Το Ταξίδι που λέγαμε

- Ζηλεύει κάποιος αυτόν που έχει την εντύπωση ότι θα μπορούσε να τον φτάσει. Όταν κάτι είναι πολύ πολύ μακριά από τα δικά του μέτρα δεν το ζηλεύει. Το χαζεύει. Φτιάχνεται.

- Μην ασχολείσαι τόσο με τους άλλους. Απλώς, να περνάς δίπλα τους προσεκτικά.

- Μπορείς μ΄ ένα φτυαράκι παιδικό να καθαρίσεις ένα βουνό κοπριές?

- Ο φόβος είναι αυτός που κάνει τις ψυχές να κλείνουν σαν στρείδια και να χώνονται στα βράχια. Ο φόβος του βλέμματος των άλλων. Ο φόβος από τον ήχο των βημάτων σου, όταν περπατάς σε μια ερημιά. Φτάνει ένα ζεστό χάδι, για ν’ ανοίξουν αυτά τα στρείδια.

- Ο έρωτας, ο μεγάλος έρωτας εννοώ, δεν κάνει τον κύκλο του πάντα. Δεν είναι ιός της γρίπης. Μια καμπύλη διαγράφει. ένα ουράνιο τόξο.

- Ένα καράβι όταν είναι δεμένο συνεχώς στο λιμάνι, σίγουρα δεν κινδυνεύει να πνιγεί. Αλλά χάνει τα όμορφα ταξίδια. Τα γαλάζια νερά. Τα παιχνίδια των δελφινιών. Ακόμη κι αν έρθει κάποια καταιγίδα και το βυθίσει, πόσο μεγαλείο, πόσο μυστήριο έχει ένα ναυαγισμένο καράβι; Κι αντίθετα πόση αηδία, πόση λύπη σου προκαλεί ένα αραγμένο, που σαπίζει σιγά σιγά και αποσυντίθεται στη σιγουριά του λιμανιού;

- Όταν είσαι κυρίαρχος του παιχνιδιού, κανένας δεν θυμάται πώς κυριάρχησες.

- Τι πάει να πει παιδί…Ορισμένοι δεν είχαν ποτέ την πολυτέλεια να είναι παιδιά!

- Τον έρωτα και τον θάνατο κανείς δεν μπορεί να σταματήσει. Να τον γλυκάνει μόνο μπορεί. Να τον κανακέψει. Έπρεπε να περάσουν τόσα χρόνια για να καταλάβω πως και αυτός που έχει υπογράψει την αυτοκαταστροφή του -ιδίως αυτός- αποζητά το «χειροκρότημά» του.

- Πάντα προτιμούσα, και προτιμώ, τη γλυκιά ομιλία του σώματος. Την υπόσχεση της αφής. Δεν είναι ποτέ ψεύτικη.

- Εγκαταλείπουν τον άρρωστο, όσοι νοιάζονται πραγματικά γι’ αυτόν;

- Όταν είσαι εξαρτημένος από έναν άλλο άνθρωπο, είναι παρών, είναι στο πλάι σου περισσότερο όταν λείπει. Ο ίσκιος του σε ακολουθεί. Σε κατασκοπεύει. Σε απειλεί.

- Δυστυχία ξέρεις ποια είναι; Να μην υπάρχει ένα αυτί να ακούσει το γέλιο ή το κλάμα σου. Να μην ξέρεις τι θέλεις. Πού πας. Να παίζεις την τυφλόμυγα μια ζωή.

- Δεν αλλάζει ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος διαμορφώνεται στην παιδική ηλικία.

- Δεν είναι αθώα τα παιδιά. Ανίδεα είναι. Αυτό που βλέπεις στα μάτια τους, όταν τ’ ανοίγουν διάπλατα και σε καθηλώνουν, δεν είναι αθωότητα. Άγνοια είναι. Επιφυλάσσονται.

- Σε σώζει η αγάπη εκείνου που έχεις διαλέξει να αγαπάς.

- Ο πόνος είναι μεγάλος δάσκαλος, μας χαρίζει την σοφία της ψυχής.

- Όταν δεν νιώθεις το άρωμα της βροχής, κινδυνεύει η ψυχή σου.

- Έχουμε ακόμα λευκές σελίδες στο βιβλίο της ζωής μας. Και άσχετα με το τι θα γράψει η μοίρα, εμείς επιμένουμε να φτιάχνουμε στο περιθώριο ζωγραφιές.

- Μη χάσουμε το νήμα της ζωής, αυτό έχει σημασία. Μη νυχτωθούμε εκεί που θρηνεί η ψυχή μας.

- Φτάνει που ονειρευόμαστε. Φτάνει που ενώ τρύπησε το τσεπάκι της ψυχής μας, δεν χάσαμε τα ναύλα του ονείρου.

Η ζωή δεν αναβάλλεται

Είναι στη φύση μας να επιδιώκουμε την ευχαρίστηση, την ηδονή, και να αποφεύγουμε το δυσάρεστο, τον πόνο… Κάτι που προφυλάσσει την επιβίωσή μας… Είναι όμως κάποιες φορές που που πράγματα που ζήσαμε, μπερδεύουν τα ένστικτά μας…

Εκείνη ήταν ένας άνθρωπος που κάθε καλοκαίρι, λάτρευε να πηγαίνει κάθε μέρα στην παραλία… Ήταν μόνη της για αρκετό καιρό, χωρίς κάτι ουσιαστικό στη ζωή της… Καθόταν με τις ώρες δίπλα στην θάλασσα, ζωγραφίζοντας σχέδια στην βρεγμένη άμμο με τα δάχτυλά της… Μικρή είχε τρομάξει όταν φίλοι της έκαναν πατητή σε βαθιά νερά και το αλμυρό νερό έφτασε μέχρι τα πνευμόνια της, τόσο πολύ, που νόμισε πως θα πνιγεί… Από τότε θαύμαζε τη θάλασσα με ασφάλεια, μέχρι το σημείο που το νερό σκέπαζε τα πόδια της… Ίσα ίσα να νιώθει το αγκάλιασμα του νερού σε ένα έστω σημείο του σώματός της.

Έλεγε ότι λάτρευε αυτή την επαφή με τη θάλασσα, και ότι της έφτανε… Ήταν μία επαφή με ασφάλεια βέβαια… Όμως έτσι ήταν σίγουρη ότι δεν θα κινδύνευε ποτέ ξανά…Περίεργο να λαχταράς κάτι πολύ και να το φοβάσαι μαζί… Το να πείθεις τον εαυτό σου ότι δεν το λαχταράς, επίσης…Έκρυβε με δεξιοτεχνία τον φόβο από τον εαυτό της… τόσο που αναρωτιόσουν αν ήξερε ότι πολεμούσε την λαχτάρα της…

Αναρωτιόσουν αν φοβόταν πιο πολύ τη θάλασσα ή την ουσιαστική μοναξιά της… Και τη μοναξιά, κι αυτή έλεγε ότι την αγαπούσε…Πώς να της έλεγες ότι δε γνώρισα ποτέ κανέναν που να έλεγε ότι αγαπά τη μοναξιά του και να μην το έλεγε από φόβο… Ο φόβος της θάλασσας σε κάνει να μην δοκιμάζεις να κολυμπήσεις, μόνο να την γεύεσαι μερικώς…

Η τελευταία φορά που είχε δεθεί στη ζωή της την είχε κάνει επιφυλακτική, όπως και με την θάλασσα… Κάποιος της μίλησε για το μπέρδεμα των ενστίκτων…

«Κάποιες φορές το ένστικτό σου σου λέει προτίμησε τη γλυκιά ασφάλεια της αδράνειας. Όσο δεν ρισκάρεις, δεν κινδυνεύεις να ξαναπονέσεις. Θωρακίζεσαι από οτιδήποτε δυσάρεστο έτσι… Βέβαια από το βάρος της πανοπλίας που κουβαλάς, μένεις στην αδράνεια»

- «Και τι να κάνω»; ρώτησε εκείνη…

Πέταξε μακριά την πανοπλία σου, το μόνο που κάνει είναι να σε βαραίνει.. Αναγνώρισε τον φόβο σου, τότε μόνο μπορεί να τον αλλάξεις…Σταμάτα να πείθεις τον εαυτό σου ότι σου φτάνει το να κάθεσαι δίπλα μόνο στην θάλασσα… κολύμπα!

Λίγο καιρό μετά, εκείνη άρχισε να πλησιάζει την θάλασσα περισσότερο… Άφηνε να φτάνει το νερό μέχρι τα γόνατα… Τότε μπήκε κι ένας άνθρωπος στη ζωή της, ο οποίος κολυμπούσε πολύ συχνά εκεί… Μια μέρα, δεν κρατήθηκε, τον ακολούθησε, κολυμπώντας μαζί του ξανά, σε βαθιά νερά…

Ύλη: Το φάντασμα της ανθρώπινης αυταπάτης

Από τα παιδικά μας χρόνια, πολλές φορές, η κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε και αποκτούμε εμπειρίες, δημιουργεί μέσα μας ένα πλήθος εννοιών και πεποιθήσεων τις οποίες δεν μπορούμε να ορίσουμε επακριβώς και να αποδείξουμε με ένα χειροπιαστό και πρακτικό τρόπο αλλά απλά τις καταλαβαίνουμε διαισθητικά.

Κάποια από τα διαισθητικά αυτά υπονοούμενα αφορούν τον τρόπο με τον οποίο ένας πολιτισμός αντιλαμβάνεται κάποιες θεμελιώδεις επιστημονικές έννοιες. Μέσα σ’ αυτές τις έννοιες συγκαταλέγεται και η έννοια της ύλης η οποία ναι μεν είναι διαισθητικά παρούσα παντού γύρω μας, αλλά ωστόσο κανένας μέχρι σήμερα δεν μπόρεσε να της δώσει έναν επιστημονικά αντικειμενικό ορισμό.

Όπως λέει και ο καθηγητής φιλοσοφίας Ευτύχης Μπιτσάκης: «H έννοια της ύλης είναι ένα φιλοσοφικό κατηγόρημα και όχι κάτι χειροπιαστό και αντικειμενικά προσδιορισμένο».

Και όμως πάνω σ’ αυτή την μη αντικειμενικά προσδιορισμένη έννοια δομήθηκαν οι θετικές επιστήμες. Όπως είναι φυσικό λοιπόν αν οι απόψεις μας για το τι είναι ύλη αλλάξουν, θα αλλάξει συγχρόνως ολόκληρο το οικοδόμημα των θετικών επιστημών. Αυτή η μεγάλη αλλαγή της επιστημονικής άποψης μας για το τι είναι ύλη έχει συντελεστεί και πάνω σ’ αυτή τη νέα αντίληψη για το τι είναι ύλη έχει στηριχτεί η μεγάλη επιστημονική επανάσταση του 20ου αιώνα. Μια επανάσταση που όταν γίνει γνωστή στο ευρύτερο κοινό είναι σίγουρο ότι θα ανατρέψει την σημερινή κλασική «Ανθρώπινη κοινή λογική».

Ας δούμε λοιπόν τι είναι αυτό που η ψευδαίσθηση των ανθρώπινων αισθήσεών μας ονομάζει και αντιλαμβάνεται ως ύλη.

Η κλασσική έννοια της Ύλης

Αρχικά η αντίληψη μας για το τι είναι ύλη υπήρξε πολύ πρακτική, εφόσον με τον όρο αυτόν περιγράφονταν τα φυσικά αντικείμενα τα οποία είχαν την δυνατότητα να τα επεξεργάζονται οι τεχνίτες και οι καλλιτέχνες.

Ύλη ήταν αυτό που μπορούσα να βλέπω, να ακουμπάω, να σμιλεύω και να χρησιμοποιώ για τις καθημερινές μου ανάγκες. Ύλη ήταν ένα βουνό, ένα λουλούδι, ένα τραπέζι, ένα σύννεφο, το σώμα ενός ανθρώπου, το νερό που κυλάει στο ποτάμι. Μπορούσαμε να υποδείξουμε άπειρα υλικά αντικείμενα και να συμφωνήσουμε όλοι για την υλικότητά τους όμως λίγοι συνειδητοποιούσαν ότι κανένας δεν μπορούσε να δώσει έναν αντικειμενικό ορισμό του τι είναι ύλη. Η ύλη είχε γνωστές και υπολογιζόμενες ιδιότητες, είχε όρια καθορισμένα, χρώμα, βάρος, σκληρότητα δεν είχε όμως έναν επιστημονικά αντικειμενικό ορισμό. Οριζόταν μόνο έμμεσα μέσω των ιδιοτήτων που γίνονταν αντιληπτές από τις ανθρώπινες αισθήσεις και τα όργανα μέτρησης.

Με βάση αυτές τις αντιλήψεις συγκροτήθηκε το οικοδόμημα των θετικών επιστημών στη δύση αλλά και ένα σύνολο φιλοσοφικών ρευμάτων τα οποία με ένα κοινό όνομα ονομάζουμε υλιστικά. Ολόκληρο δηλαδή το οικοδόμημα της επιστήμης και της τεχνολογίας στηρίχθηκε πάνω σε ένα φιλοσοφικό κατηγόρημα και όχι σε κάτι πρακτικά καθορισμένο. Έτσι η ύλη αποτέλεσε μία από τις πιο θεμελιώδεις έννοιες του Διαλεκτικού Yλισμού, του φιλοσοφικού συστήματος που θεμελίωσε ο Kάρολος Mαρξ.

H ύλη στον Mαρξισμό αντιπροσωπεύει την αντικειμενική πραγματικότητα, η οποία είναι διάφορη και ανεξάρτητη από την ανθρώπινη συνείδηση.

Η Ύλη της Ατομικής Φυσικής και των Στοιχειωδών Σωματιδίων

Οι ιδέες για το τι είναι ύλη άλλαξαν ριζικά τον εικοστό αιώνα μετά την ανάπτυξη της ατομικής φυσικής και της φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων. Ήταν η εποχή που μάθαμε ότι αυτό που ονομάζαμε ύλη, δεν είναι συνεχές, αλλά αποτελείται από επιμέρους δομικά συστατικά, τα ηλεκτρόνια, τα πρωτόνια και τα νετρόνια.

Mε την πάροδο όμως του χρόνου ανακαλύφθηκε ότι οι δομικοί λίθοι του υλικού κόσμου δεν ήταν τα πρωτόνια ή τα νετρόνια. Ως βάση της δημιουργίας των υποατομικών συστατικών μπορούσαμε να διακρίνουμε νέες ομάδες μικρότερων σωματιδίων, που ονομάστηκαν στοιχειώδη σωμάτια. Τα στοιχειώδη αυτά σωμάτια ονομάστηκαν φερμιόνια και χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες τα κουάρκς και τα λεπτόνια.

Tα κουάρκς είναι έξι τον αριθμό και φέρουν τις ονομασίες: «επάνω, κάτω, γοητευτικό ή μαγευτικό, παράξενο (ή παράδοξο), κορυφή ή αληθινό, πυθμένας ή όμορφο».

Tα έξι λεπτόνια φέρουν τις ονομασίες ηλεκτρόνιο, νετρίνο ηλεκτρονίου ή ηλεκτρονικό νετρίνο, μιόνιο, νετρίνο μιονίου ή μιονικό νετρίνο, ταυ ή τ-λεπτόνιο και τ-νετρίνο ή νετρίνο ταυ.

Σήμερα πλέον διατυπώνεται η άποψη ότι δεν έχουμε φτάσει ακόμα στην ουσιαστική δομική ρίζα της ύλης και ότι και τα στοιχειώδη σωμάτια θα πρέπει και αυτά να δημιουργούνται από ένα άγνωστο ακόμα πρωταρχικό και μοναδικό δομικό συστατικό, το οποίο ίσως είναι η βάση της συμπαντικής δημιουργίας.

Αυτό το οποίο θα πρέπει να σημειώσουμε είναι το γεγονός ότι τελικά τα στοιχειώδη σωμάτια δεν είναι τίποτα άλλο από ρεύματα ενέργειας το οποίο ξεχύνεται έξω και πέρα από αυτό που ονομάζουμε αισθητό όριο των αντικειμένων.

Η Ύλη στη Θεωρία της Σχετικότητας

Η Θεωρία της Σχετικότητας έφερε μιαν επανάσταση στις ιδέες μας για το τι είναι ύλη. H ύλη πλέον σύμφωνα με πολλούς ερευνητές είναι ένα πύκνωμα κάποιου ενεργειακού ρεύματος, ως εκ τούτου αποτελεί μια μορφή ενέργειας.

Στο πλαίσιο του χωρόχρονου του Aϊνστάιν η ύλη δεν αποτελεί μια ξεχωριστή οντότητα, αλλά είναι απλώς μια ιδιομορφία του πεδίου. Ειδικότερα η πυκνότητα κάθε υλικού ταυτίζεται ως έννοια με μια καμπυλότητα του μαθηματικού χώρου, και εκφράζεται με έναν καθαρό αριθμό, έναν αριθμό δηλαδή χωρίς μονάδες μέτρησης. Έτσι το στοιχειώδες σωμάτιο για τον σπουδαίο φυσικό είναι ένα είδος στροβίλου, που μεταδίδεται μέσα στο πεδίο και έχει την ιδιότητα κάτω από κάποιες συνθήκες να αυξάνει η να μειώνει την ταχύτητα στροβιλισμού του. Επειδή όμως η έννοια της ταχύτητας συνδέεται άμεσα με την έννοια της καμπυλότητας, η μεταβολή του στροβιλισμού δεν αποτελεί παρα μια μεταβολή της καμπυλότητας του χώρου.

Το σωματίδιο στρόβιλος θα πρέπει να παρουσιάζει σφαιρική συμμετρία. Ουσιαστικά μιλάμε για έναν τετραδιάστατο μη Ευκλείδειο άρα και μη αισθητό σφαιρικό στρόβιλο. Η ανθρώπινη πρακτική λογική θα μπορούσε να αντιληφθεί έναν τέτοιο περίεργο σφαιρικό στρόβιλο σαν μια απειρία κλασικών κωνικών στροβίλων, προσανατολισμένων προς όλες τις διευθύνσεις, με κοινή όμως κορυφή.

Έτσι αυτό το οποίο εμείς ανιχνεύουμε μέσω των οργάνων μας σαν στοιχειώδες σωμάτιο δεν είναι παρά η προβολική σκιά αυτού του μη αισθητού σφαιρικού στροβίλου πάνω στον τρισδιάστατο Ευκλείδειο χώρο (χώρος Μινκόφσκι) που μπορεί να γίνεται αντιληπτός από τις αισθήσεις μας.

Τελικά σύμφωνα με τη Θεωρία της Σχετικότητας το Σύμπαν, είναι μια ενιαία μη αισθητή οντότητα η οποία διατρέχεται από μη αισθητούς σφαιρικούς στροβίλους πυκνότητας (καμπυλότητας). Οι προβολές αυτών των στροβίλων στον τρισδιάστατο Ευκλείδειο χώρο των αισθήσεών μας γίνεται αντιληπτή από τις ανθρώπινες αισθήσεις ως υλική αντικειμενική πραγματικότητα.

Αυτή την νέα άποψη για το τι είναι ύλη εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο ο Tσάρλς Mιούζες στο βιβλίο του «Συνείδηση και πραγματικότητα». Όπως αναφέρει: «…ένα δέντρο, ένα τραπέζι, ένα σύννεφο, μια πέτρα. Όλα αυτά διαλύονται από την επιστήμη του εικοστού αιώνα σε κάτι που συνίσταται από το ίδιο υλικό. Aυτό το κάτι είναι ένα συνονθύλευμα στροβιλιζόμενων σωματιδίων που υπακούουν στους νόμους της κβαντικής φυσικής. Tούτο σημαίνει ότι όλα τα αντικείμενα που μπορούμε να παρατηρήσουμε είναι τρισδιάστατες εικόνες που σχηματίζονται από κύματα, στάσιμα ή κινούμενα κάτω από την επίδραση ηλεκτρομαγνητικών και πυρηνικών διαδικασιών».

Ενδιαφέρουσες όμως είναι οι απόψεις του Gaston Bachelard περί της ουσίας της έννοιας «ύλη» όπως αυτές παρουσιάζονται στο έργο του «Το νέο Επιστημονικό Πνεύμα». Γράφει ο πολύ γνωστός αυτός Φυσικός:

«Ποια από τα φαινομενικά γνωρίσματα της ύλης θα θεωρηθούν σημαντικότερα; Μα βέβαια αυτά που αφορούν την ενέργειά της. Η ύλη πρέπει πριν από όλα να αντιμετωπίζεται ως ένας ενεργειακός μετασχηματιστής, ως μία πηγή ενέργειας.

Μια ολόκληρη επιστημονική σχολή ισχυρίζεται άλλωστε πως η έννοια ύλη της είναι περιττή. …Έτσι η μελέτη της ενέργειας προκαλεί, πιστεύω, μίαν κατάργηση του υλισμού. Θα έλθει η ώρα όταν θα μπορούμε να μιλάμε αντί για ύλη για αφηρημένη διάταξη ενέργειας, για ένα σχηματισμό χωρίς σχήμα».

Η ανακάλυψη της Αντιύλης

Ο Φυσικός Κόσμος φαινόταν αρκετά τακτικά φτιαγμένος από λεπτόνια και κουάρκς όταν το 1929 ο Άγγλος θεωρητικός φυσικός P. A. Dirac, λύνοντας τις μαθηματικές εξισώσεις του πρόβλεψε την ύπαρξη ενός αγνώστου μέχρι τότε σωματιδίου το οποίο ήταν σαν κατοπτρικό είδωλο του ηλεκτρονίου. Ενώ δηλαδή το ηλεκτρόνιο ήταν αρνητικά φορτισμένο, το νέο αυτό σωμάτιο ήταν θετικά φορτισμένο

Tο σωμάτιο αυτό ονομάστηκε ποζιτρόνιο (ή θετικό ηλεκτρόνιο), μολονότι θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε αντιηλεκτρόνιο. Βέβαια, ήταν πάρα πολλοί οι διαπρεπείς επιστήμονες εκείνης της εποχής που χλεύασαν τον Dirac. Όμως το 1932, ο C. Anderson, μπόρεσε να επιβεβαιώσει και πειραματικά την ύπαρξη ποζιτρονίων που θεμελίωσε την έννοια της αντιύλης. Από εδώ και πέρα οι εξελίξεις ήταν καταιγιστικές αφού το 1955 ανακαλύφθηκε το αντιπρωτόνιο και το φθινόπωρο του 1956 το αντινετρόνιο.

Από τότε, είναι κοινή η πεποίθηση μεταξύ των θεωρητικών φυσικών ότι για κάθε σωμάτιο της ύλης που υπήρχε στο Σύμπαν ή παραγόταν τεχνητά, υπήρχε και το αντισωμάτιό του, συνεπώς στην ύλη αντιστοιχούσε μια άλλη κατοπτρική ύλη με περίεργες ιδιότητες, η αντιύλη.

H ανακάλυψη του ποζιτρονίου, αντιπρωτονίου και αντινετρονίου δημιούργησε στην επιστημονική κοινότητα μια σειρά ερωτημάτων. H βασική ερώτηση ήταν: «Εφόσον υπάρχουν τα αντίστοιχα αντισωμάτια, γιατί να μην είναι δυνατή η συγκρότηση αντιστοιχείων, όπως αντιυδρογόνου, αντιηλίου κ.ά., και γενικότερα αντιύλης;»

Bεβαίως εξαρχής ήταν γνωστό ότι δεν μπορεί να συνυπάρχει ύλη και αντιύλη, αφού η σύγκρουση σωματίου με το αντισωμάτιό του επιφέρει τον εκμηδενισμό της μάζας τους και τη μετατροπή της σε τεράστια ποσά ενέργειας. Και στο πρόβλημα αυτό δόθηκε απάντηση όταν το 1995, ο καθηγητής Walter Oelert και οι συνεργάτες του κατόρθωσαν να παρασκευάσουν για πρώτη φορά αντιυδρογόνο. Ήταν η πειραματική επιβεβαίωση της αντίστοιχης θεωρίας.

Για ιστορικούς λόγους, αναφέρουμε την άποψη του M. Goldhaber γύρω από το πώς δημιουργήθηκαν αρχικά τα σύμπαντα ύλης και αντιύλης.

O Goldhaber, αντί του αρχικού υπερατόμου τού Lemaitre υποστήριξε την άποψη ότι πρωταρχικά υπήρχε ένα μοναδικό υπερσωμάτιο, το universon. To υπερσωμάτιο αυτό διαιρέθηκε αμέσως σε δύο σωματίδια, το cosmon και το anticosmon. Από τα δύο σωματίδια ξεπήδησε αντίστοιχα ο γνωστός μας αισθητός κόσμος της αισθητής ύλης και ο αντικόσμος της αντιύλης, που είναι μη αισθητός και παρατηρήσιμος.

Για το θέμα της αντιύλης, ο αείμνηστος καθηγητής Aστρονομίας του Πανεπιστημίου Aθηνών Δημήτριος Kωτσάκης έγραφε σε άρθρο του το 1963:

«O κόσμος της αντιύλης θα πρέπει να έχει τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα του δικού μας κόσμου.

Aν υπάρχουν λογικά όντα, υλικώς θα αποτελούνται από αντιύλη, η μορφή όμως του κόσμου και η έρευνά της από αυτά θα ακολουθεί την πορεία την οποία ακολουθούν οι πειραματικοί και θεωρητικοί επιστήμονες του δικού μας κόσμου, εφόσον θα βρίσκονται στο αυτό σημείο προόδου και πολιτισμού».

Η Ύλη στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία

Όμως το ότι η έννοια της ύλης δεν είναι κάτι το απτό και αντικειμενικά ορισμένο αλλά έξω από την εποπτεία των ανθρώπινων αισθήσεων, το διατύπωσαν πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες της κλασικής περιόδου.

Ο Αναξίμανδρος θεωρεί ότι αρχικά υπήρχε μια πρωταρχική υλική ουσία, έξω από την εποπτεία των ανθρώπινων αισθήσεων η οποία ήταν αθάνατη, και ανώλεθρη. Από την ουσία αυτή δημιουργείται η υλική αντικειμενική πραγματικότητα η οποία αφού διατρέξει έναν κύκλο ζωής επιστρέφει σ’ αυτήν. Την πρωταρχική αυτή ουσία την ταύτισε με την έννοια του απείρου.

Ο Πλάτωνας δίδασκε ότι αρχικά υπήρχε μια πρωταρχική αγαθοποιός ουσία η οποία δεν ήταν δυνατόν να γίνει αντιληπτή από τις ανθρώπινες αισθήσεις παρά μόνο από τον Νου. Την ουσία αυτή την ονόμασε Πρώτη Ιδέα η οποία εκδηλώνεται πρωτογενώς μέσα σε έναν μη αισθητό αλλά νοητικά προσεγγίσιμο Κόσμο των Ιδεών.

Από αυτήν την Πρώτη Ιδέα μέσω κάποιων αιτίων γεννήθηκε η εμπειρική και αντικειμενικά προσεγγίσιμη από τις ανθρώπινες αισθήσεις ύλη.

Τέλος η ύλη κατά τον Αριστοτέλη ήταν κάτι διάφορο από την πραγματωμένη και αισθητή μορφή του κάθε αντικειμένου και αποτελούσε το ακαθόριστο και μη αισθητό στοιχείο που ενυπάρχει δυνάμει μέσα του

Τι είναι λοιπόν αυτό που οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται σαν υλική πραγματικότητα?

Κάθε τι γύρω μας το οποίο ονομάζουμε υλικό αντικείμενο δεν είναι τίποτα άλλο από έναν ωκεανό στροβιλιζόμενης μη αισθητής ενέργειας η οποία ξεχύνεται πέρα από τα όρια του σχήματός του μέχρι το άπειρο.

Η ενέργεια αυτή ενώνεται και μπλέκεται με την ενέργεια όλων των σωμάτων του σύμπαντος δημιουργώντας μια ενιαία και αδιάσπαστη ενότητα.

Τα όρια των υλικών αντικειμένων που τα διακρίνουν μεταξύ τους, το χρώμα τους, η σκληρότητά τους, η γεύση τους δεν είναι παρά κατασκευάσματα των ατελών αισθήσεών μας. Μια πλάνη των αισθήσεων.

Το Σύμπαν κι εμείς είμαστε ένα.

Ευτυχισμένες οι γενιές που θα νιώσουν με την ψυχή και το Νου αυτή την ενότητα. Μια ενότητα Ειρήνης, Γαλήνης και συμπαντικής Αγάπης.

"Κανένας Έλληνας δεν θεωρεί εαυτόν ανάξιο σε σχέση με τους θεούς."

 "Σε καμία περίπτωση, η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν έχει ως κανονική και προβλέψιμη συνέπεια την ανταμοιβή ή την τιμωρία των θεών. Ομοίως ο ομηρικός κόσμος –και γενικότερα όλος ο ελληνικός κόσμος- αγνοεί φυσικά την αμαρτία, δεν γνωρίζει ούτε την εξιλέωση με τη χριστιανική έννοια ούτε τον ευλαβή φόβο του χριστιανού απέναντι στον Θεό...

Και για να παραπέμψουμε ακόμα μια φορά στον Finley,* «ο άνθρωπος ζητούσε από τους θεούς να τον συνδράμουν στις διάφορες δραστηριότητές του. Στρεφόταν προς αυτούς για τις δωρεές που θα μπορούσαν να του παράσχουν ή να του αρνηθούν. Ο άνθρωπος όμως δεν περίμενε τίποτα από τους θεούς ως συμβουλή για την ηθική του διαγωγή. Αυτό ήταν εκτός των αρμοδιοτήτων τους. Οι θεοί του Ολύμπου δεν έπλασαν τον κόσμο, συνεπώς δεν αισθάνονται υπεύθυνοι για αυτόν».

Υπάρχει μια υπέροχη φράση του Dodds**, την οποία δανείζεται ο Finley, που εικονογραφεί άριστα αυτό τον τύπο σχέσεων μεταξύ θεών και ανθρώπων: “οι ομηρικοί πρίγκιπες δρασκελίζουν υπερήφανα τον κόσμο. Αν φοβούνται τους θεούς, τους φοβούνται με τον ίδιο τρόπο που φοβούνται τους ανθρώπους ηγεμόνες τους”. 

 

Δε θα βρείτε πουθενά στον Όμηρο, ή αργότερα, διατυπώσεις σαν αυτές που επανέρχονται συχνά στο χριστιανισμό, στην εβραϊκή θρησκεία ή στο Ισλάμ: “Θεέ μου, είμαι ανάξιός σου, ανάξιος των ευεργετημάτων σου, είμαι ένα σκουλήκι κ.λ.π.”. 

 

Κανένας ομηρικός ήρωας, κανένας Έλληνας δεν θεωρεί εαυτόν ανάξιο σε σχέση με τους θεούς. Είναι μόνο πιο αδύναμος. Οι θεοί μπορεί να είναι πιο δυνατοί, αλλά δεν βρίσκονται κατ’ ουσίαν σε άλλο επίπεδο αξίας. Και φυσικά η οπτική αυτή έχει απελευθερωτικά αποτελέσματα για τη δράση και τη συνείδηση των ανθρώπων."

-------------------------

  * Ο Τζορτζ Φίνλεϊ  ήταν Βρετανός ιστορικός Σκωτικής καταγωγής και φιλέλληνας.
 **Ο Ντοντς ΡόμπερτσονΈρικ ήταν μεγάλος Βρετανός φιλόλογος

Η διάχυση της επιστήμης

Στην εποχή μας, που οι πολίτες αντιμετωπίζουν κρίσιμες επιλογές σε θέματα που έχουν επιστημονική και τεχνολογική βάση, είναι απαραίτητο η επιστημονική μεθοδολογία να γίνει κατανοητή ευρύτερα. Η εξάρτηση, άλλωστε, της ανθρωπότητας από την υπεύθυνη χρήση της επιστήμης και της τεχνολογίας αυξάνει καθημερινά, ενώ η ανάγκη για μια πλατύτερη διάχυση της γνώσης θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο στο άμεσο μέλλον.

Ως άτομα και ως συνειδητοποιημένοι πολίτες είναι απαραίτητο να εξοικειωθούμε με την επιστήμη και την τεχνολογία και τις συνέπειές τους στην καθημερινή μας ζωή.

Ο σημερινός, άλλωστε, ρυθμός των αλλαγών στην κοινωνία μας είναι και γρήγορος και ριζοσπαστικός. Οι μηχανικοί της δεκαετίας του 1960 χρησιμοποιούσαν τελείως διαφορετικές τεχνικές, οι σύγχρονοί τους αστρονόμοι διαφορετικά όργανα και οι υπάλληλοι της εποχής εκείνης χρησιμοποιούσαν διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας, διαφορετικές μεθόδους αποθήκευσης πληροφοριών και υπολογισμού των κερδών.

Μόνο οι γραφειοκρατικοί τρόποι παρεμπόδισης της προόδου δεν έχουν αλλάξει! Κι όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω μας δεν διαθέτουν την απαιτούμενη βάση για μια ευρύτερη κατανόηση των αλλαγών, αφού ο τρόπος της εκπαίδευσής τους είναι συνήθως πολύ αόριστος για να τους επιτρέψει να τις παρακολουθήσουν, με αποτέλεσμα πολλοί απ’ αυτούς να παραιτούνται από οποιαδήποτε περαιτέρω προσπάθεια αφού θεωρούν ότι πολλά πράγματα στον κόσμο είναι πλέον πάνω και πέρα από τις ικανότητές τους. Είναι φανερό ότι μια τέτοια κατάσταση δεν βοηθά στη δημιουργία ενός πολίτη με αυτοπεποίθηση και αυτοσεβασμό ούτε και στη δημιουργική και υπεύθυνη συμπεριφορά του στο πλαίσιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας.

Και να σκεφτεί κανείς ότι στο άμεσο μέλλον τα πράγματα θα γίνουν ακόμη χειρότερα, γιατί ήδη αντιμετωπίζουμε μιαν εκρηκτική αύξηση του αριθμού των νέων γνώσεων και ανακαλύψεων, γεγονός που συνεπάγεται και μιαν ανάλογη αύξηση της επίδρασής τους στην καθημερινή μας ζωή. Αυτή η εξέλιξη σημαίνει επίσης πως όλες οι νέες γνώσεις θα είναι όλο και πιο εξειδικευμένες, με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολα κατανοητές από τους «μη ειδικούς». Γι’ αυτό η μετάδοση των γνώσεων θα πρέπει να γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε οι πιο βασικές έννοιες τουλάχιστον να είναι κατανοητές από κάθε άτομο, ακόμη κι αν αυτό δεν διαθέτει κάποια ιδιαίτερη εκπαίδευση, ενώ είναι καθήκον των «ειδικών» να μεταδίδουν αυτά που ξέρουν στους μη ειδικούς με έναν απλό και κατανοητό τρόπο και σε καθημερινή βάση.

Σ’ ένα τέτοιο, λοιπόν, πλαίσιο θεωρώ ότι κάθε επιστήμονας έχει την υποχρέωση να παίξει έναν πολύ κρίσιμο ρόλο στη διάχυση των νέων γνώσεων αφού, έτσι κι αλλιώς, τα περισσότερα άτομα κάθε ηλικίας γοητεύονται από τη φύση και θα ’θελαν πράγματι να την κατανοήσουν καλύτερα. Γιατί, όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης, οι άνθρωποι είμαστε από τη φύση μας περίεργα όντα. Είναι αυτό που μας ωθεί να θέτουμε τις ερωτήσεις, που μας κάνει κυνηγούς της γνώσης, πειραματιστές και εξερευνητές. Αυτό το συναίσθημα της περιέργειας και της τάσης για εξερεύνηση είναι στην πραγματικότητα και η βάση της επιστήμης. Γι’ αυτό θεωρώ ότι σ’ ένα μεγάλο ποσοστό η δουλειά των επιστημόνων θα ’πρεπε να περιλαμβάνει και την εξοικείωση του κοινού με την πραγματική φύση της επιστήμης και τη συνειδητοποίηση ότι αυτά που κάνουν οι «επαγγελματίες» επιστήμονες δεν είναι παρά μια πιο σύνθετη πλευρά αυτού που κάθε άνθρωπος έχει τη φυσική τάση να κάνει: να διερευνά, δηλαδή, το άγνωστο.

Θυμήσου να ζήσεις...

Είναι το ραντεβού με το φίλο που έχεις να δεις πολλά χρόνια - γιατί έτσι γίνεται, χανόμαστε, αλλάζουμε, προχωράμε, αφήνουμε πίσω άτομα - και θα θυμηθείτε τα παλιά, θα ξεκαρδιστείτε με γκάφες, σκανταλιές, έρωτες, μεθύσια.

Είναι το βιβλίο που έχεις παρατήσει τόσο καιρό πάνω στη στοίβα με τα bestsellers των προηγούμενων ετών που σκονίζονται κι αυτά, αλλά βλέπεις πρέπει να ενημερωθούμε και σε πρώτο χρόνο για τις εξελίξεις στο fb.

Είναι το ταξίδι στο εξωτερικό που κανονίζεις εδώ και καιρό αλλά πάντα κάτι τυχαίνει και στα χαλάει όλα – είναι κι αυτή η παλιοσχολή που δεν μας αφήνει να ανασάνουμε.

Είναι και το weekend στο χωριό, που το ξέρω ότι σνομπάρουμε (γιατί που να κάνεις το checkin στην "πέρα ραχούλα" ορεινής Ηλείας;), να δεις γονείς, γιαγιάδες, θείους, να σου τονώσουν το ηθικό - πώς ομόρφυνες, πώς ψήλωσες, πότε θα παντρευτείς κλπ κλπ…

Είναι η μονοήμερη εκδρομή που θα πας με την φοιτητοπαρέα, αντί για τον κλασσικό καφέ στην Αγ. Νικολάου.

Είναι τα απογεύματα που θα κανονίσεις τρέξιμο με την κολλητή και θα καταλήξετε να περπατάτε τρώγοντας πατατάκια και κουτσομπολεύοντας.

Είναι το πρωινό που θα ξυπνήσεις να φας με τους φίλους κι ας έχεις κοιμηθεί 3 ώρες απ' τις χθεσινές κρεπάλες.

Είναι ο καφές που θα απολαύσεις μόνος στο μπαλκόνι χωρίς περισπασμούς και ειδοποιήσεις από viber, instagram, fb.

Είναι κι εκείνα τα συγγνώμη που θες να ζητήσεις και το τεράστιο εγώ σου δεν σε αφήνει να το ανοίξεις το ρημάδι και να τα ξεστομίσεις.

Και μην ξεχάσεις κι αυτή τη σιωπή - που σε ενοχλεί κάποιες φορές - ανάμεσά σας που σας κάνει συμμέτοχους σε κάτι που μόνο εσείς ξέρετε. Να μοιράζεσαι τόσα πολλά χωρίς να πεις λέξη.

Είναι κι αυτή η ντροπή σπίτι σου μετά τον τρελό ασυγκράτητο χορό, όταν καταλαβαίνεις ότι σε βλέπουν οι απέναντι. Γιατί τι να τον κάνεις τον γείτονα αν δεν σε δει να ξεφτιλίζεσαι; Αν δεν σου φέρει και την αστυνομία καναδυό φορές για διατάραξη κοινής ησυχίας;

Θυμήσου και τους λογαριασμούς, τα κοινόχρηστα, το διάβασμα για τη σχολή, τα εργαστήρια. Τσαντίσου και με τον χρόνο που δεν έχεις για να χαλαρώσεις κάθε μέρα. Θύμωσε και με εσένα που έχεις αφεθεί και βαριέσαι να κουνηθείς από τον καναπέ.

Το ζητούμενο είναι να δημιουργείς την ευτυχία ό,τι κι αν κάνεις.

Από το καλημέρα στον deliverα, μέχρι το καληνύχτα στο γείτονα που θα συναντήσεις μετά από σχολή, διάβασμα, γυμναστήριο. Αυτό το αποκαρδιωμένο νυσταγμένο καληνύχτα. Γιατί μπορεί και να το έχει ανάγκη. Γιατί να περιμένεις το λαχείο, τον 1ο μισθό, την τέλεια σχέση, τις τέλειες συγκυρίες, όταν μπορείς να τις φτιάξεις εσύ; Δώσε όλο σου το είναι σε καθετί που κάνεις και θα νιώθεις την ικανοποίηση της αυτοπραγμάτωσης κάθε μέρα.

Α και μη το ξεχάσω! Αυτό που τελικά πρέπει να θυμηθείς είσαι εσύ. Που χαζεύεις στα άλμπουμ και αναπολείς, που έχεις πεθάνει βολεμένος στη διάγνωση της "κατάθλιψης". Τι πιο εύκολο απ' το να αφήνεις τους άλλους να σου λύσουν τα προβλήματα; Θυμάμαι που ήμουν μικρή και χτυπούσα και δεν γυρνούσα σπίτι πριν σταματήσει το αίμα να τρέχει, για να μην με δουν και πληγωθεί η υπερηφάνεια μου, η αξιοπρέπεια μου, η αυτονομία μου.

Παραιτηθήκαμε ρε παιδί μου. Και όχι απλά δεν μας νοιάζει να χάσουμε τον εαυτό μας, αλλά το επιδιώκουμε κιόλας γιατί νιώθουμε πιο ασφαλείς στη μάζα, με τις συμβουλές των άλλων, τα λάθη των άλλων, την κριτική των άλλων. Ζητάμε τη λύπηση και τον οίκτο, αντί να απαιτήσουμε το σεβασμό και την εκτίμηση τους.

Θυμήσου ποια ήταν η τελευταία φορά που δεν παραπονέθηκες, δεν μιζέριασες, δεν κλάφτηκες για το πιο απλό πρόβλημα σου; Θυμήσου πότε σταμάτησες να αντιμετωπίζεις μόνος σου τις δυσκολίες, τα σκαμπανεβάσματα, τις αποτυχίες σου; Θυμήσου τώρα, πως είσαι κυρίαρχος του μυαλού σου, του εαυτού σου, και την επόμενη φορά που θα σε πλημμυρίσει το άγχος, γιατί όχι; Θυμήσου πρώτα να ζήσεις!

Τα Μυστικά της Σκέψης

«Για να αρχίσεις να σκεφτεσαι σωστά, πρέπει να σταματήσεις να σκέφτεσαι»

Από την στιγμή που θα ανοίξουμε τα μάτια και θα καλωσορίσουμε το καινούριο πρωινό θα αναλωθούμε σε διάφορες δραστηριότητες επίπονες ή ευχάριστες μέχρι την ώρα που θα ταξιδέψουμε και πάλι στην χώρα των ονείρων, όλο αυτό το διάστημα το μυαλό μας τριγυρίζει αδιάκοπα και ανεξέλεγκτα (ευτυχώς όχι οι σκέψεις όλων μας) στο παρελθόν, σε γλυκές ή πικρές θύμισες, αναζητά εικόνες απ’ το μέλλον με χαρά ή με φόβο έχοντας μόνιμα την τάση να δραπετεύει από το παρόν απ’ το σήμερα απ’ το τώρα.

Καθημερινά όλοι οι άνθρωποι – πλην ελαχίστων – περιπτώσεων όπως θα δούμε παρακάτω, αφήνουμε το μυαλό μας ελεύθερο να πετάει σαν την πεταλούδα από σκέψη σε σκέψη. Ακόμη κι όταν είμαστε χαρούμενοι για κάτι που μας συνέβη την παρούσα στιγμή ο νους θα ξεγλιστρήσει και θα ψάξει να χαθεί μακριά με την πρώτη ευκαιρία για να αναπολήσει παρόμοιες περιπτώσεις. Όταν είμαστε λυπημένοι ή αγχωμένοι τότε είναι βέβαιο ότι θα αφεθούμε να μας περιπλανήσει σε άλλα μονοπάτια λιγότερο ευχάριστα ή να μας παρασύρει μέσα στον φόβο για ένα αβέβαιο ή δυσάρεστο μέλλον.

Τελικά τι είναι η σκέψη και γιατί έχει απλώσει τον ιστό της μέσα στον ανθρώπινο νου; Είναι απλά ένας μηχανισμός ασφαλείας που ενεργοποιείται απ’ τον εγκέφαλο μας για να μας προστατέψει; Ή μήπως είναι  ένα εργαλείο που μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε προς όφελος μας ελέγχοντας συνειδητά την λειτουργία του.

Η σκέψη είναι σαν ένα εκκρεμές που πάλλεται, άλλοτε σε περιοχές χαράς και ευτυχίας και άλλοτε σε σκοτεινά μονοπάτια φόβου, άγχους και απαισιοδοξίας πότε πίσω σε παλιές στιγμές πότε μπροστά σε μια πιθανή μελλοντική κατάσταση. Το σίγουρο είναι πως όταν λειτουργεί σπάνια εστιάζεται σε κάτι που γίνεται στο παρόν. Η σκέψη όταν κινείται πάλλεται μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος, την μια για να αναπολήσει και την άλλη για να ονειροπολήσει. Όλη της η δουλειά απλώς να δραπετεύσει απ’ το παρόν.

Αυτό όμως που δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό από εμάς τους ίδιους είναι πως καθώς αυτή η αράχνη πλέκει τον ιστό της στην πραγματικότητα υφαίνει και την ίδια την ζωή μας. Δημιουργεί το αύριο που θα συναντήσουμε και έχει πλάσει το σήμερα που ζούμε. Αργότερα τελειώνοντας την ανάγνωση αυτού του κειμένου αν κοιτάξουμε στο παρελθόν μας θα κατανοήσουμε καλύτερα τον ρόλο των σκέψεων ως προς την διαμόρφωση της ζωής που ζήσαμε.

* Η σκέψη σαν διαδικασία είναι ένας μηχανισμός του νου που μπαίνει σε δράση  για την  λήψη αποφάσεων, κατανόησης γεγονότων, δημιουργίας έργων και πράξεων.

* Η σκέψη είναι ένα όχημα αναπόλησης του παρελθόντος και αναπαριστά με κάθε λεπτομέρεια σκηνές που έχουμε ζήσει. Σαν ένα τηλεκοντρόλ που βάζει σε ενέργεια το βίντεο της μνήμης μας όπου είναι καταγεγραμμένα όλα όσα έχουμε βιώσει. Είναι επίσης ένας άριστος σκηνοθέτης που με μεγάλη μαεστρία στήνει σκηνές από το μέλλον στο κινηματογραφικό στούντιο του ανθρώπινου εγκεφάλου, ανάλογα με τις επιθυμίες αλλά και τους φόβους που φωλιάζουν στην ψυχή του καθενός.

* Η σκέψη έχει δυναμική ενέργεια και μπορεί να μεταβιβασθεί από ένα ανθρώπινο νου που κατέχει αυτή τη ικανότητα σε άλλους οι οποίοι είτε γίνονται συνειδητοί δέκτες ή ασυνείδητοι νιώθοντας απροσδιόριστα μέσα τους μια παράξενη αίσθηση πως κάποιος θα τους τηλεφωνήσει ή θα λάβουν νέα του κλπ.

* Οι σκέψεις είναι ο σπόρος που φυτεύουμε ασυνείδητα μέσα στο χωράφι του υποσυνείδητου μας και όπως πολύ καλά ξέρουμε, ότι σπείρεις θα θερίσεις.

«Οι σκέψεις είναι ζωντανές. Δίνουν μορφή στον κόσμο μας, την πραγματικότητα μας και το πεπρωμένο μας. Οπότε το να σκεφτόμαστε θετικά είναι σημαντικό, καθόλου αμελητέο. Αν έχετε την ίδια σκέψη αρκετά συχνά και την κάνετε με αρκετό συναίσθημα με τον χρόνο θα αποκτήσει υλική μορφή»  Petrene Soames

Αυτός είναι ο πρώτος συμπαντικός νόμος που είναι αιώνια σε ισχύ από τότε που ο άνθρωπος πάτησε πάνω στην γη. Άλλοι έχουν μιλήσει για την δύναμη της σκέψης, άλλοι έχουν διαπιστώσει πως είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε. Το βέβαιο είναι πως είτε το πιστεύουμε είτε όχι ο νόμος λειτουργεί και καλά θα κάνουμε να τον γνωρίσουμε να κατανοήσουμε πως λειτουργεί και να πράξουμε με συνειδητό τρόπο.

Όσο διαρκεί από μέρους μας η άγνοια αυτής της συμπαντικής αρχής απλά είμαστε έρμαιο της απόλυτης δύναμης της. Φερόμαστε και αγόμαστε ανάλογα με την πλευρά που έχει σταθεί περισσότερο καιρό το εκκρεμές των σκέψεων μας. Αν οι σκέψεις μας είναι γεμάτες χαρά και αισιοδοξία, αν καθημερινά το χαμόγελο λαμποκοπά στο πρόσωπο μας επειδή όλα πάνε καλά, αν δεν τρυπώσει κάποιο μαύρο κοράκι να φάει τις θετικές μας σκέψεις, τότε κάθε μέρα θα είναι γιορτή. Στη αντίθετη περίπτωση που όλα γύρω μας φαίνονται μαύρα και στο μυαλό μας μόνιμα βουίζουν αρνητικές και απαισιόδοξες σκέψεις κάθε μέρα θα μας βυθίζει όλο και πιο πολύ σε ένα βούρκο από θλίψη και οδύνη.

Όταν αντιληφθούμε πως αυτός ο νόμος υπάρχει, δουλεύει, δημιουργεί με τα υλικά που του δίνουμε εμείς την κάθε στιγμή μας με το κάθε μας όνειρο, φωτεινό ή μαύρο, πλάθει το αύριο μας και μας στέλνει στον παράδεισο ή στη κόλαση τότε θα μπορέσουμε να πάρουμε στα χέρια μας τα χαλινάρια αυτού του άγριου αλόγου και θα καλπάσουμε εκεί που η καρδιά μας πραγματικά λαχταράει να βρεθεί.

Φαντάζει περίεργο, ίσως απίστευτο. Οι πιο πολλοί ανάμεσα μας θα γελάσουν κοροϊδευτικά, θα κουνήσουν αποδοκιμαστικά το κεφάλι τους και θα αφήσουν γι άλλη μια φορά την μοίρα τους στην τύχη.

Είναι όμως γεγονός και πρέπει να εκμεταλλευτούμε έξυπνα για το καλό μας τον νόμο αυτό. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η σκέψη δημιουργεί. Όλα τα ανθρώπινα επιτεύγματα που βλέπουμε γύρω μας είναι αποτελέσματα δημιουργικής σκέψης. Τίποτε δεν έπεσε απ’ τον ουρανό. Απλά κάποιοι άνθρωποι αντιληφθήκανε , κατανοήσανε πως λειτουργούν κάποιοι άλλοι νόμοι της φύσης όπως ο ηλεκτρισμός, η βαρύτητα ο μαγνητισμός κλπ. Ακόμη όμως κι αυτοί οι μεγάλοι εφευρέτες συνειδητά ή ασυνείδητα κάνανε χρήση του νόμου της σκέψης. Δημιουργήσανε κάτι στον υλικό μας κόσμο πλάθοντας το πρώτα στον άυλο κόσμο των σκέψεων. Κάπως έτσι δημιουργούμε καθημερινά την επόμενη μας ημέρα και κατ’ επέκταση  το μέλλον μας.

Κάνουμε σκέψεις οι οποίες δημιουργούν καταστάσεις και χωρίς να καταλάβουμε το πώς και το γιατί βρισκόμαστε να τις ζούμε , να τις βιώνουμε όπως ακριβώς τις είχαμε σκεφτεί.

Υπάρχει ένα μεγάλο πλήθος κόσμου που πιστεύει ότι αν όχι όλα όσα ζούμε αλλά τουλάχιστον τα περισσότερα οφείλονται στο κάρμα του καθενός από εμάς, στην ειμαρμένη ή το πεπρωμένο όπως συνηθίζουμε να λέμε και συνεπώς δεν είναι δυνατό να αλλάξουμε κάτι από το σενάριο της ζωής. Ένα σενάριο που γράφτηκε στα άστρα για μας και θα το ζήσουμε όπως και να έχει. Ο νόμος του κάρμα είναι ισχυρός και θα μιλήσουμε αργότερα γι αυτόν, αυτό όμως που πρέπει να τονίσουμε έντονα σ’ αυτό το σημείο είναι πως ένας ισχυρός νόμος μπορεί να αλλάξει χρησιμοποιώντας έναν ισχυρότερο κι ο νόμος της σκέψης είναι ένας απ’ αυτούς. Εξάλλου η σκέψη είναι η μια απ’ τις τρεις αιτίες στην διαμόρφωση του κάρμα( σκέψη, λόγος, πράξη), συνεπώς ο έλεγχος της παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον ακόμη και γι αυτό.

Υπάρχει επίσης μια άλλη θεωρεία  που ισχυρίζεται πως δεν πρέπει να αλλάζουμε το κάρμα μας χρησιμοποιώντας τέτοια μέσα, αλλά θα απαντήσουμε πως κι αυτό το κάρμα δημιουργήθηκε από καλές ή κακές σκέψεις και πράξεις μιας άλλης ζωής. Το κάρμα δεν δίνεται σε κανέναν για τιμωρία από μίσος ή κακία, είναι παραλείψεις ή αρνητικές ενέργειες που εμείς οι ίδιοι πραγματοποιήσαμε στο παρελθόν.

Η μαγική δύναμη που κρύβει μέσα της μια σκέψη είναι ικανή να αλλάξει την ζωή μας αλλά και το κάρμα μας. Αυτό ως τώρα ήταν κοινό μυστικό μόνο κάποιων μυημένων και αν κάποιος ερευνήσει καλά τις γραφές θα βρει ξεκάθαρους υπαινιγμούς για τις γνώσεις που κατείχαν κάποιοι στο παρελθόν, μια γνώση που φυλάχτηκε καλά μέσα σε παραβολές και υπονοούμενα ώστε να μη πέσει στα χέρια αδαών ή άπληστων. Μη πετάτε τα μαργαριτάρια στα γουρούνια έλεγε ο Ιησούς στους μαθητές του και σίγουρα δεν μιλούσε για κοσμήματα αλλά ακριβώς για κάποιες ισχυρές μυστικές γνώσεις.

Όπως κάθε νόμος έτσι κι αυτός απαιτεί μια συμπεριφορά. Αυτή ακριβώς την συμπεριφορά επιβραβεύει ή τιμωρεί. Αυτό θα συμβαίνει στους αιώνες των αιώνων είτε μας αρέσει είτε όχι, είτε θα το πιστέψουμε είτε όχι. Αυτός θα λειτουργεί και θα είναι στην διάθεση μας για το καλό και για το κακό.

Ο τρόπος που μπορούμε να τον εκμεταλλευτούμε για να δημιουργήσουμε ένα ευτυχισμένο αύριο όπως πραγματικά θα θέλαμε να το ζήσουμε είναι απλός. Πολλές φορές θα φανεί σα να παίζουμε ένα παιγνίδι σαν κι αυτό που παίζαμε παιδιά. Ένα κρυφτό στις γειτονιές μόνο που τώρα αντί για τους φίλους μας θα κρυβόμαστε απ’ τις αναποδιές και τις κακοτυχίες της ζωής. Θα ξεγελάμε τα προβλήματα και θα έχουμε μυστικά ραντεβού με την χαρά και την επιτυχία.

Ας δούμε λοιπόν μια μυστική συνταγή με σίγουρη επιτυχία, μια συνταγή που αν την ακολουθήσουμε πιστά πραγματικά θα αλλάξουμε την ζωή μας ή αν μας αρέσει όπως είναι θα την κρατήσουμε για πάντα έτσι. Πρώτα θα εστιάσουμε σε όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες ή ατυχίες στην καθημερινή τους ζωή και είναι μπλεγμένοι στα δίχτυα αρνητικών σκέψεων. Η περίπτωση αυτή θεωρητικά είναι η πιο δύσκολη αφού κάθε μόριο έχει ποτιστεί από άσχημες σκέψεις και οι συνεχόμενες αναποδιές βυθίζουν το άτομο ολοένα και περισσότερο στο τέλμα.

Πρώτο μέλημα μας είναι να σταματήσουμε το εκκρεμές των σκέψεων μας και στην συνέχεια να το ταλαντώσουμε στην θετική πλευρά. Βασικό κλειδί για αυτή την διεργασία είναι ο καθημερινός διαλογισμός. Πρέπει έστω και για δέκα λεπτά μέσα στην μέρα και καλύτερα το πρωί διαφορετικά λίγο πριν κοιμηθούμε το βράδυ να χαλαρώνουμε το σώμα σε μια βολική στάση, να πάρουμε μερικές βαθιές αναπνοές εισπνέοντας  και εκπνέοντας βαθιά.

Προσπαθούμε να αποβάλλουμε μ’ αυτό τον τρόπο το άγχος της ημέρας και το βάρος που μας σφίγγει το στομάχι και το στήθος. Αφήνουμε στην συνέχεια την αναπνοή μας να βρει τον φυσιολογικό της ρυθμό και κλείνουμε τα μάτια. Αν περνάνε άσχημες σκέψεις απ’ το μυαλό μας τις αφήνουμε χωρίς να μπούμε στην διαδικασία ανάλυσης ή διαλόγου. Αυτές τις στιγμές προέχει να αδειάσουμε το μυαλό μας εντελώς από οτιδήποτε μας απασχολεί ακόμη κι αν αυτό μοιάζει ευχάριστο. Ο λόγος είναι πως δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι να τις ελέγχουμε και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν στην συνέχεια και άσχημες.

Αν μας δυσκολεύει να αδειάσουμε το μυαλό μας και αυτό στην αρχή είναι λογικό, μπορούμε με ανοιχτά μάτια να συγκεντρώσουμε την προσοχή μας στην φλόγα ενός αναμμένου κεριού, έτσι ώστε να παγιδέψουμε τον νου σε ένα σημείο και να τον κρατήσουμε απασχολημένο εκεί.

Όσο περνούν οι μέρες και εμείς εκπαιδεύουμε τον εαυτό μας με αυτή την διαδικασία, θα καταφέρουμε να δούμε πόσες σκέψεις έρχονται και φεύγουν μέσα μας με μοναδικό σκοπό να μη μας αφήσουν να ηρεμήσουμε. Με τον καιρό και εφόσον επιμείνουμε τα πράγματα θα αλλάξουν θα είμαστε σε θέση πολύ εύκολα να διώχνουμε κάθε ανεπιθύμητη σκέψη που θα προσπαθεί να γίνει εμμονή.

Όταν νιώσουμε ότι φθάσαμε σ’ αυτό το επίπεδο είναι η ώρα να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε θετικά. Πρέπει να πιστέψουμε ότι έχουμε κάθε δικαίωμα στη χαρά και την ευτυχία. Ο φόβος και η άρνηση είναι το όπλο που προσπαθεί να σκοτώσει τα όνειρα μας και εμείς έχουμε μια αλεξίσφαιρη ασπίδα, αρκεί μόνο να την φορέσουμε και να δείξουμε με  πλήρη αδιαφορία ότι δεν μας φοβίζει τίποτε πια.

Η ασπίδα αυτή είναι η θετική σκέψη. Όταν την βάλουμε πάνω μας τότε ο συμπαντικός νόμος θα μας προσφέρει τα δώρα του.

Οι καθημερινές δυσκολίες της ζωής και όλα όσα ακούμε γύρω μας προσπαθούν να μας γονατίσουν. Αυτά δεν είναι δώρα του νόμου, είναι ο λάθος χειρισμός του από τους συνανθρώπους μας, απ’ αυτούς που δεν ξέρουν την χρήση του και ζουν δίπλα μας βιώνοντας τις αρνητικές σκέψεις που άφησαν να φυτρώσουν στο μυαλό τους.

Όλοι οι γεωργοί επιθυμούν μια πλούσια και ποιοτική σοδειά. Φροντίζουν και προστατεύουν τα χωράφια τους από κάθε ζιζάνιο και λαίμαργο πτηνό που προσπαθεί να τους την καταστρέψει. Ξέρουν καλά ότι αν μείνουν άπραγοι όλο τους το βιος θα απαξιωθεί.  Αναρωτιέται λοιπόν κανείς γιατί αφήνουν κάποιοι άνθρωποι αυτές τις αρπακτικές και λαίμαργες σκέψεις να κατατρώγουν και να ρουφούν κάθε ικμάδα ενέργειας και ευτυχίας διαμορφώνοντας την ζωή γύρω τους. Είναι η ώρα να απαλλαγούμε όλοι απ’ αυτές τις κάργιες που φτερουγίζουν μέσα στο μυαλό μας και να αφήσουμε να αναδυθεί το φως στην ψυχή μας.

Είναι αναγκαίο τώρα να κατανοήσουμε και να παραδεχτούμε την ύπαρξη του συμπαντικού αυτού νόμου και να αλλάξουμε τρόπο σκέψης για να αλλάξει και η ζωή μας. Επιτέλους πρέπει να κατανοήσουμε ότι η σκέψη δημιουργεί, έχει την δύναμη να το κάνει ή ακόμη καλύτερα αυτή είναι η δημιουργική σπίθα μέσα μας και δρα εν γνώσει μας ή εν αγνοία μας. Αυτή φταίει για όλα, γι αυτά που ζήσαμε γι αυτά που ζούμε και θα ζήσουμε αυτή κατά το ένα τρίτο φταίει για το κάρμα μας.

Όλοι οι πετυχημένοι άνθρωποι στον πλανήτη μας έχουν μόνιμα στραμμένο τον νου σε θετικές σκέψεις. Όλο και κάποιος τέτοιος βρίσκεται δίπλα σας. Παρακολουθήστε τον τρόπο που σκέφτεται και θα διαπιστώσετε πως σκέφτεται μόνο θετικά. Ίσως εύλογα κάποιος από εσάς σκεφτεί ότι το πετυχημένο παρελθόν αυτών των ανθρώπων τους έδωσε το δικαίωμα να είναι θετικοί σε κάθε τους βήμα. Σύμφωνοι, κάθε συμπεριφορά έχει και μια βάση και αναβλύζει από μια πηγή. Όταν το ξεκίνημα είναι θετικό υπάρχει μεγάλη σιγουριά και αισιοδοξία για την συνέχεια της πορείας. Αν όμως συμβαίνει το αντίθετο, τότε οι αρνητικές σκέψεις ριζώνουν για τα καλά.

Εδώ ακριβώς είναι που πρέπει να προσέξουμε κάτι πολύ σημαντικό. Όσοι από εμάς αντιδράσουν θετικά σε κάθε δοκιμασία, όσοι αποφασίσουν να διώξουν απ’ το μυαλό τους τις μαύρες σκέψεις που σαν φορτωμένα σύννεφα απειλούν να φέρουν την καταιγίδα στην ζωή μας, τότε είναι βέβαιο πως σαν καλοί καπετάνιοι θα βρούμε το απάνεμο λιμάνι που αναζητούμε.

Δοκιμασίες υπάρχουν για όλους μας, πλούσιους ή φτωχούς , ευτυχισμένους ή δυστυχισμένους χωρίς καμιά εξαίρεση. Η διαφορά είναι πως άλλοι ορθώνουν ανάστημα ενώ άλλοι σκύβουν το κεφάλι με συνέπεια οι πρώτοι να ανακάμπτουν και οι δεύτεροι να βουλιάζουν στον βυθό.

Το πλεονέκτημα με τον νόμο της σκέψης είναι ότι στην διάσταση που ζούμε τα αποτελέσματα καλά ή άσχημα δεν εκδηλώνονται άμεσα. Μεσολαβεί ένα διάστημα ασφαλείας μέχρι την στιγμή που μια σκέψη θα πάρει υλική μορφή και θα παρουσιασθεί στην ζωή μας. Ας δούμε την κατάσταση αυτή σαν ένα ακόμη προστατευτικό μέσο καθώς η τρίτη διάσταση στην οποία ζούμε λειτουργεί με άλλα δεδομένα ως προς τον χρόνο και έτσι τα αποτελέσματα αργούν να φανούν μπροστά μας παρόλο που στο αστρικό πεδίο των σκέψεων που βρίσκεται στην πέμπτη διάσταση έχει ήδη δημιουργηθεί. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε  αν υλοποιούσαμε αυτόματα κάθε μας σκέψη.

Πέρα από τα χειρότερα γεγονότα θα συγκεντρώναμε δίπλα μας τα πιο απίθανα πράγματα ανεξαιρέτως μεγέθους και κάλους. Αυτό όμως όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω λειτουργεί, τουλάχιστον για την εποχή που ζούμε, για καλό μας αν και πολλές φορές η καθυστερημένη φαινομενικά υλοποίηση μια θετικής σκέψης μας βάζει σε αμφιβολίες και αυτό μπορεί να μας κυλήσει σε απογοητεύσεις και αρνητικές σκέψεις.

Όμως παρά την τεχνολογική ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας μας και την πρόοδο του πολιτισμού μας δεν είμαστε έτοιμοι να κρατάμε άδειο τον νου από σκέψεις ή να τις στρέφουμε μόνο για το καλό όλων μας. Με δεδομένη την υπάρχουσα κοινωνική κατάσταση στην οποία ο υλισμός και η αδιαφορία για τον συνάνθρωπο μας είναι το κυρίαρχο σημείο, η καθυστερημένη τρόπον τινά  εμφάνιση των σκέψεων μας στο υλικό- φυσικό πεδίο  είναι ένα σημαντικό αβαντάζ.

Έχουμε τον χρόνο να αλλάξουμε τις σκέψεις μας εφόσον αυτές τείνουν να γίνουν ή είναι αρνητικές και να αποφύγουμε κάθε δυσάρεστη συνέπεια. Στην άλλη περίπτωση που οι θετικές σκέψεις είναι μόνιμα στο μυαλό μας αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να τις διατηρήσουμε έτσι. Αναρωτιέστε τώρα πως μπορεί να αλλάξει κάτι που όπως είπαμε και παραπάνω έχει ήδη πάρει μορφή στο αστρικό. Λογικά θα έπρεπε να την βιώσουμε έστω και με τα δικά μας δεδομένα αντίληψης του χρόνου.

Λοιπόν χρόνος υπάρχει, όχι όμως για την δημιουργία μια μορφής στο αστρικό, εκεί γίνεται αυτόματα όταν εκδηλώσουμε μια σκέψη, αλλά μέχρι να γίνει αντικείμενο αυτού του κόσμου που ζούμε χρειάζεται την ενέργεια μας για να εμφανιστεί μπροστά μας. Αυτή η ενέργεια είναι η συνεχής και επίμονη επανάληψη της ίδιας σκέψης συνεπικουρούμενη από το συναίσθημα που την συνοδεύει. Αυτό το διάστημα που το αντικείμενο που δημιούργησε η σκέψη μας αναζητά και απορροφά ενέργεια από τον πλάστη της, δηλαδή εμάς, μοιάζει σε μας σαν μια χρονοκαθυστέρηση.

Όλο αυτό το φαινόμενο συμβαίνει ακριβώς γιατί δεν είμαστε εμείς απόλυτα σίγουροι γι αυτό που σκεφτόμαστε, δεν είμαστε συνειδητοί όταν το κάνουμε αλλά αφήνουμε τον νου να αναμοχλεύει τις σκέψεις μας και να κινεί το εκκρεμές. Φερόμαστε σαν χαμένοι μέσα στις σκέψεις μας και δεν έχουμε κατανοήσει ακόμη πως λειτουργεί αυτό το εργαλείο και πως πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε υπέρ μας. Είναι λοιπόν λογικό πως στα πρώτα βήματα  συνειδητής χρήσης της δημιουργικής σκέψης  να μας φανεί πως αργοπορούν τα αποτελέσματα. Αφεθείτε χαλαροί και ελεύθεροι και γίνεται δεκτικοί.

Ότι κι αν συμβεί που μπορεί να μας βγάλει απ’ την ηρεμία και την αισιοδοξία είναι καλό να το αφήνουμε να περάσει χωρίς να ταυτιστούμε με αυτό. Θα περάσει , είναι σίγουρο αλλά αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να μην αφήσει σημάδια και αυτό μπορούμε να το πετύχουμε μόνο όταν δεν ταυτιζόμαστε μ’ αυτό. Όταν δεν αφήνουμε να μας παρασύρει στην δίνη του και να μας κάνει άβουλο όργανο, όταν δεν ανασύρει μαζί του δυνατά συναισθήματα που μας φορτίζουν αρνητικά  τότε και μόνο τότε θα ξεφύγουμε ανώδυνα από κάθε περιπέτεια.

Η ταύτιση και η προσκόλληση με ένα ατυχές γεγονός θα μας αναγκάσει να χάσουμε τον έλεγχο και από ψύχραιμους παρατηρητές θα μας μετατρέψει σε άψυχες μαριονέτες που εξ αιτίας του φανατισμού της στιγμής και του δυνατού πάθους θα οδηγηθούμε σε αβίαστα λάθη και θολές σκέψεις. Αυτό που προέχει είναι να μείνουμε για λίγες στιγμές στο πλάι σαν να μην πρόκειται για μας αλλά σαν να είμαστε θεατές σε ταινία που πρωταγωνιστούν άλλοι. Τότε μόλις περάσουν οι κρίσιμες πρώτες στιγμές είναι βέβαιο ότι θα είμαστε πιο δυνατοί στον έλεγχο του νου και θα  μπορέσουμε να δούμε πολύ πιο καθαρά πως θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα.

Η ταύτιση και η προσκόλληση δημιουργούν εμμονές και οι εμμονές μόνιμες σκέψεις κι όταν αυτές είναι αρνητικές θα στήσουν το αύριο μας: Κοιτάξτε το κύμα που τρώει τα βράχια επειδή στέκουν κόντρα σ’ αυτό. Προσέξτε πόσο επίμονα τα κατατρώγουν χωρίς να νοιάζονται για τον χρόνο που κυλά , μόνο και μόνο γιατί και εκείνα επιμένουν να μείνουν κολλημένα εκεί. Αφήστε τον εαυτό σας χαλαρό να ταξιδέψει γαλήνια και όποτε εσείς το αποφασίσετε στρίψτε γλυκά το τιμόνι γι αλλού, χωρίς βία και έπαρση, απαλά κι αθόρυβα εκμεταλλευτείτε έξυπνα τη ροή του κύματος και μην προσπαθείτε να αντιπαλέψετε μ’ αυτό. Καλύτερα να κάνετε πονηρά ένα κύκλο παρά μια βίαιη κι απότομη στροφή.

Συνοψίζοντας όλα όσα αναφέραμε σ’ αυτό το κεφάλαιο που αφορά στον νόμο της σκέψης θα λέγαμε επιγραμματικά τα εξής:

* Η σκέψη είναι ενέργεια όπως κι ο ηλεκτρισμός είναι ενέργεια και είτε γνωρίζουμε πως λειτουργεί είτε όχι τον χρησιμοποιούμε με τις ευεργετικές του ιδιότητες αλλά και με τις καταστροφικές του συνέπειες σε περίπτωση κακής ή λάθος χρήσης. Σήμερα έχουμε ανακαλύψει φυσικούς νόμους που στο παρελθόν αγνοούσαμε την ύπαρξη τους. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι εμφανιστήκανε στην φύση μόλις τους αναγνώρισε ο άνθρωπος απλά ήρθε η στιγμή που κατανόησε ότι υπάρχουν. Στο σύμπαν όμως υπάρχουν και νόμοι που ακόμη δεν κατανοούμε την ύπαρξη τους χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κι αυτοί επίσης δεν υπάρχουν απλώς δεν έχουμε ακόμη ασχοληθεί όσο πρέπει μαζί τους. Η σκέψη είναι ένας απ’ αυτούς

* Η σκέψη δημιουργεί. Αυτή η ιδιότητα μπορεί να γίνει αντιληπτή μέσα από τις καθημερινές ασχολίες και από τα επιτεύγματα του ανθρώπου. Κοιτάξτε για λίγο γύρω σας και θα καταλάβετε ότι όλα είναι αποτέλεσμα σκέψης. Σκεφτόμαστε για έναν απλό μαθηματικό υπολογισμό μέχρι την κατασκευή ενός νέου προϊόντος. Πρώτα φέρνουμε στο μυαλό μας μια νοητική εικόνα του πράγματος που θέλουμε να δημιουργήσουμε προσπαθώντας να το φανταστούμε με κάθε λεπτομέρεια και στην συνέχεια το κάνουμε πράξη.

Το ίδιο συμβαίνει ακόμη και όταν έχουμε κάποιο επαγγελματικό ραντεβού. Φέρνουμε νοερά στο μυαλό μας την εικόνα και ξεκινάμε ένα φανταστικό διάλογο που θα θέλαμε να πραγματοποιηθεί λίγο αργότερα. Η σκέψη δημιουργεί ένα στοιχειακό πρώτα στον άυλο κόσμο και στη συνέχεια όσο επιμένουμε σ’ αυτή, την τροφοδοτούμε ασυνείδητα με ενέργεια. Κάποια στιγμή στο μέλλον αυτό το στοιχειακό θα επιδιώξει να υλοποιηθεί στο φυσικό πεδίο και θα αναζητήσει την πηγή της ενέργειας του δηλαδή εμάς. Με τον τρόπο αυτό θα ζήσουμε το γεγονός που τόσο επίμονα δημιουργήσαμε με την σκέψη.

* Η σκέψη μπορεί να ελεγχθεί συνειδητά. Η σκέψη στο μυαλό κάθε ανθρώπου ως επί το πλείστον είναι ανεξέλεγκτη και κατασκηνώνει στον νου ή μας την προβάλει ο νους συνεχώς και μας αποπροσανατολίζει από τις πραγματικές επιθυμίες. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να ζούμε την στιγμή, το εδώ και τώρα χωρίς να αφήνουμε το μυαλό να αρμενίζει άσκοπα. Ότι κι αν έγινε στο παρελθόν όσο κι αν μας πονάει δεν έχει καμία πλέον αξία να φορτίζουμε αυτά τα γεγονότα με ενέργεια γιατί το πιο πιθανό είναι να ξαναζήσουμε παρόμοιες καταστάσεις και τίποτε περισσότερο.

Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει πάση θυσία να γυρίσουμε τον διακόπτη του μυαλού μας σε κάτι θετικό σε κάτι όμορφο που μας έκανε να χαρούμε στο παρελθόν, μόνο και μόνο για να σβήσουμε το συντομότερο τις άσχημες σκέψεις απ’ το νου μας.

Η εστίαση μας πρέπει να είναι στραμμένη σε ότι μας κάνει χαρούμενους και ευτυχισμένους. Πρέπει να μας γίνει συνήθεια να σκεφτόμαστε έντονα και με συχνότητα αυτό που ποθούμε και να αποφεύγουμε οτιδήποτε απαισιόδοξο και λυπηρό. Σιγά-σιγά μ΄ αυτό τον τρόπο θα είμαστε σε θέση να ζωντανεύουμε συνειδητά τις επιθυμίες μας και χρησιμοποιώντας τους νόμους που θα δούμε στα επόμενα κεφάλαια θα κατορθώσουμε να διαμορφώσουμε το μέλλον που ονειρευόμαστε υλοποιώντας απλά ότι είχαμε σαν σκέψη στο μυαλό μας.

* Βάλτε σαν σκοπό της ζωής μόνο την  θετική σκέψη. Είναι άσκοπο να σκέφτεστε αρνητικά για ότι μπορεί να αλλάξει ακόμη κι αν έγινε από ένα δικό μας λάθος. Γι αυτό είμαστε εδώ για να μάθουμε από τα λάθη μας. Λάθη δεν κάνουν μόνο οι νεκροί. Είναι επίσης εντελώς άχρηστο να σκέφτεστε αρνητικά για οτιδήποτε δεν μπορεί να αλλάξει και τις περισσότερες φορές αυτό που δεν αλλάζει με τίποτε είναι το παρελθόν. Απορήστε τώρα κι εσείς με τον εαυτό σας που κάθετε και ασχολείται με άσχημες καταστάσεις απ’ το παρελθόν σας, όσο δυνατές κι αν ήταν εκείνες οι στιγμές.

Ρωτήστε τον με θράσος ποιο είναι το κέρδος σας από μια τέτοια αναπόληση. Δηλώστε του με μανία ότι εσείς αναζητάτε μόνο την χαρά και την ευτυχία. Αν έχει να σας δώσεις κάτι από αυτές τις θετικές καταστάσεις ας ψάξει μέσα του αλλιώς ας σωπάσει το αφεντικό είστε εσείς κι εσείς θα του λέτε τι να κάνει.

Κάντε στον εαυτό σας την ερώτηση: «Την σκέψη που τριγυρίζει αυτή την στιγμή στον Νου μου, την χρειάζομαι, τι μου προσφέρει. Μπορώ να την αλλάξω.» Υπάρχουν τρόποι για να διώξεις μακριά τις αρνητικές σκέψεις. Όπως έχω ήδη τονίσει σε προηγούμενο άρθρο η ευτυχία είναι εσωτερική υπόθεση. Εσύ Προχώρησε και Άνοιξε την Πόρτα και κατάκτησε την.

* Μολύβι και Χαρτί Τώρα: Στο τέλος της ημέρας αναλογίσου τι έκανες κατά τη διάρκειά της, πως ξόδεψες το χρόνο σου και σε τι δραστηριότητες επιδόθηκες. Κάνε τη συγκεκριμένη εργασία για τουλάχιστον 2 εβδομάδες. Όταν έχεις ολοκληρώσει την καταγραφή δημιούργησε έναν πίνακα με τόσες οριζόντιες στήλες όσες και οι δραστηριότητες σου. Στη συνέχεια βαθμολόγησε με αστεράκια (σε κλίμακα από 1 έως 10) την ευχαρίστηση που αποκόμισες από κάθε δραστηριότητα. Με τον τρόπο αυτό θα δεις ξεκάθαρα τι σε κάνει ευτυχισμένη και τι σου δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα. Οπότε με το να προσαρμόσεις κατάλληλα την καθημερινότητα σου καταφέρνεις να αποκτήσεις μεγαλύτερο έλεγχο στις σκέψεις, στα συναισθήματα, στην υγεία σου και στη ζωή σου.

* Πες το με ένα φιλί ή με ένα ευχαριστήριο γράμμα: Η αχαριστία είναι ίδιον των Οργανικών Πυλών και όλων όσων τους συναναστρέφονται, χωρίς να είναι σε θέση να τους χειριστούν. Οφείλεις να αναγνωρίζεις τη βοήθεια και τη συμβολή των άλλων. Πόσο συχνά όμως τους το λες; Το σημαντικό δεν είναι μόνο να αναγνωρίσεις τη συμβολή των ανθρώπων αλλά και να δείξεις έμπρακτα την ευγνωμοσύνη σου με το να είσαι χαρούμενη κάθε φορά που τους συναντάς.

Είτε δεν έχεις το χρόνο για να επισκεφτείς τη μητέρα σου, είτε δεν βρίσκεις τα λόγια για να πεις στο συνάδελφο σου πόσο εκτιμάς τη βοήθειά του ήρθε η ώρα να το κάνεις. Δώσε στη μαμά σου ένα γλυκό φιλί ή φτιάξε με τα χεράκια σου το αγαπημένο γλυκό του συναδέλφου που πάντα σε ξελασπώνει. Δώσε όποια βοήθεια μπορείς –εννοείται αφιλοκερδώς –σε όποιον σου προσφέρει, σε βοηθάει, σε υποστηρίζει … άνοιξε τα μάτια σου και παρατήρησε γύρω τους ευεργέτες σου, φρόντισε να δείξεις την ευγνωμοσύνη σου.

* Κράτα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης: Κατέγραψε κάθε πρόσωπο στο οποίο χρωστάς ευγνωμοσύνη και τους λόγους για τους οποίους είναι σημαντικοί στη ζωή σου. Κάθε φορά που κάποιος σε πληγώνει, σε εκνευρίζει ή σε απογοητεύει μπορείς να ανατρέχεις στις σελίδες του ώστε να διαπιστώσεις ότι για κάθε άνθρωπο που σε απογοητεύει υπάρχουν τόσοι άλλοι που σε αγαπούν και σε στηρίζουν και θα νιώσεις σίγουρα πολύ πιο καλά, ειδικά όταν αποσύρεις την προσοχή σου –και την ενέργεια σου- από αυτούς που την εκμεταλλεύονται.

* Η ευτυχία υπάρχει γύρω σου. Μάθε να την βλέπεις: Καθημερινά μας κατακλύζουν αρνητικές σκέψεις που προβάλλουν στην καθημερινότητά μας, με την παραμικρή αφορμή ενώ οι θετικές με ένα μαγικό τρόπο μένουν συνέχεια εκτός πλάνου. Μάθε να απολαμβάνεις μικρές στιγμές και να λαμβάνεις χαρά από μικρά καθημερινά πράγματα και εικόνες όπως για παράδειγμα ένα λουλούδι που ξεπροβάλει από τον φράχτη μιας πολυκατοικίας ή ένα ερωτευμένο ζευγαράκι που περπατά στη μέση του δρόμου ή ακόμη από ένα γιορτινό γεύμα. Η ευτυχία κρύβεται μέσα σε αυτά. Είναι αυτές οι μικρές καθημερινές στιγμές που βοηθούν να απωθήσεις τις αρνητικές σκέψεις και να γευτείς την ευτυχία.

Το Απόκρυφο Βιβλίο του Ενώχ

Η ταυτότητα του Ενώχ
Ο Ενώχ θεωρείται ότι είναι ο έβδομος μετά τον Αδάμ Πατριάρχης των Εβραίων που έζησε στα χρόνια πριν από τον Κατακλυσμό. Πατέρας του Μαθουσάλα, παππούς του Λάμεχ και πρόπαππος του Νώε, θεωρείται από τη χριστιανική παράδοση ως ένας από τους δύο προφήτες (ο άλλος είναι ο Ηλίας), οι οποίοι δεν πέθαναν αλλά ανελήφθησαν ζωντανοί στους ουρανούς. Πιστεύεται ότι και οι δύο θα επιστρέψουν στη Γη στα χρόνια του Αντίχριστου, όπως αναφέρεται στην Αποκάλυψη του Ιωάννη, και θα είναι οι τελευταίοι μάρτυρες της Πίστης πριν από τη Δευτέρα Παρουσία. (Αποκ. Ια’ 1 – 12).

Ωστόσο, αρκετοί αμφισβητούν την ιστορικότητα του προσώπου του Ενώχ, δεχόμενοι ότι αυτό αποτελεί συλλογικό τίτλο μιας τάξης ανθρώπων, εξελιγμένων πνευματικά, που δίδαξαν στους υπόλοιπους τις επιστήμες και τις τέχνες, όπως δέχεται το Θεοσοφικό σύστημα της Έλενας Μπλαβάτσκυ. Ο ίδιος κύκλος πιστεύει ότι συλλογικά είναι και τα ονόματα του Προμηθέα, του Ορφέα, του θεού Θωθ ή Ερμή, των Edris των μουσουλμάνων και άλλων προσώπων που αναφέρονται στη μυθολογία.

Το βιβλίο του Ενώχ
Στον Προφήτη Ενώχ αποδίδεται η συγγραφή ενός κειμένου το οποίο περιέχει προφητείες για την έλευση του Μεσσία, τη συντέλεια του κόσμου, μιλάει για την πτώση των αγγέλων και δίνει λεπτομερείς περιγραφές της κόλασης και του παράδεισου, των κινήσεων των πλανητών και των καιρικών φαινομένων καθώς και πολλά άλλα.

Το βιβλίο αυτό, οι διδαχές του οποίου θεωρούνται ότι μεταφέρθηκαν μέσω της προφορικής παράδοσης, δεν συμπεριλαμβάνεται στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης και λογίζεται ως απόκρυφο κείμενο, αν και πιθανώς να έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο την Πεντάτευχο των Εβραίων αλλά ακόμα και την ίδια την Αποκάλυψη του Απόστολου Ιωάννη και τις επιστολές των αποστόλων.

Οι πρώτοι πατέρες της εκκλησίας επηρεάστηκαν έντονα από αυτό και το εγκωμίασαν, όπως ο ‘Aγιος Ειρηναίος, ο Ιουστίνος, ο ‘Aγιος Κλήμης ο Αλεξανδρείας, ο Αθηναγόρας, ο Απόστολος Πέτρος και ο Εβραίος ιστορικός Ιώσηπος.

Παρ’ όλα αυτά, κανείς εξ’ αυτών δεν συμφώνησε με τη διήγηση της πτώσης των αγγέλων, όπως θα δούμε παρακάτω. Γεγονός πάντως είναι ότι δεν θεωρείται αιρετικό βιβλίο, έστω και αν δεν συμπεριλαμβάνεται στην Παλαιά Διαθήκη.

Σύμφωνα με τους μελετητές το πιθανότερο είναι ότι γράφτηκε στην εβραϊκή γλώσσα, στα χρόνια της Βαβυλώνιας αιχμαλωσίας και αυτό γιατί πολλές περιγραφές του, όπως του Παλαιού των Ημερών, μοιάζουν με αντίστοιχες περιγραφές του προφήτη Δανιήλ. Σίγουρο είναι δε ότι υπέστη παραλλαγές κατά τις αντιγραφές του και ενώ ήταν πασίγνωστο στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους, τα ίχνη του εξαφανίζονται περίπου στα τέλη του 8ου με αρχές του 9ου μ.Χ αιώνα.

Οι ‘Aγγλοι περιηγητές Bruce και Ruppel βρίσκουν ένα αντίγραφό του στην Αβυσσηνία, γραμμένο στην κοπτική γλώσσα, και το 1811 γίνεται η μετάφρασή του στα αγγλικά από τον Επίσκοπο Lawrence και έπειτα και σε άλλες γλώσσες.

Τα «αιρετικά» σημεία του βιβλίου.
Όπως προαναφέρθηκε, το σημείο που ξεσήκωσε αντιδράσεις ήταν η διήγηση της πτώσης των αγγέλων. Η χριστιανική παράδοση θεωρεί πως ένας άγγελος, ο Εωσφόρος, πιθανότατα ο μέχρι τότε ανώτερος στην αγγελική ιεραρχία, λόγω της αλαζονείας του που τον έκανε να θέλει να γίνει υπεράνω του Θεού, αποστάτησε και οι άγγελοι χωρίστηκαν σε δύο παρατάξεις: σε εκείνους που τον ακολούθησαν και σε εκείνους που απάντησαν στο κάλεσμα του Αρχάγγελου Μιχαήλ «στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου».

<Η τραγική φιγούρα του Εωσφόρου ώθησε πολλούς καλλιτέχνες να τον τιμήσουν μέσα από τα έργα τους.

Οι πρώτοι, μαζί με τον αρχηγό τους εξέπεσαν για πάντα από την ιεραρχία του Φωτός και μετατράπηκαν στους σκοτεινούς δαίμονες που από τότε επιβουλεύονται το Θείο έργο. Πάνω σε αυτή την άποψη έχουν δημιουργηθεί πολλές παραδόσεις από τη Ρωμαιοκαθολική και την Ορθόδοξη εκκλησία. Το βιβλίο του Ενώχ, όμως, έχει διαφορετική άποψη. Ας δούμε ποια είναι αυτή:

« Και εγένετο όταν επληνθύνθησαν οι υιοί των ανθρώπων εν εκείναις ταις ημέραις εγεννήθησαν αυτοίς θυγατέραι ωραίαι και καλαί. Και εθεάσαντο αυτάς οι άγγελοι, υιοί ουρανού και είπον προς αλλήλους. Δεύτε εκλεξώμεθα εαυτοίς γυναίκας από των ανθρώπων και γεννήσωμεν εαυτοίς τέκνα. Και είπεν ο Σεμειαζάς προς αυτούς, ος ην άρχων αυτών. Φοβούμαι μη ου θελήσετε ποιήσαι το πράγμα τούτον και έσομαι εγώ μόνος οφειλέτης αμαρτίας μεγάλης. Απεκρίθησαν ουν αυτώ πάντες. Ομόσωμεν όρκω πάντες και αναθεματίσωμεν πάντες αλλήλους μη αποστρέψαι την γώμην ταύτην, μέχρις ουν αν τελέσωμεν αυτήν και ποιήσωμεν το πράγμα τούτον. Τότε ώμοσαν πάντες ομού και ανεθεμάτισαν αλλήλους εν αυτώ…»

« Και έλαβον εαυτοίς γυναίκας, έκαστος αυτών εξελέξαντο εαυτοίς γυναίκας και ήρξαντο εισπορεύεσθαι προς αυτάς και μιάνεσθαι εν αυταίς και εδίδαξαν αυτάς φαρμακείας και παοιδάς και ριζοτομίας και τας βοτάνας εδήλωσαν αυτάς. Αι δε εν γαστρί λαβούσιν ετέκοσαν γίγαντας μεγάλους εκ πηχών τρισχιλίων οίτινες κατήσθοσαν τους κόπους των ανθρώπων. Ως δε ουκ εδυνήθησαν αυτοίς οι άνθρωποι επιχορηγείν, οι γίγαντες ετόλμησαν επ’ αυτούς και κατησθίοσαν τους ανθρώπους και ήρξαντο αμαρτάνειν εν τοις πετεινοίς και τοις θηρίοις και ερπετείς και τοις ιχθύσιν και αλλήλων τας σάρκας κατεσθίειν και το αίμα έπινον. Τότε η γη ενέτυχεν κατά των ανόμων…»

Η διήγηση συνεχίζει αναφέροντας αναλυτικά τις τέχνες που δίδαξαν οι άγγελοι στις γυναίκες και το κακό που έσπειραν οι γίγαντες στη γη, μέχρις ότου οι τέσσερις ισχυρότεροι άγγελοι, ο Μιχαήλ, ο Γαβριήλ, ο Σουριήλ και ο Ουριήλ έριξαν το βλέμμα τους στη γη και διαπίστωσαν τι είχε συμβεί, οπότε και ενημέρωσαν το Θεό.

Ο Θεός αποφάσισε να ριφθούν οι εκπεσόντες στα βάθη της αβύσσου για πάντα, οι γίγαντες να αφανιστούν από τα ίδια τους τα χέρια και το αμαρτωλό γένος των ανθρώπων να εκλείψει από τον Κατακλυσμό.

Οι εκπεσόντες παρακάλεσαν τον Ενώχ να μεσολαβήσει για αυτούς στο Θεό αλλά Εκείνος τους απάντησε ότι οι άγγελοι μεσολαβούν για τους ανθρώπους και όχι το αντίστροφο. Συνεχίζοντας το κείμενο αναφέρει το εξαιρετικά ενδιαφέρον, ότι οι γίγαντες θα γεννήσουν πονηρά πνεύματα που θα καλούνται πνεύματα του κακού, δεν θα τρώνε, δεν θα πίνουν, θα είναι αόρατα και υπεύθυνα για κάθε συμφορά των ανθρώπων.

<Το έργο “Fall of the Rebel Angels” του Peter Paul Rubens(1618-1620)- Oil on canvas. Alte Pinakothek, Munich, Germany

Σχόλια για την πτώση των αγγέλων
Έχουν υπάρξει διάφορες απόπειρες ερμηνείας της παραπάνω διήγησης, που αποτελεί και το «αιρετικότερο» σημείο του βιβλίου.
Κατ’ αρχήν οφείλει να επισημανθεί πως ένα τέτοιο κείμενο μπορεί να είναι αλληγορικό και η πραγματική ερμηνεία του να βασίζεται σε «κλειδιά» χωρίς τη γνώση των οποίων δεν είναι δυνατό να ερμηνευτεί. Εγώ θα στηριχτώ σε όσα αυτολεξί περιγράφονται.

Ισχυρίζονται κάποιοι ότι η μετάφραση της λέξης «Ελωίμ» είναι λανθασμένη, επειδή αυτή δεν μεταφράζεται μόνο ως άγγελοι, όπως στον Ενώχ αλλά και ως υιοί του Θεού ή ενάρετοι άνθρωποι.

Επομένως οι «υιοί του Θεού»- δηλαδή οι ενάρετοι άνθρωποι- αναπαράχθηκαν με «κατώτερες» γυναίκες διαπράττοντας αμαρτία και όχι οι

Aγγελοι του Θεού.
Η αλήθεια είναι ότι η εβραϊκή λέξη «Ελωίμ» είναι πληθυντικός αριθμός, σημαίνει «θεοί» ή «δυνάμεις» και η φράση «bne Elohim» σημαίνει «υιοί των Θεών», όπως αναφέρεται και στη Γένεση στην επίμαχη φράση «ιδόντες δε οι υιοί του Θεού τας θυγατέρας των ανθρώπων…» (Γεν. 6, 2). Η επεξήγηση του σημείου αυτού στη μετάφραση που έχω στη διάθεσή μου (Αδελφότης Σωτήρ υπό Ν. Βασιλειάδη) ισχυρίζεται ότι οι «υιοί του Θεού» είναι οι απόγονοι της ευσεβούς γενεάς του Σηθ από τον Ενώς και οι θυγατέρες των ανθρώπων είναι οι απόγονοι της γενεάς του Κάιν, η οποία χαρακτηρίζεται ως διεφθαρμένη.

Στο κείμενο όμως του Ενώχ αναφέρεται: «ήταν διακόσιοι εκείνοι που κατέβηκαν στα χρόνια του Ιάρεδ στην κορυφή του όρους Ερμώμ».
Εάν λοιπόν επρόκειτο για ανθρώπους, από ποιο ψηλότερο προφανώς σημείο κατέβηκαν στο όρος; Για να κατέβει κανείς κάπου, πρέπει να βρίσκεται ψηλότερα και τι είναι ψηλότερα από ένα βουνό;

Αυτό, μαζί με την ερμηνεία που στηρίζεται στους υιούς του Θεού ως απογόνους του Σηθ, μας φέρνει έντονα στο νου το απόκρυφο – ψευδεπίγραφο βιβλίο του Αδάμ και της Εύας, όπου αναφέρεται ότι οι Πρωτόπλαστοι εκδιωχθέντες από τον Παράδεισο έζησαν στην κορυφή ενός πανύψηλου όρους και μετά τη δολοφονία του ‘Aβελ, οι απόγονοι του Κάιν έζησαν στους πρόποδες του όρους και απαγορευόταν στους ευσεβείς της κορυφής να κατέβουν και να συγχρωτιστούν με τους μιαρούς συγγενείς τους στους πρόποδες.

Αλλά, ακόμα και αυτό να δεχτούμε ως εξήγηση, το κείμενο αναφέρει τους «καταβάντες επί του Αραντίς», επομένως δεν δεχόμαστε ότι οι ευσεβείς της κορυφής κατέβηκαν στους μιαρούς αλλά κάποιοι ψηλότερα από το όρος.

Η ερμηνεία της λέξης ως «άνθρωποι», όμως, δεν εξηγεί τα προϊόντα αυτής της ένωσης, δηλαδή τους γίγαντες ή Νεφιλίμ, όπως αναφέρονται στο κείμενο.

Εάν επρόκειτο για ανθρώπους, για ποιο λόγο η αναπαραγωγή τους οδήγησε στη γέννηση Γιγάντων, οι οποίοι αναφέρονται και στη Γένεση; «οι δε γίγαντες ήσαν επί της γης εν ταις ημέραις εκείναις. Και μετ’ εκείνο, ως αν εισεπορεύοντο οι υιοί του Θεού προς τας θυγατέρας των ανθρώπων και εγεννωσαν εαυτοίς. Εκείνοι ήσαν οι γίγαντες οι απ’ αιώνος, οι άνθρωποι οι ονομαστοί» (Γεν. 6, 4).

Ενώ στους Αριθμούς (33, 13) αναφέρει ότι ήταν υιοί των «Ανάκ» και υπαινίσσεται ότι τελικά ο Κατακλυσμός δεν τους κατάστρεψε όλους αλλά κάποιοι τουλάχιστον επέζησαν στην περιοχή της Παλαιστίνης.

Ένα ακόμα επιχείρημα όσων δέχονται την εκδοχή της λανθασμένης μετάφρασης στηρίζεται στη Γένεση, όπου ο Θεός αναφέρει: «ου μη καταμείνει το πνεύμα μου εν τοις ανθρώποις τούτοις εις τον αιώνα δια το είναι αυτούς σάρκας» (Γεν. 6,3).

Εάν εξετάσουμε το κείμενο, όμως, διαπιστώνουμε ότι η λέξη «άνθρωποι» μπορεί να αναφέρεται στους Γίγαντες και όχι στους γεννήτορές τους εκπεσόντες ή Εγρήγορους. Το νόημα δεν αλλάζει αν το θεωρήσουμε αυτό και συμφωνεί με το βιβλίο του Ενώχ, ότι «γεννηθέντες υπό πνευμάτων και σαρκός… εν τη γη η κατοίκησις αυτών έσται».

Επομένως, θεωρώ ότι και αυτό το επιχείρημα που εκφράστηκε από τον ‘Aγιο Αυγουστίνο δεν αποκλείει την ορθότητα του κειμένου του Ενώχ.

Το κεντρικότερο, όμως, επιχείρημα των επικριτών του βιβλίου είναι ότι, σύμφωνα με αυτούς, οι ‘Aγγελοι δεν είναι δυνατό ως πνεύματα να τεκνοποιήσουν. Θα σταθούμε εδώ περισσότερο.

Στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, ο Χριστός αναφέρει ότι «εν γαρ τη αναστάσει ούτε γαμούσιν ούτε εκγαμίζονται αλλ’ ως άγγελοι Θεού εν ουρανώ εισί».

Στηριζόμενοι πάνω σε αυτό, οι επικριτές του βιβλίου ισχυρίζονται ότι ο ίδιος ο Χριστός έχει δώσει τελεσίδικη απάντηση σε αυτές τις θεωρίες. Και πάλι, όμως, ο Θεάνθρωπος θα μπορούσε να εννοεί όχι τους Αγγέλους ως σύνολο αλλά εκείνους που επέλεξαν να μη μιανθούν, τους δίκαιους αγγέλους που απάντησαν στο κάλεσμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και παρέμειναν στον Παράδεισο.

Δεν ξεκαθαρίζει σε καμία περίπτωση αν οι ‘Aγγελοι έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ζωή ή όχι. Οι ‘Aγγελοι υποτίθεται ότι είναι άφυλα πνεύματα, τουλάχιστον στην Ορθόδοξη παράδοση που κατ’ ανάγκην απεικονίζονται με νεαρή αντρική μορφή στην εικονογραφία, όπως και οι Δαίμονες.

Ωστόσο οι τελευταίοι έχουν κατηγορηθεί για ασέλγειες σε βάρος ζωντανών ανδρών και γυναικών, με τη μορφή των Incubi – Succubi. Δεν γνωρίζω εάν έχει αναφερθεί περίπτωση τεκνοποίησης αλλά υπάρχουν πολλές περιπτώσεις σεξουαλικών επαφών. Η Ιερά Εξέταση κατηγορούσε μάγισσες για ασελγείς πράξεις με δαίμονες, ‘Aγιοι της εκκλησίας αναφέρουν ότι είχαν ταλαιπωρηθεί από αυτούς.

Η τεκνοποίηση από Θεούς και Θεές είναι κοινή παράδοση σε ολόκληρο τον κόσμο και η άμωμος σύλληψη του Χριστού και άλλων, έγινε με τη μεσολάβηση ενός πνεύματος και υποτίθεται πως και ο Αντίχριστος της χριστιανικής παράδοσης θα είναι προϊόν μιας τέτοιας άνομης σύλληψης.

Κάτι που συνήθως διαφεύγει της προσοχής όλων αυτών που έχουν ασχοληθεί με το θέμα που διαπραγματευόμαστε, είναι η στάση των θυγατέρων των ανθρώπων. Για ποιο λόγο δέχτηκαν χωρίς να φοβούνται (το λιγότερο) την επαφή με πνευματικές οντότητες που προφανώς διέφεραν εντελώς από αυτές;

Σε ολόκληρη τη φύση, το θηλυκό πρέπει να νιώσει μια έλξη για το αρσενικό, το οποίο μπορεί να είναι ωραίο ή άσχημο, πάντως μοιάζει με τα άτομα του είδους του, εάν εξαιρέσει κανείς τουλάχιστον τις διαστροφές.

Θα μπορούσαν λοιπόν οι Εγρήγοροι να είχαν εξαπατήσει τις γυναίκες, εμφανιζόμενοι με ανθρώπινη μορφή; Φυσικά και θα μπορούσαν, ολόκληρη η Παλαιά Διαθήκη αλλά και το βιβλίο του Ενώχ αναφέρουν ότι οι ‘Aγγελοι μπορούν να αποκτούν ανθρώπινη μορφή όταν το θελήσουν, επομένως, λογικά, θα έπρεπε να εμφανιστούν μπροστά τους ως άνθρωποι.

Αν δήλωσαν την ταυτότητά τους δεν το ξέρουμε, πάντως ίσως και να το έκαναν, αλλιώς ο Θεός δεν θα είχε λόγο να εξοργιστεί με τις γυναίκες, αφού έπεσαν θύμα απάτης. Αλλά ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης έχει τόσα ανθρώπινα ελαττώματα που κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τον τρόπο που θα αντιδρούσε.

Οι χριστιανικές αντιλήψεις φαίνεται να τοποθετούν την πτώση των Αγγέλων σε προανθρώπινες εποχές, πριν από τη δημιουργία του Αδάμ. Η Γένεση αναφέρει ότι η εξαπάτηση της Εύας από τον Όφι συνέβη στον Παράδεισο, επομένως η Πτώση πρέπει να είχε συμβεί νωρίτερα.

Όμως, ο Ενώχ μας διηγείται ότι ήταν στα χρόνια του Ιάρεδ που κατέβηκαν οι Γρηγορούντες στο όρος Ερμώμ, δηλαδή σε εποχές που οι άνθρωποι ζούσαν ήδη στη Γη, εκδιωγμένοι από τον Παράδεισο εδώ και πολλές γενεές, τουλάχιστον έξι στον αριθμό.

Και αν όντως το μήλο συμβολίζει τις γνώσεις που δεν έπρεπε ποτέ ένα πνεύμα να αποκαλύψει σε ανθρώπους, τότε θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι ο συγγραφέας της Γένεσης είχε υπ’ όψην του την αφήγηση του Ενώχ, αν και ο ίδιος ή κάποιοι άλλοι φρόντισαν να τη λογοκρίνουν και να την καλύψουν πίσω από ένα συμβολισμό.

Η γέννηση του Νώε
Ο Λάμεχ, εγγονός του Νώε, παντρεύτηκε και όταν η γυναίκα του απέκτησε παιδί, τρόμος κατέλαβε την ψυχή του. Η σάρκα του παιδιού ήταν λευκή σαν το χιόνι και ρόδινη όπως το τριαντάφυλλο, ενώ και τα μαλλιά του ήταν και αυτά λευκά. Μόλις άνοιξε τα μάτια του φωτίστηκε το δωμάτιο και μόλις άνοιξε το στόμα του άρχισε να υμνεί το Θεό.

Ο Λάμεχ, φοβούμενος μήπως δεν ήταν δικό του το παιδί αλλά ενός αγγέλου, έστειλε τον πατέρα του τον Μαθουσάλα στον Ενώχ, που ήδη κατοικούσε με τους αγγέλους, για να τον συμβουλευτεί.

Ο Ενώχ τον διαβεβαίωσε ότι ήταν δικό του παιδί, του εξιστόρησε την πτώση των Γρηγορούντων αγγέλων και του προφήτευσε ότι ο Νώε θα επιζούσε από τον κατακλυσμό που θα αφάνιζε τους ανθρώπους και τα προϊόντα των μιαρών ενώσεων με τους εκπεσόντες.

Σχόλια
Σε πρώτη φάση η εικόνα του Νώε μοιάζει με αλβινισμό, νόσο κατά την οποία δεν παράγεται καθόλου μελανίνη στο σώμα. Κανένας albino, όμως δεν μπορεί να μιλήσει από τη στιγμή της γέννησής του.

Στην απορία του Λάμεχ φαίνεται πως η πεποίθηση για τις αναπαραγωγικές ικανότητες των αγγέλων ήταν κοινή και δεν θα μπορούσε να είχε επηρεαστεί από τον Ενώχ, αφού ο τελευταίος μόλις τότε αποκάλυψε στο Μαθουσάλα την πτώση των Εγρήγορων και τον επερχόμενο κατακλυσμό.

Θα μπορούσε η περιγραφή του Νώε να είναι μια συμβολική αναφορά στη δημιουργία της λευκής φυλής; Δυστυχώς δεν υπάρχουν επιβεβαιωμένα στοιχεία για τόσο μεγάλη αρχαιότητα των Εβραίων ούτε και υπάρχουν αναφορές για την εμφάνιση των υιών του Νώε. Εδώ, όπως και στην ιστορία του κατακλυσμού, φαίνεται ίσως πιο έντονα από ποτέ η πιθανότητα επιρροής των αντιγραφέων ή και των συγγραφέων από προγενέστερές τους πηγές.

Ο Ενώχ ζούσε ήδη με τους αγγέλους σε έναν τόπο μακρινό μεν αλλά προσβάσιμο από το Μαθουσάλα. Που μπορεί να ήταν αυτός ο τόπος κανείς δεν γνωρίζει. Πάντως, μετά από κει ο Ενώχ ανελήφθη στους ουρανούς.

Στέκουν λογικά οι απόψεις όλων εκείνων που ισχυρίζονται ότι δεν ήταν άγγελοι αλλά νοήμονα όντα από άλλους πλανήτες που συνευρέθησαν με τις θνητές κατεβαίνοντας από τα ιπτάμενα οχήματά τους και λόγω της διαφοράς στο γενετικό υλικό γέννησαν γίγαντες; Αυτό το αφήνω στην κρίση σας.

Επίλογος.
Το βιβλίο του Ενώχ παρουσιάστηκε εντελώς συνοπτικά και με μεγαλύτερο βάρος στην πτώση των αγγέλων και λιγότερο στη γέννηση του Νώε. Φυσικά όμως, το κείμενο δεν περιλαμβάνει μόνο αυτά τα γεγονότα αλλά και περιγραφές για άλλες σφαίρες ύπαρξης, ερμηνείες των ουράνιων φαινομένων, τα ονόματα των «αρχόντων» των ουράνιων σωμάτων ή αγγέλων των δυνάμεων, όπως χαρακτηριστικά αναφέρονται. Τα αποσπάσματα αυτά περιέχουν πολλά δυσνόητα σημεία και αποτελούν πρόσφορο έδαφος για μελέτη.

Ο αποκλεισμός του βιβλίου από τη σειρά της Παλαιάς Διαθήκης είναι κατανοητός εφόσον τα όσα περιγράφονται αντιτίθενται στις παραδόσεις που ασπάστηκε η εκκλησία στην προσπάθειά της να εισάγει ένα νέο δόγμα, απαλλαγμένο από παλαιές αντιλήψεις παρεμφερών δογμάτων. Το κατά πόσο το πέτυχε αυτό η εκκλησία είναι ένα θέμα που δεν αφορά το συγκεκριμένο άρθρο.

Ο Θεός του Ενώχ είναι ο τυπικός Θεός ολόκληρης της Παλαιάς Διαθήκης. Σκληρός, τιμωρός, αμετάπειστος, μεγαλειώδης μπροστά στην παντοδυναμία του, ανυποχώρητος μπροστά στη συγγνώμη των εκπεσόντων, με υποψίες ανθρώπινων συναισθημάτων και κυρίως οργής.

Οι Δαίμονες που ταλαιπωρούν του ανθρώπους δεν είναι στον Ενώχ οι Εγρήγοροι. Αυτοί περιγράφονται μάλλον ως θλιβερές φιγούρες, σε αντίθεση με τη χριστιανική παράδοση που τους θεωρεί υπαίτιους κάθε κακού. Στον Ενώχ τα πνεύματα των Γιγάντων είναι εκείνα που προκαλούν τα δεινά, εγκλωβισμένα στην κατώτερη υλική διάσταση από την οποία και γεννήθηκαν.

Η έννοια της απόκτησης γνώσης είναι επίσης διφορούμενη. Από τη μια θεωρείται αμαρτωλή, που τη μετέδωσαν οι εκπεσόντες Εγρήγοροι και από την άλλη ο Ενώχ προσφέρει άφθονη από αυτή. Ενώ δηλαδή παραχωρεί μερικές αστρονομικές και αστρολογικές γνώσεις, μέμφεται τον Ακιβιήλ, τον Ταμιήλ και τον Ασαραβήλ που δίδαξαν τα ίδια πράγματα στις θυγατέρες των ανθρώπων. Οι ομοιότητες με την ιστορία των Τιτάνων και κυρίως με τον Προμηθέα είναι εμφανείς.

Και είναι να αναρωτιέται κανείς εάν όλος αυτός ο τεχνολογικός πολιτισμός που έχουμε αναπτύξει, που μπορεί να καταστρέψει αλλά και να σώσει, ξεκίνησε από ένα μίασμα ή αν είναι ένα Θεϊκό δώρο.

Ποιος Θεός που δεχόμαστε ότι είναι η τέλεια ύπαρξη θα είχε ελαττώματα τόσο εκδικητικά, τόσο ανθρώπινα, που θα στερούσε από τα αγαπημένα του πλάσματα τις γνώσεις για να καλυτερεύσουν τη ζωή τους;

Για αυτό, το βιβλίο του Ενώχ, άσχετα με την ορθότητα ή μη των διηγήσεών του, όπως και όλα της Παλαιάς Διαθήκης, προσφέρονται για γόνιμους προβληματισμούς γύρω από θρησκευτικά- θεολογικά και όχι μόνο ζητήματα.

Βιβλιογραφία:
1. Γένεση, Αδελφότητα θεολόγων « Ο Σωτήρ».

2. Βιβλίον του Ενώχ, Γρηγ. Κατσαρέα, εκδόσεις Σπανός.

3. Η Καινή Διαθήκη, μετάφραση � αν. Τρεμπέλα, εκδόσεις Σωτήρα.

4. Θεϊκές Επαφές, Ζεκάρια Σίτσιν, εκδόσεις Έσοπτρον.

5. Η βιογραφία του Διαβόλου, Peter Stanford, εκδόσεις Αρχέτυπο

Γιατί Πιστεύουμε;

Η γνώση που συγκεντρώνουμε από τις επιστημονικές μελέτες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πως ερμηνεύουμε τα στοιχεία. Οι ερμηνείες, όμως, υπακούν στους ίδιους κανόνες που διέπουν τις αντιλήψεις μας για την πραγματικότητα. Είναι γεμάτες παραδοχές, γενικεύσεις, παραλείψεις και λάθη.

Στις κοινωνικές επιστήμες, αυτά τα λάθη αποκαλούνται γνωστικές προκαταλήψεις. Αυτές οι προκαταλήψεις είναι ενσωματωμένες τόσο στους αντιληπτικούς και τους συναισθηματικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου όσο και στους γνωστικούς.

Μέχρι να φτάσει η αντιληπτική πληροφορία στη συνείδηση, το άτομο έχει προλάβει να την μετατρέψει σε κάτι καινούργιο και μοναδικό. Αυτή η ανακατασκευή της πραγματικότητας αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζουμε τα πιστεύω μας για τον κόσμο.

Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των πιστεύω μας παίζει επίσης η λογική, η ορθή σκέψη και η κοινωνική συναίνεση. Οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν και τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τον κόσμο. Αν εντοπίσουμε αυτές τις προκαταλήψεις, μπορούμε να γίνουμε πιο πιστοί. Τα τελευταία 50 χρόνια, ερευνητές, επιστήμονες, ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι ταυτοποίησαν εκατοντάδες γνωστικές, κοινωνικές και συμπεριφορικές διαδικασίες, αλλά και διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Παρακάτω, συγκέντρωσα 27 προκαταλήψεις τις οποίες θεωρώ απαραίτητες για την αξιολόγηση των αντιλήψεών μας και των πιστεύω μας για τον κόσμο.

Η προκατάληψη της οικογένειας. Όλοι μας έχουμε την προδιάθεση να πιστεύουμε αυτόματα τις πληροφορίες που μας παρέχουν μέλη της οικογένειάς μας και στενοί φίλοι. Από τότε που γεννιόμαστε, ο εγκέφαλός μας βασίζεται σε αυτά τα άτομα, γι’ αυτό και τείνουμε να αποδεχόμαστε τον κόσμο χωρίς να ελέγχουμε τα γεγονότα.

Η προκατάληψη της εξουσίας. Τείνουμε να πιστεύουμε ανθρώπους που κατέχουν θέσεις ισχύος και γοήτρου. Τους θεωρούμε πιο αξιόπιστους, χωρίς να ελέγχουμε τις πηγές τους.

Η προκατάληψη της γοητείας. Θεωρούμε πιο αξιόπιστους τους πιο ψηλούς και γοητευτικούς ανθρώπους, επειδή ο εγκέφαλός μας έλκεται από αυτό που τον ευχαριστεί αισθητικά. Οι πιο ευπαρουσίαστοι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες να μας πείσουν.

Η προκατάληψη της επιβεβαίωσης. Έχουμε την τάση να δίνουμε έμφαση σε πληροφορίες που στηρίζουν τα πιστεύω μας, ενώ υποσυνείδητα αγνοούμε ή απορρίπτουμε πληροφορίες που τα αντικρούουν. Από τη στιγμή που τα πιστεύω μας έχουν ενσωματωθεί στο νευρικό μας κύκλωμα, στοιχεία που αντιτίθεται σε αυτά δεν μπορούν πολλές φορές να εισβάλλουν στις υπάρχουσες διαδικασίες του εγκεφάλου.

Η προκατάληψη της αυτοεξυπηρέτησης. Σε συνδυασμό με την προκατάληψη της επιβεβαίωσης, εμφανίζουμε επίσης την τάση να συντηρούμε πεποιθήσεις που ευνοούν τα προσωπικά μας συμφέροντα και τους προσωπικούς μας στόχους.

Η προκατάληψη της ομάδας. Υποσυνείδητα, υιοθετούμε ευνοϊκή μεταχείριση για τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας και σπάνια αμφισβητούμε τα πιστεύω τους, επειδή ο εγκέφαλός μας είναι έτσι κατασκευασμένος, ώστε να αναζητά τη συμφωνία με τους γύρω του.

Η προκατάληψη για άτομα εκτός ομάδας. Γενικά, απορρίπτουμε ή υποτιμούμε τα πιστεύω ανθρώπων που δεν ανήκουν στην ομάδα μας, κυρίως όταν οι πεποιθήσεις τους διαφέρουν αισθητά από τις δικές μας. Επιπλέον, έχουμε τη βιολογική προδιάθεση να αναστατωνόμαστε όταν ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους διαφορετικού εθνοτικού και πολιτιστικού υποβάθρου – έστω κι αν είναι μέλη της ομάδας μας.

Η προκατάληψη της κοινωνικής συναίνεσης. Όσο περισσότερο οι άλλοι συμφωνούν μαζί μας, τόσο περισσότερο πιστεύουμε ότι οι πεποιθήσεις μας είναι αληθινές. Αντίθετα, όσο περισσότερο διαφωνούν οι άλλοι μαζί μας, τόσο πιθανότερο είναι να καταπιέσουμε και να αμφισβητήσουμε τα ίδια μας τα πιστεύω – ακόμα κι όταν είναι σωστά.

Η προκατάληψη του πλήθους. Αυτή η προκατάληψη αντικατοπτρίζει την τάση μας να υιοθετούμε το σύστημα πεποιθήσεων της ομάδας στην οποία ανήκουμε. Όσο περισσότεροι άνθρωποι μας περιβάλλουν, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να τροποποιήσουμε τα πιστεύω μας για να ταιριάζουν με τα δικά τους.

Η προκατάληψη της προβολής. Συχνά υποθέτουμε, χωρίς να το επαληθεύουμε, ότι τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας έχουν παρόμοια πιστεύω, παρόμοιες ηθικές αξίες και βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια μας. Η CIA περιγράφει αυτή την προκατάληψη ως τη νοοτροπία “όλοι σκέφτονται όπως εμείς” και τη θεωρεί μια από τις πιο επικίνδυνες – επειδή οι διαφορετικοί πολιτισμοί και οι διαφορετικοί τύποι ανθρώπων (όπως οι τρομοκράτες) δεν σκέφτονται όπως εμείς.

Η προκατάληψη της προσμονής. Όταν ψάχνουμε για πληροφορίες, ή όταν κάνουμε κάποια έρευνα, έχουμε την τάση να “ανακαλύπτουμε” αυτό ακριβώς που ψάχνουμε. Στην ιατρική, οι διπλά τυφλές μελέτες έχουν σκοπό να εξαλείψουν αυτή τη διαβρωτική προκατάληψη.

Η προκατάληψη των “μαγικών αριθμών”. Οι αριθμοί επηρεάζουν τα πιστεύω μας εξαιτίας των ισχυρών ποσοτικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Όσο πιο μεγάλος και υποβλητικός είναι ένας αριθμός, τόσο μεγαλύτερη είναι και η συναισθηματική του αντίδραση. Κι αυτή με τη σειρά της ενδυναμώνει την εμπιστοσύνη μας στην πληροφορία που προσδιορίζεται ποσοτικά.

Η προκατάληψη της πιθανότητας. Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι είμαστε πιο τυχεροί από τους άλλους και ότι μπορούμε να καταπολεμήσουμε τις ανισότητες (άτομα με κατάθλιψη τείνουν να πιστεύουν το αντίθετο). Αυτή η αισιοδοξία είναι επίσης γνωστή ως η προκατάληψη του τζογαδόρου.
Αν στρίψεις ένα νόμισμα, και φέρεις κορώνα 9 φορές στη σειρά, οι περισσότεροι άνθρωποι θα στοιχηματίσουν πολλά λεφτά ότι την επόμενη φορά θα είναι γράμματα. Φυσικά, οι πιθανότητες παραμένουν ίδιες κάθε φορά που στρίβεις ένα νόμισμα: πάντα υπάρχουν 50 τοις εκατό πιθανότητες να φέρεις γράμματα.
Επίσης, όλοι κουβαλάμε “μαγικές” προκαταλήψεις από την παιδική μας ηλικία. Έτσι, πολλοί ενήλικες, κυρίως οι τζογαδόροι, έχουν πάνω τους διάφορα φυλαχτά (ένα τετράφυλλο τριφύλλι, ένα λαγοπόδαρο, ένα νόμισμα) που υποτίθεται ότι τους φέρνουν τύχη.

Η προκατάληψη της αιτίας-αποτελέσματος. Ο εγκέφαλός μας έχει την προδιάθεση να κάνει συνειρμούς ανάμεσα σε δύο γεγονότα, ακόμη κι όταν δεν υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ τους. Αν πιεις κάποιο βότανο και σου περάσει το κρυολόγημα, τότε αποδίδεις την ανάρρωσή σου στο βότανο αυτό, έστω κι αν σε αυτό συνέβαλαν στην πραγματικότητα δεκάδες άλλοι άσχετοι παράγοντες.

Η προκατάληψη της ευχαρίστησης. Τείνουμε να πιστεύουμε ότι οι ευχάριστες εμπειρίες αντικατοπτρίζουν μεγαλύτερες αλήθειες απ’ ό,τι οι δυσάρεστες εμπειρίες. Εν μέρει επειδή τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου βοηθούν στον έλεγχο της δύναμης των αντιλήψεων, των αναμνήσεων και των σκέψεων.

Η προκατάληψη της προσωποποίησης. Δείχνουμε ιδιαίτερη προτίμηση στο να δίνουμε αρετές έμψυχων όντων σε άψυχα αντικείμενα. Επίσης. συνηθίζουμε να δίνουμε ανθρώπινη μορφή ή μορφή ζώου σε αφηρημένα ερεθίσματα (σκιές, συγκεχυμένους θορύβους, κ.λπ.). Αυτή η αντιληπτική και γνωστική λειτουργία πυροδοτεί διάφορες δεισιδαιμονίες.

Η προκατάληψη της αντίληψης. Ο εγκέφαλός μας υποθέτει αυτόματα ότι οι αντιλήψεις και τα πιστεύω μας αντιπροσωπεύουν αντικειμενικές αλήθειες για τον εαυτό μας και τον κόσμο. Εξ ου και η έκφραση “Αν δεν το δω, δεν το πιστεύω”.

Η  προκατάληψη της επιμονής. Όταν πιστεύουμε σε κάτι, επιμένουμε ότι είναι αληθινό, ακόμη κι όταν έχουμε στη διάθεσή μας στοιχεία που λένε το αντίθετο. Και όσο περισσότερο συντηρούμε ορισμένες πεποιθήσεις, τόσο πιο βαθιά εντυπώνονται στο νευρικό μας κύκλωμα.

Η προκατάληψη της ψευδούς μνήμης. Ο εγκέφαλός μας τείνει να συγκρατεί για περισσότερο χρονικό διάστημα ψευδείς απ’ ότι αληθείς μνήμες. Επίσης, είναι εύκολο να εμφυτεύσεις ψευδείς μνήμες σε άλλους όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και οι πληροφορίες είναι αληθοφανείς.

Η προκατάληψη της θετικής μνήμης. Όταν αναπολούμε το παρελθόν, τείνουμε να ωραιοποιούμε τα γεγονότα και να τους δίνουμε μια πιο θετική δύναμη από την πραγματική.

Η προκατάληψη της λογικής. Έχουμε την τάση να πιστεύουμε επιχειρήματα που μας φαίνονται πιο λογικά. Επίσης, συνηθίζουμε να αγνοούμε πληροφορίες που δεν μας φαίνεται ότι βγάζουν νόημα. Όπως έχει πει ο Γουίλιαμ Τζέημς: “Κατά κανόνα, δεν πιστεύουμε τα γεγονότα και τις θεωρίες που φαίνονται άχρηστες”.

Η προκατάληψη της πειθούς. Όταν διαφωνούμε για κάποιο θέμα, πιστεύουμε συνήθως εκείνον που έχει πιο δραματικά και συναισθηματικά επιχειρήματα για μια άποψη. Ο εγκέφαλός μας τείνει να συντονίζεται με τους καλούς ομιλητές, με αποτέλεσμα αν κινδυνεύουμε να πιαστούμε αιχμάλωτοι των συναισθημάτων και των πεποιθήσεών τους.

Η προκατάληψη του πρώτου. Δίνουμε περισσότερο βάρος και θυμόμαστε πιο εύκολα ονόματα και πληροφορίες που αναγράφονται πρώτα σε μια λίστα.

Η προκατάληψη της αβεβαιότητας. Ο εγκέφαλός μας δεν συμπαθεί την αβεβαιότητα και την αοριστία. Γι’ αυτό, από το να μην είμαστε σίγουροι, προτιμάμε είτε να πιστεύουμε είτε να μην πιστεύουμε.

Η προκατάληψη των συναισθημάτων. Τα δυνατά συναισθήματα συνήθως παρεμποδίζουν τη λογική και την ορθή κρίση. Ο θυμός έχει την τάση να μας δημιουργεί την πεποίθηση ότι έχουμε δίκιο και το σωστό με το μέρος μας. Η αγωνία υπονομεύει αυτήν ακριβώς την πεποίθηση, ενώ η κατάθλιψη επισκιάζει τις αισιόδοξες πεποιθήσεις.

Η προκατάληψη της δημοσιότητας. Οι εκδότες βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών προτιμούν να εκδίδουν έργα με αίσιο τέλος, ενώ απορρίπτουν έργα με αρνητική έκβαση. Έτσι, μια έρευνα που δεν έχει επίδραση στον κόσμο έχει λιγότερες πιθανότητες να δημοσιευθεί σε σχέση με ένα εύρημα με θετικά αποτελέσματα. Μια άλλη διάσταση αυτής της προκατάληψης είναι η τάση των αναγνωστών να θεωρούν αυτόματα αλήθεια ό,τι δημοσιεύεται, ακόμη κι αν αποτελεί δημοσίευμα του κίτρινου τύπου.

Η προκατάληψη του τυφλού σημείου. Τελευταία, αλλά πολύ σημαντική, είναι η προκατάληψη που οι επιστήμονες αποκαλούν “προκατάληψη του τυφλού σημείου”. Οι περισσότεροι άνθρωποι αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν πόσες γνωστικές προκαταλήψεις έχουν στην πραγματικότητα ή πόσο συχνά πέφτουν θύμα αυτών τους των προκαταλήψεων.

Οι διαφημιστές και οι πολιτικοί έχουν πλήρη επίγνωση αυτών των τυφλών σημείων και στοχεύουν επίτηδες στις δικές μας προκαταλήψεις για να πουλήσουν τα προϊόντα ή τις ιδέες τους. Ως ένα βαθμό, όλοι μας χειραγωγούμε τους άλλους προκειμένου να τους πείσουμε να ενστερνιστούν τα δικά μας πιστεύω.

Το κάνουν οι γονείς με τα παιδιά τους, οι δάσκαλοι με τους μαθητές τους, οι ερευνητές με τους συναδέλφους τους, οι εραστές μεταξύ τους. Δυστυχώς, συχνά το κάνουμε χωρίς να συνειδητοποιούμε τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του άλλου.

Η ψευδαίσθηση της αλήθειας

Αν δεχτούμε ότι ακόμη και ο τόνος της φωνής του εκφωνητή παίζει σπουδαίο επικοινωνιακό ρόλο δίνοντας έμφαση σε μια συγκεκριμένη ειδησεογραφική οπτική, αντιλαμβανόμαστε ότι τα περιθώρια ανάμεσα σ’ αυτό που λέμε είδηση και σχόλιο είναι όχι δυσδιάκριτα, αλλά αξεδιάλυτα. Ο Ουμπέρτο Έκο στο κείμενό του «Η Ψευδαίσθηση της Αλήθειας» είναι κατηγορηματικός: «Η υπόθεση της αντικειμενικότητας αποτελεί μέρος της “ιδεολογίας” της σύγχρονης δημοσιογραφίας, αλλά πρέπει να είναι σαφές ότι πρόκειται ακριβώς για μια “ιδεολογική” σκοπιά» και συνεχίζει:

«Λέγοντας “ιδεολογική” σκοπιά, θέλω να πω ότι πρόκειται για θεωρητική υπερδομή κατασκευασμένη για να καλύψει άλλα πράγματα» για να ολοκληρώσει: «… επομένως το να μιλάει κανείς για το μύθο της αντικειμενικότητας δε σημαίνει ότι κάνει “ψευδοφιλοσοφικές έρευνες”, αλλά ακριβώς το αντίθετο: σημαίνει ότι καταγγέλλει μια ψευδοφιλοσοφική θεωρία, δηλαδή τον ιδεολογικό μύθο της αντικειμενικότητας».

Όμως, η απόρριψη της αντικειμενικότητας στη δημοσιογραφία, ως ψευδοέννοια, δε συνεπάγεται ούτε την κατάργηση της δημοσιογραφικής επικοινωνίας με το κοινό, ούτε την απαξίωση της δημοσιογραφικής εντιμότητας, ούτε – πολύ περισσότερο – την ακύρωση του δημοσιογραφικού καθήκοντος, αλλά την περαιτέρω ανάδειξη της σημασίας της ενημέρωσης, που, ως ξεκάθαρη δημοσιογραφική παρέμβαση, οφείλει να αναπροσαρμοστεί κάτω από τα νέα δεδομένα, τα δεδομένα της ομολογούμενης υποκειμενικότητας.

Γιατί η έννοια του αντικειμενικού, δημοσιογραφικά τουλάχιστον, εμπεριέχει την έννοια της αυθεντίας ή αλλιώς της αδιαπραγμάτευτης αλήθειας, που μόνο ως καθηλωτικός μηχανισμός μπορεί να λειτουργήσει μετατρέποντας την ειδησεογραφική παρουσίαση σε τρόπο πειθούς, δηλαδή μεθοδευμένη χειραγώγηση.

Η κατάρρευση της δημοσιογραφικής αντικειμενικότητας γίνεται από τον Έκο απολύτως ανεπιτήδευτα, θα λέγαμε σαν κάτι αδιαπραγμάτευτα φυσικό, στα όρια του αυτονόητου. Η επιλογή των ειδήσεων που θα προβληθούν «και είναι μοιραίο, γιατί μια εφημερίδα δεν μπορεί να περιλάβει το σύμπαν» είναι μόνο η αφετηρία της αναπόφευκτης υποκειμενικότητας. Με τι κριτήρια θα γίνουν οι επιλογές των ειδήσεων; Ποια θα είναι η σειρά τους; Πόσος χρόνος ή χώρος θα αφιερωθεί σε κάθε είδηση; Αν μιλάμε για εφημερίδα, σε ποια σελίδα θα τοποθετηθεί η είδηση; Αν μιλάμε για τηλεόραση, ποιες ειδήσεις θα περάσουν με μικρά γράμματα από το κάτω μέρος της οθόνης;

Αν δεχτούμε ότι ακόμη και ο τόνος της φωνής του εκφωνητή παίζει σπουδαίο επικοινωνιακό ρόλο δίνοντας έμφαση σε μια συγκεκριμένη ειδησεογραφική οπτική, αντιλαμβανόμαστε ότι τα περιθώρια ανάμεσα σ’ αυτό που λέμε είδηση και σχόλιο είναι όχι δυσδιάκριτα, αλλά αξεδιάλυτα. Φυσικά, η προτεραιότητα των ειδήσεων βασίζεται σε κάποιες σταθερές και δε χρειάζεται να αναλύσουμε ούτε την εγγύτητα, ούτε την επικαιρότητα, ούτε τη σπανιότητα, ούτε τίποτε από όλα αυτά που καθορίζουν τις δημοσιογραφικές επιλογές και που θεωρούνται δεδομένα.

Οι ξεκάθαρα πολιτικές (και κομματικές) προτιμήσεις εφημερίδων και τηλεοπτικών σταθμών, που πληρούν απόλυτα τους κανόνες περί εγγύτητας, σπανιότητας κτλ, είναι η πιο ξεκάθαρη απόδειξη ότι η είδηση δεν αφορά το επικοινωνιακό πλαίσιο μιας ανακοίνωσης – που κι αυτή μπορεί να έχει σαφείς υποκειμενισμούς – αλλά μιας ολόκληρης παρουσίασης, που, τηλεοπτικά τουλάχιστον, παίρνει διαστάσεις δημόσιου θεάματος.

Το γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι μιλούν περισσότερο από όλους τους καλεσμένους ή ότι διακόπτουν επιλεκτικά τους ομιλητές, αποδεικνύει ότι δεν είναι διεκπεραιωτές, αλλά καθοδηγητές της συζήτησης. Υπό αυτούς τους όρους (χωρίς να συνυπολογίσουμε τις περίεργες κοσμικές συναντήσεις απόλυτης εγκαρδιότητας μεταξύ πολιτικών, επιχειρηματιών των ΜΜΕ και δημοσιογράφων) είναι μάλλον αστείο να μιλάμε για αντικειμενικότητα.

Βέβαια, χωρίς να αναφερόμαστε σε περιπτώσεις διαπλοκής, όχι μόνο δεν είναι κακό να εκφράζει ο δημοσιογράφος την αναπόφευκτη υποκειμενικότητά του, αλλά ως ένα βαθμό ίσως είναι και θεμιτό, αφού μόνο το πρίσμα της υποκειμενικής παρουσίασης – ανάλυσης είναι που εξασφαλίζει αυτό που ονομάζουμε πλουραλισμό στην ενημέρωση: «Ο δημοσιογράφος δεν έχει το χρέος να είναι αντικειμενικός. Έχει το χρέος να παίζει το ρόλο του μάρτυρα. Πρέπει να λέει ό,τι ξέρει και πρέπει (αφού, για παράδειγμα, εκθέσει τις απόψεις και των δυο μερών που έχουν εμπλακεί σε μια διαμάχη) να λέει ποια είναι η δική του γνώμη».

Η συνείδηση – από την πλευρά του κοινού – της δημοσιογραφικής υποκειμενικότητας είναι η απαρχή της δικής του κρίσης. Η λειτουργία της δημοσιογραφίας ως αφετηρία κι όχι ως καταστάλαγμα σκέψης είναι η συμμετοχική ενημέρωση, δηλαδή η ενημέρωση που λειτουργεί συνειδητά ως βάση του προβληματισμού κι αυτό δεν έχει καμία σχέση με την επιβολή που πρέπει να επιτευχθεί με φωνές και τηλεοπτικούς τσαμπουκάδες. Η επίκληση της αντικειμενικότητας, είναι η επίκληση της δεδομένης προσωπικής υπεροχής που εκμηδενίζει όλες τις αντιστάσεις.

Ο έσχατος λαϊκισμός που εξασφαλίζει την παθητικότητα: «Ενάντια σ’ αυτή την ιδεολογία πρέπει να αγωνιστεί η δημοσιογραφία, αν θέλει να είναι δημοκρατική δημοσιογραφία. Δηλαδή, κατά τη γνώμη μου, το καθήκον του δημοσιογράφου δεν είναι να πείσει τον αναγνώστη ότι αυτός λέει την αλήθεια, αλλά να τον προειδοποιήσει ότι αυτός λέει τη “δική του” αλήθεια. Ότι υπάρχουν όμως κι άλλες».
Το γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι μιλούν περισσότερο από όλους τους καλεσμένους ή ότι διακόπτουν επιλεκτικά τους ομιλητές, αποδεικνύει ότι δεν είναι διεκπεραιωτές, αλλά καθοδηγητές της συζήτησης.

Τις τελευταίες μέρες παρακολουθούμε ίσως τις πιο ένδοξες στιγμές της δημόσιας τηλεόρασης από δημοσιογραφική άποψη. Σοβαρές ειδήσεις, ελεύθερη έκφραση, καμία προσπάθεια συσκότισης. Θέματα που αφορούν πραγματικά την κοινωνία βρίσκονται σε πρώτο πλάνο από την αφάνεια που ήταν μέχρι τώρα.

Ίσως η καλύτερη τηλεόραση που είδαμε ποτέ και σίγουρα η πραγματική δημόσια τηλεόραση που θα έπρεπε να έχουμε. Το θέμα της αντικειμενικής δημοσιογραφίας στην πολύ υψηλής ποιότητας δημόσια τηλεόραση των τελευταίων ημερών κρίνεται μάλλον άστοχο – έως γελοίο, αφού το να ζητά κανείς αντικειμενικότητα από ανθρώπους που διεκδικούν να μη χάσουν τη δουλειά τους είναι προφανής παραλογισμός.

Οι δημοσιογράφοι της δημόσιας τηλεόρασης δεν έχουν πια καμία ανάγκη επίκλησης του αντικειμενικού, καθώς δεν έχουν τίποτα να χάσουν. Η μεταβολή της ποιότητας της δημοσιογραφίας της δημόσιας τηλεόρασης από τη μια μέρα στην άλλη έγκειται σε ένα και μοναδικό παράγοντα. Την αποτίναξη οποιασδήποτε άνωθεν επιρροής. Η κατ’ επέκταση απαλλαγή από οποιαδήποτε επίφαση αντικειμενικότητας όχι μόνο δεν συνέβαλε αρνητικά, αλλά έφερε στο φως τις αληθινές διαστάσεις της δημοσιογραφίας.

Η εντιμότητα της δηλωμένα υποκειμενικής γνώμης, που δεν άγεται και φέρεται και που διατηρεί την αξιοπρέπεια της προσωπικής έκθεσης στα γεγονότα όχι μόνο δεν αλλοιώνει την είδηση ή δεν συμβάλλει στη χειραγώγηση κτλ, αλλά εκμηδενίζει όλες τις πιθανότητες εξαπάτησης, αφού καθιστά σαφές ότι εκθέτει υποκειμενικές απόψεις που χρήζουν προσωπικής κριτικής. Η συμφωνία ή διαφωνία είναι απόλυτη ευθύνη του θεατή.

Η μοναδική προϋπόθεση είναι η τιμιότητα της διαμορφωμένης υποκειμενικότητας, που δεν αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση άνωθεν ή προσωπικών συμφερόντων, που είναι δηλαδή απαλλαγμένη από όλες τις σκοπιμότητες (και η διεκδίκηση εργασίας από τους υπαλλήλους της δημόσιας τηλεόρασης δεν συγκαταλέγεται ούτε στις σκοπιμότητες, ούτε στα συμφέροντα), αφού μόνο έτσι ματαιώνεται κάθε διάθεση επιβολής μέσω της δήθεν αντικειμενικότητας.

Κι αν πολλοί ισχυρίζονται ότι η δημόσια τηλεόραση είναι εξ’ ορισμού ανελεύθερη από τις παρεμβάσεις της εκάστοτε εξουσίας, η ιδιωτική δεν είναι καθόλου απαλλαγμένη από παρόμοιες παρεμβάσεις που κινούνται ανάμεσα σε κατασκευαστικές εταιρείες και περίπλοκα οικονομικά συμφέροντα. Κι αν η χρηματοδότηση της δημόσιας τηλεόρασης από το κράτος δημιουργεί σχέσεις; εξάρτησης, τα κρατικοδίαιτα ιδιωτικά κανάλια που αποδεικνύονται ακριβότερα για τον πολίτη και που λειτουργούν με ξεκάθαρη πολιτική ανοχή, αφού επί της ουσίας είναι παράνομα, δεν μπορούν να θεωρούνται απαλλαγμένα από τέτοιες εξαρτήσεις.

Η διαφορά είναι ότι η δημόσια τηλεόραση μπορεί να διεκδικήσει ανεξαρτησία με νομοθετική ρύθμιση που να εξασφαλίζει την αποφυγή οποιασδήποτε πολιτικής παρέμβασης, ενώ τα ιδιωτικά κανάλια προφανώς δεν μπορούν να απαλλαχτούν από τα συμφέροντα των ιδιοκτητών τους. Ο πόλεμος με τις συχνότητες που έρχεται τώρα στην επιφάνεια δεν είναι παρά πόλεμος κυριαρχίας στο τηλεοπτικό τοπίο και η μάχη της τηλεοπτικής επιβολής δεν είναι παρά μάχη συμφερόντων.

Αν δεν ξεκαθαριστούν θεσμικά τα ζητήματα λειτουργίας της τηλεόρασης, τότε η μάχη αυτή θα μαίνεται ανεξέλεγκτα και το ανεξέλεγκτο επιφέρει το δίκιο του ισχυρού. Υπό αυτούς τους όρους, οι στρατευμένα επιβαλλόμενες απόψεις γίνονται αναγκαστικά καθεστώς και η επίκληση της αντικειμενικότητας, από κούφια έννοια, γίνεται επικίνδυνη πρακτική προώθησης ιδεολογημάτων. Ή, για το πούμε απλούστερα, όταν ακούμε για πολλή αντικειμενικότητα, όχι μόνο πρέπει να έχουμε μικρό καλάθι, αλλά να ψάχνουμε και το λάκκο στη φάβα.