς τῶν δι­κα­στῶν εἶ­χε δυ­ὸ συ­νέ­πει­ες: »Πρῶ­τον, οἱ πλού­σι­οι καὶ οἱ εὐ­κα­τά­στα­τοι πο­λῖ­τες πε­ρι­φρο­νοῦ­σαν ἢ πα­ρα­με­λοῦ­σαν λει­τουρ­γή­μα­τα μὲ τό­σο γλί­σχρες ἀ­μοι­βές, ἐ­νῷ οἱ ἄ­νερ­γοι καὶ οἱ ὀ­κνη­ροὶ εὕ­ρι­σκαν σ’ αὐ­τὰ ἕ­να μέ­σον βι­ο­πο­ρι­σμοῦ. Πρὶν ἀ­πὸ κά­θε συ­νε­δρί­α­ση συ­νω­θο­ῦ­ντο μπρὸς στὶς θύ­ρες τῶν δι­κα­στη­ρί­ων, μὲ τὴν ἐλ­πί­δα πὼς θὰ κλη­ρω­θοῦν καὶ θ’ ἀ­πο­κτή­σουν τὸ πο­λύ­τι­μο δι­ά­ση­μό του δι­κα­στι­κοῦ ἀ­ξι­ώ­μα­τος.

»Δεύ­τε­ρον, τὰ δι­κα­στή­ρι­α πε­ρι­έ­πε­σαν ὑ­πὸ τὴν ἐ­πί­δρα­ση τῶν δη­μα­γω­γῶν, ἰ­δί­ως ἂ­φ’ ὅ­του o Κλέ­ων (τὸ 425 ἢ 424), γι­ὰ νὰ κα­τα­στῇ δη­μο­φι­λής, ὕ­ψω­σε τὸν δι­κα­στι­κὸ μι­σθὸ σὲ τρε­ῖς ὀβο­λούς. Τὸ τρι­ώ­βο­λο ἔ­θε­σε στὰ χέ­ρι­α τῶν φτω­χῶν μί­α ση­μα­ντι­κὴ καὶ ἐ­πι­κίν­δυ­νη ἐ­ξου­σί­α. Κα­θο­δη­γού­με­νοι ὄ­χι ἀ­πό τὴ φρο­ντί­δα τῆς ἀ­πο­δό­σε­ως τῆς δι­και­ο­σύ­νης, ἄλ­λα μό­νον ἀ­πὸ τὸ προ­σω­πι­κὸ τους συμ­φέ­ρον, καὶ προ­σπα­θώ­ντας νὰ ἐ­ξα­σφα­λί­σουν τὴ ζω­ὴ τοὺς ἀ­πο­κλει­στι­κὰ καὶ μό­νον ἀ­πὸ τὴν ἐ­νά­σκη­ση τοῦ λει­τουρ­γή­μα­τος αὐ­τοῦ, τί­πο­τα’ ἄλ­λο δὲν εἶ­χαν στὸν νοῦ τοὺς πα­ρὰ πὼς θὰ εἶ­χαν συ­χνό­τε­ρα τὴν εὐ­και­ρί­α νὰ δι­κά­σουν. Τὶς δι­α­θέ­σεις αὐ­τὲς ἐ­φρό­ντι­ζαν νὰ ὑ­πο­θάλ­πουν οἱ δη­μα­γω­γοί, πολ­λα­πλα­σι­ά­ζο­ντας τὶς κα­τη­γο­ρί­ες καὶ τὶς δί­κες ἐ­να­ντί­ον τῶν πο­λι­τι­κῶν τοὺς ἀ­ντι­πά­λων καὶ ἐ­κεί­νων τῶν ὁποί­ων ἐπω­φθαλμι­οῦ­σαν τὰ πλού­τη. Ἔ­τσι ἐ­βα­σί­λευ­σαν οἱ κα­τα­δό­τες κι οἱ συ­κο­φά­ντες. »Ὁ πρω­ταί­τι­ος τῆς κα­τα­στά­σε­ως αὐ­τῆς ἦ­ταν o Κλέ­ων. Φι­λο­χρή­μα­τος καὶ συ­κο­φά­ντης ὅ­πως ἦ­ταν, εἶ­χε σκορ­πί­σει τὴ δι­χό­νοι­α στὴν πό­λη. Κο­λα­κεύ­ο­ντας τὸν λα­ὸ γι­ὰ νὰ τὸν ἔ­χῃ εὐ­κο­λώ­τε­ρα ὑ­πο­χεί­ρι­όν του, εἶ­χε δη­μι­ουρ­γή­σει, μὲ τὴν κα­θι­έ­ρω­ση τοῦ τρι­ω­βό­λου, μί­α ἀ­ξι­ο­θρή­νη­τη νο­ο­τρο­πί­α, κα­θι­στώ­ντας τοὺς δι­κα­στὲς κα­κοὺς καὶ συμ­φε­ρο­ντο­λό­γους».5

Ἡ με­τα­τρο­πὴ τῶν λει­τουρ­γῶν σὲ ἔμ­μι­σθους ὑ­παλ­λή­λους, ἀ­πο­ζῶ­ντες ἀ­πὸ τὸ λει­τούργημα ποὺ ἀ­σκο­ῦν, προ­κα­λεῖ μέ­σῳ μί­ας αὐ­τό­μα­τα λει­τουρ­γού­σης ἐ­ξε­λί­ξε­ως τὶς ἀ­κό­λου­θες συ­νέ­πει­ες:

 

Πρῶ­τον

 

Δι­α­φθο­ρὰ τῆς Πο­λι­τεί­ας. Ἡ πρα­κτι­κή της χρη­σι­μο­ποι­ή­σε­ως τῆς δη­μό­σι­ας θέ­σε­ως ὡς μέ­σου βι­ο­πο­ρι­σμοῦ ὁ­δη­γεῖ τὸν κά­το­χό της θέ­σε­ως στὴν ἀ­πό­κτη­ση τῆς κοι­νῆς καὶ χα­ρα­κτη­ρι­στι­κῆς γι­ὰ ὅλους τοὺς ἐ­παγ­γελ­μα­τί­ες νο­ο­τρο­πί­ας τοῦ ἐ­παγ­γελ­μα­τι­κοῦ συμ­φέ­ρο­ντος. Ἔ­τσι ὁ λει­τουρ­γὸς ὄ­χι μό­νο ἐ­πι­δι­ώ­κει μὲ κά­θε θε­μι­τὸ καὶ ἀ­θέ­μι­το τρό­πο τὴν ἐ­ξα­σφά­λι­ση καὶ αὔ­ξη­ση τῶν νο­μι­μο­ποιημέ­νων ἀ­πο­λαυῶν του (μι­σθός, ἐ­πι­δό­μα­τα, «ἔ­ξο­δα πα­ρα­στά­σε­ως» κ.λπ.­), ἀλ­λά, δέ­σμι­ος τῶν κι­νή­τρων του ὡς ἐ­παγ­γελ­μα­τί­α, προ­σπα­θεῖ νὰ ἐξε­ύ­ρῃ, μέ­σῳ τῆς δημό­σι­ας θέ­σε­ως ποὺ κα­τέ­χει, καὶ ἄλ­λους πό­ρους, ποὺ δὲν ἀ­ντλοῦ­νται ἀ­πὸ τὸ Δη­μό­σι­ο Τα­μεῖ­ο ἀλ­λά ἀ­πὸ ἄλ­λες πη­γές. Τὸ ἀ­πο­τέ­λε­σμα εἶ­ναι ἡ ἐμ­φά­νι­ση τῶν φαι­νο­μέ­νων τῆς δω­ρο­λη­ψί­ας, τῆς συ­ναλ­λα­γῆς, τῆς «προ­μή­θει­ας» καὶ τῆς δι­α­φθο­ρᾶς τῶν ὑ­παλ­λή­λων. Ἡ δι­α­φθο­ρὰ κα­τὰ μοι­ραί­αν προ­έ­κτα­σιν ἐ­ξα­πλώ­νε­ται καὶ στοὺς μὴ ὑ­παλ­λή­λους πο­λῖ­τες, οἱ ὁποῖ­οι με­τα­βάλ­λο­νται σὲ δω­ρο­δο­κο­ῦ­ντες, «πρι­μο­δό­τες» κ.λπ.

 

Δεύ­τε­ρον

 

Ὑ­πο­δού­λω­ση τοῦ λει­τουρ­γοῦ. Ὁ ἔμ­μι­σθος ὑ­πάλ­λη­λος, τοῦ ὁ­ποί­ου ἡ ἐ­πι­βί­ω­ση ἐ­ξαρ­τᾶ­ται ἀ­πὸ τὸ Δη­μό­σι­ο Τα­μεῖ­ο, ὑ­πο­τάσ­σε­ται καὶ ἐ­ξαν­δρα­πο­δί­ζε­ται ἀ­πὸ αὐ­τοὺς ποὺ κρα­τοῦν τὰ κλει­δι­ά του, δη­λα­δὴ ἀ­πὸ τὸ ἑ­κά­στο­τε ἢ τὸ μό­νι­μο πο­λι­τι­κὸ κα­τε­στη­μέ­νο. Ὁ «ἐ­παγ­γελ­μα­τί­ας λει­τουρ­γός» δὲν ὑ­πό­κει­ται πι­ὰ ἀ­πο­κλει­στι­κὰ καὶ μό­νο στὴν ἀρ­χὴ τῆς ἀ­πρό­σω­πης Πο­λι­τεί­ας, τῆς ὁ­ποί­ας ὑ­πο­τί­θε­ται ὅ­τι εἶ­ναι ὑ­πη­ρέ­της, ἀλ­λά ὑ­πο­κύ­πτει στὴν τυ­ραν­νί­α δι­α­φό­ρων ἀ­τό­μων, κλί­κων καὶ φα­τρι­ῶν, ἀ­πὸ τὰ ὁ­ποῖ­α ἐ­ξαρ­τᾶ­ται ἡ μι­σθο­λο­γι­κὴ καὶ βαθ­μο­λο­γι­κή του πο­ρεί­α.

 

Τρί­τον

 

Ποι­ο­τι­κὴ κα­τά­πτω­ση, φθο­ρὰ καὶ ἀ­πο­δυ­νά­μω­ση τῶν λει­τουρ­γη­μά­των καὶ κα­τ’ ἐ­πέ­κτα­σιν τῶν θε­σμῶν τῆς Πο­λι­τεί­ας. Τὸ ἐ­παγ­γελ­μα­το­ποι­η­μέ­νο λει­τούρ­γη­μα, κα­θὼς με­ταλ­λάσ­σε­ται ὁ ἀρ­χι­κός του χα­ρα­κτῆ­ρας καὶ με­τα­τρέ­πε­ται ἀ­πὸ δρα­στη­ρι­ό­τη­τα γι­ὰ τὴν ὑ­πη­ρε­σί­α τοῦ συ­νό­λου σὲ δρα­στη­ρι­ό­τη­τα γι­ὰ τὴν ἐ­ξυ­πη­ρέ­τη­ση τῶν ἀ­σκού­ντων αὐ­τό, χά­νει τό κῦ­ρος του, ὑ­πο­βι­βά­ζε­ται στὴ συ­νεί­δη­ση τοῦ συ­νό­λου. Οἱ ἱ­κα­νοί, ποὺ δὲν ἐν­δι­α­φέ­ρο­νται γι­ὰ τὸ δη­μό­σι­ο χρῆ­μα, δι­ό­τι μπο­ροῦν νὰ ζή­σουν ἀ­πὸ οἱ­ο­δή­πο­τε ἄλ­λο ἰ­δι­ω­τι­κὸ ἐ­πάγ­γελ­μα, δὲν προ­σφέ­ρο­νται γι­ὰ ὑ­πάλ­λη­λοι οὔ­τε γι­ὰ ἡ­γή­το­ρες τῆς Πο­λι­τεί­ας. Ἔ­τσι ὑ­πο­βι­βά­ζε­ται τὸ ἐ­πί­πε­δο τῶν προ­σφε­ρο­μέ­νων δημο­σί­ων ὑ­πη­ρε­σι­ῶν, δυ­σχε­ραί­νε­ται ἡ ἐ­πίτευ­ξη τοῦ σκο­ποῦ γι­ὰ τὸν ὁ­ποῖ­ο θε­σπί­στη­κε τὸ λει­τούρ­γη­μα καὶ τε­λι­κὰ γί­νε­ται προ­βλη­μα­τι­κὴ ἡ κα­λή λει­τουρ­γί­α τῶν θε­σμῶν ἀλ­λά καὶ τῶν δι­α­φό­ρων το­μέ­ων τοῦ μη­χα­νι­σμοῦ τῆς Πο­λι­τεί­ας.

 

Τέ­ταρ­τον

 

Ἀ­νά­πτυ­ξη τῆς κλί­κας καὶ τῆς κά­στας. Κα­θὼς ὁ ἔμ­μι­σθος λει­τουρ­γὸς ὑ­πη­ρε­τεῖ τὸ ἐ­παγ­γελ­μα­τι­κό του συμ­φέ­ρον, «συμ­μα­χεῖ» μὲ ἄλ­λους ποὺ ἔ­χουν τὰ ἴδι­α μ’ αὐ­τὸν συμ­φέ­ρο­ντα, γι­ὰ νὰ μπό­ρε­σῃ ἔ­τσι νὰ τὰ ἐ­ξα­σφά­λι­σῃ καὶ προ­ω­θή­σῃ εὐ­χε­ρέ­στε­ρα. Ἔ­τσι ἀρ­χί­ζει ἡ ὁ­μα­δο­ποί­η­ση τῶν λει­τουρ­γῶν, ποὺ ὁ­δη­γεῖ στὴ συ­γκρό­τη­ση μι­κρῶν καὶ εὐ­ρύ­τε­ρων κλι­κῶν. Στα­δι­α­κὰ ἡ κλί­κα ποὺ δη­μι­ουρ­γεῖ­ται με­τα­ξὺ τῶν ὑ­παλ­λή­λων μί­ας ὑ­πη­ρε­σί­ας, ἐ­πε­κτεί­νε­ται στὴν κά­στα τῆς κα­τη­γο­ρί­ας τους ἢ τοῦ το­μέ­ως ποὺ ἐ­παν­δρώ­νουν. Τε­λι­κὴ κα­τά­λη­ξη τῆς ὁ­μα­δο­ποι­ή­σε­ως τῶν λει­τουρ­γῶν εἶ­ναι ἡ ἀ­νά­πτυ­ξη κοι­νοῦ καστι­κοῦ πνεύ­μα­τος με­τα­ξὺ ὅ­λων ὅ­σοι ἀ­πο­ζοῦν ἀ­πὸ τὸ Δη­μό­σι­ο Τα­μεῖ­ο, δη­λα­δὴ ὅ­λων τῶν ἐμ­μί­σθων ὑ­παλ­λή­λων τοῦ Κρά­τους. Ἔ­τσι ἡ Πο­λι­τεί­α ἀ­πὸ σχῆ­μα ποὺ ἐξ ὁ­ρι­σμοῦ δη­μι­ουρ­γεῖ­ται γι­ὰ νὰ ὑ­πη­ρε­τῇ, γί­νε­ται σχῆ­μα ποὺ ὑ­πάρ­χει γι­ὰ νὰ ὑ­πη­ρε­τῆ­ται ἀ­πὸ τὰ ἐ­κτὸς αὐ­τῆς εὑ­ρι­σκό­με­να μέ­λη το­ῦ συ­νό­λου, κα­τα­ντᾷ δη­λα­δὴ αὐ­τὸ τὸ βδέ­λυγ­μα τῆς ἐ­πο­χῆς μας ποὺ ὀ­νο­μά­ζου­με «λῃ­στρι­κὸ Κρά­τος», δη­λα­δὴ ἐ­ξου­σι­α­στι­κὸ ὑ­πο­σύ­νο­λο, ποὺ ἀ­πο­μυ­ζᾷ τοὺς πο­λῖ­τες γι­ὰ νὰ τρέ­φῃ ἐ­κεί­νους ποὺ τὸ ἀ­πο­τε­λοῦν (πο­λι­τι­κοὺς ἡ­γέ­τες, βου­λευ­τές, στρα­τι­ω­τι­κούς, δι­πλω­μά­τες, δι­κα­στές, ὑ­πη­ρε­σι­α­κοὺς πα­ρά­γο­ντες, ὑ­παλ­λή­λους πά­σης κα­τη­γο­ρί­ας).

 

Πέ­μπτον

 

Οἰ­κο­νο­μι­κὴ ἀ­φαί­μα­ξη τῆς Πο­λι­τεί­ας. Ἡ δα­πά­νη τοῦ δη­μο­σί­ου χρή­μα­τος πολ­λα­πλα­σι­ά­ζε­ται μὲ τὴν πα­ρο­χὴ μι­σθῶν, ἐ­πι­δο­μά­των καὶ συ­ντά­ξε­ων, ποὺ σὰν κον­δύ­λι­α συ­χνὰ κα­λύ­πτουν πο­σὰ πο­λὺ με­γα­λύ­τε­ρα ἀ­πὸ ὅ­σα χρει­ά­ζε­ται ἕ­να Ἔ­θνος γι­ὰ νὰ «λειτουρ­γή­σῃ» σὰν σύ­νο­λο. Ἔ­τσι ἡ οἰ­κο­νο­μι­κά ἀ­πο­μυ­ζου­με­νη Πο­λι­τεί­α κα­θί­στα­ται ἀ­νί­κα­νη νὰ ἀ­ντι­με­τω­πί­ζῃ μὲ ἄ­νε­ση ἄλ­λες δα­πά­νες, ἀ­πα­ραί­τη­τες γι­ὰ τὴν ἐ­πι­βί­ω­ση καὶ προ­κο­πὴ το­ΐ­ι συ­νό­λου.

Μὲ τὴν ἀ­νά­θε­ση τῶν δη­μο­σί­ων θέ­σε­ων καὶ συ­νε­πῶς τῶν τυ­χῶν τῆς ὁ­μά­δας στοὺς ἐ­παγ­γελ­μα­τί­ες καὶ τὸν ἀ­πο­κλει­σμὸ τῶν ὑ­πο­λοί­πων με­λῶν ἀ­πό τη δι­α­δι­κα­σί­α τῶν ἀ­πο­φά­σε­ων ἡ Πο­λι­τεί­α με­τα­βάλ­λε­ται σὲ κα­στι­κὸ κρά­τος, δη­λα­δὴ σ’ ἕ­να ὑ­πο­σύ­νο­λο ποὺ ἀ­να­πτύσ­σε­ται σὰν ἐ­ξό­γκω­μα πά­νω στὸν κορ­μὸ τοῦ συ­νό­λου καὶ ἐ­ξε­λίσ­σε­ται σὲ κλει­στὸ «κον­φόρμ» ἐ­ξου­σί­ας, ποὺ λει­τουρ­γεῖ μό­νο γι­ὰ τὴν ὑ­λι­κὴ συ­ντή­ρη­ση τοῦ ἰδί­ου τοῦ ἐ­αυ­τοῦ τῆς, ἀ­δι­α­φο­ρώ­ντας γι­ὰ τὸ Ἔ­θνος.

Τὸ κα­στι­κὸ Κρά­τος, ἐ­κτός τοῦ ὅ­τι ὡς ἐκ τῆς φύ­σε­ως τοῦ ἀ­πο­τε­λεῖ σχῆ­μα ὑ­πο­βι­βα­σμέ­νο σὲ σχέ­ση μὲ τὸ ἐ­θνι­κὸ σύ­νο­λο, εἶ­ναι ταυ­τό­χρο­να σχῆ­μα ἀ­νί­σχυ­ρο, χα­λα­ρό, συ­νε­πτυγμέ­νο καὶ ἀ­νε­νερ­γὸ σὲ σύ­γκρι­ση μὲ τὴν Πο­λι­τεί­α, ποὺ στη­ρί­ζε­ται στὴ συ­νε­χή δημό­σι­α ἐ­νερ­γο­ποί­η­ση ὁ­λό­κλη­ρου το­ῦ δυ­να­μι­κοῦ τῆς ὁ­μά­δας καὶ ἀ­ντλεῖ τὶς δυ­νά­μεις της ἀ­πὸ τὸ σύ­νο­λο τῶν ἀ­τό­μων, τῶν ὅ­ποι­ων τὸ συμ­φέ­ρον συ­μπί­πτει μὲ τὸ συμ­φέ­ρον τῆς δι­κῆς τους, μὴ κα­στι­κὴς Πο­λι­τεί­ας, δη­λα­δὴ ἀ­πὸ τὸ σύ­νο­λο τῶν πο­λι­τῶν.

Τὰ κα­στι­κὰ Κρά­τη, κα­θὼς εἶ­ναι ἀ­πο­δυ­να­μω­μέ­να, χω­ρὶς ἐ­σω­τε­ρι­κὴ συ­νο­χὴ καὶ ἐκ τῶν πραγ­μά­των ἀ­πο­χω­ρι­σμέ­να ἀ­πὸ τὸ κύ­ρι­ο σῶ­μα το­ῦ συ­νό­λου, μοι­ραί­α ἐ­ξε­λίσ­σο­νται σὲ δι­ε­θνι­στι­κᾶ καὶ τε­λι­κὰ ὑ­πο­τάσ­σο­νται στὴ Δι­ε­θνῆ Ἐ­ξου­σί­α – πρᾶγ­μα ποὺ ἐξ ἀ­ντι­κει­μέ­νου δὲν μπο­ρεῖ νὰ συμ­βῇ μὲ τὴν Πο­λι­τεί­α, δε­δο­μέ­νου ὅ­τι Πο­λι­τεί­α καὶ Δι­ε­θνὴς Ἐ­ξου­σί­α εἶ­ναι δυ­νά­μεις ἐξ ὁ­ρι­σμοῦ ἀ­ντί­θε­τες, ἀ­ντί­πα­λες καὶ ἀ­συμ­βί­βα­στες. Ἡ κα­τάρ­γη­ση τοῦ ἐ­παγ­γελ­μα­τι­σμοῦ τῶν λει­τουρ­γῶν ἀ­πο­τε­λεῖ κε­φα­λαι­ώ­δη προ­ϋ­πό­θε­ση τῆς ἐ­ναρ­χης κοι­νω­νί­ας καὶ τῆς Πο­λι­τεί­ας καὶ ἀ­πο­κα­τά­στα­ση τοῦ φυ­σι­κοῦ κοι­νω­νι­κοῦ ρό­λου τῶν με­λῶν τους, ρό­λου ποὺ ἀ­νε­τρά­πη στὴν ἐ­ξου­σι­α­στι­κὴ κοι­νω­νί­α τῆς πα­ρα­κμῆς, τοῦ ψεύ­δους καὶ τῆς ἀ­νελευ­θε­ρί­ας.

----------------------------------------

1. Κά­τι ἀ­νά­λο­γο συ­νέ­βη στὴ Νε­ώ­τε­ρη Ἑλ­λά­δα: Ἀ­φ’ ὅτου ἐ­πε­κτά­θη­κε καὶ ἐ­πι­ση­μο­ποι­ή­θη­κε ὁ θε­σμὸς τῆς μι­σθο­δο­σί­ας τῶν πο­λι­τι­κῶν καὶ στρα­τι­ω­τι­κῶν, ἡ Ἐ­πα­νά­στα­ση κλο­νί­σθηκε καὶ κιν­δύ­νευ­σε νὰ σβήςῃ. Ὁ συ­γκροτη­θείς ἀ­πὸ τὸ κρά­τος ἐ­παγ­γελ­μα­τι­κὸς στρα­τὸς του ἀ­πε­δεί­χθη ἀ­νί­κα­νος νὰ ἀ­ντι­με­τω­πί­σῃ τὸν ἴ­δι­ο ἐ­κεῖ­νο σουλ­τα­νι­κὸ στρα­τό, τὸν ὁ­ποῖ­ο κα­τα­νι­κοῦ­σε ἐ­πὶ πέ­ντε χρό­νι­α ὁ μὴ ἐ­παγ­γελ­μα­τι­κὸς στρα­τὸς τοῦϋ Εἰ­κο­σι­έ­να. Καὶ το­ῦ­το, δη­λα­δὴ ἡ ἐ­παί­σχυ­ντη ἧτ­τα το­ῦ Ἐ­νε­νή­ντα Ἑ­πτά, συ­νέ­βη ὕ­στε­ρα ἀ­πὸ ἑ­βδο­μή­ντα χρό­νι­α ἰ­σχύ­ος τοῦ θε­σμο­ῦ τῶν ἐ­παγ­γελ­μα­τι­ῶν στρα­τι­ω­τι­κῶν ἡ­γη­τό­ρων καὶ μά­λι­στα σὲ στιγ­μὴ ποὺ ὁ σουλ­τα­νι­κὸς στρα­τὸς βρι­σκό­ταν πι­ὰ σὲ πλή­ρη ἀ­πο­δυ­νά­μω­ση, λό­γω τῆς με­γά­λης πα­ρα­κμῆς το­ϋ σουλ­τα­νι­κο­ϋ κα­θε­στῶ­τος.
2. Στὴν Ἀ­θη­να­ϊ­κή Πο­λι­τεί­α δλοὶ οἱ πο­λῖ­τες οἱ δυ­νά­με­νοι νὰ φέ­ρουν ὅπλα (εἴ­κο­σι ἕ­ως ἑ­ξή­ντα ἔ­των) ἦ­σαν στρα­τι­ω­τι­κοὶ καὶ δι­α­τη­ροῦ­σαν τὸν ὁ­πλι­σμό τους στὰ σπί­τι­α τους. Τὰ ὁ­μα­δι­κὰ δπλὰ (ὅπως οἱ πο­λε­μι­κὲς τρι­ή­ρεις, οἱ πο­λι­ορ­κη­τι­κὲς μη­χα­νὲς κ.λπ.) συ­ντη­ροῦ­νταν καὶ ἐ­παν­δρώ­νο­νταν μὲ εὐ­θύ­νη καὶ ἔ­ξο­δα τῶν εὔὐκα­τά­τα­των πο­λι­τῶν («λει­τουρ­γῶν», «τρι­η­ράρ­χων»­), ποὺ ἀ­νῆ­καν στὴν τά­ξη τῶν πε­ντα­κο­σι­ο­με­δί­μνων. Τὸ ἱπ­πι­κὸ συ­νε­τήηρεῖϊ­το καὶ ἐκ­παι­δευ­ό­ταν μὲ τὴν εὐ­θύ­νη καὶ τὴ δα­πά­νη τῆς δεύ­τε­ρης τά­ξε­ως πο­λι­τῶν, τῶν «ἱπ­πέ­ων». Οἱ στρα­τη­γοὶ (δέ­κα τὸν ἀ­ριθ­μό) ἐ­ξε­λε­γο­ντο τὸν Φε­βρου­ά­ρι­ο κά­θε χρό­νου ἀ­πὸ τὴν Ἐκ­κλη­σί­α το­ϋ Δή­μου γι­ὰ θη­τεί­α ἑ­νὸς ἔ­τους με­τα­ξὺ ὅλων ἐ­κεί­νων τῶν πο­λι­τῶν ποὺ ἁ­πλῶς δι­έ­θε­ταν ἡ­γε­τι­κὲς ἱ­κα­νό­τη­τες. Τὸν ἴ­δι­ο μή­να ἐ­ξε­λέ­γο­ντο ἐ­πί­σης οἱ ὑ­πό­λοι­ποι ἀ­ξι­ω­μα­τι­κοὶ (οἱ «τα­ξί­αρ­χοι» γι­ὰ τὸ πε­ζι­κὸ καὶ οἱ «φύ­λαρ­χοι» γι­ὰ τὸ ἱπ­πι­κό), ὁ­μοί­ως γι­ὰ θη­τεί­α ἑ­νὸς ἔ­τους με­τα­ξὺ πο­λι­τῶν μὲ ἀ­νά­λο­γες ἱ­κα­νό­τη­τες. Ὅ­λοι ἦ­σαν ἄ­μι­σθοι, ἀλ­λὰ στὶς μά­κρυ­νες ἐκ­στρα­τεῖ­ες μπο­ροῦ­σαν νὰ δι­α­χει­ρι­σθοῦν ὡ­ρι­σμέ­να πο­σά, δί­νο­ντας με­τὰ τὴ λή­ξη τῆς ἐκ­στρα­τεί­ας λο­γα­ρι­α­σμὸ στὴν Ἐκ­κλη­σί­α. Οἱ ἀ­ξι­ω­μα­τι­κοὶ στὶς ἐκ­στρα­τεῖ­ες εἶ­χαν πλή­ρεις πο­λι­τι­κὲς καὶ δι­πλω­μα­τι­κὲς ἁρ­μο­δι­ό­τη­τες. (Βλέ­πε­τε συ­νο­πτι­κὰ «Ἱ­στο­ρί­αν τοῦ Ἑλ­λη­νι­κοῦ Ἐ­θνους», Ἐκ­δο­τι­κὴ Ἀ­θη­νῶν, τό­μος Γ1, σσ. 95-96).
3. «­Ἱ­στο­ρί­α τοῦ Ἑλ­λη­νι­κοῦ Ἔ­θνους», Ἐκ­δο­τι­κὴ Ἀ­θη­νῶν, τόμ. Γ1, σ. 61.
4. Σύγ­χρο­νη πε­ρί­πτω­ση μὴ ἐ­παγ­γελ­μα­τι­κῆς Δι­και­ο­σύ­νης συ­να­ντοῦ­με στὴ Με­γά­λη Βρε­τα­νί­α. Τὸ Δί­και­ο στὴ χώ­ρα αὐ­τὴ βα­σί­ζε­ται στὴν πα­ρά­δο­ση καὶ τὸ ἔ­θι­μο. Ὑ­πάρ­χει ἕ­νας μι­κρὸς ἀ­ριθ­μὸς ἐ­παγ­γελ­μα­τι­ῶν δι­κα­στῶν (γύ­ρω στοὺς ἑ­κα­τό) ποὺ ἑ­δρεύ­ουν στὸ Λον­δί­νο καὶ πε­ρι­ο­δεύ­ουν, ἔ­χο­ντας ὁ ἕ­νας τὴν εὐ­θύ­νη γι­ὰ μι­ὰ ὡ­ρι­σμέ­νη πε­ρι­ο­χὴ το­ϋ Κρά­τους. Οἱ ὑ­πό­λοι­ποι δι­κα­στὲς εἶ­ναι πρό­κρι­τοι πο­λῖ­τες, ποὺ προ­σφέ­ρουν τὶς δι­κα­στι­κὲς ὑ­πη­ρε­σί­ες τοὺς ἀ­μι­σθί.
5. Γι­άν­νη ΟΙ­κο­νο­μί­δη, «Ἅ­πα­ντα Ἀ­ρι­στο­φά­νους», ἔκδ. Δ. Δα­ρε­μα, σσ. 207-209.

Κατασκευή αγίων για να ζεσταθεί το παγκάρι...

Από την ιστορική βιβλιογραφία (Cyril Mango, Bautz Kirchenlexikon κ.ά.) προκύπτουν τα ακόλουθα για τον λεγόμενο "άγιο" Δημήτριο: Ήταν μία ακόμα ομιχλώδης εκκλησιαστική προσωπικότητα με αμφισβητούμενη ιστορική παρουσία. Υποτίθεται πως έπεσε θύμα διωγμού την εποχή του Διοκλητιανού ή του Μαξιμίνου Β' Ντάια. Ήταν γιος εύπορης ρωμαϊκής οικογένειας και αρχικά δεν είχε καμιά σχέση με τη Θεσσαλονίκη αλλά με το Σίρμιο, την πόλη Μητροβίτσα της σημερινής Σερβίας. Πρώτα γραπτά με το όνομά του εμφανίζονται το 10ο αιώνα μ.Χ., έξι αιώνες μετά τον θρυλούμενο βίαιο θάνατό του. Τυχόν προγενέστερα, αν υπήρξαν, ίσως να είχαν καταστραφεί κατά τις εικονομαχίες...

Περί το έτος 442 η πρωτεύουσα του Ιλλυρικού μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη, γιατί κατέλαβαν «βάρβαροι» το Σίρμιο. Έτσι μετανάστευσε και η λατρεία του Δημητρίου, ο οποίος έγινε πλέον Θεσσαλονικιός με εκκλησία προς τιμήν του κ.λπ. — περίπου όπως μεταφέρθηκε η Παναγία Σουμελά από τον Πόντο στο ελλαδικό Βέρμιο. 

Με τον καιρό αποκρύφτηκε και ξεχάστηκε η απουσία λειψάνων τού "αγίου", αφού τον 7ο αι. δεν είχαν ανακαλυφτεί ακόμη. Κάποια εποχή εμφανίστηκε όμως ένας τάφος, ο οποίος κατασκευάστηκε με ένα σύστημα σωλήνων ώστε να τροφοδοτείται και να αναβλύζει απ' αυτόν μύρο. Με αυτό τον τρόπο απέκτησε ο μετανάστης "άγιος" τον επίζηλο μεταξύ αγίων τίτλο του μυροβλήτη.

Αφού μεταμορφώθηκε από τους αγιογράφους από κατσαρομάλλη διάκο σε στρατιωτικό, ο Δημήτριος αξιοποιήθηκε επανειλημμένα για την υπεράσπιση της "αγαπημένης πόλης του", την οποία δεν είχε γνωρίσει μάλλον αλλά τον είχαν μετακομίσει οι κληρικοί. Δεν είναι καθόλου περίεργο ότι στις εικονογραφήσεις ο στρατιωτικός πλέον άγιος λογχίζει από το άλογο έναν πεζοπόρο Έλληνα πολεμιστή...

Το σχολικό βιβλίο Ιστορίας αναφέρει ότι σε μια πολιορκία της Θεσ/νίκης από τους Σέρβους, ο "άγιος" κατατρόπωσε τους -επίσης χριστιανούς ορθοδόξους- εχθρούς, έλυσε την πολιορκία και έσωσε την πόλη. Χωρίς να το έχω ψάξει, είμαι βέβαιος ότι οι Σέρβοι θα έχουν άλλους εθνικούς θεούς, οι οποίοι υποστηρίζουν τον λαό τους σε πολεμικές διενέξεις — περίπου όπως στον τρωικό πόλεμο που οι θεοί ήταν μοιρασμένοι, άλλοι θεοί υποστήριζαν τους Τρώες και άλλοι τους Αχαιούς...

Το 1207 εκατοντάδες χρόνια μετά το θάνατό του, σκότωσε ο Δημήτριος έξω από τα τείχη της Θεσ/νίκης τον τσάρο των Βουλγάρων Καλογιάννη-Iωαννίτση, ο οποίος ήταν κι αυτός χριστιανός και ορθόδοξος. Στην πραγματικότητα ο Καλογιάννης δολοφονήθηκε στον ύπνο του από ένα Κουμάνο αξιωματικό λόγω προσωπικών αντιδικιών. Ποιος απαγορεύει όμως να πήρε ο ίδιος ο "άγιος" τη μορφή του αξιωματικού και να εκτέλεσε το θεάρεστο έργο;; Ουδείς!

Η μορφή του Δημήτριου χρησιμοποιείται ως σήμα για το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Εννοείται, ο "άγιος" δεν έχει καμιά σχέση, ούτε με τον Αριστοτέλη, ούτε με τις επιστήμες και τα γράμματα...

Η Πραγμάτωση της Φιλοσοφίας και της Πολιτικής

Η αίσθηση μου είναι ότι για να προσεγγίσουμε το θέμα της πραγμάτωσης της φιλοσοφίας, δηλαδή πώς μπορεί ο φιλοσοφικός λόγος να αναπτυχτεί σε ένα άνθρωπο και να γίνει τρόπος ζωής, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να πάμε πολύ πίσω στην έναρξη της φιλοσοφίας και να την δούμε από την σκοπιά μιας Φιλοσοφικής Σχολής.
Αυτοί οι πρωτεργάτες της φιλοσοφίας γιατί είχαν καταλήξει άραγε στο συμπέρασμα ότι η φιλοσοφία μπορεί να πραγματωθεί μονό στο πλαίσιο της ορισμένης κοινής ζωής σε μια Σχολή και στον διάλογο ανάμεσα σε μαθητές και καθηγητές;
Αυτό έγινε σχεδόν με την έναρξη της φιλοσοφίας και μετά τον θάνατο του Σωκράτη και εκτός από τον Πλάτωνα, Φιλοσοφικές Σχολές, για να υπηρετήσουν την φιλοσοφική Παιδεία, ίδρυσαν ο Αντισθένης, ο Μεγαρεύς Ευκλείδης, ο Αρίστιππος, ο Ισοκράτης και μετά ο Αριστοτέλης. Στην συνέχεια έχουμε την ίδρυση Σχολών στην Ελληνιστική περίοδο, στην εποχή της Αυτοκρατορίας και η Ιστορία αυτή τελειώνει με την επικράτηση του Χριστιανισμού και από τότε η φιλοσοφία πια ακολουθεί ένα άλλο δρόμο.
Σε όλες αυτές τις Σχολές πάντως, κοινή ήταν η πεποίθηση ότι ο ζωντανός λόγος και η κοινή ζωή είναι αυτά που πραγματώνουν την φιλοσοφική Παιδεία. Ο Σενέκας μας λέει κάπου ότι ο Μιτροφόρος, ο Έρματος, ο Πολύαιμος υπήρξαν σπουδαίοι άνθρωποι όχι τόσο γιατί παρακολούθησαν τα μαθήματα του Επικούρου αλλά από την ζωή που μοιραστήκαν μαζί του, γιατί μακρύς είναι ο δρόμος των συμβουλών αλλά σύντομος και αλάνθαστος ο δρόμος των παραδειγμάτων.
Έχουμε από αυτή την κοινή στάση και διάθεση ένα δεδομένο. Ότι κατ’ αρχήν η φιλοσοφική παιδεία είναι προφορική παιδεία και απαιτεί κοινή ζωή για να διαμορφώσει ένα τρόπο ζωής σύμφωνα με την φιλοσοφία.
Θα προσπαθήσω εδώ να περιγράψω για λίγο την Ακαδημία του Πλάτωνα κυρίως ως προς την μεθοδολογία της και έτσι να δούμε πως η πραγμάτωση της φιλοσοφίας, λόγος και ζωή ταυτίζονται.
Η Ακαδημία (Ακαδήμεια ήταν το πρώτο και σωστό όνομα) ουσιαστικά αποτέλεσε το πρότυπο όλων των μεταγενέστερων Σχολών αλλά και των σύγχρονων Πανεπιστημίων και Σχολείων.
Εκεί λοιπόν στην περιοχή της Ακαδημίας που είναι στον Κολωνό, εκεί στο ύψος του Σαρακάκη στην Λεωφόρο Αθηνών, απέναντι και πίσω, ήταν η Ακαδημία, σε ένα κτήμα του Πλάτωνα, που λειτούργησε για χίλια χρόνια. Η ανασκαφές λίγα πράγματα μας έχουν δώσει ως τώρα που είναι στάσιμες πολλές δεκαετίες τώρα. Αλλά ευτυχώς σώθηκε το πνεύμα της που βασιλεύει σε κάθε καλό Σχολείο και Πανεπιστήμιο ακόμα και στις Θεολογικές Σχολές, έτσι ως θεία δίκη, σε όλο τον κόσμο.
Ο Πλατών στη Ακαδημία συνδύασε το Σωκρατικό πνεύμα με την Πυθαγόρεια παράδοση. Από τον Σωκράτη πήρε την μέθοδο της έρευνας, τον τρόπο του διαλόγου, την εκπαιδευτική διαδικασία την ειρωνεία και από τους Πυθαγορείους την κοινοβιακή ζωή και την μαθηματική σκέψη και την δυνατότητα που αυτή σου δίνει για την έρευνα της φύσης και την αναβάθμιση του ανθρώπου. Ο σωκρατικός τρόπος ζωής και ο πυθαγόρειος ήσαν τα πρότυπα του.
Ο σκοπός του Πλάτωνα να προβεί σε αυτό το εγχείρημα ήταν καθαρά πολιτικός όπως και κάθε εγχείρημα των Ελλήνων γενικότερα. Ποτέ τα εγχειρήματα των Ελλήνων δεν έχουν ατομικό χαρακτήρα από την εποχή των Ομηρικών Επών ως την ημέρα που το αρχαίο πνεύμα έσβησε και το ιδανικό του μοναχισμού έγινε το πρότυπο, κάτι εντελώς βάρβαρο για κάθε Έλληνα.
Για τους Έλληνες η καταξίωση γίνεται στην πόλη, ο άνθρωπος γίνεται τέλειος όταν η πόλη του είναι καλή και η πόλη είναι καλή όταν οι πολίτες της είναι ενάρετοι. Ο Πλάτων το είδε αυτό μέσα από την φιλοσοφία. Δηλαδή η φιλοσοφία μπορεί να γεννήσει τέτοιους πολίτες και τέτοιες πόλεις. Είδε την φιλοσοφία σαν γνώση της δράσης, δράσης που στηρίζεται στον αυστηρό ορθολογισμό του Σωκράτη και των Πυθαγορείων αλλά και στο έρωτα για το καλό και την εσωτερική μεταστροφή.
Αλλά ας στραφούμε για να δούμε πως γινόταν η έρευνα και η εκπαίδευση στην Ακαδημία. Τι μάθαιναν και πως μάθαιναν την φιλοσοφία οι νεαροί υποψήφιοι πολιτικοί εκεί στην Ακαδημία. Κατ’ αρχήν να πούμε κάτι για τους Δάσκαλους που εκείνη την εποχή είχαν πάει να διδάξουν στην Ακαδημία.
Φυσικά ήσαν οι καλύτεροι καθηγητές του κόσμου εκείνης της εποχής. Σπεύσιπος, Ξενοκράτης, Εύδοξος, Ηρακλείδης ο Ποντικός, Αριστοτέλης, Θεαίτητος και πιθανολογούν όλοι ότι αν είχαμε έργα του Σπεύσιπου ή του Εύδοξου ή του Ξενοκράτη ίσως θα είχαμε μια άλλη εικόνα του Πλάτωνα.
Οι μαθητές ήσαν ίσως τα πιο καλά μυαλά από την νεολαία της Αθήνας αλλά και από αλλά μέρη της Ελλάδος και αναφέρονται και δυο μαθήτριες η Λασθενεία και η Αξιοθέα που και αυτές φορούσαν τον χιτώνα της σχολής ένα απλό μανδύα, συνήθεια που από τότε παρέμεινε στην εκπαίδευση, μαθητές και φοιτητές να φορούν ενδυμασία που τους διακρίνει από τους άλλους (εκτός από τα ελληνικά σχολεία). Οίκοθεν νοείται ότι γυμναζόντουσαν σε καθημερινή βάση και ασχολούνταν με όλα όσα στις Μούσες αντιστοιχούν. Αλλά στη εκπαίδευση που δινόταν το βάρος πρωταρχικά ήταν στις Επιστήμες και τα Μαθηματικά.
Δεν ασχολούνταν με τα μαθηματικά για να περιγράψουν την φύση αλλά με σκοπό επίσης ηθικό. Ήθελαν μέσω των μαθηματικών και της γεωμετρίας να καθάρουν το πνεύμα τους από τα μορφώματα των αισθήσεων. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα Μαθηματικά γεννηθήκαν στην Ακαδημία, οι έννοιες των αρχών, των αξιωμάτων, του ορισμού, του αιτήματος και του θεωρήματος που είναι προϋποθέσεις ορθών συλλογισμών. Όλα αυτά θα γίνουν αργότερα τα Στοιχεία του Ευκλείδη. Αυτά ας τα έχουμε κατά νου μια και τώρα θα δούμε την διαλεκτική που ήταν το μάθημα για ώριμους πια μαθητές της Σχολής.
Η διαλεκτική στην πιο απλή της έννοια συνιστά την συζήτηση μιας άποψης, αλλά αμέσως μετά είναι η τέχνη του συλλογισμού και του λογού. Ας αρχίσουμε από εδώ και να δούμε μια απλή άσκηση διαλεκτικής στην Ακαδημία.
Τίθεται μια θέση με μορφή ερωτηματική. Μπορεί να διδαχτεί η Αρετή; Ο ερωτών όπως ο Σωκράτης ήταν στην θέση του ουδέν οίδα και έθετε ερωτήσεις με σκοπό να καταρρίψει την άποψη του άλλου που ισχυριζόταν ας πούμε, ότι ήταν διδακτή η αρετή. Έτσι λοιπόν είχαμε μια επίθεση και μια άμυνα ταυτοχρόνως από τα δυο μέρη που έπρεπε να εξουδετερώνουν τις παγίδες που ο ένας έθετε στον άλλον.
Αλλά μην ξεχνάμε ότι και οι δυο οι συνομιλώντας είχαν μαθηματική παιδεία και έτσι η συζήτηση δεν εκτρεπόταν πως ο πιο ικανός θα επιβάλει την άποψη του, αλλά από την συζήτηση να ικανοποιηθούν πνευματικά και οι δυο, δηλαδή να ικανοποιήσουν την βαθύτατη λογική τους, να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις του έλλογου λόγου, του αρχαιοελληνικού λόγου. Δεν μπορούσε ποτέ να υπάρξει αντιλογία χάριν της αντιλογίας (όπως κάνουν οι άθλιοι πολιτικοί μας) ή τοποθέτηση, εγώ αυτά είχα να πω τώρα εσύ κρίνε. Αυτό θα ήταν αδιανόητο.
Εκείνο που είναι βασικό στην διαλεκτική είναι η βαθιά επιθυμία των συνομιλητών να συζητήσουν. Έτσι, ενώ προσέρχονται στην συζήτηση όπως είναι, ο διάλογος τους επιβάλει να μπαίνει ο ένας στην θέση του άλλου και έτσι να υπερβαίνουν τους εαυτούς τους και να ανακαλύπτουν μέσα τους μια νέα αλήθεια που όταν προσήλθαν ούτε καν αυτοί γνώριζαν. Είναι η διαλεκτική με άλλα λόγια, μια κίνηση προς την καθολικότητα που ο λόγος επιβάλει.
Εδώ ας θυμηθούμε τον Σωκράτη που έλεγε ότι η γνώση γεννιέται από εμάς, από μέσα μας, με την σκέψη μας, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο σιωπηλός διάλογος της ψυχής μας με τον εαυτό της. Αυτή η ηθική αυτού του διάλογου δεν σημαίνει ότι πάντα κατισχύει ή ότι πάντα γεννά μια απόλυτη γνώση. Στην πραγματικότητα είναι μια συμφωνία δυο ανθρώπων που επιθυμούν να βρουν την αλήθεια και κάπου συμφωνούν σε ένα ανώτερο επίπεδο υπερβαίνοντας έτσι τις προσωπικές τους απόψεις που πριν είχαν.
Άλλωστε στην Ακαδημία οι διαφωνίες πάντα υπήρχαν ακόμα και προς τον Πλάτωνα αν σκεφτούμε πόσο διαφωνούσε ο Αριστοτέλης με τις ιδέες αλλά και άλλοι ή ακόμα ότι ο Εύδοξος θεωρούσε ως ύψιστο αγαθό την απόλαυση όπως ο Επίκουρος. Αυτό σηματοδοτεί την ακαδημαϊκή ελευθερία που είχε η Ακαδημία κάτι που από τότε ισχύει σε όλα τα Πανεπιστήμια Ιδρύματα.
Αν όμως δεχτούμε ότι υπήρχαν διαφωνίες τότε τι ένωνε αυτούς τους ανθρώπους στις φιλοσοφικέ σχολές της Ελλάδας; Τους ένωνε η αποδοχή της μορφής του διάλογου που ήταν και ο τρόπος ζωής. Ενώ δηλαδή προσέρχεσαι με δεδομένες απόψεις στον διάλογο στην πράξη του διάλογου υπερβαίνεις τον εαυτό σου από την γνώση αλλά και από τον θέληση για την αλήθεια.
Ακριβώς αυτή η ψυχική θέληση είναι ο πλατωνικός έρως. Λόγος και έρως μαζί επιφέρουν την μεταστροφή στο άτομο (αυτό ακριβώς έχουν πάρει και η χριστιανοί και μιλούν για μεταστροφή, ο λογος του Κυρίου και η αγάπη του μας μεταστρέφει, αλλά είναι άλλο πράγμα αυτό). Η άσκηση λοιπόν της έρευνας σε οδηγεί στην επιλογή του τρόπου ζωής που είναι ο φιλοσοφικός βιός, και για να μην ξεχάσω, κάνεις δεν μαθαίνει τίποτα παρά από εκείνο που αγαπά.
Αφού όμως παρεμβάλλεται ο έρωτας στην διαδικασία της γνώσης η γνώση δεν μπορεί ποτέ να είναι θεωρητική πρέπει να οδηγεί στην αλλαγή του εαυτού μας και άρα η γνώση είναι και συναίσθημα.
Αυτή είναι η μεγάλη προσφορά του Πλάτωνα στην ανθρωπότητα ότι η γνώση είναι πάντα ενδεδυμένη με την συγκίνηση. Οι καθηγητές δεν είχαν τότε γεννηθεί.
Ο Πλάτωνας στην εβδόμη επιστολή του ισχυρίζεται ότι δεν έγραψε και ούτε θα γράψει κανένα βιβλίο γι αυτή την γνώση που αναβλύζει στην ψυχή σε αυτούς που έχουν εξοικειωθεί με αυτή την δραστηριότητα. Τότε αυτοί οι διάλογοι που μας άφησε και που τους διάβαζε τα απογεύματα στην Ακαδημία τι είναι; Είναι βιβλία που είχαν σκοπό όχι να πληροφορήσουν αλλά να διαμορφώσουν για τους αναγνώστες μια οδό. Όποιος διαβάζει τον Πλάτωνα κα περιμένει να δει ένα ολοκληρωμένο σύστημα της πραγματικότητας είναι εντελώς ανόητος. Ο Πλατών απλά έχει σαν στόχο να εξοικειώσει κάποιον με τις απαιτήσεις του Ορθού Λόγου και την επιθυμία του κάλου και τίποτα πέραν αυτού.
Σε κανένα διάλογο δεν μας λέει τι είναι οι Μορφές, τι είναι ο Λόγος, τι είναι το Κάλλος τι είναι η Αρετή. Και πώς να μας το πει όταν αυτά διαφεύγουν πάντως γλωσσικού ιδιώματος και πάντως ορισμού και δεν είναι τίποτα άλλο στο τέλος παρά βιωμένη εμπειρία που γι αυτή δεν μπορούμε να μιλήσουμε. Απλά την ζούμε.
Με αλλά λόγια μέσα από την επιθυμία και τον διάλογο δεν παράγεται θεωρητικός λόγος αλλά βιωματική εμπειρία αλλά ώσπου να φθάσεις στην σιωπή απαιτείται λόγος και έρως.

ΧΑΛΚΕΙΑ – Η γιορτή των εργαζομένων στην Αρχαία Ελλάδα

Η ΑΘΗΝΑ ΕΡΓΑΝΗ

Τα Χαλκεία (πρώην Εργάνεια) είναι αρχαία εορτή των Αθηναίων. Γιορτάζονταν τη τελευταία μέρα του μήνα Πυανεψιώνος αρχικά απ΄ όλο τον αθηναϊκό λαό προς τιμή της θεάς Αθηνάς της λεγόμενης «Εργάνης», και για τον λόγο αυτό η ίδια εορτή λεγόταν και «Αθήναια» ή «Πάνδημος εορτή». Αργότερα (4ος αιώνας π.Χ.) τα Χαλκεία εορτάζονταν μόνο από τους χειρώνακτες και ειδικότερα από τους χαλκέους (τους σιδηρουργούς) προς τιμή του θεού Ηφαίστου όπου και εξ αυτού επικράτησε με το όνομα Χαλκεία.

Πιθανότατα κατά αυτή την ημέρα ξεκινούσαν οι Αρρηφόροι να υφαίνουν το ιερό πέπλο της θεάςΑθηνάς για τα Αρρηφόρια.
Ο Μένανδρος ο Κηφισιεύς παρέλαβε όλο το υλικό από την εορτή αυτή για τη δημιουργία της ομώνυμης κωμωδίας του τα «Χαλκεία».
Τα Χαλκεία θεωρούνται ο αρχαίος πρόδρομος της σύγχρονης εορτής της «εργατικής πρωτομαγιάς». Δεν θα πρέπει επίσης να προκαλεί εντύπωση ότι ακόμη και σήμερα κοντά στο Ναό του Ηφαίστου (στο Θησείο) υφίστανται πολλά καταστήματα κυρίως εμπορίου σιδήρου.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΛΟΙΠΟΝ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ!

Ο Αριστοτέλης, η μνήμη και η ανάμνηση

Ο μεγάλος μας Φιλόσοφος επιχειρεί να προσεγγίσει κάποια μεταφυσικά θέματα με τα οποία σχετίζεται η ανθρώπινη υπόσταση.
Ένα από τα καταπληκτικότερα βιβλία του Αριστοτέλη που δυστυχώς στις μέρες μας εξακολουθούν εν πολλοίς να παραμένουν άγνωστα, είναι το περίφημο «ΠΕΡΙ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΩΣ». Το βιβλίο αυτό ανήκει σε μία σειρά από 8 βιβλία πουοι ειδικοί φιλόλογοι που ασχολήθηκαν με τον έργο του, τα έχουν εντάξει κάτω από τον γενικό τίτλο «ΜΙΚΡΑ ΦΥΣΙΚΑ».
Στα βιβλία αυτά, που στην πραγματικότητα αποτελούν την συνέχεια του πασίγνωστου βιβλίου του «ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ» ο μεγάλος μας Φιλόσοφος επιχειρεί να προσεγγίσει κάποια μεταφυσικά θέματα με τα οποία σχετίζεται η ανθρώπινη υπόσταση.
Μία από τις δυνατότητες με τις οποίες είναι εφοδιασμένος κάθε άνθρωπος και ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι δεν γνωρίζουμε επαρκώς, είναι η λειτουργία της μνήμης μας.
Σήμερα θεωρούμε ότι η μνήμη μας, είναι μία λειτουργία που σχετίζεται με την λειτουργία του εγκεφάλου μας και χάρη σε αυτήν έχουμε την δυνατότητα τόσο της απομνημόνευσης, όσο και της ανάκλησης των διάφορων γεγονότων που έχουμε καταγράψει σε αυτήν.
Ο Αριστοτέλης όμως παρουσιάζει μία τελείως πρωτοποριακή θεωρία, στην οποία υποστηρίζει ότι κάθε άνθρωπος είναι εφοδιασμένος όχι με μία μόνο μνήμη, όπως πιστεύουμε σήμερα, αλλά με δύο μνήμες, οι οποίες μάλιστα λειτουργούν με αντίθετο τρόπο η μία προς την άλλη.
Η πρώτη μνήμη ονομάζεται «απλή μνήμη» και η δεύτερη μνήμη ονομάζεται «ανάμνηση».
Το νέο και άκρως εντυπωσιακό στοιχείο που εισάγει η θεωρία του Αριστοτέλη είναι ότι η λειτουργία της μνήμης δεν αποτελεί αποκλειστικότητα του εγκεφάλου μας!
Για την ακρίβεια, στον εγκέφαλο εδράζεται η «απλή μνήμη» μας, ενώ αυτή η δεύτερη άγνωστη μνήμη μας, η «ανάμνηση» εδράζεται στην καρδιά μας!
Υπάρχει λοιπόν η απλή μνήμη του ΝΟΥ ή απλώς ΜΝΗΜΗ με κέντρο λειτουργίας τον εγκέφαλο και η μνήμη της ΨΥΧΗΣ ή ΑΝΑΜΝΗΣΗ με κέντρο λειτουργίας την καρδιά μας.
Ο Αριστοτέλης θεωρεί, ότι ένας άνθρωπος από την στιγμή που γεννιέται μέχρι την στιγμή που πεθαίνει, λειτουργεί την απλή μνήμη του, δηλαδή χρησιμοποιεί τον ΝΟΥ του.
Με άλλα λόγια, η ΜΝΗΜΗ του ΝΟΥ μας είναι αυτή που καθορίζει ολόκληρη την ζωή μας.
Όμως σύμφωνα με το θρησκευτικό σύστημα των αρχαίων Ελλήνων που δέχεται ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη, ισχύει σε πλήρη λειτουργία ο περίφημος «Νόμος των επανενσαρκώνσεων».
Αυτό σημαίνει ότι κάθε ψυχή, από την στιγμή που δεχόμαστε ότι είναι αθάνατη, φυσικά και δεν πεθαίνει όταν πεθαίνει το ανθρώπινο σώμα που ενσαρκώνει, αλλά διατηρείται σε άυλη κατάσταση ώσπου να ξαναγεννηθεί σε ένα επόμενο υλικό σώμα.
Πρέπει λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό που πεθαίνει όταν πεθαίνει ένας άνθρωπος, είναι η ΜΝΗΜΗ του ΝΟΥ του, διότι αυτή είναι φθαρτή.
Από την στιγμή όμως που οι δύο μνήμες μας λειτουργούν με αντίθετο τρόπο, το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι η ΜΝΗΜΗ της ΨΥΧΗΣ μας, η ΑΝΑΜΝΗΣΗ για την οποία μας μιλάει ο Αριστοτέλης δεν μπορεί να πεθάνει ποτέ!
Δηλαδή θα μπορούσαμε να φανταστούμε την δεύτερη μνήμη μας, την ΑΝΑΜΝΗΣΗ, σαν έναν αποθηκευτικό χώρο που κάθε φορά που πεθαίνουμε, υποδέχεται την ΜΝΗΜΗ, δηλαδή όλες τις γνώσεις τις οποίες είχαμε συγκεντρώσει κατά την διάρκεια ολόκληρης της παρούσας ζωής μας.
Αυτός είναι ο λόγος που η αξιοποίηση της ΑΝΑΜΝΗΣΗΣ έχει τεράστια αξία, διότι όπως καθίσταται προφανές, η άγνωστη αυτή μνήμη μας, περιέχει το σύνολο των γνώσεων από τις οποίες έχει περάσει η κάθε ψυχή κάθε φορά που ενσαρκώνεται, κατά την μακρά διάρκεια της εξελικτικής της πορείας.
Με άλλα λόγια, ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι κάθε άνθρωπος έχει αποθηκευμένες στην μνήμη της Ψυχής του το σύνολο των γνώσεων που έχει αποκτήσει σε όλες τις μέχρι τώρα ενσαρκώσεις του.
Δυστυχώς όμως, αυτές τις υπερπολύτιμες γνώσεις δεν μπορεί να τις χρησιμοποιήσει, για τον πολύ απλό λόγο, ότι δεν έχει μάθει να έρχεται σε επαφή με την μνήμη της Ψυχής του, αφού όπως είπαμε, είμαστε «προγραμματισμένοι» να χρησιμοποιούμε αποκλειστικά την μνήμη του Νου μας.
Υπάρχει μάλιστα μία τεράστια διαφορά ως προς την διανοητική ικανότητα του ανθρώπου που θα μπορούσε να έρθει σε επαφή με τις ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ των προηγουμένων ενσαρκώσεών του, σε σχέση με τον άνθρωπο που θυμάται μόνο τις γνώσεις της παρούσας του ενσάρκωσης.
Ο Άνθρωπος που χρησιμοποιεί μόνο την ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΝΟΥ του ονομάζεται ΒΡΑΔΥΝΟΥΣ, ενώ ο Άνθρωπος που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ του ονομάζεται ΤΑΧΥΝΟΥΣ.
Δηλαδή πολύ απλά, για τον Αριστοτέλη ο έξυπνος άνθρωπος χαρακτηρίζεται από την αυξημένη ταχύτητα της σκέψης του, γεγονός που μπορεί να το κατορθώσει μόνο αν καταφέρει να έρθει σε επαφή με την ΑΝΑΜΝΗΣΗ της ΨΥΧΗΣ του.
Η μέθοδος αυτή είναι γνωστή από τους Αριστοτελικούς ως «ΤΕΧΝΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΥ» και αποτελεί τον κατεξοχήν σκοπό της ζωής του κάθε ανθρώπου που επιθυμεί να οδηγηθεί σε μία ασφαλή και πραγματική εξελικτική πορεία που θα του επιτρέψει να κατανοήσει, όλα όσα τώρα είναι αδύνατον να καταλάβει και ούτε έχει ελπίδες να καταλάβει ποτέ, από την στιγμή που εξακολουθεί να λειτουργεί μόνο με την μνήμη του νου, δηλαδή ως ΒΡΑΔΥΝΟΥΣ.
Με αυτήν την προχωρημένη συλλογιστική, φαίνεται να συμφωνεί και ο Πλάτωνας, ο οποίος στο βιβλίο του «Φαίδων» μας έχει παραδώσει την άκρως μυστηριακή και ακατάληπτη φράση, σύμφωνα με την οποία «Η ΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΜΝΗΣΗ».
Σαν τελικό συμπέρασμα, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε την άποψη ότι η πραγματική εξέλιξη του ανθρώπου, η πρόοδος που θα τον εισάγει στο να ανακαλύψει τον προορισμό του και το πραγματικό νόημα της ζωής και της ύπαρξής του, βρίσκεται μέσα στην δυνατότητα να ενεργοποιήσει και να έρθει σε επαφή με την μυστική μνήμη της ψυχής του, την ΑΝΑΜΝΗΣΗ η οποία τον καθιστά ΤΑΧΥΝΟΥ και τον εξομοιώνει με την θεϊκή του υπόσταση!

Ο Αριστοτέλης, η τοκογλυφία και τα μονοπώλια

Η μεγαλοφυΐα του Αριστοτέλη λάμπει στο γεγονός ακριβώς ότι ανακάλυψε μια σχέση ισότητας στην έκφραση της αξίας των εμπορευμάτων.(Καρλ Μαρξ)

Μετά το ξεκαθάρισμα των δύο μορφών της Χρηματιστικής την Οικονομική και την Καπηλική ο Αριστοτέλης προχώρησε και στην αξιολόγηση τους: «… η Χρηματιστική έχει, όπως είπαμε, δύο μορφές. Η μία είναι η Καπηλική και η άλλη η Οικονομική. Και η μεν δεύτερη είναι αναγκαία και αξιέπαινη, ενώ η πρώτη, η τέχνη της ανταλλακτικής, δικαίως επικρίνεται (διότι δεν ανάγεται στη φύση αλλά στις συναλλαγές των ανθρώπων). (σελ. 327).

Η Οικονομική είναι σύμφωνη με τη φύση, αφού αφορά την αύξηση του πλούτου μέσω της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. (Τα σύγχρονα φαινόμενα του εκφυλισμού της φύσης στο πλαίσιο της ασύστολης εκμετάλλευσης δεν θα μπορούσαν να είναι γνωστά στον Αριστοτέλη). Ως εκ τούτου αφορά τις δυνατότητες για την καλύτερη καλλιέργεια της γης, την ανάπτυξη του κυνηγιού, της αλιείας κτλ. 

 

Η μορφή αυτή της Χρηματιστικής (η Οικονομική) αφορά τον πλούτο που δημιουργείται με την παραγωγή αγαθών. Αφορά δηλαδή τη γνώση για την καταλληλότητα των ζώων που θα χρησιμοποιηθούν για κάθε εργασία, την επιλογή της κατάλληλης καλλιέργειας ανάλογα με το κλίμα, το υψόμετρο ή την υγρασία των χωραφιών, τις τεχνικές της μελισσοκομίας κλπ. Το να μπορεί κανείς διαρκώς να αυξάνει την παραγωγή του τελειοποιώντας τις μεθόδους του, όχι μόνο δεν είναι κακό, αλλά είναι απολύτως ωφέλιμο, αφού συμβάλλει τόσο στην αύξηση των αγαθών, όσο και στην ίδια την πορεία της ανθρώπινης γνώσης που διαρκώς εξελίσσεται μέσα από την πείρα των καιρών. Ο σκοπός αυτού του είδους της Χρηματιστικής είναι η βέλτιστη παραγωγή. 

 

Ο πλούτος εκλαμβάνεται ως απόρροια της φύσης και βέβαια μετριέται ως ποσότητα αγαθών κι όχι ως χρήμα. Φυσικά, η αύξηση της παραγωγής που θα επιφέρει πλεόνασμα αγαθών θα γεννήσει το εμπόριο, δηλαδή τη δυνατότητα της ανταλλαγής αυτού του πλεονάσματος με άλλα προϊόντα που εκλείπουν και που με τη σειρά τους αποτελούν πλεόνασμα σε άλλες περιοχές. Τελικός στόχος είναι η αυτάρκεια των αγαθών σε όλους, δηλαδή η πληρότητα όλων των μέσων για την επίτευξη της καλής ζωής.

Ο πλουτισμός όμως της δεύτερης μορφής της Χρηματιστικής, της Καπηλικής, δεν υπόκειται στους ίδιους όρους. Ο πλουτισμός αυτού του είδους αφορά το χρήμα, που από μέσο των συναλλαγών προς διευκόλυνση της ανταλλαγής των προϊόντων, γίνεται αυτοσκοπός. Με άλλα λόγια το κέντρο του ενδιαφέροντος δεν είναι πλέον η παραγωγή και η διακίνηση των προϊόντων, αλλά η όσο το δυνατό μεγαλύτερη συσσώρευση χρήματος. 

 

Από τη στιγμή που το χρήμα γίνεται προϋπόθεση για την άσκηση του εμπορίου (ο έμπορος πρέπει να έχει συσσωρευμένο χρήμα για την αγορά των προϊόντων που θα πουλήσει) και ταυτόχρονα αποτελεί και τελικό σκοπό του εμπόρου (ο έμπορος αποσκοπεί αποκλειστικά στα κέρδη από τις πωλήσεις των προϊόντων) μπορούμε να πούμε ότι το χρήμα έχει πλέον μετατραπεί σε κεφάλαιο. Ο Μαρξ, επικαλούμενος τον Αριστοτέλη, στον πρώτο τόμο του Κεφαλαίου γράφει: «Η απλή εμπορευματική κυκλοφορία – η πούληση για την αγορά – χρησιμεύει σαν μέσο για έναν τελικό σκοπό που βρίσκεται έξω από την κυκλοφορία, για την ιδιοποίηση αξιών χρήσης, για την ικανοποίηση αναγκών. Αντίθετα, η κυκλοφορία του χρήματος σαν κεφάλαιο αποτελεί αυτοσκοπό, γιατί η αξιοποίηση της αξίας υπάρχει μόνο μέσα στα πλαίσια αυτής της κίνησης που διαρκώς ανανεώνεται. 

 

Γι’ αυτό η κίνηση του κεφαλαίου είναι απεριόριστη». (σελ. 164 – 165). Είναι αυτό ακριβώς που υποστηρίζει κι ο Αριστοτέλης όταν αναφέρεται στον πλούτο της Οικονομικής, που υφίσταται ως εργαλείο και που αφορά την αυτάρκεια έχοντας συγκεκριμένα όρια, και στον πλούτο της Καπηλικής, που αφορά τη διαρκή αύξηση του πλούτου, μέσω του εμπορίου, και που δεν έχει κανένα όριο.

Ο πλούτος που γεννιέται από την Καπηλική, κατά τον Αριστοτέλη, χωρίζεται σε τρία μέρη: το εμπόριο, τον τοκισμό και την έμμισθη εργασία. Αναλύοντας το μέρος της έμμισθης εργασίας ο Αριστοτέλης γράφει: «αυτής ένα μέρος είναι η εργασία των χειρώνακτων – τεχνιτών και ένα άλλο των ανειδίκευτων εργατών, οι οποίοι είναι χρήσιμοι μόνον εξαιτίας των σωματικών τους ικανοτήτων». 

Και συνεχίζει: «Το τρίτο μέρος της Χρηματιστικής είναι κάτι ενδιάμεσο ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη μορφή της (διότι έχει στοιχεία τόσο της φυσικής Χρηματιστικής όσο και της ανταλλακτικής) και έχει να κάνει με προϊόντα που προέρχονται κατευθείαν από τη γη ή από υλικά της γης που χωρίς να είναι καρποί είναι ωστόσο χρήσιμα, όπως είναι π.χ. η Υλοτομία και κάθε μορφή Μεταλλευτικής». (σελ. 329 – 331). 

Είναι φανερό ότι ο Αριστοτέλης δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία των χειρωνακτών εργατών στη δημιουργία της αξίας κάθε αγαθού. Αντιλαμβάνεται τη σχέση ισότητας των αγαθών, όταν αναφέρεται στην ανταλλαγή των προϊόντων, αντιλαμβάνεται την κερδοσκοπία που γεννιέται αναπόφευκτα όταν το χρήμα γίνεται αυτοσκοπός (όταν δηλαδή λειτουργεί ως κεφάλαιο), αλλά αδυνατεί να αντιληφθεί την πηγή της αξίας, που βέβαια δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από τον ανθρώπινο μόχθο.

Ο Αριστοτέλης δεν αποδίδει τα ανάλογα στους ανθρώπους του μόχθου. Η φράση του «είναι χρήσιμοι μόνον εξαιτίας των σωματικών τους ικανοτήτων» είναι απολύτως κατατοπιστική. Ο Μαρξ σχολιάζει: «Το μυστικό της έκφρασης της αξίας, η ισότητα και το ισάξιο όλων των εργασιών – επειδή είναι και εφόσον είναι ανθρώπινη εργασία γενικά – μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί μόνο όταν η έννοια της ισότητας των ανθρώπων αποχτήσει πια τη σταθερότητα λαϊκής πρόληψης. Αυτό όμως είναι δυνατό μόνο σε μια κοινωνία, όπου η μορφή του εμπορεύματος είναι η γενική μορφή του προϊόντος εργασίας, επομένως και η σχέση των ανθρώπων μεταξύ τους σαν κατόχων εμπορευμάτων είναι η κυρίαρχη κοινωνική σχέση. Η μεγαλοφυΐα του Αριστοτέλη λάμπει στο γεγονός ακριβώς ότι ανακάλυψε μια σχέση ισότητας στην έκφραση της αξίας των εμπορευμάτων. Μονάχα οι ιστορικοί φραγμοί της κοινωνίας που ζούσε τον εμπόδισαν να βρει σε τι συνίσταται “στ’ αλήθεια” αυτή η σχέση ισότητας». (σελ. 73 – 74).

Η τοκογλυφία, ως ατόφια μορφή εμπορευματοποίησης του χρήματος, είναι η πιο ξεκάθαρη κερδοσκοπική δραστηριότητα. Ο τοκογλύφος πουλά χρήμα απαιτώντας ακόμη περισσότερο χρήμα.

Το ότι ο Αριστοτέλης δεν έφτασε στην πηγή της αξίας, δηλαδή την ανθρώπινη εργασία, και το ότι αυτό οφείλεται εν πολλοίς στο δουλοκτητικό σύστημα της εποχής του (πολύ σωστά το θέτει ο Μαρξ: «μονάχα οι ιστορικοί φραγμοί της κοινωνίας που ζούσε τον εμπόδισαν»), δεν μειώνει καθόλου την αξία της προσφοράς του αναφορικά με το κερδοσκοπικό και αφύσικο πλαίσιο της λειτουργίας της Καπηλικής. Γιατί η τέχνη που αφορά αποκλειστικά τη γέννηση του χρήματος, θα λέγαμε εξ’ ορισμού, δεν έχει άλλη επιλογή από τη διαστρέβλωση. Το εμπόριο, που από μέσο ανταλλαγής προϊόντων για τη συλλογική αυτάρκεια μετατρέπεται σε μέσο πλουτισμού των διαχειριστών του, αυτομάτως υποσκάπτει την έννοια της συλλογικής προσφοράς, βάζοντας σε πρώτο πλάνο μεμονωμένα συμφέροντα. Μοιραία, όλα παίρνουν το δρόμο της ατομικότητας. Η ιατρική, η στρατηγική κλπ, δεν είναι παρά μέσα για την απόκτηση χρημάτων. Οι προτεραιότητες στις κοινωνικές σχέσεις μετατοπίζονται. Η δυνατότητα του άμετρου πλουτισμού, δηλαδή της αποθέωσης του χρήματος σε ατομικό επίπεδο, θα δώσει στη Χρηματιστική αυτού του είδους (την Καπηλική) διαστάσεις επιστήμης. Ο άνθρωπος θα ξοδέψει πολύ ενέργεια προς αυτή την κατεύθυνση. Γιατί δεν υπάρχει μεγαλύτερο δέλεαρ απ’ το κέρδος. Κι αυτές ακριβώς είναι οι συνθήκες που θα αποθεώσουν την κερδοσκοπία.

Η τοκογλυφία, ως ατόφια μορφή εμπορευματοποίησης του χρήματος, είναι η πιο ξεκάθαρη κερδοσκοπική δραστηριότητα. Ο τοκογλύφος πουλά χρήμα απαιτώντας ακόμη περισσότερο χρήμα. Η φτώχεια και η κοινωνική δυστυχία είναι οι καλύτερες συνθήκες για τον τοκογλύφο. Η τοκογλυφία είναι η αναπαραγωγή του χρήματος χωρίς τη μεσολάβηση κανενός άλλου προϊόντος: «Πάρα πολύ εύλογα λοιπόν μισείται η τοκογλυφία, επειδή η περιουσία προέρχεται από το ίδιο το χρήμα και όχι από τη χρήση του, για την οποία και δημιουργήθηκε.Διότι το χρήμα δημιουργήθηκε ως ένα μέσο για συναλλαγές, ενώ ο τόκος αυξάνει το ίδιο το χρήμα. (Γι’ αυτό και πήρε αυτό το όνομα. Γιατί τα γεννήματα είναι ίδια με τους γεννήτορές τους και ο τόκος είναι χρήμα από χρήμα). 

Είναι λοιπόν αυτός ο τρόπος απόκτησης χρημάτων ο κατεξοχήν αφύσικος». (σελ. 327). Κι όταν ο Αριστοτέλης λέει «αφύσικος τρόπος απόκτησης χρημάτων» εννοεί ότι αντίκειται στην ίδια τη δημιουργία του. Γιατί το χρήμα δημιουργήθηκε για να εξυπηρετεί εντελώς διαφορετικούς σκοπούς. Η διαστρέβλωση αυτή της χρήσης του χρήματος, που από εργαλείο διευκόλυνσης των συναλλαγών έγινε αυτοσκοπός, δεν είναι τίποτε άλλο από την αντίληψη του χρήματος χωρίς όριο, του χρήματος που επιθυμεί να γεννήσει άλλο χρήμα, δηλαδή του χρήματος που λειτουργεί ως κεφάλαιο. Η κερδοσκοπία δεν είναι παρά το φυσικό απότοκο αυτής της αντίληψης.

Κι αφού ολοκληρώσει με το ζήτημα της τοκογλυφίας, ο Αριστοτέλης θα ασχοληθεί με τον έτερο σύντροφο της κερδοσκοπίας, το μονοπώλιο. Το μονοπώλιο δεν είναι τίποτε άλλο από την εξασφάλιση της απόλυτης κυριαρχίας του ενός στην αγορά. Φυσικά διαλύει κάθε έννοια ανταγωνισμού και ο κάτοχος του μονοπωλίου αποκτά πλούτο χωρίς προηγούμενο. 

 

Ο Αριστοτέλης, για να καταδείξει τη λειτουργία του μονοπωλίου, επικαλείται μια ιστορία με το Θαλή τον Μιλήσιο: «… όλα αυτά είναι ωφέλιμα σε όσους εκτιμούν τη Χρηματιστική, όπως π.χ. η ιστορία σχετικά με το Θαλή τον Μιλήσιο. Πρόκειται για ένα τέχνασμα πλουτισμού, που το αποδίδουν σ’ εκείνον εξαιτίας της σοφίας του, το οποίο όμως παρουσιάζει γενικότερο ενδιαφέρον. Διότι, ενώ όλοι τον κορόιδευαν για τη φτώχεια του, επειδή τάχα αυτό αποδείκνυε ότι η φιλοσοφία του ήταν πρακτικά ανώφελη, εκείνος, λένε ότι, όταν κατάλαβε με τη βοήθεια της Αστρολογίας ότι η χρονιά θα ήταν πλούσια σε ελαιοπαραγωγή, και ενώ ήταν ακόμη χειμώνας, αφού εξοικονόμησε λίγα χρήματα, έδωσε προκαταβολή σε όλα τα ελαιουργεία της Μιλήτου και της Χίου και τα νοίκιασε με λίγα χρήματα, επειδή κανείς δεν προσέφερε περισσότερα. Όταν ήρθε η ώρα της συγκομιδής και αναζητούνταν πολλά ελαιουργεία ξαφνικά και συγχρόνως, τα υπενοικίασε με τους όρους που ήθελε και συγκέντρωσε πολλά χρήματα και έτσι απέδειξε ότι οι φιλόσοφοι, αν θέλουν, μπορούν εύκολα να πλουτίσουν, αλλά δεν επιδιώκουν αυτό το σκοπό». (σελ. 331 – 333).

 

Το ότι οι φιλόσοφοι είναι τόσο εύκολο να πλουτίσουν, αν το θέλουν, δεν ξέρω κατά πόσο πρέπει να το πάρουμε τις μετρητοίς. Το ότι όμως γεννιέται μια νέα δύναμη σε σχέση με τη χρηματιστική, η δύναμη της πληροφορίας, είναι απολύτως σίγουρο: «Επιπλέον, πρέπει να συγκεντρώσουν και τις σποραδικές πληροφορίες με τη βοήθεια των οποίων μερικοί χρηματιστές πλούτισαν». (σελ. 331). Κι από τη στιγμή που η πληροφορία μπορεί να αποδειχτεί κερδοφόρα, δεν μπορεί παρά να ενταχθεί με τη σειρά της στους όρους της κερδοσκοπίας. Φυσικά, αν τότε η πληροφορία έκρυβε την ευθύτητα της καιρικής πρόγνωσης σε σχέση με την καλοκαιρινή σοδειά, σήμερα κρύβει πολύ διαφορετικά δεδομένα, δεδομένα πολλές φορές κατευθυνόμενα, που οφείλουν να είναι προσιτά μόνο σε λίγους, αποθεώνοντας το κερδοσκοπικό παιχνίδι.

Ο Αριστοτέλης προκειμένου να γίνει απολύτως σαφής, παραθέτει ένα ακόμη παράδειγμα μονοπωλίου: «… αγόρασε κάποιος στη Σικελία, στον οποίο κάποιοι είχαν καταθέσει χρήματα, όλο το σίδερο από τα μεταλλεία σιδήρου. Όταν όμως μετά απ’ αυτό ήρθαν οι έμποροι από τα (ενν. άλλα) εμπορικά κέντρα, πουλούσε μόνο αυτός, χωρίς όμως να ανεβάσει πολύ την τιμή. Πάντως στα πενήντα τάλαντα κέρδισε εκατό. Όταν όμως το πληροφορήθηκε αυτό ο Διονύσιος, διέταξε να πάρει μεν τα χρήματα, αλλά να εγκαταλείψει τις Συρακούσες, επειδή θεώρησε αυτές τις μεθόδους απόκτησης εσόδων επιζήμιες για τα συμφέροντά του». (σελ. 333).

 

Τόσο η τελευταία περίπτωση με το σίδερο, όσο και εκείνη του Θαλή, αποτελούν ξεκάθαρες μορφές μονοπωλίου. Η μία στηρίχτηκε στη δύναμη του χρήματος που μπόρεσε να αγοράσει όλο το σίδερο των μεταλλείων, η άλλη στη δύναμη της πληροφορίας. Το σίγουρο είναι ότι αυτές οι ενέργειες ζημιώνουν την κοινωνία, δημιουργώντας τεχνητή άνοδο των τιμών, που μπορεί να φτάσει μέχρι και στις τεχνητές ελλείψεις προϊόντων. Αυτού του είδους τα παιχνίδια είναι ζητήματα εξόχως πολιτικά και χρειάζονται την παρέμβαση των αρχών. Ο Διονύσιος έκανε πολύ καλά που έδιωξε το δημιουργό του μονοπωλίου από τις Συρακούσες. Δεν προστάτεψε μόνο τα δικά του συμφέροντα (αν ήταν λίγο πονηρότερος θα μπορούσε να ζητήσει τα μισά ως μίζα), αλλά τα συμφέροντα ολόκληρου του λαού του: «Η ιδέα λοιπόν του Θαλή είναι ίδια με αυτήν που μόλις αναφέρθηκε, αφού και οι δύο σκαρφίστηκαν προς ίδιον όφελος τη χρήση του μονοπωλίου. Αυτά είναι βεβαίως χρήσιμο να τα γνωρίζουν και οι πολιτικοί». (σελ. 331 – 333).

Πηγές:
-Αριστοτέλης «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», τόμος πρώτος
-Καρλ Μαρξ «Το Κεφάλαιο», τόμος πρώτος

Δημιουργήθηκε μήλο «με ανθρακικό»

Το πρώτο μήλο με ανθρακικό, το οποίο αφρίζει στο στόμα μόλις δαγκωθεί, δημιουργήθηκε από ελβετική εταιρεία.
Από την πρώτη δαγκωνιά, τεράστια κύτταρα στη σάρκα του μήλου της νέας ποικιλίας, με το όνομα Paradis Sparkling, απελευθερώνουν αναβράζοντες χυμούς, παρόμοιους με την αίσθηση που αφήνει μία γουλιά αναψυκτικό.
Η αίσθηση αυτή βιώνεται μόνο όταν το μήλο δαγκώνεται και ο χυμός του δεν είναι αφρώδης όταν το φρούτο στύβεται.
Η νέα ποικιλία χρειάστηκε αρκετά χρόνια για να αναπτυχθεί, και αποτελεί συνδυασμό δύο ποικιλιών, της Ρέζι από την Ανατολική Γερμανία και της Πιρουέτ από τη Δανία. Η ποικιλία Ρέζι είναι γνωστή για τη γλυκύτητα και την υφή της αλλά τα χρόνια πριν την πτώση του τείχους του Βερολίνου η πρόσβαση σε αυτήν ήταν περιορισμένη.
Αντιπρόσωποι της εταιρείας Lubera στην Ελβετία κατάφεραν πριν από λίγες δεκαετίες να εξασφαλίσουν ευκολότερη πρόσβαση στην ανατολικογερμανική ποικιλία και ξεκίνησαν τις προσπάθειες συνδυασμού της με την Πιρουέτ, μέχρι να καταφέρουν να δημιουργήσουν την επιθυμητή γεύση ανθρακικού.
«Όσον αφορά μήλα για κατανάλωση, πιστεύω ότι πρόκειται για την καλύτερη ποικιλία μήλων που είχαμε ποτέ», δήλωσε ο Ρόμπερτ Μαϊερχόφερ, διευθυντής παραγωγής της εταιρείας. «Είναι σίγουρα διαφορετική από οτιδήποτε άλλο στην αγορά, ενώ η υφή αποτελεί κάτι πρωτόγνωρο για κάθε καταναλωτή», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τον Μαϊερχόφερ, η διαδικασία ανάπτυξης της ποικιλίας περιλάμβανε τη μακροχρόνια γενετική επιλογή των πλουσιότερων στα επιθυμητά στατιστικά μήλων, και στη συνέχεια τη διασταύρωση μεταξύ τους. Τα τελικά προϊόντα απέκτησαν τα κύτταρα που απελευθερώνουν μεγάλη οξύτητα αλλά και ζάχαρη με κάθε δαγκωνιά, που δημιουργούν την αίσθηση κατανάλωσης αναψυκτικού ποτού.

Ένα βίντεο ύμνος στην 6η καρυάτιδα που έχουν κλέψει οι Βρετανοί

Το βίντεο είναι ένας ύμνος στην 6η Καρυάτιδα που έκλεψε ο Έλγιν από την Ακρόπολη.

 

Στόχος είναι να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη σε όλο τον κόσμο προκειμένου να επιστραφούν τα Ελγίνεια στη χώρα μας.

 

Η μοναδική ομορφιά των Καρυάτιδων έχει μια ξεχωριστή θέση στην παγκόσμια τέχνη.

 

Πιθανολογείται ότι δημιουργός των Καρυάτιδων ήταν ο γλύπτης Αλκαμένης, μαθητής του Φειδία.

 

Ο εξώστης με τις Καρυάτιδες αποτελεί αρχιτεκτονικό επίτευγμα και κοσμεί με μοναδικό και ευρηματικό τρόπο τον γυμνό τοίχο του κυρίως ναού.

 

Λέγεται ότι ο γλύπτης εμπνεύστηκε τις Καρυάτιδες όταν παρακολούθησε ένα λατρευτικό χορό Παρθένων που γινόταν στα Καρυάτια, μια ιδιότυπη γιορτή των Καρυών που ήταν αφιερωμένη στη θεά Άρτεμη.

 

Η οικοδόμηση του Ερεχθείου άρχισε το 421 π.Χ., μετά την ειρήνη του Νικίου και περατώθηκε το 406 π.Χ.

 

Για τις Καρυάτιδες έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες.

 

Η πειστικότερη υποστηρίζει ότι αποτελούσαν το υπέργειο μνημείο του τάφου του Κέκροπα και ότι ήταν οι χοηφόροι που απέδιδαν τιμές στον ένδοξο νεκρό.

 

Το κυρίως οικοδόμημα και τη βόρεια πρόσταση του Ερεχθείου περιέτρεχε μια συνεχής ιωνική ζωφόρος διακοσμημένη με μορφές θεών, ηρώων και θνητών σε σκηνές που συνδέονταν με τις πανάρχαιες λατρείες του Ερεχθείου.

 

Οι μορφές ήταν ξεχωριστά δουλεμένες σε παριανό μάρμαρο και προσαρμοσμένες σε πλάκες από γκρίζο ελευσινιακό λίθο.

 

Θα μπορούμε να κολυμπάμε στη θάλασσα σε 100 χρόνια;

Γνωρίζουμε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών έχει δυσμενείς συνέπειες για τα ψάρια και τους κοραλλιογενείς υφάλους, αλλά ακόμα δεν είναι ξεκάθαρη η επίδραση των ρύπων και των τοξινών που βρίσκονται ήδη στη θάλασσα, όσον αφορά την υγεία του ανθρώπου και τη μελλοντική ασφάλειά του να κολυμπάει σε αυτά τα νερά με την αυξημένη θερμοκρασία.

 

Αυτό τον αντίκτυπο των ωκεανών στην υγεία του ανθρώπου εξετάζει η έκθεση του Νάιαλ ΜακΝτόναου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Θαλάσσιας Ζωής με έδρα την Οστένδη του Βελγίου, η οποία παρουσιάστηκε στη συνάντηση EurOcean στη Ρώμη την προηγούμενη εβδομάδα.

 

Στο συνέδριο συμμετείχαν 340 Ευρωπαίοι επιστήμονες και ειδικοί, αντιπροσωπεύοντας 143 οργανισμούς από 31 χώρες, οι οποίοι δημοσίευσαν ένα πενταετές πλάνο-οδηγό για την αντιμετώπιση των κυριότερων θεμάτων που αφορούν τους ωκεανούς, από τις απειλές στην ανθρώπινη υγεία ως τη θαλάσσια βιοτεχνολογία και τις οικονομικές προοπτικές από τη χρήση των ωκεανών ως πηγή ενέργειας.

 

Η έκθεση περιλαμβάνει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες της θάλασσας μπορούν πράγματι να μειώσουν την τοξικότητα ορισμένων οργανικών ρύπων όπως τα φυτοφάρμακα, οι φαρμακευτικές ουσίες και οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες, κυρίως με το να τους διασπούν γρηγορότερα. Με βάση αυτά τα στοιχεία, τα νερά θα είναι ασφαλή για τους λουόμενους, παρά τις αρνητικές συνέπειες στη θαλάσσια ζωή.

 

«Φαίνεται ότι πολλές από τις τοξίνες μπορούν να μεταβληθούν από τη θερμοκρασία, έτσι ώστε να μπορούν στη συνέχεια να αλληλεπιδρούν διαφορετικά με τους ανθρώπους και τους θαλάσσιους οργανισμούς», δήλωσε ο ΜακΝτόναου.

 

Ωστόσο η έκθεση προειδοποιεί επίσης πως οι βλαβερές συνέπειες για την υγεία ενδέχεται να ενταθούν εξαιτίας της μεγαλύτερης παρουσίας τοξικών φυκιών, των οποίων η ανάπτυξη ευνοείται όσο γίνονται πιο θερμές οι θάλασσες.

 

Εξάλλου η κατανάλωση μολυσμένων θαλασσινών και η έκθεση σε μολυσμένο νερό της θάλασσας μπορεί να οδηγήσει σε οξείες και χρόνιες ασθένειες στον άνθρωπο, προειδοποιεί η έκθεση, και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αύξηση της θερμότητας και της οξύτητας των ωκεανών έχει τεράστιες αρνητικές συνέπειες για μεγάλο αριθμό θεμελιωδών οικοσυστημάτων.

Δείτε την μεγαλύτερη και πιο επικίνδυνη αράχνη στον κόσμο

Ο Piotr Naskrecki είναι παθιασμένος με τις αράχνες, και αγαπά να τις μελετάει.

 

Αυτό το καλοκαίρι σε ένα ταξίδι που πραγματοποίησε στη Νότια Αμερική σε αναζήτηση νέων ειδών συνάντησε ένα που πιθανώς να είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα στον κόσμο … Τρομακτικό!

 

Το όνομα της «Goliath birdeater» που είναι γνωστή και ως η μεγαλύτερη αράχνη στον κόσμο.

 

Ανακάλυψε τα δυνατά σου σημεία!

Δεν είναι αρκετό να ανακαλύπτεις ποιες είναι οι αδυναμίες σου ή οι τομείς στους οποίους «θέλεις δουλειά». Πρέπει να ερευνάς και τα καλά σου στοιχεία! Μπορείς να αρχίσεις φτιάχνοντας μια λίστα με πράγματα που έχεις πετύχει ή υποθέσεις που χειρίστηκες καλά. Αλήθεια, έχεις πάρει ποτέ τον χρόνο να ψάξεις τα δυνατά σου σημεία;

Γεννήθηκες με κάποιο έμφυτο ταλέντο, είτε το έχεις εντοπίσει είτε όχι. Κάνεις πάντα τους άλλους να χαμογελούν; Είσαι καλλιτεχνική φύση; Μπορείς να συντονίζεις πράγματα; Θυμάσαι εύκολα ονόματα και άλλες πληροφορίες;

Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, καθώς και πολλά άλλα, μπορούν να είναι πραγματικά πολύτιμα στη ζωή. Αποτελούν δεξιότητες που είναι ζωτικής σημασίας σε οργανώσεις της κοινότητας, στο σχολείο ή στην εργασία σου. Αν είσαι σε θέση να κάνεις οποιοδήποτε από αυτά καλά, έχεις θησαυρό!

Μόλις έχεις κάνει τα δύο παραπάνω βήματα, δηλαδή έχεις εντοπίσει πού είσαι καλός/-ή και πού όχι και τόσο, η αυτοπεποίθησή σου θα αρχίσει να μεγαλώνει. Όταν αντιμετωπίζεις τις φοβίες σου, μειώνεις σημαντικά το άγχος, αλλά και αρχίζεις να έχεις μία καλύτερη σχέση με τον εαυτό σου. Πάρε τον χρόνο να παρατηρήσεις τις έμφυτες δυνάμεις σου, τα ταλέντα και τις ικανότητές σου.

Το να αναγνωρίζεις πού είσαι δυνατός/-ή, αλλά και πού έχεις ελλείψεις, θα σε βοηθήσει να γίνεις ένα ακόμα πιο ολοκληρωμένο άτομο.

Αν δεν έχεις ιδέα για όλα αυτά, ρίξε για λίγο μια καλή ματιά γύρω σου. Όλοι έχουμε ακούσει λίγο-πολύ από γνωστούς μας, από τους φίλους και την οικογένειά μας ή από συναδέλφους στη δουλειά πού είμαστε καλοί. Αυτό μπορεί να αποτελέσει μια πρώτη ένδειξη για το πού να ψάξεις περισσότερο!

Εάν δεν έχει τύχει μέχρι τώρα να σε συμβουλέψουν και δεν έχεις καμία εκτίμηση για το πού μπορεί να έχεις κλίση ή πού υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης, μπορείς να δοκιμάσεις να κάνεις ένα τεστ. Υπάρχουν τεστ στο διαδίκτυο που θα σου πουν πού είσαι καλός/-ή και, ενδεχομένως, ποιες είναι οι αδυναμίες σου. Αυτό θα σε βοηθήσει να μάθεις περισσότερα για τον εαυτό σου και ίσως σε κατευθύνει και σε έναν καλύτερο τρόπο ζωής.

Μπορείς, επίσης, να γίνεις μέλος μιας ομάδας. Ασχολήσου με ένα γκρουπ ή κάποιον οργανισμό που θα σε αναγκάσει να συνεργαστείς με άλλους ανθρώπους. Ο καλύτερος τρόπος για να ανακαλύψεις ποιος είσαι είναι να βγάλεις τον εαυτό σου «έξω από τα νερά του»!

Όταν βολεύεσαι με τον τρόπο ζωής σου είναι πολύ εύκολο να μην ανακαλύψεις καινούργια πράγματα για σένα καθώς και για άλλους ανθρώπους.

Κι όμως, υπάρχουν πολλές ανάγκες εκεί έξω και οργανισμοί που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη βοήθειά σου. Και καθώς βοηθάς τους άλλους σίγουρα κερδίζεις κι εσύ, αφού γνωρίζεις καλύτερα τις δυνατότητές σου και ξεπερνάς τα πλαστά όρια που μόνος/-η σου είχες ορίσει για τον εαυτό σου.

The bullies of your life

 Στη ζωή σου θα βρείς πολλά άτομα που θα θελήσουν σε ακινητοποιήσουν , να σε αποθαρρύνουν και να σε πείσουν ότι αυτό που ονειρεύεσαι δεν είναι εφικτό . Αυτοί που θέλουν να σε ακινητοποιήσουν είναι αυτοί που ξεβόλεψες και ενόχλησες. Φοβούνται ότι θα χασουν κάτι σπουδαίο - την ασφάλεια τους , την ρουτίνα τους. Ισως αισθάνονται ότι θα σε χάσουν. Αισθάνονται ότι απειλούνται.

Τέσσερεις τύποι ανθρώπων που θέλουν να σε ελέγχουν,

ι. Ο τρομοκράτης θα πει "δεν είναι ασφαλές"!
Αυτός κινητοποιείται από τους φόβους του και τείνει να μεγαλοποιεί τα ρίσκα.

2. Ο συντηριτικός λέει "δεν είναι αυτός ο τρόπος που συνήθως το κάνουμε" !
Σε αυτόν δεν αρέσουν οι αλλαγές . Αυτός συχνά αναπολεί το παρελθόν και είναι εξαρτημένος από το συνηθσμένο και την ρουτίνα.

3 Ο ηττοπαθής λέει "Δεν είναι δυνατόν, δεν γίνεται" !
Αυτός βλέπει προβλήματα παντού και το όνειρο του δεν θα υλοποιηθεί.

4. Ο ανταγωνιστής λέει ότι "Δεν θα σε αφήσω , δεν θα σε επιτρέψω" !
Αυτός χρησιμοποιεί εξουσία και εκφοβισμό για να μπλοκάρει το μονοπάτι σου. Ο ανταγωνιστής ίσως να σου εναντιωθεί επειδή φοβάται ότι θα χάσει χρήματα ή τον έλεγχο σου και έχει την δύναμη να σε σταματήσει.

Πιθανόν αναγνώρισες ότι μερικά από αυτά τα άτομα είναι ήδη στη ζωή σου. Πιθανόν ήδη έχεις αντιλληφθεί ότι μερικοί από αυτούς είναι άτομα που σε αγαπούν.
Τι κάνεις σε αυτή την περίπτωση; Τους επιτρέπεις να σου κλείσουν το δρόμο; Ανταγωνίζεσαι τα λεγόμενα τους και τις πεποιθήσεις του; . Επιλέγεις το όνειρο σου αντί το βόλεμα σου;

Η εμπειρία μου
Οι πιο πειστικοί Bulies της ζωής σου είναι οι άτομα που θέλουν το" καλό " σου . Ατομα που "νοιάζονται" για σένα και δεν θέλουν να ρισκάρεις, να πονέσεις , να χάσεις , να αποτύχεις και να πληγωθείς . Είναι άτομα που είναι κυριευμένα από φόβο , που θεωρουν επιτυχία το ασφαλές και το βόλεμα και έχουν εξάρτηση από το οικείο. Είναι άτομα που θέλουν να σε ελέγχουν και δεν σου επιτρέπουν να λάμψεις και να βγάλεις την ομορφιά σου .

και εγώ λέω
Δες το δυναμικό σου! Τα λόγια των άλλων χαραχτηρίζουν τους άλλους . Μη συντονίζεσαι με το δονητικό τους πεδίο. Μη ρουφάς την αρνητικότητα τους και τις χαμηλές δονήσεις τους . .Αυτοί επιλέγουν να βλέπουν κινδύνους και εμπόδια , ίδιοι θύματα του εαυτού τους και αρχιτέχτονες της φυλακής τους ακτινοβολούν τις περιοριστικές τους πεποιθήσεις. Παρατήρησε τους ανθρώπους που σε αμφιβάλλουν . Δες με ποιές λέξεις και συμπεριφορές σε ακινητοποιούν.Παρατhρησε τις συσπάσεις στο πρόσωπο τους την ωρα που κλέβουν ενέργεια και σε αμφισβητούν. Κάθε φορά που σε αμφιβάλλουν οι μυς του προσώπου συσπώνται με ένα συγκεκριμμένο τρόπο.

Δεσμεύσου με τον εαυτό σου να είσαι στο φως, στην ενέργεια του φωτός. Αφησες τους να νιώσουν τις δονήσεις σου μέσω της ενέργειας σου.Φαντάσου ότι είσαι ένας καθρέφτης και ακτινοβολείς το φως της ψυχής σου .. Κατανοείς τους φόβους και την στάση αυτών που σε ρίχνουν μα δες το σαν πρόκληση !!! Σκέψου ότι τους έστησες σε αυτό το ρόλο για να σε προκαλούν και παρόλαυτα εσύ στηρίζεις, εμπιστευεσαι τον εαυτό σου και προχωράς. Ανέβασε το δονητικό τους πεδίο θυμίζοντας τους το δυναμικό τους , οτι .υπάρχουν δεκάδες τρόποι για να υλοποιηθεί κάτι, οτι εσύ νιώθεις ασφαλής ακόμα και όταν είσαι στο άγνωστο και δήλωσε ότι έχεις ήδη δεσμευτεί με τον εαυτό σου να προχωρήσεις. Δες το το φωτεινό θεικό ον πίσω από το σώμα τους. Εστιάσου ότι είναι φωτεινές ψυχές ανεξαρτητα από το τι δείχνει η πραγματικότητα και τα λεγόμενα τους.
Από την στιγμή που ονειρεύεσαι , όλο το σκηνικό αρχίζει να στήνεται , οι ρόλοι έχουν αρχίσει να διανέμονται, οι ηθοποιοι πέρνουν την θέση τους και το νέο σενάριο της ζωής σου αρχίζει να πέρνει σάρκα και οστά.

Μια συμβουλή μόνο σου δίνω. Να απολαύσεις την διαδρομή μέχρι να παιχτεί και η τελευταία πράξη του έργου διότι η διαδρομή πιθανόν να έχει προκλήσεις και πολλούς νταήδες !!!

Καλό δρόμο!

Η Αυτοεκτίμηση

Η αυτοεκτίμηση είναι ιδέα, στάση, συναίσθημα, εικόνα και εξωτερικεύεται με τη συμπεριφορά. Αυτοεκτίμηση είναι η ικανότητα να δίνεις αξία στον εαυτό σου και να τον μεταχειρίζεσαι με αξιοπρέπεια, με αγάπη και αλήθεια.

“Όταν τον εαυτό μου τον εκτιμώ και μου αρέσει, έχω τις μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσω τη ζωή με αξιοπρέπεια, ειλικρίνεια, δύναμη, αγάπη και ρεαλισμό”. Αυτή είναι η περίπτωση της υψηλής αυτοεκτίμησης. Απ’ την άλλη μεριά, όταν βλέπει κανείς υποτιμητικά τον εαυτό του, με αηδία ή περιφρόνηση ή άλλο αρνητικό συναίσθημα, o εαυτός χάνει τη δύναμή του και γίνεται θύμα, νικημένο από τη ζωή: “Αν δεν μου αρέσει ο εαυτός μου, τον υποτιμάω και τον τιμωρώ. Ξεκινάω για ν’ αντιμετωπίσω τη ζωή από τη βάση του φόβου και της ανημπόριας και δημιουργώ μία κατάσταση στην οποία αισθάνομαι θύμα και φέρομαι σαν θύμα. Τιμωρώ τον εαυτό μου και τους άλλους, χωρίς να βλέπω τι κάνω. Πότε φέρομαι δουλικά και πότε σαν τύρρανος. Θεωρώ τους άλλους υπεύθυνους για τις πράξεις μου”.

Σ’ αυτήν την ψυχολογική κατάσταση, το άτομο αισθάνεται ότι δεν το λογαριάζουν, ότι συνέχεια απειλείται με απόρριψη και ότι του λείπει η ικανότητα να δει σωστά τον εαυτό του, τους άλλους και τα περιστατικά. Αυτή είναι η περίπτωση της χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Ένας άνθρωπος, που δε δίνει αξία στον εαυτό του, περιμένει από κάποιον άλλον – τη σύζυγο, το σύζυγο, το γιο ή την κόρη – να του δώσει την αξία. Αυτό συχνά οδηγεί σε ατέλειωτη χειραγώγηση, που συνήθως προκαλεί αντίκτυπο ολέθριο και για τους δύο.

Σε πολλούς μπορεί να φανεί ριζοσπαστική ή ακόμα και καταστροφική η άποψη πως είναι ουσιαστικό το να αγαπάει και να δίνει κανείς αξία στον εαυτό του. Για πολλούς ανθρώπους το ν’ αγαπάς τον εαυτό σου σημαίνει εγωισμό και επομένως ενέργεια εναντίον των άλλων – πόλεμο μεταξύ των ανθρώπων.

Για να αποφύγουν να στρέφονται εναντίον των άλλων, οι άνθρωποι διδάσκονται ν’ αγαπάνε τους άλλους αντί ν’ αγαπάνε τον εαυτό τους. Αυτό οδηγεί στην υποτίμηση του εαυτού. Μα γεννιέται και το ερώτημα: αν κανείς δεν έχει μάθει ν’ αγαπάει τον εαυτό του, πώς μπορεί να ξέρει ν’ αγαπάει τους άλλους; Έχουμε πολλές αποδείξεις που μαρτυρούν ότι μόνο αν αγαπάς τον εαυτό σου, θα μπορέσεις ν’ αγαπήσεις και τους άλλους, ότι αυτοεκτίμηση και εγωισμός δεν είναι το ίδιο πράγμα.

Ο εγωισμός αποτελεί μία μορφή ανωτερότητας, στην οποία το μήνυμα είναι κάποια παραλλαγή του “είμαι καλύτερος από σένα”. Το να αγαπάς τον εαυτό σου είναι μία δήλωση, μία θέση αξίας. Όταν δίνω αξία στον εαυτό μου, τότε μπορώ να αγαπώ τους άλλους αναγνωρίζοντας την αξία τους. Όταν ο εαυτός μου δεν μου αρέσει, τότε τα συναισθήματά μου για τους άλλους θα είναι ζήλεια ή φόβος.

Οι καλές ανθρώπινες σχέσεις και η κατάλληλη και τρυφερή συμπεριφορά πηγάζουν από ανθρώπους που έχουν αυξημένη αυτοεκτίμηση. Για να το πούμε απλά, όσοι αγαπάνε και εκτιμούν τον εαυτό τους είναι ικανοί να αγαπήσουν και να εκτιμήσουν τους άλλους και να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα κατάλληλα. Η συναίσθηση της αξίας του εαυτού είναι το κλειδί, ο δρόμος για να γίνεις περισσότερο ανθρώπινος, να αποκτήσεις υγεία και ευτυχία, να δημιουργήσεις και να συντηρήσεις ικανοποιητικές σχέσεις και να είσαι ο κατάλληλος άνθρωπος, αποδοτικός και υπεύθυνος.

Όταν νοιάζεται κανείς για τον εαυτό του, δεν πρόκειται ποτέ να κάνει κάτι για να τον πληγώσει, να τον υποτιμήσει, να τον ταπεινώσει ή να τον καταστρέψει, αυτόν ή κάποιον άλλον και ποτέ δεν θα θεωρήσει τους άλλους υπεύθυνους για τις πράξεις του. Για παράδειγμα, όσοι νοιάζονται για τον εαυτό τους, δεν θα τον καταστρέψουν με ναρκωτικά και δεν θα επιτρέψουν ποτέ στους άλλους να τους κακομεταχειριστούν σωματικά ή ψυχικά.

Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι δεν αξίζουν, είναι σίγουροι πως οι άλλοι θα τους ξεγελάσουν, θα τους παραγκωνίσουν και θα τους υποτιμήσουν. Έτσι προετοιμάζουν τον δρόμο για να γίνουν θύματα. Καθώς περιμένουν το χειρότερο, το προκαλούν και συνήθως το παθαίνουν. Για να προστατευθούν, κρύβονται πίσω από έναν τοίχο δυσπιστίας και βουλιάζουν μέσα σ’ ένα τρομακτικό συναίσθημα μοναξιάς και απομόνωσης. Έτσι, απομονωμένοι από τους άλλους, γίνονται απαθείς, αδιαφορούν για τον εαυτό τους και για τους άλλους γύρω τους. Είναι δύσκολο γι’ αυτούς ν’ ακούσουν, να δουν και να σκεφτούν καθαρά και επομένως έχουν την τάση να παραγκωνίζουν και να υποτιμούν τους άλλους. Όσοι αισθάνονται έτσι, χτίζουν τεράστιους ψυχολογικούς τοίχους και κρύβονται πίσω τους και ύστερα, για να αμυνθούν, αρνιούνται πως αυτό έκαναν. Ο φόβος είναι φυσικό επακόλουθο αυτής της δυσπιστίας και της απομόνωσης. Μας περιορίζει και μας τυφλώνει. Μας εμποδίζει να διακινδυνεύσουμε με νέες λύσεις στα προβλήματά μας. Αντίθετα, μας σπρώχνει πάντα σε τρόπους συμπεριφοράς εκ των προτέρων καταδικασμένους σε αποτυχία.

Όσο πιο δυνατή η αυτοεκτίμηση, τόσο πιο εύκολα παίρνει κανείς κουράγιο για ν’ αλλάξει η συμπεριφορά. Όσο πιο πολύ εκτιμάει κανείς τον εαυτό του, τόσο πιο λίγα απαιτεί από τους άλλους. Όσο λιγότερα απαιτεί, τόσο περισσότερο τους εμπιστεύεται. Όσο πιο πολύ εμπιστεύεται τον εαυτό του και τους άλλους, τόσο πιο πολύ μπορεί ν’ αγαπάει. Όσο πιο πολύ αγαπάει, τόσο πιο λίγο φοβάται τους άλλους. Όσο περισσότερα οικοδομεί μαζί με τους άλλους, τόσο πιο πολύ τους γνωρίζει. Όσο πιο πολύ τους γνωρίζει, τόσο πιο στερεοί είναι οι δεσμοί και οι γέφυρες ανάμεσα σ’ αυτόν και τους άλλους. Η συμπεριφορά της αυτοεκτίμησης βοηθάει λοιπόν να μπει τέλος στην απομόνωση και την αποξένωση ανάμεσα στους ανθρώπους και τις ομάδες.

Δον Κιχώτης - Η τρέλα και η λογική

Καρράσκο: "Αν εσύ είσαι τρελλός, εγώ δε θα σ΄αφήσω να τρελάνεις κι εμάς.

Τη ζωή πρέπει να τη βλέπουμε όπως είναι πραγματικά."

Θερβάντες: "Όπως πραγματικά είναι...

Ξέρεις πόσα χρόνια περιπλανιέμαι στην πραγματικότητά σας;

Ξέρεις πόσες φορές έχω δει τη ζωή όπως είναι πραγματικά;

Τόσες όσες δεν μπορείς να φανταστείς.

Πόνος, εξαθλίωση, πείνα και απίστευτη σκληρότητα.

Είδα ανθρώπους να ταπεινώνονται τόσο, που να αναρωτιούνται γιατί γεννήθηκαν.

Είδα φίλους μου να πεθαίνουν μέσα στην απελπισία.

Ξέρεις τι έβλεπα στο βλέμμα τους την τελευταία τους στιγμή;

Σύγχυση.

Μια τεράστια απορία πλανιόταν στα μάτια τος.

Γιατί;

Δεν νομίζω ότι ρωτούσαν γιατί πεθαίνουν, αλλά γιατί έχουν ζήσει...

Όταν η ίδια η ζωή είναι τόσο παράλογη, ποιός μπορεί να πει τι είναι τρέλα και τι είναι λογική;

Ίσως τρέλα μπορεί να είναι, το να εγκαταλείπουμε τα όνειρά μας.

 Να γινόμαστε πρακτικοί, νομίζοντας ότι μπορούμε να δούμε την "πραγματικότητα".

Ίσως αυτό να είναι τρέλα. Να ψάχνουμε θησαυρούς εκεί που σωρεύονται σκουπίδια. Ίσως η πολλή λογική να είναι τρέλα. Και τι μεγαλύτερη τρέλα απ' όλες, να βλέπεις τη ζωή όπως είναι και όχι όπως θα έπρεπε να είναι."

H ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΛΗΘΙΝΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΨΕΥΤΙΚΟΥ ΕΑΥΤΟΥ

"Διανοητικά θα μπορούσαμε να έχουμε εκμηδενίσει το «Εγώ» του εγωισμού, αλλά μήπως συνεχίζει να υπάρχει η αίσθηση του εγωισμού, αυτή η αίσθηση του «πρώτος εγώ», «δεύτερος εγώ» και «τρίτος εγώ»; Ας είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας, αν η αίσθηση συνεχίζει να υφίσταται, είναι επειδή το «Εγώ» του Εγωισμού υπάρχει ακόμα. Σήμερα λοιπόν σας έχω καλέσει για να κατανοήσετε την αίσθηση του εαυτού.Χρειάζεται πολύς κόπος για να κάνεις τους ανθρώπους να καταλάβουν την ανάγκη και αποφασίσουν να διαλύσουν το Εγώ, αλλά χρειάζεται περισσότερος κόπος για να τους κάνεις να καταλάβουν τι είναι η αίσθηση του εαυτού, η οποία συνήθως είναι τόσο λεπτή, τόσο ανεπαίσθητη."

"Πώς θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει μέσα μας η αυθεντική αίσθηση του Είναι μας, όταν τα Εγώ νιώθουν και σκέφτονται αντί για εμάς;"

"Μια οδηγία όσον αφορά την αίσθηση του «Εγώ»: Η αίσθηση του Εγώ είναι πάντα λανθασμένη, ποτέ σωστή. Πρέπει να υπάρχει διάκριση ανάμεσα στην αίσθηση του Εγώ και την αίσθηση του Είναι. Το Είναι είναι το Είναι, και ο λόγος της ύπαρξής του Είναι είναι το ίδιο το Είναι. Η αίσθηση του Είναι είναι πάντα σωστή, αλλά η αίσθηση του «Εγώ» είναι μια εσφαλμένη αίσθηση, μια ψεύτικη αίσθηση."

"Ποια απ’ αυτές τις αισθήσεις είναι η αληθινή; Μόνο η Συνείδηση μπορεί δώσει μια αληθινή αίσθηση.

 *Μη ξεχνάτε ότι ανάμεσα στη Συνείδηση και το Είναι δεν υπάρχει μεγάλη απόσταση.*

Τρεις είναι οι απόψεις της ζωής: Το Είναι (το Sat στα σανσκριτικά), η συνείδηση (το Chit) και η Ευτυχία (Ananda).Αλλά η αληθινή Συνείδηση του Είναι, που δεν απέχει πολύ απ’ το Είναι το ίδιο, είναι παγιδευμένη μέσα στην πολυπλοκότητα των ψυχολογικών μας πρόσθετων, που είναι προσωποποιήσεις των ελαττωμάτων μας και που τα κουβαλάμε μέσα μας.

Μόνο η Συνείδηση μπορεί να μας δώσει τη σωστή αίσθηση αλλά αυτή η αίσθηση θα φαινόταν σκληρή στους άλλους, επειδή οι άλλοι είναι παγιδευμένοι μέσα στις ψευδείς αισθήσεις οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με την αυθεντική αίσθηση του Είναι.

Η αίσθηση της Πραγματικής Αντικειμενικής Συνείδησης είναι αυτό που πραγματικά μετράει, αλλά για να αποκτήσουμε εμείς την αυθεντική αίσθηση της Αληθινής Αντικειμενικής Συνείδησης, πρώτα απ’ όλα πρέπει να διαλύσουμε τα ψυχολογικά πρόσθετα.

Καθώς θα διαλύουμε τα διάφορα ψυχολογικά πρόσθετα, τα οποία είναι ζωντανές προσωποποιήσεις των ελαττωμάτων μας, η φωνή της Συνείδησης θα γίνεται κάθε φορά περισσότερο ισχυρή, η αίσθηση του Είναι, δηλαδή της Συνείδησης, θα γίνεται αισθητή με όλο και πιο έντονο τρόπο και καθώς θα έχουμε αίσθηση της Συνείδησης θα αντιληφθούμε ότι η ψεύτικη αίσθηση του «Εγώ» ήταν που μας οδηγούσε σε λάθη."

"Αλλά αυτό είναι εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα, επειδή στη ζωή όλοι μας έχουμε υποφέρει πολύ, αυτό είναι προφανές. Επίσης έχουμε περπατήσει στον λάθος δρόμο, και σε όλες τις φάσεις της ζωής μας, σε κάθε στιγμή, νιώθαμε εδώ, στην καρδιά, κάτι, κάτι, κάτι που ονομάζεται «Αίσθηση». Αυτό το κάτι πάντα το θεωρούσαμε ως τη φωνή της Συνείδησής μας. Το θεωρούσαμε ως την αίσθηση εαυτού, ως την Αληθινή Αίσθηση στην οποία έχουμε υπακούσει , ως το μοναδικό πράγμα που μπορεί να μας οδηγήσει στον ίσιο δρόμο. Αλλά δυστυχώς αγαπητοί μου αδελφοί, κάναμε λάθος.

Η απόδειξη του λάθους μας είναι ότι πολύ αργότερα είχαμε άλλη αίσθηση τελείως διαφορετική, εντελώς διαφορετική, και πολύ αργότερα είχαμε επίσης άλλη αίσθηση, τελείως διαφορετική. Επομένως, ποια από αυτές τις τρεις ήταν η αληθινή; Λοιπόν, υπήρξαμε θύματα αυταπάτης. Πάντα μπερδεύαμε την αίσθηση του «Εγώ», με την αίσθηση του Είναι. Υπήρξαμε θύματα της αυταπάτης κι εδώ δεν μπορεί να υπάρχουν εξαιρέσεις. Ακόμα κι εγώ ο ίδιος περπάτησα στον λάθος δρόμο, όταν νόμιζα ότι η αίσθηση του Εγώ ήταν αίσθηση του Είναι. Δεν υπάρχουν εξαιρέσεις, όλοι υπήρξαμε θύματα της αυταπάτης! Το να φτάσεις να νιώσεις πραγματικά και να αποκτήσεις την Ακριβή Αίσθηση είναι κάτι τρομερό! Αυτή η Ακριβής Αίσθηση ανήκει στην Υπέρτατη Συνείδηση του Είναι.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να περπατήσουμε μέσα απ’ το μονοπάτι της αριστοκρατίας της ευφυΐας και της ευγένειας του Πνεύματος και καθώς θα περπατάμε σ’ αυτό το τόσο δύσκολο μονοπάτι της Αυτογνωσίας και της Αυτοπαρατήρησης, σταδιακά, θα μάθουμε να έχουμε την σωστή αίσθηση, θα μάθουμε να αναγνωρίζουμε την Αυθεντική Αίσθηση της Υπερβατικής Συνείδησης του Είναι."

Samael Aun Weor

Η λήθη των ψυχών κατά την κάθοδό τους εν τη γενέσει

Ο Σωκράτης της πλατωνικής «Πολιτείας, 621. a.4 – b.1», στο 10ο βιβλίο, εκεί που οι ψυχές πάνε στο πεδίο Λήθης μας λέγει ότι: «Όταν πια έφτασε το βράδυ, κατασκήνωσαν όλοι τους κοντά στον Αμέλητα ποταμό, που το ύδωρ του δεν μπορούσε να το κρατήσει κανένα αγγείο. Κάθε ψυχή λοιπόν ήταν αναγκασμένη να πιεί μια ορισμένη ποσότητα από το ύδωρ αυτό, αλλά όσοι δεν μπορούσαν να κρατηθούν, εξ αιτίας της αφροσύνης τους, έπιναν περισσότερο από όσο έπρεπε. Ομοίως όποιος έπινε περισσότερο λησμονούσε τα πάντα – σκηνᾶσθαι οὖν σφᾶς ἤδη ἑσπέρας γιγνομένης παρὰ τὸν Ἀμέλητα ποταμόν, οὗ τὸ ὕδωρ ἀγγεῖον οὐδὲν στέγειν. μέτρον μὲν οὖν τι τοῦ ὕδατος πᾶσιν ἀναγκαῖον εἶναι πιεῖν, τοὺς δὲ φρονήσει μὴ σῳζομένους πλέον πίνειν τοῦ μέτρου· τὸν δὲ ἀεὶ πιόντα πάντων ἐπιλανθάνεσθαι».
Ας δούμε όμως τι είναι όλα αυτά…

Όπως εξηγεί ο Πρόκλος, στο «Εις τας Πολιτείας Πλάτωνος υπόμνημα, βιβλίο Β’ (συνέχεια, 2.184 -368), 347.21 – 350.26», ο μύθος λαμβάνει την έννοια της «ἑσπέρας» ως συγγενική προς την πλήρη πτώση της ψυχής. Πραγματικά, γύρω του υπάρχει πραγματικά σκοτάδι από τη ροπή προς την ύλη και στέρηση του θεϊκού φωτός. Όπως λέει λοιπόν και το ποίημα ότι, όταν ο Ήφαιστος γκρεμίστηκε από τον Όλυμπο γύριζε ολημερίς και «ἅμα ἠελίῳ καταδύντι» έπεσε στην Λήμνο, που είναι ο έσχατος βυθός της ύλης στον οποίο πραγματικά λιμνάζουν τα υλικά πάθη, έτσι και ο παρών μύθος, αποκαλύπτοντας τη ροή των ψυχών εκ των άνω από τη Λάχεση προς τον πυθμένα του Κόσμου, με την έννοια ότι από την πιο φωτεινή περιοχή καταλήγει στην αντίθετη της, λέει ότι μόλις έφτασε το βράδυ η ψυχή κατασκήνωσε, με την έννοια ότι σπεύδει προς το σώμα τούτο που είναι πραγματικά «σκήνος», όπου η ζωή περιβάλλεται από σκοτάδια. Ποιος λοιπόν είναι ο Αμέλητας ποταμός, που τα ύδατά του, λέει, δεν μπορεί να τα κρατήσει κανένα δοχείο ; Είναι ο «ἔνικμος ἀὴρ» (υγρός αήρ) που ρέει γύρω από την Γη, τον οποίο ο Πλάτων στον «Τίμαιο, 58.d» αποκάλεσε «ομίχλη» (αυτόν πραγματικά, καθώς είναι αήρ, δεν μπορεί να τον κρατήσει κανένα δοχείο, και μοιάζει με ποταμό σε αιώνια κίνηση λόγω της ασταμάτητης ροής του). Θα πούμε όμως ότι είναι και όλη η γύρω από τη Γη ρευστή και διαρκώς ρέουσα γένεση που δεν έχει κανένα τέλος. Και αυτό δηλώνει το ότι κανένα δοχείο δεν την συγκρατεί, με την έννοια ότι κανένα είδος δεν είναι ικανό να συγκρατήσει τη φοβερή εκροή της γένεσης του είδους αυτού. Διότι, όπως κάθε δοχείο μορφοποιεί και σχηματοποιεί το υγρό που περιέχει, έτσι κάνει και το είδος προκειμένου για όσα εισέρχονται στην περιοχή της γένεσης. Μάλιστα και ο Πλάτων στον «Τίμαιο, 43.a» συμφωνεί με τούτα, όταν λέει ότι οι ψυχές κλείνονται μέσα στο σώμα «σαν σε μεγάλο ποταμό», παρομοιάζοντας και αυτός με ποταμό τη διαρκή και ασταθή ροή των όντων που γεννιούνται εδώ. Τι υπαινίσσεται όμως το ότι ο καθένας είναι υποχρεωμένος να πιεί μία συγκεκριμένη ποσότητα από το ύδωρ του Αμέλητα, ενώ εκείνος που δεν συγκρατείται από τη φρόνηση πίνει περισσότερο, και το ότι όλοι πίνουν, λίγο ή πολύ, ξεχνάνε όλα έχουν ζήσει πρωτύτερα ;;; Παριστά ακριβώς το ότι η ψυχή, που βρίσκεται σε επαφή με τη γένεση και που αναζωπυρώνει ολοένα περισσότερο τις γεμάτες από το πάθος και φιλικές προς την γένεση ζωές, αποτυφλώνει τον εαυτό της και, στον βαθμό περισπασμό της από τα προσπίπτοντα τότε πάθη, απομακρύνεται από τη μνήμη των προηγούμενων. Διότι κάθε ενέργεια της ψυχής, αν μείνει αδρανής σε σχέση με τα αντικείμενα που της αντιστοιχούν (γνωστικά αν είναι γνωστικής τάξεως ή επιθυμητά αν είναι επιθυμητικής), απομακρύνεται εντελώς από αυτά και, αφού απομακρυνθεί, είναι αναπόφευκτο να εξαφανίσει και τις ψυχικές αποτυπώσεις της κίνησης που τις προσιδιάζει. Έτσι λοιπόν μας καταλαμβάνει λησμονιά άλλων τη μια και άλλων την άλλη πραγμάτων, όπου μπροστά μας παραμένουν εκείνα με τα οποία τυχαίνει να έχουμε μεγαλύτερη συνάφεια ενώ στη λήθη ξεπέφτουν αυτά που δεν διατηρούμε μπροστά μας εξαιτίας της έλλειψης άσκησης και της αδράνειας μας, δεδομένου ότι η άσκηση αναγκαστικά ανανεώνει μέσα μας συνεχώς τη μνήμη των όσων γνωρίζουμε. Και αν πάλι το «πνευματικό» όχημα των ψυχών, που γίνεται περισσότερο υγρό δια των «ἔνικμος ἀὴρ» (υγρός αήρ), προκαλούσε τη λήθη των αποτυπώσεων, δεν είναι διόλου παράδοξο η αναγκαία πόση να αποτελεί υποδήλωση της υποδοχής μέσα στο «πνεύμα» που συμβαίνει αναγκαστικά και δημιουργεί, κατά κάποιο τρόπο, ένα ολίσθημα των αποτυπώσεων που υπάρχουν σε αυτό, την οποία πόση είναι λογικό να επιτείνουν εκείνοι που δεν συγκρατούνται από τη φρόνηση λόγω της ταυτότητας των παθών τους με τα υλικά πράγματα, κάνοντας έτσι το «πνεύμα» βαρύτερο και προκαλώντας την επαφή με πολλά άλλα αίτια της λήθης που παρασύρουν τις ψυχές προς τα κάτω. Αυτή είναι η φυσική ερμηνεία του ζητήματος. Αλλά και ο δαιμόνιος Αριστοτέλης αναφέρει αιτία για την οποία η ψυχή που έρχεται από τον εκεί ανώτερο Κόσμο προς τον εδώ, ξεχνάει τα θεάματα που έχει εκεί, ενώ, όταν απέρχεται από εδώ, θυμάται εκεί τα εδώ παθήματά της. Η άποψη αυτή πρέπει να γίνει δεκτή. Διότι και αυτός λέει ότι κατά τη μετάβαση από την υγεία στην αρρώστια μερικοί ξεχνάνε ακόμα και τα γράμματα που έχουν μάθει, ενώ στη μετάβαση από την νόσο στην υγεία κανείς ποτέ δεν παθαίνει κάτι τέτοιο. Γιατί τις ψυχές η άνευ σώματος ζωή, ως κατάσταση φυσική που είναι, μοιάζει με την υγεία, ενώ η εν σώματι, όντας κατάσταση παρά φύση, μοιάζει με την νόσο. Διότι οι ψυχές στον εκεί Κόσμο ζουν κατά φύση, ενώ στον εδώ παρά φύση. Είναι εύλογο επομένως οι ψυχές οι οποίες έρχονται από εκεί να ξεχνάνε τα εκεί πράγματα, ενώ οι ψυχές οι οποίες από εδώ πηγαίνουν προς τα εκεί να θυμούνται τα πράγματα του εδώ Κόσμου.[1] Και τούτο όμως γίνεται σύμφωνα με την πρόνοια των θεών. Πραγματικά, ποια ψυχή που θα θυμόταν τα εκεί πράγματα θα ήθελε να φροντίζει για το σώμα και για τη γένεση, έχοντας δοκιμάσει τούτη την εντός του σώματος ζωή που είναι γεμάτη από κόπους και πόνους αφόρητους ;; Η Λήθη όμως της εκεί ζωής και της εκεί ευτυχίας μας ξεσηκώνει προς το να φροντίζουμε αυτά που είναι μπροστά στ μάτια μας, εξ ου και ανακαλύφθηκαν οι τέχνες που φαίνονται απαραίτητες για τη ζωή, όπως και οι επιστήμες γέμισαν όλο τον εδώ Κόσμο με νου και με θεούς, υπό την έννοια ότι και η γένεση των άλογη εκλογικεύουν και τον τόπο των κακών τον στολίζουν με την ποικιλομορφία των αγαθών. Μάλιστα και τον ποταμό τον ονόμασε Αμέλητα επειδή εξαιτίας της αμέλειας εμβάλει στις ψυχές τη μεγάλη αυτή λήθη, για την οποία παραμέλησαν τους εαυτούς τους και ενδύθηκαν το της γενέσεως σκότος.Έτσι, από όσες ψυχές έρχονται εδώ, αυτές που ο χαρακτήρας τους ταιριάζει περισσότερο με τους θεούς, δεδομένου ότι η λήθη τους είναι επιφανειακή, λόγω της διακοπής των ενεργειών, αναθυμούνται εύκολα τα εκεί πράγματα. Και αυτό που διακόπτει τις ενέργειες είναι από τη μια η φυσική κίνηση που συμβαίνει με την τροπή και από την άλλη η ασυμβίβαστη με τα εξωτερικά αισθητηριακά ερεθίσματα, όπως λέει ο Πλάτων στον «Τίμαιο, 43.b+». Και το αξιοθαύμαστο είναι ότι ανάμνηση υπάρχει περισσότερο των καθολικών παρά των επιμέρους πραγμάτων. Επί παραδείγματι, ότι πριν από τη γένεση ζούσαμε σε συγκεκριμένη ζωή σε συγκεκριμένο τόπο. Η αιτία έγκειται στο ότι η ανάμνηση των καθολικών πραγμάτων προϋποθέτει μόνο μια εμφορούμενη από λογική ψυχή με φυσική καταλληλότητα για την προβολή των Λόγων (λογικών αρχών) που περιέχει, ενώ η ανάμνηση των επιμέρους πραγμάτων μία συνδεδεμένη με την φαντασία ψυχή (αυτή πραγματικά, έχει τις αποτυπώσεις των αισθητών). Η τελευταία, σε άμεση επαφή καθώς είναι με το σώμα, κατακλύζεται από την υγρότητα του και γίνεται έτσι ευεπίφορη στη λήθη.
----------------------------
[1] Να θυμηθούμε εδώ τα λόγια του Σωκράτη στην «Απολογία Σωκράτους, 41.d.1» που λέγει στους δικαστές : “Αλλά τώρα πια είναι ώρα να φύγουμε, εγώ για να πεθάνω, κι εσείς για να ζήσετε. Ποιοί από εμάς πηγαίνουν σε καλύτερο πράγμα, είναι άγνωστο σε όλους πλην του θεού – ἀλλὰ γὰρ ἤδη ὥρα ἀπιέναι, ἐμοὶμὲν ἀποθανουμένῳ, ὑμῖν δὲ βιωσομένοις· ὁπότεροι δὲ ἡμῶν ἔρχονται ἐπὶ ἄμεινον πρᾶγμα, ἄδηλον παντὶπλὴν ἢ τῷ θεῷ“. Αλλά και τα λόγια που λέγει στους μαθητές όταν είχε ήδη αρχίσει να παγώνει το σώμα του λόγω του κώνειου : «Χρωστάμε Κρίτωνα, έναν αλέκτορα στον Ασκληπιό. Να τον δώσετε, μην το αμελήσετε – Ω Κρίτων, τῷἈσκληπιῷ ὀφείλομεν ἀλεκτρυόνα• ἀλλὰ ἀπόδοτε καὶ μὴ ἀμελήσητε». Ήθελε να πει ο μεγάλος σοφός ότι ολάκερη η ζωή του ήταν μια νόσος και τώρα που έφευγε, εκείνο που έφευγε στην ουσία δεν ήτο η ζωή αλλά η νόσος. Και φυσικά σε ποιον άλλο χρωστούσε χάρη παρά στον γιατρό που τον γιάτρεψε. Στον Ασκληπιό, τον θεό της υγείας.