Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΡΗΤΟΡΙΚΗ, ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Κατὰ Φιλίππου Α᾽ § 35-40

Οἱ καιροὶ οὐ μενετοί

Ο πρώτος λόγος Κατά Φιλίππου εκφωνήθηκε πιθανότατα το 349 π.Χ.. Ο Φίλιππος, από το 357 π.Χ., όταν κατέλαβε την Αμφίπολη, βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τους Αθηναίους, την παρουσία και την επιρροή των οποίων στη βόρεια Ελλάδα είχε καταφέρει ενδιαμέσως να συρρικνώσει ουσιαστικά, ενώ παράλληλα είχε διεισδύσει προς τον Νότο. Λίγο πριν από την εκφώνηση του λόγου, είχε αναμιχθεί αποφασιστικά στα πράγματα της Θράκης και πολιορκούσε το Ηραίο τείχος στα βόρεια της Προποντίδας. Η πολιορκία αυτή και ο έλεγχος των ζωτικής σημασίας για τις αθηναϊκές εισαγωγές Στενών φαίνεται ότι σήμανε συναγερμό στην Αθήνα. Ο Δημοσθένης επικρίνει τους Αθηναίους για την τακτική που ακολούθησαν έως τώρα, αλλά δεν θεωρεί την υπόθεση χαμένη, αν αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος. Προτείνει να συγκροτηθούν -με τη συμμετοχή τουλάχιστον κατά 1/4 και Αθηναίων πολιτών- δύο στρατιωτικά σώματα, τα οποία θα παρενοχλούν τον Φίλιππο στην ξηρά και θα του επιτίθενται στη χώρα του με ναυτική δύναμη, ώστε να του αφαιρέσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Καταθέτει επίσης εισήγηση για την εξασφάλιση χρημάτων.

Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα συμβουλευτικού λόγου του Δημοσθένη, αξιοπρόσεκτο και για τον τρόπο επιχειρηματολογίας και για το χαρακτηριστικό δημοσθενικό ύφος και τη δραστική ειρωνεία.

 Κατὰ Φιλίππου Α᾽ § 35-40

[35] καίτοι τί δήποτ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, νομίζετε τὴν μὲν τῶν Παναθηναίων ἑορτὴν καὶ τὴν τῶν Διονυσίων ἀεὶ τοῦ καθήκοντος χρόνου γίγνεσθαι, ἄν τε δεινοὶ λάχωσιν ἄν τ᾽ ἰδιῶται οἱ τούτων ἑκατέρων ἐπιμελούμενοι, εἰς ἃ τοσαῦτ᾽ ἀναλίσκεται χρήματα, ὅσ᾽ οὐδ᾽ εἰς ἕνα τῶν ἀποστόλων, καὶ τοσοῦτον ὄχλον καὶ παρασκευὴν ὅσην οὐκ οἶδ᾽ εἴ τι τῶν ἁπάντων ἔχει, τοὺς δ᾽ ἀποστόλους πάντας ὑμῖν ὑστερίζειν τῶν καιρῶν, τὸν εἰς Μεθώνην, τὸν εἰς Παγασάς, τὸν εἰς Ποτείδαιαν; [36] ὅτι ἐκεῖνα μὲν ἅπαντα νόμῳ τέτακται, καὶ πρόοιδεν ἕκαστος ὑμῶν ἐκ πολλοῦ τίς χορηγὸς ἢ γυμνασίαρχος τῆς φυλῆς, πότε καὶ παρὰ τοῦ καὶ τί λαβόντα τί δεῖ ποιεῖν, οὐδὲν ἀνεξέταστον οὐδ᾽ ἀόριστον ἐν τούτοις ἠμέληται· ἐν δὲ τοῖς περὶ τοῦ πολέμου καὶ τῇ τούτου παρασκευῇ ἄτακτα, ἀδιόρθωτα, ἀόρισθ᾽ ἅπαντα. τοιγαροῦν ἅμ᾽ ἀκηκόαμέν τι καὶ τριηράρχους καθίσταμεν καὶ τούτοις ἀντιδόσεις ποιούμεθα καὶ περὶ χρημάτων πόρου σκοποῦμεν, καὶ μετὰ ταῦτ᾽ ἐμβαίνειν τοὺς μετοίκους ἔδοξε καὶ τοὺς χωρὶς οἰκοῦντας, εἶτ᾽ αὐτοὺς πάλιν, εἶτ᾽ ἀντεμβιβάζειν, εἶτ᾽ ἐν ὅσῳ ταῦτα μέλλεται, προαπόλωλεν τὸ ἐφ᾽ ὃ ἂν ἐκπλέωμεν· [37] τὸν γὰρ τοῦ πράττειν χρόνον εἰς τὸ παρασκευάζεσθαι ἀναλίσκομεν, οἱ δὲ τῶν πραγμάτων οὐ μένουσι καιροὶ τὴν ἡμετέραν βραδυτῆτα καὶ εἰρωνείαν. ἃς δὲ τὸν μεταξὺ χρόνον δυνάμεις οἰόμεθ᾽ ἡμῖν ὑπάρχειν, οὐδὲν οἷαί τ᾽ οὖσαι ποιεῖν ἐπ᾽ αὐτῶν τῶν καιρῶν ἐξελέγχονται. ὁ δ᾽ εἰς τοῦθ᾽ ὕβρεως ἐλήλυθεν ὥστ᾽ ἐπιστέλλειν Εὐβοεῦσιν ἤδη τοιαύτας ἐπιστολάς.

ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΙΣ
[38] τούτων, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τῶν ἀνεγνωσμένων ἀληθῆ μέν ἐστι τὰ πολλά, ὡς οὐκ ἔδει, οὐ μὴν ἀλλ᾽ ἴσως οὐχ ἡδέ᾽ ἀκούειν. ἀλλ᾽ εἰ μέν, ὅσ᾽ ἄν τις ὑπερβῇ τῷ λόγῳ, ἵνα μὴ λυπήσῃ, καὶ τὰ πράγμαθ᾽ ὑπερβήσεται, δεῖ πρὸς ἡδονὴν δημηγορεῖν· εἰ δ᾽ ἡ τῶν λόγων χάρις, ἂν ᾖ μὴ προσήκουσα, ἔργῳ ζημία γίγνεται, αἰσχρόν ἐστι φενακίζειν ἑαυτούς, καὶ ἅπαντ᾽ ἀναβαλλομένους ἃν ᾖ δυσχερῆ πάντων ὑστερεῖν τῶν ἔργων, [39] καὶ μηδὲ τοῦτο δύνασθαι μαθεῖν, ὅτι δεῖ τοὺς ὀρθῶς πολέμῳ χρωμένους οὐκ ἀκολουθεῖν τοῖς πράγμασιν, ἀλλ᾽ αὐτοὺς ἔμπροσθεν εἶναι τῶν πραγμάτων, καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον ὥσπερ τῶν στρατευμάτων ἀξιώσειέ τις ἂν τὸν στρατηγὸν ἡγεῖσθαι, οὕτω καὶ τῶν πραγμάτων τοὺς βουλευομένους, ἵν᾽ ἃν ἐκείνοις δοκῇ, ταῦτα πράττηται καὶ μὴ τὰ συμβάντ᾽ ἀναγκάζωνται διώκειν. [40] ὑμεῖς δ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πλείστην δύναμιν ἁπάντων ἔχοντες, τριήρεις, ὁπλίτας, ἱππέας, χρημάτων πρόσοδον, τούτων μὲν μέχρι τῆς τήμερον ἡμέρας οὐδενὶ πώποτ᾽ εἰς δέον τι κέχρησθε, οὐδὲν δ᾽ ἀπολείπετε, ὥσπερ οἱ βάρβαροι πυκτεύουσιν, οὕτω πολεμεῖν Φιλίππῳ. καὶ γὰρ ἐκείνων ὁ πληγεὶς ἀεὶ τῆς πληγῆς ἔχεται, κἂν ἑτέρωσε πατάξῃ τις, ἐκεῖσ᾽ εἰσὶν αἱ χεῖρες· προβάλλεσθαι δ᾽ ἢ βλέπειν ἐναντίον οὔτ᾽ οἶδεν οὔτ᾽ ἐθέλει.

***
[35] Γιατί όμως, άνδρες Αθηναίοι, νομίζετε ότι οι μεν γιορτές των Παναθηναίων και των Διονυσίων¹ πάντα τελούνται στη σωστήν ημερομηνία, είτε είναι έμπειροι, είτε άπειροι οι επιφορτισμένοι με τη φροντίδα της μιας ή της άλλης γιορτής, και γι᾽ αυτές ξοδεύονται τόσα χρήματα όσα για καμιά σας εκστρατεία και γίνεται τέτοια αναστάτωση και τόση ετοιμασία, όση δεν ξέρω να γίνεται σε καμιάν άλλην περίσταση, ενώ οι πολεμικές σας εξορμήσεις πάντοτε αργοπορούν και στη Μεθώνη και στις Παγασές και στην Ποτείδαια;²
[36] Διότι εκείνα μεν κανονίζονται από το νόμο και καθένας σας ξέρει από πολύ πριν ποιος είναι ο χορηγός, ποιος ο γυμνασίαρχος³ της φυλής του· ξέρει τι έχει να λάβει και πότε και από ποιον, και αφού λάβει, τι πρέπει να πράξει. Τίποτα δεν αφέθηκε ανεξέταστο και αόριστο. Στα ζητήματα όμως του πολέμου και της προπαρασκευής του όλα είναι ακατάστατα, ανοργάνωτα και αόριστα. Έτσι όταν πληροφορηθούμε κάτι, και τριηράρχους ορίζομε και κανονίζομε τις αντιδόσεις⁴ και φροντίζομε για την εξεύρεση χρημάτων και μετά αποφασίζομε να επιβιβάσομε τους μετοίκους και τους απελεύθερους και ύστερα πάλι τους εαυτούς μας και τέλος τους υποκαταστάτους μας.⁵
[37] Και ενόσω χάνεται καιρός για όλα αυτά, ο σκοπός για τον οποίο επρόκειτο να πλεύσομε έχει κιόλας ματαιωθεί. Το χρόνο που έπρεπε να δράσομε, τον καταναλίσκομε σε προετοιμασίες. Οι ευκαιρίες που προσφέρουν τα πράγματα, δεν περιμένουν τις αργοπορίες και τις υποκριτικές προφάσεις μας. Έτσι με τις δυνάμεις, στις οποίες εν τω μεταξύ υπολογίζομε, αποδεικνύεται πως τίποτα πια δεν μπορεί να κάνομε, όταν σημάνει η ώρα της δράσης. Εκείνος δε έφθασε σε τέτοιο σημείο αλαζονείας, ώστε να στέλνει επιστολές⁶ στους Ευβοείς, σαν και τούτην:

ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ

[38] Άνδρες Αθηναίοι, από αυτά που διαβάσθηκαν τα πιο πολλά είναι αληθινά -μακάρι να μην ήταν- και θαρρώ πως δεν είναι και ευχάριστα να τα ακούτε. Και αν όσα κανείς θα διέγραφε από τα λόγια του, για να μην σας λυπήσει, μπορούσε να τα διαγράψει και από τα πράγματα, τότε θα έπρεπε να δημηγορεί μόνο για να σας ευχαριστεί. Αν όμως η ευχαρίστηση από τα λόγια, όταν δεν είναι εκείνα που πρέπει, καταντά ζημιά στα έργα, τότε είναι ντροπή να φενακίζομε τον εαυτό μας, και αναβάλλοντας όλα όσα είναι δύσκολα, να φθάνομε καθυστερημένοι σε όλες τις επιχειρήσεις μας· [39] και ούτε τούτο να μην μπορούμε να αντιληφθούμε, ότι εκείνοι που διεξάγουν καλά έναν πόλεμο, δεν ακολουθούν τα πράγματα, αλλά προπορεύονται των πραγμάτων· και όπως έχομε την αξίωση ο στρατηγός να οδηγεί το στρατό του, έτσι αξιούμε και οι πολιτικοί να κατευθύνουν τα δημόσια πράγματα, ώστε αυτά που εκείνοι φρονούν, αυτά να εκτελούνται, και να μην σέρνονται πίσω από τα γεγονότα.
[40] Σεις, άνδρες Αθηναίοι, που διαθέτετε περισσότερη δύναμη από όλους σε τριήρεις, οπλίτες, ιππείς, σε χρηματικές προσόδους, ποτέ δεν την χρησιμοποιήσατε ώς σήμερα με τον κατάλληλο τρόπο και δεν διαφέρετε, καθώς πολεμάτε το Φίλιππο, από τους βάρβαρους πυγμάχους. Γιατί όταν κάποιος από αυτούς χτυπηθεί, πάντα βάζει το χέρι του εκεί που τον χτύπησαν· και αν αλλού τον χτυπήσουν, εκεί πάλι βάζει το χέρι του. Να αποκρούσει όμως ένα χτύπημα, ή, κοιτάζοντας κατάματα τον αντίπαλο, να παρακολουθεί τις κινήσεις του, ούτε ξέρει, ούτε θέλει.
----------------

¹ Τα (Μεγάλα) Παναθήναια είναι η μεγαλύτερη αθηναϊκή γιορτή. Γιορτάζονταν προς τιμήν της Αθηνάς κάθε πέντε χρόνια, στις 28 του μηνός Εκατομβαιώνος (περ. 15 Αυγούστου), την ημέρα γέννησης της Αθηνάς. Μετά τα Παναθήναια, τα (Μεγάλα) Διονυσία, που γιορτάζονταν κάθε χρόνο στις 10 του μηνός Ελαφηβολιώνος (περ. 25 Μαρτίου), ήταν η δεύτερη σημαντικότερη αθηναϊκή γιορτή. Και στις δύο περιπτώσεις η δαπάνη ήταν ανάλογη με τη σημασία των γιορτών.

² Το 356 π.Χ. ο Φίλιππος κατέλαβε, έπειτα από πολιορκία, τη σύμμαχο των Αθηναίων Ποτείδαια (στη χερσόνησο της Κασσάνδρας), ενώ το θέρος του 353 π.Χ. συνέβη το ίδιο με την Μεθώνη (κοντά στην Κατερίνη), την τελευταία σύμμαχο των Αθηναίων στις ακτές της Μακεδονίας. Το 352 π.Χ. εγκατέστησε μακεδονική φρουρά στις Παγασές (στον Παγασητικό κόλπο).

³ Ο χορηγός αναλάμβανε τη δαπάνη για τον χορό, ο γυμνασίαρχος για τους αθλητικούς αγώνες.

⁴ Αν ανέθεταν σε Αθηναίο πολίτη τη δαπάνη για κάποια "λειτουργία" και εκείνος πίστευε ότι έπρεπε να την αναλάβει άλλος συμπολίτης του, επειδή ήταν πλουσιότερος, είχε δικαίωμα να ζητήσει από τον "πλουσιότερο" ή να αναλάβει τη δαπάνη ή να ανταλλάξουν τις περιουσίες τους (ἀντίδοσις).

⁵ Οι αντικαταστάτες μπορεί να ήταν και δούλοι.

⁶ Κατά τον αρχαίο σχολιαστή ο Φίλιππος έγραφε στους Ευβοείς να μην ελπίζουν στη συμμαχία των Αθηναίων, επειδή αυτοί δεν μπορούν να σώσουν ούτε τον εαυτό τους. Οι Ευβοείς από το 357 π.Χ. ήσαν σύμμαχοι με τους Αθηναίους. Αυτή τη συμμαχία κατάφερε να τη διασπάσει ο Φίλιππος το 350 π.Χ..

Αγάπη και λογική

Ο Σπινόζα, ένα από τα μεγάλα πνεύματα του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, λέει στο μεγάλο του έργο «Ηθική» ότι ο οίκτος και το μίσος είναι συναισθήματα λύπης συνδυασμένα με την ιδέα της εξωτερικής αιτίας.

Η διαφορά ανάμεσά τους έγκειται μόνο στη φύση της εξωτερικής αιτίας: στην περίπτωση του οίκτου, είναι η θέα της άθλιας κατάστασης του άλλου· στην περίπτωση του μίσους, είναι η ίδια η ύπαρξη του άλλου. Το γεγονός ότι και τα δύο συναισθήματα ανήκουν στο ίδιο γένος σημαίνει πως η μετάλλαξη του οίκτου σε μίσος δεν είναι δύσκολη, αλλά —όπως μας δείχνει η εμπειρία της ζωής— ούτε και σπάνια όταν συντρέχουν οι κατάλληλες συνθήκες.

Το γεγονός ότι οίκτος και μίσος, όπως και όλα τα υπόλοιπα αρνητικά συναισθήματα, είναι μόνο αποχρώσεις ενός βασικού συναισθήματος λύπης που προέρχεται από την αίσθηση της ίδιας μας της ατέλειας οδηγεί τον Σπινόζα στο συμπέρασμα ότι οι πράξεις μας δεν πρέπει να καθοδηγούνται από τα συναισθήματα αλλά από τη λογική και ότι πρέπει να πράττουμε το καλό, όχι γιατί σκοπεύουμε να αποφύγουμε αρνητικά συναισθήματα, αλλά γιατί το επιτάσσει η λογική. Και, επειδή κάθε πράξη συνοδεύεται πάντα από ένα συναίσθημα, η καλή πράξη, δηλαδή η πράξη που την επιτάσσει η λογική βασιζόμενη στη γνώση, συνοδεύεται και από ένα θετικό συναίσθημα που όμως δεν συνδέεται με μια εξωτερική αιτία, επειδή πηγάζει μόνο από εμάς — ο Σπινόζα ονομάζει αυτό το συναίσθημα «αγάπη».

Ποιο είναι το κριτήριο που καθορίζει τις επιταγές του λογικού; Η γνώση της φύσης των πραγμάτων και των καταστάσεων που μας περιβάλλουν, λέει ο Σπινόζα, προτρέποντάς μας να πράξουμε το καθήκον μας. Για να μπορέσουμε να το κάνουμε αυτό, είμαστε υποχρεωμένοι να γνωρίσουμε τη φύση των πραγμάτων και των καταστάσεων στις οποίες ζούμε, γιατί ο λογικός άνθρωπος αντιμετωπίζει κάθε πράγμα σύμφωνα με τη φύση του. Έτσι λοιπόν, όπως είναι υπό κανονικές συνθήκες ανόητο το να χρησιμοποιήσει κανείς ένα γυάλινο ποτήρι σαν σφυρί, ή να ζέψει ένα λιοντάρι σε ένα κάρο, είναι και ανόητο να αντιμετωπίσει κανείς έναν άνθρωπο είτε ως πηγή οίκτου που προκαλεί μια ορισμένη συμπεριφορά, είτε ως μέσο για την επίτευξη ενός ιδιοτελούς σκοπού, ακόμη και αν αυτός έχει έναν ωφελιμιστικό κοινωνικό μανδύα του τύπου, «Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες θα μας βοηθήσουν να λύσουμε το δημογραφικό μας πρόβλημα».

Τι δίδαγμα μπορούμε να εξαγάγουμε από αυτές τις σκέψεις του Σπινόζα για την αντιμετώπιση της πραγματικότητας που καθορίζεται από το —για τη σημερινή γενιά— πρωτόγνωρο φαινόμενο των προσφύγων και μεταναστών που βρίσκουν καταφύγιο στην Ελλάδα;

Προς το παρόν, η αντιμετώπιση των ανθρώπων αυτών χαρακτηρίζεται από τον οίκτο, σε ατομικό, σε συλλογικό αλλά και στο επίπεδο της πολιτείας. Όμως ο οίκτος μπορεί ανά πάσα στιγμή και για εντελώς συμπτωματικούς λόγους να μετατραπεί σε μίσος. Το μόνο που μπορεί να αποτρέψει κάτι τέτοιο είναι η αντιμετώπιση της κατάστασης με βάση την αρχή ότι, επειδή έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους, ξέρουμε πολύ καλά τι πρέπει να κάνουμε: πρέπει να τους βοηθήσουμε να ξαναπάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους, πρέπει να τους δώσουμε τη δυνατότητα να ξαναχτίσουν τη ζωή τους και, αν μπορούμε, να τους βοηθήσουμε να ξανακερδίσουν την πατρίδα τους.

Κι αυτό θα το κάνουμε, όχι επειδή μάς κινεί ο οίκτος, ούτε και από ωφελιμιστικό συμφέρον. Θα το κάνουμε επειδή αυτό αρμόζει στην κοινή μας ανθρώπινη φύση, επειδή αυτό επιτάσσει η λογική.

Επειδή είναι πράξη αγάπης.

Αποφθέγματα για μια ευτυχισμένη ζωή

Αποφθέγματα που βελτιώνουν την διάθεση και βοηθούν για μια πιο θετική στάση και νοοτροπία.

Χαμογελάτε σε κάθε ευκαιρία Όχι γιατί η ζωή είναι εύκολη, ή τέλεια, ή όπως ακριβώς θα θέλατε, αλλά επειδή έχετε επιλέξει να είστε ευτυχισμένοι και ευγνώμων για όλα τα καλά πράγματα που έχετε και όλα τα προβλήματα που ξέρετε ότι δεν έχετε.

Ποτέ μην αφήσετε μια κακή μέρα να σας κάνει να νιώσετε σαν να έχετε μια κακή ζωή.

Πείτε στην επιτροπή 'αρνητικότητα' που συνεδριάζει μέσα στο κεφάλι σας, να καθίσει ήσυχα και να μην μιλάει.

Μια κακή στάση ζωής είναι σαν ένα σκασμένο λάστιχο, δεν μπορείτε να πάτε πολύ μακριά μέχρι να την αλλάξετε.

Σε έναν κόσμο όπου μπορείτε να είστε ό, τι θέλετε, επιλέξτε να είστε ο εαυτός σας.

Όσο περισσότερο αποδέχεστε τις αποφάσεις που παίρνετε, τόσο λιγότερο χρειάζεστε να τις αποδέχονται και οι άλλοι.

Είναι σημαντικό να κάνεις κάποιον ευτυχισμένο, και είναι σημαντικό να ξεκινήσετε από τον εαυτό σας.

Ο σκοπός της ζωής δεν είναι να κάνετε τους άλλους ευτυχισμένους, αλλά να μοιράζεστε την ευτυχία με τους άλλους.

Η ευτυχία δεν είναι κάτι που θα πρέπει να αναβάλετε για το μέλλον, αλλά αντίθετα πρέπει να την επιδιώκετε για το παρόν.

Μερικές φορές η ζωή σας δίνει δύο επιλογές: να 'χάσετε' τον εαυτό σας ή κάποιον άλλο. Ανεξάρτητα από την κατάσταση, μην επιλέξετε να χάσετε τον εαυτό σας.

Αν η ευτυχία σας εξαρτάται από το τι κάνει κάποιος άλλος, έχετε αρκετά μεγάλο πρόβλημα.

Ό, τι και αν έκανε κάποιος για σας κατά το παρελθόν, δεν έχει καμία εξουσία πάνω σας στο παρόν.

Μην ανησυχείτε πάρα πολύ για τους ανθρώπους που δεν ανησυχούν για εσάς.

Κάποιες φορές θα πρέπει να επιβληθείτε στα συναισθήματα σας και να να διώξτε πράγματα που κάποτε σήμαιναν πολλά για σας, ώστε να μπορέσετε να απαγκιστρωθείτε από το παρελθόν, και να ανοίξετε το επόμενο κεφάλαιο στη ζωή σας.

Λέγοντας αντίο είναι ένα από τους πιο επώδυνους τρόπους για να λύσουμε ένα πρόβλημα. Αλλά μερικές φορές είναι απαραίτητο.

Προχωρώντας στην ζωή δεν σημαίνει ότι ξεχνάτε, αλλά σημαίνει ότι μπορείτε να επιλέξετε την ευτυχία αντί για το κακό .

Σταματήστε να ψάχνετε ό, τι έχετε χάσει, ώστε να μπορέστε να δείτε τι έχετε.

Κάποιος άλλος είναι ευτυχής με πολύ λιγότερο από ό, τι έχετε.

Συζητείστε σχετικά με τα καλά που έχετε στην ζωή σας, περισσότερο από ό, τι μιλάτε για τα προβλήματά σας.

Μερικές φορές οι άνθρωποι πετάμε κάτι καλό για κάτι καλύτερο, για να ανακαλύψουμε αργότερα ότι το καλό ήταν πραγματικά αρκετά καλό, και το καλύτερο ακόμα δεν ήρθε.

Η ευτυχία που αισθάνεστε είναι σε άμεση συνάρτηση με την αγάπη που προσφέρετε.

Είναι ωραίο να έχετε τα χρήματα και τα πράγματα που τα χρήματα μπορούν να αγοράσουν, αλλά είναι επίσης σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι δεν έχετε χάσει αυτά που τα χρήματα δεν μπορούν να αγοράσουν.

Δεν χρειάζεστε πολλά χρήματα για να ζήσετε μια πλούσια ζωή. Οι καλοί φίλοι και μια αγαπημένη οικογένεια αξίζουν το βάρος τους σε χρυσό.

Ποτέ δεν πιστέψατε πλήρως στον εαυτό σας, αν τον συγκρίνατε διαρκώς μ όλους τους άλλους. Αντ 'αυτού, συγκρίνετε τον εαυτό σας με το ποιος ήσασταν χτες.

Μία από τις μεγαλύτερες ελευθερίες είναι να μην νοιάζεστε πραγματικά για το τι σκέφτονται οι άλλοι για σας.

Πονάει περισσότερο όταν προσποιείστε ότι αυτό δεν συμβαίνει.

Ο θάνατος δεν είναι η μεγαλύτερη απώλεια στη ζωή. Η μεγαλύτερη απώλεια είναι τι πεθαίνει μέσα μας ενώ είμαστε ακόμα ζωντανοί.

Μπορείτε να ορίσετε τη δική σας ζωή. Μην αφήνετε τους άλλους να γράψουν για εσάς την ιστορία της ζωής σας.

Μην φοβάστε την αλλαγή. Πολλές φορές θα χάσετε κάτι καλό, αλλά στη συνέχεια θα κερδίστε κάτι ακόμα καλύτερο.

Το να ανησυχείτε είναι μια τεράστια σπατάλη χρόνου και ενέργειας. Δεν αλλάζει τίποτα. Το μόνο που κάνει είναι να σας κλέβει τη χαρά και να εμποδίζει να κάνετε θετικές αλλαγές.

Αν δεν σας αρέσει κάτι, αλλάξτε το. Εάν δεν μπορείτε να το αλλάξετε, αλλάξτε τον τρόπο που σκέφτεστε για αυτό.

Η ζωή δεν πρέπει να είναι τέλεια, για να είναι υπέροχη.

Δείχνετε στα καλύτερα σας, όταν φοράτε το χαμόγελό σας. Δεν υπάρχει καλύτερη ομορφιά, από αυτή που έρχεται από μέσα μας.

Δεν μπορείτε να αλλάξετε ότι αρνείστε να αντιμετωπίσετε.

Η διαφορά μεταξύ του ποιος είστε και του τι θέλετε να είσαι, είναι το τι κάνετε για να το πετύχετε.

Αν θέλετε η ζωή σας ν αλλάξει, θα πρέπει να αλλάξουν οι επιλογές και οι ενέργειές σας. Κάθε μέρα ξημερώνει με μια ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα.

Τα καλά πράγματα δεν έρχονται σε αυτούς που τα περιμένουν. Τα καλά πράγματα έρχονται σε αυτούς που επιδιώκουν τους στόχους και τα όνειρα τους.

Όταν πιάνετε τον εαυτό σας να είναι σε απελπισία και δεν μπορείτε να βρείτε το δρόμο έξω από το σκοτάδι, να θυμάστε ότι αυτό θυμίζει το μέρος όπου πηγαίνουν οι κάμπιες γα να βγάλουν τα φτερά τους.

Το τι πιστεύετε έχει περισσότερη δύναμη από αυτό που ονειρεύεστε, επιθυμείτε ή ελπίζετε. Θα γίνετε αυτό που πιστεύετε.

Κρατήστε την καρδιά σας ανοιχτή στα όνειρα. Για όσο διάστημα υπάρχει ένα όνειρο, υπάρχει ελπίδα, και εφ 'όσον υπάρχει ελπίδα, υπάρχει η χαρά της ζωής.

Όταν προσπαθείτε να ελέγχετε τα πάντα, καταλήγετε να μην απολαμβάνετε τίποτα. Μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται είναι να χαλαρώσετε και απλά να ζήσετε τη στιγμή.

Ακόμα κι αν δεν μπορείτε να ελέγξετε όλα όσα συμβαίνουν, μπορείτε να ελέγχετε τη στάση σας απέναντι σε αυτά που συμβαίνουν.

Η ζωή δεν θα είναι ποτέ τέλεια, ανεξαρτήτως πόσο σκληρά θα προσπαθείτε. Ακόμα κι αν δώσετε την καρδιά και την ψυχή σας , ποτέ δεν θα βρείτε την τελειότητα που ζητάτε. Πάντα θα υπάρχουν ραγισμένες καρδιές, πάντα θα υπάρχουν ημέρες όπου τίποτα δεν θα πηγαίνει καλά. Αλλά θα πρέπει να το αποδεχθείτε και να γνωρίζετε ότι ακόμη και τα πιο ατελή πράγματα μπορούν να γίνουν καλύτερα με την αγάπη και το γέλιο.

Στη ζωή δεν περιμένουμε να κοπάσει η καταιγίδα, αλλά πρέπει να μάθουμε να χορεύουμε στη βροχή.

Ικανοποίηση δεν είναι πάντα η εκπλήρωση αυτών που θέλουμε. Είναι και η συνειδητοποίηση του πόσο ευλογημένοι είμαστε για ότι έχουμε.

Πως αναπτύσσεται η συναισθηματική κακοποίηση σε μια σχέση;

Ο θυμός και η κακοποίηση στις σχέσεις ξεκινά με την κατηγορία: «Νιώθω άσχημα και εσύ φταις για αυτό».

 

Ακόμα και αν παραδέχεται κάποιος ότι συμπεριφέρεται άσχημα, συχνά κατηγορεί το σύντροφό του ως εξής: “Παίζεις με τα νεύρα μου” ή “Μπορεί να το παράκανα αλλά είμαι και εγώ άνθρωπος…αλλά κοίτα τι έκανες!”. Με λίγα λόγια τα άτομα που είναι επιθετικά και κακοποιητικά νιώθουν ότι είναι θύματα, πράγμα που κάνει τους άλλους να αισθάνονται ότι αυτοί τους κακοποιούν τελικά.

 

Ποιά είναι η ψυχολογία των κακοποιητικών ατόμων;

Οι φανερά επιθετικοί και κακοποιητικοί σύντροφοι διακατέχονται από άγχος. Πιθανολογείται ότι από όταν ήταν μικροί είχαν αναπτύξει την αίσθηση ότι τα πράγματα θα πάνε στραβά και ότι δεν θα μπορέσουν να τα διαχειριστούν. Η τότε προσπάθεια να ελέγξουν όσο μπορούν μια κατάσταση οδηγεί τα άτομα να θέλουν να ελέγξουν το τώρα περιβάλλον τους ώστε να μην νιώσουν το παρελθοντικό αίσθημα αποτυχίας και ανεπάρκειας. Η προσπάθεια να ελέγξουν τους άλλους τελικά δεν τους καλύπτει διότι το άγχος αυτό είναι μέσα τους και συνεχίζει να υπάρχει. Το άγχος αυτό προέρχεται είτε από το αίσθημα της αποτυχίας ή το φόβο ότι μπορεί να πάθουν κάτι κακό, να μείνουν μόνοι ή να εγκαταλειφθούν.

 

Πως διατηρούμε το κλίμα κακοποίησης χωρίς να το θέλουμε;

Το πιο δύσκολο κομμάτι του να μένει κάποιος με ένα κακοποιητικό σύντροφο δεν είναι τα ξεσπάσματα του, οι προσβολές του ή η άσχημη συμπεριφορά του, αλλά η προσπάθεια διατήρησης ενός ήρεμου κλίματος. Το να είναι κάποιος σε εγρήγορση προκειμένου να μην γίνει κάτι “λάθος” και αρχίσει η συναισθηματική κακοποίηση κάνει πιο ευάλωτες τις γυναίκες στο άγχος. Πολλά άτομα προκειμένου να μην “ταράξουν τα νερά” εάν πάει να γίνει κάτι θα τα ρίξουν στον εαυτό τους, ασχέτως αν φταίνε, ώστε να μην υπάρξει έκρηξη θυμού ή άλλων αρνητικών συμπεριφορών. Συχνά οι γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί συναισθηματικά στην προσπάθεια τους να φέρνουν συνεχώς αυτή την ισορροπία νιώθουν ότι έχουν χάσει τον εαυτό τους. Κατ’ επέκταση τείνουν να απομονώνονται όλο και περισσότερο και να μένουν στο σπίτι.

 

Ο σιωπηλός θύτης

Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν φωνές ή αυστηρή κριτική για να πούμε ότι ένα άτομο έχει υποστεί συναισθηματική κακοποίηση. Ένα είδος συναισθηματικής κακοποίησης μπορεί να αποτελέσει και το γεγονός ότι το άτομο δεν συμμετέχει στη σχέση. Πιο συγκεκριμένα το άτομο βρίσκεται στο χώρο χωρίς όμως να ακούει ουσιαστικά το σύντροφο του και τις ανάγκες του λέγοντας συχνά :”Κάνε ότι νομίζεις και άσε με ήσυχο-η”. Η δική τους προσπάθεια ώστε να αντιμετωπίσουν την ανεπάρκεια τους μέσα στη σχέση είναι απλά το να μην προσπαθούν για τίποτα. Για αυτά το να μην προσπαθούν σημαίνει και ότι δεν θα αποτύχουν και σε κάτι.

Το άτομο που είναι σε σχέση με ένα σιωπηλό θύτη συνήθως νιώθει:

-Ασήμαντο

-Μη ελκυστικό

 

Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει τις συνέπειες μιας κακοποίησης.

Όσοι διαμένουν κάτω από κακοποιητικές συνθήκες χάνουν ένα μέρος της αυτονομίας τους και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αναπτύξουν κάποιου είδους ψυχοπαθολογία. Τα περισσότερα μέλη της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποια αγχώδης διαταραχή ή καταθλιπτικά στοιχεία. Συμπτώματα όπως απώλεια ύπνου, δυσκολία συγκέντρωσης και εργασίας και εξαρτητικές συμπεριφορές μαρτυρούν ότι κάτι δεν πάει καλά. Ως ενήλικες οι περισσότεροι υπάρχει πιθανότητα να εμφανίσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθηση επάρκειας.

Η συναισθηματική κακοποίηση είναι αρκετά πολύπλοκη για να τη διαχειριστεί κάποιος από μόνος του καθώς ο θύτης από τη μια μετανιώνει για τη συμπεριφορά του και δίνει ελπίδες στο θύμα του ότι θα αλλάξει και από την άλλη συνεχίζει την κακοποίηση.

 

Γιατί είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι κακοποιούμαστε συναισθηματικά;

Όταν η κακοποίηση γίνεται με τρόπο που να υποδηλώνει ότι εμείς φταίμε ή ότι για παράδειγμα εμείς είμαστε κακοί γονείς ή χαζοί ή ανεπαρκείς ή ασήμαντοι ή ότι δεν αξίζουμε να μας αγαπήσει κανείς άλλος, τι γίνεται; Καταλήγουμε στο ότι εμείς φταίμε, ότι είναι δικό μας το πρόβλημα.

 

Πως μπορεί να θεραπευτεί η συναισθηματική κακοποίηση;

Η θεραπεία της συναισθηματικής κακοποίησης απαιτεί να εστιάσουμε πρώτα στην προσωπική μας υγεία και μετά στη σχέση και το σύντροφο μας. Εφόσον εμείς είμαστε καλά μπορούμε να κρίνουμε καλύτερα τις καταστάσεις και να τις διαχειριστούμε καλύτερα. Το να επισκεφτούμε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας είναι σίγουρα ένα βήμα που εκτός από συναισθηματική αποφόρτιση θα μας εφοδιάσει με τις κατάλληλες τεχνικές ώστε να αντιμετωπίζουμε παρόμοιες καταστάσεις.

Η κοινωνική παρενέργεια της θρησκείας

Η πρωτόγνωρη λέξη «φονταμενταλισμός» είναι ελληνική μεταγραφή του αγγλικού όρου fundamentalism (από το λατινικό fundamentum: θεμέλιο). Αποδίδεται ως «θεμελιωτισμός» ή «θεμελιοκρατία» και σημαίνει την επιστροφή στα «θεμέλια» μιας παράδοσης του παρελθόντος, την εμμονή στα «θεμελιώδη» άρθρα πίστης και τη μαχητική προάσπιση των «θεμελιακών» στοιχείων κάποιας θρησκευτικής κληρονομιάς.

Φονταμενταλισμός είναι ο μαχητικός θρησκευτικός συντηρητισμός.


Τρία χαρακτηριστικά στοιχεία του είναι η συντηρητικότητα, η θρησκευτικότητα και η μαχητικότητα.

Πρώτιστο ιδίωμα παραμένει ο συντηρητισμός, που διαφοροποιεί τον φονταμενταλισμό από τον εκσυγχρονισμό, τον αντιπαραθέτει με τον φιλελευθερισμό ή τον σοσιαλισμό και τον αντιδιαστέλλει με τον διαφωτισμό, με τον ορθολογισμό και τον ατομικισμό της νεωτερικότητας. Η συντήρηση της παράδοσης των «θεμελίων» χωρίς ανανέωση και δίχως προσαρμογή, η πιστή κατά γράμμα ερμηνεία και η τυφλή τυποποιημένη εφαρμογή των επιταγών της κληρονομιάς του παρελθόντος μαζί με την αντιπαράθεση σε καθετί νεωτερικό, σύγχρονο, μοντέρνο, δυτικό (ευρωπαϊκό ή αμερικανικό) συνιστούν τον πυρήνα του φονταμενταλιστικού κινήματος.

Η θρησκευτικότητα χρωματίζει τον φονταμενταλισμό αποφασιστικά και καθορίζει τον συντηρητισμό του. Χάρη στη βασική εμπειρία της ενότητας που διακρίνει κάθε θρησκεία τόσο στον χώρο όσο και μέσα στον χρόνο ιδρύοντας την κοινωνία (οριζόντια ενότητα των ομόδοξων μέσα στον χώρο) και γεννώντας την ιστορία (κατακόρυφη ενότητα των ομοφρόνων μέσα στον χρόνο), η συντήρηση των «θεμελίων» επικυρώνεται μεταφυσικά και επεκτείνεται από τον θολό πυθμένα κάποιου παρελθόντος «χρυσού αιώνα» στον απλησίαστο ορίζοντα ενός μελλοντικού «παραδείσου». Η θρησκεία λειτουργεί σαν το «τσιμέντο» της συντήρησης, ως το ανθεκτικότερο συνεκτικό υλικό των «θεμελίων» της παράδοσης που υποτάσσει το κοσμικό (κράτος, κοινωνία, οικονομία) στο θρησκευτικό και υποτάσσει το ιδιωτικό (προσωπική ζωή του ατόμου) στο δημόσιο (θρησκευτικός κώδικας ηθικών αξιών, «ιερός νόμος»).

Η μαχητικότητα είναι το τρίτο στη σειρά, αλλά πρώτο σε εντυπωσιασμό στοιχείο του φονταμενταλισμού. Η βία στη διακονία του ιερού εν ονόματι της συντήρησης είναι που συνοψίζει το φονταμενταλιστικό κίνημα άριστα. Προσφυγή στα όπλα, αιματοχυσίες και εκατόμβες, ακρωτηριασμοί τιμωρίας και παραδειγματικές εκτελέσεις, πογκρόμ και γκέτο, φυλετικές διακρίσεις και σεξιστικοί διαχωρισμοί, εθνοκάθαρση και τρομοκρατία βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη των φονταμενταλιστών όλου του κόσμου, κάθε εποχής.

Κάθε θρησκευτική κληρονομιά έχει να παρουσιάσει κρούσματα φονταμενταλισμού. Δυστυχώς δεν υπήρξε αναίμακτη θρησκεία ως σήμερα, όπως επίσης δεν εμφανίσθηκε ποτέ αναίμακτη επανάσταση, ειρηνική εξέγερση ή «βελούδινη» ανταρσία.

Η πολιτική σκοπιμότητα και η ειδησεογραφική προχειρότητα σε μερικές περιπτώσεις δημιούργησαν την εσφαλμένη εντύπωση πως δήθεν μόνον το Ισλάμ ταυτίζεται με τον φονταμενταλισμό, ενώ η αδιάψευστη ιστορική πραγματικότητα είναι ότι κάθε θρησκεία διαβρώνεται από τον φονταμενταλιστικό ιό, ακόμη και τα ινδικά θρησκεύματα που δεν υστερούν σε βίαιες αναμετρήσεις δολοφονώντας μέλη της οικογενείας Γκάντι «δι' ασήμαντον αφορμήν».

Η σχέση της θρησκείας με τον φονταμενταλισμό είναι σαν τη σχέση της ενέργειας με την παρενέργεια ή του προϊόντος και του υποπροϊόντος. Οπως κάθε φάρμακο έχει ενδείξεις και αντενδείξεις, έτσι και η θρησκεία ως φαινόμενο της Ιστορίας, της κοινωνίας και του πολιτισμού αντανακλά το περιβάλλον της και αναπαράγει τον περίγυρό της άλλοτε προς το καλύτερο και άλλοτε προς το χειρότερο.

Ο φονταμενταλισμός είναι η θρησκευτική αναπαραγωγή της κοινωνίας προς το χειρότερο, κατιτί σαν καρκίνωμα της Ιστορίας και παράσιτο του πολιτισμού.

Η ίδια η θρησκεία μπορεί να παράγει το αντίδοτο κατά του φονταμενταλισμού, εάν και όταν η φωτισμένη θεολογία και η υπεύθυνη ιεραρχία ερμηνεύσουν τις επιταγές της παράδοσης κατά το πνεύμα που ζωοποιεί και όχι κατά το γράμμα που σκοτώνει, εφαρμόζοντας με τρόπο φιλάνθρωπο και όχι απάνθρωπο ό,τι είναι απολύτως απαραίτητο για τη συνοχή της κοινωνίας σε έναν χώρο παγκοσμιοποιημένο πλανητικά και σε έναν ιστορικό χρόνο με προοπτική μελλοντολογική κι όχι παρελθοντολογική.

Εάν επιβίωση σημαίνει συμβίωση και εφόσον ο λόγος είναι διάλογος, ποτέ μονόλογος ούτε αντίλογος, τότε η θρησκεία έχει κοινωνικό συμφέρον και ιστορικό ενδιαφέρον να φανεί τίμια με τον εαυτό της ως δύναμη που ενώνει αντί να χωρίζει. Πρώτιστο μέλημα κάθε θρησκευτικής παρουσίας σήμερα είναι η παραγωγή θεολογικών αντιδότων κατά του φονταμενταλισμού για το καλό όλων μας. Αλλιώτικα θα αποβληθούν τα προϊόντα μαζί με τα υποπροϊόντα και μάλιστα εξαιτίας αυτών των τελευταίων…

Γίνεται να ακούς τα «χρώματα» και να «βλέπεις» τη μουσική;

Κι όμως γίνεται! Το φαινόμενο ονομάζεται συναισθησία και αφορά το 1% του πληθυσμού.

Υπάρχουν ανάμεσά μας άνθρωποι που όταν βλέπουν ένα χρώμα ταυτόχρονα το "ακούνε" και όταν ακούνε μουσική παράλληλα την "βλέπουν". Η κατάσταση αυτή που ακούει στο όνομα συναισθησία είναι ένα φαινόμενο νευρολογικού χαρακτήρα που ουσιαστικά περιγράφει την ταυτόχρονη λειτουργία, τη συλλειτουργία των αισθήσεων.

Πώς εξηγείται το παράξενο αυτό φαινόμενο;
Αυτό που βρέθηκε πως συμβαίνει στα άτομα με συναισθησία είναι ότι συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου τους, όπως εκείνες που ελέγχουν την γλώσσα και συλλαμβάνουν τα χρώματα, έχουν στενές συνδέσεις μεταξύ τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα συγκεκριμένα άτομα, όταν λαμβάνουν μια πληροφορία με τις αισθήσεις τους, για παράδειγμα δέχονται ένα ηχητικό ή οπτικό ερέθισμα, περισσότερες από μια περιοχές του εγκεφάλου τους μπαίνουν σε λειτουργία για να το επεξεργαστούν και να το κατανοήσουν. Με λίγα λόγια, η συναισθησία είναι αποτέλεσμα του ότι διάφορες αισθήσεις συνεργάζονται για να ερμηνεύσουν την πραγματικότητα. Έτσι, κάποιος με συναισθησία θα δει π.χ. το πράσινο όταν ακούσει έναν ήχο όπως η κόρνα ή θα έχει στο στόμα του τη γεύση της φράουλας όταν θα ακούσει κάποιον να γελά. Τα παραπάνω δεν είναι αποτέλεσμα φαντασίας ή συνειρμών, αλλά μιας διαφορετικής λειτουργίας των αισθήσεων. 

Tα αεροσκάφη του μέλλοντος!- Eτσι θα γίνονται οι επιβατικές πτήσεις κάποια στιγμή...

Οι αεροπορικές πτήσεις είναι σταθερά στις μέρες μας, έχοντας ήδη αλλάξει τον τρόπο που ταξιδεύουμε αλλά και φέρνοντας τον κόσμο πολύ κοντύτερα.

 

Παρά ταύτα, τείνουμε να θεωρούμε τα επιβατικά αεροσκάφη λίγο-πολύ στάνταρ, σαν να μην εξελίσσεται λες ο σχεδιασμός και ο τρόπος λειτουργίας τους.

 

Κι όμως, αναρίθμητα concepts κυκλοφορούν κάθε χρόνο που ψάχνουν να αλλάξουν τους κανόνες του παιχνιδιού προς όφελος της ταχύτητας, την άνεσης και της ασφάλειας.

 

Οραματιστές αεροναυπηγοί από τα πέρατα του κόσμου αναπτύσσουν συνεχώς πειραματικούς σχεδιασμούς για τις πτήσεις του άμεσου ανθρώπινου μέλλοντος, φέρνοντας στον αέρα έναν άνεμο αλλαγής…

 

Το αερόπλοιο του μέλλοντος

 

Τα αερόπλοια σφράγισαν την εμπορική αεροπορία και έζησαν τις δικές τους ένδοξες στιγμές πριν συναντήσουν την πτώση τους εκεί στα μέσα του 20ού αιώνα. Κι όμως, κάποιοι θαρραλέοι νοσταλγοί του αερόπλοιου προσπαθούν να το επαναφέρουν σήμερα στη ζωή και η πλέον ενδιαφέρουσα προσπάθεια είναι αναμφίβολα το Aether Airship. Το πνευματικό παιδί του σχεδιαστή Mac Byers δεν μοιάζει σε τίποτα με τα αερόπλοια του παρελθόντος και τις τραγωδίες που μας θυμίζουν (όπως το Χίντενμπουργκ), γι’ αυτό και το design του βγάζει και φουτουρισμό και ασφάλεια.

 

Και βέβαια σε επίπεδο άνεσης θυμίζει περισσότερο κρουαζιερόπλοιο παρά επιβατικό αεροπλάνο, καθώς ο σκοπός είναι να παραμένει ο επιβάτης στο εσωτερικό του χωρίς να χρειάζεται να κατεβαίνει. Γι’ αυτό και προσφέρει πολλαπλές επιλογές σε φαγητό και διασκέδαση, ευρύχωρα προσωπικά δωμάτια αλλά και την πλέον υπέροχη θέα που μπορεί να εξασφαλίσει ανθρώπινη δημιουργία!

 

Παρά το γεγονός ότι ο σχεδιασμός παραμένει ακόμα σε στάδιο σύλληψης, δείχνει αγέρωχα το μέλλον, καθώς πολλές φίρμες εξερευνούν πια σοβαρά το ενδεχόμενο της αναβίωσης των αερόπλοιων, αφού είναι οικονομικότερα στο ταξίδι και προσφέρουν μια εντελώς διαφορετική εμπειρία πτήσης…

 

Ο καλός βομβαρδιστής

 

Προσπαθώντας να κλέψει από τη Βρετανία τον πρώτο λόγο στους υπερηχητικούς αεροδιαστημικούς σχεδιασμούς, η καναδική Bombardier εισέβαλε πρόσφατα στο τοπίο με το φοβερό και τρομερό concept της για επιβατικό τζετ αεροσκάφος που είπε Antipode. Το αποτέλεσμα είναι ένα μικρό μεν αεροπλάνο που μπορεί να μεταφέρει λίγους επιβάτες, το κάνει ωστόσο με ταχύτητες Mach 24! Καλύπτοντας δηλαδή την απόσταση Λονδίνου-Νέας Υόρκης σε 11 λεπτά ακριβώς!

 

Για να το κάνει βέβαια αυτό, έχει επαναστατικοποιήσει τη λειτουργία του αεριωθούμενου κινητήρα πηγαίνοντας πολλά βήματα παρακάτω την τζετ τεχνολογία. Οι απαιτήσεις του σχεδιασμού θέλουν το αεροπλάνο να απογειώνεται κατακόρυφα και μόλις πιάσει το επιθυμητό ύψος, να προωθείται μπροστά με αστρονομικές ταχύτητες Mach 24.

 

Το μόνο σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το concept είναι οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που δημιουργούνται στην άτρακτο λόγω της τριβής, αν και οι σχεδιαστές διατείνονται ότι αυτό έχει λυθεί μέσω μιας σειράς αεραγωγών στη μύτη του σκάφους. Αν το πολυμήχανο Antipode οργώσει ποτέ τους αιθέρες, κανείς δεν ξέρει, για την ώρα πάντως ο δραστικός σχεδιασμός του ανανεώνει ριζικά την αεροπορία πυροδοτώντας ήδη τα επόμενης γενιάς τζετ επιβατικά…

 

Όριό μας, τα αστέρια

 

Το Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής αναπτύσσει ήδη το δικό του μοντέλο για πτήσεις υψηλών ταχυτήτων. Αν και δεν μένει στα γνωστά και παραδεδομένα, καθώς ο σχεδιασμός των Γερμανών κατέληξε σε κάτι που λειτουργεί και μοιάζει περισσότερο με διαστημικό λεωφορείο παρά με συμβατικό αεροπλάνο. Το SpaceLiner συνδυάζει τα καλύτερα χαρακτηριστικά του πυραύλου και του αεροπλάνου, καθώς μεταφέρεται εκτός ατμόσφαιρας με τη βοήθεια πυραύλου και μετά λειτουργεί σαν κανονικό αεροσκάφος.

 

Για να είναι μάλιστα τα υλικά του επαναχρησιμοποιήσιμα, οι Γερμανοί αναπτύσσουν συνοδευτικά αεροπλάνα ώστε να συλλαμβάνουν στον αέρα τους αποσπώμενους προωθητήρες του πυραύλου. Εκεί στις παρυφές της γήινης ατμόσφαιρας, το SpaceLiner πιάνει ταχύτητες Mach 25, καλύπτοντας την απόσταση Ευρώπης-Αυστραλίας σε μόλις 90 λεπτά.

 

Στο τέλος του ταξιδιού του μάλιστα το ιδιαίτερο αυτό διαστημικό λεωφορείο προσγειώνεται σαν κανονικό αεροπλάνο. Στα μεγάλα «συν» του σχεδιασμού είναι η ταχύτητα και τα επαναχρησιμοποιούμενα υλικά, αλλά και η φιλικότητα στο περιβάλλον, καθώς τα μόνα που καίει το μηχανικό αυτό σύστημα είναι υγρό υδρογόνο και υγρό οξυγόνο, απελευθερώνοντας δηλαδή στην ατμόσφαιρα απλούς υδρατμούς. Το Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής ελπίζει να δει το SpaceLiner στον αέρα μέχρι το 2050…

 

Ο πολυμήχανος Δαίδαλος

 

Το AWWA-QG Progress Eagle είναι και επισήμως ο πιο περίπλοκος αεροπλανικός σχεδιασμός που έχουν δει ποτέ ανθρώπινα μάτια, λες και έχει στριμώξει κάποιος εντός του όλες τις μελλοντικές τεχνολογίες. Παρά ταύτα, το concept παραμένει μια αρκούντως βιώσιμη λύση για ένα μεγάλο και φιλικό στο περιβάλλον επιβατικό αεροπλάνο και η ανωτερότητά του δεν μπορεί να κρυφτεί.

 

Καταρχάς, το Progress Eagle είναι πελώριο, μεγαλύτερο από κάθε επιβατικό που κυκλοφορεί σήμερα, καθώς τα τρία καταστρώματά του μπορούν να φιλοξενήσουν άνετα 800 επιβάτες. Ταυτοχρόνως, τα φτερά του είναι πτυσσόμενα ώστε να μπορεί να προσγειωθεί στα υπάρχοντα αεροδρόμια, κάτι που βοηθά στην απήχηση του σχεδιασμού του. Όσο για τη μηχανική του καρδιά, βασίζεται σε έξι κινητήρες υδρογόνου, οι οποίοι παρέχουν επίσης όλο τον ηλεκτρισμό που θα χρειαστεί κατά τη διάρκεια της πτήσης (συνεπικουρούμενοι από τα καινοτόμα ηλιακά πάνελ στα φτερά).

 

Και βέβαια φέρει πάνω του ένα τεράστιο φίλτρο διοξειδίου του άνθρακα, ώστε να αφήνει πίσω του καθαρό αέρα! Οι ιθύνοντες του concept εμφανίζονται αισιόδοξοι ότι το αεροπλάνο θα εμφανιστεί στους αιθέρες μέχρι το 2030…

 

Το ανατρεπτικό

 

Ο δημιουργός του το είπε «Mobula» και παραμένει το πιο παράξενο ίσως από όλα τα νέα αεροπλανικά concepts. Ικανό να μεταφέρει περισσότερους από 1.000 επιβάτες στα πέντε καταστρώματά του, το Mobula δεν ασχολείται μόνο με την άνετη κάλυψη της απόστασης ως τον προορισμό, καθώς αυτό που επιζητά είναι να προσφέρει μια εντελώς διαφορετική εμπειρία πτήσης.

 

Γι’ αυτό και πετάει μόλις λίγα μέτρα πάνω από τον ωκεανό, εκμεταλλευόμενο τα ρεύματα αέρα! Αν και δεν έχει κανένα πρόβλημα να οργώνει, πέρα από τα νερά, και τις στεριές, καθώς μπορεί να προσεδαφιστεί πρακτικά παντού. Όσο για τον ιδιαίτερο σχεδιασμό του, δεν είναι στιλιστικοί οι λόγοι αλλά περισσότερο αεροδυναμικοί, κάνοντας το Mobula ιδανικό για πτήση σε χαμηλά υψόμετρα.

 

Παρά το γεγονός ότι είναι πιθανότατα καταδικασμένο να παραμείνει σε στάδιο σχεδιασμού, το Mobula προσφέρει χορταστικές ματιές στο μέλλον της αεροπορίας έτσι πρωτοποριακό και θαρραλέο καθώς είναι…

Ανακαλύφθηκε πώς ο εγκέφαλος γεννά νέα κύτταρα!

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Γενεύης στην Ελβετία - μεταξύ των οποίων ο διακεκριμένος καθηγητής γενετικής Εμμανουήλ Δερμιτζάκης- έριξαν για πρώτη φορά φως στους μηχανισμούς μέσω των οποίων γεννιούνται νέα εγκεφαλικά κύτταρα (νευρώνες) από βλαστικά κύτταρα του εγκεφάλου.

 

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον νευροεπιστήμονα Ντενί Ζαμποντόν του Τμήματος Βασικών Νευροεπιστημών της Ιατρικής Σχολής, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", ανέπτυξαν μια νέα τεχνολογία με την ονομασία FlashTag, η οποία καθιστά δυνατή την παρακολούθηση των νευρώνων, καθώς γεννιούνται.

 

Η δυνατότητα αυτή επέτρεψε στους επιστήμονες να απομονώσουν και να παρατηρήσουν επιμέρους νευρώνες σε πραγματικό χρόνο, ακριβώς τη στιγμή που δημιουργούνται. Αυτό βοήθησε επίσης τους ερευνητές να αποκωδικοποιήσουν για πρώτη φορά τον βασικό γενετικό κώδικα που επιτρέπει την κατασκευή ενός νευρώνα.

 

Η ανακάλυψη αυτή όχι μόνο διευρύνει την κατανόηση του πώς αναπτύσσεται ο εγκέφαλος, αλλά -το κυριότερο- ανοίγει το δρόμο για να χρησιμοποιηθεί αυτός ο γενετικός κώδικας, προκειμένου στο μέλλον να δημιουργηθούν νευρώνες από βλαστικά κύτταρα. Έτσι, όχι μόνο θα κατανοηθούν καλύτερα οι διάφορες νευρολογικές παθήσεις (αυτισμός, σχιζοφρένεια κ.α.), αλλά πιθανώς ανοίγουν και νέες προοπτικές για τη θεραπεία τους.

 

Ο εγκέφαλος διαθέτει πολλά διαφορετικά είδη νευρώνων, το καθένα με τη δική του ξεχωριστή γενετική «υπογραφή», η οποία καθορίζει και την αντίστοιχη εξειδίκευση και λειτουργία του. Όλοι οι νευρώνες προέρχονται από προγονικά βλαστικού τύπου κύτταρα.

 

Με την τεχνική FlashTag, κάθε φορά που ένα βλαστικό κύτταρο γεννά ένα νευρώνα, αυτός αμέσως καθίσταται ορατός χάρη σε ένα φωσφορίζοντα δείκτη. Οι επιστήμονες, στη συνέχεια, μπορούν να παρακολουθούν καθένα ξεχωριστό νευρώνα και να βλέπουν ποιά γονίδια ενεργοποιούνται (εκφράζονται) τις πρώτες ώρες μετά τη δημιουργία του. Επίσης, στη συνέχεια, είναι σε θέση να καταγράφουν τις εξελικτικές αλλαγές που συμβαίνουν σε βάθος χρόνου στη γονιδιακή έκφραση κάθε νευρώνα.

 

«Μέχρι τώρα είχαμε μόνο λίγες φωτογραφίες με τις οποίες έπρεπε να ανακατασκευάσουμε την ιστορία των νευρώνων, πράγμα που άφηνε μεγάλα περιθώρια για εικασίες. Χάρη στο FlashTag, έχουμε πλέον μια κανονική γενετική ταινία να ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας», δήλωσε ο Ζαμποντόν.

 

Δοκιμάζοντας την τεχνική στον εγκεφαλικό φλοιό ποντικιών, οι επιστήμονες εντόπισαν τα γονίδια-κλειδιά για την ανάπτυξη των νευρώνων. Ορισμένα από αυτά τα γονίδια φαίνεται να εμπλέκονται στις νευροαναπτυξιακές και νευροεκφυλιστικές παθήσεις, οι οποίες μπορεί να εμφανιστούν πολλά χρόνια μετά τη γέννηση των νευρώνων.

 

Οι ερευνητές δεν αποκλείουν να υπάρχει ήδη μια γενετική προδιάθεση στους νευρώνες, οι οποίοι αργότερα θα δυσλειτουργήσουν, υπό την επήρεια και περιβαλλοντικών παραγόντων. Γι' αυτό, θα αναζητήσουν πιθανές πρώιμες ενδείξεις ανωμαλίας και μελλοντικών παθήσεων στους νεογέννητους νευρώνες, τώρα πια που τους έχουν «βάλει στο μάτι» κυριολεκτικά.

 

Ήδη, γνωρίζοντας τον γενετικό κώδικα των νευρώνων, προχώρησαν δοκιμαστικά στην τροποποίηση (αλλαγή έκφρασης) ορισμένων γονιδίων, επεμβαίνοντας έτσι στο «σενάριο» ανάπτυξης των εγκεφαλικών κυττάρων και επιταχύνοντας την ανάπτυξή τους.

 

Μάλιστα οι ερευνητές δημιούργησαν μια ιστοσελίδα, ώστε και άλλοι επιστήμονες να χρησιμοποιήσουν ελεύθερα το νέο εργαλείο FlashTag, λαμβάνοντας υπόψη ότι το ανθρώπινο γονιδίωμα περιεχει περίπου 20.000 γονίδια και κάθε μία ερευνητική ομάδα δεν μπορεί να εστιαστεί παρά σε μερικά μόνο από αυτά κάθε φορά.

Δημιούργησαν σούπερ-ελαστικό τεχνητό δέρμα που εκπέμπει φως!

Ερευνητές στις ΗΠΑ και στην Ιταλία δημιούργησαν ένα πολυ-λειτουργικό τεχνητό δέρμα, που μπορεί να τεντωθεί εντυπωωσιακά, να αισθανθεί την παραμικρή πίεση πάνω του και να εκπέμψει φως σε διάφορες αποχρώσεις. Η έμπνευση προέρχεται από το δέρμα των κεφαλόποδων όπως του χταποδιού.

 

Όπως έδειξαν τα τεστ ελαστικότητας, η επιφάνεια του τεχνητού δέρματος μπορεί να τεντωθεί έως 500%. Η ελαστικότητά του ξεπερνά κάθε άλλου τεχνητού δέρματος έως τώρα, ενώ θα μπορούσε να εφαρμοσθεί σε μαλακά ηλεκτρονικά και ρομπότ που θα αλλάζουν σχήμα και χρώμα.

 

Στην περίπτωση ενός ρομπότ, ένα τέτοιο δέρμα θα του επετρεπε να δείχνει προς τα έξω την «ψυχική διάθεσή» του αλλάζοντας χρωματισμούς ανάλογα με την περίσταση, πράγμα που θα διευκόλυνε την αλληλεπίδρασή του με τους ανθρώπους. Επίσης το δέρμα επιτρέπει στην οθόνη που έχει πάνω του ένα ρομπότ, να αλλάζει μέγεθος και σχήμα.

 

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Νέας Υόρκης και του Ιταλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Ρομπ Σέφερντ της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών και Αεροναυπηγών, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science".

 

Το δέρμα μπορεί να αλλάζει διάφορα χρώματα, επειδή περιέχει διάφορα μέταλλα που εκπέμπουν διαφορετικά μήκη κύματος του φωτός, όταν τα διαπερνά ηλεκτρικό ρεύμα (το φαινόμενο της ηλεκτροφωταύγειας). Έτσι π.χ. το μπλε παράγεται χάρη στην παρουσία χαλκού και το κίτρινο χάρη στο μαγνήσιο.

 

Το δέρμα μπορεί να βρει μελλοντικές εφαρμογές στους τομείς, της υγείας, των μεταφορών, των επικοινωνιών και της άμυνας. Δεν είναι τυχαίο ότι η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από τον Στρατό και την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ.

"Βασίλισσα" των μεγάλων μεταναστεύσεων η λιβελούλα

Πολλά πουλιά και έντομα μεταναστεύουν από ήπειρο σε ήπειρο, όμως «πρωταθλήτρια» μεταξύ των εντόμων ανακηρύσσεται μια μικροσκοπική λιβελούλα, που ακούραστα πετάει πολλές χιλιάδες χιλιόμετρα πάνω από ωκεανούς, καθώς μεταναστεύει από στεριά σε στεριά.

Οι βιολόγοι, με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια βιολογίας Τζέσικα Γουέαρ του Πανεπιστημίου Ράτγκερς των ΗΠΑ, που έκαναν τη δημοσίευση στο περιοδικό PLoS One, ανέφεραν ότι η «Pantala flavescens», όπως είναι το επιστημονικό όνομά της, παρά το μικρό μέγεθός της (δεν ξεπερνά τα τέσσερα εκατοστά), ταξιδεύει εντυπωσιακά μεγάλες αποστάσεις.

Η ταξιδιάρα λιβελούλα μπορεί να εντοπισθεί από το Τέξας, τον Καναδά και τη Νότια Αμερική ως την Ινδία, την Κορέα και την Ιαπωνία. Οι επιστήμονες έκαναν γενετική ανάλυση παίρνοντας δείγματα του εν λόγω είδους εντόμου από πολύ απομακρυσμένες μεταξύ τους περιοχές και βρήκαν μεγάλη ομοιότητα στα γονίδιά τους, που μπορεί να εξηγηθεί μόνο αν το έντομο κάνει τόσο μακρινά ταξίδια, δημιουργώντας έτσι μια κοινή παγκόσμια πηγή γονιδίων. Είναι η πρώτη φορά που οι επιστήμονες βασίζονται στα γονίδια για να εξάγουν συμπεράσματα σχετικά με το πόσο μακριά ταξιδεύουν τα έντομα.

Όσον αφορά το μυστικό της η λιβελούλα εκμεταλλεύεται τον άνεμο, ακόμη και έναν τυφώνα, για να την μεταφέρει άκοπα σε μεγάλες αποστάσεις, πετώντας συχνά σε υψόμετρο άνω των 1.000 χιλιομέτρων. Λιβελούλες έχουν παρατηρηθεί ήδη να διασχίζουν τον Ινδικό Ωκεανό από την Ασία στην Αφρική. Το κάνουν μια φορά τον χρόνο, φεύγοντας από ένα ξηρό μέρος για ένα πιο υγρό. Αρκετές πεθαίνουν καθ' οδόν, αλλά μερικές τα καταφέρνουν και το είδος τους επιβιώνει.

Ορισμένες μάλιστα κάνουν τεράστια ταξίδια χωρίς καμία στάση ενδιάμεσα. Άλλες κάνουν στάσεις σε απομονωμένα νησιά στο μέσο των ωκεανών, όπου ζευγαρώνουν και εναποθέτουν τα αυγά τους. Οι νεογέννητες λιβελούλες σύντομα ακολουθούν τους γονείς τους στα τολμηρά διηπειρωτικά ταξίδια.

Μέχρι σήμερα οι πεταλούδες μονάρχες θεωρούνταν τα έντομα που έκαναν τις πιο μακρινές μεταναστεύσεις, ταξιδεύοντας περίπου 8.000 χιλιόμετρα για να πάνε στον προορισμό τους και να επιστρέψουν. Όμως η λιβελούλα καταρρίπτει άνετα αυτό το ρεκόρ, κάνοντας 14.000 έως 18.000 χιλιόμετρα.

Έντεκα παράξενες αλήθειες για τις ερήμους

Αποτελούν ένα μεγάλο και έρημο μέρος του πλανήτη μας αλλά πόσα πράγματα γνωρίζουμε γι’ αυτές;

Ο λόγος για τις ερήμους της γης, τις οποίες σίγουρα δεν ξέρουμε όσο καλά νομίζουμε.
Αν και έχουμε ακούσει κάποια πράγματα για την Σαχάρα, ωστόσο υπάρχουν ενδιαφέροντα στοιχεία και για άλλες ερήμους και περιοχές που πιθανόν δεν γνωρίζουμε.

Δείτε έντεκα παράξενες αλήθειες για τις ερήμους γενικά αλλά και συγκεκριμένες περιπτώσεις από γνωστές, έρημες περιοχές της γης...

1. Η λέξη Σαχάρα σημαίνει έρημος στα αραβικά. Επομένως όταν λέμε «Έρημος Σαχάρα» λέμε  στην πραγματικότητα «έρημος έρημος».
2. Η Ανταρκτική είναι η μεγαλύτερη ψυχρή έρημος του κόσμου και αποτελείται από 98% παχύ πάγο και μόλις 2% από βραχώδη εδάφη.
3. Το 1979 έπεσε χιόνι στη Σαχάρα.
4. Η άμμος από τη Σαχάρα κινείται μέσω του ανέμου προς τον Αμαζόνιο «δυναμώνοντας» τα ορυκτά του. Αυτή η έρημος δηλαδή γονιμοποιεί κυριολεκτικά το τροπικό δάσος.
5. Το ένα τρίτο της επιφάνειας της γης είναι εν μέρει ή εντελώς έρημο.
6. Η Σαχάρα εκτείνεται μακρύτερα από την απόσταση μεταξύ Νέας Υόρκης και Λος Άντζελες.

7. Η Google χρησιμοποίησε μια καμήλα σαν όχημα για να δημιουργήσει το Street View μιας ερήμου.
8. Η Αλάσκα έχει μια έρημο με αμμόλοφους που κάποιοι από αυτούς ξεπερνούν ακόμη και τα 45 μέτρα σε ύψος.
9. Σε κάποια τμήματα της ερήμου Ατακάμα στη Χιλή, το οποίο αποτελεί το πιο ξηρό μέρος στον πλανήτη, δεν έχει καταγραφεί ποτέ βροχή.
10. Περίπου 120.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της καλλιεργήσιμης γης του πλανήτη μετατρέπεται σε έρημο κάθε χρόνο είτε λόγω της αλλαγής του κλίματος είτε της αποψίλωσης των δασών.
11. Η ερημοποίηση απειλεί τη διαβίωση πάνω από ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων σε 110 χώρες, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.
 

Εξέλιξη που αλλάζει όλα τα δεδομένα: Οι επιστήμονες βρήκαν την «αχίλλειο πτέρνα» των καρκίνων

Την «αχίλλειο πτέρνα» του καρκινού, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε θεραπεία ακόμα και περιπτώσεων στις οποίες η ασθένεια έχει εξαπλωθεί σε όλο το σώμα, υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν επιστήμονες.

 

Σε μια εξέλιξη που εκτιμάται ότι αλλάζει πλήρως τα δεδομένα οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι όλα τα καρκινικά κύτταρα μεταφέρουν μια «σημαία» που μπορεί να εντοπιστεί από το ανοσοποιητικό σύστημα ανεξάρτητα από την μετάλλαξή τους (σ.σ. των καρκινικών κυττάρων).

 

Οι μέχρι σήμερα θεραπείες είναι συχνά αναποτελεσματικές γιατί ο καρκίνος εξελίσσεται ταχύτατα αλλάζοντας «μεταμφιέσεις» ώστε να μπορεί να «ξεφεύγει» από τα φάρμακα.

 

Αυτό που ανακάλυψαν οι ερευνητές από το University College του Λονδίνου και το βρετανικό Cancer Research είναι ότι ακόμα και όταν πρόκειται για μεταλλαγμένο καρκίνο εξακολουθεί να μεταφέρει «μόρια-υπογραφή» που δεν αλλάζουν.

 

Αυτά τα μόρια είναι αντιγόνα - τοξίνες, δηλαδή, που μπορούν να εντοπιστούν από το ανοσοποιητικό σύστημα. Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού που μπορούν να πολεμήσουν αυτά τα αντιγόνα υπάρχουν ήδη στον ανθρώπινο οργνιασμό αλλά σε πολύ μικρές ποσότητες ώστε να είναι αποτελεσματικά.

 

Ωστόσο με το να «ψαρέψουν» αυτά τα κύτταρα και να τα πολλαπλασιάσουν στο εργαστήριο οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι είναι δυνατό να εξαφανίσουν τον καρκίνο ακόμα και όταν έχει εξαπλωθεί σε όλο το σώμα.

 

Με την ανακάλυψη αυτή στο μέλλον οι γιατροί θα μπορούν εξετάζοντας το γενετικό προφίλ ενός όγκου να εντοπίζουν τις «σημαίες» αυτές και στη συνέχεια να παράγουν δισεκατομμύρια ειδικά ανοσοποιητικά κύτταρα ώστε να «σκοτώσουν» τους όγκους.

 

Το ίδιο γενετικό προφίλ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη εμβολίου για να ενισχύσει τις «άμυνες» του οργανισμού κατά του καρκίνου.

 

Το πιο σημαντικό είναι ωστόσο ότι θα κάνει δουλειά σε καρκίνους που έχουν επεκταθεί σε όλο το σώμα γιατί όλοι αυτοί οι όγκου θα έχουν την ίδια γενετική «σημαία».

 

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι οι πρώτες δοκιμές θα μπορούν να γίνουν σε ασθενείς μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.

Ανακαλύφθηκε ο πιο μακρινός γαλαξίας – Η ύπαρξη του ανατρέπει υπάρχουσες θεωρίες των αστρονόμων

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν, με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου «Χαμπλ», ένα γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση 13,4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Είναι ο πιο μακρινός που έχει ποτέ εντοπισθεί στο σύμπαν, σπάζοντας το προηγούμενο ρεκόρ, που έως τώρα κατείχε ο γαλαξίας EGSY8p7, σε απόσταση 13,2 δισεκατομμυρίων ετών φωτός.

 

Ο γαλαξίας GN-z11, που βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού της Μεγάλης 'Αρκτου, είναι ορατός μόλις 400 εκατ. έτη φωτός μετά τη δημιουργία του σύμπαντος με την «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ). Κατά πάσα πιθανότητα ανήκει στην πρώτη γενιά γαλαξιών που υπήρξαν.

 

Ο γαλαξίας είναι 25 φορές μικρότερος από τον δικό μας και η συνολική μάζα των άστρων του είναι μόλις το 1% του δικού μας γαλαξία. Όμως αναπτύσσεται γοργά, δημιουργώντας νέα άστρα με ρυθμό 20 φορές μεγαλύτερο από ό,τι κάνει ο δικός μας σήμερα. Γι' αυτό, άλλωστε, είναι τόσο φωτεινός, ώστε να καταστεί εφικτό να παρατηρηθεί.

 

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Pascal Oesch του Πανεπιστημίου Γέιλ των ΗΠΑ, που θα κάνουν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστροφυσικής "The Astrophysical Journal", δήλωσαν ότι για να κάνουν την ανακάλυψη, χρειάστηκε να φέρουν το «Hubble» στα όρια των δυνατοτήτων του.

 

Μέχρι σήμερα, θεωρείτο ότι μόνο ο διάδοχος του «Χαμπλ», το διαστημικό τηλεσκόπιο «Τζέημς Γουέμπ», που θα εκτοξευθεί το 2018, θα μπορούσε να «δει» τόσο μακριά στο χώρο και στο χρόνο. Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι το ρεκόρ απόστασης γαλαξία δεν θα καταρριφθεί ξανά από το «Χαμπλ» ή άλλο υπάρχον τηλεσκόπιο, εωσότου το «Τζεημς Γουέμπ» τεθεί σε λειτουργία.

 

Η ανακάλυψη επιβεβαιώνει ότι ορισμένοι απρόσμενα φωτεινοί γαλαξίες βρίσκονται σε τεράστιες αποστάσεις απο τη Γη και δημιουργήθηκαν πολύ γρήγορα στο σύμπαν. Πάντως οι επιστήμονες αναρωτιούνται πώς είναι δυνατό να υπάρχει ένας τόσο μεγάλος σχετικά γαλαξίας μόλις 200 έως 300 εκατομμύρια χρόνια μετά τη δημιουργία των πρώτων άστρων στο σύμπαν, κάτι που δεν προβλέπουν οι έως τώρα θεωρίες. Έτσι, η δημιουργία του GN-z11 παραμένει ένα μυστήριο.

INFOJUNK vs INFOGEM

INFOJUNK: Η ΥΠΕΡΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΒΛΑΠΤΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

«Αφού ο κόσμος παίρνει έναν παραληρηματικό δρόμο, εμείς πρέπει να υιοθετήσουμε μια παραληρηματική οπτική» Jean Baudrillard

ΒΟΗΘΕΙΑ, ΥΠΕΡΦΟΡΤΙΣΗ! Η ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΕΝΟΣ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΟΝΕΥΡΩΤΙΚΟΥ»
Εδώ και κάποια χρόνια υποφέρω από μια παράξενη μοντέρνα «διανοητική ασθένεια», που για ορισμένους ψυχολόγους αποτελεί και την ασθένεια του 21ου αιώνα. Υποφέρω από πληροφοριονεύρωση (Infoneurosis). Η παράξενη αυτή νεύρωση οφείλεται στην «πληροφοριακή υπερκόπωση» που έχω υποστεί όλα αυτά τα χρόνια που εργάζομαι ως δημοσιογράφος στο χώρο των έντυπων Media, κολυμπώντας ασταμάτητα μέσα σ’ έναν απέραντο ωκεανό πληροφοριών. Κατέληξα σ’ αυτή την κατάσταση επειδή από μικρός ακόμη ήμουν ένας μανιακός της πληροφορίας (Infomaniac), που κατανάλωνε άπληστα σχεδόν οποιαδήποτε πληροφορία έβρισκε μπροστά του.
Στην αρχή, από τη Δευτέρα δημοτικού, μου άρεσε η γεωγραφία και γι’ αυτό άρχισα να μαθαίνω απ’ έξω όλες τις πρωτεύουσες, τους πληθυσμούς και τις εκτάσεις των χωρών της Γης. Κατόπιν το ενδιαφέρον μου στράφηκε στην ιστορία ρουφώντας ονομασίες ιστορικών προσώπων, μαχών και χρονολογιών, που τις ήξερα απ’ έξω κι ανακατωτά. Στη συνέχεια «κόλλησα» στη δημογραφία και στην ανθρωπογεωγραφία, συλλέγοντας πληροφορίες για ρυθμούς δημογραφικής αύξησης, μελλοντικές προβολές πληθυσμών καθώς και στοιχεία για εθνολογικές συνθέσεις όλων των κρατών της υφηλίου.
Τελικά, πριν ακόμη τελειώσω το σχολείο, απέκτησα τον απόλυτο εθισμό για κάθε πληροφοριομανιακό, που σέβεται τον εαυτό του: τη στατιστική. Η στατιστική θεωρείται η «βασίλισσα» επιστήμη για τους Infomaniacs, καθώς μπορεί να εφαρμοστεί παντού και παράγει διαρκώς πληροφορίες και δεδομένα. Αν κάποιος πληροφοριομανιακός κολλήσει το «μικρόβιο» της στατιστικής τότε, μέχρι το τέλος της ζωής του, μπορεί να είναι βέβαιος πως το μυαλό του θα είναι μονίμως απασχολημένο με την επεξεργασία πληροφοριών.

Για κάμποσα χρόνια υπήρξα τυπικός πληροφοριομανιακός. Αναζητούσα παντού και πάντα, πληροφορίες και τις καταβρόχθιζα με αξιοσημείωτη απληστία. Έκανα ασταμάτητο ζάπινγκ στην τηλεόραση, άλλαζα συνεχώς σταθμό στο ραδιόφωνο, ξεφύλλιζα τρία τέσσερα περιοδικά, και σκανάριζα με το βλέμμα μου δύο τρεις εφημερίδες ημερησίως. Το «σκύλεμα» πληροφοριών από το κουφάρι παλιών εφημερίδων εξέλαβε τα χαρακτηριστικά ιεροτελεστίας.
Δεν υπήρχε περίπτωση να βρίσκομαι σ’ έναν χώρο μαζί με εφημερίδες και περιοδικά και να μην διαβάζω τα περιεχόμενα τους. Δεν μπορούσα να αντισταθώ στην έλξη της πληροφορίας! Διάβαζα αδιάκοπα πολλά βιβλία, φτάνοντας κάποια στιγμή να διαβάζω 17 βιβλία ταυτόχρονα! Όταν συνδέθηκα για πρώτη φορά στο Internet αισθάνθηκα σαν να βρέθηκα στον πληροφορικό Παράδεισο. Έμενα συνδεδεμένος με τις ώρες, άυπνος και τρεφόμενος με Junk-food. Και τι πακέτα πληροφοριών δεν «κατέβασα» σ’ εκείνες τις πρώτες μου Ιντερνετικές εξορμήσεις!
Άπληστος για τις πληροφορίες στο τέλος κατέληξα ένας νευρωτικός συλλέκτης άχρηστων στην πλειονότητα τους πληροφοριών. Το μυαλό μου έδινε την εντύπωση ενός «κάδου ανακύκλωσης» στο οποίο είχαν πεταχτεί κάποια εκατοντάδες γιγαμπάιτ «πληροφοριοσκουπιδιών». Θυμάμαι κάποιες φορές πως είχα την εντύπωση ότι ο εγκέφαλός μου κόντευε να καεί από την πληροφοριακή υπερφόρτιση, όπως ο εγκέφαλος του «Μνημονικού Τζώνυ» (Mnemonic Johnny), που παρά τις τεχνητές επεκτάσεις της μνήμης του, κόντεψε να «καεί» από το πληροφοριακό πακέτο των 100 γιγαμπάιτ που του φόρτωσαν για μεταφορά οι αποσκιρτήσαντες επιστήμονες της ιαπωνικής φαρμακευτικής εταιρείας Όνο-Σεντάι.
Μπορεί ο δικός μου εγκέφαλος τελικά να μην κάηκε, αλλά όμως μπλοκαρίστηκε, κάτι που με οδήγησε στην πληροφοριονεύρωση. Τα συμπτώματα αυτής της κατάστασης ήταν διάχυτη νευρικότητα, αισθήματα άγχους και μοναξιάς, ανασφάλεια, απώλεια αυτοεκτίμησης, αίσθηση απώλειας του ελέγχου στη ζωή μου κ.α. Δεν άργησα να αντιληφθώ πως δεν ήμουν ο μόνος που υπέφερα από πληροφοριονεύρωση, καθώς μοιραζόμουν αυτή την πάθηση μαζί με την πλειονότητα των ανθρώπων που ασχολούνταν με τα λεγόμενα πληροφοριακά επαγγέλματα.
Παρατήρησα λοιπόν πως δημοσιογράφοι, διαφημιστές, διευθυντές και στελέχη επιχειρήσεων, καθηγητές, γιατροί, δικηγόροι, χρηματιστές και άλλοι επαγγελματίες, υπέφεραν κι αυτοί από υπερκορεσμό πληροφοριών και κόντευαν να γονατίσουν από την «πληροφοριακή υπερκόπωση». Διάβασα μάλιστα και σχετικές επιστημονικές μελέτες, που βεβαίωναν για την ύπαρξη αυτής της μοντέρνας «νευρασθένειας».
Ο Αμερικανός καθηγητής της Οικολογίας των ΜΜΕ Νήλ Πόστμαν είχε ήδη κατατάξει την πληροφοριομανία στις παθολογικές καταστάσεις, που χρίζει ανάλογης αντιμετώπισης: Ξέρετε, υπάρχουν άνθρωποι που δεν μπορούν να σταματήσουν να διαβάζουν, είτε μιλάμε για εφημερίδα είτε για τα συστατικά που αναγράφονται στο κουτί με τα Corn Flakes. Μόνο που η τηλεόραση αποτελεί μεγαλύτερο πειρασμό από το διάβασμα, επειδή το τελευταίο προϋποθέτει συνεχή εγρήγορση. Με την τηλεόραση συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι άνθρωποι κάθονται, την ανοίγουν και την αφήνουν να τους περιλούσει με εικόνες».
Από την πλευρά του ο Βρετανός ψυχολόγος Ντέιβιντ Λιούιτς, που πρότεινε ο όρος πληροφοριονεύρωση να καθιερωθεί στην ιατρική διάλεκτο, υποστήριζε πως «ο συνδυασμός τόσων πολλών πληροφοριών και παραμέτρων, οδηγεί σε αδιέξοδο και δυσχεραίνει την επιλογή των σωστών λύσεων και αποφάσεων». Εντάξει, παραδέχομαι πως ήμουν ένας «ασθενής» της υπερπληροφόρησης, αλλά διέθετα ακόμη κάποια ψήγματα ορθολογισμού και ψυχραιμίας για να καταπιαστώ σε βάθος με την ανάλυση του προβλήματος. Αν όχι για να βοηθηθώ εγώ, τουλάχιστον για να βοηθηθείτε εσείς που με διαβάζετε.

ΠΝΙΓΜΕΝΟΙ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ
Δεν άργησα λοιπόν να συνειδητοποιήσω ότι στην εποχή μας πνιγόμαστε μέσα στα πληροφοριακά μας απόβλητα. Αυτή η ξέφρενη πληροφοριοποίηση των πάντων, η υπεραφθονία εικόνων, η «απευθείας μετάδοση» των γεγονότων, δημιουργεί έναν ωκεανό ακατέργαστών πληροφοριών που πλημμυρίζει την καθημερινότητά μας και μας πνίγει. Αυτά τα «σήματα», οι πληροφορίες που μας βομβαρδίζουν σήμερα από την τηλεόραση, το Internet και τον τύπο είναι πολύ περισσότερα απ’ όσα μπορούμε να αφομοιώσουμε. Η περίσσεια πληροφοριών, αυτή η ακατάσχετη πληροφοριακή αφόδευση, διασπείρεται αδιάφορα και επιφανειακά προς όλες τις κατευθύνσεις ακολουθώντας το «νόμο της μαρμελάδας»: όσο περισσότερο απλώνεται, τόσο πιο πολύ λεπταίνει, δηλαδή δεν παράγει γνώση.
Στη ρίζα του προβλήματος βρίσκεται το χάσμα της πληροφορικής επεξεργασίας. Παράγουμε πολύ περισσότερες πληροφορίες απ’ όσες μπορούμε να καταναλώσουμε. Υπάρχει δηλαδή μια μεγάλη διάσταση ανάμεσα στην παραγωγή ακατέργαστων πληροφοριών και στην τελική επεξεργασία και «κατανάλωση» τους. Ως γνωστόν ο «ποταμός» των πληροφοριών που παράγουμε διογκώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Αυξάνουμε την παραγωγή των ακατέργαστων πληροφοριών με ρυθμό 10% ετησίως, ενώ τις καταναλώνουμε με ρυθμό μόλις 3%, πράγμα που σημαίνει ότι ένα αναξιοποίητο 7% περισσεύει ως άχρηστη πληροφορία (Infojunk). (Το διάστημα 1999-2003 η παραγωγή ακατέργαστων πληροφοριών άγγιξε το εκπληκτικό ποσοστό του 30% ανά έτος).
Τα τελευταία 25 χρόνια η ανθρωπότητα παρήγαγε περισσότερες πληροφορίες απ’ όσες είχαν παραχθεί όλα τα προηγούμενα 5.000 χρόνια! Μια σημερινή κυριακάτική εφημερίδα έχει περισσότερες πληροφορίες απ’ όσες θα μπορούσε να συγκεντρώσει ένας Ευρωπαίος του 17ου αιώνα κατά τη διάρκεια όλης της ζωής του. Παντού γύρω μας υπάρχει μια υπερπροσφορά πληροφοριών. Δείτε για παράδειγμα τα περίπτερα –αυτή τη μοναδική προσφορά της σύγχρονης Ελλάδας στο σύγχρονο πολιτισμό!– που κινδυνεύουν τα καλυφθούν πίσω από τον υπερπληθωρισμό των περιοδικών. Οι κυριακάτικες εφημερίδες έχουν μετατραπεί σε χάρτινους όγκους που εμπεριέχουν σχεδόν τα πάντα. Τι υπέροχη εποχή για έναν Infomaniac!

800ΜΒ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ: Η ΕΤΗΣΙΑ ΚΑΤΑΚΕΦΑΛΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Είναι ολοφάνερο λοιπόν πως η κατά κεφαλήν παραγόμενη πληροφορία αυξάνεται ταχύτατα χρόνο με το χρόνο. Μια έρευνα του 2003, από τον Δρ Πίτερ Λάιμαν και τους συνεργάτες του, έδειξε πως κάθε χρόνο παράγονται 800MB πληροφοριών για κάθε άτομο στον πλανήτη. Από την άλλη ο συνολικός όγκος πληροφοριών που θα παραγάγει η ανθρωπότητα το 2004, αποθηκευμένες σε κάθε είδους μέσο, θα είναι διπλάσιος από εκείνον του 2000! Ένα 90% από τις πληροφορίες που παρήχθησαν τη χρονιά εκείνη θεωρούνται εδώ και καιρό ξεπερασμένες κι έχουν αξία μόνον για τους ιστορικούς του μέλλοντος: ένα υλικό που θα είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί μόνο με τη χρήση κάποιων μελλοντικών υπερυπολογιστών.
Αν και τα CD-Rom κερδίζουν συνεχώς έδαφος ως αποθηκευτικά μέσα, ωστόσο το χαρτί παραμένει ακόμη δημοφιλές: Η πληροφορία σε βιβλία, περιοδικά και άλλα έντυπα έχει αυξηθεί κατά 43% σε διάστημα τριών ετών (1999-2003). Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι μόνο το 2002 η πληροφορία που αποθηκεύτηκε σε χαρτί, φιλμ, μαγνητικά ή οπτικά μέσα έφτασε τα πέντε εξάκις εκατομμύρια bytes. Ο αριθμός είναι αστρονομικός καθώς ξεπερνά κατά 500 φορές τα περιεχόμενα της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, δηλαδή 10ΤΒ (Τέραμπαιτ) δεδομένων σε 19 εκατομμύρια τόμους και 56 εκατομμύρια χειρόγραφα.
Βέβαια ακόμη περισσότερη ήταν η πληροφορία που μεταδόθηκε από ηλεκτρονικά μέσα, όπως το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και το Διαδίκτυο. Το 2002 η ποσότητα αυτής της πληροφορία έφτασε τα 18 Exabytes, από τα οποία το 98% αντιστοιχεί σε τηλεφωνικές κλήσεις φωνής. Πρέπει βεβαίως να σημειωθεί πως το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής πληροφορίας που διακινείται δεν είναι νέα παραγωγή, αλλά επαναλήψεις: Από τις 320 εκατομμύρια ώρες ραδιοφωνικών εκπομπών, μόνο τα 70 εκατομμύρια ώρες ήταν νέο υλικό. Στην τηλεόραση, μόνο 32 εκατομμύρια ώρες από τις συνολικά 123 εκατομμύρια ώρες εκπομπών δεν είχε ξαναπροβληθεί.
Τέλος υπολογίστηκε από τους ίδιους ερευνητές πως ένας μέσος Αμερικανός διαθέτει το 46% του χρόνου του στο να λαμβάνει και να μεταδίδει πληροφορίες. Συγκεκριμένα κάθε μήνα μιλά 16,17 ώρες στο τηλέφωνο, ακούει 90 ώρες ραδιοφωνικές εκπομπές και βλέπει 131 ώρες τηλεόραση. Όσον αφορά τους χρήστες του Διαδικτύου, περνούν περίπου 25 ώρες συνδεδεμένοι από το σπίτι και ακόμα 74 ώρες από το γραφείο τους. Κοντολογίς, το συμπέρασμα αυτής της έρευνας είναι ότι χρόνο με το χρόνο παράγουμε όλο και περισσότερες πληροφορίες τις οποίες όμως αδυνατούμε να διαχειριστούμε. Και το γεγονός αυτό κάθε άλλο παρά ευτυχισμένους μας κάνει.

ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ
Αποτελεί κοινό μυστικό πως τις «δωρεάν» φτηνιάρικες πληροφορίες των ΜΜΕ, τις πληρώνουμε στην ουσία ακριβά. Τα ΜΜΕ και ειδικότερα η τηλεόραση, κατασκευάζουν ωκεανούς εικόνων «στις οποίες δεν υπάρχει τίποτε να δεις, εικόνες χωρίς ίχνη, χωρίς σκιά, χωρίς συνέπειες. Μόνον αυτό τελικά είναι αυτές οι εικόνες: το ίχνος κάποιου πράγματος που έχει εξαφανιστεί» (Jean Baudrillard). Τι θα συνέβαινε, αναρωτιέται ο μεταμοντέρνος Γάλλος φιλόσοφος Ζαν Μπωντριγιάρ, «αν η πληροφορία δεν είχε πια να κάνει με το γεγονός, αλλά αφορούσε την προώθηση και την παραγωγή της ίδιας της πληροφορίας ως γεγονότος;» Εφόσον στην μεταμοντέρνα εποχή η πληροφορία τείνει να γίνει γεγονός, θα πρέπει να εστιαστούμε λίγο περισσότερο στις ιδιότητες της πληροφορίας, που θεωρείται βάση της σύγχρονης οικονομίας και κοινωνίας.
Η πληροφορία είναι ένας άυλος πρωτογενής πόρος, που είναι κυριολεκτικά ανεξάντλητος, εφόσον επεκτείνεται όσο τη χρησιμοποιεί κανείς. Αναπτύσσεται εκθετικά, δηλαδή με γεωμετρική πρόοδο, εφόσον καταναλώνοντας πληροφορίες παράγουμε αυτομάτως νέες. Δεν υπάρχουν όρια για να περιορίσουν την επέκταση της πληροφορίας. Ο έσχατος περιορισμός της, το τελικό «όριο ανάπτυξης» της είναι μόνον ο χρόνος. Η πληροφορία έχει επίσης και μιαν άλλη ιδιότητα, αυτή της διάχυσης. Τείνει να διαφεύγει προς κάθε κατεύθυνση κι όσο περισσότερο χάνεται τόσο πιο πολύ εμπλουτίζεται. Τίποτε δεν είναι απόλυτα στεγανό για να «ασφαλίσει» την πληροφορία. Και γι’ αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει σήμερα κάποιο μονοπώλιο στην πληροφόρηση, αλλά αντίθετα υπάρχει μια τάση πληροφοριακής αποκέντρωσης.
Οι παραπάνω ιδιότητες μπορεί να καθιστούν την πληροφορία «δύναμη υψηλής ποιότητας», από την άλλη όμως καθιστούν και την «πληροφοριακή σαβούρα» ανεξέλεγκτη και άρα δύσκολα αντιμετωπίσιμη. Και αυτό γιατί η Infojunk έχει όλες τις διαχυτικές ιδιότητες της πληροφορίας, χωρίς ωστόσο να έχει και όλα τα άλλα θετικά χαρακτηριστικά της. Ως γνωστόν η πληροφορία θεωρείται βάση της Γνώσης. Μπορεί να φθάσει κανείς στο επίπεδο της Γνώσης -προϊόν εμπειρογνωμοσύνης- με την αντικειμενική επεξεργασία των ακατέργαστων πληροφοριών. Η αφομοιωμένη Γνώση θεωρείται γενικώς Σοφία.
Συνοψίζοντας την «πυραμίδα» Πληροφορία-Γνώση-Σοφία ο Τόμας Έλιοτ είχε πει: «Η πληροφορία είναι οριζόντια. Η Γνώση δομείται και ιεραρχείται. Η Σοφία είναι οργανική κι ευέλικτη». Αλλά αυτό αποτελεί ένα υγιές πυραμιδοειδές σχήμα, εφόσον αφορά την επεξεργάσιμη πληροφορία. Όσο για τις ακατέργαστες πληροφορίες και την Infojunk, αυτές αποτελούν τη μάστιγα των ανθρώπων της πληροφορικής εποχής, καθώς δεν οδηγούν στη γνώση αλλά στην πληροφοριονεύρωση.

Η ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΒΛΑΠΤΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
Η πληροφοριόσφαιρα που μας περιβάλλει νοσεί, τόσο από τα πληροφοριακά της σκουπίδια, όσο κι από τον ανεξέλεγκτο υπερπληθωρισμό των ακατέργαστων πληροφοριών που παράγει. Ολόκληρο «το σύστημα της μαζικής επικοινωνίας βρίσκεται φιμωμένο, πνιγμένο από την ποσότητα της επικοινωνίας που το ίδιο προκαλεί» παρατηρεί εύστοχα ο Ιγνάσιο Ραμονέ, διευθυντής της Le Monde Diplomatique. Αυτή η ποσότητα της επικοινωνιακής πληροφορίας δεν κάνει απαραίτητα καλό. Το αντίθετο. Η υπερπληροφόρηση βλάπτει σοβαρά την υγεία μας. Η μανία μας να εξαλείψουμε την αμάθεια μας έριξε στην παγίδα της υπερπληροφόρησης. Χαμένοι στην κυριολεξία μέσα σ’ έναν απέραντο ωκεανό ακατέργαστων πληροφοριών, που οι ίδιοι παράγουμε, νιώθουμε σα ναυαγοί χωρίς ελπίδα, αδύναμοι μπροστά στα πελώρια «πληροφοριακά κύματα» που απειλούν να μας καταπιούν.
Ο Ντέιλ Μπράσερς, ειδικός σε θέματα Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις, προειδοποιεί πως η εμμονή πολλών ανθρώπων στις ειδήσεις βλάπτει σοβαρά την ψυχική υγεία τους. Μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου το κοινό στη Δύση, φοβούμενο το ενδεχόμενο και άλλων τρομοκρατικών επιθέσεων, άρχισε να αναζητεί ολοένα και περισσότερη πληροφόρηση, αλλά τελικά οι πολίτες κατέληξαν να είναι μεν περισσότερο ενημερωμένοι αλλά παράλληλα και απεριόριστα πιο νευρικοί, ανασφαλείς και αγχωμένοι.
Για τον Μπράσερς, συγγραφέα του άρθρου Διαχείριση της Πληροφορίας και της Αβεβαιότητας, που δημοσιεύθηκε στην Journal of Communication, είναι φυσιολογική η ανάγκη μας να συλλέγουμε πληροφορίες, προκειμένου να εξορκίσουμε τους φόβους μας. Ωστόσο, σε πολλά θέματα, πρέπει να αποστασιοποιηθούμε από το «βομβαρδισμό ειδήσεων», όπως για παράδειγμα από το ζήτημα της βιοτρομοκρατίας, όπου όλοι έγιναν ξαφνικά «ειδικοί» και μιλούσαν για τον βάκιλο του άνθρακα κ.α.
Αυτό που χρειάζεται είναι μια χρυσή ισορροπία ανάμεσα στην επαγρύπνηση και την ψυχαναγκαστική τάση για ενημέρωση. Στον αντίποδα της θεωρίας του Αμερικανού καθηγητή, ο Μπάρι Γκάντερ, εκπρόσωπος της Βρετανικής Εταιρείας Ψυχολογίας και καθηγητής δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ, δήλωσε στο BBC ότι, όταν το κοινό καταλαβαίνει περισσότερο το αίτιο της φοβίας του, νιώθει ότι έχει μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στην κατάστασή του. Μειώνοντάς την αβεβαιότητα ο άνθρωπος νιώθει ότι ελέγχει περισσότερο την κατάσταση κι αισθάνεται λιγότερο αγχωμένος.
Αλλά υπάρχει κι ένας ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος. Πνιγμένοι κάτω από ασύλληπτες ποσότητες άχρηστων πληροφοριών, οι άνθρωποι φαίνεται ότι έχουν περάσει από την πράξη στη μίμηση της πράξης. Οι διευθυντές παριστάνουν ότι διευθύνουν, οι δημιουργοί ότι δημιουργούν, οι ερευνητές ότι ερευνούν και οι εκπαιδευτικοί ότι διδάσκουν. Όλοι βρίσκονται σε μια κατάσταση «δήθεν» δίνοντας την εντύπωση ότι κάνουν κάτι, ενώ στην ουσία αναμασούν κι ανακυκλώνουν τα ίδια και τα ίδια.
Όταν τους στριμώξει κανείς καλύπτουν την έλλειψη της αυθεντικότητας τους με τη χορήγηση μεγάλου όγκου μη ουσιαστικών πληροφοριών. Πρόκειται για ένα από τα γνωστά «δικηγορίστικα κόλπα»: όταν η μια πλευρά ζητάει μια πληροφορία, η άλλη προσπαθεί να καλύψει τις ελλείψεις της με μια πληθώρα ανούσιων και άχρηστων στοιχείων. Αυτό έχει καταντήσει άλλο ένα σημείο της εποχής μας, το να μιλάει κανείς συνεχώς χωρίς ουσιαστικά να λέει τίποτε. Στις αρχές του 21ου αιώνα, μέσα σ’ αυτό τον απέραντο ωκεανό των πληροφοριών, δεν ζούμε παρά την αποθέωση της τιποτολογίας.

ΤΟ ΑΠΛΟ ΕΙΝΑΙ ΟΜΟΡΦΟ
Εκτός από την υπερπληροφόρηση για πολλούς ανθρώπους η πολυπλοκότητα της υψηλής τεχνολογίας αναδεικνύεται σε τύραννο, αντίστοιχο με την Infojunk. Oι σημερινές συσκευές είναι τόσο πολύπλοκες που σε οδηγούν στην απελπισία. Αν κατά λάθος πατήσεις κάποιο κουμπί στον χάι τεκ φούρνο σoυ, μετά θα πρέπει να διαβάσεις ολόκληρο το εγχειρίδιο χρήσης του για να καταλάβεις τι στο καλό φταίει και δεν λειτουργεί.
Η πολυπλοκότητα της υψηλής τεχνολογίας γίνεται όλο και πιο ανυπόφορη. Ακόμη και οι απλούστερες συσκευές, που κάποτε λειτουργούσαν με το πάτημα ενός κουμπιού ή το γύρισμα ενός διακόπτη, τώρα δέχονται ψηφιακές εντολές, που απαιτούν πολύωρη μελέτη. Πολλές τηλεοράσεις που συνδέονται με συσκευές βίντεο, DVD, αποκωδικοποιητές και υπολογιστές δεν ανάβουν ούτε σβήνουν, αν πρώτα δεν μελετηθούν δεκάδες επιλογές σε καθένα από τα πολλά τηλεχειριστήρια τους.
Η ίδια φρικαλέα κατάσταση υφίσταται και στα σύγχρονα «έξυπνα» αυτοκίνητα, όπου όταν π.χ. ανάψει το φωτάκι ελέγχου του κινητήρα, ο οδηγός δεν μπορεί απλώς να ανοίξει το καπό και να ρίξει μια ματιά στη μηχανή. Πρέπει να χρησιμοποιήσει έναν ειδικό ηλεκτρονικό υπολογιστή που θα διαγνώσει πού υπάρχει βλάβη στον κινητήρα. Βέβαια οι ίδιοι οι καταναλωτές επιθυμούν να έχουν στην κατοχή τους μια πολύπλοκη χάι τεκ συσκευή γιατί έτσι έχουν την αίσθηση του ελέγχου, αν και στη συνέχεια παραπονούνται ότι δεν μπορούν να τις λειτουργήσουν.
Αυτή η τυραννία του ψηφιακού ελέγχου δεν πλήττει ομοιόμορφα όλες τις ηλικίες. Oι έφηβοι και οι νεαροί καταναλωτές είναι ιδιαίτερα προσαρμοστικοί και βρίσκουν γρήγορα τον τρόπο για να κατακτήσουν τις πολύπλοκες συσκευές. Οι μεγαλύτερης ηλικίας όμως δεν τα καταφέρνουν. Γι’ αυτό και κάποιοι κατασκευαστές ηλεκτρονικών συσκευών έχουν λάβει ήδη υπ’ όψιν τη δυσαρέσκεια των καταναλωτών προς τις πολύπλοκες συσκευές και έχουν προγραμματίσει την κατασκευή μοντέλων ιδιαίτερα απλών.
Για παράδειγμα η ιαπωνική εταιρεία ηλεκτρονικών Teac δημιούργησε τη σειρά στερεοφωνικών συστημάτων «Nostalgia», που λειτουργούν με απλούς διακόπτες. Κάποια από τα «ρετρό» ραδιόφωνα της σειράς έχουν την εμφάνιση των συσκευών της δεκαετίας του 1930, ενώ άλλα θυμίζουν αυτά της δεκαετίας του 1950. Τα προϊόντα αυτά καταγράφουν εκπληκτική επιτυχία, αποδεικνύοντας έτσι την επιθυμία των καταναλωτών για συσκευές που δεν απαιτούν τεχνικές γνώσεις για να λειτουργήσουν.

Η ΑΙΧΜΑΛΩΤΙΣΜΕΝΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΕΟ «ΣΚΛΗΡΟ ΝΟΜΙΣΜΑ»
Στην εποχή μας η πληροφορία έχει μετατραπεί από κώδικα επικοινωνίας σε συλλογική τιμωρία. Το ίδιο και η περίφημη μαζική κουλτούρα, που αποτελεί επίσης μια τεράστια θάλασσα πληροφοριών, που καταστρέφονται αδιάκοπα, ανακατεύονται μεταξύ τους και μετατρέπονται σε «φασαρία». Υπήρξε κάποια στιγμή ο φόβος πως αυτή η μαζική κουλτούρα θα καταλάμβανε όλο τον ελεύθερο χρόνο των Δυτικών ανθρώπων, στο βαθμό που τα μικρά ωράρια εργασίας, οι διακοπές, η χρήση αυτοκινήτου και τεχνολογίας απελευθέρωσαν μετά τη δεκαετία του 1960 το χρόνο. Όμως αυτός ο ελεύθερος χρόνος σύντομα καταλήφθηκε από Infojunk.
Μια από τις βασικές πηγές «πληροφοριοσαβούρας» είναι και οι διαφημίσεις, που από τη δεκαετία του 1960 γνώρισαν πραγματική άνθηση. O καταιγισμός των διαφημίσεων, τα σύντομα «σποτ» των οποίων μοιάζουν με μίνι κινηματογραφικά έργα, προσπάθησαν να αιχμαλωτίσουν την προσοχή μας ­–Το «σκληρό νόμισμα» της πληροφορικής εποχής. Στην Ελλάδα ένα άτομο βλέπει περίπου 1.500 διαφημιστικά μηνύματα ημερησίως. Από αυτά τα μηνύματα το 85% ούτε καν το αγγίζουν, το 10% του προκαλούν αρνητικές αντιδράσεις και μόνον το 5% του προκαλούν κάποιο ενδιαφέρον, αν και τα περισσότερα τα ξεχνά μέσα σε 24 ώρες.
Από την άλλη οι υπαίθριες διαφημίσεις, που βρίσκονται σε όλους τους ελληνικούς δρόμους, σκοτώνουν. Πρόκειται για ένα ακόμη έγκλημα, που αφορά την εγκατάσταση χιλιάδων υπαίθριων γιγαντοαφισών σε λεωφόρους καρμανιόλες. Η προσοχή των οδηγών αποσπάται από αυτές τις πινακίδες και γίνονται έτσι θανατηφόρα δυστυχήματα. Εκτιμάται πως εξαιτίας των διαφημιστικών γιγαντοαφισών αυξάνεται η συχνότητα των αυτοκινητικών ατυχημάτων κατά 40%, ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό.
Σύμφωνα με τον Γιάννη, πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, «στις διαφημιστικές πινακίδες και μάλιστα αυτές που είναι σε βίντεο, το μάτι εστιάζεται 2,5 με 3 δευτερόλεπτα, δηλαδή 5 με 6 φορές περισσότερος χρόνος που αποσπάται από την οδήγηση». Αυτά τα παραπάνω δευτερόλεπτα της αιχμαλωτισμένης προσοχής του οδηγού, σε ορισμένες περιπτώσεις ισοδυναμούν με θάνατο.

INFOJUNK KAI INFODIAMONDS: ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΞΕΣΚΑΡΤΑΡΕΙ ΤΟ INTERNET;
Στην εποχή μας η παγκόσμια αγορά πληροφοριών ανέρχεται σε 10 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί στο 50% του ΑΕΠ των βιομηχανικών χωρών. Αυτή η αγορά πληροφοριών θα αυξήσει το χάσμα μεταξύ των πλούσιων και φτωχών ανθρώπων και των πλούσιων και φτωχών χωρών. Πλούσιοι θα είναι αυτοί που θα έχουν πρόσβαση στα δίκτυα πληροφοριών, ενώ φτωχοί αυτοί που δεν θα μπορούν να συνδεθούν.
Οι πλούσιες χώρες θα είναι ουσιαστικά κοινωνίες γνώσης, βασισμένες στην επικοινωνία και στα πληροφορικά δίκτυα. Αιχμή του δόρατος είναι το Internet (Διαδίκτυο). Ωστόσο αυτή η πολλά η υποσχόμενη «λεωφόρος της πληροφορίας», υποφέρει ήδη από Infojunk. Η ποιότητα του περιεχομένου των πληροφοριών που βρίσκουμε στο Διαδίκτυο προκαλεί πολλές ανησυχίες στους χρήστες του. Οι μοναχικοί internauts «ναύτες» του Διαδικτύου, χρησιμοποιούν όλο και πιο συχνά τον όρο «Infojunk» για να χαρακτηρίσουν την ποιότητα των πληροφοριών στο Internet. Ωστόσο αυτό που για ορισμένους αποτελεί «infogem» (πολύτιμη πληροφορία) για άλλους είναι «Infojunk», δηλαδή πληροφοριακή ρύπανση που προορίζεται για τις ψηφιακές χωματερές.
Στο σύνθετο και χαοτικό χώρο του Internet, όπου ο καθένας πηγαίνει αναζητώντας «ποιοτικές» πληροφορίες, είναι πολύ δύσκολο να θεσπιστούν κανόνες σχετικά με την ποιότητα των πληροφοριών. Βέβαια και στην προ-Internet εποχή υπήρχε πρόβλημα ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ της ποιότητας των πληροφοριών. Το Διαδίκτυο όμως έχει εντείνει αυτό το πρόβλημα: οι πληροφορίες μπορούν μόνο να αξιολογηθούν από τον αριθμό των καταναλωτών τους, αλλά όχι από την αντικειμενική τους αξία. Και δεν υπάρχει πλέον τρόπος να χρησιμοποιηθούν ως βαρόμετρα οι «επίσημοι» τρόποι ταξινόμησης και αξιολόγησης των πληροφοριών (π.χ. από πανεπιστημιακούς ερευνητές), που παρουσιάζουν πολλές ατέλειες.
Είναι αναπόφευκτο λοιπόν πως, αργά ή γρήγορα, θα εμφανιστούν διάφοροι «μεσάζοντες» στο Διαδίκτυο (έξυπνες μηχανές αναζήτησης ή επαγγελματίες ιντερνετικοί δημοσιογράφοι), που θα μας βοηθούν να εντοπίζουμε σχετικά εύκολα μέσα από σωρούς «infojunk» (πληροφοριοσαβούρας) τα πολύτιμα «infodiamonds» (πληροφοριακά «διαμάντια») μας. Είχε άδικο μήπως ο Νηλ Πόστμαν, καθηγητής της οικολογίας των Μέσων, όταν το 1991 δήλωσε σε συνέδριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Εκδοτών πως οι μελλοντικοί δημοσιογράφοι δεν θα βγαίνουν από σχολές δημοσιογραφίας, αλλά από σχολές φιλοσοφίας και θεολογίας!
Σ’ έναν κόσμο που μαστίζεται όλο και περισσότερο από υπερπληροφόρηση η δουλειά του δημοσιογράφου θα είναι να αναλύσει, να οργανώσει και να ερμηνεύσει αυτό το πληροφοριακό χάος. Χρειαζόμαστε τέλος πάντων κάποιον για να κάνει τη «βρώμικη δουλειά» και να ξεσκαρτάρει αυτό το πληροφοριακό χάος που μας πλημμυρίζει. Αυτός που θα το κάνει θα είναι αναμφίβολα και ο κυρίαρχος του μέλλοντος, εφόσον εκείνος που ελέγχει τις ροές πληροφορίες ελέγχει και τον κόσμο. Με την Infojunk να μας πολιορκεί αδυσώπητα, να έχει γίνει ο νέος «δαίμονας», που απειλεί να μετατρέψει τη ζωή μας σε κόλαση, πολλοί άνθρωποι ονειρεύονται ήδη την επιστροφή σε μια ζωή με λιγότερες πληροφορίες. Κάποιοι από αυτούς έχουν μπει στον πειρασμό να επιστρέψουν στην κλειστή κοιλάδα των παραδόσεων και να γυρίσουν την πλάτη τους στην τεχνολογία. Αυτοί θα είναι και οι πρωτόγονοι του αύριο.
Άλλοι πάλι έχουν την ψευδαίσθηση ότι μπορούν να ελέγξουν την υπερπληροφόρηση και να γίνουν έτσι διανοούμενοι «επί παντός επιστητού», οι αμπελοφιλόσοφοι της πληροφορικής εποχής. Αυτοί καταντούν στο τέλος «πληροφοριοβουκόλοι» (infobucolics), δηλαδή «καράβλαχοι της πληροφόρησης» που νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα ενώ δεν γνωρίζουν τίποτε: θύματα της επιφανειακής ενημέρωσης των ΜΜΕ.

ΞΕΚΙΝΗΣΤΕ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ»
Η λύση απέναντι στην απειλή της Infojunk είναι ν’ αρχίσουμε να σκεφτόμαστε σοβαρά το ενδεχόμενο να ξεκινήσουμε μια «πληροφοριακή δίαιτα», ενώ ταυτόχρονα να μάθουμε όσα μπορούμε περισσότερο σχετικά με τον «πληροφοριο-μεταβολισμό» μας. Η πληροφοριακή δίαιτα και η επιλεκτική πληροφόρηση είναι μια λύση, αλλά όχι για όλους. Προϋποθέτει, εκτός από τη συνειδητοποίηση του προβλήματος, θέληση και -το σπουδαιότερο- πνευματική καλλιέργεια. Η επιλεκτική πληροφόρηση προϋποθέτει πάνω απ’ όλα ικανότητα αξιολόγησης των πληροφοριών.
Ελάχιστοι όμως μπορούν να διακρίνουν την ποιότητα μιας πληροφορίας. Οι περισσότεροι απορροφούν τα δεδομένα χωρίς δεύτερη σκέψη, χωρίς κριτική κι επεξεργασία. Όσοι κατορθώνουν κάτι τέτοιο μπορούν και μετατρέπουν την πληροφορία σε Γνώση. Και οι ελάχιστοι που τελικά αφομοιώνουν τη Γνώση τη μετατρέπουν σε Σοφία. Στην εποχή μας όμως δεν υπάρχουν πολλοί γνώστες και σοφοί. Αντίθετα αφθονούν οι επιφανειακοί και οι ημιμαθείς και γενικώς όλοι όσοι αντιλαμβάνονται ένα μόνον επίπεδο της πραγματικότητας. Αλλά η πραγματικότητα είναι σύνθετη και πολυδιάστατη, πράγμα που δυσκολεύονται ν’ αντιληφθούν οι περισσότεροι άνθρωποι κι όχι μονάχα τα θύματα της Infojunk.
Η πληροφοριακή δίαιτα προϋποθέτει επίσης και γνώση των ορίων της αντοχής μας και συγκεκριμένα σαφή γνώση του «πληροφοριακού μεταβολισμού» μας. Και αυτό γιατί η ικανότητα «μεταβολισμού» των πληροφοριών διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, εφόσον δεν έχει ο καθένας την ίδια ικανότητα να επιλέγει, να επεξεργάζεται και να ταξινομεί τις πληροφορίες. Υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να διαβάσουν ένα ολόκληρο βιβλίο μέσα σε λίγες ώρες, καθώς επίσης και να εντοπίσουν τα «κομβικά» του νοήματα χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
Υπάρχουν άνθρωποι που διαβάζουν βιβλίο, ακούνε μουσική και βλέπουν τηλεόραση. Αυτοί δεν μιμούνται. Πραγματικά Διαβάζουν, Ακούνε και Βλέπουν. Ο εγκέφαλος τους λειτουργεί ως απορροφητήρας κι επεξεργαστής υψηλότατης απόδοσης! Πρόκειται για άτομα με μεγάλη ικανότητα «πληροφοριακού μεταβολισμού». Αυτοί δεν πνίγονται από την Infojunk, αλλά σερφάρουν επιδέξια στα «κύματα» της. Αποτελούν όμως την εξαίρεση και όχι τον κανόνα.
Στους περισσότερους ανθρώπους η Infojunk έχει υπερφορτώσει το νευρικό τους σύστημα, έχει συμφορήσει τον εγκέφαλό τους κι έχει αμβλύνει την κριτική τους ικανότητα. Έτσι, δεν υπάρχει άλλη λύση από την «πληροφοριακή δίαιτα». Προσπαθήστε όσο μπορείτε να γίνετε πληροφοριακά λιτοδίαιτοι. Αν δεν το έχετε ήδη ξεκινήσει, κάντε το τώρα! Εκείνο που προέχει είναι η ποιοτική πληροφόρηση.
Ξεκινήστε από σήμερα. Σταματήστε να ρυπαίνετε το μυαλό σας με Infojunk!

Το Βαρύ Προνόμιο της Δύσης

Οι Νόμοι Δεν Είναι Θεόσταλτοι

Τον 5ο με 4ο αιώνα π.κ.ε. εμφανίζεται στην αρχαία Ελλάδα για πρώτη φορά ένα είδος κοινωνίας το οποίο θεσπίζει τους νόμους της και νομιμοποιεί τη λειτουργία της γενικά, αποκλειστικά μέσα από αποφάσεις που έπαιρναν τα ίδια τα μέλη της (υπό όρους) κοινωνίας. Άρα οι νόμοι δεν είναι θεόσταλτοι, ούτε οφείλονται σε μια μακραίωνη παράδοση. Αυτό έχει σαν άμεση συνέπεια ότι μπορούν οι νόμοι να αμφισβητηθούν, μπορούμε να συζητήσουμε για αυτούς και να διαφωνήσουμε γι’ αυτούς. Αλλά όχι μόνο.

Διότι όπως συνηθίζουμε να συζητάμε για το τι θα κάνουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, αρχίζουμε να ρωτάμε και να ψάχνουμε για απαντήσεις αντίστοιχα για το καλό ή το κακό, τη φύση του κόσμου κ.λ.π. Σε κοινωνίες όπου οι «σημασίες είναι κλειστές», ο νόμος των Προγόνων έχει την απάντηση για όλα, η Τορά έχει απάντηση για όλα, το Κοράνι και η Βίβλος επίσης. Σε κοινωνίες όπου μπορούμε να μιλάμε και να στοχαζόμαστε χωρίς περιορισμούς, οι σημασίες «ανοίγουν» και υπόκεινται σε διαρκής κρίση και διερεύνηση. Μιλάμε πια για τις απαρχές της Δημοκρατίας και της Φιλοσοφίας.
Την επόμενη φορά που θα εμφανιστούν τέτοιου είδους κοινωνίες ξανά, θα είναι τον 11ο και 12ο αιώνα στις αστικές δημοκρατίες των πόλεων στην Ιταλία. Η αυτοσυγκρότηση της πρωτοαστικής τάξης, η κατασκευή και η ανάπτυξη των νέων πόλεων (ή η αλλαγή του χαρακτήρα αυτού που προυπήρχαν), η διεκδίκηση ενός είδους πολιτικής αυτονομίας (ξεκινώντας από τα κοινοτικά δικαιώματα και πηγαίνοντας ως την πλήρη αυτοκυβέρνηση, κατά τις περιπτώσεις και τις περιστάσεις) συνοδεύονται από νέες ψυχικές, διανοητικές, πνευματικές, καλλιτεχνικές στάσεις που προετοιμάζουν το έδαφος για τα εκρηκτικά αποτελέσματα της εκ’ νέου ανακάλυψης και της αποδοχής του ρωμαϊκού δικαίου, του Αριστοτέλη και αργότερα του συνόλου της εναπομένουσας ελληνικής κληρονομιάς. Η παράδοση και η αυθεντία χάνουν βαθμηδόν τον ιερό τους χαρακτήρα. Ο νεοτερισμός, η καινοτομία παύουν να αποτελούν όρους μειωτικούς. Έστω και υπό εμβρυώδη μορφή, έστω και αν πρέπει να κάνει διαρκείς συμβιβασμούς με τις εγκατεστημένες εξουσίες (εκκλησία και μοναρχία), το πρόταγμα της κοινωνικής και ατομικής αυτονομίας επανεμφανίζεται μετά από μια έκλειψη δεκαπέντε αιώνων.

Η κρίση συνίσταται ακριβώς, στο ότι ο δυτικός κόσμος παύει να θέτει πραγματικά τον εαυτό του υπό αμφισβήτηση
Τον 18ο αιώνα η ευρωπαϊκή δημιουργία απελευθερώνεται από κάθε «εκ των προτέρων δεδομένο» νόημα. Ο μαθηματικός Laplace φέρεται να έχει πει στον Ναπολέοντα, όταν τον ρώτησε αν ο Θεός είχε θέση στην ουράνια μηχανική του: ‘Μεγαλειότατε, δεν έχω ανάγκη από μια τέτοια υπόθεση’ (Χομπσμπάουμ – Η Εποχή των Επαναστάσεων). Απο τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και μετά, δηλαδή απο το 1800 περίπου και για 150 χρόνια η Ευρώπη θα μπει σε μια περίοδο εκπληκτικής δημιουργίας σε όλα τα πεδία. Η περίοδος ολοκληρώνεται γύρω στα 1950 (ημερομηνία προφανώς αυθαίρετη, για να δώσουμε μια ιδέα), κι αυτό δεν οφείλεται στο ότι μπαίνουμε σε μια ‘δημοκρατικότερη’ φάση από την προυγούμενη, θα μπορούσε κανείς, χωρίς να παραδοξολογήσει, να υποστηρίξει το αντίθετο: δηλαδή ότι ο Δυτικός κόσμος μπαίνει σε κρίση. Η δε κρίση συνίσταται ακριβώς, στο ότι παύει να θέτει πραγματικά τον εαυτό του υπό αμφισβήτηση.
Ο θρίαμβος του ορθού λόγου και η μελλοντική αναπόφευκτη πρόοδος, έννοιες απότοκες του διαφωτισμού που τις είχαν εκστερνιστεί τόσο ο κλασικός φιλελευθερισμός όσο και η επαναστατική αριστερά, στην πορεία θα καταστούν προβληματικές. Η «ορθολογικότητα» ως όρος, είτε στην οικονομία όπου πλέον ταυτίζεται μόνο με την βελτιστοποίηση του κέρδους και την αριστοποίηση της παραγωγής και του παραγόμενου προϊόντος, είτε στην πολιτική οργάνωση όπου έχουμε γραφειοκρατικούς μηχανισμούς ολοένα και πιο αποκομμένους από την κοινωνία όπου προίστανται, δημιουργεί αντιφάσεις. Στην οικονομία, προβλήματα όπως η συνεχώς αυξανόμενη ανεργία, οι περιοδικές οικονομικές κρίσεις (συνήθως μετά από ένα διάστημα κερδοσκοπικής υστερίας), η διαρκώς αυξανόμενη ανισότητα δεν αντιμετωπίζονται παρά την τεράστια πρόοδο του τεχνοκρατικού εργαλειακού λόγου (management, πληροφορική, κ.λ.π.)

Σε κοινωνίες όπου οι «σημασίες είναι κλειστές», ο νόμος των Προγόνων έχει την απάντηση για όλα, η Τορά έχει απάντηση για όλα, το Κοράνι και η Βίβλος επίσης. Σε κοινωνίες όπου μπορούμε να μιλάμε και να στοχαζόμαστε χωρίς περιορισμούς, οι σημασίες «ανοίγουν» και υπόκεινται σε διαρκή κρίση και διερεύνηση. Για όλα τα κόμματα ισχύει λίγο πολύ ο απόλυτος κανόνας του σύγχρονου γραφειοκρατικού κόμματος: η ικανότητα αναρρίχησης μέσα στον Μηχανισμό δεν έχει κατ΄αρχήν καμία σχέση με την ικανότητα διεύθυνσης των υποθέσεων με τις οποίες ο μηχανισμός είναι επιφορτισμένος. Η επιλογή των καταλληλοτέρων είναι η επιλογή των καταλληλοτέρων προς επιλογήν.

Τυχαίοι κι αναπόφευκτοι ηγέτες τοποθετούνται επικεφαλής του τεράστιου γραφειοκρατικού μηχανισμού που λέγεται σύγχρονο κράτος και που είναι οργανικός φορέας και παραγωγός μιας καλπάζουσας ανορθολογικότητας. Στους κύκλους των στελεχών του το παλιό γραφειοκρατικό ήθος (του ανώτερου κρατικού λειτουργού ή του ταπεινού ευσυνείδητου υπαλλήλου) σπανίζει ολοένα περισσότερο. Τέτοιου είδους άνθρωποι λοιπόν πρέπει να αντιμετωπίσουν μια κοινωνία που γίνεται όλο και πιο αδιάφορη για την ‘πολιτική’ δηλαδή για την ‘τύχη της ως κοινωνία’
Κάθε κοινωνία δημιουργεί τον δικό της κόσμο, δημιουργώντας παράλληλα τις δικές της ιδιαίτερες σημασίες. Σημασίες που έχουν να κάνουν με τις παραστάσεις γύρω μας, με το τι είναι καλό να γίνει ή τι όχι, με τον σκοπό δηλαδή και με τα συναισθήματα. Επίσης από τις σπουδαιότερες σημασίες που η κοινωνία θεσπίζει είναι εκείνη που αφορά την ίδια. Μια κοινωνία μπορεί να φαντάζεται τον εαυτό της ως περιούσιος λαός, ως Ελληνες σε αντίθεση με τους Βαρβάρους ή τέλος σαν τους υπήκοους του Βασιλιά της Αγγλίας. Οι τυχαίοι και αναπόφευκτοι ηγέτες τοποθετούνται επικεφαλής του τεράστιου γραφειοκρατικού μηχανισμού που λέγεται σύγχρονο κράτος και που είναι οργανικός φορέας και παραγωγός μιας καλπάζουσας ανορθολογικότητας.

Η συλλογική οντότητα όμως είναι ιδεατά ακατάλυτη μόνο εάν τα μέλη της κοινωνίας ενστερνίζονται τον ακατάλυτο χαρακτήρα του νοήματος και της σημασίας που αυτό θεσμίζει και φρονώ ότι όλο το πρόβλημα μας σχετικό με τη διαδικασία ταύτισης σήμερα μπορεί και πρέπει να προσεγγίζεται και κάτω από αυτό το πρίσμα: που βρίσκεται το νόημα που οι σημερινοί άντρες και γυναίκες βιώνουν ως ακατάλυτο; Η απάντηση μου, όπως καταλαβαίνετε, είναι πως το νόημα αυτό δεν βρίσκεται, από την κοινωνική άποψη, πουθενά. Νόημα που αφορά την αυτοπαράσταση της κοινωνίας, νόημα μεθέξιμο απο τα άτομα, νόημα που τους επιτρέπει να δημιουργούν για δικό τους λογαριασμό ένα νόημα του κόσμου, ένα νόημα της ζωής και, τελικά, ένα νόημα του θανάτου τους.
Η εξαντλητική ιδέα που η σημερινή κοινωνία επιβάλει στα μέλη της είναι απλή και κοινότοπη. Πρέπει το άτομο να κερδίζει όσο γίνεται περισσότερο και να απολαμβάνει όσο γίνεται περισσότερο. Ξεκινώντας από μια τέτοια βάση, εξηγείται η ολοένα εντονότερη μετατροπή του οικονομικού συστήματος απο τη μια, σε χρηματιστηριακό καζίνο και από την άλλη στην ανάδυση ενός επιφανειακού ‘ατομικισμού’ σαν πνεύμα της εποχής.
Στην πραγματικότητα ο χαρακτήρας της εποχής τόσο στο επίπεδο της καθημερινής ζωής όσο και στο επίπεδο της κουλτούρας, δεν είναι ο «ατομικισμός» αλλά το αντίθετο του, ο γενικευμένος κομφορμισμός και το κολλάζ. Κομφορμισμός που είναι δυνατός μόνο εφόσον δεν υπάρχει σημαντικός και στέρεος πυρήνας ταυτότητας. Με τη σειρά του ο κονφορμισμός αυτός, ως καλά ριζωμένη κοινωνική διαδικασία, καθιστά αδύνατη τη συγκρότηση ενός τέτοιου πυρήνα ταυτότητας. Όπως έλεγε ένας από τους εξέχοντες εκπροσώπους της σύγχρονης αρχιτέκτονικής σ’ ένα συνέδριο στη Νέα Υόρκη το 1986: «Χάρη στον μεταμοντερνισμό, εμείς οι αρχιτέκτονες απαλλαχτήκαμε επιτέλους από την τυραννία του στυλ» Απαλλάχτηκαν, με άλλα λόγια, από την τυραννία του να πρέπει να είναι ο εαυτός τους. Τώρα μπορούν να κάνουν ότι να ‘ναι, να κολλάνε έναν γοτθικό πύργο πλάι σ’ έναν ιωνικό κίονα, κι όλα αυτά μέσα σε μια ταυλανδέζικη παγόδα, διότι δεν τυραννιούνται πια από το στυλ, αλλά είναι γνήσιες ατομικιστικές ατομικότητες: η ατομικότητα έγκειται πια στο να τσιμπολογάμε δεξιά κι αριστερά διάφορα στοιχεία ώστε να παράγουμε κάτι. Το ίδιο όμως ισχύει πιο συγκεκριμένα για τον καθημερινό άνθρωπο: ζει φτιάχνοντας κολάζ, η ατομικότητά του είναι μια κουρελού.
Η εξαντλητική ιδέα που η σημερινή κοινωνία επιβάλει στα μέλη της είναι απλή και κοινότοπη.
Πρέπει το άτομο να κερδίζει όσο γίνεται περισσότερο και να απολαμβάνει όσο γίνεται περισσότερο.

 

Το Βαρύ Προνόμιο της Δύσης
Υπάρχει κάτι το οποίο αποτελεί την ιδιομορφία, τη μοναδικότητα και το βαρύ προνόμιο της Δύσης: πρόκειται γι’ αυτή την κοινωνικο-ιστορική αλληλουχία που ξεκινά στην αρχαία Ελλάδα και αρχίζει ξανά, από το 11ο αιώνα και μετά, στη δυτική Ευρώπη. Αυτή είναι η μόνη στην οποία βλέπουμε να προβάλει ένα πρόταγμα ελευθερίας, ατομικής και συλλογικής αυτονομίας, κριτικής και αυτοκριτικής. H πιο εντυπωσιακή επιβεβαίωση αυτού είναι ακριβώς ο λόγος ο οποίος καταγγέλλει τη Δύση. Διότι στη Δύση έχουμε τη δυνατότητα (τουλάχιστον ορισμένοι από εμάς) να καταγγέλλουμε τον ολοκληρωτισμό, την αποικιοκρατία, το δουλεμπόριο των Μαύρων, την εξόντωση των Ινδιάνων στην Αμερική. Όμως, δεν έχω δει τους απογόνους των Αζτέκων, των Ινδών ή των Κινέζων να κάνουν μια ανάλογη αυτοκριτική. Απεναντίας, βλέπω ότι ακόμη και σήμερα οι Ιάπωνες αρνούνται τις θηριωδίες που διέπραξαν κατά το B’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τις πταίει; Οι Άραβες καταγγέλλουν συνεχώς ότι για όλα τα κακά που τους ταλαιπωρούν εξαθλίωση, έλλειψη δημοκρατίας, διακοπή της εξέλιξης του πολιτισμού τους κ.λπ. ευθύνεται η αποικιοκρατία την οποία υπέστησαν από τους Ευρωπαίους. Ωστόσο, η αποικιοκρατία σε αρκετές αραβικές χώρες διήρκεσε στη χειρότερη περίπτωση 130 χρόνια (αυτό συνέβη στην Αλγερία, 1830-1962). Όμως οι ίδιοι αυτοί Άραβες, πριν από την αποικιοκρατία των Ευρωπαίων, είχαν υποστεί για 5 αιώνες το ζυγό των Τούρκων. H τουρκική κυριαρχία στην εγγύς και τη Μέση Ανατολή αρχίζει τον 15ο αιώνα και τελειώνει το 1918. Αλλά οι Άραβες και οι Τούρκοι κατακτητές τους, που ήταν ομόθρησκοί μουσουλμάνοι, δεν μιλούν ποτέ για την κυριαρχία αυτή. Πάντως, η εξέλιξη της αραβικής κουλτούρας σταμάτησε το 11ο με 12ο αιώνα, δηλαδή οκτώ αιώνες πριν καν να μπορεί να γίνει λόγος για την κατακτητική επέκταση της Δύσης.

Εξ άλλου και αυτή η ίδια η αραβική κουλτούρα βασίστηκε στις κατακτήσεις, την εξόντωση και την πολύ βίαια επιβολή της ισλαμικής θρησκείας στους κατακτημένους πληθυσμούς. Στην Αίγυπτο το 550 μ.κ.ε. δεν υπήρχαν Άραβες, όπως δεν υπήρχαν Άραβες, τότε, στη Λιβύη, στην Αλγερία, στο Μαρόκο, στο Ιράκ. Οι Άραβες που βρίσκονται τώρα εκεί είναι απόγονοι των κατακτητών που κυρίευσαν αυτές τις χώρες και που επέβαλαν, με ή χωρίς βία, στους τοπικούς πληθυσμούς τη δική τους θρησκεία. Δεν βλέπω όμως να γίνεται καμία κριτική αυτών των γεγονότων μέσα στο χώρο του αραβικού κόσμου. Κατά τον ίδιο τρόπο μιλάμε, βεβαίως, για το δουλεμπόριο των Μαύρων από τους Ευρωπαίους (16ος αιώνας και εντεύθεν), αλλά δεν μιλάμε ποτέ για το γεγονός ότι το δουλεμπόριο και η *συστηματική υποδούλωση των Μαύρων στην Αφρική τα εγκαινίασαν Άραβες έμποροι (11ος-12ος αιώνας και εντεύθεν), με τη συνενοχή-συμμετοχή, όπως πάντα, βασιλιάδων και φυλάρχων. Επίσης, δεν μιλάμε για το γεγονός ότι η δουλεία δεν καταργήθηκε αυθόρμητα σε καμία ισλαμική χώρα και ότι σε πολλές απ’ αυτές η δουλεία ισχύει ακόμη και σήμερα.
Δεν θέλω να πω με κανέναν τρόπο ότι όλα αυτά απαλείφουν τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Δυτικοί. Λέω μόνον ότι η ιδιαιτερότητα του δυτικού πολιτισμού έγκειται ακριβώς στην ικανότητά του για αυτο-αμφισβήτηση και αυτοκριτική. Στην ιστορία της Δύσης, όπως και σε όλες τις άλλες ιστορίες, υπάρχουν θηριωδίες και φρικαλεότητες. Αλλά, όμως, μόνον η Δύση δημιούργησε την ικανότητα για εσωτερική αμφισβήτηση των ίδιων των θεσμών και των ιδεών της εν ονόματι της λογικής συζήτησης μεταξύ των ανθρώπων, η οποία παραμένει ανοιχτή στο διηνεκές και δεν αναγνωρίζει έσχατο δόγμα.

Ψυχική και Ηθική Εξαθλίωση των Σύγχρονων Ανθρώπων
 Από εκεί και πέρα, αν εξετάσουμε τη σημερινή κατάσταση, κατάσταση αποσύνθεσης και όχι κρίσης, κατάσταση αποσάθρωσης των δυτικών κοινωνιών, διαπιστώνουμε μια αντινομία πρώτου μεγέθους: Το απαιτούμενο είναι κολοσσιαίο, πάει πολύ μακριά –και οι άνθρωποι, τέτοιοι που είναι και τέτοιοι που αναπαράγονται συνεχώς από τις δυτικές κοινωνίες μα και από τις άλλες, βρίσκονται σε κολοσσιαία απόσταση από αυτό. Τι είναι το απαιτούμενο;
Με δεδομένη την οικολογική κρίση, την ακραία ανισότητα της κατανομής των πόρων μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών, την απόλυτη σχεδόν αδυναμία να συνεχίσει το σύστημα τη σημερινή του πορεία, το απαιτούμενο είναι μια νέα φαντασιακή δημιουργία που η σημασία της δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα ανάλογο στο παρελθόν, μια δημιουργία που θα έβαζε στο κέντρο της ζωής του ανθρώπου σημασίες άλλες από την αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης, που θα έθετε στόχους ζωής διαφορετικούς, για τους οποίους οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πουν πως αξίζουν τον κόπο. Αυτό θα απαιτούσε φυσικά μια αποδιοργάνωση των κοινωνικών θεσμών, των σχέσεων εργασίας, των οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών σχέσεων.

Αυτός όμως ο προσανατολισμός απέχει απίστευτα από τα όσα σκέφτονται, και ίσως από τα όσα ποθούν οι άνθρωποι σήμερα. Αυτή είναι η κολοσσιαία δυσκολία που πρέπει ν’ αντιμετωπίσουμε. Θα έπρεπε να θέλουμε μια κοινωνία στην οποία οι οικονομικές αξίες θα έχουν πάψει να κατέχουν κεντρική (ή μοναδική) θέση, όπου η οικονομία θα έχει ξαναμπεί στη θέση της, δηλαδή θα έχει γίνει ένα απλό μέσο του ανθρώπινου βίου και όχι ύστατος σκοπός, στην οποία επομένως θα έχουμε παραιτηθεί από την τρελή κούρσα προς μια συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωση. Αυτό δεν είναι απλώς αναγκαίο για να αποφύγουμε την τελεσίδικη καταστροφή του γήινου περιβάλλοντος. Είναι αναγκαίο κυρίως για να βγούμε από τη ψυχική και ηθική εξαθλίωση των σύγχρονων ανθρώπων.
Θα έπρεπε λοιπόν από εδώ και πέρα οι άνθρωποι (μιλάω τώρα για τις πλούσιες χώρες) να δεχτούν ένα αξιοπρεπές αλλά λιτό βιοτικό επίπεδο και να παραιτηθούν από την ιδέα ότι ο κεντρικός σκοπός της ζωής τους είναι να αυξάνεται η κατανάλωση τους κατά 2 με 3% το χρόνο. Για να το δεχθούν αυτό, θα έπρεπε κάτι άλλο να δίνει νόημα στη ζωή τους. Ξέρουμε, ξέρω ποιο είναι αυτό το κάτι άλλο -τι ωφελεί όμως, από τη στιγμή που η μεγάλη πλειονότητα του κόσμου δεν το δέχεται και δεν κάνει αυτό που πρέπει ώστε να γίνει πραγματικότητα; Αυτό το άλλο είναι η ανάπτυξη των ανθρώπων, αντί για την ανάπτυξη των σκουπιδοπροιόντων. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε μιαν άλλη οργάνωση της εργασίας, η οποία θα έπρεπε να πάψει να είναι αγγαρεία και να γίνει πεδίο προβολής των ικανοτήτων του ανθρώπου. Άλλο πολιτικό σύστημα, μιαν αληθινή δημοκρατία που θα συνεπαγόταν τη συμμετοχή όλων στη λήψη των αποφάσεων. Μιαν άλλη οργάνωση της παιδείας, ώστε να διαπλάθονται πολίτες ικανοί να ασκούν και να άρχονται, σύμφωνα με τη θαυμάσια έκφραση του Αριστοτέλη- και ούτω καθ’ εξής.
Εννοείται ότι όλα αυτά θέτουν θεμελιώδη προβλήματα: για παράδειγμα, με ποιον τρόπο θα μπορούσε να λειτουργήσει μια αληθινή, μια άμεση δημοκρατία, όχι πια με 30.000 πολίτες, όπως στην Αθήνα της κλασσικής εποχής, μα με 40 εκατομμύρια πολίτες, όπως στη Γαλλία, ή ακόμα και με πολλά δισεκατομμύρια άτομα στην κλίμακα του πλανήτη; Προβλήματα κολοσσιαίας δυσκολίας, που όμως κατά τη γνώμη μου μπορούν να λυθούν –με την προϋπόθεση ότι η πλειονότητα των ανθρώπων και των ικανοτήτων τους θα κινητοποιηθεί για τη δημιουργία λύσεων, αντί να προβληματίζεται για το πότε θα μπορέσει να αποκτήσει τρισδιάστατη τηλεόραση.
Αυτά είναι τα καθήκοντα που έχουμε μπροστά μας – και η τραγωδία της εποχής μας είναι ότι η δυική ανθρωπότητα κάθε άλλο παρά νοιάζεται για αυτά. Πόσον καιρό ακόμα η ανθρωπότητα θα κατατρύχεται από τις ματαιότητες και τις ψευδαισθήσεις που ονομάζουμε εμπορεύματα; Μια καταστροφή οποιουδήποτε είδους – οικολογική, για παράδειγμα – θα προκαλέσει άραγε μια βίαιη αφύπνιση, ή μήπως την εμφάνιση αυταρχικών ή ολοκληρωτικών καθεστώτων; Κανείς δε μπορεί να απαντήσει σε τέτοιου είδους ερωτήματα. Εκείνο που μπορούμε να πούμε, είναι ότι όλοι όσοι έχουν συνείδηση του φοβερά σοβαρού χαρακτήρα των ζητημάτων πρέπει να προσπαθήσουν να μιλήσουν, να ασκήσουν κριτική σε αυτή την ξέφρενη πορεία προς την άβυσσο, να ξυπνήσουν την συνείδηση των συμπολιτών τους.

Η αποσύνθεση γίνεται φανερή κυρίως μέσα από την εξαφάνιση των σημασιών και το σχεδόν απόλυτο ξεθώριασμα των αξιών. Και αυτό απειλεί μακροπρόθεσμα την επιβίωση του ίδιου του συστήματος. Όταν δηλώνεται ανοιχτά, όπως γίνεται τώρα στις δυτικές κοινωνίες, ότι η μοναδική αξία είναι το χρήμα, το κέρδος, ότι το υπέρτατο ιδεώδες του κοινωνικού βίου είναι το «πλουτίστε» και η δόξα της δήλωσης αυτής ανήκει, σ’ ότι αφορά τη Γαλλία, στους σοσιαλιστές, οι οποίοι την έκαναν με έναν τρόπο που η Δεξιά δεν είχε τολμήσει να την κάνει, μπορεί να διερωτηθεί κανείς αν είναι ποτέ δυνατόν μια κοινωνία να συνεχίσει να λειτουργεί και να αναπαράγεται μονάχα σ’ αυτή τη βάση.
Αν τα πράγματα είχαν έτσι, τότε οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να ζητούν και να δέχονται μπαξίσια για να κάνουν τη δουλειά τους, οι δικαστές να βγάζουν τις δικαστικές αποφάσεις στη δημοπρασία, οι εκπαιδευτικοί να βάζουν καλούς βαθμούς στα παιδιά των οποίων οι γονείς του έδωσαν μια επιταγή κλπ. Πριν από δεκαπέντε σχεδόν χρόνια έγραφα πως ο μόνος φραγμός για τους ανθρώπους σήμερα είναι ο φόβος των ποινικών κυρώσεων. Κατά ποια λογική όμως αυτοί που εισβάλλουν τις κυρώσεις θα είναι οι ίδιοι αδιάφθοροι; Ποιος θα φυλάει τους φύλακες; Η γενικευμένη διαφθορά που παρατηρούμε στο σύγχρονο πολιτικοοικονικό σύστημα δεν είναι περιφερειακό ή ανεκδοτολογικό φαινόμενο αλλά έχει γίνει δομικό χαρακτηριστικό, ενδογενές στο σύστημα της κοινωνίας στην οποία ζούμε.
Αγγίζουμε έτσι εδώ έναν θεμελιώδη παράγοντα, γνωστό στους μεγάλους πολιτικούς στοχαστές του παρελθόντος και παντελώς άγνωστο στους σημερινούς δήθεν πολιτικούς φιλοσόφους, κακούς κοινωνιολόγους και άθλιους θεωρητικούς: τη στενή συνάφεια ανάμεσα σ’ ένα κοινωνικό καθεστώς και στον ανθρωπολογικό τύπο (ή το φάσμα τέτοιων τύπων) που είναι αναγκαίος για να λειτουργήσει αυτό το καθεστώς. Τους περισσότερους απ’ αυτούς τους ανθρωπολογικούς τύπους ο καπιταλισμός τους κληρονόμησε από τις προγενέστερους ιστορικές περιόδους: τον αδιάφθορο δικαστή, τον βεμπεριανό δημόσιο υπάλληλο, τον αφοσιωμένο στο καθήκον του εκπαιδευτικό, τον εργάτη για τον οποίον η δουλειά του ήταν, παρ’ όλες τις συνθήκες, πηγή περηφάνιας.
Τέτοιου είδους πρόσωπα γίνονται αδιανόητα στη σύγχρονη εποχή: αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο θα αναπαράγονταν, ποιος θα τα αναπαρήγε, στο όνομα τίνος πράγματος θα λειτουργούσαν. Ακόμη και ο ανθρωπολογικός τύπος που αποτελεί δημιούργημα του ίδιου του καπιταλισμού, ο σουμπετερικός επιχειρηματίας, που συνδυάζει την τεχνική επινοητικότητα, την ικανότητα να συγκεντρώνει κεφάλαια, να οργανώνει μια επιχείρηση, να διερευνά, να διεισδύει, να δημιουργεί αγορές, είναι υπό εξαφάνιση. Αντικαθίσταται από διευθυντικές γραφειοκρατίες και από κερδοσκόπους.

Κι εδώ πάλι, όλοι οι παράγοντες συγκλίνουν σε αυτό το αποτέλεσμα. Γιατί να πασχίζει κανείς να παραγάγει και να πουλήσει, τη στιγμή που μια σωστή κίνηση με τα επιτόκια στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης ή αλλού μπορεί να αποφέρει μέσα σε μερικά λεπτά 500 εκατομμύρια δολάρια; Τα ποσά που διακυβεύονται στην κερδοσκοπία κάθε εβδομάδα είναι της τάξης του ετήσιου ΑΕΠ των ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα είναι η διοχέτευση των πιο «επιχειρηματικών» στοιχείων προς αυτού του τύπου τις δραστηριότητες, οι οποίες είναι εντελώς παρασιτικές, από τη σκοπιά του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος.  Αν αθροίσουμε όλους αυτούς τους παράγοντες και λάβουμε επιπλέον υπόψη την ανεπανόρθωτη καταστροφή του γήινου περιβάλλοντος που επιφέρει αναγκαστικά η καπιταλιστική «μεγέθυνση» (αναγκαίος όρος, η ίδια, της «κοινωνικής ειρήνης») μπορούμε και οφείλουμε να αναρωτηθούμε για πόσον καιρό ακόμα θα μπορεί να λειτουργεί το σύστημα.

Οι καθόλου αναπάντεχες οικονομικές κρίσεις, (προσχεδιασμένες πριν από 100+ χρόνια) η παράλυση του πολιτικού συστήματος όπου σκοπίμως και προπαγανδιστικά δίνει την διάχυτη εντύπωση ότι δεν έχει τίποτα να προσφέρει, φανερώνουν, ότι η αποσάθρωση της Δύσης είναι ένα φαινόμενο που εντείνεται ποιοτικά κι εκθετικά. Ακόμα και οι τεχνολογικές κι επιστημονικές εξελίξεις, η επανάσταση του διαδικτύου, οι σαρωτικές αλλαγές που επέφερε στις επικοινωνίες, στη ψυχαγωγία (μουσική, τηλεόραση, κινηματογράφος), τα κοινωνικά δίκτυα κ.λπ. δεν είναι ικανές για να οραματιστεί το ανθρώπινο ζώο ένα καλύτερο μέλλον.
Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη για τα γραφόμενα σχετικά με την ανυπαρξία ταυτότητας του σύγχρονου ανθρώπινου ζώου από το facebook. Η όποια ταυτότητά του εξαντλείται σε δημόσια προβολή κι ευτελισμό των  προσωπικών του δεδομένων, χάσιμο χρόνου και ικανότητας σκέψης σε χαζά παιχνίδια ως χόμπι, μερικές προτιμήσεις σε ταινίες και τηλεοπτικές σειρές και μερικές κακόγουστες φωτογραφίες και φυσικά αναπαραγωγή και κουτσομπολιό επί παντός θέματος, ειδικά των θεμάτων που έχει απόλυτη άγνοια. Ενώ ύψιστη χειρονομία αποδοχής ή όχι -κάτι σαν διαδικασία κοινωνικής ταύτισης- του δίδεται η επιλογή του Like. Έχουμε πει επανειλημμένως από αυτό το βήμα, το ανθρώπινο ζώο αντεξελίσσεται σε μαϊμού με ταχύτατους ρυθμούς.

Το Δουλεμπορικό (J. M. W. Turner)
Ο όρος σφαγή του Ζονγκ (αγγλικά: Zong Massacre, ενώ στο παρελθον χρησιμοποιούταν επίσης ο όρος υπόθεση Ζονγκ, Zong Affair) αφορά την μαζική δολοφονία Αφρικανών δούλων που συνέβει το 1781 στο πλοίο Ζονγκ (Zong) ιδιοκτησίας Τζέιμς Γκρέγκσον. Η υπόθεση αυτή προκάλεσε σάλο στην Βρετανία, ανοίγοντας τον δρόμο για δράσεις σχετικά με την κατάργηση του δουλεμπορίου στη χώρα. Το περιστατικό συνέβει στον Ατλαντικό Ωκεανό. Το βρετανικό δουλεμπορικό πλοίο Ζονγκ, καταχωρημένο στο Λίβερπουλ, απόπλευσε γεμάτο σκλάβους στις 6 Σεπτεμβρίου 1781 από την Αφρική [που οι ίδιοι οι αφρικανοί συνέλεγαν τους σκλάβους] με κατεύθυνση προς τη Τζαμάικα. Λόγω του μεγάλου αριθμού σκλάβων που κουβαλούσε προκλήθηκε υποσιτισμός και ξέσπασαν αρρώστιες, με αποτέλεσμα μέχρι τις 29 Νοεμβρίου, 7 μέλη του πληρώματος και 60 σκλάβοι να έχουν χάσει τη ζωή τους.
Επίσης το πλοίο, λόγω ισχυρών ανέμων, είχε καθυστερήσει να φτάσει στον προορισμό του και ο πλοίαρχος Λουκ Κόλινγουντ υπολόγιζε πως οι νεκροί μεταξύ των σκλάβων και του πληρώματος θα αυξάνονταν, μέχρι το τέλος. Η ασφάλεια του πλοίου κάλυπτε οικονομικά την οικονομική ζημιά που θα προκαλούνταν από τον θάνατο μέρους των σκλάβων, μόνο σε περίπτωση που αυτοί έβρισκαν τον θάνατο από πνιγμό στη θάλασσα, αλλά όχι από οποιαδήποτε άλλα αίτια.
Ο πλοίαρχος κάλεσε τους αξιωματικούς του πλοίου και τους πρότεινε να πετάξουν τους άρρωστους σκλάβους στην θάλασσα. Αν και ο πρώτος αξιωματικός Τζέιμς Κέλσαλ διαφώνησε, η απόφαση συμφωνήθηκε. Στις επόμενες τρεις ημέρες, 122 σκλάβοι ρίχτηκαν αλυσοδεμένοι στον Ατλαντικό Ωκεανό – 54 στις 29 Νοεμβρίου, 42 στις 30 Νοεμβρίου και 26 την 1η Δεκεμβρίου, ενώ άλλοι 10 αποφάσισαν να πέσουν μέσα στη θάλασσα από μόνοι τους, σε συμπαράσταση στο μαρτύριο των θυμάτων.
Αργότερα, δικαιολογήθηκαν πως η επιλογή να ρίξουν τους σκλάβους στον ωκεανό είχε να κάνει με τον κίνδυνο να τελειώσουν τα αποθέματα νερού στο πλοίο. Όμως, όταν το δουλεμπορικό έφτασε στη Τζαμάικα, στις 22 Δεκεμβρίου, είχε απόθεμα 420 γαλόνια νερού. Οι ιδιοκτήτες επιδίωξαν να εισπράξουν την ασφάλεια, αλλά η ασφαλιστική βασίστηκε στην μαρτυρία του Κέλσαλ που είχε διαφωνήσει με την απόφαση. Αρχικά το δικαστήριο που εξέτασε την υπόθεση αποφάνθηκε υπέρ των ιδιοκτητών. Η ασφαλιστική άσκησε έφεση. Ο Γκάρνιβαλ Σαρπ, ένας από τους πρώτους ακτιβιστές κατά του δουλεμπορίου, αφού πρώτα έλαβε γνώση των γεγονότων από έναν σκλάβο που είχε στο μεταξύ απελευθερωθεί, τον Ολονταχ Εκουιάνο , αποφάσισε να εμπλακεί στην υπόθεση.
Οι όποιες απόπειρες του Σαρπ για δίωξη των υπευθύνων για δολοφονία, όμως, δεν επιτεύχθηκαν. Ο τότε Γενικός Εισαγγελέας Αγγλίας και Ουαλίας Τζον Λι, υποστήριξε πως η υπόθεση θα ήταν ίδια με το «αν είχαν ριχτεί στη θάλασσα άλογα». Υποστήριξε επίσης πως η δίκη αφορούσε απλά μια υπόθεση όπου ρίχτηκε στη θάλασσα το εμπόρευμα ενός πλοίου και πως δεν θα μπορούσαν για τον λόγο αυτό να υπάρχουν κατηγορίες για ανθρωποκτονία, ενώ πως το όλο περιστατικό ήταν υπέρ των συμφερόντων του πλοίου, καθώς κινδύνευε η ασφάλεια του πληρώματος. Ο Λόρδος του Μάνσφιλντ υποστήριξε πως οι πλοιοκτήτες δεν θα μπορούσαν να ζητήσουν αποζημίωση λόγω έλλειψης στοιχείων για λάθος στους υπολογισμούς της διαχείρισης του φορτίου.



Δύο αξιοσημείωτοι ακτιβιστές οι οποίοι εμπνεύστηκαν από το περιστατικό ήταν ο Τόμας Κλάρκσον (Thomas Clarkson) ο οποίος έγραψε το «Δοκίμιο για τη δουλεία και το εμπόριο του ανθρώπινου είδους» και ο Τζέιμς Ράμσεϊ (James Ramsay) ο οποίος έγραψε το «Δοκίμιο για τη θεραπεία και τη μετατροπή των αφρικανικών σκλάβων στις Αποικίες της Ζάχαρης».
Το 1807 η Βρετανική Αυτοκρατορία θα καταργήσει φαινομενικά το δουλεμπόριο, ενώ το 1833 θα καταργήσει και την πρακτική της δουλείας. Το 1840 ο Joseph Mallord William Turner εμπνευσμένος από την Σφαγή του Ζονγκ, (καθώς και από τις «Εποχές» του Τζέιμς Τόμσον) θα ζωγραφίσει τον πίνακα «Δουλεμπορικό» με σκοπό την παραπέρα συνέχιση των προσπαθειών για την παγκόσμια κατάργηση του δουλεμπορίου.
Ο Joseph Mallord William Turner (1775 -1851) θεωρείται αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος άγγλος ρομαντικός ζωγράφος της πρώιμης Βικτωριανής εποχής και όσο ήταν στην ζωή αποτελούσε επίσης θρύλο για τους σύγχρονούς του. Ο Turner μας πνιγεί σ’αυτή την ιστορική στιγμή, μας τραβά μέσα σ’ αυτό το τρομακτικό χάσμα στον ωκεανό, μας κρατά βουτηγμένους μέσα στο αιματοβαμμένο φως του, ακριβώς στην ίδια απόχρωση που παίρνει νόημα όταν αιματώνεται το οπτικό σας νεύρο καθώς κλείνετε τα μάτια σας απέναντι στο εκτυφλωτικό φως του ήλιου. Αν και σχεδόν όλοι τους, οι σύγχρονοι με αυτόν επικριτές του, [*Συγκινησιακή Πανούκλα] πιστεύουν ότι αυτός ο πίνακάς του αντιπροσωπεύει το πιο χαμηλό επίπεδο μέσα στην καλλιτεχνική του δράση, εξαιτίας της απερίσκεπτης αδιαφορίας του Turner προς τους κανόνες της τέχνης, στην πραγματικότητα ήταν ο μεγαλύτερος του θρίαμβος στο γλυπτό σκάλισμα του χωροχρόνου. Ο Τέρνερ ήταν ο πρώτος που πάντρεψε τον νατουραλισμό και τον αισθητισμό προετοιμάζοντας το έδαφος για τους μεταγενέστερους ιμπρεσιονιστές.



William Turner “Sand Lancaster” Ακόμη ένας προφητικός πίνακας του William Turner ο «Sand Lancaster» -Η Άμμος του Λάνκαστερ (1826) Σε αυτόν τον πίνακα ο ζωγράφος επαναλαμβάνει μια αρχετυπική και ταυτόχρονα αναπόφευκτη εικόνα της ανθρώπινης μοίρας. Καραβάνια διασχίζουν μια απρόβλεπτη κι επικίνδυνη έρημο, που καλύπτει την απόσταση από το Lancaster στο Ulverston σχηματίζοντας παράλληλα τον βαλτώδη κόλπο του Morecambe. Ήταν μια πολύ επικίνδυνη διαδρομή εξαιτίας της παλίρροιας, των ξαφνικών αλλαγών του καιρού και της συνεχούς μετατόπισης της άμμου. Το επικίνδυνο αυτό πέρασμα απαιτούσε την βοήθεια έμπειρων και ικανών οδηγών για να οδηγήσουν τα καραβάνια με στοιχειώδη ασφάλεια στον προορισμό τους. Οι στοίβες με τα ξερόκλαδα που διακρίνονται στην άμμο είναι σημάδια που έχουν αφήσει οι προηγούμενοι οδηγοί οριοθετώντας ασφαλείς διαδρόμους. Παρ’ όλες όμως τις προφυλάξεις εκατοντάδες άνθρωποι έχασαν την ζωή τους σε αυτή την μαζική μετακίνηση των πληθυσμών του νέου Βιομηχανικού κόσμου.
Κάντε παραλληλισμούς με το σήμερα.