Κυριακή 7 Απριλίου 2024

Η στρατιωτική ορολογία…

«Πόλεμος πατήρ πάντων»

Η φράση του Ηράκλειτου συνοψίζει την εγγενή στην ανθρώπινη φύση ροπή προς την αντιπαλότητα. Τόσο εγγενή που, σύμφωνα με τη χαρακτηριστική βιβλική αφήγηση, ξεκινώντας από το έγκλημα του Κάιν αυτή έγινε σχεδόν το πρώτο σύμπτωμα της εξόδου από την παραδείσια μακαριότητα και συμφύρεται έκτοτε με την ανθρώπινη ιστορία.

Όπως είναι αναμενόμενο, το γλωσσικό αποτύπωμα αυτής της μοιραίας ανθρώπινης ροπής είναι πολύ ισχυρό. Θα προσπαθήσουμε να το ανιχνεύσουμε, όπως συνηθίζουμε σε αυτή τη σειρά άρθρων, όπου παρακολουθούμε τη γλωσσική υποδήλωση των εννοιών, το πώς δηλαδή κάποια φαινόμενα ή ιδιότητες της ανθρώπινης ζωής πέρασαν μέσα στη μεταφορική και εκφραστική γλώσσα της καθημερινότητας. Είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιληφθεί κανείς τη βαθιά ώσμωση της γλώσσας με τη ζωή.

Πολεμικά μέσα, όπλα, εξάρτυση

Μια ομάδα μεταφορικών γλωσσικών χρήσεων χρησιμοποιεί τα πολεμικά μέσα ως τρόπο για να δείξει με εμφατικό και εκφραστικό τρόπο πώς κάποιος καταφέρνει κάτι ή αποτυγχάνει σε κάτι μέσα στη ζωή. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:

αιγίδα: Η λέξη αυτή είναι γνωστή κυρίως με τη μεταφορική σημασία (Το συνέδριο πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου), ενώ είναι εν πολλοίς άγνωστη η κυριολεκτική σημασία: ασπίδα κατασκευασμένη από δέρμα αίγας, κατσίκας (η αιγίδα της θεάς Αθηνάς).

άρμα: στη φράση προσδένομαι στο άρμα (κάποιου): είμαι σύμμαχος. Η Λευκορωσία είναι επί χρόνια προσδεδεμένη στο άρμα της Ρωσίας. Επίσης, άρμα είναι το περίτεχνα διακοσμημένο όχημα καρναβαλιού: Και φέτος το καρναβάλι θα ολοκληρωθεί με παρέλαση των αποκριάτικων αρμάτων στην κεντρική οδό της πόλης μας.

αρματωσιά: γνώσεις. Η γλωσσική αρματωσιά του διακεκριμένου φιλολόγου είναι ορατή σε κάθε σελίδα του εν λόγω βιβλίου.

βέλη: επικρίσεις. Τα βέλη του εναντίον του υπουργού Εσωτερικών εξαπέλυσε από το βήμα της Βουλής των Κοινοτήτων ο εκπρόσωπος Τύπου της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

βλήμα: ηλίθιος. Άντε, ρε βλήμα, που θα μας πεις πώς να κάνουμε τη δουλειά μας!

βόμβα: ξαφνικό γεγονός. Παραίτηση-βόμβα του υπουργού Οικονομικών. // Βόμβα στον χώρο της σόουμπιζ από την αποκάλυψη ότι διάσημη ηθοποιός ήταν άντρας! Η λέξη συναντάται και σε σύνθεση (σεξοβόμβα), αλλά και με ηχηροποίηση (Αυτά τα μπιφτέκια ήταν μπόμπα, δηλ. εξαιρετικά).

δούρειος ίππος: τέχνασμα. Η μείωση των επιτοκίων κατά μισή ποσοστιαία μονάδα ήταν ο δούρειος ίππος για την εξαγορά της συγκεκριμένης τράπεζας στη Βουλγαρία.

θωρηκτό: παχύσαρκος/η. Είδα και την αρραβωνιαστικιά του Βαγγέλη. Θωρηκτό!

κανόνι: χρεοκοπία. Μου είπε ο ξάδερφός μου που δουλεύει σε χρηματιστηριακή εταιρεία, ότι την επόμενη βδομάδα θα σκάσει μεγάλο κανόνι στην αγορά. Επίσης, δηλώνει με έμφαση την εξαιρετική κατάσταση: Με το που έκανα ρεκτιφιέ, η μηχανή μου πάει κανόνι! Συχνή και η φράση μπούκα του κανονιού: επισφαλής θέση. Το ήξερε ότι τον είχα στη μπούκα του κανονιού, αλλά αυτός αγνοούσε τις παρατηρήσεις μου, οπότε σήμερα τον απέλυσα.

καραμπινάτος: χαρακτηριστικός. Με τέτοιο καραμπινάτο λάθος που έκανε ο Βλάσης, καταλαβαίνω ότι είναι μετριότατος φιλόλογος!

μπαρούτι: έξω φρενών. Με το που μου έκανε παρατήρηση μπροστά στη γυναίκα μου, έγινα μπαρούτι! Γενικότερα, έκρυθμη κατάσταση: Όταν άρχισε η Ειρήνη να τσακώνεται με τον Νίκο, φύγαμε γιατί το σκηνικό μύριζε μπαρούτι.

ναρκοπέδιο: κατάσταση που εγκυμονεί κινδύνους. Σύμφωνα με τον έγκριτο αναλυτή, ναρκοπέδιο για τις επιχειρήσεις αποτελεί η αύξηση του κόστους των πρώτων υλών.

νηματόσταυρος (και σταυρόνημα): επίκεντρο, στόχος. Άποψή μου είναι να περνάς απαρατήρητος, γιατί αν σε βάλει στον νηματόσταυρο ο διευθυντής Προσωπικού, να ξέρεις ότι μόνο προβλήματα θα έχεις.

περικεφαλαία: (η φράση με περικεφαλαία) χαρακτηριστικός για κάτι που υπάρχει σε υπερβολικό βαθμό. Βρήκες άνθρωπο να του αναθέσεις τις δημόσιες σχέσεις της εταιρείας… Αυτός είναι βλάκας με περικεφαλαία!

πιστόλι: (κυρίως στην αργκό των νέων) ακύρωση συνάντησης: Είχα κανονίσει να πάω για καφέ με τον Άρη, αλλά μου έριξε πιστόλι/έφαγα πιστολιά.

πολυβόλο: φλύαρος/η. Ήρθε χθες ο Τάκης ο ξάδερφός μου επίσκεψη. Πολυβόλο! Με πονάει ακόμα το κεφάλι.

πυρά (τα): έντονες επικρίσεις. Τα πυρά σύσσωμης της αντιπολίτευσης προκάλεσε η δήλωση του πρωθυπουργού για νέες εισαγωγές εργατικού δυναμικού από χώρες της Ασίας.

ρουκέτα: ανοησία. Ρε συ, τι ρουκέτα έριξε ο άλλος! Άκουσες τι ρώτησε τον καθηγητή;

σκάγια: συνέπειες. Μήτσο, μη μπλέκεις στα οικογενειακά του αδερφού σου, γιατί θα σε πάρουν κι εσένα τα σκάγια!

σκανδάλη: ετοιμότητα. Είμαστε όλοι με το χέρι στη σκανδάλη αν η διεύθυνση του εργοστασίου προχωρήσει σε απολύσεις συναδέλφων.

σπαθί: (κυρίως στη φράση με το σπαθί μου) αξία. Εγώ το πήρα με το σπαθί μου το πτυχίο, δεν αντέγραψα ποτέ!

στούκας: ενοχλητικό έντομο. Είχαμε πάει στον Αμβρακικό για ψάρεμα. Είχε κάτι κουνούπια… στούκας! // βαρύ τσιγάρο.

στόχαστρο: επίκεντρο αντιπαράθεσης. Στο στόχαστρο του διευθυντή σύνταξης βρέθηκα κι εγώ, αφού με χαρακτήρισε «παρατρεχάμενο του αρχισυντάκτη».

σφαίρα: πολύ γρήγορα. Εμείς καθόμασταν για καφέ στο μπαλκόνι και τους είδαμε που πέρασαν σφαίρα με τη μοτοσικλέτα!

Μάχη, επίθεση, άμυνα

Η μεγαλύτερη και σημαντικότερη ομάδα πολεμικών/στρατιωτικών γλωσσικών χρήσεων είναι αυτή που αναφέρεται με διάφορους τρόπους και οπτικές στην ίδια την πολεμική ενέργεια (επίθεση, άμυνα, σύγκρουση, δολιοφθορά κ.λπ.) και σε ό,τι σχετίζεται με αυτήν. Είναι θα λέγαμε η κατεξοχήν γλωσσική έκφραση της σύγκρουσης.

αέρα: η ιαχή των Ελλήνων στρατιωτών στον πόλεμο του ’40 στα βουνά της Αλβανίας. Σίγουρα έχουν καλύτερη ομάδα, αλλά εμείς θα τα δώσουμε όλα στον αγωνιστικό χώρο! Αέρα και τους φάγαμε!

αιχμαλωτίζω: ελκύω. Στην αρχή με αιχμαλώτισε το υπέροχο βλέμμα του, αλλά εκ των υστέρων κατάλαβα πόσο άμυαλος ήταν.

αλεξιπτωτιστής: παρείσακτος, αυτός που καταλαμβάνει μια θέση χωρίς να το αξίζει. Για μισό λεπτό, βρε Ζανέτ μου… Δηλαδή έρχεται τώρα ο αλεξιπτωτιστής ο Σπύρος, που δεν έχει ούτε ένα μήνα στη δουλειά, και θα μας κάνει υποδείξεις για το πώς θα οργανώσουμε καλύτερα το λογιστήριο;

άλωση: εσωτερική υπονόμευση. Το κόμμα αλώθηκε από τους εσωκομματικούς εχθρούς, τόνισε ο βουλευτής.

ανακωχή: αποκατάσταση σχέσεων. Επί του παρόντος έχουμε ανακωχή με την κουνιάδα μου, αλλά ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται…

αντεπίθεση: κίνηση ισοδύναμου τετελεσμένου. Στην αντεπίθεση πέρασε σήμερα ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, ο οποίος υποστήριξε ότι το βίντεο που κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο είναι κακόβουλο μοντάζ.

απασφαλίζω (ενν. χειροβομβίδα): παύω να τηρώ ήπια στάση. Έκανα υπομονή πέντε χρόνια, αλλά μ’ αυτά που μου είπε σήμερα ο Κωστής, απασφάλισα!

απελευθέρωση: διαμόρφωση χωρίς παρεμβατισμό. Η απελευθέρωση των τιμών θα λειτουργήσει προς όφελος των καταναλωτών, τονίζει στη συνέντευξη ο υπουργός Εμπορίου.

απόρθητο φρούριο: χώρος μη προσπελάσιμος. Απόρθητο φρούριο από σήμερα το Βερολίνο, ενόψει της άφιξης του Αμερικανού προέδρου.

ασκήσεις επί χάρτου: προσομοίωση κατάστασης. Τα κόμματα άρχισαν ασκήσεις επί χάρτου με την προοπτική συνεργασίας ενόψει των ευρωεκλογών.

βομβαρδίζω: συσσωρεύω. Κάθε μέρα τα κατ’ όνομα μέσα ενημέρωσης μάς βομβαρδίζουν με ένα σωρό άχρηστες πληροφορίες.

γιουρούσι: αγενής ενέργεια. Μετά την ολοκλήρωση του διεθνούς συνεδρίου, έγινε τέτοιο γιουρούσι στους μπουφέδες, που δεν έμεινε ούτε χαρτοπετσέτα!

δυναμιτίζω: υπονομεύω. Τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Υπουργείου Εργασίας και συνδικαλιστικών οργανώσεων δυναμίτισε η δήλωση του προέδρου των εργαζομένων του συγκεκριμένου κλάδου.

έκρηξη: έντονο επεισόδιο, υπεραντίδραση. Η Δήμητρα είναι γενικά ψύχραιμη, αλλά αυτή η παρατήρηση του προϊσταμένου για την παραγωγικότητά της προκάλεσε τη δικαιολογημένη έκρηξή της // Η κατάσταση στο μαγαζί παραμένει εκρηκτική μετά το χθεσινό επεισόδιο με τον Ζώη!

εκστρατεία: οργανωμένη ενέργεια. Η αντικαπνιστική εκστρατεία ξεκίνησε σήμερα με ενημερωτικές καταχωρίσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο.

επίθεση: θεαματική κίνηση. Με τη συγκεκριμένη επίθεση φιλίας φιλοδοξούμε να εδραιώσουμε μόνιμες σχέσεις καλής γειτονίας, τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών κατά τα εγκαίνια του νέου συνοριακού σταθμού..

επιθετικός: (για ασθένεια) ραγδαία, ανεξέλεγκτα αναπτυσσόμενη: Δυστυχώς, ο Τάκης διαγνώστηκε με επιθετικό καρκίνο στο ήπαρ.

ήττα: (κυρίως στην αργκό των νέων) έκπληξη, απογοήτευση: Έφαγα τρελή ήττα μ’ αυτό που άκουσα.

θωρακίζομαι: προετοιμάζομαι. Η Ήπειρος θωρακίζεται ενόψει της κακοκαιρίας που θα εκδηλωθεί με έντονες χιονοπτώσεις.

καμικάζι: η λέξη είναι γνωστή κυρίως με τη μεταφορική χρήση (ο μοτοσικλετιστής που οδηγεί με υπερβολική ταχύτητα ή επιδίδεται σε επικίνδυνους ελιγμούς), ενώ πολύ λιγότεροι ομιλητές γνωρίζουν την κυριολεκτική σημασία (ο Ιάπωνας πιλότος αυτοκτονίας στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου).

καταδρομικός: αιφνιδιαστικός. Η απελευθέρωση του διαβόητου κακοποιού από το κρατητήριο της Αστυνομίας έγινε με καταδρομική επιχείρηση πέντε πάνοπλων συνεργών του.

λευκή σημαία: (στη φράση υψώνω λευκή σημαία) παραδίνομαι, υποχωρώ.

μάχη: υπεράνθρωπη προσπάθεια. Ο κορυφαίος ηθοποιός έδωσε γενναία μάχη με τον καρκίνο, αλλά δεν τα κατάφερε. Η λέξη συναντάται και σε σύνθεση: κοκορομαχία (παιδαριώδης σύγκρουση), αγγαρειομάχος (στρατιωτική αργκό: αυτός που κάνει πολλές αγγαρείες). Συχνή και η φράση μάχη των εντυπώσεων: Τη μάχη των εντυπώσεων κέρδισε ο αρχηγός της αντιπολίτευσης της Αιθιοπίας, με τη δήλωσή του για άμεση μείωση των τιμών τροφίμων εφόσον εκλεγεί πρωθυπουργός.

μέτωπο: εστία προβλημάτων. Νέο μέτωπο άνοιξε ο ομοσπονδιακός υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας, με τις δηλώσεις του για το ενδεχόμενο κατάργησης της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων.

ορδή: πλήθος. Ορδές τουριστών πνίγουν το Παρίσι ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων.

περιφρούρηση: προστασία, διαφύλαξη. Την περιφρούρηση της απεργίας έχουν αναλάβει τα συνδικάτα της Θεσσαλονίκης.

πολεμάω: αγωνίζομαι. Εγώ πολεμάω να βάλω κάποια χρήματα στην άκρη, αλλά η γυναίκα μου θέλει συνέχεια να πηγαίνουμε ταξίδια. Επίσης, με τη σημασία «υπονομεύω»: Εμένα με πολέμησαν πάρα πολλοί στο πανεπιστήμιο, γι’ αυτό αναγκάστηκα να φύγω στο εξωτερικό.

πόλεμος: λέγεται για οτιδήποτε παραπέμπει σε έντονη σύγκρουση, αντιπαλότητα. Πόλεμος έχει ξεσπάσει μεταξύ επιχειρηματιών για το ποιος θα αναλάβει τη διαχείριση του μπαρ στην πανέμορφη παραλία. Επίσης, μεταφορικά για αλληλουχία, καταιγισμό: Πόλεμος ανακοινώσεων μεταξύ του αρχηγού του κόμματος και των βουλευτών που στρέφονται ευθέως εναντίον του. Ενδιαφέρουσα η χρήση της λέξης σε σύνθεση, με προφανή σκωπτική διάθεση (για παιγνίδια): γιαουρτοπόλεμος, σοκολατοπόλεμος, χιονοπόλεμος, μαξιλαροπόλεμος…

πυροδοτώ: ενεργοποιώ. Όπως μας εξήγησε ο γιατρός, το άγχος μπορεί να πυροδοτήσει το αυτοάνοσο που έχει η κόρη μας.

στοχοποιώ: επικρίνω συστηματικά κάποιον, με στόχο να τον πλήξω. Είναι ξεκάθαρο ότι η προϊσταμένη στοχοποιεί πλέον και όσους εργάζονται στην Αιμοδοσία.

σύμμαχος: ευνοϊκός παράγοντας. Με σύμμαχο τον καλό καιρό, εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων έχουν αναχωρήσει με προορισμούς διάφορα χειμερινά θέρετρα.

υποχώρηση: εγκατάλειψη θέσης που υποστηρίζαμε. Την άτακτη υποχώρηση της κυβέρνησης προκάλεσαν οι αποκαλύψεις του γνωστού δημοσιογράφου.

χαρακώματα: θέση ετοιμότητας. Στα χαρακώματα οι βουλευτές των κομμάτων της αντιπολίτευσης ενόψει της κρίσιμης ψηφοφορίας στη Βουλή.

Στρατός και στρατιωτική ζωή

Μια ακόμα ομάδα χρήσεων προέρχεται από τον στρατό είτε σε μάχιμη κατάσταση είτε σε μονάδες εκπαίδευσης, καθώς και από τις συνθήκες της στρατιωτικής ζωής. Θα περιοριστούμε σε λίγα χαρακτηριστικά παραδείγματα.

άκαπνος: άπειρος. Προσωπικά δεν θα εμπιστευόμουν την προπόνηση της ομάδας σε έναν άκαπνο.

αναφορά: (ειρωνικά) για περιπτώσεις που κάποιος δεν θέλει να ενημερώσει αναλυτικά: Όπου θέλω ήμουνα! Αναφορά θα σου δώσω;

μπαρουτοκαπνισμένος: ο πολύ έμπειρος. Με το πρώτο ρεπορτάζ που του ανέθεσα, κατάλαβα ότι ο Παύλος είναι μπαρουτοκαπνισμένος.

προσοχή: υπακοή (η λέξη έχει ληφθεί από το ομώνυμο στρατιωτικό παράγγελμα, που σημαίνει επίσης την ανάλογη στάση σώματος των ενστόλων). Σ’ εμάς κάνει τον μάγκα ο προϊστάμενος, αλλά ξέρω ότι μπροστά στη σύζυγό του κάθεται/στέκεται προσοχή!

σκοπιά: εγρήγορση. Η γυναίκα μου κάθεται/φυλάει σκοπιά μέχρι τις πέντε τα ξημερώματα, για να γυρίσει ο γιος μου απ’ την έξοδο με την παρέα του.

στρατηγικός: καίριας σημασίας. Στρατηγική η εξαγορά της θεσσαλικής γαλακτοβιομηχανίας.

στρατηγός: ο επικεφαλής. Όλοι οι παίχτες έπαιξαν πολύ καλά, όμως ο στρατηγός ήταν ο Νιγηριανός παίχτης που από φέτος αποτελεί τη χρυσή μεταγραφή της ομάδας.

στρατιά: πλήθος. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι βέβαιο ότι θα έχει ως αποτέλεσμα νέες στρατιές ανέργων.

στρατιώτης: ο ιδεολόγος που υπηρετεί με αφοσίωση. Στρατιώτης της ιεραποστολής ήταν ο αείμνηστος θεολόγος, που άφησε την τελευταία του πνοή στο Μαλάουι.

στρατόπεδο: παράταξη, πλευρά. Δυστυχώς στον σύλλογο καθηγητών είμαστε χωρισμένοι σε δύο στρατόπεδα: Από τη μια εμείς που επιμένουμε σε λήψη αυστηρών μέτρων για τους ταραξίες μαθητές, από την άλλη όσοι είναι τελείως χαλαροί και νομίζουν ότι με αυτό τον τρόπο θα έχουν το κεφάλι τους ήσυχο.

τσολιάς: πανέμορφο και πανύψηλο αγόρι, αλλά και κορίτσι. Γνώρισα και την κοπέλα του Χρήστου! Τσολιάς! Θα πάθεις πλάκα άμα τη δεις…

Φυσικά ο πόλεμος δεν αφορά μόνο τον στρατό ξηράς, μολονότι οι περισσότερες μεταφορικές χρήσεις σχετικά με το θέμα μας προέρχονται από τον συγκεκριμένο χώρο. Έχουμε επίσης: κατάρριψη ισχυρισμών (από τον χώρο της Αεροπορίας), αλλά και ναυάγιο συνομιλιών (Ναυτικό).

«Οι πατέρες τους παίδας…»

Ασφαλώς, η αναφορά μας θα μπορούσε να επεκταθεί σε πολλά συναφή γλωσσικά πεδία, όπως ονόματα και φράσεις από παλαιότερες ιστορικές περιόδους (π.χ. Εφιάλτης, Πήλιο Γούσης, Νενέκος κ.ά.), φράσεις σχετικές με γνωστές ιστορικές μάχες ανά τον κόσμο (π.χ. Βατερλό, διέβη τον Ρουβίκωνα, γραμμή Μαζινό κ.ά.), ανθρωπωνύμια σχετικά με τον πόλεμο (π.χ. Ανδρομάχη, Τηλέμαχος, Νίκη κ.λπ.), όπως και ανάλογα επώνυμα (π.χ. Γιαταγάνας, Καραμπίνας, Μπαρουτάκης, Σπαθάρης, Στρατηγόπουλος, Χαντζάρας κ.ά.). Είναι πολύ μεγάλο το γλωσσικό πεδίο της σύγκρουσης και της μάχης. Αφήνουμε όμως μια τέτοια πραγμάτευση για μελλοντικό άρθρο.

Προς το παρόν, αξίζει μόνο να αναλογιστούμε με αφορμή αυτή τη γλωσσική προσέγγιση του πολέμου, ότι αυτή τη στιγμή που γράφουμε, σε όλο τον κόσμο μαίνονται συγκρούσεις που κοστίζουν τη ζωή σε χιλιάδες αθώους ανθρώπους, όπως και για τρίτη χρονιά συνεχίζεται –χωρίς ορατή προοπτική τερματισμού– ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, με το ενδεχόμενο εξάπλωσής του σε όλη την Ευρώπη να φαίνεται όλο και πιο κοντινό. Και επειδή αρχίσαμε με τον κορυφαίο Ηράκλειτο, ας κλείσουμε με τα λόγια ενός άλλου μεγάλου σοφού, του Ηροδότου, του πρώτου ιστορικού που αφιέρωσε όλο το έργο του στην περιγραφή ενός πολέμου, ο οποίος θέλοντας να μιλήσει για το παράλογο της ένοπλης σύγκρουσης είπε τα εξής συγκλονιστικά λόγια:

[1.87.4] οὐδεὶς γὰρ οὕτω ἀνόητός ἐστι ὅστις πόλεμον πρὸ εἰρήνης αἱρέεται· ἐν μὲν γὰρ τῇ οἱ παῖδες τοὺς πατέρας θάπτουσι, ἐν δὲ τῷ οἱ πατέρες τοὺς παῖδας.

[μετάφραση= Γιατί βέβαια κανείς δεν είναι τόσο άμυαλος που να προτιμά τον πόλεμο αντί για ειρήνη· σε καιρό ειρήνης, τα παιδιά θάβουν τους πατέρες τους, ενώ στον πόλεμο θάβουν οι πατέρες τα παιδιά τους].

1 σχόλιο :

  1. ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΝΙΚΑΕΙ ΠΑΝΤΑ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΞΕΡΕΙ , ΠΟΤΕ ΝΑ ΠΟΛΕΜΗΣΕΙ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΠΟΛΕΜΗΣΕΙ .

    ΑπάντησηΔιαγραφή