ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ: ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Περί του ενυπνίου 9 κ.εξ.

(Μιλάει η προσωποποιημένη Παιδεία, που εμφανίζεται στο όνειρο του συγγραφέα.) «Εγώ, παιδί μου, είμαι η Παιδεία, οικεία πια και γνώριμη σε σένα, παρόλο που δεν με δοκίμασες ακόμα ως το τέλος. Αν πιστέψεις σε μένα, πρώτα απ’ όλα έχω να σου δείξω πολλά έργα παλαιών ανδρών και να σου ανιστορήσω θαυμαστά κατορθώματα και λόγους αυτών και να σε φέρω σε επαφή με καθετί, σαν να λέμε· και την ψυχή, που είναι το πιο σημαντικό κομμάτι σου, να σου στολίσω με πολλά και καλά στολίδια- με σωφροσύνη, δικαιοσύνη, ευσέβεια, πραότητα, επιείκεια, σύνεση, καρτερία, με τον έρωτα για τα ωραία, με τη ροπή προς τα πιο υψηλά· αυτά είναι στ’ αλήθεια ο άμωμος στολισμός της ψυχής. Δεν θα σου ξεφεύγει τίποτε από τα παλιά και τίποτε από αυτά που πρέπει να γίνουν τώρα- αλλά μαζί μου θα προβλέπεις ακόμα και τα μελλούμενα, και γενικά όλα όσα υπάρχουν, θεία και ανθρώπινα, θα σου τα μάθω σύντομα.

«Και συ, ο τωρινός φτωχούλης, ο γιος του πάσα ένα σε λίγο χρόνο θα γίνεις ζηλευτός, θα σε φθονούν όλοι, θα δέχεσαι τιμές κι επαίνους, θα ευημερείς για τις αρετές σου και θα σε λοξοκοιτάζουν αυτοί που είναι ανώτεροι στη γενιά και στα πλούτη. Ακόμη κι αν ταξιδέψεις κάπου, ούτε στην ξένη χώρα θα είσαι άγνωστος και αφανής. Θα σε εφοδιάσω με τέτοια χαρακτηριστικά, ώστε καθένας που θα σε βλέπει θα σκουντάει τον διπλανό του και θα δείχνει με το δάχτυλο, λέγοντας: “Να τος αυτός που σου ‘λεγα”. Αν πάλι οι φίλοι ή η πόλη ολόκληρη έχουν ν’ αντιμετωπίσουν κάποια σημαντική υπόθεση, σε σένα όλοι προσβλέπουν. Κι αν καμιά φορά τύχει να μιλήσεις κάπου, οι περισσότεροι θα σε ακούνε με ανοιχτό το στόμα, θα θαυμάζουν και θα μακαρίζουν εσένα για την ευφράδειά σου και τον πατέρα σου για την καλή του μοίρα. Αλλά και αυτό που λέγεται, ότι μερικοί άνθρωποι γίνονται αθάνατοι, κι αυτό θα σ’ το προσφέρω. Διότι, αν θα φύγεις και ο ίδιος από τη ζωή, ποτέ δεν θα πάψεις να συναναστρέφεσαι τους μορφωμένους και να συνομιλείς με τους άριστους. Κοίτα τον Δημοσθένη, τίνος γιος ήταν και πόσο σπουδαίο τον έκανα εγώ. Κοίτα τον Αισχίνη, που ήταν γιος τυμπανίστριας, κι όμως χάρη σε μένα τον κανάκευε ο Φίλιππος. Και στον ίδιο τον Σωκράτη, που ανατράφηκε από αυτή εδώ τη Γλυπτική, κι αμέσως μόλις κατάλαβε τι είναι το καλύτερο της ξέφυγε και αυτομόλησε προς εμένα, ακούς τι εγκώμια του ψάλλουν όλοι».