Ανάγνωσμα ψυχωφελέστατον και φαρμακευτικόν δια την σωτηρίαν της ψυχής. Κατά των ψυχοβγαλτικών θεωριών περί της αθανασίας της και αποτελεσματικόν κατά του φόβου περί των ανυπάρκτων περιπετειών της μετά θάνατον, παρασκευασθέν αποκλειστικώς από θεραπευτικά βότανα της φύσεως και ουδέν ίχνος υλικού παρά φύσιν περιέχον. Εις περίπτωσιν οπού λαμβάνεται συστηματικώς και τακτικά επιφέρει την οριστικήν απαλλαγήν από τον φόβο των ανύπαρκτων Θεών, μηδενός εξαιρουμένου. Μάλιστα τυγχάνει ευεργετικόν ακόμη και για όσους επιμένουν να πιστεύουν σε θεούς και δαίμονες. (Παρασκευή: Φαρμακολόγιον Θύραθεν Παιδείας).
Ψυχή και Έρωτας
Σε παιδαγωγικό σεμινάριο για εκπαιδευτικούς, στο μάθημα της ψυχολογίας, ένας από τους εκπαιδευόμενους εκπαιδευτικούς ρώτησε τον ψυχολόγο καθηγητή του μαθήματος, να του ορίσει τι είναι κατ’ αυτόν η ψυχή.Ο καθηγητής παραδέχτηκε αμέσως ότι δεν ήταν σε θέση ν’ απαντήσει στο ερώτημα αυτό! Τότε ο μαθητής τον ρώτησε πώς θα γίνει να μιλάει, μια ολόκληρη βδομάδα – τόσο πρόβλεπε το πρόγραμμα – για ένα πράγμα που δεν ήξερε καν τι, έστω και περίπου, είναι;!Ο άνθρωπος έλαβε πτυχίο ψυχολογίας και δεν ήταν σε θέση να αρθρώσει δυο λέξεις περί του τι είναι ψυχή. Έστω να πει δυο λόγια για την γενεαλογία της. Πότε εμφανίστηκε η ιδέα αυτή μέσα στα μυαλά των ανθρώπων και πώς διακυμάνθηκε ο ορισμός της μέσα στην ιστορία των πολιτισμών.
Όμως για να πούμε και του στραβού το δίκιο, πράγματι ,είναι πολύ δύσκολο να περιγράψει κανείς ένα πράγμα που δεν υπάρχει, ή τουλάχιστον δεν υφίσταται δίχως το σώμα. Ένα πράγμα που το ξέκοψαν οι άνθρωποι από το σώματος τους, για να του δώσουν αυθύπαρκτη υπόσταση. Ένα πράγμα που ενώ είναι απόρροια της λειτουργίας του σώματος αυτοί το κάνανε αρχή του.
Ο Νίτσε μίλησε πρώτος στα ίσα για το ανθρώπινο αυτό παραστράτημα, στο «Λυκόφως των ειδώλων»:
«Η άλλη ιδιομορφία των φιλοσόφων δεν είναι λιγότερο επικίνδυνη: Συνίσταται στο να παίρνουν το τελευταίο για πρώτο. Βάζουν αυτό που έρχεται στο τέλος – δυστυχώς! γιατί δε θα ’πρεπε να έρχεται καθόλου! – στη θέση των ‘υψηλότερων εννοιών’, δηλαδή τις πιο γενικές, τις πιο κενές έννοιες, τους τελευταίους αχνούς της εξατμισμένης πραγματικότητας, στην αρχή σαν αρχή…
Είναι και πάλι μια έκφραση του τρόπου που έχουν να εκφράζουν το σεβασμό τους: το ανώτερο δεν επιτρέπεται να βγαίνει από το κατώτερο, δεν επιτρέπεται μάλιστα να βγαίνει καθόλου… Ηθικό δίδαγμα: όλα όσα βρίσκονται στην ανώτατη βαθμίδα πρέπει να είναι ‘η αιτία του εαυτού τους’. Η προέλευση από κάτι άλλο μετράει σαν αντίρρηση, σαν αμφισβήτηση της αξίας.
Έτσι απέκτησαν την πομπωδέστερη από τις έννοιές τους, τον «Θεό»… Η τελευταία, διαφανέστερη, κενότερη από τις έννοιες τοποθετείται πρώτη, σαν αιτία του εαυτού της, σαν το πιο πραγματικό ον… Να πάρει στα σοβαρά η ανθρωπότητα τις αρρωστημένες φαντασίες νοσηρών ανθρώπινων αραχνών! Και πόσο ακριβά πλήρωσε που το έκανε!…»
[Προσωπικά θεωρώ την παρατήρηση αυτή του Νίτσε ως μοναδική και την σπουδαιότερη όλων των εποχών, για την εξήγηση όλων των ανωμαλιών που προέκυψαν μέσα στις ανθρώπινες σκέψεις. Το αναποδογύρισμα της διαδικασίας της εξέλιξης – ότι δηλαδή το κατώτερο προέρχεται από το ανώτερο κι όχι το ανώτερο από το κατώτερο (βασική αρχή των Φυσικών Φιλοσόφων) – πρώτος την διαμόρφωσε σε φιλοσοφικό σύστημα ο Πλάτων, επιφέροντας την μεγαλύτερη καταστροφή (εκ του στρέφω) που προέκυψε ποτέ μέσα στην οικουμένη των ανθρώπων, στα θέματα της φιλοσοφίας και η οποία από τότε και μέχρι σήμερα ταλανίζει την ανθρωπότητα, αλλά ποιός ξέρει και μέχρι πότε (βλ.ΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟΣ. ΤΟ ΣΠΕΡΜΑ ΤΩΝ ΖΙΖΑΝΙΩΝ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ). Το τελικό κτύπημα για την ολοκληρωτική είσοδο της φιλοσοφίας στην οδό της απωλείας το επέφεραν οι Πατέρες της ιουδαιοχριστιανικής θρησκείας (βλ.ΕΛΛΗΝΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ. ΤΟ ΚΑΤ’ ΕΞΟΧΗΝ ΣΤΕΙΡΟ ΥΒΡΙΔΙΟ ΤΗΣ ΥΦΗΛΙΟΥ), οι οποίοι βασίστηκαν εντελώς στην εξέλιξη των θεωριών του Πλάτωνα, κυρίως των Νεοπλατωνικών αλλά και των υπολοίπων, οι οποίες στην ουσία δεν ήταν τίποτε περισσότερο παρά αιρέσεις του Πλατωνισμού]Τα ζώα έχουν ψυχή;Ο πρώτος λέει όχι, δεν έχουν. Ο δεύτερος όμως πιστεύει πως έχουν, με τη διαφορά, ισχυρίζεται, ότι οι ψυχές των ζώων δεν είναι αθάνατες.Ο Νίτσε μίλησε πρώτος στα ίσα για το ανθρώπινο αυτό παραστράτημα, στο «Λυκόφως των ειδώλων»:
«Η άλλη ιδιομορφία των φιλοσόφων δεν είναι λιγότερο επικίνδυνη: Συνίσταται στο να παίρνουν το τελευταίο για πρώτο. Βάζουν αυτό που έρχεται στο τέλος – δυστυχώς! γιατί δε θα ’πρεπε να έρχεται καθόλου! – στη θέση των ‘υψηλότερων εννοιών’, δηλαδή τις πιο γενικές, τις πιο κενές έννοιες, τους τελευταίους αχνούς της εξατμισμένης πραγματικότητας, στην αρχή σαν αρχή…
Είναι και πάλι μια έκφραση του τρόπου που έχουν να εκφράζουν το σεβασμό τους: το ανώτερο δεν επιτρέπεται να βγαίνει από το κατώτερο, δεν επιτρέπεται μάλιστα να βγαίνει καθόλου… Ηθικό δίδαγμα: όλα όσα βρίσκονται στην ανώτατη βαθμίδα πρέπει να είναι ‘η αιτία του εαυτού τους’. Η προέλευση από κάτι άλλο μετράει σαν αντίρρηση, σαν αμφισβήτηση της αξίας.
Έτσι απέκτησαν την πομπωδέστερη από τις έννοιές τους, τον «Θεό»… Η τελευταία, διαφανέστερη, κενότερη από τις έννοιες τοποθετείται πρώτη, σαν αιτία του εαυτού της, σαν το πιο πραγματικό ον… Να πάρει στα σοβαρά η ανθρωπότητα τις αρρωστημένες φαντασίες νοσηρών ανθρώπινων αραχνών! Και πόσο ακριβά πλήρωσε που το έκανε!…»
Ο άνθρωπος ξεκίνησε την πορεία του ως ζώο; Το μεγαλύτερο (99,99%) χρονικό διάστημα, της πορείας του σ’ αυτή τη γη, το έζησε ως ζώο; Μα έτσι λέει η επιστήμη της ανθρωπολογίας, από τα αδιάσειστα ευρήματα που διαθέτει.
Τότε λοιπόν που ήταν ζώο είχε ψυχή; Ο πρώτος πρέπει να παραδεχτεί πως δεν είχε. Ο δεύτερος ότι είχε, αλλά ότι δεν ήταν αθάνατη.
Τώρα ο πρώτος πρέπει να μας απαντήσει στο ερώτημα: πότε απέκτησε ψυχή το ανθρώπινο είδος. Επίσης αν αυτό συνέβη άπαξ δια παντός ανά την υφήλιο, ή αν συνέβη κατά φυλή – κατά χρόνο και τόπο – και σε ποιες εποχές για την κάθε μια.
Ο δεύτερος πρέπει να μας απαντήσει στο ερώτημα: πότε άρχισε η ψυχή του ανθρώπου, την οποία διέθετε εξ αρχής, να καθίσταται αθάνατη, ή αλλιώς πότε το ζώο άνθρωπος, έγινε σκέτος άνθρωπος. Κι αν έγινε άνθρωπος, τι απέγινε το ζώο που κουβαλούσε μέσα του μέχρι τότε.
Επίσης και για στον πρώτο και για στον δεύτερο, είναι δίκαιο να τεθεί το ερώτημα: η διαφοροποίηση αυτή πόσο χρονικό διάστημα κράτησε; Δηλαδή το ανθρώπινο είδος πέρασε μια περίοδο που η ψυχή που διέθετε, ήταν λιγότερο ψυχική απ’ ότι σε μια μεταγενέστερη εποχή; Κοντολογίς η ψυχικότητα της ψυχής υπόκειται σε εξελικτική πορεία;
Ξεχάσαμε όμως και τον τρίτο, που αντιπροσωπεύει το σύνολο σχεδόν της ανθρωπότητας. Αυτός δεν χολόσκασε ούτε και πρόκειται να πρήξει το συκώτι του με τέτοιου είδους χαζομάρες, όπως τα ερωτήματα που τέθηκαν μέχρι στιγμής. Εξάλλου δεν του χρειάζεται καθόλου ν’ απαντήσει. Γι’ αυτόν ο θεός έκανε το σώμα του ανθρώπου από χώμα και μετά του φύσηξε, από το στόμα, την ψυχή και έτσι τώρα δεν έχουμε καμμιά απορία για το πώς έγινε το πράγμα. Όλα τα επί πλέον που σκέφτεται και ψάχνει ο άνθρωπος είναι εκ του πονηρού. Αυτού του Διαβόλου που δουλειά του είναι να τυραννά τον άνθρωπο με σκέψεις αμαρτωλές.
Ο Σατανάς έχει κι αυτός ψυχή. Αλλά η ψυχή του είναι μαύρη. Άλλη κατηγορία ψυχής κι αυτή! Αν βάλει κανείς και την ψυχή του θεού, που αναφέρεται σε μερικά χωρία της Παλαιάς Διαθήκης, τότε φαίνεται ότι ο μπαχτσές των ψυχών διαθέτει αρκετή ποικιλία.
Τα ερωτήματα, λοιπόν, περί ψυχής, μπορούν να συνοψιστούν στα εξής βασικά:
- Υπάρχει ψυχή και αν υπάρχει τι πράγμα είναι.
- Αν υπάρχει, είναι αθάνατη ή όχι.
- Εάν είναι αθάνατη, ποια είναι η μοίρα της μετά τον θάνατο του σώματος (ο οποίος είναι βέβαιος) στο οποίο ανήκε. Κρίνεται δηλαδή και πώς μετά θάνατον (κόλαση-παράδεισος).
Επίσης προκύπτουν κι άλλα ερωτήματα, γι’ άλλους πρωταρχικής σημασίας και γι’ άλλους δευτερευούσης:
. Εάν η ψυχή προϋπάρχει του σώματος ή δημιουργείται μετά τη σύλληψη. Στη δεύτερη περίπτωση, σε ποια χρονική στιγμή δημιουργείται, από τι ή ποιόν.
. Εάν ο αριθμός των ψυχών δημιουργήθηκε από τον θεό, πριν αμνημονεύτων χρόνων, και αν ούτως έχει το πράγμα, ο αριθμός αυτός εάν παραμένει σταθερός ή όχι.
. Εάν η ψυχή μεταπηδά σ’ άλλο σώμα όταν το σώμα που την φέρει πεθάνει.
Πλην όλων αυτών των αποριών όμως και των ερωτημάτων, η ανθρώπινη ιδέα περί ψυχής, έφτασε στα ύψη της βεβαιότητας , θρονιάστηκε εκεί για τα καλά και βασιλεύει απτόητη μέχρι τη σήμερον. Εάν κανείς ενδιαφέρεται να γνωρίσει το μήκος και το πλάτος της σιγουριάς αυτής δεν έχει παρά να προσφύγει στον μέγα αυτής αρχιερέα, που δεν είναι άλλος από τον μέγα Πλάτωνα. Είναι αδύνατο να ειπώθηκαν στον κόσμο αυτόν κάποιες λεπτομέρειες περί ψυχής, οι οποίες να απουσιάζουν από τα βιβλία του ιδεόπληκτου αυτού «φιλοσόφου». Επίσης το μόνο αποτελεσματικό φάρμακο κατά της ανεδαφικής αυτής βεβαιότητας λέγεται Επίκουρος.
Δεν είναι πρόθεσή μας να αναφέρουμε τον τεράστιο όγκο των λεγομένων από τον Πλάτωνα που αφορούν στην ψυχή. Νομίζω ότι είναι αρκετό να αναφερθεί εδώ η άποψή του ότι η ψυχή κάπου ανδρός, που δεν φρόντισε να ζήσει ενάρετο βίο, ώστε να επιτύχει την επανένωσή της με τον δημιουργό θεό της, τιμωρείται με την είσοδό της σε γυναικείο σώμα! Κι αν δεν βάλει μυαλό κι εκεί μέσα, τότε τιμωρείται εισερχόμενη σε σώμα γαϊδάρου!!! Από τέτοια και χειρότερα μωρολογήματα βρίθουν όλα τα έργα του Πλάτωνα. Εάν θέλετε όλ’ αυτά να τα βρείτε σε ένα, αυτό λέγεται «Φαίδων».
Εάν ο δάσκαλος αυτός υπολόγισε ότι η τιμωρούμενη ψυχή ενδιαιτούσε 30.000 έτη στην 27η σφαίρα του σύμπαντος και κατόπιν 9.000 έτη στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ 91ου και 92ου ουρανού, εισερχόμενη μετά στο σώμα ενός γαϊδάρου, οι μαθητές του (Νεοπλατωνικοί), υπολόγισαν ακόμη και τις θερμοκρασίες των σφαιρών και των ουρανών αυτών.
Μετά απ’ αυτούς, τη σκυτάλη της ψυχομπουρδολογίας την παρέλαβαν οι πατέρες της χριστιανικής εκκλησίας οι οποίοι αναγκάστηκαν να προσθέσουν, μέσα στην μπαγιάτικη αυτή Πλατωνική σούπα και τα δικά τους θεολογικο-ψυχολογικά μπαχαρικά.
Τέλος, τους τελευταίους τρεις αιώνες, κάποιοι Ευρωπαίοι, ιδεοληπτικοί φιλόσοφοι, επιχείρησαν να ξεσκονίσουν το σκοροφαγωμένο αυτό λείψανο της ψυχο-Λογίας και να το ντύσουν με καινούργια ρούχα, υφασμένα όμως κι αυτά στο ίδιο παλιό στημόνι των προπατόρων τους, με τα φανταχτερά και πολύχρωμα υφάδια του ψευδο-ορθολογισμού τους.
Κανείς δε από τους τελευταίους φιλόσοφους δεν είχε αυτιά ν’ ακούσει τον Νίτσε που βροντοφώναζε: «Η σοφία δεν έχει προχωρήσει ούτε ένα βήμα μετά τον Επίκουρο, και συχνά βρίσκεται χιλιάδες βήματα πίσω του».
Για την φύση της ψυχής ο Επίκουρος είναι κατηγορηματικός: γεννιέται και πεθαίνει μαζί με το σώμα. Δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς αυτό. Για τον θάνατο συνεπώς δεν φοβάται, «διότι όσο υπάρχουμε εμείς, ο θάνατος είναι απών, κι όταν ο θάνατος είναι παρών, δεν υπάρχουμε εμείς».
Ας πάρουμε τώρα την ιστορία από την αρχή. Αφήνουμε, προς στιγμήν, τα ανιμιστικά στάδια όπου τα πάντα «διέθεταν ψυχή», και ξεκινάμε από τον Όμηρο. Αναγκαστική έτσι κι αλλιώς αρχή για κάθε ανθρώπινο ζήτημα, όταν εξετάζεται από ιστορική σκοπιά.
Για την Ομηρική αντίληψη τα ψυχικά φαινόμενα οφείλονται στον θυμό, που εντοπίζεται στην καρδιά (ήτορ) ή τας φρένας, δηλαδή το διάφραγμα, ο οποίος αφανίζεται συγχρόνως με τον θάνατο του ανθρώπου. Παράλληλα με τον θυμό υπάρχει και η ψυχή, που είναι η πνευματική υπόσταση του ανθρώπου, η οποία είναι κάποια λεπτή ύλη, δίχως να εντοπίζεται σε κάποιο όργανο, και η οποία εξέρχεται κατά την στιγμή του θανάτου από το στόμα, ως τελευταία πνοή ή από κάποια πληγή μαζί με το εκρέον αίμα. Η ψυχή αυτή πηγαίνει στον Άδη όπου διατηρεί τη μορφή του πεθαμένου του οποίου είναι το είδωλον.
Όταν ο Οδυσσέας κατέβηκε στον Άδη, ζωντανός ων, καθώς συνάντησε τον Αχιλλέα και τον ρώτησε πώς τα περνά εκεί κάτω, αυτός του απάντησε ότι θα προτιμούσε να είναι ο τελευταίος στον απάνω κόσμο παρά πρώτος στον κάτω. Το σαράκι του παραδείσου και της κόλασης δεν είχε ακόμα εισχωρήσει μέσα στον ανθρώπινο νου. Η αθανασία της ψυχής επρόκειτο να τερατογεννηθεί αργότερα. Δεν υπήρχε ακόμα πανούργο ιερατείο για να την κυοφορήσει.
Οι Ορφικοί έσυραν πρώτοι τον χορό της πρωτακαθεδρίας της ψυχής έναντι του σώματος. Έναν χορό που καλά κρατεί ακόμα μέχρι τη σήμερον και ποιος ξέρει μέχρι πότε. Δίδασκαν ότι η ψυχή είναι ουσία ανώτερη, ότι διαμένει προσωρινά μόνο μέσα στο σώμα σαν σε φυλακή κι ότι για να ελευθερωθεί απ’ αυτό… και….
Η αλήθεια λέγεται πάντοτε με λίγα και απλά λόγια. Το ψεύδος είναι σαν την βασίλισσα της κυψέλης που όσο ζει γεννά συνεχώς και αδιαλείπτως. Κι αυτή η βασίλισσα του ψεύδους της πρωτοκαθεδρίας και της αθανασίας της ψυχής φαίνεται ότι είναι αθάνατη.
Την σκυτάλη των Ορφικών παρέλαβαν οι Πυθαγόριοι, οι οποίοι πρόσθεσαν με τη σειρά τους τα δικά τους ψυχολογικά καρυκεύματα κι έτσι η τεράστια αυτή ψυχο-Λογική σούπα κατέληξε καλοανακατεμένη και καλοψημένη, από την υψηλή θερμοκρασία του ψυχολογικού πυρετού, στα χέρια του καλλιτέχνη φιλόλογου Πλάτωνα.
Ο Πλάτων αφού καθάρισε καλά με την κουτάλα, τους αφρούς που πάντοτε δημιουργούνται στην επιφάνεια της κατσαρόλας, την ξανα-ανακάτεψε, πρόσθεσε μέσα της όλη την ποιητική του δεινότητα και την παρέθεσε ως αιώνιο γεύμα στην ανθρωπότητα. Από τότε και μέχρι σήμερα ένα σωρό επόμενοι ψυχολογο-μάγηρες φροντίζουν, με θαυμαστή επιμέλεια, να τροφοδοτούν την κατσαρόλα αυτή με τ’ απαραίτητα υλικά, ώστε να μένει πάντοτε πλήρης.
Πρώτος και καλύτερος αρχιμάγειρας ο Αριστοτέλης: «ζώον εκ ψυχής και σώματος», «βέλτιον ψυχή σώματος», «η ψυχή του σώματος άρχει δεσποτικήν αρχήν». Τα ίδια που έλεγε κι ο Πλάτων: «όταν παρή τω σώματι αίτιον εστι του ζην».
Όλες οι θεωρίες και απόψεις περί ψυχής μπορούν να καταταγούν σε δυο μεγάλες κατηγορίες: τον δυϊσμό, και το ενισμό.
Κατά τον δυϊσμό σώμα και ψυχή είναι ουσίες διαφορετικές μεταξύ τους, ενώ κατά τον ενισμό (υλίζοντα, ιδανίζοντα και ταυτίζοντα, θα δούμε στη συνέχεια την κάθε περίπτωση), η ψυχή και το σώμα προέρχονται από μια ουσία.
ΔΥΪΣΜΟΣ
Ο δυϊσμός είναι πολύ παλιά περί ψυχής θεωρία. Εκφράστηκε υποτυπωδώς από λαούς στα πανάρχαια χρόνια και διαμορφώθηκε σε φιλοσοφικό δόγμα από την ελληνική φιλοσοφία. Πρώτος δυϊστής ήταν ο Εμπεδοκλής, ο οποίος δίδασκε την μετεμψύχωση. Μετά απ’ αυτόν δυΐζουν ο Πυθαγόρας, ο Αναξαγόρας, ο Σωκράτης και ο Πλάτων, οι οποίοι πρώτοι μίλησαν και περί της αθανασίας της ψυχής. Από τους νεώτερους, οπαδοί της θεωρίας αυτής είναι ο Καρτέσιος, ο Lotze και πολλοί άλλοι.
ΥΛΙΣΜΟΣ
Από τη μεριά του ενισμού κάποιοι υποστήριζαν ότι όλα τα ψυχικά φαινόμενα είναι ενέργειες της ύλης. Ότι είναι προϊόντα της λειτουργίας του σώματος και δη του εγκεφάλου. Αυτή η θεωρία ονομάστηκε ενίζων ή μηχανικός υλισμός. Αξιολογώτεροι θασιώτες της θεωρίας αυτής είναι ο La Mettrie, o Holbach, o Vogt, o Moleschott, o Feuerbach, o Buchner, o Haeckel κ.α. Κατ’ αυτούς τα ψυχικά φαινόμενα είναι προϊόντα της ύλης, η δε συνείδηση επιγέννημα ή επιφαινόμενο της υλικής ενέργειας. Την ιδέα της ψυχής την έπλασε ο άνθρωπος από τα όνειρα και άλλα παραπλήσια φαινόμενα.
Κάποιοι άλλοι, με πρώτο τον Δημόκριτο, ανέπτυξαν μια διαφορετική θεωρία που ονομάστηκε δυίζων ή ατομικός υλισμός. Κατ’ αυτούς η ψυχή αποτελείται από ιδιαίτερα υλικά άτομα. Την θεωρία αυτή ακολούθησαν οι επικούρειοι, ο Στράτων ο Λαμψακηνός και άλλοι.
ΙΔΑΝΙΣΜΟΣ
Άκρως αντίθετος προς τον υλισμό είναι ο ιδανισμός. Αυτή η στάση ως μόνο απολύτως βέβαιο γεγονός αποδέχεται το πνεύμα, τον δε εξωτερικό κόσμο ως απλό γέννημα της συνείδησης. Μόνο ένα Νεοπλατωνικός θα μπορούσε να πιάσει ολάκερο τον κόσμο και να τον γυρίσει εντελώς ανάποδα. Αυτός δεν ήταν παρά ο αρχιερέας και ιδρυτής του Νεοπλατωνισμού ο Πλωτίνος. Αυτός λοιπόν εισήγαγε την λεγόμενη δυναμική πανθεΐα, κατά την οποία εκ του πρώτου όντος, του θεού, γεννιέται ο νους και απ’ αυτόν η ψυχή (πρώτη η του κόσμου και έπειτα η των ανθρώπων) και τέλος η ύλη. Την γραμμή αυτή ακολούθησαν οι Malebranche, Έγελος, Schopenhauer, Boutroyx, Bergson.
ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ
Από την ελληνική φιλοσοφία επίσης έχει την αφετηρία και η θεωρία της ταυτότητας, κατά την οποία ψυχή και σώμα είναι διττές ιδιότητες μιας ουσίας ή διττές απόψεις μιας και της αυτής ενέργειας. Τις πρώτες ρίζες της τις βρίσκουμε στην υλοζωία και παμψυχία. Ο Ξενοφάνης ύστερα έθεσε την επιστημονική βάση δια της ενίζουσας διδασκαλίας του, και κατόπιν η στωϊκή φιλοσοφία. Ο J. Bruno διατύπωσε φιλοσοφικότερα τη διδασκαλία αυτή, κι ακόμα περισσότερο την ανέπτυξε ο Σπινόζα, ορμώμενος από την στωϊκή φιλοσοφία.
Κατά τον Σπινόζα, μία ουσία υπάρχει στον κόσμο: θεός και φύση μαζί είναι ένα πράγμα, της οποίας φύσης δύο ιδιότητες γίνονται γνώριμοι (από τις πολλές που έχει), η έκταση και η νόηση. Γίνονται δε γνωστές οι ιδιότητες αυτές με διάφορους τρόπους, δηλαδή μορφές, τις οποίες λαμβάνουν τα επί μέρους όντα που γεννώνται και παρέρχονται μέσα στον κόσμο, τα δε φυσικά και ψυχικά φαινόμενα, τα οποία αποτελούν δύο σειρές και διαφέρουν μεταξύ τους, είναι συνεζευγμένα και αντίστοιχα.
Επιστημονικότερη βάση επιχείρησε να υποβάλει στην θεωρία του Σπινόζα πρώτος ο Fechner, κατά τον οποίον τα φυσιολογικά και τα ψυχικά γεγονότα (είναι άξιο προσοχής ότι τα ψυχικά φαινόμενα δεν θεωρούνται φυσιολογικά) είναι δύο απόψεις μιας και της αυτής ενέργειας, βαδίζουν δε παράλληλα και είναι δυνατόν μέχρις ενός σημείου να διατυπωθεί και μαθηματικώς η σχέση τους.
Προς την άποψη της σχολής της θεωρίας της ταυτότητας συμφώνησαν και πολλοί άλλοι, όπως οι Spencer, Paulsen, Ebbinghaus, Hoffding, και ο Wundt, του οποίου τα περί ψυχοφυσικής παραλληλίας διδάγματα θεωρήθηκαν ως η αρτιωτάτη διατύπωση της νέας αυτής θεωρίας.
Ο Wundt, κρατώντας απόσταση τόσο από τον δυϊσμό, όσο κι από τον υλισμό και τον ιδανισμό, διδάσκει ότι υπάρχει κάποια παραλληλία ψυχικών και φυσικών γεγονότων, κατά την οποία τα γνωστικά φαινόμενα και τα συναισθήματα και βουλήματα παρακολουθούνται πάντοτε από αντίστοιχα φυσικά φαινόμενα.
ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
1) Της προϋπάρξεως. Κατά την γνώμη αυτή, την οποία δέχονται οι Πλάτων, Φίλων, Ωριγένης, Νεμέσιος, Συνέσιος, Προυδέντιος και μερικοί άλλοι από τους νεώτερους, ο θεός δημιούργησε κάποτε όλες τις ψυχές. Όταν γεννιέται λοιπόν ένας άνθρωπος, στέλνει ο θεός μια ψυχή από τον ουρανό, η οποία ενώνεται με το γεννώμενο σώμα.
Ο Ωριγένης, συνδέοντας την διδασκαλία αυτή προς την θεία δικαιοσύνη, δίδασκε ότι οι ψυχές, για να τιμωρηθούν για τις αμαρτίες που διέπραξαν στο παρελθόν, εγκλείονται σαν σε φυλακή μέσα στα γεννώμενα σώματα και με την δέσμευση αυτή, αφού καθαριστούν, επανέρχονται στην προηγούμενη κατάστασή τους, αυτήν την προ της αμαρτίας.
Ας μη φανταστεί κανείς ότι όλες αυτές τις φαντασιοκοπίες τις σκαρφίστηκε ο Ωριγένης από μόνος του. Πρόκειται για καθαρά αναμασήματα Πλατωνικών «ανακαλύψεων». Πράγματι είναι εντυπωσιακή η απέχθεια, όλων αυτών των ιδεόπληκτων, προς το ανθρώπινο σώμα. Η διαστροφή αυτή πρωτοεμφανίστηκε στους ορφικούς, καλλιεργήθηκε συστηματικά από τον «σπηλαιόβιο» Πλάτωνα και τέλος έστησε το σκοταδιστικό της βασίλειό μέσα στους κόλπους του χριστιανικού ιερατείου, με εντυπωσιακούς καρπούς από τα δένδρα του καλογερισμού.
Τα πόσα του έχουνε σύρει, οι πατέρες και οι καλόγεροι του άμοιρου του σώματος, δεν αρκούν ούτε εκατό τόμοι για να γραφούν. Έχει κανείς την εντύπωση ότι όλοι αυτοί μετέφεραν τον εγκέφαλό τους μέσα στο παχύ τους έντερο! Γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε, είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι απ’ αυτούς ξέπεσαν στην αρσενοκοιτία. Μήπως είναι τυχαίο ότι μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια ο πρόεδρος του συλλόγου των κληρικών, δήλωσε ότι γέμισε η εκκλησία με επισκόπους ομοφυλόφιλους.
2) Της δημιουργίας. Κατά την γνώμη αυτή, την οποία δέχονται οι Αριστοτέλης, Αμβρόσιος, Λακτάντιος, Ιερώνυμος, πολλοί σχολαστικοί θεολόγοι, ο Καλβίνος, ο Βέζας και πολλοί των νεωτέρων, ο θεός δημιουργεί την ψυχή κατά την τεσσαρακοστή ημέρα από την σύλληψη, η οποία ενώ ήταν καθαρή καθίσταται αμαρτωλή, λόγω της ένωσής της με το σώμα.
Ότι και ν’ αλλάξει με τα υπόλοιπα, οι βολές κατά του σώματος παραμένουν αδιαπραγμάτευτες. Αυτό το οποίο είναι το πιο σίγουρο απ’ όλα, το σώμα, τους φαντάζει σταθερά σαν ένα βρόμικο και απεχθές τομάρι! Δεν είναι τυχαίο που τα κατ’ εξοχήν βρομοκούναβα της ιστορίας είναι οι καλόγεροι. Θα μπορούσαμε εύκολα να συμφωνήσουμε ότι υπάρχει παραλληλία μεταξύ ψυχικής και σωματικής βρομιάς. Γι’ αυτό μια προτεραιότητα του χριστιανισμού ήταν το κλείσιμο των δημόσιων λουτρών που είχαν παντού οι Ρωμαίοι και οι Έλληνες. Μάλιστα υπήρξαν και περιπτώσεις καλογήρων που εκτός που δεν είχαν πλυθεί ποτέ τους, από πάνω πασαλείβονταν και με ακαθαρσίες! Αυτοί οι βρομόχοιροι αποκαλούσαν τους Έλληνες «χειρότερους κι από τα γουρούνια που κυλιούνται μέσα στις ακαθαρσίες τους» (Ι. Χρυσόστομος)!
3) Της μεταδόσεως. Κατά την γνώμη αυτή, την οποία δέχονται οι Τερτυλλιανός, Αθανάσιος, Γρηγόριος ο Νύσσης, Λούθηρος, οι λουθηριανοί δογματικοί και πολλοί νεώτεροι θεολόγοι, οι γονείς μεταδίδουν στα τέκνα τους και το σώμα και την ψυχή. Ο Λούθηρος δέχεται ότι οι ψυχές όλων των ανθρώπων υπήρχαν εν σπέρματι μέσα στην ψυχή του Αδάμ κι έτσι κατά την γέννηση μεταδίδονται μαζί με την ουσία του σώματος.
Κατά τους Γρηγόριο Νύσσης, Αθανάσιο και άλλους, στην ψυχή υπάρχει κάποια γεννητική δύναμη, που προέρχεται από την ευλογία του θεού: «Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε».
Υπάρχει όμως πέρα απ’ όλ’ αυτά και η επιστήμη της ψυχιατρικής. Ο επιστήμων ψυχίατρος δεν έχει, ούτε κατά το ελάχιστον, την δυνατότητα να καταναλώνεται σε φαντασιοκοπίες και σε αερολογίες όπως όλοι αυτοί οι φιλόσοφοι και θεολόγοι. Αυτός πρέπει να θεραπεύσει τον ασθενή του. Αυτός είναι εκτεθειμένος διαρκώς απέναντι στο αποτέλεσμα της θεραπεία που εφαρμόζει. Η θεραπεία ή έστω η βελτίωση της κατάστασης του ασθενούς του, τον κυνηγάει σαν εφιάλτης μέρα και νύχτα. Σε ποιο στάδιο εξέλιξης όμως βρίσκεται σήμερα η ψυχιατρική επιστήμη; Προς ποια κατεύθυνση έχει προσανατολιστεί μετά από τόση εμπειρία που συσσώρευσε μέσα στις τελευταίες δυο χιλιετίες;
Η πρώτη κατεύθυνση ασφαλώς ήταν η θρησκευτική, η οποία ζει και βασιλεύει ακόμα και σήμερα. Ο άνθρωπος απευθύνεται στο έλεος του θεού. Αυτός έκανε και κάνει τις ψυχές, αυτός μπορεί και να τις διορθώσει. Από τις μαγικές τελετουργικές θεραπείες φτάσαμε στα χριστιανικά ευχέλαια, τα παπαδοδιαβάσματα και τους εξορκισμούς. Ακόμα και σήμερα η χριστιανική πίστη, χωρίς ίχνος ντροπής, ισχυρίζεται ότι οι ψυχικές ασθένειες οφείλονται στον διάολο, ο οποίος εισέρχεται εντός του ανθρώπου. Γι’ αυτό αποκαλεί τον βαριά ψυχικά άρρωστο δαιμονισμένο!
Τι κι αν ο Ιπποκράτης προσπάθησε να νουθετήσει τους ανθρώπους, φωνάζοντας ότι οι ψυχικές ασθένειες, όπως η επιληψία, δεν προέρχονται από θεούς ή δαίμονες, αλλά από σωματικά προβλήματα, όπως κάποιες βλάβες του νευρικού συστήματος. Τι κι αν η ανθρωπότητα αναγνώρισε το μεγαλείο και την επιστημοσύνη του ανδρός αυτού, ώστε οι γιατροί όλου του κόσμου να ορκίζονται στον όρκο του. Τι κι αν οι Γιαπωνέζοι στέλνουν κάποιους γιατρούς τους να ορκίζονται στην Κω, προς ένδειξη ιδιαίτερου σεβασμού προς το πρόσωπό του. Σε πείσμα όλων αυτών πολλοί ακόμα, Έλληνες χριστιανοί, προστρέχουν στα τάματα των αγίων, για να γιατρέψουν τους ψυχικώς άρρωστους ανθρώπους τους. Η δεισιδαιμονία παραμένει ακόμα αθάνατη.
Είναι γνωστό ότι η ψυχαναλυτική θεραπεία, ξόφλησε για τα καλά. Ο τάφος της βρίσκεται κάπου στην Αμερική. Εκεί στις Η.Π.Α. Βλέπετε η «θρησκεία» αυτή δεν διέθετε αρχιερείς του ύψους της πανουργίας του χριστιανισμού, οι οποίοι να μπορούσαν να την διατηρήσουν για πολύ στη ζωή. Ξεψύχησε η κακομοίρα απέναντι στην ανελέητη πραγματικότητα της αποτυχίας των θεραπευτικών της υποσχέσεων. Και τώρα η ψυχοθεραπεία αναγκάστηκε να στραφεί στο ένα και βεβαιότατο υπαρκτό αντικείμενο. Στο σώμα και τις λειτουργίες του. Στα φάρμακα δηλαδή.
Το σώμα είναι ένας οργανισμός που λειτουργεί και ρυθμίζεται από την έκρυση και ισορροπία πάμπολλων χημικών ουσιών. Παράλληλα η κυκλοφορία και η ρύθμιση των ηλεκτρικών μικρορευμάτων που ρέουν δια μέσου των νευρώνων καθορίζουν την σωματική και ψυχική υγεία του. Όταν τα συστήματα αυτά, τα οποία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, διαταραχτούν, για κάποιους λόγους, οι οποίοι μπορεί να υφίστανται εκ γενετής ή να είναι επίκτητοι, τότε εκδηλώνονται τα ψυχολογικά προβλήματα.
Ο άνθρωπος αδυνατεί να δεχθεί ότι είναι ζώον. Ότι είναι ζώο με πιο εξελιγμένες εγκεφαλικές λειτουργίες από τα υπόλοιπα αδέλφια και ξαδέλφια του. Του γέμισαν την κεφάλα του με ανοησίες του είδους ότι όλος ο κόσμος έγινε για χάρη του. Ότι όλα τα πράγματα και τα ζώα τα έκανε ο θεός για να μπούνε στην υπηρεσία του. Κι αντί να αισθάνεται την υποχρέωση να φροντίζει για τους «κατωτέρους» του, αυτός πασχίζει να τους αφανίσει. Μαζί με τα πλάσματα της φύσης, κοντεύει ν’ αφανίσει ακόμα και την ίδια, το κτήνος. Αυτός ο χριστιανοϊουδαίος της Βίβλου. Διότι από κει του μπήκαν στο μυαλό όλες αυτές οι ύβρεις. Ο παλιός κόσμος σέβονταν την φύση και τα ζωντανά της.
Λέει, τα ζώα δεν έχουν ψυχή. Γιατί παρακαλώ; Τότε πώς έχουν συναισθήματα. Μήπως δεν χαίρονται, μήπως δεν λυπούνται, δεν θυσιάζονται για τα παιδιά και την ομάδα τους, ή μήπως δεν διαθέτουν εξυπνάδα και σοφία; Ή μήπως πολλά από τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά και δυνατότητες δεν τα διαθέτουν σε μεγαλύτερο βαθμό από τους ανθρώπους. Από την άλλη μεριά διατυμπανίζουν την εξυπνάδα που διαθέτει το σκυλάκι ή η γάτα τους.
Αν λοιπόν επαρμένε άνθρωπε έχεις ψυχή, τότε ψυχή έχει και το ζώο. Ο Αριστοτέλης συζητούσε το αν οι δούλοι διαθέτουν ψυχή! Κάποιοι πατέρες της εκκλησίας, αν οι γυναίκες διαθέτουν ψυχή! κι αυτό το τελευταίο σε οικουμενική σύνοδο παρακαλώ! Αυτά τα ανθρώπινα υποκείμενα. Αυτοί οι υπέρμαχοι της ύπαρξης της ψυχής. Αλήθεια τι είδους ψυχή διέθεταν αυτοί οι ψυχο-λόγιοι;
Το μεγαλύτερο και αποδοτικότερο χρυσωρυχείο που ανακαλύφτηκε, μέχρι στιγμής στον κόσμο λέγεται «σωτηρία της ψυχής». Μάλλον δεν πρόκειται ν’ ανακαλυφθεί κάτι ανάλογο στο εξής. Διότι τι αξίζει η ψυχή εάν δεν σωθεί! Μήπως καλύτερα δεν θα ήταν να μην υπήρχε καθόλου, άνευ της σωτηρίας της.
Ιδού η μεγαλύτερη θανατηφόρα χολέρα που επέπεσε στην ανθρωπότητα: «Σε τι θα σε ωφελήσει αν κερδίσεις τον κόσμο όλο αλλά χάσεις την ψυχή σου;» Η οχιά που εκτόξευσε το δηλητήριο αυτό μας είναι γνώριμη. Είναι η συμφωνική ορχήστρα των αρχιερέων του χριστιανικού ιερατείου. Οι Σειρήνες που χαϊδεύουν τ’ αυτιά του φοβισμένου δεισιδαιμονικού ανθρώπινου κτήνους. Όταν το τεμπελόσκυλο το ιερατείο υπερβαίνει τον εαυτό του σε εφευρηματικότητα. Είναι λάθος να πιστεύει κανείς ότι η πανουργία δεν είναι κόρη της ραθυμίας.
Την γενεαλογία του χριστιανικού ιερατείου και την νοοτροπία του την περιγράφουμε σε δυο εργασίες που βρίσκονται στην ιστοσελίδα μας. Η πρώτη έχει τίτλο «Η ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΙΕΡΑΤΕΙΟΥ» και η δεύτερη «ΠΩΣ ΟΙ ΑΘΕΟΦΟΒΟΙ ΚΑΤΑΔΥΝΑΣΤΕΥΟΥΝ ΤΟΥΣ ΘΕΟΦΟΒΟΥΜΕΝΟΥΣ», που βρίσκονται στην κατηγορία «Θρησκευτικά».
Ο Νίτσε στο βιβλίο του «Ο ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ» δεν άφησε κανένα άβατο του χριστιανισμού που να μη το διάβηκε. Κανένα παραπέτασμα ναού που να τον εμπόδισε να εισέλθει μέσα στα σκοτεινά ιερά της θρησκείας. Κανένα τέμπλο που να μη το διαπέρασε με το βλέμμα του. Κι όλ’ αυτά για να φανερώσει στην ανθρωπότητα το εμπόριο της σωτηρίας της ψυχής. Την ψυχολογία του εμπορίου αυτού. Την καλλιέργεια και την εκμετάλλευση των ανθρώπινων φοβιών και της δεισιδαιμονικής ανακατωσούρας.
Αλήθεια, θα υπήρχε ακόμα θρησκεία αν οι άνθρωποι έπαυαν να πιστεύουν στην αθανασία της ψυχής; Μήπως η μοναδική υπόσχεση της θρησκείας δεν είναι η σωτηρία της ψυχής; Δεν είναι η απαλλαγή από την κόλαση; Το ιερατείο ένα πράγμα το πανικοβάλλει: η απιστία στην αθανασία της ψυχής (Επίκουρος). Με την ιδέα της αθανασίας, τους τρέφουν οι ζωντανοί αλλά και οι αποθαμένοι. Διότι παρ’ όλο που ο θεός τους είναι αδέκαστος κριτής, όπως οι ίδιοι ισχυρίζονται, αυτοί, με τα μνημόσυνα και τα τρισάγια, δεν σταματούν να υποδεικνύουν στον αδέκαστο αυτόν κριτή, να μεταβάλλει την γνώμη του και να μεταφέρει τον καταδικασθέντα αμαρτωλό από την κόλαση στον παράδεισο, «εν τόπω χλοερώ ένθα απέδρα πάσα λύπη και στεναγμός».
Ποιος όμως δρόμος οδηγεί τον άνθρωπο στην απιστία; Στον εξανεμισμό, μεταξύ των άλλων, της ιδέας της αθανασίας της ψυχής. Ασφαλώς η γνώση. Ασφαλώς η επιστήμη (της φύσεως). Ο θεός μισεί θανάσιμα την επιστήμη. Το ιερατείου απεχθάνεται την επιστήμη. Είναι ο διάβολός της. Αν ξεγυμνώσει κανείς τον χριστιανικό Σατανά, τον διάβολο, τότε θα δει ολόγυμνη την ομορφιά της επιστήμης. Την ομορφιά της ζωής. Την χαρά και την απόλαυση της ζωής (Επίκουρος). Να τι μας λέει ο Νίτσε για το θέμα αυτό, στον «Αντίχριστό» του:
«Πρέπει κανείς να διαβάσει τον Λουκρήτιο για να καταλάβει με τι ακριβώς έκανε πόλεμο ο Επίκουρος. Όχι με τον παγανισμό αλλά με τον ‘Χριστιανισμό’, δηλαδή τη διαφθορά των ψυχών μέσω της ιδέας της ενοχής, της τιμωρίας και της αθανασίας. Στάθηκε αντίθετος προς τις υποχθόνιες αιρέσεις, προς ολόκληρη την πρώτη αυτή μορφή του Χριστιανισμού – το να αρνηθεί κανείς τις εκείνες τις μέρες την αθανασία ήταν μια πραγματική λύτρωση. Και ο Επίκουρος θα είχε κερδίσει. Κάθε διάνοια που μετρούσε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν επικούρειος».
Να γιατί είπε ο Νίτσε το περίφημο «η σοφία δεν έχει προχωρήσει ούτε ένα βήμα μετά τον Επίκουρο, και συχνά βρίσκεται χιλιάδες βήματα πίσω του».
Λέγαμε για τον θεό, το ιερατείο και την επιστήμη. Ας δώσουμε τον λόγο ξανά στον οδοστρωτήρα, τον εξειδικευμένο για το γκρέμισμα των ειδώλων, τον Νίτσε. Και πάλι από τον Αντίχριστό του:
«Έχει πραγματικά κατανοηθεί η περίφημη ιστορία που βρίσκεται στην αρχή της Βίβλου – η ιστορία για το θανάσιμο τρόμο του θεού μπροστά στην επιστήμη; … Δεν έχει κατανοηθεί. Το βιβλίο αυτό του ιερατείου αρχίζει, όπως αρμόζει άλλωστε, με τη μεγάλη εσωτερική δυσκολία κάθε ιερέα: ο ιερέας δεν έχει παρά ένα μεγάλο κίνδυνο, κατά συνέπεια και ο ‘Θεός’ δεν έχει παρά ένα μεγάλο κίνδυνο.
Ο παλιός θεός, κάθε ‘πνεύμα’, κάθε αρχιερέας, καθετί το τέλειο, περιφέρεται στον κήπο του: όμως νιώθει πλήξη. Μπροστά στην πλήξη και οι θεοί οι ίδιοι μάταια παλεύουν. Τι κάνει; εφευρίσκει τον άνθρωπο – ο άνθρωπος είναι διασκεδαστικός… Να όμως που και ο άνθρωπος αρχίζει να νιώθει πλήξη. Η συμπάθεια του θεού για το μόνο πρόβλημα που μπορεί να βρεθεί σε κάθε Παράδεισο δε γνωρίζει όρια: σπεύδει αμέσως να δημιουργήσει άλλα ζώα. πρώτη γκάφα του θεού: ο άνθρωπος δεν τα βρήκε διασκεδαστικά τα ζώα – κυριάρχησε πάνω τους, ‘δε θέλησε καν να είναι ο ίδιος ζώο’. Έτσι ο θεός δημιούργησε τη γυναίκα. Και τότε πράγματι μπήκε τέλος στην πλήξη – και σε κάτι άλλο επίσης!
Η γυναίκα ήταν η δεύτερη γκάφα του θεού. ‘Η γυναίκα είναι στην ουσία της ερπετό, Εύα’ – ο κάθε ιερέας το γνωρίζει αυτό. ‘Καθετί κακό έρχεται στον κόσμο από τη γυναίκα’ – κι αυτό επίσης το ξέρει ο κάθε ιερέας. ‘Κατά συνέπεια, και η επιστήμη επίσης έρχεται στον κόσμο μέσω αυτής’… Μόνο μέσω της γυναίκας έμαθε ο άντρας να γεύεται το δένδρο της γνώσης. Τι είχε συμβεί; Ένας θανάσιμος τρόμος έζωσε τον παλιό θεό. Ο άντρας ο ίδιος είχε γίνει η μεγαλύτερη γκάφα του θεού. Ο θεός έβρισκε πλέον στον άνθρωπο έναν ανταγωνιστή, η επιστήμη τον έκανε ίσο με τον θεό – όλα τελειώνουν για τους ιερείς και τους θεούς απ’ τη στιγμή που ο άνθρωπος αποκτά επιστημονική σκέψη!
Ηθικό δίδαγμα: η επιστήμη είναι το απαγορευμένο καθεαυτό – αυτή και μόνο είναι το απαγορευμένο. Η επιστήμη είναι η πρώτη αμαρτία, το σπέρμα όλων των αμαρτιών, η προπατορική αμαρτία. Αυτό και μόνο συνιστά την ηθική. ‘Ου γνωρίσεις’ – τα υπόλοιπα έπονται. Ο θανάσιμος τρόμος που κατέλαβε τον θεό δεν τον εμπόδισε να φερθεί με πανουργία. Πώς μπορούσε κανείς να υπερασπίσει τον εαυτό του ενάντια στην επιστήμη; Για καιρό αυτό ήταν το κύριο πρόβλημά του. Απάντηση: Έξω ο άνθρωπος απ’ τον Παράδεισο! Η ευτυχία και ο ελεύθερος χρόνος αφήνουν χώρο για τη σκέψη – και όλες οι σκέψεις είναι άσχημες σκέψεις… ο άνθρωπος δεν θα σκέφτεται.
Και ο ‘καθεαυτό ιερέας’ επινοεί τη δυστυχία, τον θάνατο, τον κίνδυνο της εγκυμοσύνης, κάθε είδους δυστυχία, τα γηρατειά, τις δοκιμασίες και πάνω απ’ όλα τις αρρώστιες – σαν τίποτα άλλο παρά μέσα στον πόλεμό του ενάντια στην επιστήμη! Η δυστυχία δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να σκέφτεται. … Κι όμως! Ω της φρίκης! Το κτίριο της γνώσης ορθώνεται στους ουρανούς, απειλεί να φτάσει το θείο – τι πρέπει να γίνει!
Ο παλιός θεός εφευρίσκει τον πόλεμο, χωρίζει τους ανθρώπους, τους κάνει να καταστρέφουν ο ένας τον άλλο (οι ιερείς είχαν πάντα ανάγκη τον πόλεμο…) Πόλεμος… ανάμεσα σ’ άλλα, φέρνει και μεγάλη αναταραχή στην επιστήμη! Απίστευτο! Η γνώση, η χειραφέτηση από τον ιερατικό ζυγό δυναμώνει παρά τους πολέμους.
Και πάλι ο παλιός θεός φτάνει σε μια τελευταία απόφαση: ‘Ο άνθρωπος απέκτησε επιστημονική σκέψη – δεν μπορεί να γίνει τίποτα, θα χρειαστεί να τον πνίξουμε!’…
Έγινα κατανοητός; Οι αρχές της Βίβλου περιέχουν ολόκληρη την ψυχολογία των ιερέων. Ο ιερέας γνωρίζει ένα και μόνο μεγάλο κίνδυνο: τον κίνδυνο της επιστήμης – τη σωστή σύλληψη του αιτίου και αποτελέσματος. Η επιστήμη όμως ανθεί γενικά όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές – θα πρέπει να διαθέτει κανείς χρόνο και πνεύμα για να ‘γνωρίσει’… ‘Κατά συνέπεια ο άνθρωπος πρέπει να γίνει δυστυχισμένος’ – αυτό υπήρξε πάντα η λογική των ιερέων.
Ήδη θα μαντέψατε τι ήταν εκείνο που ήρθε στον κόσμο στη συνέχεια, επακόλουθο αυτής της λογικής – η ‘αμαρτία’… Η ιδέα της ενοχής και της τιμωρίας, ολόκληρη η ‘ηθική παγκόσμια τάξη’ εφευρέθηκε για να σταθεί αντίθετη προς την επιστήμη – αντίθετη προς την χειραφέτηση του ανθρώπου από τον ιερέα… Ο άνθρωπος δεν πρέπει να κοιτά τριγύρω του, θα πρέπει να κοιτάζει μέσα του. Δεν πρέπει να κοιτά με σύνεση και προσοχή τα πράγματα ώστε να μαθαίνει απ’ αυτά, δε θα πρέπει να κοιτά καθόλου: θα υποφέρει… Και θα υποφέρει με τέτοιο τρόπο ώστε να χρειάζεται πάντα τον ιερέα.
Ας κάνουμε πέρα τους γιατρούς! Εκείνο που χρειάζεται είναι ένας Σωτήρας. Οι ιδέες της ενοχής και της τιμωρίας, όπως επίσης το δόγμα της ‘χάρητος’, της ‘λύτρωσης’, της ‘άφεσης των αμαρτιών’ – όλα τους ολοκληρωτικά ψέματα, χωρίς κανένα ψυχολογικό αντίκρισμα – εφευρέθηκαν για να καταστρέψουν την αίσθηση της αιτιότητας στον άνθρωπο: είναι επιθέσεις ενάντια στις ιδέες του αιτίου και του αποτελέσματος! Και όχι επιθέσεις με τη γροθιά, με το μαχαίρι, με τίμιο μίσος κι αγάπη! Αλλά επιθέσεις με τα πιο άναντρα, τα πιο πανούργα και κατώτερα ένστικτα! Επιθέσεις ιερέων! Επιθέσεις παρασίτων! Βρυκολάκιασμα ωχρών καταχθόνιων βδελλών!…
Όταν οι φυσικές συνέπειες μιας πράξης δε θεωρούνται ‘πλέον φυσικές’ αλλά θεωρούνται ότι προέρχονται από τα ιδεατά φαντάσματα των προλήψεων, τον ‘θεό’, τα ‘πνεύματα’, τις ‘ψυχές’, όταν θεωρούνται απλά και μόνο ‘ηθικές’ συνέπειες, σαν ανταμοιβή, τιμωρία, οιωνός, μέσο διαπαιδαγώγησης, τότε έχει καταστραφεί η προϋπόθεση της γνώσης – τότε διαπράττει κανείς το μέγιστο έγκλημα που μπορεί να γίνει ενάντια στην ανθρωπότητα. Η αμαρτία, για να πούμε ξανά, αυτή η par excellence μορφή αυτο-βιασμού της ανθρωπότητας, εφευρέθηκε για να γίνει η επιστήμη, ο πολιτισμός, η κάθε είδους ανθρώπινη ανάταση κι ευγένεια αδύνατη. Ο ιερέας είναι που κυριαρχεί με το εύρημα της αμαρτίας…
Κανείς δεν είναι ελεύθερος να γίνει ή να μη γίνει χριστιανός: δεν ‘προσηλυτίζεται’ κανείς στο Χριστιανισμό – πρέπει να είναι κανείς αρκετά άρρωστος γι΄ αυτόν… Εμείς οι άλλοι, εμείς που έχουμε το θάρρος για υγεία αλλά και για περιφρόνηση, τι περιφρόνηση τρέφουμε για μια θρησκεία που παρανοεί το σώμα! Που δε θέλει να ξεφορτωθεί τις ανόητες προλήψεις περί ψυχής! Που κάνει αρετή τη λειψή τροφή! Που πολεμά την υγεία σαν να ήταν εχθρός, διάβολος, πειρασμός! Που έπεισε τον εαυτό της πως μια ‘τέλεια ψυχή’ μπορεί να περιφέρεται σε σώμα ήδη μισοπεθαμένο και που για να το καταφέρει αυτό χρειάστηκε να επινοήσει μια νέα αντίληψη για το ‘τέλειο’, μια κατάσταση αρρωστημένη κι ωχρή που αρμόζει σε φανατικούς ηλίθιους, τη λεγόμενη ‘αγιότητα’- η αγιότητα η ίδια μεταμορφώνεται σ’ ένα απλό σύμπτωμα – σύνδρομο του εξαθλιωμένου, αποχαυνωμένου, αθεράπευτα διεφθαρμένου σώματος!»
Ο Επίκουρος – ο οποίος όπως αναφέραμε θεωρεί ότι η ψυχή αποτελείται από ιδιαίτερα υλικά άτομα – σε επιστολή του προς Ηρόδοτο, μεταξύ άλλων, λέει για την ψυχή:
«Επιπλέον, είναι ανάγκη να έχουμε κατά νου ότι ως ‘ασώματος’, στην καθομιλουμένη, εννοούμε κάτι που είναι αυθύπαρκτο. Όμως δεν μπορούμε να διανοηθούμε τίποτε αυθύπαρκτα ασώματο εξόν από το κενό. Μα το κενό δεν μπορεί ούτε να κάνει ούτε να πάθει τίποτα. Απλώς και μόνο επιτρέπει στα σώματα να κινούνται εντός του. Συνεπώς, όσοι λένε πως η ψυχή είναι ασώματη, απλώς ματαιοπονούν. Αν ήταν έτσι, δεν θα μπορούσε η ψυχή ούτε να ενεργήσει ούτε να πάθει. Όμως το βλέπουμε ολοκάθαρα ότι η ψυχή έχει και τις δυο ιδιότητες…
Λέω πρώτον πως ο νους – που συχνά τον λέμε ‘λογικό’ – όπου έχει την έδρα της η φρόνηση κι η διακυβέρνηση της ζωής, είναι μέρος του ανθρώπινου σώματος, όχι λιγότερο απ’ ότι το χέρι και το πόδι και τα μάτια, που είναι μέρη ολάκερου του έμβιου όντος…
… Ο ίδιος συλλογισμός μας δείχνει πως η φύση του νου και της ψυχής είναι σωματική. Τη βλέπουμε να δίνει ώθηση στα μέλη, να βγάζει το σώμα από τον ύπνο και ν’ αλλάζει την όψη μας, και να διευθύνει και να στρέφει ολόκληρο τον άνθρωπο – και το βλέπουμε πως τίποτα απ’ αυτά δεν μπορεί να γίνει χωρίς επαφή. Και χωρίς υλικό σώμα δεν υπάρχει επαφή. Δεν πρέπει να τ’ ομολογήσουμε, λοιπόν, πως η σύσταση του νου και της ψυχής είναι σωματική;
Εξάλλου, το νιώθουμε πως ο νους γεννιέται αναπτύσσεται και γερνάει μαζί με το σώμα. Όπως τα νήπια παραπατάνε με το αδύναμο και τρυφερό τους σώμα, έτσι κι η σκέψη τους είναι ασθενική. Μετά, σαν δυναμώσει το κορμί τους ωριμάζοντας, μεγαλώνει κι η δύναμη του νου. Κι αργότερα, που το σώμα χτυπιέται από τη δύναμη του χρόνου και χαλαρώνουν οι δυνάμεις και παραλύουν τα μέλη, παραπαίει το πνεύμα, όλα είναι λειψά και χάνονται στη στιγμή. Συνεπώς διαλύεται η φύση της ψυχής σαν καπνός στα ψηλά ρεύματα του ανέμου, αφού τη βλέπουμε να γεννιέται δεμένη με το σώμα, να μεγαλώνει μαζί του και, όπως έδειξα, να εξαντλείται μαζί του τσακισμένη από τα χρόνια».
Νομίζουμε ότι η τελευταία αυτή παρατήρηση του Επίκουρου είναι ικανή για να αποδείξει ότι η ψυχή είναι εκδήλωση και αποτέλεσμα της λειτουργίας και της εξέλιξης του σώματος. Βεβαίως ικανή μόνο για ένα μυαλό που είναι απαλλαγμένο από την πανούκλα της δεισιδαιμονίας, όπως ήταν το δικό του. Συνεχίζουμε με τον Επίκουρο:
«Χώρια που, αν η φύση της ψυχής είναι αθάνατη και μπορεί να αισθάνεται απ’ τη στιγμή που θα χωριστεί από το σώμα μας, θα πρέπει τότε να την φανταστούμε προικισμένη με πέντε αισθήσεις. Με κανέναν άλλο τρόπο δεν μπορούμε να φανταστούμε ψυχές να περιφέρονται κάτω στον Αχέροντα. Γι’ αυτό και οι ζωγράφοι κι οι παλιοί συγγραφείς μας τις παρουσίασαν έτσι τις ψυχές, εξοπλισμένες με αισθήσεις. Όμως ψυχή χωρισμένη από το σώμα, ούτε μάτια μπορεί να έχει ούτε μύτη ούτε χέρι, μήτε γλώσσα μήτε αυτιά. Δεν μπορούν λοιπόν από μόνες τους οι ψυχές να έχουν αισθήσεις ούτε να υπάρχουν.
… λέει (ο Εμπεδοκλής) πως μετά από κάθε θάνατο οι ψυχές μεταβαίνουν από σώμα σε σώμα, και ότι αυτό συμβαίνει επ’ άπειρον, λες και δεν θα μπορούσε κανείς να του πει: ‘Εμπεδοκλή, αν μπορούσαν οι ψυχές να επιβιώνουν ασώματες, χωρίς να [...] τις χώνει μέσα σ’ ένα ζωντανό πλάσμα και για το λόγο αυτό να τις μεταβάλλεις, τι τη θέλεις τη μετάβαση από το ένα σώμα στο άλλο; Ώσπου να μεταβούν αυτές και να περάσουν μες στη φύση κάποιου άλλου ζωντανού όντος, έχουν να πάθουν φοβερή ταραχή. Αν πάλι δεν μπορούν οι ψυχές με τίποτα να επιβιώσουν δίχως ένα σώμα, τότε τι παιδεύεσαι και τις παιδεύεις κι αυτές ακόμα περισσότερο, τραβολογώντας και κουβαλώντας τες από το ένα ζώο στο άλλο;»
Κακόψυχα μαύρα κοράκια που τρέφονται με ψυχές δίποδων προβάτων
ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Από τα αρχαιολογικά ευρήματα, ανά την υφήλιο, είναι πασίδηλο ότι κατά την προϊστορική εποχή, αλλά ακόμη και μέχρι σήμερα σε πρωτόγονες ημιάγριες φυλές, ήταν δεδομένη η πίστη στην διαβίωση των ψυχών των αποθανόντων. Όχι μόνο τρόφιμα αλλά και αντικείμενα εξυπηρέτησης των σωματικών αναγκών και περιποιήσεων του ανθρωπίνου σώματος βρέθηκαν, στα πιο διαφορετικά μέρη της γης, μέσα σε τάφους, δίπλα στους σκελετούς.
Μέσα στην γενική αυτή αντίληψη διαφαίνονται και αρκετές ιδιαιτερότητες. Σε κάποιους πολιτισμούς, όπως στον Αιγυπτιακό, πιστεύονταν ότι η αθανασία μάλλον διαρκούσε σε συνάρτηση με την παράλληλη ύπαρξη του λειψάνου, ώστε να εξηγείται η φροντίδα της ταρίχευσης. Στην Ινδία αναφέρονται περιπτώσεις όπου η σύζυγος θάβονταν ζωντανή μαζί με τον νεκρό άνδρα της. Η απίστευτη περίπτωση του Κινέζου αυτοκράτορα που θάφτηκε στην Ξιάν της Κίνας ανάμεσα σε χιλιάδες πήλινους ιππείς φυσικού μεγέθους, καταδεικνύει το μέγεθος της υπερβολής στην πίστη της αθανασίας. Η ταφή αλόγων και σκύλων μαζί με τους κυρίους τους ήταν κάτι συνηθισμένο σε κάθε πλάτος και μήκος της υφηλίου.
Στην χώρα μας ακόμα και σήμερα η πίστη στην περιπλάνηση της ψυχής του πεθαμένου, επί σαράντα μέρες μετά τον θάνατό του, στα μέρη όπου έζησε παραμένει ζωντανή. Σ’ άλλα μέρη πιστεύεται ότι η ψυχή μετά θάνατον διατρίβει μέσα σε δάση, σε δέντρα, σε πέτρες, σε σώματα ζώων, προπάντων φιδιών ή ότι πετάει ελεύθερα πάνω από τα μέρη στα οποία έζησε.
Ποια είναι όμως τα ελατήρια της πίστης στην αθανασία της ψυχής; Είναι η ισχυρή ορμή προς αυτοσυντηρησία, σε συνδυασμό με τον ανθρώπινο εγωισμό. Ο φυσικός πόθος προς ανταπόδοση και η άρση των επί γης αντινομιών. Η ζωηρή επιθυμία όπως σε κάποιον άλλο κόσμο μπορεί κανείς να αναπληρώσει αυτά που του έλειψαν αλλά και για να εξαγνιστεί από τα πλημμελήματα για τα οποία δεν κατόρθωσε ή δεν πρόφτασε να εξιλεώσει. Η γνώμη ότι ο πανάγαθος και ελεήμων θεός δεν είναι δυνατόν να κράτησε την αιωνιότητα μόνο για τον εαυτό του και να την στέρησε από τα παιδιά του. Όπως θα δούμε σε λίγο, τα ίδια αυτά ελατήρια, οι επιθυμίες αυτές, θεωρήθηκαν, επί πλέον και σαν αποδεικτικά στοιχεία για την αθανασία της ψυχής.
Η μεγάλη ιδέα που έχει ο άνθρωπος για τον εαυτό του! ότι είναι τόσο σπουδαίος, ότι όλα έγιναν για χάρη του: η φύση τα ζώα κι όλη η γη. Κι όλ’ αυτά μόνο για τόσο λίγο! Δηλαδή ο τόσο σπουδαίος αυτός άνθρωπος, που στον βίο του έδερνε την γυναίκα του, άφηνε νηστικά τα παιδιά του και μπεκρόπινε μερόνυχτα, αυτό το θαύμα της φύσεως να πεθάνει, και να μη μείνει τίποτα άλλο παρ’ εκτός το κουφάρι του! Δεν είναι δυνατόν να συμβεί αυτό. Μια τόσο μεγάλη αδικία!
Έπειτα, τα τόσα και τόσα μνημόσυνα και τρισάγια που θα ρίξουν πάνω από τον τάφο του, οι άγιοι παπάδες, αυτοί οι άνθρωποι του θεού, είναι δυνατόν να πάνε στο βρόντο! Όλα αυτά τα τρισάγια ,στα οποία οι ιερείς ικετεύουν τον θεό τους, για την σωτηρία της ψυχής του, είναι δυνατόν να πάνε στο βρόντο! Είναι δυνατόν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να πλανώνται τόσο πολύ! Να είναι τόσο ανόητοι!
Είναι όμως και η περίπτωση του ενάρετου. Αυτού που δεν παρέλειψε κανένα από τα καθήκοντά του έναντι των επιταγών του Θεού του. Πώς είναι δυνατόν ένας τόσο ενάρετος και πνευματικός βίος να περάσει απαρατήρητος από τον Πανώπτη Θεό! Πώς να αδικήσει ο δίκαιος αυτός Θεός τον πιστό δούλο του με έναν αιώνιο θάνατο! Αυτό αποκλείεται!
Να όμως που για λίγο ακούστηκε και μια φωνή από την αντίπερα όχθη:
«Απορρίψτε από πάνω σας την πίστη στην αθανασία και θα δείτε τον υπερήφανο κύριο της δημιουργίας να μεταβάλλεται σε σωρίσκο αζωτούχου κόπρου κατάλληλου προς λίπανση των αγρών! Ο άνθρωπος ένα θηλαστικό της δημιουργίας, κατά τι μάλιστα υποδεέστερο των συγγενών του, καθ’ ότι επιπροσθέτως αυτός πρέπει να μάθει να πάσχει χωρίς παρηγοριά, να θρηνεί χωρίς συμπαράσταση, και, αν τυχόν δεν γνώρισε ευτυχείς ημέρες, ν’ απελπίζεται και να πεθαίνει χωρίς ελπίδα». J. Hyrtl , επάγγελμα, ανατόμος. Α, ανατόμος; Αγνοήστε τον, λέει ο θεολόγος. Τι περιμένεις ν’ ακούσεις από έναν άνθρωπο που ασχολείται με το καταραμένο και αμαρτωλό σώμα. Αυτή την φυλακή του σώματος.
Πάμπτωχοι έμποροι ανθρωπίνων ψυχών χωμένοι μέσα σε χρυσοποίκιλτα ενδύματα
ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΠΕΡΙ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Αν θέλετε να παρακολουθήσετε επτά διαφορετικούς χορούς της ίδιας ζαλισμένης μύγας, η οποία γυρίζει αδιάκοπα περί τον εαυτό της, τότε συνεχίστε την ανάγνωση του παρόντος. Πρόκειται για κυκλικούς συλλογισμούς ή καλύτερα για ταυτολογικούς ορισμούς.
1) Η μεταφυσική (οντολογική). Ο θάνατος είναι η διάλυση του όντος εις τα απλά του στοιχεία. Η ανθρώπινη ψυχή όμως είναι άϋλη, απλή και αδιάλυτη και επομένως αθάνατη.
Εδώ, φαίνεται ότι η εντιμότητα του αποδεικνύοντος, κατά την στιγμή της διατύπωσης υπ’ αυτού της αποδείξεως, προσβληθείσα μάλλον υπό διαρροίας, δεν πρόλαβε να πάει να κάνει τα κακά της και τα έκανε πάνω της. Διότι εάν κανείς ρωτήσει, γιατί η ψυχή είναι άϋλη, προφανώς θα λάβει την απάντηση: η ψυχή είναι άϋλη επειδή είναι άϋλη! Το φίδι έχαψε την ουρά του και τώρα η ουρά βρίσκεται μέσα στο κεφάλι του. Το τελευταίο βρίσκεται πλέον στον ίδιο τόπο με το πρώτο.
2) Η τελολογική. Οι άπειρες τάσεις του ανθρώπινου πνεύματος ουδέποτε εκπληρώνονται τελείως στον επίγειο βίο. Γι’ αυτό οφείλουμε να δεχτούμε ζωή πέραν του τάφου, κατά την οποία θα καθίσταται δυνατή η εκπλήρωση και επίτευξη των τάσεων αυτών.
Απέναντι στην απόδειξη αυτή πρέπει να κάνουμε πάσο. Και να γιατί. Ας πάρουμε την περίπτωση του Ισπανού ιεροεξεταστή Τουρκοεμάδα, ο οποίος εις το όνομα της αγίας τριάδος έριξε ζωντανούς στην πυρά 18.000 αιρετικούς. Και ποιος σας είπε εσάς ότι ο άνθρωπος εκπλήρωσε τελείως το έργο του στον επίγειο βίο του; Μπορεί ο άνθρωπος αυτός, αν δεν πέθαινε, να ήθελε να κατακάψει άλλους τόσους. Δηλαδή αν δεν οφείλουμε να δεχτούμε ζωή πέραν του τάφου, κατά την οποία θα καθίσταται δυνατή η εκπλήρωση και επίτευξη των τάσεων αυτών, πώς ο άνθρωπος αυτός του θεού θα εκπληρώσει αυτή την τάση του πνεύματός του, η οποία είναι να καίει ζωντανούς ανθρώπους, επειδή δεν γουστάρανε να συμμορφωθούν με τις επιταγές των αντιπροσώπων, επί γης, του θεού των Εβραίων Γιαχβέ;
Και να μείνει ανεκπλήρωτη η τάση του Χίτλερ, για την τελική εξόντωση των Εβραίων, από το πρόσωπο της γης, που ο καημένος, για λίγο δεν κατάφερε να την ολοκληρώσει!
Τι να πει κανείς και για το δράμα της ανεκπλήρωτης τάσης του Γέροντος Παϊσίου που ο κακομοίρης πενήντα χρόνια εκλιπαρούσε τον θεό να του κολλήσει καρκίνο κι έφυγε απ’ τη ζωή από εγκεφαλικό.
3) Η θεολογική. Η σοφία, η αγαθότητα και η δικαιοσύνη του Θεού, ο οποίος δημιούργησε τον άνθρωπο, τον προίκισε με τόσα προτερήματα και του ρίζωσε βαθιά την επιθυμία για εξακολούθηση της ζωής, απαιτούν την αθανασία. Άλλωστε ο σκοπός του Θεού, που είχε όταν δημιούργησε προσωπικά όντα, δίχως την αθανασία δεν θα πραγματοποιούνταν πλήρως.
Εδώ ο πιθηκάνθρωπος σαλτάρησε και χώθηκε μέσα στο μυαλό του θεού, για να μιλήσει για λογαριασμό του αφεντικού του. Η ελεεινή του απαίτηση για αθανασία γκρέμισε κάθε σεβασμό απέναντι στον τέλειο δημιουργό του σύμπαντος. Άλλωστε η απόδειξη αυτή διατείνεται ότι ο θεός τον προίκισε με τόσα προτερήματα. Μάλλον εννοεί ακόμα και με κάποια θεϊκά.
4) Η ηθική. Στον κόσμο αυτόν ούτε η αρετή μερικές φορές ανταμείβεται τελείως ούτε η κακία ενίοτε τιμωρείται τελείως. Αντιθέτως πολλές φορές η αρετή καταδιώκεται και η κακία θριαμβεύει. Η αντινομία αυτή αντίκειται προς την θεία δικαιοσύνη και προς το δικό μας συναίσθημα της δικαιοσύνης το οποίο απαιτεί την αποκατάσταση της ηθικής τάξης δια της τέλειας αμοιβής του αγαθού και της τέλειας τιμωρίας του κακού. Αφού η ανταπόδοση αυτή δεν γίνεται στην παρούσα ζωή, είναι ανάγκη να υπάρχει πέραν του τάφου ζωή, στην οποία δια τη τιμωρίας του κακού και της αμοιβής του αγαθού θα αποκατασταθεί η ηθική τάξη.
Δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία ότι η απόδειξη αυτή προέρχεται από ανθρώπους που είχαν την αίσθηση ότι όλος ο κόσμος μάλλον γύριζε γύρω από τον ηλίθιο εαυτό τους. Επειδή το ζήτημα αυτό πράγματι απασχόλησε βασανιστικά τον άνθρωπο, ιδίως κατά το παρελθόν, κι επειδή νομίζουμε ότι την καλύτερη ανάλυσή του την πραγματεύτηκε ο Νίτσε στο βιβλίο του «Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΠΟΧΗ», προτείνουμε στον αναγνώστη να επισκεφτεί, στην ιστοσελίδα μας, το άρθρο « Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΥΠΟ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΝΙΤΣΕ», που βρίσκεται στην κατηγορία «αρχαιοελληνικά». Εκεί εξηγείται ότι οι έννοιες του καλού και του κακού, της δικαιοσύνης και της αδικίας είναι αποκυήματα του κοντόφθαλμου βλέμματος του στενόμυαλου ανθρώπου. Κι ας μη βιαστεί κανείς να βγάλει συμπεράσματα πριν μελετήσει την άποψη αυτή του Ηράκλειτου.
5) Η ιστορική. Σ’ όλους τους λαούς από αρχαιοτάτων χρόνων βρίσκουμε την ιδέα της αθανασίας, την οποία μεγάλα πνεύματα υποστήριξαν. Αυτό αποδεικνύει ότι η ιδέα αυτή εδράζεται στη φύση του ανθρώπου.
Σύμφωνα λοιπόν μ’ αυτήν την ατράνταχτη απόδειξη – την οποία δηλώνουμε μετά παρρησίας και ευθαρσώς, ότι την αποδεχόμαστε πλήρως και αναντιρρήτως – ο ήλιος μέχρι την εποχή του Γαλιλαίου γύριζε γύρω από την γη.
Πώς είπατε; Ότι αυτό είναι ψέμα; Μα πώς; Μέχρι τότε δεν πίστευαν όλοι οι άνθρωποι ότι ο ήλιος γύριζε γύρω από την γη; Εσείς δεν ισχυριστήκατε προηγουμένως, κι εμείς το παραδεχτήκαμε, ότι ό,τι πιστεύουν όλοι οι άνθρωποι, δεν είναι δυνατόν παρά να είναι αλήθεια;
Επομένως μετά τον Γαλιλαίο, σταμάτησε πλέον ο ήλιος να περιστρέφεται γύρω από την γη και από κείνη τη στιγμή άρχισε, η μέχρι τότε ακίνητη γη να περιστρέφεται γύρω από τον ακίνητο ήλιο, ο οποίος σταμάτησε πλέον την κίνησή του.
Και θεός φυλάξει μη τύχει και καρφωθεί και καμμιά αλλόκοτη ιδέα στα μυαλά όλων των ανθρώπων και βρούμε κανένα ανεπανόρθωτο μπελά. Γιατί αν το πιστέψουν όλοι τότε δεν γίνεται να μη συμβεί. Φανταστείτε, ας πούμε, να πιστέψουν όλοι οι άνθρωποι τον κηφήνα τον καλόγερο Μάξιμο, που λέει ότι το 2012 θα γίνει η συντέλεια του κόσμου. Από κει που είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να γίνει, λόγω της πίστης όλων αναγκαστικά θα πραγματοποιηθεί.
6) Η αστρονομική. Τα ουράνια σώματα, των οποίων ο σκοπός είναι άγνωστος, χρησιμεύουν προς ενοίκηση των ψυχών των επί της γης αποθνησκόντων.
Και μετά υπάρχουν σοβαροί, κατά τα άλλα, άνθρωποι που αμφιβάλλουν ακόμα ότι ο άνθρωπος προέρχεται από τον πίθηκο! Φανταστείτε τώρα να τους απευθύνουμε κι εμείς κατάμουτρα την υποψία μας ότι δεν αποκλείουμε την περίπτωση ο πίθηκος να προέρχεται από τον άνθρωπο!
7) Η αναλογική. Όπως στη φύση δεν υπάρχει πλήρης εκμηδένιση, αλλά από τον θάνατο προέρχεται νέα ζωή, έτσι συμβαίνει και με τον άνθρωπο. Αναφέρονται μάλιστα τα παραδείγματα του μεταξοσκώληκα, της χειμερίας νάρκης και του φοίνικα.
Κατ’ αρχάς ο φοίνικας είναι ανύπαρκτο είδος. Έπειτα κατά την χειμερία νάρκη τίποτε δεν πεθαίνει αλλά απλώς υπολειτουργεί. Τέλος ο μεταξοσκώληκας μεταλλάσσεται από κάμπια σε πεταλούδα και σ’ αυτή την περίπτωση δεν υφίσταται κανένας θάνατος.
Οι θεολόγοι δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια κάστα αυταπασχολούμενων ψευταράδων. Αναγνωρίζουν το φάντασμα μιας ιδέας κι αρχίζουν μετά την πλήρη ανάλυσή του. Το κάνουν φύλλο και φτερό. Έτσι έφτασαν να ερίζουν και για το εξής κεφαλαιώδες ζήτημα: η αθανασία είναι κατά χάριν ή είναι φυσική; Την πρώτη άποψη υποστήριξαν οι Ιουστίνος, Τατιανός, Θεόφιλος Αντιοχείας και Ειρηναίος. Τη δεύτερη οι Τερτυλλιανός και Ωριγένης.
Μέγα θέμα προέκυψε λόγω της διχογνωμίας αυτής μεταξύ του μητροπολίτη Κρήτης Νεόφυτου Πατελάρου και του επισκόπου Ιεράπετρας Αθανασίου Καραβέλα, στο δεύτερο ήμισυ του 17ου αιώνα. Αφού λοιπόν αυτοί ρώτησαν τον διερμηνέα της Πύλης Παναγιώτη Νικόσιο κι αυτός είπε τη γνώμη του και… στο τέλος το θέμα παρέμεινε μετέωρο μέχρι και τη σήμερον.
ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΣΩΜΑΤΟΣ – ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΝΕΚΡΩΝ
Οι Έλληνες ουδέποτε πίστεψαν σε ανάσταση νεκρών. Είναι γνωστό ότι οι Αθηναίοι χλεύασαν τον Παύλο όταν αυτός τους ανάφερε «ανάσταση εκ νεκρών», μιλώντας στον Άρειο Πάγο (Πράξεων Αποστόλων ιζ΄ , 31). Λαοί που πίστευαν στην ανάσταση των νεκρών ήταν οι Κέλτες οι αρχαίοι Πρώσσοι, οι Αιγύπτιοι και οι Ιουδαίοι. Επίσης την ιδέα αυτή συναντάμε, αρκετά αναπτυγμένη στον Παρσισμό.
Εκεί όμως που έγινε βασικό δόγμα είναι ο χριστιανισμός. Τίποτα δεν άφησε η θρησκεία αυτή από την σαβούρα του παρελθόντος που να μη τη υιοθετήσει και να μη την αναζωογονήσει. Ακόμα και σήμερα, δίχως ίχνος ντροπής, οι θεολόγοι, οι ιεροκήρυκες και το παπαδαριό, κατηχούν τους πιστούς με την ιδέα αυτή. Στους Ιεχωβάδες (Χιλιαστές) το δόγμα αυτό είναι το άλφα και το ωμέγα της πίστεώς τους.
Την ανάσταση της σαρκός ρητώς διδάσκει η αγία Γραφή. Ο αναστάς Χριστός είναι «η απαρχή των κεκοιμημένων» (Α΄Κορινθ. 15, 20), «ο πρωτότοκος των νεκρών» (Κολ. 1, 18), η εγγύηση της ημετέρας αναστάσεως (Ρωμ. 8, 11).
Κατά την ημέρα εκείνη τα μεν σώματα των απ’ αιώνος κεκοιμημένων θα αναστηθούν, των δε ζώντων θα αλλαχτούν, δηλαδή θα μεταβληθούν επί το αϋλότερον (Α΄Κορινθ. 15, 51 – Α΄ Θεσ. 4, 13).
Η πίστη στην ανάσταση του Χριστού συνεπάγεται την πίστη στην ανάσταση των νεκρών («ει γαρ πιστεύομεν ότι Ιησούς απέθανε και ανέστη, ούτω και ο Θεός τους κοιμηθέντας δια του Ιησού άξει συν αυτώ» Α΄ Θεσ. 4. 14).
Οι απολογητές του χριστιανικού αυτού δόγματος ζητούσαν να καταδείξουν την αλήθεια του, όχι μόνο από τα γραφικά χωρία αλλά και δια λογικών επιχειρημάτων! Τα κυριότερα απ’ αυτά είναι:
α) Ο άνθρωπος αποτελείται από σώμα και ψυχή και γι’ αυτό δεν γίνεται να νοηθεί στη μέλλουσα ζωή άνευ σώματος, οπότε θα έπαυε να είναι άνθρωπος.
β) Το σώμα σε συνεργασία με την ψυχή για την επιτέλεση του καλού ή του κακού, δίκαιο είναι να συμμεριστεί με αυτή την αμοιβή ή την τιμωρία.
γ) Άνευ της αναστάσεως των σωμάτων το απολυτρωτικό έργο του Χριστού θα ήταν ατελές και η νίκη κατά του θανάτου όχι πλήρης.
Εδώ τώρα έρχονται τα πάνω κάτω! Από κει που του σέρνανε του σώματος τα χίλια μύρια κατηγορητήρια – από τον ίδιο τον Χριστό, τους Αποστόλους, τους Πατέρες και προπαντός τους καλογήρους – τώρα, στα καλά καθούμενα, το σώμα καθίσταται ισάξιο και ισότιμο με την ψυχή! Μάλλον η στραβοτιμονιά αυτή έγινε χάριν της κολάσεως. Διότι αφού έπρεπε να γίνει ανάσταση των σωμάτων των αμαρτωλών – για να βράζουν μέσα στα καζάνια της κολάσεως, γιατί πώς να βράζεις τις άϋλες ψυχές οι οποίες δεν έχουν αισθήσεις – φαίνεται πως η μπάλα πήρε και τους αγαθούς.
Η αντίφαση αυτή φαίνεται ότι ενόχλησε κάποιους (αιρετικούς χριστιανούς), οι οποίοι ξεχώρισαν τη θέση τους ορμώμενοι από την αρχή ότι η ύλη ουδεμία θέση έχει στην κατάσταση της τελειότητας και ότι η εκ νέου συνένωση της ψυχής με το σώμα θα επέφερε γι’ αυτήν νέους κινδύνους.
Μάταια ο μέγας εκκλησιαστικός δάσκαλος Ωριγένης όρθωσε το ανάστημα του απέναντι στην ανοησία αυτή της αναστάσεως των σωμάτων. Άρχισε λοιπόν να υπενθυμίζει στους πιστούς τα παλιά δόγματα. Ότι το υλικό δεν είναι αιώνιο αλλά απλό επεισόδιο στην πνευματική εξέλιξη, το οποίο αφού προήλθε από το μηδέν θα επανέλθει στο μηδέν. Ότι τα σώματα δημιουργήθηκαν από τον Θεό για να εγκλειστούν μέσα σ’ αυτά, προς τιμωρία και κάθαρση, τα εκπεσόντα πνεύματα και τα τοιαύτα. Και, παρ’ όλο που τον ακολούθησαν κι άλλοι, ο κόπος του απέβη εντελώς άκαρπος. Από τον χριστιανικό κόσμο, μόνο κάποιοι αυστηροί προτεστάντες θεολόγοι απέμειναν να υποστηρίζουν πλέον την άποψη του Ωριγένη.
Απ’ όλα τα παραπάνω βγαίνει αβασάνιστα το συμπέρασμα ότι τα ζητήματα της ψυχής και της αθανασίας της, όπως και της ανάστασης των νεκρών δεν άπτονται στο παραμικρό της επιστήμης. Είναι ξεκάθαρα θέματα μεταφυσικά και ιδεοληπτικά.
Θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει βέβαια το ποιόν των ανθρώπων που τα ασπάζονται ή όχι. Στην χώρα της Ελλάδος τα νεκροτομία των ιατρικών σχολών της είναι άδεια. Ο «πολιτισμένος» νεο-Έλλην φαίνεται ότι, από τον πολύ πολιτισμό του, προτιμά να παραδίδει το σώμα του στα σκουλήκια παρά στην επιστήμη. Βλέπετε πως η επιλογή της δεισιδαιμονικής στάσης αφαιρεί από την επιστήμη κάποια απαραίτητα εργαλεία για την ορθή επιτέλεση του έργου της.
Πράγματι υφίσταται πρόβλημα με την επιδεξιότητα των νεαρών γιατρών και χειρουργών επειδή η εξάσκησή τους πάνω σε πτώματα είναι ελλιπής. Οι δοξασίες των ανθρώπων μιας κοινωνίας καθορίζουν, μηδέ μιας εξαιρουμένης, το πεπρωμένο της. Ελάχιστοι όμως είναι σε θέση ν’ αντιληφθούν ότι το είδος και η ποιότητα των θρησκευτικών και γενικά των μεταφυσικών προτιμήσεων παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πεπρωμένο αυτό.
ΑΘΑΝΑΣΙΑ
Τότε μονάχα οι ’λιαχτίδες παιχνιδίζουν
όταν δροσοσταλίδες τύχει να συναπαντούν
δακρύμορφες αμόλυντες και άχραντες αυτού του κόσμου
της πρωινής δροσιάς κρυστάλλινοι ανθοί
Στο πού και πουθενά τις ξεστρατίζουν
σ’ ουράνια τόξα τόσα δα τις διασκορπούν
τα μυστικά της νύχτας να ξεπροβοδίζουν
στου βασιλιά του ήλιου να χορεύουν τους ρυθμούς
Σβήνοντας εγερτήριο να ηχούν στα σήμαντρα των νυχτερίδων
ανάβοντας στα παγωμένα τα κυκλάμινα για ζεστασιά
λευκάνθεμα στα στήθη των νυμφών για να ξυπνήσουν
φωτάνθεμα στου λυώσιμου των παγετώνων την λαμπυρισιά
Και συ οράματα και στόχους αν αποτολμήσεις
ίσως μέσ’ τον καιρό σου μια ηλιαχτίδα να γενείς
κάποιας δροσοσταλίδας συναπάντημα να τύχεις
κι ουράνιο τόξο τόσο δα να καταστείς
Τι κι αν σε λίγο ή μετά χάμω θα πέσεις
τι κι αν τα χρώματά σου στο λεπτό θ’ αφανιστούν
κάποιων βλαστών τα κύτταρα τι κι αν σ’ απορροφήσουν
μήπως στην αγκαλιά της μάνας γης δεν θα ξαναβρεθείς
Τότε λοιπόν που ήταν ζώο είχε ψυχή; Ο πρώτος πρέπει να παραδεχτεί πως δεν είχε. Ο δεύτερος ότι είχε, αλλά ότι δεν ήταν αθάνατη.
Τώρα ο πρώτος πρέπει να μας απαντήσει στο ερώτημα: πότε απέκτησε ψυχή το ανθρώπινο είδος. Επίσης αν αυτό συνέβη άπαξ δια παντός ανά την υφήλιο, ή αν συνέβη κατά φυλή – κατά χρόνο και τόπο – και σε ποιες εποχές για την κάθε μια.
Ο δεύτερος πρέπει να μας απαντήσει στο ερώτημα: πότε άρχισε η ψυχή του ανθρώπου, την οποία διέθετε εξ αρχής, να καθίσταται αθάνατη, ή αλλιώς πότε το ζώο άνθρωπος, έγινε σκέτος άνθρωπος. Κι αν έγινε άνθρωπος, τι απέγινε το ζώο που κουβαλούσε μέσα του μέχρι τότε.
Επίσης και για στον πρώτο και για στον δεύτερο, είναι δίκαιο να τεθεί το ερώτημα: η διαφοροποίηση αυτή πόσο χρονικό διάστημα κράτησε; Δηλαδή το ανθρώπινο είδος πέρασε μια περίοδο που η ψυχή που διέθετε, ήταν λιγότερο ψυχική απ’ ότι σε μια μεταγενέστερη εποχή; Κοντολογίς η ψυχικότητα της ψυχής υπόκειται σε εξελικτική πορεία;
Ξεχάσαμε όμως και τον τρίτο, που αντιπροσωπεύει το σύνολο σχεδόν της ανθρωπότητας. Αυτός δεν χολόσκασε ούτε και πρόκειται να πρήξει το συκώτι του με τέτοιου είδους χαζομάρες, όπως τα ερωτήματα που τέθηκαν μέχρι στιγμής. Εξάλλου δεν του χρειάζεται καθόλου ν’ απαντήσει. Γι’ αυτόν ο θεός έκανε το σώμα του ανθρώπου από χώμα και μετά του φύσηξε, από το στόμα, την ψυχή και έτσι τώρα δεν έχουμε καμμιά απορία για το πώς έγινε το πράγμα. Όλα τα επί πλέον που σκέφτεται και ψάχνει ο άνθρωπος είναι εκ του πονηρού. Αυτού του Διαβόλου που δουλειά του είναι να τυραννά τον άνθρωπο με σκέψεις αμαρτωλές.
Ο Σατανάς έχει κι αυτός ψυχή. Αλλά η ψυχή του είναι μαύρη. Άλλη κατηγορία ψυχής κι αυτή! Αν βάλει κανείς και την ψυχή του θεού, που αναφέρεται σε μερικά χωρία της Παλαιάς Διαθήκης, τότε φαίνεται ότι ο μπαχτσές των ψυχών διαθέτει αρκετή ποικιλία.
Τα ερωτήματα, λοιπόν, περί ψυχής, μπορούν να συνοψιστούν στα εξής βασικά:
- Υπάρχει ψυχή και αν υπάρχει τι πράγμα είναι.
- Αν υπάρχει, είναι αθάνατη ή όχι.
- Εάν είναι αθάνατη, ποια είναι η μοίρα της μετά τον θάνατο του σώματος (ο οποίος είναι βέβαιος) στο οποίο ανήκε. Κρίνεται δηλαδή και πώς μετά θάνατον (κόλαση-παράδεισος).
Επίσης προκύπτουν κι άλλα ερωτήματα, γι’ άλλους πρωταρχικής σημασίας και γι’ άλλους δευτερευούσης:
. Εάν η ψυχή προϋπάρχει του σώματος ή δημιουργείται μετά τη σύλληψη. Στη δεύτερη περίπτωση, σε ποια χρονική στιγμή δημιουργείται, από τι ή ποιόν.
. Εάν ο αριθμός των ψυχών δημιουργήθηκε από τον θεό, πριν αμνημονεύτων χρόνων, και αν ούτως έχει το πράγμα, ο αριθμός αυτός εάν παραμένει σταθερός ή όχι.
. Εάν η ψυχή μεταπηδά σ’ άλλο σώμα όταν το σώμα που την φέρει πεθάνει.
Πλην όλων αυτών των αποριών όμως και των ερωτημάτων, η ανθρώπινη ιδέα περί ψυχής, έφτασε στα ύψη της βεβαιότητας , θρονιάστηκε εκεί για τα καλά και βασιλεύει απτόητη μέχρι τη σήμερον. Εάν κανείς ενδιαφέρεται να γνωρίσει το μήκος και το πλάτος της σιγουριάς αυτής δεν έχει παρά να προσφύγει στον μέγα αυτής αρχιερέα, που δεν είναι άλλος από τον μέγα Πλάτωνα. Είναι αδύνατο να ειπώθηκαν στον κόσμο αυτόν κάποιες λεπτομέρειες περί ψυχής, οι οποίες να απουσιάζουν από τα βιβλία του ιδεόπληκτου αυτού «φιλοσόφου». Επίσης το μόνο αποτελεσματικό φάρμακο κατά της ανεδαφικής αυτής βεβαιότητας λέγεται Επίκουρος.
Δεν είναι πρόθεσή μας να αναφέρουμε τον τεράστιο όγκο των λεγομένων από τον Πλάτωνα που αφορούν στην ψυχή. Νομίζω ότι είναι αρκετό να αναφερθεί εδώ η άποψή του ότι η ψυχή κάπου ανδρός, που δεν φρόντισε να ζήσει ενάρετο βίο, ώστε να επιτύχει την επανένωσή της με τον δημιουργό θεό της, τιμωρείται με την είσοδό της σε γυναικείο σώμα! Κι αν δεν βάλει μυαλό κι εκεί μέσα, τότε τιμωρείται εισερχόμενη σε σώμα γαϊδάρου!!! Από τέτοια και χειρότερα μωρολογήματα βρίθουν όλα τα έργα του Πλάτωνα. Εάν θέλετε όλ’ αυτά να τα βρείτε σε ένα, αυτό λέγεται «Φαίδων».
Εάν ο δάσκαλος αυτός υπολόγισε ότι η τιμωρούμενη ψυχή ενδιαιτούσε 30.000 έτη στην 27η σφαίρα του σύμπαντος και κατόπιν 9.000 έτη στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ 91ου και 92ου ουρανού, εισερχόμενη μετά στο σώμα ενός γαϊδάρου, οι μαθητές του (Νεοπλατωνικοί), υπολόγισαν ακόμη και τις θερμοκρασίες των σφαιρών και των ουρανών αυτών.
Μετά απ’ αυτούς, τη σκυτάλη της ψυχομπουρδολογίας την παρέλαβαν οι πατέρες της χριστιανικής εκκλησίας οι οποίοι αναγκάστηκαν να προσθέσουν, μέσα στην μπαγιάτικη αυτή Πλατωνική σούπα και τα δικά τους θεολογικο-ψυχολογικά μπαχαρικά.
Τέλος, τους τελευταίους τρεις αιώνες, κάποιοι Ευρωπαίοι, ιδεοληπτικοί φιλόσοφοι, επιχείρησαν να ξεσκονίσουν το σκοροφαγωμένο αυτό λείψανο της ψυχο-Λογίας και να το ντύσουν με καινούργια ρούχα, υφασμένα όμως κι αυτά στο ίδιο παλιό στημόνι των προπατόρων τους, με τα φανταχτερά και πολύχρωμα υφάδια του ψευδο-ορθολογισμού τους.
Κανείς δε από τους τελευταίους φιλόσοφους δεν είχε αυτιά ν’ ακούσει τον Νίτσε που βροντοφώναζε: «Η σοφία δεν έχει προχωρήσει ούτε ένα βήμα μετά τον Επίκουρο, και συχνά βρίσκεται χιλιάδες βήματα πίσω του».
Για την φύση της ψυχής ο Επίκουρος είναι κατηγορηματικός: γεννιέται και πεθαίνει μαζί με το σώμα. Δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς αυτό. Για τον θάνατο συνεπώς δεν φοβάται, «διότι όσο υπάρχουμε εμείς, ο θάνατος είναι απών, κι όταν ο θάνατος είναι παρών, δεν υπάρχουμε εμείς».
Ας πάρουμε τώρα την ιστορία από την αρχή. Αφήνουμε, προς στιγμήν, τα ανιμιστικά στάδια όπου τα πάντα «διέθεταν ψυχή», και ξεκινάμε από τον Όμηρο. Αναγκαστική έτσι κι αλλιώς αρχή για κάθε ανθρώπινο ζήτημα, όταν εξετάζεται από ιστορική σκοπιά.
Για την Ομηρική αντίληψη τα ψυχικά φαινόμενα οφείλονται στον θυμό, που εντοπίζεται στην καρδιά (ήτορ) ή τας φρένας, δηλαδή το διάφραγμα, ο οποίος αφανίζεται συγχρόνως με τον θάνατο του ανθρώπου. Παράλληλα με τον θυμό υπάρχει και η ψυχή, που είναι η πνευματική υπόσταση του ανθρώπου, η οποία είναι κάποια λεπτή ύλη, δίχως να εντοπίζεται σε κάποιο όργανο, και η οποία εξέρχεται κατά την στιγμή του θανάτου από το στόμα, ως τελευταία πνοή ή από κάποια πληγή μαζί με το εκρέον αίμα. Η ψυχή αυτή πηγαίνει στον Άδη όπου διατηρεί τη μορφή του πεθαμένου του οποίου είναι το είδωλον.
Όταν ο Οδυσσέας κατέβηκε στον Άδη, ζωντανός ων, καθώς συνάντησε τον Αχιλλέα και τον ρώτησε πώς τα περνά εκεί κάτω, αυτός του απάντησε ότι θα προτιμούσε να είναι ο τελευταίος στον απάνω κόσμο παρά πρώτος στον κάτω. Το σαράκι του παραδείσου και της κόλασης δεν είχε ακόμα εισχωρήσει μέσα στον ανθρώπινο νου. Η αθανασία της ψυχής επρόκειτο να τερατογεννηθεί αργότερα. Δεν υπήρχε ακόμα πανούργο ιερατείο για να την κυοφορήσει.
Οι Ορφικοί έσυραν πρώτοι τον χορό της πρωτακαθεδρίας της ψυχής έναντι του σώματος. Έναν χορό που καλά κρατεί ακόμα μέχρι τη σήμερον και ποιος ξέρει μέχρι πότε. Δίδασκαν ότι η ψυχή είναι ουσία ανώτερη, ότι διαμένει προσωρινά μόνο μέσα στο σώμα σαν σε φυλακή κι ότι για να ελευθερωθεί απ’ αυτό… και….
Η αλήθεια λέγεται πάντοτε με λίγα και απλά λόγια. Το ψεύδος είναι σαν την βασίλισσα της κυψέλης που όσο ζει γεννά συνεχώς και αδιαλείπτως. Κι αυτή η βασίλισσα του ψεύδους της πρωτοκαθεδρίας και της αθανασίας της ψυχής φαίνεται ότι είναι αθάνατη.
Την σκυτάλη των Ορφικών παρέλαβαν οι Πυθαγόριοι, οι οποίοι πρόσθεσαν με τη σειρά τους τα δικά τους ψυχολογικά καρυκεύματα κι έτσι η τεράστια αυτή ψυχο-Λογική σούπα κατέληξε καλοανακατεμένη και καλοψημένη, από την υψηλή θερμοκρασία του ψυχολογικού πυρετού, στα χέρια του καλλιτέχνη φιλόλογου Πλάτωνα.
Ο Πλάτων αφού καθάρισε καλά με την κουτάλα, τους αφρούς που πάντοτε δημιουργούνται στην επιφάνεια της κατσαρόλας, την ξανα-ανακάτεψε, πρόσθεσε μέσα της όλη την ποιητική του δεινότητα και την παρέθεσε ως αιώνιο γεύμα στην ανθρωπότητα. Από τότε και μέχρι σήμερα ένα σωρό επόμενοι ψυχολογο-μάγηρες φροντίζουν, με θαυμαστή επιμέλεια, να τροφοδοτούν την κατσαρόλα αυτή με τ’ απαραίτητα υλικά, ώστε να μένει πάντοτε πλήρης.
Πρώτος και καλύτερος αρχιμάγειρας ο Αριστοτέλης: «ζώον εκ ψυχής και σώματος», «βέλτιον ψυχή σώματος», «η ψυχή του σώματος άρχει δεσποτικήν αρχήν». Τα ίδια που έλεγε κι ο Πλάτων: «όταν παρή τω σώματι αίτιον εστι του ζην».
Όλες οι θεωρίες και απόψεις περί ψυχής μπορούν να καταταγούν σε δυο μεγάλες κατηγορίες: τον δυϊσμό, και το ενισμό.
Κατά τον δυϊσμό σώμα και ψυχή είναι ουσίες διαφορετικές μεταξύ τους, ενώ κατά τον ενισμό (υλίζοντα, ιδανίζοντα και ταυτίζοντα, θα δούμε στη συνέχεια την κάθε περίπτωση), η ψυχή και το σώμα προέρχονται από μια ουσία.
ΔΥΪΣΜΟΣ
Ο δυϊσμός είναι πολύ παλιά περί ψυχής θεωρία. Εκφράστηκε υποτυπωδώς από λαούς στα πανάρχαια χρόνια και διαμορφώθηκε σε φιλοσοφικό δόγμα από την ελληνική φιλοσοφία. Πρώτος δυϊστής ήταν ο Εμπεδοκλής, ο οποίος δίδασκε την μετεμψύχωση. Μετά απ’ αυτόν δυΐζουν ο Πυθαγόρας, ο Αναξαγόρας, ο Σωκράτης και ο Πλάτων, οι οποίοι πρώτοι μίλησαν και περί της αθανασίας της ψυχής. Από τους νεώτερους, οπαδοί της θεωρίας αυτής είναι ο Καρτέσιος, ο Lotze και πολλοί άλλοι.
ΥΛΙΣΜΟΣ
Από τη μεριά του ενισμού κάποιοι υποστήριζαν ότι όλα τα ψυχικά φαινόμενα είναι ενέργειες της ύλης. Ότι είναι προϊόντα της λειτουργίας του σώματος και δη του εγκεφάλου. Αυτή η θεωρία ονομάστηκε ενίζων ή μηχανικός υλισμός. Αξιολογώτεροι θασιώτες της θεωρίας αυτής είναι ο La Mettrie, o Holbach, o Vogt, o Moleschott, o Feuerbach, o Buchner, o Haeckel κ.α. Κατ’ αυτούς τα ψυχικά φαινόμενα είναι προϊόντα της ύλης, η δε συνείδηση επιγέννημα ή επιφαινόμενο της υλικής ενέργειας. Την ιδέα της ψυχής την έπλασε ο άνθρωπος από τα όνειρα και άλλα παραπλήσια φαινόμενα.
Κάποιοι άλλοι, με πρώτο τον Δημόκριτο, ανέπτυξαν μια διαφορετική θεωρία που ονομάστηκε δυίζων ή ατομικός υλισμός. Κατ’ αυτούς η ψυχή αποτελείται από ιδιαίτερα υλικά άτομα. Την θεωρία αυτή ακολούθησαν οι επικούρειοι, ο Στράτων ο Λαμψακηνός και άλλοι.
ΙΔΑΝΙΣΜΟΣ
Άκρως αντίθετος προς τον υλισμό είναι ο ιδανισμός. Αυτή η στάση ως μόνο απολύτως βέβαιο γεγονός αποδέχεται το πνεύμα, τον δε εξωτερικό κόσμο ως απλό γέννημα της συνείδησης. Μόνο ένα Νεοπλατωνικός θα μπορούσε να πιάσει ολάκερο τον κόσμο και να τον γυρίσει εντελώς ανάποδα. Αυτός δεν ήταν παρά ο αρχιερέας και ιδρυτής του Νεοπλατωνισμού ο Πλωτίνος. Αυτός λοιπόν εισήγαγε την λεγόμενη δυναμική πανθεΐα, κατά την οποία εκ του πρώτου όντος, του θεού, γεννιέται ο νους και απ’ αυτόν η ψυχή (πρώτη η του κόσμου και έπειτα η των ανθρώπων) και τέλος η ύλη. Την γραμμή αυτή ακολούθησαν οι Malebranche, Έγελος, Schopenhauer, Boutroyx, Bergson.
ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ
Από την ελληνική φιλοσοφία επίσης έχει την αφετηρία και η θεωρία της ταυτότητας, κατά την οποία ψυχή και σώμα είναι διττές ιδιότητες μιας ουσίας ή διττές απόψεις μιας και της αυτής ενέργειας. Τις πρώτες ρίζες της τις βρίσκουμε στην υλοζωία και παμψυχία. Ο Ξενοφάνης ύστερα έθεσε την επιστημονική βάση δια της ενίζουσας διδασκαλίας του, και κατόπιν η στωϊκή φιλοσοφία. Ο J. Bruno διατύπωσε φιλοσοφικότερα τη διδασκαλία αυτή, κι ακόμα περισσότερο την ανέπτυξε ο Σπινόζα, ορμώμενος από την στωϊκή φιλοσοφία.
Κατά τον Σπινόζα, μία ουσία υπάρχει στον κόσμο: θεός και φύση μαζί είναι ένα πράγμα, της οποίας φύσης δύο ιδιότητες γίνονται γνώριμοι (από τις πολλές που έχει), η έκταση και η νόηση. Γίνονται δε γνωστές οι ιδιότητες αυτές με διάφορους τρόπους, δηλαδή μορφές, τις οποίες λαμβάνουν τα επί μέρους όντα που γεννώνται και παρέρχονται μέσα στον κόσμο, τα δε φυσικά και ψυχικά φαινόμενα, τα οποία αποτελούν δύο σειρές και διαφέρουν μεταξύ τους, είναι συνεζευγμένα και αντίστοιχα.
Επιστημονικότερη βάση επιχείρησε να υποβάλει στην θεωρία του Σπινόζα πρώτος ο Fechner, κατά τον οποίον τα φυσιολογικά και τα ψυχικά γεγονότα (είναι άξιο προσοχής ότι τα ψυχικά φαινόμενα δεν θεωρούνται φυσιολογικά) είναι δύο απόψεις μιας και της αυτής ενέργειας, βαδίζουν δε παράλληλα και είναι δυνατόν μέχρις ενός σημείου να διατυπωθεί και μαθηματικώς η σχέση τους.
Προς την άποψη της σχολής της θεωρίας της ταυτότητας συμφώνησαν και πολλοί άλλοι, όπως οι Spencer, Paulsen, Ebbinghaus, Hoffding, και ο Wundt, του οποίου τα περί ψυχοφυσικής παραλληλίας διδάγματα θεωρήθηκαν ως η αρτιωτάτη διατύπωση της νέας αυτής θεωρίας.
Ο Wundt, κρατώντας απόσταση τόσο από τον δυϊσμό, όσο κι από τον υλισμό και τον ιδανισμό, διδάσκει ότι υπάρχει κάποια παραλληλία ψυχικών και φυσικών γεγονότων, κατά την οποία τα γνωστικά φαινόμενα και τα συναισθήματα και βουλήματα παρακολουθούνται πάντοτε από αντίστοιχα φυσικά φαινόμενα.
ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
1) Της προϋπάρξεως. Κατά την γνώμη αυτή, την οποία δέχονται οι Πλάτων, Φίλων, Ωριγένης, Νεμέσιος, Συνέσιος, Προυδέντιος και μερικοί άλλοι από τους νεώτερους, ο θεός δημιούργησε κάποτε όλες τις ψυχές. Όταν γεννιέται λοιπόν ένας άνθρωπος, στέλνει ο θεός μια ψυχή από τον ουρανό, η οποία ενώνεται με το γεννώμενο σώμα.
Ο Ωριγένης, συνδέοντας την διδασκαλία αυτή προς την θεία δικαιοσύνη, δίδασκε ότι οι ψυχές, για να τιμωρηθούν για τις αμαρτίες που διέπραξαν στο παρελθόν, εγκλείονται σαν σε φυλακή μέσα στα γεννώμενα σώματα και με την δέσμευση αυτή, αφού καθαριστούν, επανέρχονται στην προηγούμενη κατάστασή τους, αυτήν την προ της αμαρτίας.
Ας μη φανταστεί κανείς ότι όλες αυτές τις φαντασιοκοπίες τις σκαρφίστηκε ο Ωριγένης από μόνος του. Πρόκειται για καθαρά αναμασήματα Πλατωνικών «ανακαλύψεων». Πράγματι είναι εντυπωσιακή η απέχθεια, όλων αυτών των ιδεόπληκτων, προς το ανθρώπινο σώμα. Η διαστροφή αυτή πρωτοεμφανίστηκε στους ορφικούς, καλλιεργήθηκε συστηματικά από τον «σπηλαιόβιο» Πλάτωνα και τέλος έστησε το σκοταδιστικό της βασίλειό μέσα στους κόλπους του χριστιανικού ιερατείου, με εντυπωσιακούς καρπούς από τα δένδρα του καλογερισμού.
Τα πόσα του έχουνε σύρει, οι πατέρες και οι καλόγεροι του άμοιρου του σώματος, δεν αρκούν ούτε εκατό τόμοι για να γραφούν. Έχει κανείς την εντύπωση ότι όλοι αυτοί μετέφεραν τον εγκέφαλό τους μέσα στο παχύ τους έντερο! Γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε, είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι απ’ αυτούς ξέπεσαν στην αρσενοκοιτία. Μήπως είναι τυχαίο ότι μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια ο πρόεδρος του συλλόγου των κληρικών, δήλωσε ότι γέμισε η εκκλησία με επισκόπους ομοφυλόφιλους.
2) Της δημιουργίας. Κατά την γνώμη αυτή, την οποία δέχονται οι Αριστοτέλης, Αμβρόσιος, Λακτάντιος, Ιερώνυμος, πολλοί σχολαστικοί θεολόγοι, ο Καλβίνος, ο Βέζας και πολλοί των νεωτέρων, ο θεός δημιουργεί την ψυχή κατά την τεσσαρακοστή ημέρα από την σύλληψη, η οποία ενώ ήταν καθαρή καθίσταται αμαρτωλή, λόγω της ένωσής της με το σώμα.
Ότι και ν’ αλλάξει με τα υπόλοιπα, οι βολές κατά του σώματος παραμένουν αδιαπραγμάτευτες. Αυτό το οποίο είναι το πιο σίγουρο απ’ όλα, το σώμα, τους φαντάζει σταθερά σαν ένα βρόμικο και απεχθές τομάρι! Δεν είναι τυχαίο που τα κατ’ εξοχήν βρομοκούναβα της ιστορίας είναι οι καλόγεροι. Θα μπορούσαμε εύκολα να συμφωνήσουμε ότι υπάρχει παραλληλία μεταξύ ψυχικής και σωματικής βρομιάς. Γι’ αυτό μια προτεραιότητα του χριστιανισμού ήταν το κλείσιμο των δημόσιων λουτρών που είχαν παντού οι Ρωμαίοι και οι Έλληνες. Μάλιστα υπήρξαν και περιπτώσεις καλογήρων που εκτός που δεν είχαν πλυθεί ποτέ τους, από πάνω πασαλείβονταν και με ακαθαρσίες! Αυτοί οι βρομόχοιροι αποκαλούσαν τους Έλληνες «χειρότερους κι από τα γουρούνια που κυλιούνται μέσα στις ακαθαρσίες τους» (Ι. Χρυσόστομος)!
3) Της μεταδόσεως. Κατά την γνώμη αυτή, την οποία δέχονται οι Τερτυλλιανός, Αθανάσιος, Γρηγόριος ο Νύσσης, Λούθηρος, οι λουθηριανοί δογματικοί και πολλοί νεώτεροι θεολόγοι, οι γονείς μεταδίδουν στα τέκνα τους και το σώμα και την ψυχή. Ο Λούθηρος δέχεται ότι οι ψυχές όλων των ανθρώπων υπήρχαν εν σπέρματι μέσα στην ψυχή του Αδάμ κι έτσι κατά την γέννηση μεταδίδονται μαζί με την ουσία του σώματος.
Κατά τους Γρηγόριο Νύσσης, Αθανάσιο και άλλους, στην ψυχή υπάρχει κάποια γεννητική δύναμη, που προέρχεται από την ευλογία του θεού: «Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε».
Υπάρχει όμως πέρα απ’ όλ’ αυτά και η επιστήμη της ψυχιατρικής. Ο επιστήμων ψυχίατρος δεν έχει, ούτε κατά το ελάχιστον, την δυνατότητα να καταναλώνεται σε φαντασιοκοπίες και σε αερολογίες όπως όλοι αυτοί οι φιλόσοφοι και θεολόγοι. Αυτός πρέπει να θεραπεύσει τον ασθενή του. Αυτός είναι εκτεθειμένος διαρκώς απέναντι στο αποτέλεσμα της θεραπεία που εφαρμόζει. Η θεραπεία ή έστω η βελτίωση της κατάστασης του ασθενούς του, τον κυνηγάει σαν εφιάλτης μέρα και νύχτα. Σε ποιο στάδιο εξέλιξης όμως βρίσκεται σήμερα η ψυχιατρική επιστήμη; Προς ποια κατεύθυνση έχει προσανατολιστεί μετά από τόση εμπειρία που συσσώρευσε μέσα στις τελευταίες δυο χιλιετίες;
Η πρώτη κατεύθυνση ασφαλώς ήταν η θρησκευτική, η οποία ζει και βασιλεύει ακόμα και σήμερα. Ο άνθρωπος απευθύνεται στο έλεος του θεού. Αυτός έκανε και κάνει τις ψυχές, αυτός μπορεί και να τις διορθώσει. Από τις μαγικές τελετουργικές θεραπείες φτάσαμε στα χριστιανικά ευχέλαια, τα παπαδοδιαβάσματα και τους εξορκισμούς. Ακόμα και σήμερα η χριστιανική πίστη, χωρίς ίχνος ντροπής, ισχυρίζεται ότι οι ψυχικές ασθένειες οφείλονται στον διάολο, ο οποίος εισέρχεται εντός του ανθρώπου. Γι’ αυτό αποκαλεί τον βαριά ψυχικά άρρωστο δαιμονισμένο!
Τι κι αν ο Ιπποκράτης προσπάθησε να νουθετήσει τους ανθρώπους, φωνάζοντας ότι οι ψυχικές ασθένειες, όπως η επιληψία, δεν προέρχονται από θεούς ή δαίμονες, αλλά από σωματικά προβλήματα, όπως κάποιες βλάβες του νευρικού συστήματος. Τι κι αν η ανθρωπότητα αναγνώρισε το μεγαλείο και την επιστημοσύνη του ανδρός αυτού, ώστε οι γιατροί όλου του κόσμου να ορκίζονται στον όρκο του. Τι κι αν οι Γιαπωνέζοι στέλνουν κάποιους γιατρούς τους να ορκίζονται στην Κω, προς ένδειξη ιδιαίτερου σεβασμού προς το πρόσωπό του. Σε πείσμα όλων αυτών πολλοί ακόμα, Έλληνες χριστιανοί, προστρέχουν στα τάματα των αγίων, για να γιατρέψουν τους ψυχικώς άρρωστους ανθρώπους τους. Η δεισιδαιμονία παραμένει ακόμα αθάνατη.
Είναι γνωστό ότι η ψυχαναλυτική θεραπεία, ξόφλησε για τα καλά. Ο τάφος της βρίσκεται κάπου στην Αμερική. Εκεί στις Η.Π.Α. Βλέπετε η «θρησκεία» αυτή δεν διέθετε αρχιερείς του ύψους της πανουργίας του χριστιανισμού, οι οποίοι να μπορούσαν να την διατηρήσουν για πολύ στη ζωή. Ξεψύχησε η κακομοίρα απέναντι στην ανελέητη πραγματικότητα της αποτυχίας των θεραπευτικών της υποσχέσεων. Και τώρα η ψυχοθεραπεία αναγκάστηκε να στραφεί στο ένα και βεβαιότατο υπαρκτό αντικείμενο. Στο σώμα και τις λειτουργίες του. Στα φάρμακα δηλαδή.
Το σώμα είναι ένας οργανισμός που λειτουργεί και ρυθμίζεται από την έκρυση και ισορροπία πάμπολλων χημικών ουσιών. Παράλληλα η κυκλοφορία και η ρύθμιση των ηλεκτρικών μικρορευμάτων που ρέουν δια μέσου των νευρώνων καθορίζουν την σωματική και ψυχική υγεία του. Όταν τα συστήματα αυτά, τα οποία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, διαταραχτούν, για κάποιους λόγους, οι οποίοι μπορεί να υφίστανται εκ γενετής ή να είναι επίκτητοι, τότε εκδηλώνονται τα ψυχολογικά προβλήματα.
Ο άνθρωπος αδυνατεί να δεχθεί ότι είναι ζώον. Ότι είναι ζώο με πιο εξελιγμένες εγκεφαλικές λειτουργίες από τα υπόλοιπα αδέλφια και ξαδέλφια του. Του γέμισαν την κεφάλα του με ανοησίες του είδους ότι όλος ο κόσμος έγινε για χάρη του. Ότι όλα τα πράγματα και τα ζώα τα έκανε ο θεός για να μπούνε στην υπηρεσία του. Κι αντί να αισθάνεται την υποχρέωση να φροντίζει για τους «κατωτέρους» του, αυτός πασχίζει να τους αφανίσει. Μαζί με τα πλάσματα της φύσης, κοντεύει ν’ αφανίσει ακόμα και την ίδια, το κτήνος. Αυτός ο χριστιανοϊουδαίος της Βίβλου. Διότι από κει του μπήκαν στο μυαλό όλες αυτές οι ύβρεις. Ο παλιός κόσμος σέβονταν την φύση και τα ζωντανά της.
Λέει, τα ζώα δεν έχουν ψυχή. Γιατί παρακαλώ; Τότε πώς έχουν συναισθήματα. Μήπως δεν χαίρονται, μήπως δεν λυπούνται, δεν θυσιάζονται για τα παιδιά και την ομάδα τους, ή μήπως δεν διαθέτουν εξυπνάδα και σοφία; Ή μήπως πολλά από τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά και δυνατότητες δεν τα διαθέτουν σε μεγαλύτερο βαθμό από τους ανθρώπους. Από την άλλη μεριά διατυμπανίζουν την εξυπνάδα που διαθέτει το σκυλάκι ή η γάτα τους.
Αν λοιπόν επαρμένε άνθρωπε έχεις ψυχή, τότε ψυχή έχει και το ζώο. Ο Αριστοτέλης συζητούσε το αν οι δούλοι διαθέτουν ψυχή! Κάποιοι πατέρες της εκκλησίας, αν οι γυναίκες διαθέτουν ψυχή! κι αυτό το τελευταίο σε οικουμενική σύνοδο παρακαλώ! Αυτά τα ανθρώπινα υποκείμενα. Αυτοί οι υπέρμαχοι της ύπαρξης της ψυχής. Αλήθεια τι είδους ψυχή διέθεταν αυτοί οι ψυχο-λόγιοι;
Το μεγαλύτερο και αποδοτικότερο χρυσωρυχείο που ανακαλύφτηκε, μέχρι στιγμής στον κόσμο λέγεται «σωτηρία της ψυχής». Μάλλον δεν πρόκειται ν’ ανακαλυφθεί κάτι ανάλογο στο εξής. Διότι τι αξίζει η ψυχή εάν δεν σωθεί! Μήπως καλύτερα δεν θα ήταν να μην υπήρχε καθόλου, άνευ της σωτηρίας της.
Ιδού η μεγαλύτερη θανατηφόρα χολέρα που επέπεσε στην ανθρωπότητα: «Σε τι θα σε ωφελήσει αν κερδίσεις τον κόσμο όλο αλλά χάσεις την ψυχή σου;» Η οχιά που εκτόξευσε το δηλητήριο αυτό μας είναι γνώριμη. Είναι η συμφωνική ορχήστρα των αρχιερέων του χριστιανικού ιερατείου. Οι Σειρήνες που χαϊδεύουν τ’ αυτιά του φοβισμένου δεισιδαιμονικού ανθρώπινου κτήνους. Όταν το τεμπελόσκυλο το ιερατείο υπερβαίνει τον εαυτό του σε εφευρηματικότητα. Είναι λάθος να πιστεύει κανείς ότι η πανουργία δεν είναι κόρη της ραθυμίας.
Την γενεαλογία του χριστιανικού ιερατείου και την νοοτροπία του την περιγράφουμε σε δυο εργασίες που βρίσκονται στην ιστοσελίδα μας. Η πρώτη έχει τίτλο «Η ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΙΕΡΑΤΕΙΟΥ» και η δεύτερη «ΠΩΣ ΟΙ ΑΘΕΟΦΟΒΟΙ ΚΑΤΑΔΥΝΑΣΤΕΥΟΥΝ ΤΟΥΣ ΘΕΟΦΟΒΟΥΜΕΝΟΥΣ», που βρίσκονται στην κατηγορία «Θρησκευτικά».
Ο Νίτσε στο βιβλίο του «Ο ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ» δεν άφησε κανένα άβατο του χριστιανισμού που να μη το διάβηκε. Κανένα παραπέτασμα ναού που να τον εμπόδισε να εισέλθει μέσα στα σκοτεινά ιερά της θρησκείας. Κανένα τέμπλο που να μη το διαπέρασε με το βλέμμα του. Κι όλ’ αυτά για να φανερώσει στην ανθρωπότητα το εμπόριο της σωτηρίας της ψυχής. Την ψυχολογία του εμπορίου αυτού. Την καλλιέργεια και την εκμετάλλευση των ανθρώπινων φοβιών και της δεισιδαιμονικής ανακατωσούρας.
Αλήθεια, θα υπήρχε ακόμα θρησκεία αν οι άνθρωποι έπαυαν να πιστεύουν στην αθανασία της ψυχής; Μήπως η μοναδική υπόσχεση της θρησκείας δεν είναι η σωτηρία της ψυχής; Δεν είναι η απαλλαγή από την κόλαση; Το ιερατείο ένα πράγμα το πανικοβάλλει: η απιστία στην αθανασία της ψυχής (Επίκουρος). Με την ιδέα της αθανασίας, τους τρέφουν οι ζωντανοί αλλά και οι αποθαμένοι. Διότι παρ’ όλο που ο θεός τους είναι αδέκαστος κριτής, όπως οι ίδιοι ισχυρίζονται, αυτοί, με τα μνημόσυνα και τα τρισάγια, δεν σταματούν να υποδεικνύουν στον αδέκαστο αυτόν κριτή, να μεταβάλλει την γνώμη του και να μεταφέρει τον καταδικασθέντα αμαρτωλό από την κόλαση στον παράδεισο, «εν τόπω χλοερώ ένθα απέδρα πάσα λύπη και στεναγμός».
Ποιος όμως δρόμος οδηγεί τον άνθρωπο στην απιστία; Στον εξανεμισμό, μεταξύ των άλλων, της ιδέας της αθανασίας της ψυχής. Ασφαλώς η γνώση. Ασφαλώς η επιστήμη (της φύσεως). Ο θεός μισεί θανάσιμα την επιστήμη. Το ιερατείου απεχθάνεται την επιστήμη. Είναι ο διάβολός της. Αν ξεγυμνώσει κανείς τον χριστιανικό Σατανά, τον διάβολο, τότε θα δει ολόγυμνη την ομορφιά της επιστήμης. Την ομορφιά της ζωής. Την χαρά και την απόλαυση της ζωής (Επίκουρος). Να τι μας λέει ο Νίτσε για το θέμα αυτό, στον «Αντίχριστό» του:
«Πρέπει κανείς να διαβάσει τον Λουκρήτιο για να καταλάβει με τι ακριβώς έκανε πόλεμο ο Επίκουρος. Όχι με τον παγανισμό αλλά με τον ‘Χριστιανισμό’, δηλαδή τη διαφθορά των ψυχών μέσω της ιδέας της ενοχής, της τιμωρίας και της αθανασίας. Στάθηκε αντίθετος προς τις υποχθόνιες αιρέσεις, προς ολόκληρη την πρώτη αυτή μορφή του Χριστιανισμού – το να αρνηθεί κανείς τις εκείνες τις μέρες την αθανασία ήταν μια πραγματική λύτρωση. Και ο Επίκουρος θα είχε κερδίσει. Κάθε διάνοια που μετρούσε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν επικούρειος».
Να γιατί είπε ο Νίτσε το περίφημο «η σοφία δεν έχει προχωρήσει ούτε ένα βήμα μετά τον Επίκουρο, και συχνά βρίσκεται χιλιάδες βήματα πίσω του».
Λέγαμε για τον θεό, το ιερατείο και την επιστήμη. Ας δώσουμε τον λόγο ξανά στον οδοστρωτήρα, τον εξειδικευμένο για το γκρέμισμα των ειδώλων, τον Νίτσε. Και πάλι από τον Αντίχριστό του:
«Έχει πραγματικά κατανοηθεί η περίφημη ιστορία που βρίσκεται στην αρχή της Βίβλου – η ιστορία για το θανάσιμο τρόμο του θεού μπροστά στην επιστήμη; … Δεν έχει κατανοηθεί. Το βιβλίο αυτό του ιερατείου αρχίζει, όπως αρμόζει άλλωστε, με τη μεγάλη εσωτερική δυσκολία κάθε ιερέα: ο ιερέας δεν έχει παρά ένα μεγάλο κίνδυνο, κατά συνέπεια και ο ‘Θεός’ δεν έχει παρά ένα μεγάλο κίνδυνο.
Ο παλιός θεός, κάθε ‘πνεύμα’, κάθε αρχιερέας, καθετί το τέλειο, περιφέρεται στον κήπο του: όμως νιώθει πλήξη. Μπροστά στην πλήξη και οι θεοί οι ίδιοι μάταια παλεύουν. Τι κάνει; εφευρίσκει τον άνθρωπο – ο άνθρωπος είναι διασκεδαστικός… Να όμως που και ο άνθρωπος αρχίζει να νιώθει πλήξη. Η συμπάθεια του θεού για το μόνο πρόβλημα που μπορεί να βρεθεί σε κάθε Παράδεισο δε γνωρίζει όρια: σπεύδει αμέσως να δημιουργήσει άλλα ζώα. πρώτη γκάφα του θεού: ο άνθρωπος δεν τα βρήκε διασκεδαστικά τα ζώα – κυριάρχησε πάνω τους, ‘δε θέλησε καν να είναι ο ίδιος ζώο’. Έτσι ο θεός δημιούργησε τη γυναίκα. Και τότε πράγματι μπήκε τέλος στην πλήξη – και σε κάτι άλλο επίσης!
Η γυναίκα ήταν η δεύτερη γκάφα του θεού. ‘Η γυναίκα είναι στην ουσία της ερπετό, Εύα’ – ο κάθε ιερέας το γνωρίζει αυτό. ‘Καθετί κακό έρχεται στον κόσμο από τη γυναίκα’ – κι αυτό επίσης το ξέρει ο κάθε ιερέας. ‘Κατά συνέπεια, και η επιστήμη επίσης έρχεται στον κόσμο μέσω αυτής’… Μόνο μέσω της γυναίκας έμαθε ο άντρας να γεύεται το δένδρο της γνώσης. Τι είχε συμβεί; Ένας θανάσιμος τρόμος έζωσε τον παλιό θεό. Ο άντρας ο ίδιος είχε γίνει η μεγαλύτερη γκάφα του θεού. Ο θεός έβρισκε πλέον στον άνθρωπο έναν ανταγωνιστή, η επιστήμη τον έκανε ίσο με τον θεό – όλα τελειώνουν για τους ιερείς και τους θεούς απ’ τη στιγμή που ο άνθρωπος αποκτά επιστημονική σκέψη!
Ηθικό δίδαγμα: η επιστήμη είναι το απαγορευμένο καθεαυτό – αυτή και μόνο είναι το απαγορευμένο. Η επιστήμη είναι η πρώτη αμαρτία, το σπέρμα όλων των αμαρτιών, η προπατορική αμαρτία. Αυτό και μόνο συνιστά την ηθική. ‘Ου γνωρίσεις’ – τα υπόλοιπα έπονται. Ο θανάσιμος τρόμος που κατέλαβε τον θεό δεν τον εμπόδισε να φερθεί με πανουργία. Πώς μπορούσε κανείς να υπερασπίσει τον εαυτό του ενάντια στην επιστήμη; Για καιρό αυτό ήταν το κύριο πρόβλημά του. Απάντηση: Έξω ο άνθρωπος απ’ τον Παράδεισο! Η ευτυχία και ο ελεύθερος χρόνος αφήνουν χώρο για τη σκέψη – και όλες οι σκέψεις είναι άσχημες σκέψεις… ο άνθρωπος δεν θα σκέφτεται.
Και ο ‘καθεαυτό ιερέας’ επινοεί τη δυστυχία, τον θάνατο, τον κίνδυνο της εγκυμοσύνης, κάθε είδους δυστυχία, τα γηρατειά, τις δοκιμασίες και πάνω απ’ όλα τις αρρώστιες – σαν τίποτα άλλο παρά μέσα στον πόλεμό του ενάντια στην επιστήμη! Η δυστυχία δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να σκέφτεται. … Κι όμως! Ω της φρίκης! Το κτίριο της γνώσης ορθώνεται στους ουρανούς, απειλεί να φτάσει το θείο – τι πρέπει να γίνει!
Ο παλιός θεός εφευρίσκει τον πόλεμο, χωρίζει τους ανθρώπους, τους κάνει να καταστρέφουν ο ένας τον άλλο (οι ιερείς είχαν πάντα ανάγκη τον πόλεμο…) Πόλεμος… ανάμεσα σ’ άλλα, φέρνει και μεγάλη αναταραχή στην επιστήμη! Απίστευτο! Η γνώση, η χειραφέτηση από τον ιερατικό ζυγό δυναμώνει παρά τους πολέμους.
Και πάλι ο παλιός θεός φτάνει σε μια τελευταία απόφαση: ‘Ο άνθρωπος απέκτησε επιστημονική σκέψη – δεν μπορεί να γίνει τίποτα, θα χρειαστεί να τον πνίξουμε!’…
Έγινα κατανοητός; Οι αρχές της Βίβλου περιέχουν ολόκληρη την ψυχολογία των ιερέων. Ο ιερέας γνωρίζει ένα και μόνο μεγάλο κίνδυνο: τον κίνδυνο της επιστήμης – τη σωστή σύλληψη του αιτίου και αποτελέσματος. Η επιστήμη όμως ανθεί γενικά όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές – θα πρέπει να διαθέτει κανείς χρόνο και πνεύμα για να ‘γνωρίσει’… ‘Κατά συνέπεια ο άνθρωπος πρέπει να γίνει δυστυχισμένος’ – αυτό υπήρξε πάντα η λογική των ιερέων.
Ήδη θα μαντέψατε τι ήταν εκείνο που ήρθε στον κόσμο στη συνέχεια, επακόλουθο αυτής της λογικής – η ‘αμαρτία’… Η ιδέα της ενοχής και της τιμωρίας, ολόκληρη η ‘ηθική παγκόσμια τάξη’ εφευρέθηκε για να σταθεί αντίθετη προς την επιστήμη – αντίθετη προς την χειραφέτηση του ανθρώπου από τον ιερέα… Ο άνθρωπος δεν πρέπει να κοιτά τριγύρω του, θα πρέπει να κοιτάζει μέσα του. Δεν πρέπει να κοιτά με σύνεση και προσοχή τα πράγματα ώστε να μαθαίνει απ’ αυτά, δε θα πρέπει να κοιτά καθόλου: θα υποφέρει… Και θα υποφέρει με τέτοιο τρόπο ώστε να χρειάζεται πάντα τον ιερέα.
Ας κάνουμε πέρα τους γιατρούς! Εκείνο που χρειάζεται είναι ένας Σωτήρας. Οι ιδέες της ενοχής και της τιμωρίας, όπως επίσης το δόγμα της ‘χάρητος’, της ‘λύτρωσης’, της ‘άφεσης των αμαρτιών’ – όλα τους ολοκληρωτικά ψέματα, χωρίς κανένα ψυχολογικό αντίκρισμα – εφευρέθηκαν για να καταστρέψουν την αίσθηση της αιτιότητας στον άνθρωπο: είναι επιθέσεις ενάντια στις ιδέες του αιτίου και του αποτελέσματος! Και όχι επιθέσεις με τη γροθιά, με το μαχαίρι, με τίμιο μίσος κι αγάπη! Αλλά επιθέσεις με τα πιο άναντρα, τα πιο πανούργα και κατώτερα ένστικτα! Επιθέσεις ιερέων! Επιθέσεις παρασίτων! Βρυκολάκιασμα ωχρών καταχθόνιων βδελλών!…
Όταν οι φυσικές συνέπειες μιας πράξης δε θεωρούνται ‘πλέον φυσικές’ αλλά θεωρούνται ότι προέρχονται από τα ιδεατά φαντάσματα των προλήψεων, τον ‘θεό’, τα ‘πνεύματα’, τις ‘ψυχές’, όταν θεωρούνται απλά και μόνο ‘ηθικές’ συνέπειες, σαν ανταμοιβή, τιμωρία, οιωνός, μέσο διαπαιδαγώγησης, τότε έχει καταστραφεί η προϋπόθεση της γνώσης – τότε διαπράττει κανείς το μέγιστο έγκλημα που μπορεί να γίνει ενάντια στην ανθρωπότητα. Η αμαρτία, για να πούμε ξανά, αυτή η par excellence μορφή αυτο-βιασμού της ανθρωπότητας, εφευρέθηκε για να γίνει η επιστήμη, ο πολιτισμός, η κάθε είδους ανθρώπινη ανάταση κι ευγένεια αδύνατη. Ο ιερέας είναι που κυριαρχεί με το εύρημα της αμαρτίας…
Κανείς δεν είναι ελεύθερος να γίνει ή να μη γίνει χριστιανός: δεν ‘προσηλυτίζεται’ κανείς στο Χριστιανισμό – πρέπει να είναι κανείς αρκετά άρρωστος γι΄ αυτόν… Εμείς οι άλλοι, εμείς που έχουμε το θάρρος για υγεία αλλά και για περιφρόνηση, τι περιφρόνηση τρέφουμε για μια θρησκεία που παρανοεί το σώμα! Που δε θέλει να ξεφορτωθεί τις ανόητες προλήψεις περί ψυχής! Που κάνει αρετή τη λειψή τροφή! Που πολεμά την υγεία σαν να ήταν εχθρός, διάβολος, πειρασμός! Που έπεισε τον εαυτό της πως μια ‘τέλεια ψυχή’ μπορεί να περιφέρεται σε σώμα ήδη μισοπεθαμένο και που για να το καταφέρει αυτό χρειάστηκε να επινοήσει μια νέα αντίληψη για το ‘τέλειο’, μια κατάσταση αρρωστημένη κι ωχρή που αρμόζει σε φανατικούς ηλίθιους, τη λεγόμενη ‘αγιότητα’- η αγιότητα η ίδια μεταμορφώνεται σ’ ένα απλό σύμπτωμα – σύνδρομο του εξαθλιωμένου, αποχαυνωμένου, αθεράπευτα διεφθαρμένου σώματος!»
Ο Επίκουρος – ο οποίος όπως αναφέραμε θεωρεί ότι η ψυχή αποτελείται από ιδιαίτερα υλικά άτομα – σε επιστολή του προς Ηρόδοτο, μεταξύ άλλων, λέει για την ψυχή:
«Επιπλέον, είναι ανάγκη να έχουμε κατά νου ότι ως ‘ασώματος’, στην καθομιλουμένη, εννοούμε κάτι που είναι αυθύπαρκτο. Όμως δεν μπορούμε να διανοηθούμε τίποτε αυθύπαρκτα ασώματο εξόν από το κενό. Μα το κενό δεν μπορεί ούτε να κάνει ούτε να πάθει τίποτα. Απλώς και μόνο επιτρέπει στα σώματα να κινούνται εντός του. Συνεπώς, όσοι λένε πως η ψυχή είναι ασώματη, απλώς ματαιοπονούν. Αν ήταν έτσι, δεν θα μπορούσε η ψυχή ούτε να ενεργήσει ούτε να πάθει. Όμως το βλέπουμε ολοκάθαρα ότι η ψυχή έχει και τις δυο ιδιότητες…
Λέω πρώτον πως ο νους – που συχνά τον λέμε ‘λογικό’ – όπου έχει την έδρα της η φρόνηση κι η διακυβέρνηση της ζωής, είναι μέρος του ανθρώπινου σώματος, όχι λιγότερο απ’ ότι το χέρι και το πόδι και τα μάτια, που είναι μέρη ολάκερου του έμβιου όντος…
… Ο ίδιος συλλογισμός μας δείχνει πως η φύση του νου και της ψυχής είναι σωματική. Τη βλέπουμε να δίνει ώθηση στα μέλη, να βγάζει το σώμα από τον ύπνο και ν’ αλλάζει την όψη μας, και να διευθύνει και να στρέφει ολόκληρο τον άνθρωπο – και το βλέπουμε πως τίποτα απ’ αυτά δεν μπορεί να γίνει χωρίς επαφή. Και χωρίς υλικό σώμα δεν υπάρχει επαφή. Δεν πρέπει να τ’ ομολογήσουμε, λοιπόν, πως η σύσταση του νου και της ψυχής είναι σωματική;
Εξάλλου, το νιώθουμε πως ο νους γεννιέται αναπτύσσεται και γερνάει μαζί με το σώμα. Όπως τα νήπια παραπατάνε με το αδύναμο και τρυφερό τους σώμα, έτσι κι η σκέψη τους είναι ασθενική. Μετά, σαν δυναμώσει το κορμί τους ωριμάζοντας, μεγαλώνει κι η δύναμη του νου. Κι αργότερα, που το σώμα χτυπιέται από τη δύναμη του χρόνου και χαλαρώνουν οι δυνάμεις και παραλύουν τα μέλη, παραπαίει το πνεύμα, όλα είναι λειψά και χάνονται στη στιγμή. Συνεπώς διαλύεται η φύση της ψυχής σαν καπνός στα ψηλά ρεύματα του ανέμου, αφού τη βλέπουμε να γεννιέται δεμένη με το σώμα, να μεγαλώνει μαζί του και, όπως έδειξα, να εξαντλείται μαζί του τσακισμένη από τα χρόνια».
Νομίζουμε ότι η τελευταία αυτή παρατήρηση του Επίκουρου είναι ικανή για να αποδείξει ότι η ψυχή είναι εκδήλωση και αποτέλεσμα της λειτουργίας και της εξέλιξης του σώματος. Βεβαίως ικανή μόνο για ένα μυαλό που είναι απαλλαγμένο από την πανούκλα της δεισιδαιμονίας, όπως ήταν το δικό του. Συνεχίζουμε με τον Επίκουρο:
«Χώρια που, αν η φύση της ψυχής είναι αθάνατη και μπορεί να αισθάνεται απ’ τη στιγμή που θα χωριστεί από το σώμα μας, θα πρέπει τότε να την φανταστούμε προικισμένη με πέντε αισθήσεις. Με κανέναν άλλο τρόπο δεν μπορούμε να φανταστούμε ψυχές να περιφέρονται κάτω στον Αχέροντα. Γι’ αυτό και οι ζωγράφοι κι οι παλιοί συγγραφείς μας τις παρουσίασαν έτσι τις ψυχές, εξοπλισμένες με αισθήσεις. Όμως ψυχή χωρισμένη από το σώμα, ούτε μάτια μπορεί να έχει ούτε μύτη ούτε χέρι, μήτε γλώσσα μήτε αυτιά. Δεν μπορούν λοιπόν από μόνες τους οι ψυχές να έχουν αισθήσεις ούτε να υπάρχουν.
… λέει (ο Εμπεδοκλής) πως μετά από κάθε θάνατο οι ψυχές μεταβαίνουν από σώμα σε σώμα, και ότι αυτό συμβαίνει επ’ άπειρον, λες και δεν θα μπορούσε κανείς να του πει: ‘Εμπεδοκλή, αν μπορούσαν οι ψυχές να επιβιώνουν ασώματες, χωρίς να [...] τις χώνει μέσα σ’ ένα ζωντανό πλάσμα και για το λόγο αυτό να τις μεταβάλλεις, τι τη θέλεις τη μετάβαση από το ένα σώμα στο άλλο; Ώσπου να μεταβούν αυτές και να περάσουν μες στη φύση κάποιου άλλου ζωντανού όντος, έχουν να πάθουν φοβερή ταραχή. Αν πάλι δεν μπορούν οι ψυχές με τίποτα να επιβιώσουν δίχως ένα σώμα, τότε τι παιδεύεσαι και τις παιδεύεις κι αυτές ακόμα περισσότερο, τραβολογώντας και κουβαλώντας τες από το ένα ζώο στο άλλο;»
Κακόψυχα μαύρα κοράκια που τρέφονται με ψυχές δίποδων προβάτων
ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Από τα αρχαιολογικά ευρήματα, ανά την υφήλιο, είναι πασίδηλο ότι κατά την προϊστορική εποχή, αλλά ακόμη και μέχρι σήμερα σε πρωτόγονες ημιάγριες φυλές, ήταν δεδομένη η πίστη στην διαβίωση των ψυχών των αποθανόντων. Όχι μόνο τρόφιμα αλλά και αντικείμενα εξυπηρέτησης των σωματικών αναγκών και περιποιήσεων του ανθρωπίνου σώματος βρέθηκαν, στα πιο διαφορετικά μέρη της γης, μέσα σε τάφους, δίπλα στους σκελετούς.
Μέσα στην γενική αυτή αντίληψη διαφαίνονται και αρκετές ιδιαιτερότητες. Σε κάποιους πολιτισμούς, όπως στον Αιγυπτιακό, πιστεύονταν ότι η αθανασία μάλλον διαρκούσε σε συνάρτηση με την παράλληλη ύπαρξη του λειψάνου, ώστε να εξηγείται η φροντίδα της ταρίχευσης. Στην Ινδία αναφέρονται περιπτώσεις όπου η σύζυγος θάβονταν ζωντανή μαζί με τον νεκρό άνδρα της. Η απίστευτη περίπτωση του Κινέζου αυτοκράτορα που θάφτηκε στην Ξιάν της Κίνας ανάμεσα σε χιλιάδες πήλινους ιππείς φυσικού μεγέθους, καταδεικνύει το μέγεθος της υπερβολής στην πίστη της αθανασίας. Η ταφή αλόγων και σκύλων μαζί με τους κυρίους τους ήταν κάτι συνηθισμένο σε κάθε πλάτος και μήκος της υφηλίου.
Στην χώρα μας ακόμα και σήμερα η πίστη στην περιπλάνηση της ψυχής του πεθαμένου, επί σαράντα μέρες μετά τον θάνατό του, στα μέρη όπου έζησε παραμένει ζωντανή. Σ’ άλλα μέρη πιστεύεται ότι η ψυχή μετά θάνατον διατρίβει μέσα σε δάση, σε δέντρα, σε πέτρες, σε σώματα ζώων, προπάντων φιδιών ή ότι πετάει ελεύθερα πάνω από τα μέρη στα οποία έζησε.
Ποια είναι όμως τα ελατήρια της πίστης στην αθανασία της ψυχής; Είναι η ισχυρή ορμή προς αυτοσυντηρησία, σε συνδυασμό με τον ανθρώπινο εγωισμό. Ο φυσικός πόθος προς ανταπόδοση και η άρση των επί γης αντινομιών. Η ζωηρή επιθυμία όπως σε κάποιον άλλο κόσμο μπορεί κανείς να αναπληρώσει αυτά που του έλειψαν αλλά και για να εξαγνιστεί από τα πλημμελήματα για τα οποία δεν κατόρθωσε ή δεν πρόφτασε να εξιλεώσει. Η γνώμη ότι ο πανάγαθος και ελεήμων θεός δεν είναι δυνατόν να κράτησε την αιωνιότητα μόνο για τον εαυτό του και να την στέρησε από τα παιδιά του. Όπως θα δούμε σε λίγο, τα ίδια αυτά ελατήρια, οι επιθυμίες αυτές, θεωρήθηκαν, επί πλέον και σαν αποδεικτικά στοιχεία για την αθανασία της ψυχής.
Η μεγάλη ιδέα που έχει ο άνθρωπος για τον εαυτό του! ότι είναι τόσο σπουδαίος, ότι όλα έγιναν για χάρη του: η φύση τα ζώα κι όλη η γη. Κι όλ’ αυτά μόνο για τόσο λίγο! Δηλαδή ο τόσο σπουδαίος αυτός άνθρωπος, που στον βίο του έδερνε την γυναίκα του, άφηνε νηστικά τα παιδιά του και μπεκρόπινε μερόνυχτα, αυτό το θαύμα της φύσεως να πεθάνει, και να μη μείνει τίποτα άλλο παρ’ εκτός το κουφάρι του! Δεν είναι δυνατόν να συμβεί αυτό. Μια τόσο μεγάλη αδικία!
Έπειτα, τα τόσα και τόσα μνημόσυνα και τρισάγια που θα ρίξουν πάνω από τον τάφο του, οι άγιοι παπάδες, αυτοί οι άνθρωποι του θεού, είναι δυνατόν να πάνε στο βρόντο! Όλα αυτά τα τρισάγια ,στα οποία οι ιερείς ικετεύουν τον θεό τους, για την σωτηρία της ψυχής του, είναι δυνατόν να πάνε στο βρόντο! Είναι δυνατόν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να πλανώνται τόσο πολύ! Να είναι τόσο ανόητοι!
Είναι όμως και η περίπτωση του ενάρετου. Αυτού που δεν παρέλειψε κανένα από τα καθήκοντά του έναντι των επιταγών του Θεού του. Πώς είναι δυνατόν ένας τόσο ενάρετος και πνευματικός βίος να περάσει απαρατήρητος από τον Πανώπτη Θεό! Πώς να αδικήσει ο δίκαιος αυτός Θεός τον πιστό δούλο του με έναν αιώνιο θάνατο! Αυτό αποκλείεται!
Να όμως που για λίγο ακούστηκε και μια φωνή από την αντίπερα όχθη:
«Απορρίψτε από πάνω σας την πίστη στην αθανασία και θα δείτε τον υπερήφανο κύριο της δημιουργίας να μεταβάλλεται σε σωρίσκο αζωτούχου κόπρου κατάλληλου προς λίπανση των αγρών! Ο άνθρωπος ένα θηλαστικό της δημιουργίας, κατά τι μάλιστα υποδεέστερο των συγγενών του, καθ’ ότι επιπροσθέτως αυτός πρέπει να μάθει να πάσχει χωρίς παρηγοριά, να θρηνεί χωρίς συμπαράσταση, και, αν τυχόν δεν γνώρισε ευτυχείς ημέρες, ν’ απελπίζεται και να πεθαίνει χωρίς ελπίδα». J. Hyrtl , επάγγελμα, ανατόμος. Α, ανατόμος; Αγνοήστε τον, λέει ο θεολόγος. Τι περιμένεις ν’ ακούσεις από έναν άνθρωπο που ασχολείται με το καταραμένο και αμαρτωλό σώμα. Αυτή την φυλακή του σώματος.
Πάμπτωχοι έμποροι ανθρωπίνων ψυχών χωμένοι μέσα σε χρυσοποίκιλτα ενδύματα
ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΠΕΡΙ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Αν θέλετε να παρακολουθήσετε επτά διαφορετικούς χορούς της ίδιας ζαλισμένης μύγας, η οποία γυρίζει αδιάκοπα περί τον εαυτό της, τότε συνεχίστε την ανάγνωση του παρόντος. Πρόκειται για κυκλικούς συλλογισμούς ή καλύτερα για ταυτολογικούς ορισμούς.
1) Η μεταφυσική (οντολογική). Ο θάνατος είναι η διάλυση του όντος εις τα απλά του στοιχεία. Η ανθρώπινη ψυχή όμως είναι άϋλη, απλή και αδιάλυτη και επομένως αθάνατη.
Εδώ, φαίνεται ότι η εντιμότητα του αποδεικνύοντος, κατά την στιγμή της διατύπωσης υπ’ αυτού της αποδείξεως, προσβληθείσα μάλλον υπό διαρροίας, δεν πρόλαβε να πάει να κάνει τα κακά της και τα έκανε πάνω της. Διότι εάν κανείς ρωτήσει, γιατί η ψυχή είναι άϋλη, προφανώς θα λάβει την απάντηση: η ψυχή είναι άϋλη επειδή είναι άϋλη! Το φίδι έχαψε την ουρά του και τώρα η ουρά βρίσκεται μέσα στο κεφάλι του. Το τελευταίο βρίσκεται πλέον στον ίδιο τόπο με το πρώτο.
2) Η τελολογική. Οι άπειρες τάσεις του ανθρώπινου πνεύματος ουδέποτε εκπληρώνονται τελείως στον επίγειο βίο. Γι’ αυτό οφείλουμε να δεχτούμε ζωή πέραν του τάφου, κατά την οποία θα καθίσταται δυνατή η εκπλήρωση και επίτευξη των τάσεων αυτών.
Απέναντι στην απόδειξη αυτή πρέπει να κάνουμε πάσο. Και να γιατί. Ας πάρουμε την περίπτωση του Ισπανού ιεροεξεταστή Τουρκοεμάδα, ο οποίος εις το όνομα της αγίας τριάδος έριξε ζωντανούς στην πυρά 18.000 αιρετικούς. Και ποιος σας είπε εσάς ότι ο άνθρωπος εκπλήρωσε τελείως το έργο του στον επίγειο βίο του; Μπορεί ο άνθρωπος αυτός, αν δεν πέθαινε, να ήθελε να κατακάψει άλλους τόσους. Δηλαδή αν δεν οφείλουμε να δεχτούμε ζωή πέραν του τάφου, κατά την οποία θα καθίσταται δυνατή η εκπλήρωση και επίτευξη των τάσεων αυτών, πώς ο άνθρωπος αυτός του θεού θα εκπληρώσει αυτή την τάση του πνεύματός του, η οποία είναι να καίει ζωντανούς ανθρώπους, επειδή δεν γουστάρανε να συμμορφωθούν με τις επιταγές των αντιπροσώπων, επί γης, του θεού των Εβραίων Γιαχβέ;
Και να μείνει ανεκπλήρωτη η τάση του Χίτλερ, για την τελική εξόντωση των Εβραίων, από το πρόσωπο της γης, που ο καημένος, για λίγο δεν κατάφερε να την ολοκληρώσει!
Τι να πει κανείς και για το δράμα της ανεκπλήρωτης τάσης του Γέροντος Παϊσίου που ο κακομοίρης πενήντα χρόνια εκλιπαρούσε τον θεό να του κολλήσει καρκίνο κι έφυγε απ’ τη ζωή από εγκεφαλικό.
3) Η θεολογική. Η σοφία, η αγαθότητα και η δικαιοσύνη του Θεού, ο οποίος δημιούργησε τον άνθρωπο, τον προίκισε με τόσα προτερήματα και του ρίζωσε βαθιά την επιθυμία για εξακολούθηση της ζωής, απαιτούν την αθανασία. Άλλωστε ο σκοπός του Θεού, που είχε όταν δημιούργησε προσωπικά όντα, δίχως την αθανασία δεν θα πραγματοποιούνταν πλήρως.
Εδώ ο πιθηκάνθρωπος σαλτάρησε και χώθηκε μέσα στο μυαλό του θεού, για να μιλήσει για λογαριασμό του αφεντικού του. Η ελεεινή του απαίτηση για αθανασία γκρέμισε κάθε σεβασμό απέναντι στον τέλειο δημιουργό του σύμπαντος. Άλλωστε η απόδειξη αυτή διατείνεται ότι ο θεός τον προίκισε με τόσα προτερήματα. Μάλλον εννοεί ακόμα και με κάποια θεϊκά.
4) Η ηθική. Στον κόσμο αυτόν ούτε η αρετή μερικές φορές ανταμείβεται τελείως ούτε η κακία ενίοτε τιμωρείται τελείως. Αντιθέτως πολλές φορές η αρετή καταδιώκεται και η κακία θριαμβεύει. Η αντινομία αυτή αντίκειται προς την θεία δικαιοσύνη και προς το δικό μας συναίσθημα της δικαιοσύνης το οποίο απαιτεί την αποκατάσταση της ηθικής τάξης δια της τέλειας αμοιβής του αγαθού και της τέλειας τιμωρίας του κακού. Αφού η ανταπόδοση αυτή δεν γίνεται στην παρούσα ζωή, είναι ανάγκη να υπάρχει πέραν του τάφου ζωή, στην οποία δια τη τιμωρίας του κακού και της αμοιβής του αγαθού θα αποκατασταθεί η ηθική τάξη.
Δεν υπάρχει καμμιά αμφιβολία ότι η απόδειξη αυτή προέρχεται από ανθρώπους που είχαν την αίσθηση ότι όλος ο κόσμος μάλλον γύριζε γύρω από τον ηλίθιο εαυτό τους. Επειδή το ζήτημα αυτό πράγματι απασχόλησε βασανιστικά τον άνθρωπο, ιδίως κατά το παρελθόν, κι επειδή νομίζουμε ότι την καλύτερη ανάλυσή του την πραγματεύτηκε ο Νίτσε στο βιβλίο του «Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΠΟΧΗ», προτείνουμε στον αναγνώστη να επισκεφτεί, στην ιστοσελίδα μας, το άρθρο « Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΥΠΟ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΝΙΤΣΕ», που βρίσκεται στην κατηγορία «αρχαιοελληνικά». Εκεί εξηγείται ότι οι έννοιες του καλού και του κακού, της δικαιοσύνης και της αδικίας είναι αποκυήματα του κοντόφθαλμου βλέμματος του στενόμυαλου ανθρώπου. Κι ας μη βιαστεί κανείς να βγάλει συμπεράσματα πριν μελετήσει την άποψη αυτή του Ηράκλειτου.
5) Η ιστορική. Σ’ όλους τους λαούς από αρχαιοτάτων χρόνων βρίσκουμε την ιδέα της αθανασίας, την οποία μεγάλα πνεύματα υποστήριξαν. Αυτό αποδεικνύει ότι η ιδέα αυτή εδράζεται στη φύση του ανθρώπου.
Σύμφωνα λοιπόν μ’ αυτήν την ατράνταχτη απόδειξη – την οποία δηλώνουμε μετά παρρησίας και ευθαρσώς, ότι την αποδεχόμαστε πλήρως και αναντιρρήτως – ο ήλιος μέχρι την εποχή του Γαλιλαίου γύριζε γύρω από την γη.
Πώς είπατε; Ότι αυτό είναι ψέμα; Μα πώς; Μέχρι τότε δεν πίστευαν όλοι οι άνθρωποι ότι ο ήλιος γύριζε γύρω από την γη; Εσείς δεν ισχυριστήκατε προηγουμένως, κι εμείς το παραδεχτήκαμε, ότι ό,τι πιστεύουν όλοι οι άνθρωποι, δεν είναι δυνατόν παρά να είναι αλήθεια;
Επομένως μετά τον Γαλιλαίο, σταμάτησε πλέον ο ήλιος να περιστρέφεται γύρω από την γη και από κείνη τη στιγμή άρχισε, η μέχρι τότε ακίνητη γη να περιστρέφεται γύρω από τον ακίνητο ήλιο, ο οποίος σταμάτησε πλέον την κίνησή του.
Και θεός φυλάξει μη τύχει και καρφωθεί και καμμιά αλλόκοτη ιδέα στα μυαλά όλων των ανθρώπων και βρούμε κανένα ανεπανόρθωτο μπελά. Γιατί αν το πιστέψουν όλοι τότε δεν γίνεται να μη συμβεί. Φανταστείτε, ας πούμε, να πιστέψουν όλοι οι άνθρωποι τον κηφήνα τον καλόγερο Μάξιμο, που λέει ότι το 2012 θα γίνει η συντέλεια του κόσμου. Από κει που είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να γίνει, λόγω της πίστης όλων αναγκαστικά θα πραγματοποιηθεί.
6) Η αστρονομική. Τα ουράνια σώματα, των οποίων ο σκοπός είναι άγνωστος, χρησιμεύουν προς ενοίκηση των ψυχών των επί της γης αποθνησκόντων.
Και μετά υπάρχουν σοβαροί, κατά τα άλλα, άνθρωποι που αμφιβάλλουν ακόμα ότι ο άνθρωπος προέρχεται από τον πίθηκο! Φανταστείτε τώρα να τους απευθύνουμε κι εμείς κατάμουτρα την υποψία μας ότι δεν αποκλείουμε την περίπτωση ο πίθηκος να προέρχεται από τον άνθρωπο!
7) Η αναλογική. Όπως στη φύση δεν υπάρχει πλήρης εκμηδένιση, αλλά από τον θάνατο προέρχεται νέα ζωή, έτσι συμβαίνει και με τον άνθρωπο. Αναφέρονται μάλιστα τα παραδείγματα του μεταξοσκώληκα, της χειμερίας νάρκης και του φοίνικα.
Κατ’ αρχάς ο φοίνικας είναι ανύπαρκτο είδος. Έπειτα κατά την χειμερία νάρκη τίποτε δεν πεθαίνει αλλά απλώς υπολειτουργεί. Τέλος ο μεταξοσκώληκας μεταλλάσσεται από κάμπια σε πεταλούδα και σ’ αυτή την περίπτωση δεν υφίσταται κανένας θάνατος.
Οι θεολόγοι δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια κάστα αυταπασχολούμενων ψευταράδων. Αναγνωρίζουν το φάντασμα μιας ιδέας κι αρχίζουν μετά την πλήρη ανάλυσή του. Το κάνουν φύλλο και φτερό. Έτσι έφτασαν να ερίζουν και για το εξής κεφαλαιώδες ζήτημα: η αθανασία είναι κατά χάριν ή είναι φυσική; Την πρώτη άποψη υποστήριξαν οι Ιουστίνος, Τατιανός, Θεόφιλος Αντιοχείας και Ειρηναίος. Τη δεύτερη οι Τερτυλλιανός και Ωριγένης.
Μέγα θέμα προέκυψε λόγω της διχογνωμίας αυτής μεταξύ του μητροπολίτη Κρήτης Νεόφυτου Πατελάρου και του επισκόπου Ιεράπετρας Αθανασίου Καραβέλα, στο δεύτερο ήμισυ του 17ου αιώνα. Αφού λοιπόν αυτοί ρώτησαν τον διερμηνέα της Πύλης Παναγιώτη Νικόσιο κι αυτός είπε τη γνώμη του και… στο τέλος το θέμα παρέμεινε μετέωρο μέχρι και τη σήμερον.
ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΣΩΜΑΤΟΣ – ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΝΕΚΡΩΝ
Οι Έλληνες ουδέποτε πίστεψαν σε ανάσταση νεκρών. Είναι γνωστό ότι οι Αθηναίοι χλεύασαν τον Παύλο όταν αυτός τους ανάφερε «ανάσταση εκ νεκρών», μιλώντας στον Άρειο Πάγο (Πράξεων Αποστόλων ιζ΄ , 31). Λαοί που πίστευαν στην ανάσταση των νεκρών ήταν οι Κέλτες οι αρχαίοι Πρώσσοι, οι Αιγύπτιοι και οι Ιουδαίοι. Επίσης την ιδέα αυτή συναντάμε, αρκετά αναπτυγμένη στον Παρσισμό.
Εκεί όμως που έγινε βασικό δόγμα είναι ο χριστιανισμός. Τίποτα δεν άφησε η θρησκεία αυτή από την σαβούρα του παρελθόντος που να μη τη υιοθετήσει και να μη την αναζωογονήσει. Ακόμα και σήμερα, δίχως ίχνος ντροπής, οι θεολόγοι, οι ιεροκήρυκες και το παπαδαριό, κατηχούν τους πιστούς με την ιδέα αυτή. Στους Ιεχωβάδες (Χιλιαστές) το δόγμα αυτό είναι το άλφα και το ωμέγα της πίστεώς τους.
Την ανάσταση της σαρκός ρητώς διδάσκει η αγία Γραφή. Ο αναστάς Χριστός είναι «η απαρχή των κεκοιμημένων» (Α΄Κορινθ. 15, 20), «ο πρωτότοκος των νεκρών» (Κολ. 1, 18), η εγγύηση της ημετέρας αναστάσεως (Ρωμ. 8, 11).
Κατά την ημέρα εκείνη τα μεν σώματα των απ’ αιώνος κεκοιμημένων θα αναστηθούν, των δε ζώντων θα αλλαχτούν, δηλαδή θα μεταβληθούν επί το αϋλότερον (Α΄Κορινθ. 15, 51 – Α΄ Θεσ. 4, 13).
Η πίστη στην ανάσταση του Χριστού συνεπάγεται την πίστη στην ανάσταση των νεκρών («ει γαρ πιστεύομεν ότι Ιησούς απέθανε και ανέστη, ούτω και ο Θεός τους κοιμηθέντας δια του Ιησού άξει συν αυτώ» Α΄ Θεσ. 4. 14).
Οι απολογητές του χριστιανικού αυτού δόγματος ζητούσαν να καταδείξουν την αλήθεια του, όχι μόνο από τα γραφικά χωρία αλλά και δια λογικών επιχειρημάτων! Τα κυριότερα απ’ αυτά είναι:
α) Ο άνθρωπος αποτελείται από σώμα και ψυχή και γι’ αυτό δεν γίνεται να νοηθεί στη μέλλουσα ζωή άνευ σώματος, οπότε θα έπαυε να είναι άνθρωπος.
β) Το σώμα σε συνεργασία με την ψυχή για την επιτέλεση του καλού ή του κακού, δίκαιο είναι να συμμεριστεί με αυτή την αμοιβή ή την τιμωρία.
γ) Άνευ της αναστάσεως των σωμάτων το απολυτρωτικό έργο του Χριστού θα ήταν ατελές και η νίκη κατά του θανάτου όχι πλήρης.
Εδώ τώρα έρχονται τα πάνω κάτω! Από κει που του σέρνανε του σώματος τα χίλια μύρια κατηγορητήρια – από τον ίδιο τον Χριστό, τους Αποστόλους, τους Πατέρες και προπαντός τους καλογήρους – τώρα, στα καλά καθούμενα, το σώμα καθίσταται ισάξιο και ισότιμο με την ψυχή! Μάλλον η στραβοτιμονιά αυτή έγινε χάριν της κολάσεως. Διότι αφού έπρεπε να γίνει ανάσταση των σωμάτων των αμαρτωλών – για να βράζουν μέσα στα καζάνια της κολάσεως, γιατί πώς να βράζεις τις άϋλες ψυχές οι οποίες δεν έχουν αισθήσεις – φαίνεται πως η μπάλα πήρε και τους αγαθούς.
Η αντίφαση αυτή φαίνεται ότι ενόχλησε κάποιους (αιρετικούς χριστιανούς), οι οποίοι ξεχώρισαν τη θέση τους ορμώμενοι από την αρχή ότι η ύλη ουδεμία θέση έχει στην κατάσταση της τελειότητας και ότι η εκ νέου συνένωση της ψυχής με το σώμα θα επέφερε γι’ αυτήν νέους κινδύνους.
Μάταια ο μέγας εκκλησιαστικός δάσκαλος Ωριγένης όρθωσε το ανάστημα του απέναντι στην ανοησία αυτή της αναστάσεως των σωμάτων. Άρχισε λοιπόν να υπενθυμίζει στους πιστούς τα παλιά δόγματα. Ότι το υλικό δεν είναι αιώνιο αλλά απλό επεισόδιο στην πνευματική εξέλιξη, το οποίο αφού προήλθε από το μηδέν θα επανέλθει στο μηδέν. Ότι τα σώματα δημιουργήθηκαν από τον Θεό για να εγκλειστούν μέσα σ’ αυτά, προς τιμωρία και κάθαρση, τα εκπεσόντα πνεύματα και τα τοιαύτα. Και, παρ’ όλο που τον ακολούθησαν κι άλλοι, ο κόπος του απέβη εντελώς άκαρπος. Από τον χριστιανικό κόσμο, μόνο κάποιοι αυστηροί προτεστάντες θεολόγοι απέμειναν να υποστηρίζουν πλέον την άποψη του Ωριγένη.
Απ’ όλα τα παραπάνω βγαίνει αβασάνιστα το συμπέρασμα ότι τα ζητήματα της ψυχής και της αθανασίας της, όπως και της ανάστασης των νεκρών δεν άπτονται στο παραμικρό της επιστήμης. Είναι ξεκάθαρα θέματα μεταφυσικά και ιδεοληπτικά.
Θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει βέβαια το ποιόν των ανθρώπων που τα ασπάζονται ή όχι. Στην χώρα της Ελλάδος τα νεκροτομία των ιατρικών σχολών της είναι άδεια. Ο «πολιτισμένος» νεο-Έλλην φαίνεται ότι, από τον πολύ πολιτισμό του, προτιμά να παραδίδει το σώμα του στα σκουλήκια παρά στην επιστήμη. Βλέπετε πως η επιλογή της δεισιδαιμονικής στάσης αφαιρεί από την επιστήμη κάποια απαραίτητα εργαλεία για την ορθή επιτέλεση του έργου της.
Πράγματι υφίσταται πρόβλημα με την επιδεξιότητα των νεαρών γιατρών και χειρουργών επειδή η εξάσκησή τους πάνω σε πτώματα είναι ελλιπής. Οι δοξασίες των ανθρώπων μιας κοινωνίας καθορίζουν, μηδέ μιας εξαιρουμένης, το πεπρωμένο της. Ελάχιστοι όμως είναι σε θέση ν’ αντιληφθούν ότι το είδος και η ποιότητα των θρησκευτικών και γενικά των μεταφυσικών προτιμήσεων παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πεπρωμένο αυτό.
ΑΘΑΝΑΣΙΑ
Τότε μονάχα οι ’λιαχτίδες παιχνιδίζουν
όταν δροσοσταλίδες τύχει να συναπαντούν
δακρύμορφες αμόλυντες και άχραντες αυτού του κόσμου
της πρωινής δροσιάς κρυστάλλινοι ανθοί
Στο πού και πουθενά τις ξεστρατίζουν
σ’ ουράνια τόξα τόσα δα τις διασκορπούν
τα μυστικά της νύχτας να ξεπροβοδίζουν
στου βασιλιά του ήλιου να χορεύουν τους ρυθμούς
Σβήνοντας εγερτήριο να ηχούν στα σήμαντρα των νυχτερίδων
ανάβοντας στα παγωμένα τα κυκλάμινα για ζεστασιά
λευκάνθεμα στα στήθη των νυμφών για να ξυπνήσουν
φωτάνθεμα στου λυώσιμου των παγετώνων την λαμπυρισιά
Και συ οράματα και στόχους αν αποτολμήσεις
ίσως μέσ’ τον καιρό σου μια ηλιαχτίδα να γενείς
κάποιας δροσοσταλίδας συναπάντημα να τύχεις
κι ουράνιο τόξο τόσο δα να καταστείς
Τι κι αν σε λίγο ή μετά χάμω θα πέσεις
τι κι αν τα χρώματά σου στο λεπτό θ’ αφανιστούν
κάποιων βλαστών τα κύτταρα τι κι αν σ’ απορροφήσουν
μήπως στην αγκαλιά της μάνας γης δεν θα ξαναβρεθείς
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου