Γάϊδαρος

« Στην Ελλάδα υπήρχαν 508.000 γαϊδούρια το 1950, 95.000 το 1995 και λιγότερα από 16.000 το 2008. Μιλάμε βέβαια για τον Equus asinus γιατί τα μεταφορικώς νοούμενα γαϊδούρια αυξάνονται με εκθετικό τρόπο »

Κάποτε τα γαϊδούρια, στεναχωρημένα που τα φόρτωναν διαρκώς και από την ταλαιπωρία τους, έστειλαν πρεσβεία στο Δία καϊ τον παρακαλούσαν νά βάλει τέλος στά βάσανά τους. Κι΄ ο θεός, θέλοντας νά τούς απόδειξη πώς αυτό είναι αδύνατο, τούς απάντησε πώς τότε θα γλυτώσουν άπό τις κακοπάθειες όταν μέ τό κατούρημά τους φτιάξουν ένα ποτάμι. Καί τά γαϊδούρια, νομίζοντας πώς τους τό είπε αληθινά, άπό τότε και μέχρι σήμερα όταν ιδούν ούρα από τό σινάφι τους, στέκουν εκεί καί κατουρούν κι’  αυτά.
Ο αρχαίος όνος.
Ο μεσαιωνικός αείδαρος^[311.28]
O γάιδαρος, γάδαρος ή γαϊδούρι, στο θηλυκό γένος γαϊδάρα,γαδάρα ή γαϊδούρα και στην καθαρεύουσα όνος, είναι κατοικίδιο εξημερωμένο θηλαστικό ζώο που ανήκει στην τάξη περισσοδάκτυλα. Η επιστημονική του ονομασία είναι Equus asinus, είναι δηλαδή ένα είδος του γένους «άλογο» (Equus). Πρόκειται για ζώο που φημίζεται για την παροιμιώδη υπομονή του. Από τη διασταύρωση αλόγου (συγκεκριμένα φοράδας) και γαϊδάρου προέρχεται το μουλάρι, ενώ από τη διασταύρωση αλόγου και θηλυκού γαϊδάρου προέρχεται ο γίννος. Παλαιότερα οι άνθρωποι τον χρησιμοποιούσαν σαν μεταφορικό μέσο.
Στην Ελλάδα υπήρχαν 508.000 γαϊδούρια το 1950, 95.000 το 1995 και λιγότερα από 16.000 το 2008. Μιλάμε βέβαια για τον Equus asinus γιατί τα μεταφορικώς νοούμενα γαϊδούρια αυξάνονται με εκθετικό τρόπο.
Πρωταγωνιστής σε πολλούς μύθους, παροιμιόμυθους και σάτιρες.
π.χ. Στέφανου Σαχλίκη «Γαδάρου, λύκου κι αλωπούς διήγησις ωραία».

Ετυμολογία

Απο τα Γάδαρα της Συρίας όπου μετά από πολλές διασταυρώσεις ονάγρων έφτειαξαν τον πρότυπο γάϊδαρο. Μαλλον η ορθότερη γραφή είναι γάδαροςαντί του συνηθισμένου γάιδαρος.
Αλλη περίεργη ετυμολογία μας δίνει ο Charles Du Cange στο Glossarium ad scriptores mediae et infimae Graecitatis – Tome I, 1688 [311] σελ 28 .

Μιά τέτοια ερμηνεία είναι γιά γέλια. Το «γ» πως προστέθηκε;

Ζωγραφική

Ένα εύρημα είναι ένα graffito του 200 μ.Χ. περίπου , που βρέθηκε στα τείχη της Παλατίνου Λοφου τη Ρώμη. Πρόκειται για ένα σχέδιο ενός σταυρωμένου γάιδαρου. Μια παρωδία ενός χριστιανού φυλακισμένου ο οποίος λατρεύει τον Χριστό. Οι Ρωμαίοι ήταν αναμφίβολα διασκέδαζαν με την ιδεα ότι οι Χριστιανοί λάτρευαν τον Ιησού που είχε σταυρωθεί.  »
Βασει τέτοιων δεδομένων κατηγορήθηκαν οι Ναϊτες ότι λατρεύουν κάποιο σταυρωμένο με κεφάλι γαιδουριού.

LeBrun

Πλήν του Αλογομούρη ο ΛεΜπρέν έκανε τή ερευνά του και για τον γαίδουρομούρη.
Φαίνεται πως οι θεοί, απο αρχαιοτάτων χρόνων, καταδεχόντουσαν το γάιδαρο γιά καβάλα. Στην εικόνα μας ο Ηφαιστος.
Το συνήθειο κληροδοτήθηκε και στά παιδιά τους. Βλ. τηνθριαμβική είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα καθημένου επί μιας όνου.

Δεξιά, το ίδιο θέμα γελοιοποιημένο με τον Σειληνό φορτωμένο και ερεθισμένο εν είδει γαϊδάρου.^[759.24]
Δημήτρης Σαπρανίδης – Ιστορία της Πολιτικής Γελοιογραφίας στην Ελλάδα σελ. 24

Πού μένει το ζώον

Κατοικίδιον ο γάιδαρος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μένει μέσα στο σπίτι. Ουτε καν επί τής στέγης (πβλ. Γάιδαρος στα κεραμίδια). Εχει δικό του οίκημα, και εκεί συγκατοικεί με το άλογο, το μουλάρι και τα βοοειδή. Το αχούρι! Η λεξη ετυμολογείται απο το αχυρών (καθομιλουμενη αχυρώνας). Αρχικά λέγοταν αχύριος [ενν. χώρος]> αχύριον. Κάνουν λάθος όσοι το ετυμολογούν απο τό Τουρκικό ahir. Μάλλον οι Τούρκοι το πήραν απο τους Βυζαντινούς. Πριν ήσαν νομάδες και δεν είχαν μόνιμα οικήματα για τους εαυτούς τους, πόσω μάλλον για τα υποζύγια.
Το αχούρι ειναι πρότυπο ακατάστασιας και γι” αυτό λεμε ακομα για τον ακατάστατο ανθρωπο που έχει ατακτοποίητο το δωμάτιο του: « Πως ζείς σ΄αυτό το αχούρι« .
Χρησιμοποιούμε ομως και το « σε σταβλο γεννήθηκες;« . Ο στάβλος ειναι συνώνυμη λέξη με το αχούρι. Το λεξικό ΣΟΥΙΔΑ αναφέρει Όνείον εν ω οι όνοι ίστανται, ειδικό οίκημα για γαιδούρια. Εκεί, αλλά και καθ΄οδόν κάνει τιςονίδες του (τα των όνων αποπατήματα^ΣΟΥΙΔΑ).
Βιβλ ΦΙΛΙΣΤΩΡ ΤΟΜ 1. ΣΕΛ. 89 – Ετυμολογία – Δ. Ι. Μαυροφρύδης

Που τρώει το ζώον;

Σε ένα ξύλινο κατασκεύασμα ή κοίλωμα σε χονδρό ξύλο, που βρίσκεται μέσα στο στάβλο (αχούρι), στο οποίο και τοποθετείται η τροφή των υποζυγίων (κυρίως άχυρα ή κριθάρι).
Η φάτνη λεγεται και τό παχνί. πορά το φαγεϊν φάγνη > φάτνη. ΚΔ Λουκ.2,7 « έτεκε τον υιόν αυτής τον πρωτότοκσν, και άνέκλινεν αυτόν έν τη φάτνη« , και Λουκ. 13,15 «ου λύει τον βούν αύτοϋ ή τόν όνον άπό της φάτνης και άπαγαγών ποτίζει» πρβλ. Κάλαντα Χριατουγέννων « έν τω σπηλαίω τίκτεται, έν φάτνη των άλογων ». Αργότερα, κατά συνεκδοχήν, όλο το σπήλαιο-στάβλο όπου υποτίθεται ότι εγεννήθη ο Ιησούς το λέμε (κακώς) φάτνη. βλ. μαλιστα το http://el.thefreedictionary.com “οπου το λήμα φάτνη ξεδιάντροπα ερμηνεύεται ως « η σπηλιά με ζώα όπου γεννήθηκε ο Χριστός « .
καὶ τὴν σκηνὴν τὴν Μαρδονίου οὗτοι ἦσαν οἱ διαρπάσαντες͵ τά τε ἄλλα ἐξ αὐτῆς καὶ τὴν φάτνην τῶν ἵππων͵ ἐοῦσαν χαλκέην πᾶσαν καὶ θέης ἀξίην. Τὴν μέν νυν φάτνην ταύτην τὴν Μαρδονίου ἀνέθεσαν ἐς τὸν νηὸν τῆς Ἀλέης Ἀθηναίης Τεγεῆται
(Ηρόδοτος, 9.70)

Τι φοράει το ζώον

Κατ” ακρίβειαν τι του φοράνε του ζώου:σαμάρι. (από σαγμάριον < Σάγμα) Στο αλογο φοράνε σέλα. Το σαμάρι το κατασκευάζει οσαμαράς ή σαγματοποιός στοσαγματοποιείο ή σαμαράδικο. (Ο Σαμαράς δεν ξέρουμε τι κατασκευάζει. Είναι πολλα υποσχόμενος νέος ή νέος του υπόσχεται πολλά;).Ενα χράμι η μια χοντρή τσὀχα (σαμαροσκούτι) τοποθετείται κάτω από το σαμάρι. Το γαιδούρι με σαμάρι έχει στιγματισσθεί και συσχετισθεί με την υποτέλεια. Ο σαμαρωμένος γάιδαρος επιδεικνύει και γαιδουρινή υπομονή. Γι” αυτό ο αναίσχυντος χαρακτηρίζεται «γαιδούρι ξεσαμάρωτο» (αγριο, ασελγές, ατιθασο, βρωμερο).
Του φοράνε και χάμουρα ή γκέμια ή χαλιναρι ή ηνία, λαιμαριά,παρωπίδες, ακομα και ματόχαντρα για την αποφυγή της βασκανίας.
Ολα αυτά τά παραφερνάλια ονομαζονται με το γενικό ονομα σαγή.

Παρομοιώσεις

Τον γάιδαρο τον χαρακτηρίζει το γαιδουρινό πεισμαη περίφημη γαιδουρινή υπομονή, και η γαιδουρινή συμπεριφορά (βλ. παροιμία 1 παρακάτω). Αντίστοιχοι χαρακτηρισμοί δίνονται σε όμοιους ανθρώπους.


Η ιδιότητα ή η συμπεριφορά του γαιδάρου λέγεται «γαιδουριά». (κατά το ανθρωπιά) πχ. «Ηταν μεγάλη γαϊδουριά να μην του ευχηθεί στην γιορτή του».
Σπανίως δίνονται ονόματα στις συμπεριφορές ζώων. Μιλάμε για «λεονταρισμούς» και «στρουθοκαμηλισμούς» αλλα οχι βοδισμούς, γατισμούς (αν και έχουμε «γατήσια μάτια») ή σκυλισμούς (αν και δουλευουμε «σκυλίσια»).
Οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το γαϊδούρι σέ παρομοιώσεις για να χαρακτηρίσουν κάποιον βραδύ : Χορός: πάνυ γὰρ βραδύς ἐστί τις ὥσπερ ὄνος. Πισθέταιρος: Μανῆς γάρἐστι δειλός. Αριστοφάνης – Όρνιθες 1325

Ανταγωνισμός υπάρχει για τον γάϊδαρο σε όλες τις παρομοιώσεις: Εχουμε ισότιμα:

• Μουλαρίσιο πείσμα και ρήμα μουλαρώνω=πεισματώνω
• Ιώβειο υπομονή (απο τον Βιβλικό Ιώβ)
• Κτηνώδη συμπεριφορά που ξεπερνάει την γαϊδουρινή.

Παροιμίες

1. Ο που ακλουθάει γάιδαρο ακούει και τις πορδές του.
2. Δεν μπορεί να δείρει το γάϊδαρο, δέρνει το σαμάρι
3. Κάλλιο γαϊδουρόδενε παρα γαϊδουρογύρευε
4. Που να σε δω στο στο γάϊδαρο καβάλα
   βλ. Α. Στουγιαννίδη «Η Βυζαντινή διαπόμπευση …»
5. Οποια δεν κάθεται καλά και κάνει εργολαβία στο γάϊδαρο και στον παπά και στη αστυνομία
   βλ. Α. Στουγιαννίδη «Η Βυζαντινή διαπόμπευση …»
6. Δυο γάϊδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα.^[9181.1Γ]
7. Κάποιου χαρίζαν γάϊδαρο και τον κοίταγε στα δόντια.
8. Τι ξέρει ο γάϊδαρος απο σφουγγάτο;
9. Μεγάλωσε το γαιδουράκι, μίκρυνε το σαμαράκι.
10. Αλλιώς λογιάζει ο γάιδαρος κι αλλιώς ο γαϊδουριάρης170.25
11. Ό βασιλιάς της Γερμανίας βασιλιάς τών βασιλιάδων, ό βασιλιάς της Γαλλίας βασιλιάς τών γαϊδάρων, ό βασιλιάς της Ισπανίας βασιλιάς τών ανθρώπων, ό βασιλιάς της Αγγλίας Βασιλιάς των τρελλών (ΓΑΛ)^[244.113]
12. Γάιδαρος στή Γερμανία, καθηγητής στή Ρώμη (ΓΕΡ)^[244.130]
13. Δώδεκα Μυτιληναίοι φορτώνανε ένα γάιδαρο καί πάλι φώναζαν, «ανάθεμα τή μοναξιά». (ΕΛΛΗΝΙΚΗ)^{[244.48][9181.174Δ]}
14. Εκατό Καρδαμυλίτες ένα γάιδαρο φόρτωναν. (ΕΛΛΗΝΙΚΗ)^[244.49]
15. Αντι να σειέται ο γάϊδαρος, σειέται το σαμάρι.^[241.414]
16. Εγω “μαι κι γαδάρα μου και τρία κουβέλια στάρι^[9181.29Ε]
17. Δεμένος ο γάϊδαρος, αναπαυμένος ο νοικοκύρης.^[9181.20Δ]
18. Δεν μπορεί να δείρει τον γάδαρο και δέρνει το σαμάρι^[9181.66Δ]
19. Δεν το χω για τον ψόφο του γαδάρου μου, οσο για τά ρωτήματα του κοσμου^[9181.94Δ]
20. Εδέθη ο γάϊδαρος κ΄ελύθη κ΄εδέθη οπου του μοιάζει^[9181.37Ε]Για ανθρώπους ανίκανους που δεν μπορούν να διατηρήσουν μια θέση και γυρνάνε στα ίδια.
21. Εδεσε το γάϊδαρό του^[9181.38Ε]Διασφαλίσθηκε
22. Είπε ο γάϊδαρος τον πετεινό κεφάλα.^[9181.88Ε]
23. Ο γάϊδαρος στο γάμο ή για νερό ή γιά ξύλα
24. Σιγά μη στάξει η ουρά του γαιδάρου, 170.2
25. Εκανα τον γάϊδαρο και ετούρλωσε τ΄ αυτιά του, και πήρε το σαμάρι του και πηγε στήν κυρά του^[9181.121Ε]
26. Γάϊδαρος ειν΄ο γάϊδαρος αν εφορεί και σέλλα,
    κι η γρα κι αν ομορφίζεται δεν γίνεται κοπέλλα. ^[9181.2Γ]
27. Μεγαλώνει το γαϊδούρι και κονταίνει το σαμάρι^[9181.60Μ]
28. Μικρό γαδούρι πάντα πουλάρι ^[9181.236Μ]
29. Μισοκουρεμένη ουρά, του γαδάρου πεθερά^[9181.243Μ]
30. Ξερακιανός γάδαρος, ξαλειμός στον αχερώνα^[9181.36Ξ]

1. Μαντζουράνα στο κατώι, γάιδαρος στα κεραμίδια
   Γάιδαρος στα κεραμίδια Η φράση στα λατινικά ήταν asinus in tegulis και λέγονταν για να δηλώσει κάτι το παράξενο. Πετρώνιος – Satyricon 45.8
   Η ελληνικη έκδοση λέγεται για τις ασυνάρτητες ομιλίες και εν γένει για κάθε ασυναρτησία – συμπεριλαμβανομένων και των ασυνάρτητων ανθρώπων που δεν μπορούμε να τους έχουμε εμπιστοσύνη.
2. Bρήκε ο γάιδαρος βρακί να φορέσει στο Δαφνί(=τρελοκομείο)
3. Γάιδαρος είν” ο γάιδαρος, αν εφορεί και σέλλα, κ” η γριά κι αν εμορφίζεται, δεν γίνεται κοπέλα. (Κεφαλονίτικη)
4. Έκαμα τον γάιδαρο κι ετσούλωσε τ” αυτιά του
   κι επήρε το σαμάρι του και πήγε στην κυρά του.
5. Ήταν στραβό το κλήμα, το ’φαγε κι ο γάϊδαρος κι αποστράβωσε.
6. Μητ” ο σκύλος τρώει τ” άχυρο μήτε το γάιδαρο αφήνει.
7. Να σηκωθεί ο άνθρωπος να κάτσει ο γάιδαρος.
8. Να σωπάσει ο άνθρωπος να μιλήσει το γαϊδούρι.
9. Ο γάιδαρος είν’ γάιδαρος και ας φορεί και σέλα.
10. Ο κουζουλός ο γάιδαρος, πάντα πουλάρι δείχνει.
11. Όλοι με χρυσά βελούδα, ποιος τα βόσκει τα γαϊδούρια;
12. Οποίος κεντάει το γάιδαρο μυρίζεται τις πορδές του.
13. Όταν δεν μπορεί να δείρει το γάιδαρο, δέρνει το σαμάρι.
14. Όταν ψοφήσουν τ” άλογα, έχουν τιμή τα γαϊδούρια.
15. Σε ξένο γάιδαρο καβάλα γρήγορα και κατέβα γρήγορα.
16. Σου χαρίζουν γάιδαρο και τον κοιτάς στα δόντια;
17. Καποιανού του χαρίζαν γάιδαρο και τον κοίταγε στα δόντια.
18. Τον γάιδαρο, όσο και να τον στολίσεις, άλογο δεν γίνεται.
19. Τον άρχοντα και γαϊδούρι να τον δείς  μην τον καβαλικέψεις ^{[1022.300.1039]}
20. Το μισιακό γαιδούρι το τρώει ο λύκος.^{[1022.296.993]}

και άλλες αρχαίες

• Ονος άγει μυστήρια^[211.291]Το γαϊδούρι μεταφέρει τα Μυστήρια.
  Κατά τα Ελευσίνια Μυστήρια τα γαιδούρια μετέφεραν τα χρειαζούμενα από την Αθήνα στήν Ελευσίνα. Για ανθρώπους που δεν ξέρουν κάτι και όμως καταπιάνονται με αυτό.
• Ο όνος ακροάται σάλπιγγος ή όνος λύρας ακουων
  Ενα γαιδούρι ακούει σάλπιγγα και
• “Ονος λύρας ουκ επαϊει, ουδέ σάλπιγγος ύς^[211.292]ο γαιδαρος δεν ξέρει απο λύρα ούτε το γουρούνι από σάλπιγγα.
  Γι΄αυτούς που δεν σκαμπάζουν τιποτε από μουσική.
• Όνος εις Αθήνας^[211.293]Γαϊδούρι στην Αθήνα, Για απαίδευτο που βρίσκεται σε χώρο που δεν του ταιριάζει^[449.383]
• Από όνων εφ΄ιππους 
  Δηλώνει κάποια προαγωγή
• Όνος εις άχυρα ^[211.294]Για τους αχόρταγους. Ανάλογη «Αλεπού στο κοτέτσι»
• Τα μακρά ώτα όνον δηλούσι.
• Άλλα μεν Λεύκωνος όνος φέρει, άλλα δε Λεύκων^[449.380]Ανάλογη της νεοελληνικής «Αλλιώς λογιάζει ο γάιδαρος κι αλλιώς ο γαϊδουριάρης»
• Περί όνου σκιάς
  Κάποιος νοίκιασε ένα γαϊδούρι για να πάει στους Δελφούς· και, μόλις έπιασε μεγάλη ζέστη, πήγε στη σκιά του γαϊδουριού αυτός που το νοίκιασε, ο ιδιοκτήτης όμως του γαϊδάρου τα “βαλε μαζί του, λέγοντας του ότι «τον γάιδαρο σου νοίκιασα, όχι και τη σκιά του». Από εδώ και η παροιμία για όσους τσακώνονται για πράγματα ευτελή.
• Ωτα όνου λαβείν (απο την ιστορία του Μίδα).

Καρίων: νὴ τοὺς θεοὺς Μίδαις μὲν οὖν, ἢν ὦτ᾽ ὄνου λάβητε.
Μετάφραση: Να! Ο καθένας Μίδας σωστός. Γαιδουρινά μονάχα αφτιά βγάλει.
(Αριστοφάνης – «Πλούτος» 288)

• Αφ΄ιππων επ’ όνους^[211.70]Αντίστοιχη της Νεοελληνικής «Από δήμαρχος κλητήρας» ή «απ΄τα ψηλά στα χαμηλά κι΄απ τα πολλά στα λίγα».
• Απ΄ ονου καταπεσείν . 
  Για κάποιον που μπλέκει με υπαιτιοτητά του. Ωραίο λογοπαιγνιο γιατι διαβάζεται και
  « απο νού καταπεσείν », « απο το ξερό του το κεφάλι » όπως θα λέγαμε σήμερα.
• Ει μη δὐναιο βοῦν ἔλαυνε ὂνον(αρχ)
  Αν δεν μπορείς να έχεις βόδι πάρε γαϊδούρι^[449.390]
• Ἡ κάμηλος ψωριῶσα πολλῶν όνων ἀνατίθεται φορτία (αρχ)
  Η ψωριάρα γκαμήλα σηκώνει φορτώματα πολλών γαιδουριών
• Ὑπό τῆ λεοντῆ πάλιν πάλιν ὀ ὂνος ὀγκήσεται^[449.383]Το γαιδουρι κι” αν μασκαρευτεί λιοντάρι πάλι θα γκαρίζει
• Ονῳ τις ἒλεγε μῦθον ὁ δε τὰ ὦτα ἐπέσειεν.^[449.383]Στο γαιδούρι λέγανε ένα παραμύθι κί αυτό κούναγε τ΄αυτιά του
• Όνος ύεται
  Το γαιδούρι βρέχεται. Πλήρης αδιαφορία. Ανάλογο με το σημερινό πέρα βρέχει
• Ονου πόκες ή όνον κείρεις 
  Αντιστοιχο του σημερινού « πιασ΄τ΄ αυγό και κούρεψ΄το »
• Ονος με ελακτισεν καγώ λακτίσω τούτον;

Με κλώτσησε ενα γαϊδούρι, πρέπει και εγώ να το κλωτσήσω; Εισηγείται ανεκτικότητα και υψηλόφρονη συμπεριφορά στις κακές συμπεριφορές χυδαίων ανθρώπων. Το διηγείται ο Διογένης ο Λαέρτιος* επικαλούμενος τον Δημήτριο τον Βυζάντιο που το θεωρούσε ότι ο Σωκράτης είχε πεί εἰ δέ με ὄνος ἐλάκτισε, δίκην ἂν αὐτῷ ἐλάγχανον; ».
Διογένης ο Λαέρτιος – ΒΙΟΙ ΚΑΙ ΓΝΩΜΑΙ ΤΩΝ ΕΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑι ΕΥΔΟΚΙΜΗΣΑΝΤΩΝ

Νεοελληνικοί Παροιμιόμυθοι

Φράσεις

Μου φέρθηκε γαιδουρινά ἠ Επέδειξε γαιδουρινή συμπεριφορά
Δεν ξερει να μοιράσει δυο γαιδάρων άχυρα^[170.243]
Δείγμα πλήρους ανικανότητας. Αντίστοιχες είναι οι φράσεις της ομιλουμένης: «Δεν ξέρει τί του γίνεται» και «Δεν ξέρει που του παν τα τέσσερα»*.
Σχετική είναι η αρχαία «οὐδὲ τὰ τρία Στησιχόρου  γνῶναι»,  χαρακτηρισμός αγράμματου ανθρώπου όπως μας αναφέρει ο Διογενειανός.7.14. Δηλαδή την στροφή, την αντιστροφή, και την επωδή.
Δες και «άλογο»

Σάτιρα
Υπαρχει και μια τάση για ζωώνυμες σατιρικές εφημερίδες. Πολύ πριν από το σημερινό Ελληνικό «Ποντίκι» και το Γαλλικό «Canard enchaîné» (αλυσοδεμένη πάπια) κυκλοφόρησε στην Αθήνα η βραχύβια εβδομαδιαία σατιρική εφημεριδα «Ο ΓΑΙΔΑΡΟΣ» του Αντ. Χαλούλου στα 1869 ως το 1872. Μετά δεκα χρόνια εβγαλε άλλα έξη τεύχη. Και μετά τίναξε οριστικά τα πέταλα.
Δημήτρης Σαπρανίδης – Ιστορία της Πολιτικής Γελοιογραφίας στην Ελλάδα σελ. 84

Τι λέει μωρέ το Ζώον

Ο όνος ογκάται και η φωνή του λέγεται ογκηθμός,
ο γάιδαρος γκαρίζει και η φωνή του λέγεται γκαρίσμα.

Διασκεδαστικό επεισόδιο στη Βουλή

Η Δεξια εκμεταλλεύεται την επέμβαση των Σοβιετικων στην Ουγκαρία, για αντι-Σοβιετική προπαγάνδα, με δημοσιεύματα, λόγους, ρητορίες στην βουλή κλπ. Οργισμένος γιατί το πράγμα έχει ξεφύγει από κάθε μέτρο, ο τότε Πρόεδρος της ΕΔΑ Γιάννης Πασαλίδης αναφωνεί : «Εως πότε θα Ουγκαρίζετεκύριοι συνάδελφοι! »

Μύθοι Αισώπου

• ΣΞΒ’ – Ὄνοι πρὸς τὸν Δία
• ΣΞΓ’ – Ὄνον ἀγοράζων
• ΣΞΔ’ – Ὄνος ἄγριος καὶ ὄνος ἥμερος
• ΣΞΕ’ – Ὄνος ἅλας βαστάζων
• ΣΞΣΤ’ – Ὄνος βαστάζων ἄγαλμα
• ΣΞΖ’ – Ὄνος ἐνδυσάμενος λεοντῆν καὶ ἀλώπηξ
• ΣΞΗ’ – Ὄνος ἵππον μακαρίζων
• ΣΞΘ’ – Ὄνος καὶ ἀλεκτρυὼν καὶ λέων
• ΣΟ’ – Ὄνος καὶ ἀλώπηξ καὶ λέων
• ΣΟΑ’ – Ὄνος καὶ βάτραχοι
• ΣΟΒ’ – Ὄνος καὶ ἡμίονος ἐξ ἴσου ἐμπεφορτισμένοι
• ΣΟΓ’ – Ὄνος καὶ κηπουρός
• ΣΟΔ’ – Ὄνος καὶ κόραξ καὶ λύκος
• ΣΟΕ’ – Ὄνος καὶ κύων συνοδοιποροῦντες
• ΣΟΖ’ – Ὄνος καὶ ὀνηλάτης
• ΣΟΣΤ’ – Όνος και κύων συνοδοιπορούντες
• ΣΟΗ’ – Ὄνος καὶ τέττιγες
• ΣΟΘ’ – Ὄνος νομιζόμενος λέων εἶναι
• ΣΠ’ – Ὄνος παλιούρους ἐσθίων καὶ ἀλώπηξ
• ΣΠΑ’ – Ὄνος πατήσας σκόλοπα καὶ λύκος

ΜΥΘΟΙ ΑΙΣΩΠΟΥ σε Νεοελληνική απόδοση

262
Oι   γάιδαροι   στόν   Δία
Κάποτε τα γαϊδούρια, στεναχωρημένα που τα φόρτωναν διαρκώς και από την ταλαιπωρία τους, έστειλαν πρεσβεία στο Δία καϊ τον παρακαλούσαν νά βάλει τέλος στά βάσανά τους. Κι΄ ο θεός, θέλοντας νά τούς απόδειξη πώς αυτό είναι αδύνατο, τούς απάντησε πώς τότε θα γλυτώσουν άπό τις κακοπάθειες όταν μέ τό κατούρημά τους φτιάξουν ένα ποτάμι. Καί τά γαϊδούρια, νομίζοντας πώς τους τό είπε αληθινά, άπό τότε και μέχρι σήμερα όταν ιδούν ούρα από τό σινάφι τους, στέκουν εκεί καί κατουρούν κι’  αυτά.
Ό μύθος σημαίνει πώς κανείς δέν μπορεί ν” άποφύγη τή μοίρα του.

263 Ό   αγοραστής   του   γαϊδάρου

« Ενας, σκοπεύοντας ν” άγοράση ένα γάιδαρο, τόν πήρε νά τόν δοκιμάση κι” αφού τόν έμπασε στό παχνί, τόν άφησε δίπλα στους άλλους  πού είχε. Ό γάιδαρος, παρατώντας τούς άλλους, πήγε κοντά στόν πιό τεμπέλη καί τόν πιό λαίμαργο. Και επειδή δέν πρόσφερε τίποτα, ό άνθρωπος τόν έδεσε καί τόν έδωσε πίσω στό αφεντικό του. Στήν ερώτηση αν ή δοκιμή πού έκανε ήταν Ικανοποιητική, ό άνθρωπος απάντησε: Δέν μού χρειάζεται άλλη. Κατάλαβα οτι μοιάζει μέ κεΐνον πού διάλεξε γιά φίλο του ανάμεσα στους άλλους  γαϊδάρους  μου.
Ό μύθος δηλοί ότι  καθένας κρίνεται από τήν ευχαρίστηση πού βρίσκει στίς συναναστροφές του.

264 Ό   άγριος   και   ο   ήμερος   γάιδαρος

« Ένας άγριος  γάιδαρος βλέποντας ένα ήμερο σ” ενα προσήλιο, πλησίασε καί τόν μακάριζε πού ήταν καλοθρεμμένος και πλούσια ταϊσμένος. Άλλα αργότερα, καθώς τόν είδε φορτωμένο και τόν αγωγιάτη άπό πίσω νά τόν κοπανάη μέ τό ματσούκι, λέει: Τώρα, βέβαια, δέν σέ λέω καλότυχο, γιατί βλέπω πώς τήν αφθονία πού απολαμβάνεις τήν συνοδεύουν κάμποσα κακά.
« Ετσι καί τά κέρδη μέ κίνδυνο καί ταλαιπωρία κανείς δέν τά ζηλεύει.

265 Γάιδαρος   φορτωμένος   αλάτι

Ενας γάιδαρος φορτωμένος αλάτι περνούσε ενα ποτάμι, αλλά γλίστρησε κι” έπεσε στό νερό. Τό αλάτι έλειωσε καί ό γάιδαρος σηκώθηκε ελαφρότερος. Αυτό τόν ικανοποίησε κι΄ δταν μια άλλη φορά έφθασε στό ποτάμι φορτωμένος σφουγγάρια, νόμισε πώς άν πέση πάλι στό νερό θά σηκωθή ελαφρότερος.  Επεσε λοιπόν με τή θέληση του, άλλα τά σφουγγάρια ρούφηξαν νερό καί. μή μπορώντας νά σηκωθή, πνίγηκε.
Ετσι καί μερικοί άνθρωποι κάνουν λάθη καί άπό τις δικές τους πονηριές πέφτουν σέ συμφορές.

266 Ό γάιδαρος ό φορτωμένος μέ ένα άγαλμα

Ενας φόρτωσε στο γάιδαρο του ένα άγαλμα καί τραβούσε γιά τήν πόλη. « Οσοι τούς συναντούσαν στό δρόμο προσκυνούσαν τό άγαλμα καί ό γάιδαρος νομίζοντας πώς προσκυνούσαν αυτόν, πήρε ύφος καί γκάριζε καί αρνούνταν νά προχώρηση. Ό αγωγιάτης τό κατάλαβε καί  τόν άρχισε στό ματσούκι  λέγοντας: «Κακοκέφαλε, αυτό μας  έλειπε, νά προσκυνούν οι άνθρωποι τό γάιδαρο».
Ό μύθος δηλοΐ πώς οσοι ξιππάζονται γιά ξένα πλούτη γίνονται καταγέλαστοι σ” εκείνους πού τούς ξέρουν.

267 Ό γάιδαρος μέ τή λεοντή και ή αλεπού

Ενας γάιδαρος ντύθηκε μέ τό δέρμα λιονταριού καί περιφέρονταν φοβίζοντας τά ζωντανά. Βλέποντας μιά αλεπού θέλησε να τήν κάνη κι  αυτή νά φοβηθή, μά εκείνη ,  πού είχε ακούσει πρωτύτερα τό γάιδαρο νά γκαρίζει, τοΰ λέει: «Γνώριζε πώς κι έγώ θά σέ φοβόμουν, άν δέν είχα ακούσει τό γκάρισμά σου».
« Ετσι καί μερικοί απαίδευτοι φαντάζουν γιά σπουδαίοι μέ τό εντυπωσιακό εξωτερικό τους, άλλα ή φλυαρία τους τους αποκαλύπτει.

268 Ό   γάιδαρος   πού   μακάριζε   τό   άλογο

« Ενας γάιδαρος μακάριζε Ινα άλογο επειδή τό τρέφανε καλά και για τήν περιποίηση πού είχε, ένώ αυτός, παρά τούς κόπους του, δέν είχε οϋτε άχυρο αρκετό. « Ήρθε ωστόσο εποχή πολέμου και ό στρατιώτης καβάλησε: ένοπλος τό άλογο καί τό τριγύριζε παντού ώσπου τόρριξε ανάμεσα στους εχθρούς.  Τό άλογο πληγώθηκε καί σωριάστηκε στή γη. « Οταν τό είδε αυτό ο γάιδαρος μετανοησε καί κακοτύχιζε τό άλογο.
Ό μύθος δηλοϊ πώς δέν πρέπει να φθονούμε τούς άρχοντες καί τούς πλούσιους. « Ας σκεπτόμαστε πόσο κινδυνεύουν και πόσο τούς φθονούν καί ας αγαπάμε τήν πενία μας.

269 Ό γάιδαρο ς, ο πετεινός και το λιοντάρι

Μια φορά ενας γάιδαρος έβοσκε μαζύ μ” ενα πετεινό. « Ενα λιοντάρι τότε επετέθη εναντίον τοϋ γαϊδάρου, οπότε ο  κόκκορας λάλησε δυνατά. Τό λιοντάρι, για τό όποιο λέγεται πώς φοβάται τή φωνή τοΰ πετεινού, τδβαλε στα πόδια καί ό γάιδαρος, νομίζοντας οτι έξ αιτίας του λάκισε, ρίχτηικε αμέσως πίσω άπό λιοντάρι. Τό κυνήγησε πολύ μακριά, ώς εκεί πού δέν έφθανε ή φωνή τοΰ πετεινού καί τότε τό λιοντάρι γύρισε πίσω καί τόν έφαγε τό γάιδαρο. Κι” αυτός, ξεψυχώντας, λέει: «Τί απαίσιος βλάκας πού είμαι! Άφού δέν κρατώ άπό πολεμική γενιά, τί μ” Ιπιασε καί ρίχτηκα στή μάχη;».
Ό μύθος σημαίνει πώς πολλοί επιτίθενται κατά των έχθρων πού υποκρίνονται τόν αδύνατο καί ετσι καταστρέφονται άπ” αυτούς.

270 Ό γάιδαρος, ή αλεπού και τό λιοντάρι

« Ενας γάιδαρος καί μια αλεπού έκαναν κολλεγιά καί βγήκαν στο κυνήγι. Παρουσιάστηκε τότε Ινα λιοντάρι καί ή αλεπού, βλέποντας τόν κίνδυνο μπροστά της, ζύγωσε τό λιοντάρι καί τουταξε, πώς θά τοΰ παράδινε τόν γάιδαρο, άν της δήλωνε πώς ή ίδια δέν θά κινδύνευε. Τό λιοντάρι της είπε τότε πώς θά τήν άφηνε ελεύθερη καί τότε αυτή παρέσυρε τό γάιδαρο σέ μιά παγίδα καί κατάφερε να τόν ρίξη μέσα. Καί τό λιοντάρι βλέποντας πώς ό γάιδαρος δέν μπορούσε νά φύγη, έπιασε πρώτα τήν αλεπού καί κατόπι στράφηκε προς τόν γάιδαρο.
« Ετσι καί δσοι στήνουν παγίδα στους συντρόφους τους χάνονται πολλές φορές αστόχαστα κι” οί ίδιοι.

271 Ό   γάιδαρος   και   οί   βάτραχοι

« Ενας γάιδαρος μ” ένα φόρτωμα ξύλα στήν πλάτη του περνούσε μιά λίμνη. Γλίστρησε τότε κι” έπεσε καί μή μπορώντας νά σηκωθή οδύρονταν καί στέναζε. Οί βάτραχοι της λίμνης ακούγοντας τά βογγητά του είπαν: «Φιλαράκο, εσύ βρέθηκες για λίγο στό νερό καί κλαις ετσι  άν εμενες έδώ δσο καιρό κι” έμεΐς τί θάκανες;».

Ταιριάζει σέ άνθρωπο καλομαθημένο πού διαμαρτύρεται γιά ασήμαντες δυσκολίες, δταν άλλοι άντέχουν  σε μεγαλύτερες.

272 Ό   γάιδαρος   καi   το   μουλάρι με   τό   ίδιο  φορτίο

« Ενας γάιδαρος κι” ενα μουλάρι οδοιπορούσαν παρέα. Ό γάιδαρος, βλέποντας πώς τά φορτία τους ήταν ίσα, αγανάκτησε καί γκρίνιαζε γιατί τάχα τό μουλάρι νά μή σηκώνη βαρύτερο, άφού έτρωγε διπλή μερίδα. Άφοΰ πήραν λίγο δρόμο, ό αγωγιάτης είδε πώς ό γάιδαρος δέν βαστούσε- πήρε ένα μέρος άπό τό φορτίο του και τό τοποθέτησε στο μουλάρι. Προχώρησαν παραπέρα και βλέποντας τδν γάιδαρο πιδ εξουθενωμένο ακόμα, έβαλε στο μουλάρι κι” άλλο άπό τό φορτίο του, ώσπου τελικά τό πήρε όλο καί τό φόρτωσε στό μουλάρι, αφήνοντας τό γάιδαρο χωρίς φορτίο. Τότε τό μουλάρι ερριξε μια ματιά στό γάιδαρο και λέει:
«Φιλαράκο, τί λές, δέν μοϋ αξίζει ή διπλή μερίδα;».
Κι” έμεΐς λοιπόν ας κρίνουμε τή θέση τοϋ καθενός άπό τήν κατάληξη κι” δχι άπό την άρχή.

273 Γάιδαρος   καi   κηπουρός

« Ενας γάιδαρος δούλευε σ ένα κηπουρό. « Ετρωγε λίγο καΐ κόπιαζε πολύ. Γι΄ αυτό παρακάλεσε τό Δία νά τόν γλυτώση άπό τόν κηπουρό και νά πουληθή σέ άλλον αφέντη. Ό Ζεύς τόν άκουσε καί  έδωσε εντολή νά πουληθή σ” ένα κεραμέα. Άλλά καί πάλι στενοχωριόταν καί μάλιστα περισσότερο άπό πρίν, κουβαλώντας τόν πηλό καί τά κεραμίδια. Πάλι λοιπόν παρακάλεσε τό Δία νά τοΰ άλλάξη αφεντικό και τότε τόν πουλούν σ” ενα βυρσοδέψη. « Επεσε σέ χειρότερο αφεντικό άπό πρίν καί βλέποντας τις αγγαρείες πού έκανε, στέναζε καί έλεγε: «Άλοίμονό μου τοΰ φουκαρά, καλύτερα νάμενα στά πρώτα αφεντικά μου. Αυτός, όπως πάει τό πράμα, θά μοϋ άργάση καί τό τομάρι».
Ό μΰθος δηλοΐ δτι οι υπηρέτες τότε μόνο νοσταλγούν τά παλιά αφεντικά τους όταν δοκιμάσουν τά χειρότερα.

274 Γάιδαρος,   κόρακας   καί   λύκος

« Ενας γάιδαρος, πληγωμένος στην πλάτη, έβοσκε σ” ένα λιβάδι. « Ενα κοράκι έκατσε στή ράχη του καί τοΰ τσιμπούσε τήν πληγή καί δ γάιδαρος γκάριζε καί τσινοΰσε. Ό αγωγιάτης στεκόταν άπό μακριά καί γελούσε κι” ενας περαστικός λύκος, βλέποντας τή σκηνή είπε μέσα του: «Τί άτυχοι πού είμαστε! Καί μόνο νά μας άντικρύσουν μας κυνηγούν, ένώ τούτους εδώ καί κοντά τους όταν ζυγώνουν τους δέχονται μέ τό γέλιο».
Ό μύθος σημαίνει πώς οί κακούργοι διακρίνονται κι” άπό τό ίδιο τό μούτρο τους και είναι φανεροί άπό μακριά.

275 Γάιδαρος καi σκυλάκι  ή   σκύλος   και   αφεντικό

Ενας είχε ενα σκύλο μαλτέζικο καθώς καί ένα γάιδαρο κι” ολο έπαιζε μέ τό σκύλο. Μάλιστα οταν έτρωγε έξω άπό τό σπίτι, τούφερνε πάντα κάτι καί τόρριχνε μπροστά του δταν τόν έβλεπε νά τόν ζυγώνη κουνώντας τήν ουρά του. Ό γάιδαρος ζήλεψε κι” έτρεξε κοντά του, άλλα καθώς πηδοΰσε κλώτσησε τό αφεντικό καί τότε αυτό θύμωσε καί πρόσταξε νά αρχίσουν στό ξύλο τό γάιδαρο καί νά τον δέσουν στή φάτνη.
Ό μύθος δηλοΐ δτι δέν είναι δλοι καμωμένοι γιά όλα.

276 Γάιδαρος   και   σκύλος   συνοδοιπόροι

« Ενας γάιδαρος κι” ενας σκύλος ταξίδευαν παρέα. Βρίσκοντας χάμω στό έδαφος ενα σφραγισμένο γράμμα, το πήρε ό γάιδαρος, εσπασε τή σφραγίδα, τό ξετύλιξε καί τό διάβασε γιά νά τ” άκούη ο σκύλος. Τό γράμμα έλεγε γιά βοσκοτόπια, γιά χορτάρι, γιά κριθάρι καί άχυρο. « Οσο τό διάβασε δ γάιδαρος δ σκύλος άκουγε μέ δυσαρέσκεια καί λέει κατόπι στό γάιδαρο: «Γιά πήδα, φιλαράκο-κάμποσες αράδες μήπως βρής τίποτα νά λέη καί γιά κρέατα ή κόκκαλα». Ό γάιδαρος τό διάβασε όλο τό γράμμα καί δέν βρήκε τίποτε άπ” όσα ζητούσε ο σκύλος. Και τότε ό σκύλος τοΰ λέει καί πάλι: «Πέταξε το, φίλε, δέν αξίζει πεντάρα».

277 Γάιδαρος   και    αγωγιάτης

Ενας γάιδαρος πού τον τραβούσε ο αγωγιάτης του, μόλις  προχώρησε λίγο στό δρόμο, άφησε το ίσιο μονοπάτι καί πήρε τους γκρεμούς. Κινδύνευε να γκρεμιστη καί ο αγωγιάτης τον έπιασε από τήν ουρά και προσπαθούσε νά τόν τραβήξη πίσω, μα βλέποντας τον ν” αντιστέκεται γερά, τοΰ λέει, αφήνοντας τον: «Νίκησε, λοιπόν. Κακή νίκη κερδίζεις».
Ό μύθος ταιριάζει σέ άνθρωπο φιλὀνεικο.

278 Γάιδαρος   και   τζιτζίκια

« Ενας γάιδαρος ακούγοντας τά τζιτζίκια νά τραγουδούν ζήλεψε τήν ωραία φωνή τους και ρωτούσε τί τρώνε ώστε νά βγάζουν τέτοια φωνή.
«Δοσοσταλίδες», τοΰ λένε εκείνα κι” ο γάιδαρος περιμένοντας νά ζήση μέ δροσοσταλίδες ψόφησε από τήν πείνα.
« Ετσι και δσοι επιθυμούν αταίριαστα πράγματα, δεν τά πετυχαίνουν και υφίστανται μεγάλα κακά.

279 Τό γαϊδούρι πού το πήραν για λιοντάρι

« Ενας γάιδαρος, ντυμένος μέ δέρμα λιονταριού, περνούσε σέ ὀλους για λιοντάρι και τόσο οι άνθρωποι, δσο καί τά ζώα τὀβαζαν στα πόδια. Κάποτε φύσηξε αέρας, τοϋφυγε τό τομάρι καί έμεινε δ γάιδαρος γυμνός. Τότε δλοι τοΰ έπετέθηκαν μέ ξύλα καί ρόπαλα καί τόν έκαναν τοΰ αλατιού.
« Οταν είσαι φτωχός και άσημος, μή μιμείσαι τούς πλούσιους γιά νά μή γίνης γελοίος και κινδυνεύσης. Κάθε ξένο είναι αταίριαστο.

280 Ό   γάιδαρος   πού   έτρωγε   αγκάθια και   ή   αλεπού

Ό γάιδαρος έχαφτε κοφτερά αγκάθια τόν είδε ή αλεπού καί τόν πειράζει τότε:
«Πώς μέ τήν τρυφερή και  απαλή σου γλώσσα, μασάς καί τρώς τόσο σκληρό προσφάγι;».Ό μύθος ταιριάζει σ” αυτούς πού προφέρουν μέ τή γλώσσα τους σκληρούς καί επικίνδυνους λόγους.
 81 Ό   γάιδαρος   πού   εκανε   τον   κουτσό και   ό  λύκος
« Ενας γάιδαρος βόσκοντας σ” ένα λειβάδι, βλέποντας ένα λύκο νά του επιτίθεται, προσποιήθηκε τον κουτσό. Τον πλησίασε εκείνος καί τον ρώτησε γιατί κουτσαίνει κι” αύτός τοΰ αποκρίθηκε πώς καθώς περνούσε ένα φράχτη πάτησε ένα αγκάθι. Καί τον συμβούλεψε πρώτα νά τοΰ βγάλη το αγκάθι καί κατόπι νά τον χάψη γιά νά μή τοΰ καθήση στο λαιμό καθώς θά τον τρώη. Πείστηκε αύτος καί σήκωσε τό πόδι του γαϊδάρου, έχοντας τήν προσοχή του στήν οπλή, ενώ ο γάιδαρος τον κλώτσησε στο στόμα καί τοΰ πέταξε τά δόντια. Ό λύκος σέ κακά χάλια, λέει τότε: «Καλά νά πάθω. Ό πατέρας μου μέ σπούδασε χασάπη κι” εγώ ήθελα νά κάνω τό γιατρό».
Ετσι καί οί άνθρωποι πού καταπιάνονται μέ δουλειές πού άγνοοΰν δυστυχούν, δπως είναι φυσικό.

Ιστορίες για Γαϊδάρους

Πάρα πολλές ιστορίες υπάρχουν για τον Γάιδαρο του Νασρεντίν Χότζα.
Σήμερα όταν λέμε «σαν τον γάιδαρο του χότζα» υπεθυμίζουμε ή θυμώμαστε το «Πάνω που ο γάιδαρος του χότζα έμαθε να μη τρώει, ψόφησε»
Παραθέτω άλλη μια ιστοριούλα σχετική με τον γάιδαρο:
Η ΜΑΚΑΡΙΤΙΣΑ ΚΑΙ Ο ΜΑΚΑΡΙΤΗΣ ΓΑΙΔΑΡΟΣ
Η γυναίκα και ο γάιδαρός του ήταν οι μεγάλες αγάπες του Χότζα. Όμως, μέσα σε μια χρονιά έχασε και τους δύο. Πρώτα πέθανε η γυναίκα του. Την πένθησε για λίγο και, πάνω που η ζωή του άρχισε να κυλάει κανονικά, χάνει και το αγαπημένο του ζωντανό. Μετά το δεύτερο χαμό πια, ήταν απαρηγόρητος. Δεν έτρωγε, δε γελούσε, δε μίλαγε σε κανένα. Έμενε διαρκώς κλεισμένος στο σπίτι και πενθούσε. Οι συγχωριανοί του τον ρωτάνε «Χότζα μου, γιατί τόσο μεγάλη στενοχώρια για το γάιδαρό σου; Έτσι δεν πένθησες ούτε τη γυναίκα σου!» «Πώς να μην πενθώ;» λέει με παράπονο. «Όταν πέθανε η γυναίκα μου, τρέξατε αμέσως όλοι, με παρηγορήσατε, μου είπατε πως ήταν θέλημα Θεού και να μη στενοχωριέμαι, μου υποσχεθήκατε πως θα μου βρείτε άλλη γυναίκα, και ξεκινήσατε να μου κάνετε προξενιά για να ξαναπαντρευτώ. Όταν όμως έχασα τον γάιδαρό μου, κανένας ούτε με παρηγορήσε, ούτε καινούργιο γάιδαρο μου έταξε!»

Παραδόσεις – Προλήψεις

Ο Μαϊος θεωρείται ο μήνας που ζευγαρώνουν τα γαϊδούρια και γι΄αυτό αποφεύγονται οι γάμοι τον Μαϊο. Ο λαός λέει την συμβουλή: Μάη μήνα μη φυτέψεις, Μάη μη στεφανωθείς, Μάη μήνα μη δουλέψεις, Μάη μη ταξιδευτείς.
Ο γάιδαρος διαθέτει, πλην της υπομονής, σημαντικά προσόντα ανδρισμού. Εαν κρίνουμε απο το μέγεθος του πέους του γαϊδάρου θα πρέπει και ο κόλπος της γαϊδούρας να είναι εξ΄ίσου βαθύς. Ετσι η φραση «γκαστρώνει γαϊδούρα στον ανήφορο» (λεγομένη για κάποιον πολύ σέξυ) δήλωνει οτι όχι μόνον ευμέγεθες πέος διαθέτει αλλά και ισχύ εκσπερμάτωσης εντονότατη.
Το μέγεθος του πέους παίζει ρόλο! Είχε εντυπωσιάσει τους αρχαίους Έλληνες που θυσίαζαν γαϊδάρους στους θεούς της Γονιμότητας (Πάνα, Πρίαπο) στους γάμους και στις σχετικες εορτές (Πριάπεια)
Μερικά χαρακτηριστικά μεγέθη πέους: ταύρος = 91 cm, ελέφαντας = 152 cm, η γαλάζια φάλαινα = 213 cm με 244 cm, και χοίρος, κατοικίδιος ή άγριος = 46 cm.

Λογοτεχνία

Ο Κ. Βάρναλης εμπνεύσθηκε την «Θυσία» από αυτή την παραπάνω παράδοση
Τὸ μυτερό σου τὸ σκουφί,
Μίδ᾿ ἀπ᾿ τὴν ἄτριχη κορφὴ πέτα κάτω
κι΄αμε να φέρεις ἀπ᾿ τ᾿ ἀχούρι
τὸ διχρονίτικο γαϊδούρι τὸ βαρβάτο!
Ποῦ λάμπ᾿ ἡ πέτσα του γιαλὶ
κι΄αφέντης δὲν τὸ καβαλλεῖ
καὶ τὴ νιότη τὴν ἀπερνάει
στὰ πισινά του ὁλόρθο,
κ᾿ εἶναι τ᾿ ἀχαμνά του ὅλο ἀξιότη!
Φέρτο στὴ μέση τ᾿ ἁλωνιοῦ
καὶ στὸ ριζὸ τοῦ πλατανιοῦ ρίχτο χάμου,
εἶν᾿ ἡ σειρά του νὰ δοξάσει τοὺς γόνιμους θεούς,
νὰ πιάσ᾿ ἡ προσφορά του!
῾Πόψε παντρεύομαι, γι᾿ αὐτὸ
σοῦ ἄξιζει τέτοιο ἕνα σφαχτὸ κοτσονάτο,
ἐσένα, Πρίαπε, ἀσκημομούρη,
ποὖσαι κι᾿ ἐσὺ σὰν τὸ γαϊδοῦρι, τὸ βαρβάτο!

Asinus Aureus

Ο Λούκιος Απουλήιος (123 – 170) ο επιλεγόμενος Πλατωνικός και Σοφιστής, υπήρξε φιλόσοφος, ποιητής και ρήτορας.
Εργο του το Asinus Aureus [Ο Χρυσός Γάϊδαρος] (ή Μεταμορφώσεις)
Στίς Μεταμορφώσεις, ό ήρωας του βιβλίου ονομάζεται Λούκιος, είναι Έλληνας καί ταξιδεύει στήν Ελλάδα γιά δουλειές. Ό χώρος πού περιγράφει είναι ό ελληνικός, οί πόλεις ελληνικές. Στήν άρχή του βιβλίου τόν συναντάμε στή Θεσσαλία, «πρωτεύουσα της μαγείας». Εκεί θά γυρέψει νά μυηθεί κι αυτός στά μυστικά μιάς μάγισσας, κι η περιέργεια του αυτή θα του κοστίσει ακριβά: αντί νά μεταμορφωθεί γιά μιά νύχτα σέ πουλί,
όπως επιθυμούσε, εξαιτίας ενός ολέθριου λάθους θα μεταμορφωθεί σε γάιδαρο. Άπό τό σημείο αυτό θ” αρχίσουν τα βάσανα κι οι περιπέτειές του, πού θά τελειώσουν όταν θά ξαναποκτήσει τήν ανθρώπινη μορφή του, χάρη στή σωτήρια επέμβαση τής θεάς “Ισιδας. Αυτή είναι μέ δυό λόγια ή πλοκή του έργου.

Η Μπαλάντα του κυρ-Μέντιου

Ο Κώστας Βάρναλης αφιέρωσε στο γάϊδαρο (σύμβολο του καρτερικού και μοιρολάτρη λαού) την «Μπαλάντα του κυρ-Μέντιου»*.
 Ο Κώστας Βάρναλης απαγγέλει την «Μπαλάντα του κυρ-Μέντιου»http://youtu.be/v018Oz-brfU

 Ο Νίκος Ξυλούρης τραγουδάει την «Μπαλάντα του κυρ-Μέντιου»
http://youtu.be/hU4h3pMNXfA

…

Και ζευγάρι με το βόδι άλλο μπόι κι άλλο πόδι
όργωνα στα ρέματα τ αφεντός τα στρέμματα
Και στον πόλεμο όλα για όλα κουβαλούσα πολυβόλα
να σκοτώνονται οι λαοί για τ” αφέντη το φαΐ

Ο Γεώργιος Σουρής ειχε γράψει το περίφημο:

Δυστυχία σου, Ελλάς,
με τα τέκνα που γεννάς!
Ώ Ελλάς, ηρώων χώρα,
τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;

Ο Ανδρέας Λασκαράτος εύχεται:

Να ΄ν καλορίζικο το νιό γαϊδούρι
και του εύχομαι όση δύνεται ανθρωπιά
μα όχι οχ” την ντόπια γιατί τότε δα
είναι καλύτερα νάναι γαϊδούρι.

Ανδρεας Λασκάρατος – «Συχαριάσματα εις γενέθλια γαϊδάρου»
Σε μουσική Χατζηδάκη και στίχους Σακελλάριου η εθνική ηθοποιός Βουγιουκλάκη τραγουδούσε το ελαφρόν:

Ντε βρε γαϊδαράκο ντε!
ντε με τα γαϊδούρια τ” άλλα
γαϊδαράκο κουτεντέ
Ντι βρε γαϊδαράκο ντι
τι την θέλεις την τρεχάλα
τρέχουν μόνο οι κουτοί

---

*) Ο Μέντιος ειναι ο «Μένδιος ή Μενδαίος όνος» από την αρχαία ποληΜένδη που βρίσκεται στη δυτική παραλία της χερσονήσου Παλλήνης, στη Χαλκιδική και ιδρύθηκε από Ερετριείς αποίκους κατά τον 8ο αι. π.Χ. Η χρονολογία ίδρυσής της δεν είναι γνωστή, η παρουσία των Ερετριέων και Χαλκιδέων ωστόσο στον βόρειο ελλαδικό χώρο ανάγεται γενικά στo πλαίσιο του Β” αποικισμού, τον 8ο αι. π.Χ. Η πόλη οφείλει το όνομά της στο αρωματικό φυτό μίνθη, ένα είδος μέντας, που φύεται ακόμη στην περιοχή. Η πλούσια ξυλεία, το εύφορο έδαφος, τα πλούσια κοιτάσματα μεταλλευμάτων σε χρυσό, ασήμι και μολύβι, και το εμπόριο ανάμεσα σε πόλεις της Νότιας Ελλάδας και του Ελλήσποντου ώθησαν πολλές πόλεις να ιδρύσουν αποικίες. Γύρω στις αρχές του 6ου αι. οι παραπάνω πόλεις ελέγχουν το εμπόριο στην περιοχή της Μακεδονίας και οι εμπορικές συναλλαγές φτάνουν μέχρι την Κάτω Ιταλία.
Οι όνοι ήταν το κύριο εξαγωγικό προιόν της Μένδης : Η μεγάλη οικονομική της άνθηση, ήδη από τις αρχές του 6ου αι., επιβεβαιώνεται από την μεγάλη κυκλοφορία των νομισμάτων της και οφείλεται κυρίως στις εξαγωγές του περίφημου « Μενδίου οίνου ». Φαίνεται δε ότι και τα νομίσματα έφεραν εικόνα γαϊδάρου για την προβολή του προιόντος, στην εικόνα (πάνω αριστερά) νόμισμα της Μένδης του 450 πΧ. με τον επιβάτη τον Διόνυσο. Ο τρόπος που κάθεται ο Διόνυσος χρειάζεται παραπέρα έρευνα γιατί αργότερα δεν θεωρείται καθόλου τιμητικός: «ανάστροφα, στόν γάϊδαρο καβάλα». Αλλο νομισμα (κάτω δεξιά) δείχνει τον γαϊδαρο εν στύσει και την επιγραφή « ΜΕΝΔΑΙΩΝ ».

Στρατιωτικό δίστιχο

Οι φαντάροι, οι φαντάροι
φορτωμένοι σα γαδάροι.

Αναφέρεται στήν Ζωή εν Τάφω του Μυριβήλη.

Γομάρι – Το φορτίο του γαιδάρου

ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ ΓΑΙΔΑΡΟΥ ΛΟΓΩ ΤΗΣ
ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΥΠΟΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΖΩΟΥ.
Το γόμος (απο το γέμω) ελέγετο το φορτίο κυρίως πλοίου αλλά και των φορτηγών ζώων (γαιδούριων, μουλαριών). Απο τον γόμον του πλοίου το φορτίο του όνου δικαίως ονομάζονταν γομάριον δηλ. μικρός γόμος και αργότερα γομάριν>γομάρι. Κατά συνεκδοχήν το ίδιο το ζώο ονομάστηκε γομάρι. Ετσι λεει ο Βαρναλης στην Μπαλάντα του Κυρ-Μέντιου:

Είκοσι χρονώ γομάρι
σήκωσα όλο το νταμάρι
κι΄εκτισα στην εμπασιά
του χωριού την εκκλησιά.
 

Κατά την αρχαιότητα ισχυε και το αντιθετο :
Ο Λυτιέρσας έτρωγε τρείς όνους κανθήλιους  (δηλ. ον γόμον τριων  φορτηγών γαιδάρων).

Αθηναιου-  Δειπνοσοφισται 9057.13
Σήμερα λέμε έφαγα ένα κάρο και δεν πεινάω  και εννοούμε το φορτίο με τρόφιμα ενός κάρου.
Η ενα καράβι αλάτι.

Ο Γάιδαρος στήν πολιτική Γελοιογραφία

759 Δημήτρη Σαπρανίδη – Ιστορία της Πολιτικής Γελοιογραφίας στην Ελλάδα ΣΕΛ. 140

Ο Γάιδαρος ως επιβάτης

Οι Αρμένιοι κουβαλούσαν εμπορεύματα (στάρι και κρασί) μέσω του ποταμού Τίγρη ή Ευφράτη στη Βαβυλώνα. Επειδή δεν μπορούσαν να γυρίσουν πλέοντας κόντρα στο ρεύμα, κατασκεύαζαν δερμάτινες βάρκες σαν πελώριες ασπίδες. Ο σκελετός τους ήταν από ξύλα λυγαριάς. Τις γέμιζαν εμπορεύματα και έβαζαν και ένα ζωντανό γάιδαρο. Όταν έφθαναν στη Βαβυλώνα πουλούσαν το σκελετό της βάρκας και τα εμπορεύματα, φόρτωναν τα δέρματα στο γάιδαρο και γύριζαν δια ξηράς στον τόπο τους. Ο γάιδαρος δεν πετάει άλλα ταξιδεύει ως επιβάτης. Μετά του βγαίνει η πίστη. Τα σύγχρονα φουσκωτά δεν παίρνουν γαιδάρους πήραν όμως την ιδέα από αυτή την Αρμένικη εφευρεση.

Ο Γάιδαρος στην Χριστιανική παράδοση

Η είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα δεν ήταν καν ένδειξη ταπεινωσύνης οπως ισχυρίζονται οι θεολόγοι. Τι πιο ταπεινό να έμπαινε πεζός!
Επρεπε βλέπεις και να πραγματοποιηθεί η προφητεία (Ζαχαρίας 9 στ. 9-13).

9 Χαῖρε σφόδρα, θύγατερ Σιών· κήρυσσε, θύγατερ ῾Ιερουσαλήμ· ἰδοὺ ὁ βασιλεὺς σου ἔρχεταί σοι, δίκαιος καὶ σῴζων αὐτός, πραΰς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον. 10 καὶ ἐξολοθρεύσει ἅρματα ἐξ ᾿Εφραὶμ καὶ ἵππον ἐξ ῾Ιερουσαλήμ, καὶ ἐξολοθρεύσεται τόξον πολεμικόν, καὶ πλῆθος καὶ εἰρήνη ἐξ ἐθνῶν· καὶ κατάρξει ὑδάτων ἕως θαλάσσης καὶ ἀπὸ ποταμῶν ἕως διεκβολῶν γῆς. 11 καὶ σὺ ἐν αἵματι διαθήκης σου ἐξαπέστειλας δεσμίους σου ἐκ λάκκου οὐκ ἔχοντος ὕδωρ. 12 καθήσεσθε ἐν ὀχυρώματι δέσμιοι τῆς συναγωγῆς, καὶ ἀντὶ μιᾶς ἡμέρας παροικεσίας σου διπλᾶ ἀνταποδώσω σοι· 13 διότι ἐνέτεινά σε, ᾿Ιούδα, ἐμαυτῷ εἰς τόξον, ἔπλησα τὸν ᾿Εφραὶμ καὶ ἐξεγερῶ τὰ τέκνα σου, Σιών, ἐπὶ τὰ τέκνα τῶν ῾Ελλήνων καὶ ψηλαφήσω σε ὡς ρομφαίαν μαχητοῦ·

Στην Ιερουσαλήμ δεν μπαίνανε άλογα ή γαιδούρια πλήν της βασιλικής όνου*. Αρα η είσοδος είχε χαρακτήρα μεγαλείου όπως φαίνεται και από τίς επευφημίες του οπλισμένου** πλήθους***.
Να τι μας λέει ο Ματθαίος στο κεφ.21 στ.1-6:
Καὶ ὅτε ἤγγισαν εἰς Ἰεροσόλυμα καὶ ἦλθον εἰς Βηθφαγὴ εἰς τὸ Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, τότε Ἰησοῦς ἀπέστειλεν δύο μαθητὰς λέγων αὐτοῖς Πορεύεσθε εἰς τὴν κώμην τὴν κατέναντι ὑμῶν, καὶ εὐθὺς εὑρήσετε ὄνον δεδεμένην καὶ πῶλον μετ᾽ αὐτῆς: λύσαντες ἀγάγετέ μοι. καὶ ἐάν τις ὑμῖν εἴπῃ τι, ἐρεῖτε ὅτι Ὁ κύριος αὐτῶν χρείαν ἔχει: εὐθὺς δὲ ἀποστελεῖ αὐτούς. Τοῦτο δὲ γέγονεν ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος “ Εἴπατε τῇ θυγατρὶ Σιών Ἰδοὺ ὁ βασιλεύς σου ἔρχεταί σοι πραῢς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὄνον καὶ*** ἐπὶ πῶλον υἱὸν ὑποζυγίου. ”
Τους έστειλε εις την κώμην την κατέναντι, γιατί γαϊδούρι δεν βρισκότανε μέσα στα Ιεροσόλυμα στα οποία είχαν σχεδόν φθάσει.
*) βλ. – Ρ. Αμπελαίν – «Γολγοθας» – σ.291. Αυτό φαίνεται ότι ήταν γνωστό και σε όλη την περίοδο της Αναγέννησης. Πίνακες ζωγραφικής με έφιππους μέσα στην Ιερουσαλήμ είναι πολύ σπάνιοι.
**) Τα βάια ηταν κλαδοι φοινίκων μαδημένοι με μορφή ρόπαλου. Αρα επρόκειτο για μια ένοπλη συγκέντρωση οπαδών του Υιού Δαυίδ, διακαιωματικού βασιλέα του Ισραήλ. Ενα βάιο, δείγμα του οπλισμού των οπαδών του Ιησού κατά τήν φάση τής σύλληψης στο όρος των Ελαιών βλέπε παρακατω.

***) Η προσφώνηση «Υιέ Δαυίδ» δεν είναι και τόσο ταπεινωτική! Και ωσανα = «λυτρωσε μας» αυτόθι σ. 292. Η λέξη ωσαννά ετυμολογικά προέρχεται από την εβραϊκή hôšî’â-na . Η Χριστιανική χρήση έχει έρθει μέσα από την Ελληνική Γραφή, δίνοντάς της τη μορφή Ωσαννά, Ωσαννά τω … χ
Από το λεξικό Bauer: προέρχεται από τα Αραμαϊκά (הושע נא) από τα εβραϊκά (הושיעה נא) (Ψαλμός 118:25, הוֹשִׁיעָהנָּא), που σημαίνει « βοήθεια » ή « Σώσε με/μας, Δεομεθά σου », « μια έκκληση που έγινε μια λειτουργική φόρμουλα, ως μέρος του Χαλέλ οικεία σε όλους στο Ισραήλ.  »
Από το Λεξικό Friberg: ωσαννά, μια κραυγή που εκφράζει μια έκκληση για τη θεϊκή βοήθεια « σώσε μας Βοήθεια, προσευχόμαστε! » σε λειτουργική χρήση, μια κραυγή του επαίνου και της λατρείας « ωσαννά, σας επαίνους» (Κατά Ματθαίον 21,9).
Από το Λεξικό UBS: ωσαννά (στα αραμαϊκά), ένα επιφώνημα του επαίνου κυριολεκτικά έννοια, « Σε παρακαλούμε Σωσε μας ».
Την ώρα που το πλήθος επευφημεί τον Ιησού ως Υιόν Δαυίδ ο επι πώλου όνου Ιησους δεν σηκώνεται να πεί αυτό που είπε αργότερα στον Πιλάτο «  ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου ». Αφήνει το πλήθος να πιστεύει ότι ε’ιναι ο κοσμικός βασιλέας. Δημιουργείται η υπόνοια πως αυτή η μεταστροφή είχε εκδηλωθει μετά και ήταν αιτία μεγάλης δυσαρέσκειας των πιο δυναμικών οπαδών του και ενδεχομένως και του Ιούδα.
***) το «και» ίσως να μην υπήρχε στα παλαιότερα κείμενα. Είναι πρακτικώς αδύνατον να καβαλήσει κανείς δύο ζώα ταυτόχρονα. Το όλο κείμενο της προφητείας του Ζαχαρια είναι ανεδαφικό, ύποπτο και ατεκμηρίωτο όπως το παραδέχεται και ο ίδιος ο συντάκτης του («υπό του Προφήτου» = Δεν αναφέρει τον Ζαχαρία και λεει λέγοντος και όχι γράψαντος). Ο Ζαχαρίας δεν αναφέρει το είσος του υποζυγίου. Την φράση θα την κόλλησαν αργότερα μοναχοί του τύπου των Αγιορειτών που δεν δέχονται ούτε θηλυκές γάτες στα μοναστήρια. Όμως υπήρχε μια λογική στην χρήση θήλειας όνου στα Ιεροσόλυμα, Ο γάιδαρος ήταν επικίνδυνο να κάνει διάφορες «γαϊδουριές» μέσα στην Αγία πόλη: κυρίως να έχει στύσεις. Και της όνου μπορεί να της έρθει σεξουαλική όρεξη δεν είναι όμως τόσον εμφανής όσο του αρσενικού. Απέφευγαν λοιπόν τον γάιδαρο ως ασελγέστερον. Γάιδαρος για την ταπεινότητα και θηλυκός γάιδαρος για τήν σεμνότητα.
Τη άποψη περι απαγόρευσης εισόδου και παραμονής γαδάρων ενισχύει και ο Ιερεμίας 22 στ. 18-19 υποδεικνύοντας τον τροπο που έθαβαν τους όνους:
διὰ τοῦτο τάδε λέγει Κύριος ἐπὶ ᾿Ιωακεὶμ υἱὸν ᾿Ιωσία βασιλέα ᾿Ιούδα· οὐαὶ ἐπὶ τὸν ἄνδρα τοῦτον· οὐ μὴ κόψονται αὐτόν· ὦ ἀδελφέ, οὐδὲ μὴ κλαύσονται αὐτόν· οἴμοι Κύριε. ταφὴν ὄνου ταφήσεται, συμψηθεὶς ριφ[θ]ήσεται ἐπέκεινα τῆς πύλης ῾Ιερουσαλήμ.

Ο Γαϊδαρος στη Διαπόμπευση

Ο γαιδαρος επαιζε πρωταγωνιστικο ρολο στη διαπομπευση. Ο ονοβάτης ή η ονοβάτις καθιζονταν αναστροφα στο γαϊδαρο και κρατούσε την ουράτου. Συνηθίζονταν στο Βυζάντιο αλλά επεζησε και μεχρις εσχάτων. Οι συνηθέστερες ονοβάτιδες ήσαν οι μοιχαλίδες. πρβλ . « οποια δεν καθεται καλα και κανει εργολαβια στον γαιδαρο και στον παπα και στην αστυνομια ». Βλ. την μελέτη μου ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ.

Ο Γαϊδαρος στη Ζωγραφική

Γαϊδαρος συνουσιάζεται με ημίονο
(ΣΣ Αραγε επειδή επιθυμεί να αποφύγει την τεκνοποϊα;)

Παιχνίδια

Η ουρά του γαιδάρου

Ολοι οι παικτες εφοδιάζονται με μια χάρτινη ουρά γαϊδάρου. Σε ένα τοίχο στήνεται αυτος που βγήκε (βλ. Λάχνισμα) κα κάνει το γάϊιδαρο με τουρλωμένα οπίσθια. Ενας – Ενας οι παίκτες προσπαθούν να κολήσουν τήν ουρά στον γαιδαρο εχοντας δεμένα τα ματια τους. Αν δεν βρει τον στοχο χάνει και παίζει αυτός το ρόλο του γαϊδάρου ή κατατάσεται στους επιλαχόντας γαϊδάρους. Στην δεϋτερη περίπτωση ο «ουρισθείς» γάϊδαρος αποστρατεύεται και την θεση του παίρνει ο πρώτος επιλαχών.

Η Μακρυά Γαιδούρα

Το παιχνίδι παίζεται με δύο ομάδες. Η κάθε ομάδα έχει 5-6 παίκτες. Η πρώτη ομάδα κάθεται σχεδόν κάτω και τα παιδιά της άλλης ομάδας πηδούν ένας ένας στην πλάτη των παιδιών της πρώτης ομάδας. Αν η πρώτη ομάδα δεν πέσει κάτω, τότε κερδίζει. Αν πέσει κάτω, κερδίζει η δεύτερη ομάδα.
Παιζόταν από 10 τουλάχιστον αγόρια σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα έφτιαχνε την μακριά γαϊδούρα. Ένα παιδί στεκόταν στον τοίχο σκυμμένο και με το πρόσωπο γυρισμένο σ’ αυτόν. Το άλλο παιδί με τα δύο του χέρια κρατούσαν από τη μέση του πρώτου παιδιού. Στα πισινά του δεύτερου παιδιού έπιανε άλλο παιδί και ούτω καθεξής, ώσπου να σχηματιστεί ένα μακρύ ανθρώπινο σκυμμένο σώμα. Τα παιδιά προστάτευαν τα κεφάλια τους ανάμεσα στα πόδια του μπροστινού. Όταν ήταν έτοιμη η μακριά γαϊδούρα, ένα ένα τα παιδιά της άλλης ομάδας πηδούσαν, για να ανέβουν όλα επάνω στις πλάτες της μακριάς γαϊδούρας. Εάν δεν τα κατάφερναν, τότε ήταν χαμένοι. Εάν όμως τα κατάφερναν, η ομάδα της μακριάς γαϊδούρας κουνιόταν, προσπαθώντας να ρίξει κάτω αυτούς που ήταν καβάλα. Την ώρα εκείνη οι επάνω έλεγαν «Δέκα-δέκα την ημέρα και εκατό την εβδομάδα και σαράντα και πενήντα και το γαιδουράκι μου και το σαμαράκι μου, πουρ-πουρ» Και κατέβαιναν νικητές, εάν κατόρθωναν να παραμείνουν καβάλα.
Εγω θυμαμαι ομως αλλα επιφωνήματα κατα το σχηματισμο της μακρυας γαϊδούρας που ξεκινούσε με ενα παιδι. Οποιος πηδουσε το παιδι εμπαινε επικεφαλης της μακρυας γαιδουρας. αν δεν τα κατάφερνε στεκονταν στήν πλατη ενος αλλου μέλους και εμπόδιζε και τον επόμενο. Οι κραυγές ήταν

1. Πρωτελιά!
2, Δευτερη του Μπαρμπα-Λιά
3. Τριτη κι΄άγγιχτη
4. Τέταρτη και κωλοκτυπητή.
Στην εικόνα όργανο γυμαστικής για προπόνηση στο παιχνίδι.

Σύνθετα – Παράγωγα

• Γαϊδουροκαβαλαρία: Μετακινηση προσώπων με γαϊδούρια.
• Γαϊδουράγκαθο: φυτό με ακανθώδες άνθος.
• Γαϊδουριά: Συμπεριφορά γαιδάρου. Μετ. Ασεβής, ανάρμοστη συπεριφορά.
• Γαιδουρεύω: ρήμα συνώνυμο του αποθρασύνομαι.
• Γαϊδουροφωνάρα: Κακοηχη και δυνατή φωνή.
• Γαιδουροκαλόκαιρο: Καλοκαιρία στο Φθινόπωρο.
• Γαϊδουρόβηχας: Εντονος και οξύς βήχας
• Γαιδουρογαϊδαρος: Ο υπερθετικός του αναίσχυντου
• Γαϊδουριάρης: Αυτος που τραβάει το γαιδούρι, μεταφορέας.
• Ονηλάτης: Γαϊδουριάρης (όνος+ελαύνω)

Συνώνυμο

Μύκλος^{[ 1077.34]}

Φράσεις

• Κατά φωνή κι” ο γάιδαρος
• Περιμέναμε σαν τα γαιδούρια
  … στην ουρά χωρίς να μπορούμε να κάνουμε τίποτε
  Αντίστοιχη τούρκικη φράση esek gibi
• Βρε Γαιδούρι : Βρέ αναγωγε!
• Κυπρέικο Γαιδούρι: Μεγάλος γάιδαρος
• Τι γαϊδουροφωνάρες είναι αυτές;΄
• Τι γκαρίζεις; : Γιατι φωνάζεις;
• Ταφή όνου: Άτιμη ταφή
• Πετάει ο γαιδαρος;
  Ερώτηση που, αν υποβληθεί από υπαξιωματικό Κέντρου εκπαιδεύσεως νεοσυλλέκτων, απαιτεί την απάντηση «Πετάει και παίρνει και επιβάτες».

Ομόηχα

Όνος: Μηχάνημα ανύψωσης , Τροχαλία
Ονος¨Η επανω μυλόπετρα του μύλου (μύλος ονικός)
Ονος: Μεγάλο πλατύστομο ποτήρι. Αριοστοφάνης – Σφήκες 610.
τὸν ὄνον τόνδ᾽ ἐσκεκόμισμαι οἴνου μεστόν, κᾆτ᾽ ἐγχέομαι κλίνας:

Επώνυμα – Κύρια ονόματα

• Ονομάγουλος
• Ονούφριος

Βιβλιογραφία

311 Glossarium ad scriptores mediae et infimae Graecitatis – Tome I:Du Cange, Charles : Apud Amissonios : 1688

211: ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:Ν. ΜΟΥΛΑΚΑΚΗΣ : ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ : 1994

241 ΙΝΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ – ΛΙΑ ΜΠΟΥΣΟΥΝΗ – 1865 ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΚΑΙ ΓΝΩΜΙΚΑ – ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ – 2010

244 Κ. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΥ – « ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΚΟΙΩΝΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΑΡΟΙΜΙΩΝ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ » εκδ. 1996.

449 ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΛΟΥΜΑΚΟΣ -ΤΡΟΠΟΙ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΧΙΟΥΜΟΡ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ -ΖΗΤΡΟΣ -2003

759 Δημήτρης Σαπρανίδης – Ιστορία της Πολιτικής Γελοιογραφίας στην Ελλάδα – Εκδόσεις Παπαζήση – τομ. Α – 1975

1065 – Δημ. Λουκάτος – Νεοελληνικοί Παροιμιόμυθοι – Ερμής – 1972

9181 Ι. Βενιζέλος – Παροιμίαι Δημώδεις