Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2020

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἰφιγένεια ἡ ἐν Ταύροις (1089-1122)

ΧΟ. ὄρνις, ἃ παρὰ πετρίνας [στρ. α]
1090 πόντου δειράδας, ἀλκυών,
ἔλεγον οἶτον ἀείδεις,
εὐξύνετον ξυνετοῖσι βοάν,
ὅτι πόσιν κελαδεῖς ἀεὶ μολπαῖς,
ἐγώ σοι παραβάλλομαι
1095 θρήνους, ἄπτερος ὄρνις,
ποθοῦσ᾽ Ἑλλάνων ἀγόρους,
ποθοῦσ᾽ Ἄρτεμιν λοχίαν,
ἃ παρὰ Κύνθιον ὄχθον οἰ-
κεῖ φοίνικά θ᾽ ἁβροκόμαν
1100 δάφναν τ᾽ εὐερνέα καὶ
γλαυκᾶς θαλλὸν ἱρὸν ἐλαί-
ας,Λατοῦς ὠδῖνα φίλαν,
λίμναν θ᾽ εἱλίσσουσαν ὕδωρ
κύκλιον, ἔνθα κύκνος μελῳ-
1105 δὸς Μούσας θεραπεύει.

ὦ πολλαὶ δακρύων λιβάδες, [ἀντ. α]
αἳ παρηίδας εἰς ἐμὰς
ἔπεσον, ἁνίκα πύργων
ὀλομένων ἐν ναυσὶν ἔβαν
1110 πολεμίων ἐρετμοῖσι καὶ λόγχαις.
ζαχρύσου δὲ δι᾽ ἐμπολᾶς
νόστον βάρβαρον ἦλθον,
ἔνθα τᾶς ἐλαφοκτόνου
θεᾶς ἀμφίπολον κόραν
1115 παῖδ᾽ Ἀγαμεμνονίαν λατρεύ-
ω βωμούς τ᾽ οὐ μηλοθύτας,
ζηλοῦσ᾽ ἄταν διὰ παν-
τὸς δυσδαίμον᾽· ἐν γὰρ ἀνάγ-
καις οὐ κάμνει σύντροφος ὤν.
1120 μεταβάλλει δυσδαιμονίᾳ·
τὸ δὲ μετ᾽ εὐτυχίας κακοῦ-
σθαι θνατοῖς βαρὺς αἰών.

***
ΧΟΡ. Αλκυόνα!
1090 Ω εσύ πουλί, που ένα γύρο στους βράχους της θάλασσας
λες το τραγούδι της μαύρης σου μοίρας,
ευκολονόητη λαλιά στους σοφούς, που κατέχουν
πως κελαηδάς ολοένα το ταίρι σου,
σου παραβγαίνω στους θρήνους, πουλί
άφτερο εγώ·
τα ελληνικά νοσταλγώ πανηγύρια,
την ξεγεννήτρα την Άρτεμη,
που έχει στον Κύνθο κοντά το ιερό της·
δίπλα είν᾽ εκεί η φοινικιά με το πλούσιο της φύλλωμα,
1100 είν᾽ η ωριοβλάσταρη δάφνη,
είναι η ελιά η γλαυκοπράσινη, φυτό ιερό,
μνήμες γλυκιές της Λητώς απ᾽ τις ώρες της γέννας της·
είναι κι η λίμνη που πάνε τροχός τα νερά της·
μελωδικός
είν᾽ ένας κύκνος εκεί, των Μουσών υπηρέτης.

Ω τί δάκρυα,
δάκρυα ποτάμια που μου ᾽βρεξαν τότε τα μάγουλα,
όταν πάρθηκαν της πόλης μου οι πύργοι
1110 κι έφυγα μες στα καράβια του εχθρού, με τις λόγχες
και τα κουπιά. Για χρυσάφι με πούλησαν,
και, αγορασμένη, σε χώρα ηρθα δω
βαρβαρική,
όπου της θεάς, των λαφιών της σαϊτεύτρας,
υπηρετώ την ιέρεια,
του βασιλιά του Αγαμέμνονα κόρη,
και τους βωμούς που δε σφάζουνε πάνω τους πρόβατα·
κάλλιο να μου ᾽δινε η μοίρα
τη δυστυχία να την είχα από πάντα· βαστάς,
όταν η ζωή σου περνά αποξαρχής μες στα βάσανα.
1120 Πραγματική συμφορά η αλλαγή ᾽ναι της τύχης·
είναι βαρύ
από χαρούμενες μέρες να πέφτεις σε λύπες.

Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας: Τα μυστικά της γλώσσας

1.8 Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε δεν είναι παντού και πάντα η ίδια


Όλοι μας μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η ελληνική γλώσσα δεν είναι η ίδια σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Οι Κρητικοί έχουν διαφορετική προφορά και χρησιμοποιούν διαφορετικές λέξεις, και το ίδιο ισχύει και για τους Κύπριους, τους Πόντιους και άλλους. Αυτές τις διαφορετικές μορφές της ελληνικής από τόπο σε τόπο τις ονομάζουμε διαλέκτους. Τη γλώσσα του σχολείου, των εφημερίδων, της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου, της διοίκησης (των υπουργείων, των δημόσιων υπηρεσιών κλπ.) την ονομάζουμε κοινή ελληνική γλώσσα, γιατί είναι αυτή που μιλιέται σε όλη την Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος δεν μπορεί να εξακολουθεί να μιλάει στο σπίτι του ή να καταλαβαίνει αυτές τις άλλες μορφές της ελληνικής που ονομάσαμε διαλέκτους. Αλλά αυτές οι διάλεκτοι χάνονται σιγά σιγά για τον ίδιο λόγο που (όπως είδαμε παραπάνω) χάθηκαν κάποιες γλώσσες: γιατί οι ομιλητές τους τις εγκατέλειψαν για χάρη μιας άλλης γλώσσας. Και στην περίπτωση των διαλέκτων αυτοί που τις μιλούν τις εγκαταλείπουν γιατί η κοινή νέα ελληνική είναι η επίσημη γλώσσα του κράτους. Ακριβώς επειδή είναι η επίσημη γλώσσα του κράτους, έχει μεγαλύτερη δύναμη και συνδέεται με αυτό που ονομάζουμε κοινωνική επιτυχία.

Επίσης, όλοι μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι δεν χρησιμοποιούμε τη γλώσσα μας πάντα με τον ίδιο τρόπο. Αλλιώς μιλάμε στον πατέρα μας και στη μητέρα μας, αλλιώς μιλάμε στους φίλους μας , αλλιώς μιλάμε στους δασκάλους μας και στους καθηγητές μας. Η γλώσσα μας λοιπόν χρησιμοποιείται με διαφορετικούς τρόπους, που σχετίζονται με τις περιστάσεις και τους συνομιλητές μας. Υπάρχουν όμως και άλλες μορφές γλώσσας που δεν σχετίζονται μόνο με τον προφορικό λόγο, τις περιστάσεις και τους συνομιλητές: λ.χ. η ποίηση, που είναι ένα ξεχωριστό είδος γλώσσας, με τα δικά της χαρακτηριστικά (π.χ. ομοιοκαταληξία, παιχνίδι με τις λέξεις κλπ.).

Όταν έχετε εξαντληθεί, μάθετε να απελευθερώνεστε

Είστε τελειομανείς; Είστε υπερβολικά αλτρουιστές ή ενσυναισθητικοί για το καλό σας; Κάτι τέτοιο μπορεί να σας καταπιέζει και να σας εξαντλεί. Είναι καιρός να μάθετε να απελευθερώνεστε.

Έχετε ποτέ αισθανθεί κυριευμένοι από κάτι; Νιώθετε ότι έχετε εξαντληθεί; Σας κυριεύει μια ανάγκη για ελευθερία. Δεν ξέρετε γιατί, αλλά την έχετε ανάγκη.

Ίσως να προσκολληθήκατε υπερβολικά σε διάφορους ανθρώπους ή σε διάφορες καταστάσεις. Απελευθερωθείτε. Θα δείτε ότι θα σταματήσετε να αισθάνεστε τόσο κουρασμένοι.

Σκεφτείτε την επόμενη ανάσα σας. Αν προσπαθήσετε να την κρατήσετε και να την ελέγξετε, τελικά θα εξαντληθείτε.

Το να επιθυμείτε να απελευθερωθείτε είναι μια φυσική ανθρώπινη ανάγκη. Δεν είναι μόνο σωματική αλλά και ψυχική.

Προσκολλόμαστε σε ανθρώπους, περιστάσεις, πράγματα και συμπεριφορές που δεν μας βοηθούν. Στην πραγματικότητα μπορεί να μας καταπιέζουν και να μας δεσμεύουν μέχρι να έχουμε εξαντληθεί εντελώς.

Οι μοναχοί και το ποτάμι

Ακολουθεί η ιστορία δύο μοναχών, η οποία δείχνει πώς μερικές φορές φορτωνόμαστε περιττά βάρη χωρίς να το συνειδητοποιούμε.

Δύο βουδιστές μοναχοί ταξίδευαν μαζί και έπρεπε να διασχίσουν ένα ορμητικό ποτάμι. Στην όχθη του ποταμού στεκόταν μια γυναίκα, που τους ζήτησε να τη βοηθήσουν να διασχίσει το ποτάμι επειδή δεν μπορούσε μόνη της.

Ένας από τους μοναχούς ακολούθησε τους κανόνες του τάγματός του, οι οποίοι του απαγόρευαν να μιλήσει σε γυναίκα ή να την αγγίξει. Έτσι την αγνόησε και διέσχισε το ποτάμι.

Ο άλλος μοναχός ένιωσε συμπόνια για τη γυναίκα. Την πήρε στα χέρια του και τη μετέφερε στην απέναντι όχθη του ποταμιού. Εκεί την αποχαιρέτισε. Έπειτα οι δύο μοναχοί συνέχισαν το ταξίδι τους.

Αφού περπάτησαν για αρκετές ώρες και έκαναν πολλά χιλιόμετρα, ο πρώτος μοναχός σκεφτόταν συνεχώς αυτό που είχε συμβεί.

Όταν δεν μπορούσε πλέον να συγκρατήσει το θυμό του, διαμαρτυρήθηκε στον σύντροφό του. Πώς είχε μπορέσει να δείξει ανυπακοή στους κανόνες, να ρισκάρει να αποβληθεί και να ατιμάσει την ιδιότητα του μοναχού;

Ο δεύτερος μοναχός είπε:

“Εγώ άφησα αυτή τη γυναίκα στην όχθη του ποταμιού. Εσύ γιατί την κουβαλάς ακόμα;“

Απελευθερωθείτε από ό,τι δεν σας ανήκει

Η παραπάνω ιστορία μας διδάσκει κάτι. Μερικές φορές μεταφέρουμε βάρη που δεν είναι δικά μας. Αυτό υποτιμά το χαρακτήρα μας και μας πλημμυρίζει με αρνητικά συναισθήματα.

Σιγά-σιγά αρχίζουν να μας κατακλύζουν κακές σκέψεις. Αυτό συμβαίνει μέχρι τη στιγμή που δεν αντέχουμε άλλο και πρέπει να ξεθυμάνουμε. Είναι όμως αυτό πραγματικά απαραίτητο;

Πόσες φορές έχετε αναλάβει προβλήματα άλλων; Δεν είναι ενδιαφέρον το πόσο περισσότερο σας επηρεάζουν από ό,τι τα δικά σας προβλήματα;

Έχετε δει πώς αναμασούν οι αγελάδες την τροφή τους; Το ίδιο κάνουν μερικοί άνθρωποι. Αναμασούν και αναμασούν και αρνούνται να εγκαταλείψουν κάτι που είναι ήδη κατεστραμμένο.

Αυτή η θεώρηση της ζωής προκαλεί ένταση. Όσο κι αν προσπαθούμε να κρατηθούμε από τα πράγματα, τελικά θα πρέπει να τα αφήσουμε πίσω μας.

Τότε εμφανίζουμε ανησυχία, άγχος και κατάθλιψη.

Έχετε εξαντληθεί από τα δεσμά με τα οποία περιορίζετε τον εαυτό σας: Απελευθερωθείτε

Κανένας δεν σας ανάγκασε να φορτωθείτε αυτό το βάρος. Κανένας δεν σας σταμάτησε από το να ανεβείτε πιο ψηλά. Το φορτωθήκατε με τη θέλησή σας. Θέλετε να μάθετε γιατί;

Η τελειομανία σας σάς αναγκάζει να αναλαμβάνετε την ευθύνη για τα πάντα. Αν κάτι δεν πάει καλά, θα φταίτε εσείς. Μέσα στο μυαλό σας δεν υπάρχει περιθώριο λάθους. Μην είστε τόσο σκληροί με τον εαυτό σας. Μαθαίνετε και από τα λάθη σας.

Έχετε γίνει αλτρουιστές, όμως βάζετε όλους τους άλλους σε προτεραιότητα ξεχνώντας τον εαυτό σας. Ωστόσο υπάρχει ένα μυστικό που πρέπει να μάθετε. Εσείς έρχεστε πρώτοι και ακολουθούν όλοι οι άλλοι.

Η υπερβολική ενσυναίσθηση σας κάνει να βιώνετε προσωπικά τον πόνο των άλλων ανθρώπων. Αυτό δεν είναι πάντα θετικό. Όχι μόνο τους καταλαβαίνετε αλλά και βάζετε τον εαυτό σας στη θέση τους.

Μερικές φορές θεωρείτε τον εαυτό σας υπεύθυνο. Προσπαθείτε να βοηθήσετε παίρνοντας τα προβλήματα των άλλων στους ώμους σας.

Δεν είναι κακό να προσφέρετε τη βοήθειά σας σε κάποιον που τη χρειάζεται. Ωστόσο, αν δεν τη χρειάζεται, μάθετε να απελευθερώνεστε.

Μερικές φορές δίνουμε πάρα πολλά ή εξαρτιόμαστε συναισθηματικά από κάποιο άλλο άτομο. Πιστεύουμε ότι αυτό είναι το σωστό. Πιθανώς πιστεύουμε ότι αυτό μας κάνει καλούς ανθρώπους που ξέρουν να αγαπούν.

Δυστυχώς κάτι τέτοιο μπορεί να λειτουργήσει εναντίον σας. Αν δίνετε πάρα πολλά, οι άλλοι ίσως εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να σας χρησιμοποιήσουν και να σας χειριστούν.

Από την άλλη πλευρά η συναισθηματική εξάρτηση θα σας εμποδίσει να είστε ευτυχισμένοι χωρίς κάποιον άλλο.

Απελευθερωθείτε, αφεθείτε… Έχουμε διδαχτεί πώς να κατέχουμε, να φροντίζουμε και να προστατεύουμε. Όμως πολλές φορές πρέπει να λύνουμε τα δεσμά που μας περιορίζουν.

Το ξέρετε και οι ίδιοι, διότι έχετε εξαντληθεί. Τα δεσμά αυτά δεν σας κάνουν ευτυχισμένους.

Ζήσε την ζωή για την ουσία της, κι όχι για τις προσδοκίες σου

Πολλές φορές από την επιθυμία μας να πραγματοποιηθούν τα θέλω μας μπερδευόμαστε.

Συγχέουμε την πραγματικότητα με το ιδανικό και κάπου εκεί χανόμαστε.

Εξιδανικεύουμε ανθρώπους και καταστάσεις.

Βασίζουμε τις ελπίδες μας σε ασταθή θεμέλια, σε θεμέλια που δεν συμπεριλαμβάνουν το απρόοπτο και τη διαφορετική εκδοχή από τη δική μας.

Θέλουμε τόσο πολύ να γίνουν όλα όπως τα θέλουμε που χάνουμε την ουσία. Δεν βλέπουμε καθαρά και επιμένουμε να εθελοτυφλούμε. Να βλέπουμε τα πράγματα όπως τα θέλουμε και όχι όπως πραγματικά είναι.

Και αυτό γιατί;

Για να μην απογοητευτούμε. Για να μην διαλυθούν οι προσδοκίες που εμείς μόνοι μας δημιουργήσαμε. Να μην δούμε την αλήθεια που τόσο μας πονάει. Να μην πούμε ότι η σχέση μας δεν πέτυχε.

Ότι η δουλειά που ονειρευόμασταν τελικά δεν μας ταιριάζει.

Γιατί; Για να μην μας κρίνουν ή για να μην παραδεχτούμε στον εαυτό μας ότι κάναμε λάθος;

Λες και δεν γνωρίζουμε ότι όσες περισσότερες προσδοκίες έχουμε τόσο από τον εαυτό μας όσο και από τους άλλους τόσο πιο πολύ θα απογοητευτούμε στο τέλος.

Γιατί απλούστατα η ζωή δεν είναι μια ευθεία γραμμή. Δεν είναι όλα προγραμματισμένα και σε κουτάκια ούτε μπορούν να γίνουν όλα όπως τα έχουμε πλάσει εμείς στο μυαλο μας.

Για αυτό ας αφήσουμε τις προσδοκίες σε μια γωνίτσα και ας προσπαθήσουμε να αγαπήσουμε τη ζωή με τα πάνω και τα κάτω της και ας ακολουθήσουμε το ροή της.

Ξέρει τι κάνει. Ξέρει τι δίνει και τι παίρνει πίσω. Όλα γίνονται για κάποιο λόγο και για το καλό μας. Αυτό να θυμόμαστε πάντα!

Η πλεονεξία και το τυφλό πάθος του αμόρφωτου ανθρώπου

Η πλεονεξία και το τυφλό πάθος του αμόρφωτου ανθρώπου στην υπηρεσία της πολιτικής. Σήμερα, απλώς θα αντιγράψω τον Θουκυδίδη. Γιατί όλα όσα σκέφτηκα αυτές τις μέρες, καθώς το ελληνικό τσίρκο έχει ξεπεράσει τον εαυτό του σε επινοητικότητα και οι θεατές του ξεχειλίζουν μίσος και οργή, όλα τα έχει γράψει ο Θουκυδίδης, περιγράφοντας τον πρώτο εμφύλιο πόλεμο σε Ελληνική πόλη.

Τον εμφύλιο της Κέρκυρας, που οδήγησε σε εμφύλιες συρράξεις σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Αυτό που σήμερα ευγενικά ονομάζουμε πόλωση, και καθρεφτίζεται στις χυδαιότητες και τα μοχθηρά σχόλια, όχι μόνο των πολιτικών (παλαιών και νέων), αλλά και των οπαδών τους, θα μπορούσε να είναι ο πρόλογος αυτής της ιστορίας. Και όπως είπε κάποτε ο Winston Churchill, «όσο πιο μακριά κοιτάς στο παρελθόν τόσο πιο μακριά μπορείς να δεις το μέλλον».

«Οι εμφύλιες συγκρούσεις έφεραν μεγάλες συμφορές στις πολιτείες, τέτοιες που γίνονται και θα γίνονται πάντα όσο δεν αλλάζει η φύση του ανθρώπου, συμφορές που μπορεί να είναι ελαφρύτερες ή βαρύτερες κι έχουν διαφορετική μορφή ανάλογα με τις περιστάσεις.» - Θουκυδίδης

Πώς ξεκίνησε

Για να δικαιολογούν τις πράξεις τους, άλλαζαν ακόμα και τη σημασία των λέξεων. Έτσι...

Η παράτολμη συμπεριφορά θεωρήθηκε γενναιότητα και αφοσίωση στο κόμμα, η διστακτικότητα θεωρήθηκε δειλία ευπρεπισμένη με εύλογες προφάσεις, και η σωφροσύνη πρόσχημα της ανανδρίας.

Άξιος εμπιστοσύνης εθεωρείτο αυτός που επέκρινε τα πάντα και κακολογούσε τους πάντες, ενώ όποιος διαφωνούσε μαζί του, εθεωρείτο ύποπτος.

Όποιος παγίδευε με επιτυχή τεχνάσματα περνιόταν για έξυπνος και όποιος αντιλαμβανόταν εγκαίρως την παγίδα, ακόμα πιο ικανός. Ενώ εκείνος που φρόντιζε να μην χρειαστεί να κάνει ούτε το ένα ούτε το άλλο, εθεωρείτο εχθρός του κόμματος κι έχει τρομοκρατηθεί από την αντίπαλη παράταξη.

Με μία λέξη, άξιος επαίνων ήταν εκείνος που πρώτος έπραττε το κακό, καθώς και όποιος παρακινούσε κάποιον σε κακό που μόνος του δεν είχε καν διανοηθεί να πράξει.

Τα κόμματα δεν σχηματίζονταν με σκοπό την κοινή ωφέλεια σύμφωνα με τους νόμους, αλλά για την επίτευξη ιδιοτελών σκοπών ενάντια στους νόμους. Και η αλληλεγγύη μεταξύ τους βασιζόταν στη συνενοχή περισσότερο παρά στους όρκους.

Προτιμούσαν να εκδικηθούν για κάποιο κακό που έπαθαν παρά να φροντίσουν να μην το πάθουν.

Γιατί συνέβη

Αιτία για όλα αυτά ήταν η δίψα για εξουσία που πηγάζει απ’ την πλεονεξία και τη φιλοδοξία, που ωθούσαν τα κόμματα να αλληλοσπαράζονται. Διότι οι αρχηγοί των κομμάτων, στις διάφορες πόλεις, προβάλλοντας εύηχα συνθήματα –οι μεν δημοκρατικοί την ισότητα, οι δε ολιγαρχικοί την σώφρονα αριστοκρατία – μόνο με τα λόγια υπηρετούσαν το κοινό συμφέρον, ενώ στην πραγματικότητα τα καθιστούσαν βραβεία στον αγώνα εναντίον των αντιπάλων τους. Και αυτός ο ανταγωνισμός τους οδήγησε στις αθλιότερες πράξεις, που υπερέβαιναν το δίκαιο και το κοινό συμφέρον, με μοναδικό κριτήριο την ικανοποίηση της παράταξής τους.

Οι περισσότεροι προτιμούν να διαπράττουν αθλιότητες και να τους λένε έξυπνους παρά να είναι καλοί και να τους λένε κουτούς. Για το δεύτερο ντρέπονται, ενώ για το πρώτο υπερηφανεύονται.

Πώς κατέληξε

Έτσι, εξαιτίας των εμφυλίων σπαραγμών, κάθε μορφή μοχθηρίας εξαπλώθηκε στον ελληνικό κόσμο. Το ήθος, που είναι το κύριο γνώρισμα της ευγενικής ψυχής, κατάντησε καταγέλαστο και αφανίστηκε.

Επικράτησε ένας ανταγωνισμός πλήρης δυσπιστίας, καθώς τίποτα πια δεν μπορούσε να οδηγήσει σε συμβιβασμό.

Και κατά κανόνα επικρατούσαν οι πιο ανόητοι. Διότι, γνωρίζοντας την ανεπάρκειά τους και την ευφυία των αντιπάλων τους και φοβούμενοι, όχι μόνο μήπως ηττηθούν από αυτούς στη συζήτηση, αλλά και μήπως, ως πιο ανόητοι, πέσουν πρώτοι θύματα μηχανορραφίας, προέβαιναν με ευκολία σε εγκληματικές πράξεις. Αντίθετα οι πιο ευφυείς, υποτιμώντας την ικανότητα των αντιπάλων τους, νόμιζαν ότι μπορούν εγκαίρως να αντιληφθούν τα σχέδιά τους, και ότι δεν υπάρχει λόγος να επιδιώξουν με τη δύναμη αυτό που μπορεί να επιτευχθεί με την ευφυία, κι έτσι πιάνονταν απροετοίμαστοι κι αυτοί ήταν που φονεύονταν ως επί το πλείστον.

Και ήταν έτοιμοι να χορτάσουν τον πόθο της άμεσης εκδίκησης, είτε με άδικες καταδίκες είτε με την επιβολή δια της βίας.

Όσοι πολίτες δεν ανήκαν σε καμία παράταξη θανατώνονταν και από τις δύο, είτε επειδή δεν δέχονταν να αγωνιστούν στο πλευρό τους είτε επειδή τους φθονούσαν για την ήσυχη ζωή που ζούσαν.

Κάποιοι, επιδιώκοντας να απαλλαγούν από τη φτώχια, εποφθαλμιούσαν παθιασμένα τις περιουσίες των διπλανών τους.

Άλλοι προέβαιναν σε ωμότητες εναντίον ανθρώπων της ίδιας τάξης, όχι από πλεονεξία, αλλά από το τυφλό πάθος του αμόρφωτου ανθρώπου.

Ολόκληρη η ζωή αναστατώθηκε στην πόλη και η ανθρώπινη φύση, η οποία –ακόμα και σε κατάσταση ευνομίας – ρέπει προς την αδικία, ανατρέποντας τους νόμους, έδειξε με ασυγκράτητη ορμή πως τα πάθη της ήσαν ισχυρότερα του νόμου και εναντίον της εξουσίας.

Επίλογος ή «Τι με νοιάζει εμένα, βρε αδερφέ»

Αν προτίμησαν την άνομη εκδίκηση από την ευσέβεια, αν προτίμησαν την πλεονεξία από τη δικαιοσύνη, αυτό συνέβη επειδή ο φθόνος διέβρωσε την ψυχή τους. Για να εκδικηθούν τους εχθρούς τους οι άνθρωποι, κάνουν το λάθος να καταργούν τους νόμους που διέπουν την κοινωνική ζωή σ’ αυτές τις περιστάσεις. Νόμους πάνω στους οποίους μπορούν να στηριχθούν και να σωθούν, όταν βρεθούν σε ανάγκη. Με τον τρόπο, όμως, αυτό, στερούνται και οι ίδιοι την προστασία τους, όταν θα έρθει η στιγμή που θα τους χρειαστούν.

Θουκυδίδης

Oι δύο τύποι του δράματος

Στον πρώτο τύπο (του δράματος) εφαρμόζεται κατά γράμμα η συμβουλή που έδωσε ο τύραννος της Μιλήτου Θρασύβουλος στο συνάδελφό του της Κορίνθου Περίανδρο, όταν αυτός τον ρώτησε ποιά πολιτική ν’ ακολουθήσει για να κυβερνά ήσυχος, απερίσπαστος από τους αντιπάλους του. Την ιστορία την αφηγείται με τη γνωστή του χάρη ο Ηρόδοτος:

«Ο Θρασύβουλος τον άνθρωπο που έστειλε ο Περίανδρος, τον επήρε και τον έβγαλε έξω από την πόλη, μπήκε μέσα σ’ ένα σπαρμένο χωράφι και καθώς περπατούσε μαζί του μέσα στο σπαρτό, ρωτούσε τον αποσταλμένο για το ταξίδι του από την Κόρινθο, γυρίζοντας πάντα στο ίδιο θέμα- μόλις όμως έβλεπε κανένα στάχυ να υπερέχει από τα άλλα, του έκοβε την κεφαλή και το πετούσε χάμω, έως ότου με αυτό τον τρόπο κατέστρεψε ότι καλύτερο και υψηλότερο υπήρχε μέσα στο σπαρτό. Κι’ αφού πέρασε το χωράφι ως την άκρη, έστειλε πίσω τον αποσταλμένο χωρίς να του πει λέξη.

Όταν αυτός γύρισε στην Κόρινθο, ο Περίανδρος ανυπομονούσε να μάθει τη συμβουλή που περίμενε. Εκείνος του είπε ότι δεν του έδωσε καμιά συμβουλή ο Θρασύβουλος, απορούσε μάλιστα σε τι είδους άνθρωπο τον έστειλε, τρελό κατά τη γνώμη του, που δεν ξέρει τι του γίνεται και του διηγήθηκε τα όσα τον είχε ιδεί να κάνει. Ο Περίανδρος Όμως μπήκε στο νόημα και εξήγησε το φέρσιμο του Θρασύβουλου, ότι ο τύραννος τον συμβούλευε να σκοτώνει τους κορυφαίους των πολιτών, και τότε πια έδειξε όλη τη σκληρότητά του προς τους συμπολίτες του».

Αυτήν ακριβώς την τακτική εφαρμόζουν και οι κατέχοντες τα αγαθά και την εξουσία του «κόσμου τούτου» για να απαλλαγούν από τους κήρυκες των νέων ιδεών, που κλονίζουν την κυριαρχία τους : βάζουν τα πειθήνια όργανα τους ή το ίδιο (το ανύποπτο και αστόχαστο) πλήθος να τους εξαφανίσει. Τα μέσα ποικίλλουν (το κώνειο, ο σταυρός, η πυρά, άλλα και η συκοφάντη , ο διασυρμός, το ανάθεμα)· ο σκοπός όμως παραμένει ένας : να φύγουν από τη μέση όσοι με του νου τη δύναμη την ακαταγώνιστη απειλούν — όπως φοβούνται οι ισχυροί της ώρας —την τάξη και την ειρήνη του «λαού».

Ο δεύτερος τύπος του δράματος έχει μιαν άλλη πλοκή, εξίσου ή και πιο συγκλονιστική από την προηγούμενη:

οι κορυφαίοι, τα «σκεύη της εκλογής», για να κερδίσουν τα πλήθη με το μέρος τους κατεβάζουν στα μέτρα του κοινού ανθρώπου το μήνυμά τους· το μαλακώνουν, το αποδυναμώνουν, το προσαρμόζουν στις ανθρώπινες, όπως λέγονται, ανάγκες. Αλλά τότε, αντί να τραβήξουν αυτοί τον «κόσμο» προς τις υψηλές ιδέες που ευαγγελίζονται, παρασύρονται από το αντίρροπο ρεύμα, φθείρονται και ξεπέφτουν «— τούς έχει καταπιεί ο «κόσμος» με τη σαγήνη του : την ευμάρεια και τις τιμές.

Αυτή την τραγική πτώση την περιγράφει, μέσα σε μια θαυμάσια σελίδα του Ημερολογίου του ο Κίρκεγκορ με το μύθο της αγριόχηνας:

«Καθένας που γνωρίζει έστω και λίγο τη ζωή των πουλιών» γράφει ο Δανός στοχαστής που έμεινε ως το τέλος της ζωής του με σφιγμένα δόντια προφήτης της ερήμου «ξέρει ότι ανάμεσα στην αγριόχηνα και στις χήνες τις ήμερες, παρ’ όλες τις διαφορές τους, υπάρχει ένα είδος συνεννόησης. 'Όταν ακούγονται να περνούν στον αέρα άγριες χήνες και κάτω υπάρχουν χήνες εξημερωμένες, αυτές οι τελευταίες το αισθάνονται αμέσως και ως ένα βαθμό καταλαβαίνουν αυτό τι σημαίνει- ξεσηκώνονται λοιπόν πάνω από τη γη, χτυπούν τα φτερά τους, βγάζουν κραυγές και πετούν μέσα σε σύγχυση καιν αταξία, χωρίς χάρη, ένα μικρό φτερούγισμα ίσια πάνω κάτι» με το έδαφος . . . και έπειτα όλη η περιπέτεια τελειώνει εκεί.

Μια φορά κ’ έναν καιρό ήταν μια αγριόχηνα. Το φθινόπωρο στο πέταγμα της αποδημίας παρατήρησε μερικές οικόσιτες χήνες. Αισθάνθηκε στοργή και τρυφερότητα γι’ αυτές, της φάνηκε κρίμα να τις εγκαταλείψει, έλπισε να τις κερδίσει στη δική της ζωή, τόσο που να μπορέσουν να την ακολουθήσουν όταν ξεκινήσει για τα ταξίδι. Για να το επιτύχει, άρχισε με όλους τους τρόπους να τις πλησιάζει, προσπάθησε να τις τραβήξει να υψωθούν ολοένα περισσότερο και κάθε φορά να πετούν πάντοτε λίγο πιο ψηλά, για να μπορέσουν να ακολουθήσουν ίσως τη μεγάλη αποδημία κ’ έτσι να σωθούν απ’ αυτή την ευτελή και μίζερη ζωή του κυλίσματος στο χώμα, που είναι η ζωή των έντιμων χηνών της αυλής.

Στην αρχή οι ήμερες χήνες το βρήκαν αρκετά αστείο, αγαπούσαν αυτή την αγριόχηνα. Σε λίγο όμως κουράστηκαν, την έκαναν πέρα με λόγια χοντρά, την είπαν επιτιμητικά τρελή, ονειροπαρμένη, χωρίς πείρα και φρόνηση. Αλίμονο! η αγριόχηνα είχε στο μεταξύ παραπολύ, δυστυχώς, εξοικειωθεί με τις ήμερες χήνες, λίγο λίγο αυτές είχαν αποκτήσει πολύ μεγάλη δύναμη απάνω της, τόσο πού τα λόγια τους δεν άργησαν να την επηρεάσουν . . . και το αποτέλεσμα υπήρξε ότι στο τέλος η αγριόχηνα βρέθηκε ημερωμένη. Θα μπορούσε βέβαια να πει κανείς ότι ήταν ωραίο από μέρος της ότι θέλησε αυτή τη συντροφιά, ωστόσο ήταν λάθος· γιατί είναι νόμος μια ήμερη χήνα να μη γίνεται ποτέ άγρια, μια άγρια όμως μπορεί πολύ καλά να εξημερωθεί»

Σπάνια λουλούδια του όρθιου γκρεμού οι εκλεκτοί που έρχονται στον κόσμο για να γράψουν την ιστορία του, έχουν μοίρα τραγική. Άλλοτε το πλήθος παραπλανημένο τους εξοντώνει βάναυσα, άλλοτε πάλι οι ισχυροί της στιγμής με πανουργία τους φυλακίζουν στη σέρα της «επισημότητας» κ’ εκεί χάνουν το δριμύ άρωμά τους. Κάτι ωστόσο μένει στους επίγονους από το θησαυρό της ψυχής τους· αυτό ακριβώς που κάνει αξιοβίωτη τη ζωή του ανθρώπου : η ορμή της πνευματικής δημιουργίας.

Νίτσε - Το “μετά τον θάνατο”

Ο χριστιανισμός βρήκε την ιδέα για τιμωρίες στην κόλαση σε όλη τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία: την είχαν επωάσει με ιδιαίτερη περιποιητικότητα αναρίθμητες μυστικές λατρείες, σαν να ήταν το πιο γόνιμο αβγό της δύναμής τους. Ο Επίκουρος είχε πιστέψει ότι δεν μπορούσε να κάνει μεγαλύτερο πράγμα για τους ομοίους του από το να ξεριζώσει τις ρίζες της πίστης αυτής·, ο θρίαμβός του, που ηχεί πιο ωραία από οπουδήποτε αλλού στο στόμα του πιο σκοτεινού (που έγινε όμως διαυγής) οπαδού της διδασκαλίας του, του Ρωμαίου Λουκρήτιου, ήρθε πολύ νωρίς -ο χριστιανισμός πήρε υπό την ιδιαίτερη προστασία του την ήδη μαραμένη πίστη στα υποχθόνια φόβητρα, πράττοντας έξυπνα!

Γιατί, πώς θα μπορούσε δίχως αυτή την τολμηρή κίνηση μέσα στην πλήρη ειδωλολατρία να νικήσει τη δημοτικότητα των λατρειών του Μίθρα* και της Ίσιδας*. Έτσι, πήρε τους φοβιτσιάρηδες με το μέρος του -τους σθεναρότερους οπαδούς μιας καινούργιας πίστης!

Οι Εβραίοι, ως ένας λαός που κρεμιόταν και κρεμιέται από τη ζωή, σαν τους Έλληνες και περισσότερο από τους Έλληνες, είχαν καλλιεργήσει ελάχιστα τις ιδέες αυτές: ο οριστικός θάνατος, ως η τιμωρία του αμαρτωλού, ο θάνατος δίχως ανάσταση, ως η πιο ακραία απειλή -ιδού τι εντυπωσίαζε αρκετά αυτούς τους ξεχωριστούς ανθρώπους, που δεν ήθελαν να απαλλαγούν από το σώμα τους, αλλά που έλπιζαν, μέσα στον εκλεπτυσμένο αιγυπτισμό τους, να τον σώσουν για όλη την αιωνιότητα. (Ένας Εβραίος μάρτυρας, για τον οποίο διαβάζουμε στο δεύτερο βιβλίο των Μακκαβαίων**, δεν διανοείται να παραιτηθεί από τα ξεριζωμένα σωθικά του: θέλει να τα έχει στην Ανάσταση, -να τι θα πει εβραϊκό!)

Οι πρώτοι χριστιανοί απείχαν πολύ από τη σκέψη των αιώνιων βασάνων, πίστευαν ότι ήταν λυτρωμένοι από τον “θάνατο” και περίμεναν από μέρα σε μέρα μια μεταμόρφωση και όχι ένα θάνατο. (Τι παράξενη εντύπωση πρέπει να προκάλεσε η πρώτη περίπτωση θανάτου σ’ αυτούς τους αναμένοντες! Τι μείγμα έκπληξης, ευθυμίας, αμφιβολίας, ντροπής, ζέσης πρέπει να τους διακατείχε! -αληθινά ένα θέμα για μεγάλους καλλιτέχνες!)

Ο Παύλος δεν ήξερε να πει τίποτε καλύτερο για τον λυτρωτή από το ότι αυτός είχε ανοίξει για όλους τη δίοδο προς την αθανασία -δεν πιστεύει ακόμη στην ανάσταση των αλύτρωτων, και μάλιστα, σύμφωνα με τη διδασκαλία του για τον ανεκπλήρωτο νόμο και για τον θάνατο ως συνέπεια της αμαρτίας υποπτεύεται ότι κανένας μέχρι τώρα (ή πολύ λίγοι, κι εκείνοι από χάρη και δίχως αξία) δεν έγινε αθάνατος· τώρα αρχίζει για πρώτη φορά να ανοίγει τις πύλες της η αθανασία -και τελικά έχουν επιλεχτεί γι’ αυτήν πολύ λίγοι, όπως δεν μπορεί να παραλείψει να προσθέσει η έπαρση εκείνου που έχει επιλεχτεί.

Αλλού, όπου η ενόρμηση για ζωή δεν ήταν τόσο μεγάλη, όπως μεταξύ των Εβραίων και των Εβραιοχριστιανών, και η προοπτική για αθανασία δεν φαινόταν ασυζητητί πιο πολύτιμη από την προοπτική για έναν οριστικό θάνατο, εκείνη η ειδωλολατρική και μολαταύτα όχι εντελώς μη εβραϊκή προσθήκη της κόλασης έγινε επιθυμητό όργανο στα χέρια των ιεραπόστολων: τότε γεννήθηκε η καινούργια διδασκαλία, ότι και οι αμαρτωλοί και οι αλύτρωτοι είναι αθάνατοι, η διδασκαλία για τους αιώνια καταδικασμένους, και ήταν ισχυρότερη από την στο εξής ψυχορραγούσα σκέψη για τον οριστικό θάνατο.

Η επιστήμη όφειλε να την ξανακατακτήσει, αποκρούοντας, είναι αλήθεια, συγχρόνως κάθε άλλη ιδέα για τον θάνατο και κάθε είδος ζωής στο επέκεινα. Έχουμε γίνει φτωχότεροι ως προς ένα ενδιαφέρον: το “μετά τον θάνατο” δεν μας αφορά πια! -πρόκειται για ανείπωτη ευεργεσία, που είναι ακόμη πολύ νέα για να γίνει αισθητή ως τέτοια σε μήκος και σε πλάτος. -Κι έτσι θριαμβεύει πάλι ο Επίκουρος!
--------------------------------------
*Θεός του ήλιου της αρχαίας Περσίας. Η λατρεία του διαδόθηκε στον ελληνιστικό κόσμο και, μετά τον πόλεμο του Πομπήιου κατά των πειρατών το 68 π.Χ., και στον ρωμαϊκό κόσμο. Τα Μυστήρια του Μίθρα διεξάγονταν σε υπόγειους χώρους.

**Αιγυπτιακή θεότητα που απέκτησε πλατιά δημοτικότητα στον ελληνορωμαϊκό κόσμο..

***Οι Μακκαβαίοι είναι βιβλίο της Παλαιός Διαθήκης.

Φρίντριχ Νίτσε, Χαραυγή

Η Χαραυγή είναι το τέταρτο βιβλίο του Φρίντριχ Νίτσε. Γραμμένο σε αφοριστικό ύφος, προσπαθεί να αποκαλύψει, με όλη τη δηκτικότητα και την παραδοξότητα που χαρακτηρίζουν τη γραφή του μεγάλου φιλοσόφου, τα προσωπεία και τις ψευδαισθήσεις των ευρωπαϊκών αξιών. Χάρη στις εμπνεύσεις, τις διαπιστώσεις, αλλά και τη λογοκρατική μέθοδό του, το έργο αυτό υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς σύγχρονους στοχαστές, από τον Σίγκμουντ Φρόυντ ως τον Μισέλ Φουκό.

Το φαινόμενο Ντιντερό

Το φαινόμενο αυτό επινοήθηκε από ένα δοκίμιο του Γάλλου φιλόσοφου Denis Diderot με τον αξιοσημείωτο τίτλο «Λυπάμαι για το χωρισμό με το παλιό μου ρούχο». Η ουσία του φαινομένου είναι η εξής: Γιατί θέλουμε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε – και τι να κάνουμε γι ‘αυτό.

Ο Ντενίς Ντιντερό έζησε σχεδόν ολόκληρη τη ζωή του στη φτώχεια, αλλά όλα άλλαξαν το 1765. Τότε ο Ντιντερό ήταν 52 ετών και η κόρη του επρόκειτο να παντρευτεί, αλλά δεν μπορούσε να της προσφέρει προίκα. Παρά την έλλειψη πλούτου του, το όνομα του Ντιντερό ήταν γνωστό επειδή ήταν ο συνιδρυτής και συγγραφέας της Εγκυκλοπαίδειας, μιας από τις πιο περιεκτικές εγκυκλοπαίδειες της εποχής.

Όταν η Μεγάλη Αικατερίνη, η αυτοκράτειρα της Ρωσίας, άκουσε για τα οικονομικά προβλήματα του, προσφέρθηκε να αγοράσει τη βιβλιοθήκη του από αυτόν για £ 1000 Αγγλικές λίρες. Ξαφνικά, ο Ντιντερό είχε πολλά χρήματα.

Και μάλιστα ενώ του πλήρωσε τη βιβλιοθήκη του, η Μεγάλη Αικατερίνη ζήτησε από την Diderot να κρατήσει τα βιβλία έως ότου τα χρειαζόταν και του έδινε έναν ετήσιο μισθό για να ενεργήσει ως βιβλιοθηκάριος.

Λίγο μετά από αυτήν την τυχερή πώληση, απέκτησε μια νέα κόκκινη ρόμπα. Τότε όλα πήγαν στραβά. Η κόκκινη ρόμπα του Ντιντερό ήταν όμορφη. Τόσο όμορφη, που παρατήρησε αμέσως πώς ήταν εκτός τόπου όταν περιβαλλόταν από τα υπόλοιπα φτωχά αγαθά του.

Σύμφωνα με τα λόγια του, «δεν υπήρχε πλέον συντονισμός των πραγμάτων, καμιά ενότητα των πραγμάτων μου, δεν υπάρχει άλλη ομορφιά» μεταξύ της ρόμπας του και των υπόλοιπων αντικειμένων του. Ο φιλόσοφος σύντομα ένιωσε την επιθυμία να αγοράσει μερικά νέα πράγματα που να ταιριάζουν με την ομορφιά της ρόμπας του. Αντικατέστησε το παλιό του χαλί με ένα νέο από τη Δαμασκό. Διακόσμησε το σπίτι του με όμορφα γλυπτά και ένα καλύτερο τραπέζι κουζίνας. Αγόρασε έναν νέο καθρέφτη για να τοποθετηθεί πάνω από το μπουφέ και η «αχυρένια φτωχή καρέκλα του, που υποβιβάστηκε να πάει στον προθάλαμο, αντικαταστάθηκε από μια δερμάτινη καρέκλα».

Αυτές οι αντιδραστικές αγορές έχουν γίνει γνωστές ως το φαινόμενο Ντιντερό. Το φαινόμενο Ντιντερό δηλώνει ότι η απόκτηση ενός νέου πράγματος συχνά δημιουργεί ένα κύκλο κατανάλωσης που σας οδηγεί να αποκτήσετε περισσότερα νέα πράγματα. Ως αποτέλεσμα, καταλήγουμε να αγοράζουμε πράγματα που ο προηγούμενος εαυτός μας δεν χρειαζόταν ποτέ για να αισθανθεί ευτυχισμένος ή γεμάτος.

Γιατί θέλουμε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε

Αγοράζετε ένα νέο φόρεμα και τώρα πρέπει να ταιριάξετε παπούτσια και σκουλαρίκια. Αγοράζετε στο παιδί σας μια μεγάλη κούκλα και βλέπετε ότι αγοράζετε περισσότερα αξεσουάρ από όσα μπορείτε να φανταστείτε. Αγοράζετε έναν νέο καναπέ και ξαφνικά αμφισβητείτε τη διάταξη ολόκληρου του καθιστικού σας. Αυτές οι καρέκλες; Αυτό το τραπεζάκι; Αυτό το χαλί; Όλοι πρέπει να φύγουν. Η ζωή έχει μια φυσική τάση να γεμίζει με περισσότερα. Σπάνια προσπαθούμε να υποβαθμίσουμε, να απλοποιήσουμε, να εξαλείψουμε, να μειώσουμε. Η φυσική μας τάση είναι πάντα να συσσωρεύουμε, να προσθέτουμε, να αναβαθμίζουμε και να χτίζουμε.

Όπως πολλοί άλλοι, μπορείτε και εσείς να έχετε πέσει θύματα του Φαινομένου Ντιντερό. Πρόσφατα αγόρασα ένα καινούργιο αυτοκίνητο και κατέληξα να αγοράζω κάθε είδους επιπλέον πράγματα για να μπει μέσα σε αυτό. Αγόρασα ένα μανόμετρο ελαστικών, έναν φορτιστή αυτοκινήτου για το κινητό μου, μια επιπλέον ομπρέλα, ένα κουτί πρώτων βοηθειών, ένα μαχαίρι τσέπης, έναν φακό, κουβέρτες έκτακτης ανάγκης, ακόμη και ένα εργαλείο για κοπή της ζώνης ασφαλείας. Επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι κατείχα το προηγούμενο αυτοκίνητό μου για σχεδόν 22 χρόνια και σε καμία περίπτωση δεν ένιωσα ότι αξίζει να αγοράσω κάποιο από τα προαναφερθέντα αντικείμενα. Και όμως, αφού πήρα το λαμπερό καινούργιο αυτοκίνητό μου, βρέθηκα να πέφτω στην ίδια ανάγκη κατανάλωσης με τον Ντιντερό.

Μπορείτε να εντοπίσετε παρόμοιες συμπεριφορές σε πολλούς άλλους τομείς της ζωής: Το φαινόμενο Ντιντερό μας λέει ότι επειδή στη ζωή σας θα έχετε πάντα περισσότερα πράγματα να παλεύουν για να μπουν μέσα σε αυτή, πρέπει λοιπόν να καταλάβετε πώς να επιμεληθείτε, να εξαλείψετε και να εστιάσετε στα πράγματα που έχουν σημασία μόνο.

Σχεδόν κάθε συνήθεια αγορών νέων πραγμάτων ξεκινά από ένα γεγονός. Ένας από τους γρηγορότερους τρόπους για να μειώσετε την ισχύ του φαινομένου Diderot είναι να αποφύγετε την ενεργοποίηση της συνήθειας που την προκαλεί: Την κατάργηση της εγγραφής σας σε εμπορικά email. Την εξαίρεση σας από καταλόγους περιοδικών με πράγματα από την αλληλογραφίες τους. Αποκλείστε τους αγαπημένους σας ιστότοπους αγορών χρησιμοποιώντας εργαλεία όπως το Freedom . Αγοράστε αντικείμενα που ταιριάζουν στο τρέχον περιβάλλον σας. Δεν χρειάζεται να ξεκινάτε από το μηδέν κάθε φορά που αγοράζετε κάτι νέο. Όταν αγοράζετε νέα ρούχα, αναζητήστε αντικείμενα που ταιριάζουν καλά με το τρέχων σετ της ντουλάπας σας. Όταν κάνετε αναβάθμιση σε νέα ηλεκτρονικά είδη, αποκτήστε πράγματα που ταιριάζουν καλά με τα τρέχοντα κομμάτια σας, ώστε να αποφύγετε να αγοράσετε νέους φορτιστές, προσαρμογείς ή καλώδια.

Πώς μπορείτε θα προστατευτείτε από το φαινόμενο Ντιντερό; Πρώτα απ’ όλα πρέπει να κατανοήσετε ότι πρόκειται για μια ψυχολογική τάση που οπωσδήποτε θα εμφανιστεί εφόσον πιάσατε την καλή. Δεν χρειάζεται όμως να παρασυρθείτε σε μεγάλες αλλαγές. Παρατηρήστε τι ακριβώς κάνετε. Έχετε αρχίσει να καταναλώνετε περιττά πράγματα και δεν ενδιαφέρεστε για το κόστος τους; Χαλιναγωγήστε τις επιθυμίες σας ως ένα είδος πρόληψης και εγκράτειες κατανοώντας ότι δεν χρειάζεται να αλλάξετε συμπεριφορά. Για παράδειγμα, μην κερνάτε τους άλλους με το παραμικρό και μην ξανοίγεστε οικονομικά. Αυτό θα σας αποτρέψει από ανόητες γενναιοδωρίες οι οποίες αποτελούν τον προθάλαμο της απιστίας.

Αναλύστε και προβλέψτε το κόστος κάθε κίνησης που κάνετε υπενθυμίζοντας στον εαυτό σας ότι η ιδιοκτησία αγαθών δεν είναι αυτό που προσδιορίζει έναν άνθρωπο. Αν τα πάτε καλά με τα καταναλωτικά αγαθά κατά πάσα πιθανότητα θα γλιτώσετε από την απιστία γιατί αυτή συνήθως έρχεται εν μέσω σπατάλης. Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι γυναίκες οι οποίες θέλουν τον άνδρα κουβαρντά αλλά τον σύζυγο σφιχτοχέρη. Αν μάλιστα θέλετε να είστε ασφαλείς, ρίξτε το στην τσιγκουνιά -παρά τον πλουτισμό σας- και κοστολογείτε συνεχώς τα πάντα. Αυτό θα σας θωρακίσει απολύτως γιατί είναι γνωστό ότι οι γυναίκες δεν πλησιάζουν τους τσιγκούνηδες.

Πώς να ξεπεράσετε την τάση κατανάλωσης

Η φυσική μας τάση είναι να καταναλώνουμε περισσότερα, όχι λιγότερο. Δεδομένης αυτής της τάσης, να καταλάβουμε ότι η λήψη μέτρων για τη μείωση της ροής της αναμφισβήτητης κατανάλωσης θα κάνει τη ζωή μας καλύτερη. Προσέξτε, ο στόχος σας στη ζωή να μην είναι να μειώσετε στο ελάχιστο τα πράγματα που έχετε, αλλά να την γεμίσετε με τη βέλτιστη ποσότητα πραγμάτων. Με τα λόγια του ίδιου του Ντιντερό, «Αφήστε το παράδειγμά μου να σας διδάξει ένα μάθημα. Η φτώχεια έχει τις ελευθερίες της, η χλιδή έχει τα εμπόδια της».

ΤΑ ΕΞΙ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΤΑ ΕΞΙ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

• Η ψευδαίσθηση πως το προσωπικό κέρδος αποκτάται μέσω του να συνθλίβουμε τους άλλους.

• Η τάση να στενοχωριέται κάποιος για πράγματα που δεν μπορούν ούτε ν’ αλλάξουν ούτε να διορθωθούν.


• Η επιμονή μας πως κάτι είναι αδύνατον να γίνει επειδή δεν μπορούμε εμείς οι ίδιοι να το κατορθώσουμε.

• Η άρνησή μας ν’ αφήσουμε παράμερα τις ασήμαντες και τετριμμένες προτεραιότητές μας.

• Να παραμελούμε την ανάπτυξη και τον εξευγενισμό του νου μας, και να μην υιοθετούμε τη συνήθεια της ανάγνωσης και της μελέτης.

• Να προσπαθούμε ν’ αναγκάσουμε τους άλλους να υιοθετήσουν τον ίδιο τρόπο ζωής και τις ίδιες πεποιθήσεις μ’ εμάς.

ΜΑΡΚΟΣ ΤΥΛΛΙΟΣ ΚΙΚΕΡΩΝ (106 – 43 π.Χ.)

Ο Ρωμαίος πολιτικός και λόγιος Κικέρων υπήρξε ένας από τούς μεγαλύτερους ρήτορες της Ρώμης και ο σαφέστερος από τους στοχαστές της. Τα τελευταία χρόνια της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας συχνά αναφέρονται ως “η εποχή του Κικέρωνα”.

Αποκάλεσαν κάποτε τον Κικέρωνα πατέρα της χώρας του. Ήταν λαμπρός ρήτορας, νομομαθής, πολιτικός, συγγραφέας, ποιητής, κριτικός και στοχαστής που έζησε τον αιώνα πριν από τη γέννηση του Χριστού. ‘Έλαβε μάλιστα ενεργό μέρος σε όλες τις διαμάχες ανάμεσα στον Πομπήιο, τον Καίσαρα, τον Βρούτο και πολλά άλλα ιστορικά πρόσωπα, και βρέθηκε αναμειγμένος σε συμβάντα καθοριστικά για τnv ιστορία της αρχαίας Ρώμης. Είxε μια λαμπρή και μακρά πολιτική σταδιοδρομία, και καταξιώθηκε ως συγγραφέας τον οποίον το έργο θεωρήθηκε ότι άσκησε τη μεγαλύτερη επίδραση στην εποχή του. Σ’ εκείνη ακριβώς την εποχή, όμως, οι διαφωνούντες δεν τύχαιναν και της καλύτερης μεταχείρισης. Εκτελέστηκε το 43 π.Χ. και στη συνέχεια το κεφάλι και τα χέρια του εκτέθηκαν σε κοινή θέα στο βήμα των ρητόρων, στην Αγορά της Ρώμης.


Σε μία από τις πιο αξιομνημόνευτες πραγματείες του, ο Κικέρων προσδιόρισε τα έξι σφάλματα του ανθρώπου, όπως ακριβώς τα παρατηρούσε να εκδηλώνονται στη Ρώμη της εποχής του. Τα μεταφέρω κι εγώ με τη σειρά μου εδώ, είκοσι αιώνες αργότερα, με έναν σύντομο σχολιασμό. Μπορούμε να διδαχτούμε πολλά από τους αρχαίους προγόνους μας, και θέλω να πιστεύω πως το γεγονός ότι συνυπογράφω τα έξι σφάλματα που διέγνωσε ο Κικέρων δεν θα οδηγήσει στην έκθεση και του δικού μου κεφαλιού και των χεριών μου στο εθνικό φόρουμ των σύγχρονων ομιλητών!

Σφάλμα πρώτο: Η ψευδαίσθηση πως το προσωπικό κέρδος αποκτάται μέσω του να συνθλίβουμε τους άλλους. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που εξακολουθεί, δυστυχώς, να είναι και σήμερα επίκαιρο.

Υπάρχουν δύο τρόποι για να οικοδομήσεις το ψηλότερο κτίριο στην πόλη. Ο ένας είναι να τριγυρνάς κατεδαφίζοντας τα κτίρια όλων των άλλων, όμως αυτή η μέθοδος σπανίως λειτουργεί μακροπρόθεσμα, επειδή εκείνοι των οποίων τα κτίρια κατεδαφίστηκαν δεν θα αργήσουν να επανέλθουν για να καταδιώξουν τον καταστροφέα. Ο δεύτερος τρόπος είναι να εργάζεσαι για το δικό σου κτίριο και να το παρακολουθείς να ψηλώνει μέρα με τη μέρα. Το ίδιο ισχύει και στην πολιτική, στις επιχειρήσεις και στην ατομική ζωή του καθενός μας.

FRIEDRICH NIETZSCE: Οι χυδαίοι άνθρωποι βλέπουν τα ευγενικά και γενναιόφρονα αισθήματα με δυσπιστία

Οι χυδαίοι άνθρωποι βλέπουν τα ευγενικά και γενναιόφρονα αισθήματα σαν κάτι να τους λείπει, να τους λείπει η ορθότητα, άρα -να τους λείπει-, η αληθοφάνεια.

Όταν μιλούν γι’ αυτό, κλείνουν πονηρά το μάτι, σαν να λένε: «Κάποιο συμφέρον υπάρχει κρυμμένο πίσω απ’ αυτό· δεν μπορεί να δει κανείς τι υπάρχει μέσα σε όλα τα πράγματα», και υποψιάζονται πως το ευγενικό πλάσμα γυρεύει να κερδίσει κάτι μ’ έναν ελιγμό.

Όταν όμως πεισθούν, με αναμφισβήτητο τρόπο, πως ο άνθρωπος αυτός δεν έχει καμιά εγωιστική πρόθεση, και πως περιφρονεί το μικρό κέρδος, τότε βλέπουν τον άνθρωπο αυτόν σαν έναν τρελό· του δείχνουν περιφρόνηση όταν τον βλέπουν να χαίρεται και γελούν με τη λάμψη των ματιών του.

Και αναρωτιούνται: «Πώς μπορεί να είναι χαρούμενος όταν πάθει κάποια ζημιά; Πώς μπορεί να ζητά να ζημιωθεί; Σίγουρα, το πάθος της ευγένειας θα είναι μπερδεμένο με κάποια αρρώστια του λογικού!».

Τέτοιες ερωτήσεις κάνουν μέσα τους, έτσι σκέπτονται, όπως σκέπτεται κάποιος εμπρός στη χαρά που αισθάνεται ένας τρελός για την έμμονη ιδέα του.

Μια χυδαία φύση αναγνωρίζεται εύκολα αν προσέξει κανείς δύο βασικά πράγματα.

Πρώτον -μια χυδαία φύση- δεν λησμονά ποτέ ποιο είναι το συμφέρον της· δεύτερον, η μανία αυτή του σκοπού του κέρδους, είναι σ’ αυτή πιο ισχυρή, παρά το βίαιο ένστικτο. Μέλημά της και αξιοπρέπειά της είναι το να μην παρασύρεται από την άλογη παρόρμηση σε άκαιρες πράξεις. Η ανώτερη φύση είναι πιο παράλογη και αυτό γιατί ο ευγενής, ο γενναιόφρων άνθρωπος υπακούει στα ένστικτά του· στις πιο καλές στιγμές του, σταματάει το μυαλό του.

Ένα αρσενικό ζώο που προστατεύει τα μικρά του βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή, ή που ακολουθεί το θηλυκό στον θάνατο, την εποχή του οργασμού, δεν λογαριάζει ούτε τον κίνδυνο, ούτε καν αυτόν τον ίδιο τον θάνατο, κι αυτό γιατί ακόμα κι η λογική του σταματά, η ευχαρίστηση που του προσφέρουν τα μικρά του ή το θηλυκό του και ο φόβος μην τύχει και τα αποχωρισθεί, το κυριεύουν ολοκληρωτικά, γίνεται πιο ζώο από ό,τι συνήθως είναι, όπως ακριβώς συμβαίνει στον ευγενικό, στον γενναιόφρονα άνθρωπο.

Μέσα του, ο ευγενικός άνθρωπος έχει ένα συγκεκριμένο αριθμό αισθημάτων, είτε έλξεις είτε απωθήσεις είναι αυτές, που μιλάνε με τόση δύναμη, που μπροστά τους η διάνοια δεν μπορεί να κάνει τίποτ’ άλλο παρά να σωπάσει ή και να παραδοθεί και να γίνει υπηρέτης τους. Η καρδιά αλλάζει θέση, ανεβαίνει στον εγκέφαλο και τότε μιλάμε για «πάθος».

Βέβαια, συμβαίνει πολλές φορές να δημιουργείται ένα αντίστροφο φαινόμενο, μια αναστροφή του πάθους κατά κάποιον τρόπο, όπως π.χ. στον Φοντενέλ, που κάποιος του έλεγε μια φορά τοποθετώντας του το χέρι στην καρδιά: «Αυτό που υπάρχει εκεί μέσα, φίλτατέ μου, είναι και αυτό εγκέφαλος».

Στο ευγενικό ον, εκείνο που περιφρονεί ο όχλος, είναι ο παραλογισμός του πάθους του, η λανθασμένη λογική του, και προπαντός όταν αυτό το πάθος αφορά αντικείμενα που η αξία τους του είναι παντελώς χιμαιρική ή αυθαίρετη. Ο όχλος θυμώνει πολύ με όποιον υποκύπτει στο πάθος του στομαχιού του, αλλά καταλαβαίνει την έλξη αυτής της τυραννίας· εκείνο που δεν μπορεί να καταλάβει είναι, π.χ., το πως μπορεί κάποιος να παίζει την υγεία του και την ευτυχία του από πάθος για τη γνώση.

Το γούστο των ανωτέρων φύσεων στρέφεται σε πράγματα εξαιρετικά, σε πράγματα που αφήνουν αδιάφορους τους πιο πολλούς από τους άλλους ανθρώπους και που δεν φαίνονται καθόλου γοητευτικά. Η ανώτερη φύση μετρά τις αξίες σε προσωπική κλίμακα. Γενικά όμως, δεν πιστεύει πως αυτή η κλίμακα προσιδιάζει ιδιαίτερα στην καλαισθητική της ιδιοσυγκρασία. Συμβαίνει το αντίθετο μάλιστα· εκτιμά τις προσωπικές αξίες και μη, και πέφτει έτσι στην ακατανοησία και στο απραγματοποιήσιμο.

Μια ανώτερη φύση είναι πολύ σπάνιο να διατηρήσει αρκετή λογική ώστε να θεωρεί και να μεταχειρίζεται τον μέτριο άνθρωπο σαν τέτοιο· γενικά πιστεύει μυστικά πως το πάθος της είναι σαν το πάθος όλου του κόσμου και η πίστη αυτή αποτελεί τη φλόγα της και την ευφράδειά της.

Αν οι εξαιρετικοί άνθρωποι δεν νιώθουν τον εαυτόν τους, πώς θα μπορέσουν να καταλάβουν τον όχλο και να αναμετρήσουν δίκαια τον κανόνα;

Μιλάνε λοιπόν και αυτοί για τρέλα, για έλλειψη πνεύματος, ωφελιμιστικού φυσικά, και για τον «χιμαιρισμό» της ανθρωπότητας, και παραξενεύονται για το τρένο της ζωής αυτού του ανόητου κόσμου που δεν επιθυμεί να αναγνωρίσει το «μόνο αναγκαίο του πράγμα». Αυτή είναι η αδικία των ευγενικών φύσεων, η αιώνια αδικία.

Φρίντριχ Νίτσε, Η θεωρία του σκοπού της ζωής

Ενδείξεις για έκρηξη ηφαιστείου στον Άρη πριν 53.000 χρόνια

Το Insight, που έφθασε στον Άρη το 2018 και διαθέτει σεισμογράφο, έχει καταγράψει εκατοντάδες αρειανούς σεισμούς και έχει καταφέρει να εντοπίσει μόνο για δύο την τοποθεσία προέλευσής τους, ίσως όχι τυχαία στην περιοχή Cerberus Fossae. Τα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι ο Άρης έχει ξηρό, θρυμματισμένο άνω φλοιό, πιθανώς από συγκρούσεις με αστεροειδείς.

Το ρόβερ InSight της NASA αποκαλύπτει ότι ο Άρης είναι πολύ πιο ασταθής από ό, τι νομίζαμε. Κατέγραψε περίπου 450 σεισμούς και 10.000 ανεμοστρόβιλους.

Ο Άρης θεωρείται ότι είναι προ πολλού ηφαιστειακά ανενεργός, αλλά για πρώτη φορά Αμερικανοί επιστήμονες πιστεύουν ότι βρήκαν ενδείξεις για μία ηφαιστειακή έκρηξη που έγινε ίσως πριν 53.000 χρόνια. Παράλληλα, άλλοι επιστήμονες βρήκαν στοιχεία ότι πριν περίπου 4 δισεκατομμύρια χρόνια υπήρξε μία τεράστια πλημμύρα με θεόρατα κύματα στον γειτονικό πλανήτη.

Ο «κόκκινος» πλανήτης κάποτε είχε ποτάμια, λίμνες, θάλασσες, ωκεανούς και ίσως ζωή. Όμως, εδώ και πάρα πολύ καιρό ξεράθηκε και η ατμόσφαιρά του διέφυγε στο διάστημα, ενώ και η τεκτονική δραστηριότητά του σταμάτησε. Σήμερα πια είναι ένας νεκρός πλανήτης ή τουλάχιστον έτσι δείχνει εκ πρώτης όψεως.

Οι τελευταίες ενδείξεις για ηφαιστειακές εκρήξεις χρονολογούνται πριν από δυόμισι εκατομμύρια χρόνια. Όμως, μία νέα μελέτη από επιστήμονες εκτιμά -βασιζόμενη σε δορυφορικές εικόνες- ότι μία έκρηξη ηφαιστείου συνέβη στην περιοχή Cerberus Fossae πριν 53.000 (το νωρίτερο) έως 210.000 χρόνια (το αργότερο), χρονικό διάστημα μικρό για τα γεωλογικά δεδομένα. Αν αυτό όντως ισχύει, τότε πρόκειται για την πιο πρόσφατη γνωστή έκρηξη στον πλανήτη, η οποία ενισχύει την άποψη ότι κάτω από την επιφάνειά του υπάρχουν γιγάντια ηφαίστεια που μένουν σιωπηλά, αλλά κατά καιρούς εκρήγνυνται.

Η περιοχή Cerberus Fossae βρίσκεται κοντά στο μεγάλο ανενεργό ηφαίστειο Elysium Mons και σε μεγάλη απόσταση, περίπου 1.600 χιλιομέτρων, από τη σημερινή θέση του στατικού ρομποτικού γεωλόγου InSight της NASA. Η «καπνισμένη κάνη» που παραπέμπει σε ηφαίστειο, όπως φαίνεται από ψηλά, είναι μία μεγάλη ρωγμή, από όπου έχουν βγει στην επιφάνεια ηφαιστειακή τέφρα και σκόνη. Η όλη εικόνα θυμίζει τις πυροκλαστικές ροές ηφαιστειακής προέλευσης που υπάρχουν στη Γη.

Προερχόμενη από μάγμα βαθιά στα έγκατα, η έκρηξη μπορεί να έφθασε σε ύψος αρκετών χιλιομέτρων, πριν τα ηφαιστειακά υλικά πέσουν στο έδαφος. Η ποσότητα αυτών των υλικών εκτιμάται 100 φορές μεγαλύτερη από εκείνη που εκτινάχθηκε κατά την έκρηξη του ηφαιστείου της Αγίας Ελένης στις ΗΠΑ το 1980.

Το Insight, που έφθασε στον Άρη το 2018 και διαθέτει σεισμογράφο, έχει καταγράψει εκατοντάδες αρειανούς σεισμούς και έχει καταφέρει να εντοπίσει μόνο για δύο την τοποθεσία προέλευσής τους, ίσως όχι τυχαία στην περιοχή Cerberus Fossae. Αυτό ενισχύει τις υποψίες ότι οι εν λόγω σεισμοί μπορεί να σχετίζονται με την εκεί υπόγεια ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Μία άλλη μελέτη, από επιστήμονες των πανεπιστημίων Κορνέλ Νέας Υόρκης, Τζάκσον και Χαβάης, καθώς και του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA, εκτιμά -με βάση στοιχεία από το αμερικανικό ρομποτικό ρόβερ Curiosity- ότι κάποτε μία πλημμύρα αφάνταστου μεγέθους σάρωσε τον μεγάλο κρατήρα Γκέιλ στον ισημερινό του Άρη.

Η πλημμύρα, που σήκωσε πανύψηλα κύματα, πιθανώς προκλήθηκε από την πτώση αστεροειδούς στην περιοχή, τη συνακόλουθη τήξη των πάγων και τις κατοπινές καταρρακτώδεις βροχές πριν τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια. Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτονται σαφείς γεωλογικές ενδείξεις για τεράστιες πλημμύρες στον Άρη. Η μελέτη δορυφορικών εικόνων από ψηλά δεν είχε επιτρέψει κάτι τέτοιο έως τώρα, αλλά η επιτόπια έρευνα του ρόβερ έφερε στο φως περισσότερα δεδομένα.

Στο ερώτημα κατά πόσο τα νέα στοιχεία για τα ηφαίστεια και τις πλημμύρες αυξάνουν την πιθανότητα ζωής στον Άρη, απάντηση θα επιχειρήσει να δώσει το νέο ρομποτικό ρόβερ Perseverance της NASA, το οποίο εκτοξεύθηκε φέτος τον Ιούλιο και αναμένεται να φθάσει στον «κόκκινο» πλανήτη στις 18 Φεβρουαρίου 2021.

ΕΚΔΟΘΗΚΑΝ ΤΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΜΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΥ ΑΝΘΕΛΛΗΝΑ ΟΜΠΑΜΑ

ΕΚΔΟΘΗΚΑΝ ΤΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΜΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΥ ΑΝΘΕΛΛΗΝΑ ΟΜΠΑΜΑ «Η ΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΙΑΣ». ΕΚΕΙ ΤΟΝΙΖΕΙ: «Συντάσσομαι με τον Τζίμι Κάρτερ στην καταγγελία του εβραϊκού λόμπι και της δύναμης επιβολής του Ισραήλ πάνω στην αμερικανική κυβέρνηση. Ξεχωρίζω την Αμερικανική Επιτροπή Δημοσίων Υποθέσεων του Ισραήλ (AIPAC) ως μια ιδιαίτερα ολέθρια πέμπτη φάλαγγα. Η AIPAC παρακολουθεί στενά τους Αμερικανούς πολιτικούς για ακόμη και την πιο ήπια επίκριση του Ισραήλ και θα συγκεντρώσει την τεράστια οικονομική δύναμη της εβραϊκής κοινότητας για να καταστρέψει όποιον τους αντιστάθηκε. Αντισταθμίζει αυτές τις επικρίσεις με γενναιόδωρα ποσά φιλο-σημιτισμού, λέγοντας ότι θαύμαζε τους Εβραίους επειδή ήταν η πιο πολιτιστικά ΑΡΙΣΤΕΡΗ εθνοτική ομάδα στην Αμερική, ΕΚΤΟΣ από όταν επρόκειτο για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη. Ο Μπάιντεν ήταν πάντα γνωστός στους εβραϊκούς κύκλους ως ο «καλός μπάτσος» για το Ισραήλ, η Νεγροϊνδή Harris, η Χάρις, που επιλέχθηκε ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ από Εβραίους πολυεκατομμυριούχους για να είναι η υποψήφια σύντροφος του Biden, είναι μια ειλικρινής φανατική ΣΙΩΝΙΣΤΡΙΑ, που είχε μυστικές συναντήσεις με την AIPAC».

Ο ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΣ ΜΠΑΡΑΚ ΟΜΠΑΜΑ ΣΕ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ: «ΣΑΣ ΣΕΒΟΜΑΙ ΓΙΑΤΙ ΜΕ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΘΥΣΙΕΣ ΣΥΝΤΡΙΨΑΤΕ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΥ ΕΠΕΔΙΩΚΑΝ ΝΑ ΑΝΑΣΥΣΤΗΣΟΥΝ ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ».


Ο Ομπάμα Καταγγέλλει τον Εβραϊκό Έλεγχο στην Αμερικανική Πολιτική

«Η Γη της Επαγγελίας» στα Απομνημονεύματά του
(Μια αποκαλυπτικά ενδιαφέρουσα αυθεντική μαρτυρία)
.
ERIC STRIKER •Unz Review, 19 -11- 2020

Τα προεδρικά απομνημονεύματα του Μπαράκ Ομπάμα «H Γη της Επαγγελίας» έφτασε στα ράφια των βιβλιοπωλείων αυτή την εβδομάδα.

Στο βιβλίο, το οποίο προβλέπεται να είναι μια δική του ματιά στην οκταετή προεδρία του, συντάσσεται με τον Τζίμι Κάρτερ στην καταγγελία του εβραϊκού λόμπι και της δύναμης επιβολής του Ισραήλ πάνω στην αμερικανική κυβέρνηση.

Ο Ομπάμα ξεχωρίζει την Αμερικανική Επιτροπή Δημοσίων Υποθέσεων του Ισραήλ (AIPAC) ως μια ιδιαίτερα ολέθρια πέμπτη φάλαγγα. Σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο, η AIPAC παρακολουθεί στενά τους αμερικανούς πολιτικούς για ακόμη και την πιο ήπια επίκριση του Ισραήλ και θα συγκεντρώσει την τεράστια οικονομική δύναμη της εβραϊκής κοινότητας για να καταστρέψει όποιον τους αντιστάθηκε.

Η παρενόχληση (στον ίδιο) άρχισε αμέσως όταν, ως υποψήφιος για την προεδρία το 2008, επισκέφθηκε το Ισραήλ και έβαλε μια προσευχή στο Τείχος των Δακρύων. Οι Ισραηλινοί παραβίασαν τις δικές τους παραδόσεις για να αποσπάσουν την προσευχή του από τον τοίχο και να την δημοσιεύσουν.

Όταν έφτασε στο Λευκό Οίκο, συνειδητοποίησε ότι οι πολιτικοί που “επέκριναν την πολιτική του Ισραήλ πάρα πολύ δυνατά διακινδύνευαν να σημαδεύονται ως «αντίπαλοι του Ισραήλ» (και ενδεχομένως αντισημίτες) και βρίσκονταν αντιμέτωποι με ένα καλά χρηματοδοτούμενο αντίπαλο στις επόμενες εκλογές.”

Σε ένα άλλο επεισόδιο, Ο Ομπάμα γράφει ότι “Τηλέφωνα στον Λευκό Οίκο άρχισε να χτυπάνε μανιωδώς” όταν επέκρινε δημοσίως τους παράνομους οικισμούς του Ισραήλ στην Δυτική Όχθη. Όταν ο Μπενιαμίν Νετανιάχου εξέφρασε την αγανάκτησή του, η ομάδα εθνικής ασφάλειας του Ομπάμα βομβαρδίστηκε με κλήσεις και πιέσεις από διάσημους και ισχυρούς Εβραίους, συμπεριλαμβανομένου ενός ανώνυμου φιλελεύθερου Δημοκρατικού βουλευτή που στο βιβλίο περιγράφεται ως “εξαιρετικά ταραγμένος” από το αίτημα περιορισμού του οικισμού.

Ο Ομπάμα περιγράφει τη προεδρική θητεία του σημεία ως δύσκολη σε ορισμένα λόγω της πίεσης που υφίστατο μέσω ποικίλων οδών εντός των Ηνωμένων Πολιτειών κατά της διοίκησής του, η οποία του θύμισε “ότι οι φυσιολογικές πολιτικές διαφορές με έναν Ισραηλινό πρωθυπουργό επέφεραν ένα εσωτερικό πολιτικό κόστος.”

Ένας από τους στενότερους συμμάχους του Ομπάμα στη δημόσια ζωή, ο Ραμ Εμμανουέλ αναφέρεται επίσης στο βιβλίο. Ο Εμμάνουελ φέρεται να καταράστηκε τον Ομπάμα μετά από μια συνάντηση με τον Nετανιάχου, τον οποίο έκρινε πως ο Ομπάμα δεν σεβάστηκε.

Ο Ομπάμα αντισταθμίζει αυτές τις επικρίσεις με γενναιόδωρα ποσά φιλο-σημιτισμού, λέγοντας ότι θαύμαζε τους Εβραίους επειδή ήταν η πιο πολιτιστικά αριστερή εθνοτική ομάδα στην Αμερική, εκτός από όταν επρόκειτο για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη.

Με τον αντιπρόεδρο του Ομπάμα να ετοιμάζεται να αναλάβει τα καθήκοντά του, δεν υπάρχει κανένα σημάδι της εισερχόμενης κυβέρνησης Μπάϊντεν - Χάρις. Ο Μπάιντεν ήταν πάντα γνωστός στους εβραϊκούς κύκλους ως ο «καλός μπάτσος» για το Ισραήλ, ενώ ο Harris, η Χάρις, που επιλέχθηκε προσωπικά από Εβραίους πολυεκατομμυριούχους για να είναι η υποψήφια σύντροφος του Biden, είναι μια ειλικρινής φανατική σιωνίστρια που είχε μυστικές συναντήσεις με την AIPAC. Πολλές πολιτικές που εγκαινίασε ο Ντόναλντ Τραμπ — ένας από τους πιο προσκείμενος στο Ισραήλ προέδρους στην αμερικανική ιστορία — αναμένεται να συνεχιστούν υπό το νέο καθεστώς.

Ο Ομπάμα προτείνει τον πρώτο μουσουλμάνο ομοσπονδιακό δικαστή, 07 Σεπτεμβρίου 2016

Τον διορισμό του πρώτου μουσουλμάνου ομοσπονδιακού δικαστή στις Ηνωμένες Πολιτείες δρομολογεί ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Washington Post».

Συγκεκριμένα, την Τετάρτη ο πρόεδρος των ΗΠΑ κατονόμασε τον δικηγόρο Αμπίντ Ριάζ Κουρέσι (Abid Riaz Qureshi) -απόφοιτο των πανεπιστημίων Χάρβαρντ και Κορνέλ- ως υποψήφιο για τη θέση ομοσπονδιακού δικαστή στην περιφέρεια της Κολούμπια, η οποία και συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες δικαστικές θέσεις στις ΗΠΑ.

Εκεί υπηρετούσε και ο Μέρικ Γκάρλαντ, ο δικαστής που επέλεξε ο αμερικανός πρόεδρος ως υποψήφιο για να πληρώσει την κενή θέση στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας.

ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΡΑΜΑΖΑΝΙΟΥ
Ομπάμα: Οι διακρίσεις εναντίον μουσουλμάνων προσβάλλουν τις αμερικανικές αξίες

22|07|2016

Ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα χαιρέτησε χθες τη συνεισφορά των μουσουλμάνων μεταναστών στις Ηνωμένες Πολιτείες, τονίζοντας ότι κάθε προσπάθεια διάκρισης εναντίον της ισλαμικής πίστης καταλήγει προς όφελος των τρομοκρατών.

"Οι Αμερικανοί μουσουλμάνοι είναι τόσο πατριώτες, τόσο ενσωματωμένοι, τόσο Αμερικανοί, όσο και κάθε άλλα μέλη των Αμερικανικών οικογενειών", είπε ο Ομπάμα σε εκδήλωση στον Λευκό Οίκο για τον εορτασμό του Άιντ αλ Φιτρ, που σηματοδοτεί το τέλος του Ραμαζανιού.

"Είτε η οικογένειά σας έχει ζήσει εδώ επί γενεές είτε έχετε μόλις έρθει, είσαστε ένα σημαντικό μέρος του ιστού της χώρας μας", είπε.

Η κυβέρνηση του Ομπάμα έχει αντιμετωπίσει ιδιαίτερη κριτική για το σχέδιο της να υποδεχθεί ένα σύνολο 10.000 Σύρων προσφύγων φέτος, με μερικούς Ρεπουμπλικανούς να προειδοποιούν ότι μπορεί μεταξύ των υπάρχουν και φανατικοί ισλαμιστές μαχητές προσποιούμενοι τους πρόσφυγες.

Ενώ δεν κατονόμασε τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών για την προεδρία Ντόναλντ Τραμπ, ο Ομπάμα τόνισε ότι πολιτικές διάκρισης εναντίον των μουσουλμάνων προσβάλλουν "τις αξίες που ήδη κάνουν τη χώρα μας μεγάλη".

Ο Τραμπ, ο οποίος απόψε δίνει την μεγάλη του ομιλία στο συνέδριο των Ρεπουμπλικανών, είχε προτείνει μια προσωρινή απαγόρευση στην είσοδο μουσουλμάνων στη χώρα μετά από το μακελειό στο Σαν Μπερναρντίνο της Καλιφόρνιας, όπου ένας μουσουλμάνος Αμερικανός και η γυναίκα του σκότωσαν 14 άτομα.

"Επιπλέον, το να στοχεύουμε τους μουσουλμάνους Αμερικανούς τροφοδοτεί το ψέμα των τρομοκρατών όπως (το Ισλαμικό Κράτος) ότι η Δύση βρίσκεται κατά κάποιο τρόπο σε κατάσταση πολέμου με μια θρησκεία που περιλαμβάνει πάνω από ένα δισεκατομμύριο πιστούς", είπε ο Ομπάμα. "Αυτό δεν είναι και έξυπνη εθνική ασφάλεια", κατέληξε.

Η Πολιτική του Τρόμου

Θα πεθάνετε όλοι… ή αλλιώς «η πολιτική του τρόμου»

Ένα συμπέρασμα βγαίνει αβίαστα από ολόκληρη την συστημική ειδησεογραφία εδώ και μερικές εβδομάδες, κι αυτό είναι «να φοβόσαστε».

Μια ειδησεογραφία, προφανώς κατά παραγγελία, με απώτερο σκοπό την συσπείρωση γύρω από την κυβέρνηση, που σαν καλός πατερούλης κάνει τα πάντα για να μας προστατεύσει. Την μια από τους Τούρκους, την άλλη από τον κορονοϊό, κ.ο.κ. Προσοχή, δεν εννοώ σε καμιά περίπτωση πως ο κίνδυνος του ιού δεν είναι υπαρκτός. Κάθε άλλο. Και υπαρκτός είναι και ιδιαίτερα επικίνδυνος. Εκτός όμως από την μεγάλη ζημιά που προκαλεί στην οικονομία, στην κοινωνία, και στην ψυχολογία μας, αποτελεί και βούτυρο στο ψωμί των κυβερνώντων.

Ο ιός ήρθε σαν από «μηχανής θεός» προκειμένου κάποια συμφέροντα να κλείσουν δουλειές με την κυβέρνηση που σε άλλες πιο φυσιολογικές συνθήκες, θα ήταν σχεδόν αδύνατο. Κι εδώ μπαίνει ο ύποπτος ρόλος των συμβατικών ΜΜΕ, που από το πρωί μέχρι το βράδυ πουλάνε τρόμο.

Τρόμο ο οποίος απευθύνεται στο πρωτόγονο ένστικτο του μέσου πολίτη, που ανήμπορος να κατανοήσει τι του συμβαίνει, ανήμπορος να αμυνθεί, παραδίδεται άνευ όρων στους «ειδικούς» και στα παπαγαλάκια, που επί πληρωμή (αλλιώς δεν εξηγείται) έχουν γίνει βασιλικότεροι του βασιλέως φτάνοντας στο σημείο (ή σχεδόν) να προτείνουν μέχρι και στρατιωτικό νόμο, προκειμένου να μειωθούν τα κρούσματα. Την ίδια ώρα που η κυβέρνηση, εν μέσω λοκντάουν και ειδησεογραφικού μονοθεματικού μπλακάουτ περνάει νομοσχέδια που τους μόνους που ωφελούν είναι οι φίλα προσκείμενοι επιχειρηματίες.

Το ένστικτό μας ενδιαφέρεται αποκλειστικά και μόνο για την επιβίωση. Τίποτα άλλο.

Γι’ αυτό και ως οργανισμοί είμαστε προγραμματισμένοι να αποφεύγουμε με κάθε τρόπο τον κίνδυνο, από όπου κι αν προέρχεται. Και σαν απλοί πολίτες, χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις, χωρίς πλήρη και αντικειμενική ενημέρωση, γινόμαστε εύκολα θύματα της όποιας κρατικής προπαγάνδας και παραπληροφόρησης. Υπακούοντας άνευ όρων στους «ειδικούς» που λέγαμε, και στον πατερούλη πρωθυπουργό. Ακόμη κι εκείνοι που δεν «μασάνε» από τον ιό, ακόμη δηλαδή και όλοι εκείνοι οι πειραγμένοι «αρνητές», ακόμη κι αυτοί φοβούνται. Οχι τόσο την μόλυνση, όχι τόσο την κλεισούρα, όσο τα οικονομικά και επαγγελματικά αδιέξοδα. Την απώλεια δηλαδή του ελέγχου της ζωής και του μέλλοντός μας.

Βλέπετε τους επαγγελματίες σωτήρες μας, τους πολιτικάντηδες δηλαδή, να ανησυχούν για τη δική τους οικονομική κατάσταση; Μπα… δεν νομίζω. Είναι εξασφαλισμένοι, όσο ο φοβισμένος λαός τους ψηφίζει με δυο χέρια για να τον σώσουν. Εξάλλου τι έχουν να φοβηθούν; Την μη επανεκλογή τους; Εδώ ο Βαρουφάκης που κάποτε λατρεύονταν μετά μανίας, και στην συνέχεια έγινε ο αποδιοπομπαίος τράγος… συνεχίζει να πολιτεύεται, και μάλιστα ως αρχηγός κόμματος. Οπότε τι να λέμε;

Αυτός λοιπόν ο φόβος που έχουν οι κοινοί θνητοί, και που αφορά την οικονομική τους δυσπραγία, το μέλλον των παιδιών τους… αυτός ο φόβος που δεν αγγίζει τους κυβερνώντες, αυτό είναι και το βασικό τους όπλο στο να μας χειραγωγούν, μέσω μεσαζόντων opinion makers, και να νομοθετούν ό,τι τους καπνίσει για το καλό μας. Πως τα καταφέρνουν; Ευκολάκι…

Είμαστε κοινωνικά ζώα, και όταν φοβόμαστε στρεφόμαστε προς την αγέλη, την φυλή, την κυβέρνησή μας δηλαδή, που μας εκπροσωπεί και μας προστατεύει. Οσο πιο μεγάλη απειλή διαισθανθούμε ως άτομα, τόσο πιο πολύ στηριζόμαστε στους «σωτήρες» μας για να διατηρήσουμε τον έλεγχο της ζωής μας, τον οποίο μοιάζει να χάνουμε ως μονάδες. Και ένας βασικός τρόπος για να ανήκουμε σε μια μεγαλύτερη ομάδα, η οποία θα μας προστατεύσει, είναι να υιοθετήσουμε και να συμμορφωθούμε προς τις οδηγίες και τις επιθυμίες της. Ετσι ώστε να γίνουμε πλήρες μέλος της και να σωθούμε. Να επιβιώσουμε.

Σε γενικές γραμμές ο φόβος είναι κάτι καλό.

Σαν τον πυρετό ένα πράγμα, που μας βοηθάει στο να αντιληφθούμε κινδύνους και να τους αντιμετωπίσουμε. Σε εποχές κρίσης όμως, όπως η πανδημία που διανύουμε, ο φόβος μας κάνει εύπιστους και πρόθυμους να κάνουμε εκπτώσεις στα πιστεύω μας προκειμένου να σωθούμε. Γι’ αυτό και επαναλαμβάνω πως την ώρα που τα ΜΜΕ διαδίδουν τον τρόμο, την ώρα που φλερτάρουμε με το εγκεφαλικό κάθε φορά που καθόμαστε να δούμε τις ειδήσεις, οι επιτήδειοι πολιτικάντηδες τρίβουν τα χέρια τους κάνοντας δουλίτσες και εξυπηρετώντας ημέτερους.

Διότι «ο φόβος είναι ο θεμέλιος λίθος της κάθε κυβέρνησης» δεν το λέω εγώ, το έχει πει ο Τζον Ανταμς, ένας από τους «ιδρυτές» των ΗΠΑ.

Και πως μπορεί μια επιτήδεια κυβέρνηση (καλή της ώρα η σημερινή) να εκμεταλλευτεί τον φόβο;

Μέσω της επαναλαμβανόμενης προπαγάνδας. Μέσω των λευκών ψεμάτων.

Η συνεχής επανάληψη είναι μια γνωστή προπαγανδιστική μέθοδος που χρόνια τώρα χρησιμοποιείται για να διαδοθούν τα ψέματα σε μια κοινωνία και να διαιωνίζεται ο φόβος στα μέλη της.

Επαναλαμβάνοντας κάποια φραστικά κλισέ και κάποιες σκληρές εικόνες (εντατικές, διασωληνωμένος, φρέσκους τάφους, βαγόνια τρένων, κλπ), τα κατευθυνόμενα (και αδρά αμειβόμενα) ΜΜΕ μπορούν να παραλύσουν ολόκληρους πληθυσμούς, ακόμη και σε τεράστιες πιο αναπτυγμένες από την δική μας χώρες, μέσω του φόβου.

Και πάλι, δεν το λέω εγώ. Το έχει πει ο υπουργός Προπαγάνδας των Ναζί, ο Γιόζεφ Γκέμπελς, ο οποίος έλεγε πως η συνεχής επανάληψη μπορεί να πείσει την εύπλαστη μάζα ότι ένα τετράγωνο είναι στην πραγματικότητα κύκλος, ή αλλιώς «πες πες κάτι θα μείνει».

Κι αυτό που μένει στα καθ’ ημάς είναι ο φόβος.

Κάτι τέτοιο λοιπόν βλέπουμε να συμβαίνει όχι μόνο εδώ, αλλά και στην Ευρώπη, και στην Αμερική.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια βοηθάει αφάνταστα σε αυτό. Μια ο έντυπος τύπος, μια τα κανάλια, μια οι ραδιοσταθμοί και μια το ίντερνετ (με κύριο στοιχείο του τα σόσιαλ μίντια), και να πως ο φόβος διαχέεται παντού και σε χρόνο ντε τε, και να πως τα κυβερνητικά προστάγματα και οι κρυφές επιθυμίες των κερδοσκόπων φίλων της κυβέρνησης παίρνουν σάρκα και οστά, με αποτέλεσμα έναν φοβισμένο πολίτη, που όχι μόνο δεν αμφισβητεί το επίσημο αφήγημα, αλλά δεν έχει χρόνο και να ανακαλύψει τις υπόγειες βρομοδουλειές που οι διάφοροι υπουργοί διεκπεραιώνουν εν κρυπτώ, εν μέσω λοκντάουν, ακόμη και μέσω κοινοβουλευτικών τηλεδιασκέψεων… με δημοκρατικό άλλοθι δηλαδή.

Οπως συνέβη χθες, όπου περνάει εκτάκτως, εσπευσμένα και κυρίως «κρυφίως» από τη βουλή, με «τηλεδιάσκεψη» ολίγων συμμετεχόντων, ένα από τα σημαντικότερα νομοσχέδια που όμως θα αλλάξει άρδην το αεροπορικό τοπίο της Ελλάδας προς όφελος κάποιων ελάχιστων (κρατικοδίαιτων) επιχειρηματιών, και θα βάλει σε κίνδυνο την ασφάλεια των πτήσεων και το δημόσιο συμφέρον.

Το ακούσατε πουθενά; Μπα…

Τα καθεστωτικά ΜΜΕ ασχολούνταν με την (μούφα) «είδηση» πως τα κατοικίδια σπέρνουν τον κορονοϊό… προκαλώντας έναν νέο πονοκέφαλο σε όλους τους φιλόζωους, και δίνοντας πυρομαχικά σε όλους εκείνους που μισούν τα ζώα.

Ετσι λοιπόν έχει η κατάσταση. Κλειδωμένοι μέσα, να ενημερωνόμαστε από την μίσθαρνη δημοσιογραφία. Η οποία ως λαγός μας προετοιμάζει για τα μελλούμενα. Οπως π.χ. το τελευταίο «αφήγημα» των ΜΜΕ, πως έρχονται νέοι, πολύ πιο αυστηροί έλεγχοι στη Θεσσαλονίκη, ακόμη και με έρευνες αστυνομικών μέσα στα σπίτια για να διαπιστώνουν αν είμαστε μπουντρουμιασμένοι ή αν βγαίνουμε στις ταράτσες για πάρτι.

Υπάρχει άραγε κάποιος τρόπος αντίστασης στην κρατικά κατευθυνόμενη αυτή προπαγάνδα;

Υπάρχει, και λέγεται γνώση.

Βέβαια, γνώση χωρίς σωστή πληροφόρηση είναι άγνοια ή το χειρότερο ημιμάθεια.

Κι όπως γνωρίζουμε η ημιμάθεια είναι χειρότερη της αμάθειας.

Ακόμη και ο Πλάτωνας είχε πει πως η άγνοια είναι η ρίζα της δυστυχίας μας… ή κάπως έτσι. Και πότε στο παρελθόν είχαμε μεγαλύτερη άγνοια από σήμερα, που η συνολική γνώση αυξάνεται καθημερινά με γεωμετρική πρόοδο, με αποτέλεσμα μόνο κάποιοι σούπερ ειδικοί να την κατέχουν (στους επί μέρους τομείς της); Πότε η ενημέρωση ήταν τόσο μονομερής και μονοδιάστατη όσο σήμερα, που έχουμε 54 channels of shit on the tv to choose from… όπως πολύ σωστά τραγούδησε ο Ρότζερ Γουότερς;

Τι κάνουμε λοιπόν; Ανθρώπινο είναι, δεν λέω. Παραδινόμαστε άνευ όρων σε εκείνους που γνωρίζουν καλύτερα, σε εκείνους που μας φροντίζουν, που νομοθετούν για εμάς, αγνοώντας ότι απλά εκμεταλλεύονται τους φόβους μας προς ίδιον όφελος, και πως άθελά μας συνεισφέρουμε στη δυστυχία της κοινωνίας μέσω της ευπειθούς συμμόρφωσής μας στα τετελεσμένα που μας σερβίρουν.

Υπάρχει φως στο τούνελ;

Μπα δεν νομίζω… το σύστημα πάντα κερδίζει στο τέλος.

Η σκληρή πραγματικότητα πάντα νικάει την ελπίδα.

Ετσι είναι η ανθρώπινη φύση.

Αλλιώς θα ήμασταν για πάντα παιδιά.

Ο ΚΑΝΤ, Ο ΧΕΓΚΕΛ ΚΑΙ Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ

Είναι αλήθεια πως η έννοια της διαλεκτικής έχει υποστεί, μέσα στην ιστορία της φιλοσοφίας, μια απείρως πολλαπλή χρήση που όχι σπάνια περικλείει και κατάχρηση. Δεσπόζουσα ωστόσο παραμένει η εκτίμηση ότι η διαλεκτική εκφράζει τη δυνατότητα του ανθρώπου να λέγει τις έννοιες και να δια-λέγεται με αυτές. Επειδή όμως συμβαίνει οι έννοιες να αποτυπώνουν ή να απηχούν, στον ένα ή στον άλλο βαθμό, αντικειμενικές πραγματικότητες, το διαλέγεσθαι με έννοιες αναδύεται στην αισθητή προφάνεια του σκεπτόμενου ανθρώπου ως ένας διάλογος ανάμεσα στην εξωτερικότητα και την εσωτερικότητα, στην εαυτότητα και την ετερότητα, στο φαίνεσθαι και το Είναι· εν τέλει ανάμεσα στην ίδια τη φιλοσοφία ως αντικειμενική μέθοδο σκέψης και στην αυτo-επαλήθευσή της ως τέτοιας μεθόδου.

Από αυτή την άποψη, φιλοσοφία και πραγματικότητα εκφράζουν μια ενιαία κίνηση, που περιέχει αντιφάσεις και αποκλίσεις, διαφοροποιήσεις και ταυτότητες, διαμορφώσεις και παραμορφώσεις· στην αναλογία όμως που αυτή η κίνηση αναζητά την αλήθεια μέσα στην ολότητα, «αναδύεται στην ύπαρξη ως η έννοια που έχει αυτογνωσία, που έχει για αντικείμενο τον εαυτό της»[1], ήτοι αυτό-εξελίσσεται σε «απόλυτη δύναμη του Λόγου»[2] και πασχίζει να πείθει τους ανθρώπους να ακολουθούν το ενέργημά της και να βρίσκουν σ’ αυτό «τη δύναμη της επικοινωνίας»[3]. Έχει δε ιδιαίτερη σημασία η αναζήτηση επικοινωνιακής βάσης στην εργασία της έννοιας, διότι η εργασία τούτη θέτει προς έρευνα όχι μόνο το θετικό, το προφανές, το άμεσο ή το συγκεκριμένο, αλλά και το αρνητικό, το αδιόρατο, το απροσδιόριστο, το αφηρημένο. Αυτή η εργασία, κατά συνέπεια, πραγματοποιεί τη μοναδική δυνατότητα διαμεσολάβησης του θετικού από το αρνητικό ως το άλλο του εαυτού του, του απροσδιόριστου από το προσδιορισμένο του άλλο, του εσωτερικού από το εξωτερικό του εαυτού του κ.λπ.

Πρόκειται στ’ αλήθεια για μια Λογική διαμεσολάβηση που εκτυλίσσεται ως αλληλοπροσδιορισμός μορφής και περιεχομένου και ως αυτοκατανόηση του εαυτού μέσα από την ετερότητά του· έχοντας μια τέτοια βάση ως αφετηρία ο Χέγκελ επιχειρεί να αναδείξει το διαλεκτικό στοιχείο περνώντας σα θύελλα μέσα από τον Καντ[4]. Σε ένα επίπεδο γενικής κατίσχυσης της διαλεκτικής, η εγελιανή σκέψη ανα-γνωρίζει τη διαφορά ως αναφορά, ακόμη και αν η τελευταία μέσα στο περιβάλλον της αμεσότητας της διαφοράς δεν είναι ακόμα ευκρινής: ό,τι υπόκειται σε διαφοροποίηση, υφίσταται την εμπειρία της αυτο-αναφοράς, και ό,τι υπόκειται σε αυτο-αναφορά, υφίσταται την εμπειρία της διαφοροποίησης. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή το όλο δεν έρχεται σε ύπαρξη -και συνακόλουθα δεν μπορεί να συλλαμβάνεται- ως κάτι το άμεσα δεδομένο, ως ένα έτοιμο ολοκλκήρωμα αλήθειας, αλλά ως μια δυναμικά αυτό-αναπτυσσόμενη κατάσταση, της οποίας το ξεκίνημα και το τέλος, παρά τη χρονική διαδοχή τους, είναι Λογικοί όροι εν κινήσει· γίνονται δε προσιτοί στη γνώση μέσα από τον παλμό του εκάστοτε προσδιορισμού τους. Βρισκόμαστε λοιπόν εντός και εκτός μιας φιλοσοφικής πράξης που τελεί σε ένταση Λόγου και σε ρυθμό δια-Λόγου· γι’ αυτό και δεν εξαντλεί τα νοήματά της σε προτασιακές μορφές της τυπικής Λογικής.

Είμαστε εντός μιας τέτοιας φιλοσοφικής πράξης ως σκεπτόμενο υποκείμενο, το οποίο ενσαρκώνει δυνάμει τη ρεαλιστική πραγμάτωση του Λόγου· είμαστε συγχρόνως εκτός ως το υποκείμενο που ορέγεται τη γνώση και προσπαθεί να εισδύσει στον νοηματικό κόσμο του Λόγου μέσα από ό,τι πιστεύει ότι γνωρίζει ή ότι είναι, προκειμένου να φτάσει σε ό,τι ακόμα δεν γνωρίζει τι είναι. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, αυτό υποδηλώνει ότι η διαλεκτική άποψη της εγελιανής φιλοσοφίας είναι ευθέως αντίθετη με την εργαλειακή χρήση του Λόγου, γιατί η τελευταία αποδυναμώνει τη θεμελιώδη συνοχή της γνωσιακής σχέσης εν ονόματι μιας σχηματικής σύλληψης των αντικειμένων. Ενόσω η σκέψη εργάζεται με ακίνητες μορφές, δεν συνυπολογίζει την υπόρρητη αλληλονοηματοδότηση των μορφών εν γένει και συμφύρει την «αυτοπροσδιοριζόμενη διαφορά»[5] τους σε μια θεώρηση χωρισμού του συγκεκριμένου και διαχωρισμού των προσδιορισμών του[6]. Στην πράξη μια τέτοια εργαλειακή αποστράγγιση του Λόγου ανάγει σε «ύψιστο επίτευγμα» διαλεκτικής κατανόησης το γνωστό αποστεωμένο σχήμα: «θέση-αντίθεση-σύνθεση», που ορισμένοι όψιμοι αλλά και πρώιμοι αμπελοφιλόσοφοι, «εξειδικευμένοι» ουσιωδώς στις α-νοησίες της μαζικής κουλτούρας, αποδίδουν με πολύ ελαφρότητα στον Χέγκελ.

Η διαλεκτική για τον φιλόσοφο δεν αποτελεί απλώς εσωτερική υπόθεση της δικής του φιλοσοφίας αλλά και αποτελεσματικό τρόπο προσέγγισης του φιλοσοφικού στοχασμού συνολικά από τον Ηράκλειτο ως τον Καντ: η κριτική ανάγνωση της καντιανής φιλοσοφίας δεν τον εμποδίζει να απελευθερώνει όλη την εκρηκτική δύναμη που περικλείει το Εγώ σκέπτομαι (=ich denke) του Καντ και να την εντάσσει σε μια εξελικτική διαδικασία του ίδιου του φιλοσοφικώς σκέπτεσθαι· μια διαδικασία που επιχειρεί να αναδείξει ενδογενείς σχέσεις των φαινομένων ή των πραγμάτων και να αποκαταστήσει την ουσία τους ως εσωτερική αντιστοιχία ανάμεσα στη ρεαλιστική τους έκφραση και στην ιδεατή τους σύλληψη. Σε ένα τέτοιο περίπου περιβάλλον σκέψης η καντιανή άποψη της φιλοσοφίας αποτιμάται από τον Χέγκελ κυριολεκτικά ως μια «επανάσταση στον τρόπο σκέψης», η οποία οφείλει να ολοκληρώνεται. Η ολοκλήρωσή της συνάπτεται με την αναγκαιότητα να εγκαθίσταται μέσα στη ζωή ένας κόσμος του γνωρίζειν που μεθοδικά κατανοεί τα πράγματα μέσω κρίσεων, συλλογισμών και δια-Λογικών συνθέσεων. Η ριζοσπαστικοποίηση του τρόπου σκέψης συνίσταται στο να αναζητήσει το μεθοδικό ξεκίνημα της φιλοσοφίας όχι σε αυτό που άμεσα φαίνεται να είναι το πραγματικό, αλλά στην αναφορική σχέση του υποκειμένου προς αυτό το φαινομενικό Είναι: η πραγματικότητα δεν στέκεται άτεγκτα εδώ για να κατευθύνει τη δική μας μέθοδο γνώσης, αλλά αποτελεί μια τροπικότητα αυτής της μεθόδου· δηλαδή υποσημαίνει τρόπους να θέτουμε ή να παραθέτουμε τα πράγματα.

Ξεκινώντας από μια τέτοια αφετηρία, ο Καντ καλλιεργεί το πνεύμα της κρτικής του Λόγου και αποφαίνεται πως ο κόσμος δεν αποτελείται, ιδωμένος ευρύτερα, από αντικείμενα αλλά από υποκείμενα, έτσι ώστε η αντικειμενικότητα (Objektivität) να προσδιορίζεται ως εκείνο που μπορεί και πρέπει να κατανοείται από το υποκείμενο. Εκ πρώτης όψεως μια τέτοια θέση παραπέμπει στην ανυπόθετη ανατίμηση της υποκειμενικότητας μέσα από την προβολή της κριτικής του Λόγου και την αντίστοιχη γνωσιμότητα του κόσμου: ό,τι δείχνει να καθιδρύεται ως μια επιστημονικά τεκμηριωμένη αντικειμενικότητα δεν είναι παρά ο δυνατός κόσμος της μέγιστης αξιωματικά ταυτότητας του υποκειμένου που ανταποκρίνεται στο συστατικό και συστηματικό ενεργείν αυτής τούτης της σκέψης μας. Η τελευταία δεν τελεί σε ανεπίκαιρη αντί-θεση (Entgegensetzung) με τον κόσμο αλλά συνιστά την αποφασιστική του «επένδυση»: όσο πιο επιστημονικά θεμελιώνεται αυτός τόσο υπόκειται στην ισχύ της «επένδυσης» που εκφράζει. Γι’ αυτό, το να παραβλέπουμε ότι τα αντικείμενα του κόσμου και μάλιστα του κόσμου των επιστημών δεν είναι φυσικά δεδομένα αλλά προϊόντα της δικής μας σκεπτικής δραστηριότητας, σημαίνει για τον Καντ ότι έχουμε εγκλείσει το πνεύμα μας σε ένα δογματικό σχήμα Λόγου και σκέψης, το οποίο δεν μας επιτρέπει να αναπροσδιορίζουμε τα πράγματα ως πνευματικά επιτεύγματα, ως νοούμενα∙ έτσι αναγκαζόμαστε να τους δίνουμε μια αρχέγονη νοηματικά προτεραιότητα που από τη φύση τους δεν την έχουν. Από εδώ αφορμάται ο φιλόσοφος για να απορρίψει χωρίς δεύτερη συζήτηση την αντίληψη που θέλει τον άνθρωπο να απεικονίζει στην tabula rasa της ψυχής του έναν εξωτερικά επιβαλλόμενο ή εκπορευόμενο κόσμο. Η ανθρώπινη σκέψη, απεναντίας, χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι ενεργεί πάντοτε θεμελιακά και εγγυάται μια ενότητα, χάρη στην οποία «οι όροι της δυνατότητας της εμπειρίας εν γένει είναι συγχρόνως όροι της δυνατότητας των αντικειμένων της εμπειρίας»[7].

Πράγματι, ο Καντ συλλαμβάνει την ενότητα ως την καθολική ενέργεια του νοείν που συνοδεύει όλες τις παραστάσεις της συνείδησης και της αυτοσυνείδησης. Αυτή η καθολική ενέργεια εγκατοικεί εντός της Λογικής ανάπτυξης των σχέσεων του υποκειμένου προς το αντικείμενο ή τον κόσμο και είναι πάντοτε δομική σύνθεση, η οποία τίθεται ως προϋπόθεση Λογικής διαφορετικότητας. Εάν, δε, λάβουμε υπόψη πως η ενέργεια αυτή που δομεί τη σύνθεση είναι η κατηγορία και πως ο αριθμός και το γένος των κατηγοριών συγκροτήθηκε από τον φιλόσοφο με μια αυστηρή μέθοδο, τότε μπορούμε να κατανοούμε καλύτερα γιατί η νεότερη διαλεκτική φιλοσοφία έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον πίνακα αυτών των κατηγοριών: κανείς σχεδόν δεν αμφισβητεί ότι η καντιανή σύλληψη των κατηγοριών, αν και δεν εκπληρώνει τους όρους μιας διαλεκτικής συγκρότησης της σκέψης, αποτέλεσε βασικό σημείο εκκίνησης για τον νεωτερικό φιλοσοφικό στοχασμό. Συμβαίνει στ’ αλήθεια οι κατηγορίες να παραμένουν στατικές, σταθερές και αναλλοίωτες μορφές Λογικών συνθέσεων∙ δεν παύουν όμως να μεθερμηνεύουν για τον Καντ τις απαιτήσεις του πνεύματος και κατ’ επέκταση να εκφράζουν τους μόνους δυνατούς τρόπους για να εισχωρεί αυτό στην κατανόηση των πραγμάτων και να ταξινομεί τις διαφοροποιήσεις που μας δίνουν οι εποπτείες. Απ’ αυτή την άποψη, οι κατηγορίες λογίζονται a priori μορφές της νόησης, ήτοι καθαρές έννοιες, οι οποίες συνάγονται μεν από τις διάφορες λογικές κρίσεις, προορίζονται όμως να καθιστούν ικανή την ανθρώπινη σκέψη να αντιλαμβάνεται ή να κατανοεί τις άμεσα προσλαμβανόμενες ποιότητες ως σύμφυτες με την ουσία και την αλληλοδιαδοχή των φαινομένων ως μια αιτιακή αλληλοδιαδοχή.

Αδιαμφισβήτητη, στη συνάφεια τούτη, παραμένει η εκτίμηση πως η θεωρία περί των κατηγοριών στοχεύει στην αντικατάσταση της παραδοσιακής μεταφυσικής και των οντολογικών της θεωρήσεων από μια υπερβατολογική οντολογία. Η καντιανή φιλοσοφία, με θεμέλιο το σύστημα των κατηγοριών, φιλοδόξησε να ανοίξει νέους δρόμους στη σκέψη του νεωτερικού ανθρώπου∙ γι’ αυτό και προσέφερε μια μέθοδο έρευνας που δεν συνδέεται με την αναζήτηση των πρώτων αιτίων [=θεός-αιώνιες νομοτέλειες κ.λπ.] αλλά με την ανάδειξη και κατοχύρωση της εσωτερικής ανάγκης του πνεύματος να αναζητά τους αιτιακούς νόμους στους Λογικούς όρους της εμπειρίας ή της γνώσης μας για την πραγματικότητα. Παρά λοιπόν την ανελαστικότητα του συστήματος των κατηγοριών και την απουσία διαλεκτικών διεργασιών επιχείρησε να θέσει το πρόβλημα της σχέσης νόησης και εποπτείας, έστω και αν το έθεσε στη βάση της εξωτερικής αντίθεσης και του ετερογενούς χαρακτήρα τους, ήτοι της μη-αναγωγιμότητάς τους. Ό,τι όμως δεν μπορούσε ακόμα να αποδείξει ή τουλάχιστο να καταδείξει επαρκώς ο Καντ, το προέτασσε ως υπόθεση διασκεπτικής ικανότητας∙ έτσι διέκρινε πως ο ανθρώπινος νους θα μπορούσε, υπό ορισμένους όρους, να προϋποθέτει μια νοητική κατάσταση, μια αρχέγονη μορφή νόησης, η οποία θα τον καθιστούσε ικανό να εμβαθύνει σε αυτό που αποτελεί αντικείμενο της σκέψης του. Τούτο δείχνει πως, ακόμη και αν δεν πρόβαλλε άμεσα το αίτημα για την εννοιακή [=ενδολογική] ενότητα νόησης και εποπτείας, έμμεσα αναδείκνυε την αναγκαιότητα προβολής και επεξεργασίας αυτού του αιτήματος. Από αυτή την αναγκαιότητα αφορμάται ο Χέγκελ για να υποστηρίξει με παρρησία στην επιστήμη της Λογικής πως ο Καντ μας προσέφερε τις «πιο βαθιές και ορθές εννοιακές συλλήψεις», ανάγοντας σε ουσία της έννοιας την ενότητα, η οποία είναι «αρχέγονα-συνθετική ενότητα της κατάληψης»[8], ήτοι την ενότητα της αυτοσυνείδησης που συναρμόζει την ετερότητα δεδομένων παραστάσεων και η οποία «απαιτεί να προχωρήσει κανείς στη φορά της σκέψης [και] πάνω από την ψιλή παράσταση της σχέσης, στην οποία βρίσκεται το Εγώ και η διάνοια ή οι έννοιες προς ένα πράγμα και προς τις ιδιότητές του ή προς τα συμβεβηκότα»[9].

Εδώ ο Χέγκελ αναγνωρίζει, μεταξύ άλλων, τη μεγάλη συμβολή του Καντ στη συγκρότηση, μέσω του εννοιακού χαρακτήρα των κατηγοριών, μιας αντικειμενικής εγκυρότητας των δυνατών συλλήψεων της διάνοιας και περαιτέρω ενός εξίσου αντικειμενικού προσδιορισμού των υποκειμενικών παραστάσεων. Πρόκειται στην πράξη για τη συγκρότηση της υποκειμενικότητας υπό τη μορφή του Εγώ που πραγματώνει μια πρώτη μορφή της έννοιας στη γενικότητά της. Τούτο σημαίνει πιο συγκεκριμένα ότι πραγματώνει την ταυτότητά του ως ικανότητα του Εαυτού να σκέπτεται εν πολλοίς τον εαυτό του μέσα από την ικανότητα να σκέπτεται την έννοια του πράγματος ως το δικό του νοηματικό περιεχόμενο. Γι’ αυτό, ενόσω είναι σε θέση να αναλαμβάνει αυτό το περιεχόμενο, γίνεται αυτό-αναφορά του εαυτού μέσω του εαυτού ή κατανοητικό Εγώ: δηλαδή το Εγώ που δεν ξεχωρίζει τον εαυτό του από την έννοια ως την καθολική μορφή ή καθολική αυτοσυνείδηση εν γένει[10]. Ετούτη όμως η κατά Καντ εννοιακή ενότητα είναι απλώς μια συνθετική ενότητα, η οποία περιορίζεται να νομοθετεί εξωτερικά και να επιφυλάσσει στο Λόγο το καθήκον να επιτελεί μια κάποια λειτουργική και όχι τη γενετική ή οργανική επικοινωνία Είναι και σκέψης, με αποτέλεσμα η έννοια να μην υπερβαίνει την τάξη ενός περατού ή εξαρτημένου μεγέθους[11]. Να γιατί ο Χέγκελ θεωρεί την καντιανή ενότητα ένα μόνο πρώτο επίτευγμα, ένα πρόπλασμα διαλεκτικής σκέψης, και όχι το επίτευγμα της ολοκληρωμένης της έκφρασης: στο επίπεδο της συνθετικής ενότητας συμβαίνει πράγματι η σκέψη να ερμηνεύει τον κόσμο με βάση αυτό που η ίδια μπορεί να συλλαμβάνει υπό τη δομή του σκεπτόμενου υποκειμένου, ενώ το ζητούμενο είναι τούτο: η ίδια, κατά τη γραμμή του εν λόγω υποκειμένου που είναι γιατί γνωρίζει τι είναι, να πραγματοποιείται ως η μεθοδική κατανόηση της ενυπάρχουσας μέσα στα πράγματα Λογικής τους κίνησης∙ ήτοι ως ο Λόγος της μεθ-όδου ή ως η κατανοητική σκέψη (begreifendes Denken) που γνωσιο-οντο-λογικά πλέον παριστά την ενότητα του υποκειμένου με το αντικείμενο να είναι η καθίδρυση του Εαυτού υπό την μορφή της αυτό-επανάκτησης της εννοιακής ή νοηματικής του ολότητας.

Εν τέλει η καντιανή έννοια της διαλεκτικής εμφανίζεται συστηματικά στην περιοχή της υπερβατολογικής Λογικής και μάλιστα στη δεύτερη υποδιαίρεσή της που φέρει τον τίτλο: υπερβατολογική διαλεκτική. Εδώ παρουσιάζεται να αντιστοιχεί στη Λογική της φαινομενικότητας[12], κατά την οποία η κανονιστική λειτουργία του Λόγου επιχειρεί να ανασκευάσει τους σοφιστικούς συλλογισμούς και να προχωρήσει δίχως την προηγούμενη επεξεργασία της εμπειρίας, δηλαδή υπερβαίνοντάς την, στη γνώση των υπερβατικών φαινομένων τα οποία η νόηση μπορεί μόνο να σκέπτεται. Κατ’ αυτό το πνεύμα όμως, η διαλεκτική στον Καντ, σε αντίθεση με τον Χέγκελ, συνδέεται με εξωτερικούς, καθαρά τυπικούς ή μορφικούς όρους του Λόγου και χρησιμοποιείται για να υπερβαίνει ο τελευταίος τις κανονιστικές του τάσεις ενότητας για χάρη της απόλυτης ενότητάς του∙ γι’ αυτό και δεν κατορθώνει παρά να αναπαράγει τη Λογική των αντιφάσεων και πάντοτε να αποβαίνει ένα «άπειρο μηδέν»[13]. Το κοινό στοιχείο ωστόσο και στους δύο φιλοσόφους είναι πως η διαλεκτική μεταφράζει σε γλώσσα την ολότητα των γεγονότων ή των πραγμάτων ως φαινομένων και καθιστά την έννοια του όλου πηγή φανέρωσης νοημάτων ή, πράγμα που είναι το ίδιο, ελευθεριακή δύναμη ενός μεθοδικού δια-λέγεσθαι που μας γνωρίζει με τον πιο «επικίνδυνο» θησαυρό του σκέπτεσθαι κατανοητικά.
----------------------------------
[1] Γκ. Χέγκελ, Επιστήμη της Λογικής: η Διδασκαλία περί της Έννοιας, εισαγωγή-μτφρ.-σχόλια Δημ. Τζωρτζόπουλος, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2005, σ. 624.
[2] Ό.π., σ.625.
[3] Fr. Nietzsche, Nachgelassene Fragmente 1884-1885 [KSA (=Kritische Studien Ausgabe) 11], de Gruyter Berlin/New York 19882 , σ.486.
[4] Γκ. Χέγκελ, Επιστήμη της Λογικής: η Διδασκαλία περί της Ουσίας, εισαγωγή-μτφρ.-σχόλια Δημ. Τζωρτζόπουλος, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1998, σ.27.
[5] Γκ. Χέγκελ, Φαινομενολογία του πνεύματος Ι, εισαγωγή-μτφρ.-σχόλια Δημ. Τζωρτζόπουλος, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα-Γιάννινα 1993, σ. 136.
[6] Γκ. Χέγκελ, Η Διδασκαλία περί της Έννοιας, όπ., σ. 212.
[7] I. Kant, Kritik der reinen Vernunft B 197/A 158.
[8] Γκ. Χέγκελ, Η Διδασκαλία περί της Έννοιας, όπ., σ. 125.
[9] Ό.π., σσ. 125-126.
[10] Ό.π., σ. 124.
[11] Ό.π., σ.140.
[12] I. Kant ό.π. Β 349.
[13] Γκ. Χέγκελ, Η Διδασκαλία περί της Έννοιας, όπ., σσ. 140-142.

ΠΛΑΤΩΝ: Πολιτεία (522d-524a)

[522d] Παγγέλοιον γοῦν, ἔφην, στρατηγὸν Ἀγαμέμνονα ἐν ταῖς τραγῳδίαις Παλαμήδης ἑκάστοτε ἀποφαίνει. ἢ οὐκ ἐννενόηκας ὅτι φησὶν ἀριθμὸν εὑρὼν τάς τε τάξεις τῷ στρατοπέδῳ καταστῆσαι ἐν Ἰλίῳ καὶ ἐξαριθμῆσαι ναῦς τε καὶ τἆλλα πάντα, ὡς πρὸ τοῦ ἀναριθμήτων ὄντων καὶ τοῦ Ἀγαμέμνονος, ὡς ἔοικεν, οὐδ᾽ ὅσους πόδας εἶχεν εἰδότος, εἴπερ ἀριθμεῖν μὴ ἠπίστατο; καίτοι ποῖόν τιν᾽ αὐτὸν οἴει στρατηγὸν εἶναι;Ἄτοπόν τιν᾽, ἔφη, ἔγωγε, εἰ ἦν τοῦτ᾽ ἀληθές.
[522e] Ἄλλο τι οὖν, ἦν δ᾽ ἐγώ, μάθημα ἀναγκαῖον πολεμικῷ ἀνδρὶ θήσομεν λογίζεσθαί τε καὶ ἀριθμεῖν δύνασθαι;
Πάντων γ᾽, ἔφη, μάλιστα, εἰ καὶ ὁτιοῦν μέλλει τάξεων ἐπαΐειν, μᾶλλον δ᾽ εἰ καὶ ἄνθρωπος ἔσεσθαι.
Ἐννοεῖς οὖν, εἶπον, περὶ τοῦτο τὸ μάθημα ὅπερ ἐγώ;
Τὸ ποῖον;
[523a] Κινδυνεύει τῶν πρὸς τὴν νόησιν ἀγόντων φύσει εἶναι ὧν ζητοῦμεν, χρῆσθαι δ᾽ οὐδεὶς αὐτῷ ὀρθῶς, ἑλκτικῷ ὄντι παντάπασι πρὸς οὐσίαν.
Πῶς, ἔφη, λέγεις;
Ἐγὼ πειράσομαι, ἦν δ᾽ ἐγώ, τό γ᾽ ἐμοὶ δοκοῦν δηλῶσαι. ἃ γὰρ διαιροῦμαι παρ᾽ ἐμαυτῷ ἀγωγά τε εἶναι οἷ λέγομεν καὶ μή, συνθεατὴς γενόμενος σύμφαθι ἢ ἄπειπε, ἵνα καὶ τοῦτο σαφέστερον ἴδωμεν εἰ ἔστιν οἷον μαντεύομαι.
Δείκνυ᾽, ἔφη.
Δείκνυμι δή, εἶπον, εἰ καθορᾷς, τὰ μὲν ἐν ταῖς [523b] αἰσθήσεσιν οὐ παρακαλοῦντα τὴν νόησιν εἰς ἐπίσκεψιν, ὡς ἱκανῶς ὑπὸ τῆς αἰσθήσεως κρινόμενα, τὰ δὲ παντάπασι διακελευόμενα ἐκείνην ἐπισκέψασθαι, ὡς τῆς αἰσθήσεως οὐδὲν ὑγιὲς ποιούσης.
Τὰ πόρρωθεν, ἔφη, φαινόμενα δῆλον ὅτι λέγεις καὶ τὰ ἐσκιαγραφημένα.
Οὐ πάνυ, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἔτυχες οὗ λέγω.
Ποῖα μήν, ἔφη, λέγεις;
Τὰ μὲν οὐ παρακαλοῦντα, ἦν δ᾽ ἐγώ, ὅσα μὴ ἐκβαίνει [523c] εἰς ἐναντίαν αἴσθησιν ἅμα· τὰ δ᾽ ἐκβαίνοντα ὡς παρακαλοῦντα τίθημι, ἐπειδὰν ἡ αἴσθησις μηδὲν μᾶλλον τοῦτο ἢ τὸ ἐναντίον δηλοῖ, εἴτ᾽ ἐγγύθεν προσπίπτουσα εἴτε πόρρωθεν. ὧδε δὲ ἃ λέγω σαφέστερον εἴσῃ. οὗτοί φαμεν τρεῖς ἂν εἶεν δάκτυλοι, ὅ τε σμικρότατος καὶ ὁ δεύτερος καὶ ὁ μέσος.
Πάνυ γ᾽, ἔφη.
Ὡς ἐγγύθεν τοίνυν ὁρωμένους λέγοντός μου διανοοῦ. ἀλλά μοι περὶ αὐτῶν τόδε σκόπει.
Τὸ ποῖον;
Δάκτυλος μέν που αὐτῶν φαίνεται ὁμοίως ἕκαστος, καὶ [523d] ταύτῃ γε οὐδὲν διαφέρει, ἐάντε ἐν μέσῳ ὁρᾶται ἐάντ᾽ ἐπ᾽ ἐσχάτῳ, ἐάντε λευκὸς ἐάντε μέλας, ἐάντε παχὺς ἐάντε λεπτός, καὶ πᾶν ὅτι τοιοῦτον. ἐν πᾶσι γὰρ τούτοις οὐκ ἀναγκάζεται τῶν πολλῶν ἡ ψυχὴ τὴν νόησιν ἐπερέσθαι τί ποτ᾽ ἐστὶ δάκτυλος· οὐδαμοῦ γὰρ ἡ ὄψις αὐτῇ ἅμα ἐσήμηνεν τὸ δάκτυλον τοὐναντίον ἢ δάκτυλον εἶναι.
Οὐ γὰρ οὖν, ἔφη.
Οὐκοῦν, ἦν δ᾽ ἐγώ, εἰκότως τό γε τοιοῦτον νοήσεως οὐκ [523e] ἂν παρακλητικὸν οὐδ᾽ ἐγερτικὸν εἴη.
Εἰκότως.
Τί δὲ δή; τὸ μέγεθος αὐτῶν καὶ τὴν σμικρότητα ἡ ὄψις ἆρα ἱκανῶς ὁρᾷ, καὶ οὐδὲν αὐτῇ διαφέρει ἐν μέσῳ τινὰ αὐτῶν κεῖσθαι ἢ ἐπ᾽ ἐσχάτῳ; καὶ ὡσαύτως πάχος καὶ λεπτότητα ἢ μαλακότητα καὶ σκληρότητα ἡ ἁφή; καὶ αἱ ἄλλαι αἰσθήσεις ἆρ᾽ οὐκ ἐνδεῶς τὰ τοιαῦτα δηλοῦσιν; ἢ [524a] ὧδε ποιεῖ ἑκάστη αὐτῶν· πρῶτον μὲν ἡ ἐπὶ τῷ σκληρῷ τεταγμένη αἴσθησις ἠνάγκασται καὶ ἐπὶ τῷ μαλακῷ τετάχθαι, καὶ παραγγέλλει τῇ ψυχῇ ὡς ταὐτὸν σκληρόν τε καὶ μαλακὸν αἰσθανομένη;
Οὕτως, ἔφη.
Οὐκοῦν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀναγκαῖον ἔν γε τοῖς τοιούτοις αὖ τὴν ψυχὴν ἀπορεῖν τί ποτε σημαίνει αὕτη ἡ αἴσθησις τὸ σκληρόν, εἴπερ τὸ αὐτὸ καὶ μαλακὸν λέγει, καὶ ἡ τοῦ κούφου καὶ ἡ τοῦ βαρέος, τί τὸ κοῦφον καὶ βαρύ, εἰ τό τε βαρὺ κοῦφον καὶ τὸ κοῦφον βαρὺ σημαίνει;

***
[522d] Ολότελα λοιπόν καταγέλαστο στρατηγό αποδείχνει κάθε φορά ο Παλαμήδης τον Αγαμέμνονα στις τραγωδίες. Ή δεν έχεις προσέξει που λέει πως αυτός βρήκε τον αριθμό και με τη βοήθειά του όρισε τις τάξεις του στρατοπέδου στο Ίλιο και μέτρησε τα πλοία κι όλα τ᾽ άλλα, σα να ήταν πριν αδύνατο να μετρηθούν και σα να μην ήξερε, καθώς φαίνεται, ο Αγαμέμνων ούτε πόσα πόδια είχε, αφού δεν ήξερε να μετρά; Και μά την αλήθεια, ποιάν ιδέα θα σχημάτιζες για έναν τέτοιο στρατηγό;
Όχι βέβαια πολύ κολακευτική, αν είναι αληθινό αυτό.
[522e] Ώστε δεν θα ορίσομε άλλο απαραίτητο μάθημα για τον στρατηγό την αριθμητική και τον λογαριασμό;
Παρά κάθε άλλο μάλιστα απαραίτητο, αν θέλει τουλάχιστο να καταλαβαίνει και το παραμικρότερο από την τακτική, ή μάλλον και άνθρωπος απλώς να είναι.
Συμμερίζεσαι λοιπόν αυτή την αντίληψη που έχω εγώ γι᾽ αυτό το μάθημα;
Ποιάν αντίληψη;
[523a] Σα να μου φαίνεται πως είναι από κείνα που ζητούμε κι έχει από τη φύση την ιδιότητα να οδηγεί προς τη νόηση, κανείς όμως δεν το χρησιμοποιεί σωστά, αν και είναι παρά κάθε άλλο ικανότερο να τραβά την ψυχή προς τη νόηση της ουσίας.
Πώς το εννοείς αυτό;
Θα προσπαθήσω να σου δώσω να καταλάβεις την ιδέα μου· μόνο να παρακολουθείς σα θεατής μαζί μου όσο εγώ θα κάνω με τον εαυτό μου το ξεχώρισμα, ποιά είναι εκείνα που οδηγούν εκεί που λέμε και ποιά δεν είναι, και να μου λες τη γνώμη σου, αν συμφωνείς ή όχι μαζί μου, για να δούμε καθαρότερα κι αυτό αν είναι καθώς εγώ τα φαντάζομαι.
Δείχνε μού τα λοιπόν.
Σου δείχνω λοιπόν, αν το βλέπεις και συ, πως, από κείνα που αντιλαμβανόμαστε [523b] με τις αισθήσεις, μερικά δεν έχουν ανάγκη να προσκαλέσουν και τη νόηση για να τα εξετάσει, γιατί τους αρκεί και μονάχη η αίσθηση να τα ξεχωρίσει, ενώ άλλα απεναντίας ζητούν μ᾽ επιμονή να κάμει την επέμβασή της και η νόηση, γιατί η αίσθηση τίποτα το σωστό δεν καταφέρνει μαζί τους.
Θα εννοείς βέβαια όσα φαίνονται από μακριά και σα σκιογραφημένα.
Δεν το πέτυχες σωστά εκείνο που θέλω να πω.
Ποιά λοιπόν εννοείς;
Εκείνα που δεν προκαλούν την επέμβαση της νόησης είναι όσα δεν γεννούν [523c] σύγχρονα και μιαν αντίθετη αίσθηση· όσα όμως καταλήγουν σ᾽ αυτό τα θεωρώ πως προκαλούν την επέμβαση, επειδή η αίσθηση δεν ξεχωρίζει αν κάτι είναι αυτό που δείχνεται ή ολωσδιόλου το αντίθετό του, αδιάφορο αν ενεργεί από κοντά ή από μακριά. Μα έτσι θα εννοήσεις καλύτερα αυτό που λέγω: νά, λέμε, τρία δάχτυλα, το μικρό, το δεύτερο και το μεσιανό.
Πάει καλά.
Έχε υπόψη σου πως μιλώ για δάχτυλα που τα βλέπομε από κοντά, και πρόσεξε τώρα σε τούτο που θα σου πω γι᾽ αυτά.
Ποιό;
Όμοιο δάχτυλο φαίνεται το καθέν᾽ απ᾽ αυτά και [523d] απ᾽ αυτή την άποψη καμιά διαφορά δεν υπάρχει, αν φαίνεται στη μέση ή στην άκρη, αν είναι είτε άσπρο είτε μαύρο, είτε παχύ είτε λιγνό, είτε ό,τι άλλο τέτοιο. Επειδή σ᾽ όλες αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι αναγκασμένη η ψυχή των πολλών ανθρώπων να ερωτήσει τη νόηση τί πράγμα είναι το δάχτυλο· γιατί ποτέ η όραση δεν της έδειξε το δάχτυλο να είναι σύγχρονα και το αντίθετο από το δάχτυλο.
Όχι βέβαια.
Ώστε πολύ φυσικό είναι σ᾽ αυτή την περίσταση τίποτα [523e] να μην προσκαλεί ούτε να ξεσηκώνει τη νόηση.
Φυσικό.
Αλλά άραγε η όψη κρίνει αρκετά καλά για το μέγεθος και τη μικρότητά τους και καθόλου δεν την ενδιαφέρει αν είναι το ένα τους στη μέση και το άλλο στην άκρη; Το ίδιο και η αφή για το πάχος και τη λεπτότητα ή για τη μαλακότητα και τη σκληρότητα; Και οι άλλες αισθήσεις δεν τα φανερώνουν άραγε όχι αρκετά ικανοποιητικά όλ᾽ αυτά; Ή [524a] δεν ενεργεί έτσι η καθεμιά τους: η αίσθηση πρώτα η ορισμένη για το σκληρό είναι αναγκαστικά ορισμένη και για το μαλακό και ειδοποιεί την ψυχή πως αισθάνεται το ίδιο πράγμα και ως σκληρό και ως μαλακό;
Μάλιστα αυτό συμβαίνει.
Δε θα ήταν λοιπόν αναγκασμένη η ψυχή σ᾽ αυτές τις περιστάσεις να βρίσκεται σε απορία, τί τάχα να᾽ ναι εκείνο που της φανερώνει αυτή η αίσθηση ως σκληρό, αφού το ίδιο το λέγει και μαλακό, και τί είναι το βαρύ και το αλαφρό, αφού η ίδια η αίσθηση της παρουσιάζει και το βαρύ αλαφρό και το αλαφρό βαρύ;