Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2021

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Φιλοκτήτης (219-253)

ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
ἰὼ ξένοι,
220 τίνες ποτ᾽ ἐς γῆν τήνδε ναυτίλῳ πλάτῃ
κατέσχετ᾽ οὔτ᾽ εὔορμον οὔτ᾽ οἰκουμένην;
ποίας πάτρας ἂν ἢ γένους ὑμᾶς ποτε
τύχοιμ᾽ ἂν εἰπών; σχῆμα μὲν γὰρ Ἑλλάδος
στολῆς ὑπάρχει προσφιλεστάτης ἐμοί·
225 φωνῆς δ᾽ ἀκοῦσαι βούλομαι· καὶ μή μ᾽ ὄκνῳ
δείσαντες ἐκπλαγῆτ᾽ ἀπηγριωμένον,
ἀλλ᾽ οἰκτίσαντες ἄνδρα δύστηνον, μόνον,
ἐρῆμον ὧδε κἄφιλον κακούμενον,
φωνήσατ᾽, εἴπερ ὡς φίλοι προσήκετε.
230 ἀλλ᾽ ἀνταμείψασθ᾽· οὐ γὰρ εἰκὸς οὔτ᾽ ἐμὲ
ὑμῶν ἁμαρτεῖν τοῦτό γ᾽ οὔθ᾽ ὑμᾶς ἐμοῦ.
ΝΕ. ἀλλ᾽, ὦ ξέν᾽, ἴσθι τοῦτο πρῶτον, οὕνεκα
Ἕλληνές ἐσμεν· τοῦτο γὰρ βούλῃ μαθεῖν.
ΦΙ. ὦ φίλτατον φώνημα· φεῦ τὸ καὶ λαβεῖν
235 πρόσφθεγμα τοιοῦδ᾽ ἀνδρὸς ἐν χρόνῳ μακρῷ.
τίς σ᾽, ὦ τέκνον, προσέσχε, τίς προσήγαγεν
χρεία; τίς ὁρμή; τίς ἀνέμων ὁ φίλτατος;
γέγωνέ μοι πᾶν τοῦθ᾽, ὅπως εἰδῶ τίς εἶ.
ΝΕ. ἐγὼ γένος μέν εἰμι τῆς περιρρύτου
240 Σκύρου· πλέω δ᾽ ἐς οἶκον· αὐδῶμαι δὲ παῖς
Ἀχιλλέως, Νεοπτόλεμος. οἶσθα δὴ τὸ πᾶν.
ΦΙ. ὦ φιλτάτου παῖ πατρός, ὦ φίλης χθονός,
ὦ τοῦ γέροντος θρέμμα Λυκομήδους, τίνι
στόλῳ προσέσχες τήνδε γῆν; πόθεν πλέων;
245 ΝΕ. ἐξ Ἰλίου τοι δὴ τανῦν γε ναυστολῶ.
ΦΙ. πῶς εἶπας; οὐ γὰρ δὴ σύ γ᾽ ἦσθα ναυβάτης
ἡμῖν κατ᾽ ἀρχὴν τοῦ πρὸς Ἴλιον στόλου.
ΝΕ. ἦ γὰρ μετέσχες καὶ σὺ τοῦδε τοῦ πόνου;
ΦΙ. ὦ τέκνον, οὐ γὰρ οἶσθά μ᾽ ὅντιν᾽ εἰσορᾷς;
250 ΝΕ. πῶς γὰρ κάτοιδ᾽ ὅν γ᾽ εἶδον οὐδεπώποτε;
ΦΙ. οὐδ᾽ ὄνομα τοὐμὸν οὐδὲ τῶν κακῶν κλέος
ᾔσθου ποτ᾽ οὐδέν, οἷς ἐγὼ διωλλύμην;
ΝΕ. ὡς μηδὲν εἰδότ᾽ ἴσθι μ᾽ ὧν ἀνιστορεῖς.

***
ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Α! α!
Ποιοί ᾽σαστε, ξένοι εσείς, που πιάσατε
220 με καράβι σ᾽ αυτό τον τόπο, που είναι
χωρίς λιμάνια κι έρμος απ᾽ ανθρώπους;
Ποιά την πατρίδα, ποιά να πω γενιά σας
χωρίς να γελαστώ; βέβαια το σχήμα
της φορεσιάς, το πιο μου αγαπημένο,
ελληνικό ειναι· μα θέλω ν᾽ ακούσω
και τη φωνή. Αχ, μη σας παίρνει ο φόβος,
μην ξαφνιάζεστε που άγριος έτσι δείχνω,
μα σπλαχνιστείτε αυτόν τον δύστυχο άντρα,
μονάχον, έρμο κι έτσι δίχως φίλο
και μιλήστε του — αν ήρθατε σα φίλοι.
230 Μα αποκριθείτε· και σωστό δεν είναι
αυτό καν από σας να μην πετύχω,
καθώς και γω αν σε σας το ίδιο δεν κάμω.
ΝΕΟ. Μα μάθε πρώτ᾽ αυτό· ναι, Έλληνες, ξένε,
είμαστε, γιατί αυτό θέλεις να ξέρεις.
ΦΙΛ. Ω μυριοπόθητη λαλιά! Κι αχ, πού ηταν
να διαβούν τόσα χρόνια για ν᾽ ακούσω
τον ήχο σου ξανά από στόμα ανθρώπου!
Ποιά σ᾽ έφερε, ποιά σ᾽ άραξε, παιδί μου,
ανάγκη εδώ; ποιά αιτία, ποιός σπλαχνικός μου
αγέρας; πες μου τα όλ᾽ αυτά, να ξέρω
ποιός είσαι. ΝΕΟ. Εγώ γεννήθηκα στη Σκύρο
240 και γυρνώ στην πατρίδα· τ᾽ όνομά μου
Νεοπτόλεμος, γιος του Αχιλλέα. Νά, που όλα
τα ᾽μαθες τώρα. ΦΙΛ. Ω πολυαγαπημένου
παιδί πατέρα κι απ᾽ αγαπημένο
τόπο, του γέρου Λυκομήδη θρέμμα,
πώς ήρθες κι από πού σ᾽ αυτά τα μέρη;
ΝΕΟ. Ότι κι έφτασα τώρα ίσια από την Τροία.
ΦΙΛ. Πώς είπες; μα δεν είχες ακλουθήσει
μαζί απ᾽ αρχής το στόλο μας στην Τροία.
ΝΕΟ. Ήσουν λοιπόν και συ μαζί των τότε;
ΦΙΛ. Μα δεν ξέρεις, παιδί, ποιόν βλέπεις μπρος σου;
ΝΕΟ. Πώς θες να ξέρω άνθρωπο που ως τώρα
250 ποτέ δεν είδα; ΦΙΛ. Μα ουδέ τ᾽ όνομά μου
δεν άκουσες λοιπόν ποτέ, ούτε λόγο
κανένα για τα πάθη που με λιώσαν;
ΝΕΟ. Τίποτ᾽ απ᾽ όλ᾽ αυτά, σου λέω, δεν ξέρω.

ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (6.1-6.71)

Ραψωδία Ζ' - Ἕκτορος καὶ Ἀνδρομάχης ὁμιλία

Τρώων δ᾽ οἰώθη καὶ Ἀχαιῶν φύλοπις αἰνή·
πολλὰ δ᾽ ἄρ᾽ ἔνθα καὶ ἔνθ᾽ ἴθυσε μάχη πεδίοιο
ἀλλήλων ἰθυνομένων χαλκήρεα δοῦρα,
μεσσηγὺς Σιμόεντος ἰδὲ Ξάνθοιο ῥοάων.
Αἴας δὲ πρῶτος Τελαμώνιος, ἕρκος Ἀχαιῶν, 5
Τρώων ῥῆξε φάλαγγα, φόως δ᾽ ἑτάροισιν ἔθηκεν,
ἄνδρα βαλὼν ὃς ἄριστος ἐνὶ Θρῄκεσσι τέτυκτο,
υἱὸν Ἐϋσσώρου, Ἀκάμαντ᾽ ἠΰν τε μέγαν τε.
τόν ῥ᾽ ἔβαλε πρῶτος κόρυθος φάλον ἱπποδασείης,
ἐν δὲ μετώπῳ πῆξε, πέρησε δ᾽ ἄρ᾽ ὀστέον εἴσω 10
αἰχμὴ χαλκείη· τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψεν.
Ἄξυλον δ᾽ ἄρ᾽ ἔπεφνε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης
Τευθρανίδην, ὃς ἔναιεν ἐϋκτιμένῃ ἐν Ἀρίσβῃ
ἀφνειὸς βιότοιο, φίλος δ᾽ ἦν ἀνθρώποισι·
πάντας γὰρ φιλέεσκεν ὁδῷ ἔπι οἰκία ναίων. 15
ἀλλά οἱ οὔ τις τῶν γε τότ᾽ ἤρκεσε λυγρὸν ὄλεθρον
πρόσθεν ὑπαντιάσας, ἀλλ᾽ ἄμφω θυμὸν ἀπηύρα,
αὐτὸν καὶ θεράποντα Καλήσιον, ὅς ῥα τόθ᾽ ἵππων
ἔσκεν ὑφηνίοχος· τὼ δ᾽ ἄμφω γαῖαν ἐδύτην.
Δρῆσον δ᾽ Εὐρύαλος καὶ Ὀφέλτιον ἐξενάριξε· 20
βῆ δὲ μετ᾽ Αἴσηπον καὶ Πήδασον, οὕς ποτε νύμφη
νηῒς Ἀβαρβαρέη τέκ᾽ ἀμύμονι Βουκολίωνι.
Βουκολίων δ᾽ ἦν υἱὸς ἀγαυοῦ Λαομέδοντος
πρεσβύτατος γενεῇ, σκότιον δέ ἑ γείνατο μήτηρ·
ποιμαίνων δ᾽ ἐπ᾽ ὄεσσι μίγη φιλότητι καὶ εὐνῇ, 25
ἡ δ᾽ ὑποκυσαμένη διδυμάονε γείνατο παῖδε.
καὶ μὲν τῶν ὑπέλυσε μένος καὶ φαίδιμα γυῖα
Μηκιστηϊάδης καὶ ἀπ᾽ ὤμων τεύχε᾽ ἐσύλα.
Ἀστύαλον δ᾽ ἄρ᾽ ἔπεφνε μενεπτόλεμος Πολυποίτης·
Πιδύτην δ᾽ Ὀδυσεὺς Περκώσιον ἐξενάριξεν 30
ἔγχεϊ χαλκείῳ, Τεῦκρος δ᾽ Ἀρετάονα δῖον.
Ἀντίλοχος δ᾽ Ἄβληρον ἐνήρατο δουρὶ φαεινῷ
Νεστορίδης, Ἔλατον δὲ ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·
ναῖε δὲ Σατνιόεντος ἐϋρρείταο παρ᾽ ὄχθας
Πήδασον αἰπεινήν. Φύλακον δ᾽ ἕλε Λήϊτος ἥρως 35
φεύγοντ᾽· Εὐρύπυλος δὲ Μελάνθιον ἐξενάριξεν.
Ἄδρηστον δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος
ζωὸν ἕλ᾽· ἵππω γάρ οἱ ἀτυζομένω πεδίοιο,
ὄζῳ ἔνι βλαφθέντε μυρικίνῳ, ἀγκύλον ἅρμα
ἄξαντ᾽ ἐν πρώτῳ ῥυμῷ αὐτὼ μὲν ἐβήτην 40
πρὸς πόλιν, ᾗ περ οἱ ἄλλοι ἀτυζόμενοι φοβέοντο,
αὐτὸς δ᾽ ἐκ δίφροιο παρὰ τροχὸν ἐξεκυλίσθη
πρηνὴς ἐν κονίῃσιν ἐπὶ στόμα· πὰρ δέ οἱ ἔστη
Ἀτρεΐδης Μενέλαος, ἔχων δολιχόσκιον ἔγχος.
Ἄδρηστος δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα λαβὼν ἐλίσσετο γούνων· 45
«ζώγρει, Ἀτρέος υἱέ, σὺ δ᾽ ἄξια δέξαι ἄποινα·
πολλὰ δ᾽ ἐν ἀφνειοῦ πατρὸς κειμήλια κεῖται,
χαλκός τε χρυσός τε πολύκμητός τε σίδηρος,
τῶν κέν τοι χαρίσαιτο πατὴρ ἀπερείσι᾽ ἄποινα,
εἴ κεν ἐμὲ ζωὸν πεπύθοιτ᾽ ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.» 50
Ὣς φάτο, τῷ δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἔπειθε·
καὶ δή μιν τάχ᾽ ἔμελλε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν
δώσειν ᾧ θεράποντι καταξέμεν· ἀλλ᾽ Ἀγαμέμνων
ἀντίος ἦλθε θέων, καὶ ὁμοκλήσας ἔπος ηὔδα·
«ὦ πέπον, ὦ Μενέλαε, τίη δὲ σὺ κήδεαι οὕτως 55
ἀνδρῶν; ἦ σοὶ ἄριστα πεποίηται κατὰ οἶκον
πρὸς Τρώων; τῶν μή τις ὑπεκφύγοι αἰπὺν ὄλεθρον
χεῖράς θ᾽ ἡμετέρας, μηδ᾽ ὅν τινα γαστέρι μήτηρ
κοῦρον ἐόντα φέροι, μηδ᾽ ὃς φύγοι, ἀλλ᾽ ἅμα πάντες
Ἰλίου ἐξαπολοίατ᾽ ἀκήδεστοι καὶ ἄφαντοι.» 60
Ὣς εἰπὼν ἔτρεψεν ἀδελφειοῦ φρένας ἥρως,
αἴσιμα παρειπών· ὁ δ᾽ ἀπὸ ἕθεν ὤσατο χειρὶ
ἥρω᾽ Ἄδρηστον· τὸν δὲ κρείων Ἀγαμέμνων
οὖτα κατὰ λαπάρην· ὁ δ᾽ ἀνετράπετ᾽, Ἀτρεΐδης δὲ
λὰξ ἐν στήθεσι βὰς ἐξέσπασε μείλινον ἔγχος. 65
Νέστωρ δ᾽ Ἀργείοισιν ἐκέκλετο μακρὸν ἀΰσας·
«ὦ φίλοι ἥρωες Δαναοί, θεράποντες Ἄρηος,
μή τις νῦν ἐνάρων ἐπιβαλλόμενος μετόπισθε
μιμνέτω, ὥς κε πλεῖστα φέρων ἐπὶ νῆας ἵκηται,
ἀλλ᾽ ἄνδρας κτείνωμεν· ἔπειτα δὲ καὶ τὰ ἕκηλοι 70
νεκροὺς ἂμ πεδίον συλήσετε τεθνηῶτας.»

***
Των Τρώων και των Αχαιών ο αγώνας εμονώθη·
και απ᾽ τα δυο μέρη ως έριχναν τα χαλκοφόρ᾽ ακόντια,
πολύν καιρόν κυμάτισεν η μάχη στην πεδιάδα,
που κλείουν με τες όχθες των ο Ξάνθος και ο Σιμόεις.
5 Πρώτος, το μέγα στήριγμα των Αχαιών, ο Αίας
έσπασε Τρώων φάλαγγα και οι σύντροφοι αναπνεύσαν,
που εκτύπησ᾽ έναν των Θρακών εξαίσιον πολεμάρχον,
τον υψηλόν Ακάμαντα, λαμπρόν υιόν του Ευσσώρου.
Στον κώνον τον εκτύπησε της περικεφαλαίας
10 κι εμπήχθη μες στο μέτωπο κι επέρασεν η λόγχη
το κόκαλο· κι εσκέπασε τους οφθαλμούς του σκότος.
Τον Τευθρανίδην Άξυλον ο ανδρείος Διομήδης
φονεύει, που στην εύμορφην Αρίσβην κατοικούσε,
πάμπλουτος, κοσμαγάπητος, διότι ως είχε επάνω
15 στον δρόμον την οικίαν του, φιλοξενούσεν όλους.
Αλλ᾽ απ᾽ αυτούς τότε κανείς δεν πρόβαλε το στήθος
δια να τον σώσει, αλλά και αυτόν και τον ακόλουθόν του
Καλήσιον, που στο πλάγι του τους ίππους κυβερνούσε,
έστειλε κάτω από την γην η λόγχη του Τυδείδη.
20 Αφού τον Δρήσον γύμνωσε και αντάμα τον Οφέλτιν
ο Ευρύαλος, στον Αίσηπον και Πήδασον εχύθη,
που ᾽χε γεννήσ᾽ η Ναϊάς, η νύμφη Αβαρβαρέη,
του αψόγου Βουκολίωνος, που τέκνον ήταν πρώτο
του θείου Λαομέδοντος από κρυφήν μητέρα·
25μως έβοσκε τα πρόβατα κοιμήθη με την νύμφη
και δύο τέκνα δίδυμα του γέννησεν εκείνη·
αυτών των δύο νέκρωσε τ᾽ ανδρειωμένα μέλη
ο Μηκιστηάδης κι έπειτα και τ᾽ άρματα τους πήρε.
Φονεύει τον Αστύαλον ο ανδρείος Πολυποίτης
30μκαι τον Περκώσιον λόγχισε Πιδύτην ο Οδυσσέας·
τον θείον Αρετάονα ο Τεύκρος· και μ᾽ ακόντι
τον Άβληρον ο Αντίλοχος επήρε Νεστορίδης·
η ορμή του Αγαμέμνονος τον Έλατον, ανδρείον
απ᾽ την υψηλήν Πήδασον, που βρέχει ο Σατνιόεις.
35 Τον Φύλανον που έφευγεν ο Λήιτος φονεύει
και τον Μελάνθιον έριξεν η λόγχη του Ευρυπύλου·
και ζωντανόν τον Άδραστον η ανδρειά του Μενελάου
έπιασεν· ότι τ᾽ άλογα στον κάμπο ξαφνισμένα
σ᾽ ένα μυρίκι εσκόνταψαν κι εσπάσαν το τιμόνι
40 της άμαξας στην άκρη του, κι ετρέχαν προς την πόλιν,
εκεί που πλήθος άλλο ανδρών εφεύγαν τρομασμένοι·
εκείνος στον τροχόν σιμά ροβόλησε απ᾽ τον θρόνον
επίστομα στα χώματα, και αυτού κοντά του εστήθη
ο Ατρείδης ο Μενέλαος με το μακρύ κοντάρι.
45 Τον έπιασε απ᾽ τα γόνατα και ικέτευσεν εκείνος:
«Πάρε με, Ατρείδη, ζωντανόν και λάβε αντάξια λύτρα·
απείρους έχει θησαυρούς ο πλούσιος μου πατέρας·
έχει χρυσάφι, χάλκωμα και σίδερο εργασμένο,
κι απ᾽ όλα πλουσιοπάροχα θα σου προσφέρει δώρα,
50 αν μάθει που ᾽μαι ζωντανός στων Αχαιών τα πλοία».
Είπε· και του επράυνε στα στήθη την καρδίαν·
και θα τον επαράδιδεν εις τον ακόλουθόν του
στα πλοία να τον πάρει ευθύς, αλλ᾽ έτρεξε ο αδελφός του
σιμά του και του φώναξε: «Μενέλαε, καλέ μου,
55 τι κάμνεις; Την ζωήν τους συ λυπείσαι; Ναι τωόντι
οι Τρώες εις το σπίτι σου πολύ καλό σού κάμαν·
κανείς από τον όλεθρον, στα χέρια μας αν πέσει,
να μη σωθεί ποτέ· μηδέ τ᾽ αγόρι, που ᾽ναι ακόμη
μέσα στα σπλάχνα της μητρός, να μη σωθεί και όλοι
60 άταφοι και άφαντοι ας χαθούν οι κάτοικοι της Τροίας».
Οι ορθοί του λόγοι εγύρισαν την γνώμην του αδελφού του,
και με το χέρι εμάκρυνε τον Άδραστον· και ο πρώτος
Ατρείδης τον επλήγωσε στο βάθος της λαπάρας·
και ως έπεσε τ᾽ ανάσκελα, τον πάτησεν ο Ατρείδης
65 στο στήθος κι έξω ανέσπασε το φράξινο κοντάρι.
Και ο Νέστωρ μεγαλόφωνα προς τους Αργείους είπε:
«Ήρωες, φίλοι Δαναοί, θεράποντες του Άρη,
τώρα δια λάφυρα κανείς οπίσω ας μη ξεμείνει,
δια να γυρίσει με πολλά στα γρήγορα καράβια,
70 αλλ᾽ άνδρες ας φονεύομε· κατόπι με ησυχίαν
τα λείψανα θα γδύσετε στρωμένα στην πεδιάδα».

Η στέρηση είναι τυφλή;

Η στέρηση της ανιδιοτελούς αγάπης, ήδη από την βρεφική και παιδική ηλικία τείνει να καθορίζει και να διαμορφώνει τις μετέπειτα ενήλικες σχέσεις ενός ατόμου. Δημιουργεί δηλαδή τα θεμέλια πάνω στα οποία το άτομο θα σχηματίζει εικόνα για τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του.

Έτσι, ένα παιδί που έχει στερηθεί την αγάπη από τους φροντιστές του για αυτό που είναι, και αγαπιέται μόνο για τα επιτεύγματά του, τείνει να πιστεύει ότι χωρίς αυτά, είναι κενό και ανάξιο αγάπης. Αυτή η πίστη ενεργοποιεί ένα αίσθημα ανεπάρκειας, το οποίο το ενήλικο άτομο μάχεται, μέσα από την υπερπροσπάθεια να λάβει αγάπη.

Το αίσθημα ανεπάρκειας, λοιπόν, δημιουργεί την πεποίθηση ότι δεν είμαι άξιος της αγάπης του άλλου, παρά μόνο όταν αυτή έρχεται μέσα από κόπο.

Όμως, όταν προσπαθώ τόσο πολύ να αποδείξω αυτό που είμαι, είναι σαν να επιβεβαιώνω σε εμένα και τον άλλον ότι δεν αξίζω μια αυθόρμητη, ειλικρινή αγάπη.

Αυτό οδηγεί συχνά σε ψυχική εξάντληση, το οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται ως προσωπική αποτυχία. Έτσι, όταν αυτό που έχω μάθει είναι να δίνω, και όταν δεν έχω κάτι άλλο να δώσω, τότε, αποσύρομαι απογοητευμένος, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να σχετίζομαι.

Στην πραγματικότητα, η εξάντληση προκύπτει από το γεγονός ότι συνδέομαι με τον άλλον με το «πεινασμένο» - στερημένο τμήμα του εαυτού μου, και όχι ως όλον. Το στερημένο αυτό κομμάτι το θρέφει η ελπίδα ότι θα το ταΐσει η αγάπη του άλλου. Αφήνει δηλαδή την ευτυχία του στα χέρια κάποιου άλλου.

Όσο πιο πεινασμένο είναι αυτό το κομμάτι, τόσο πιο τυφλό είναι, και στερείται της ικανότητας να αξιολογήσει τις επιμέρους συνθήκες. Έτσι, αγνοεί αν ο σημαντικός- άλλος είναι ένας άνθρωπος που όντως μπορεί να με αγαπήσει, παρά επικεντρώνεται στο να μου καλύψει το συναισθηματικό κενό.

Αυτό συχνά καθιστά το άλλο άτομο μη κατάλληλο να με αγαπήσει για αυτό που είμαι, γεγονός που επιβεβαιώνει την αναξιότητά μου απέναντι στην αγάπη του άλλου, και την εικόνα που έχω πλάσει ήδη για τον εαυτό μου.



Η στέρηση της ανιδιοτελούς αγάπης δημιουργεί σκέψεις αναξιότητας, οι οποίες πυροδοτούν ένα αίσθημα ανεπάρκειας, το οποίο οδηγεί σε μια συμπεριφορά υπερποσπάθειας. Η υπερπροσπάθεια από μόνη της δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για μία «αγάπη μετά κόπων», αντίληψη στην οποία δεν υπάρχει καμία ανιδιοτέλεια.

Μερικά από τα μοτίβα που χρησιμοποιούνται σε τέτοια άτομα, και λειτουργούν και ως προϋποθέσεις, είναι τα εξής:

1. Η στέρηση της ανιδιοτελούς αγάπης, δημιουργεί την πίστη ότι η αγάπη είναι κάτι για το οποίο πρέπει να μοχθήσω. Πρέπει, στη ουσία, να αποδείξω ότι αξίζω να με αγαπήσει κάποιος, αφού δεν πιστεύω ότι μπορεί να με αγαπήσει απλά για αυτό που είμαι. Εν τέλει, θέλω να αποδείξω στον άλλον πόσο σημαντική είμαι στην ζωή του, ώστε να πάρω εικόνα εαυτού μέσα από αυτόν, και εν τέλει να γίνω έτσι και εγώ σημαντική για εμένα.

2. Συνήθως κάνω επιλογή συντρόφων που καθιστούν την αγάπη δύσκολη και ταιριάζουν στο πρότυπο των σχέσεων που έχω μάθει να αναπτύσσω από μικρή ηλικία. Αυτό το πρότυπο σχέσεων χαρακτηρίζεται από την ανάγκη μου να είμαι άξιος του θαυμασμού του άλλου, πράγμα το οποίο ενεργοποιεί μία συμπεριφορά άξια να λάβει θαυμασμό. π.χ. Αν έχω μάθει ότι η μητέρα μου με αποδέχεται όταν είμαι φροντιστικός προς την ίδια, αλλά όχι όταν είμαι φροντιστικός απέναντι στον εαυτό μου, μαθαίνω ότι για να κερδίσω την αγάπη, θα πρέπει να φροντίζω συνέχεια τον σημαντικό-άλλο, γιατί αλλιώς θα με εγκαταλείψει (όχι απαραίτητα σαν φυσική παρουσία, αλλά σίγουρα θα με εγκαταλείψει συναισθηματικά).

Το πόσο σημαντικός είμαι εγώ για τον σημαντικό- άλλο, ως παιδί, μεταφράζεται στο πόση αξία έχω εγώ ως άνθρωπος. Και εγώ δέχομαι είτε να είμαι πολύ σημαντικός για τον άλλον είτε να είμαι απών. Δεν δέχομαι ενδιάμεσες καταστάσεις, αφού θρέφομαι μέσα από την ανάγκη του θαυμασμού.

Εν τέλει, όμως, η ανάγκη να με θαυμάσει ο σημαντικός-άλλος «ναυαγεί» είτε επειδή το «τέλειο προσωπείο μου» δεν είναι αρκετό για αυτόν, είτε επειδή έχω κουραστεί, λόγω της ψυχικής κόπωσης που φέρνει η υπερπροσπάθεια της αποδοχής, και αποσύρομαι. Και τις 2 περιπτώσεις τις αντιλαμβάνομαι ως προσωπική ευθύνη, η οποία διεγείρει ένα αίσθημα ανεπάρκειας. Έτσι, επιβεβαιώνω τον κόσμο μου, και τις πεποιθήσεις που έχω εγώ για τον εαυτό μου, αφού η ανάγκη για επιβεβαίωση του κόσμου όπως τον ξέρω είναι μεγαλύτερη από την ανάγκη μου να διαμορφώσω μία ισότιμη σχέση.

3. Όταν ο αποδέκτης της αγάπης μου, μου την ανταποδώσει, δεν αναγνωρίζω τον εαυτό μου μέσα σε μία τέτοια κατάσταση, αφού το μη γνώριμο τείνει να καθίσταται και μη ελκυστικό (όσο επώδυνο κι αν μπορεί να είναι αυτό). Μία τέτοια συνθήκη μαρτυρά την δυσκολία αποδοχής μιας ισότιμης αγάπης λόγω της πεποίθησης ότι δεν την αξίζω.

4. Μόνο όταν πονέσω πολύ, αρχίζω να αμφισβητώ αυτό που πιστεύω ότι γνωρίζω, και είμαι διατεθειμένος να χάσω τον εαυτό μου προκειμένου να τον ξαναβρώ με νέους, πιο ίσους, όρους. Ο κάθε άνθρωπος αφυπνίζεται στο δικό του χρόνο, με το δικό του ρυθμό και σε συγκεκριμένο βαθμό ψυχικής δυσφορίας. Πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζουν οι πρωταρχικές σχέσεις που έχει αναπτύξει το άτομο ως παιδί.

Οι σχέσεις αυτές καθιστούν, λιγότερο ή περισσότερο, διαθέσιμο το ερέθισμα μιας πιο υγιούς σχέσης. Π.χ. Όταν υπάρχει μία μητέρα που αναμένει το παιδί της να εκπληρώσει όλες τις προσωπικές της επιθυμίες, τότε το παιδί μπαίνει σε μία διαδικασία απόδειξης της αξίας του. Ωστόσο, εάν ο πατέρας αγαπάει το παιδί του για αυτό που είναι, και το δείχνει έμπρακτα, το παιδί γνωρίζει ότι δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος αλληλεπίδρασης, και ξέρει ότι έχει τη δυνατότητα να διαλέξει τι θέλει να διαιωνίσει.

Ωστόσο, δύσκολα αναπληρώνεται το κενό από την απουσία της ανιδιοτελούς αγάπης της μητέρας. Οπότε, η δυνατότητα της επιλογής αποκτάται σε ένα μεταγενέστερο στάδιο ηλικιακής ανάπτυξης, συχνά στην ενήλικη ζωή μέσα από την ψυχοθεραπεία, όπου το άτομο καλείται να έρθει αντιμέτωπο με τον εαυτό του.

Εν τέλει, ίσως το να προσπαθούμε να γινόμαστε κάθε μέρα καλύτεροι για εμάς και τους άλλους δεν είναι από μόνο του “κακό”, άλλωστε ποιος δεν αρέσκεται στο να λαμβάνει θαυμασμό;

Αλλά το ερώτημα είναι: “τι σημαίνει για εμένα όταν δεν το πετυχαίνω αυτό; Πόσο μου κοστίζει, και τι εικόνα εαυτού παίρνω μέσα από αυτό; Κατά πόσο μου επιτρέπω να υπάρχω έξω από τα επιτεύγματά μου, και έξω από τον θαυμασμό των άλλων”;

Η ζωή δεν πρέπει να καθορίζεται από κανένα τραύμα, αλλά από την ουσία που υπάρχει μέσα μας

Δεν υπάρχει κανένας μας που δεν έχει υποστεί τραύμα σε οποιοδήποτε επίπεδο.

• Σωματικό

• Συναισθηματικό

• Ψυχικό

• Νοητικό

Τραύματα από την παιδική, από την εφηβική ηλικία, ακόμα κι από την ενήλικη ζωή μας. Από εμπειρίες, από λάθος ή σωστούς ανθρώπους, από σχέσεις, ακόμα και τραύματα από θραύσματα κι απόηχους άλλων ανθρώπων κοινωνιών και καταστάσεων.

Παρατηρούμε πως παρόμοιες φαινομενικά καταστάσεις πληγώνουν βαθιά κάποιους από εμάς, ανεπαίσθητα κάποιους άλλους, άλλοι τα ξεπερνάμε, άλλους μας καθορίζουν και μας καθηλώνουν.

Τι είναι αυτό το συστατικό άραγε που το ίδιο γεγονός κάποιους τους γονατίζει και τους στιγματίζει, άλλους δεν τους αγγίζει, κι άλλους τους δυναμώνει;

«Τα γεγονότα καθεαυτά είναι απρόσωπα και αδιάφορα. Και οι άνθρωποι ταράζονται όχι απ’ αυτά που συμβαίνουν, αλλά από την άποψή τους γι’ αυτά που συμβαίνουν» – Επίκτητος

Η ερμηνεία των γεγονότων είναι σίγουρα μια πολυπαραγοντική διαδικασία, η οποία ίσως είναι δύσκολο να δουλευτεί σε κάθε ένα από τα συστατικά της. Αυτό όμως που μπορεί να μας βοηθήσει είναι η πεποίθηση και γνώση πως κάθε άνθρωπος μπορεί να βιώσει διαφορετικά, κάθε εξωτερικό ερέθισμα. Με αυτή την παραδοχή, εφόσον άλλοι μπορούν να το κάνουν αυτό, ενδεχομένως μπορούμε και εμείς αλλά και όλοι.

Το κλειδί βρίσκεται στο να αναβαθμιστεί το κάθε τι ως ένα εργαλείο και ευκαιρία αυτογνωσίας και αυτεπίγνωσης. Να αποφύγουμε δηλαδή την προσκόλληση στο δύσκολο γεγονός. Να θυμόμαστε να μην ζούμε την ζωή μας «μέσα από αυτό». Τουναντίον, να το αξιοποιήσουμε ως ένδειξη και κατεύθυνση μιας εσωτερικής μας ανάγκης η οποία μας καλεί να την συναντήσουμε, να την ακούσουμε, να την δούμε κι αν εφικτό να την θεραπεύσουμε αλλά και να μάθουμε κάτι από αυτήν.

Σίγουρα πολλές φορές δεν είναι εύκολο, όμως ακόμα κι αν δεν μπορούμε να το ξεπεράσουμε, αυτό που είναι σημαντικό είναι να μάθουμε να ζούμε «με αυτό», κι όχι «μέσα από αυτό».

Σε πολλές διδασκαλίες αναφέρεται πως δεν υπάρχει τίποτα το οποίο έρχεται στον δρόμο μας δίχως να ενέχει την δυνατότητα να μας μάθει κάτι ή να μας εξελίξει. Δίχως να ενέχει την «εν δυνάμει» διαθέσιμη πλην ίσως κρυμμένη βοήθεια, ώστε να μετακινηθούμε σε έναν διαφορετικό δρόμο ή τρόπο ύπαρξης. Αυτό που μας καθορίζει και μας καθηλώνει δεν είναι το γεγονός ή το τραύμα, αλλά η ερμηνεία και η προσκόλληση σε αυτό.

Χωρίς να είναι πάντα εύκολο, αν βρούμε, με το κατάλληλο θέλημα και πρόθεση, την δύναμη να το δούμε ως αλλαγή μονοπατιού ή μάθηση, τότε σίγουρα θα έχουμε κάνει ένα τεράστιο δώρο στον εαυτό μας:

Την απελευθέρωση από την λέξη «κατάληξη», και την ελευθερία στην επιλογή αυτής της πανίσχυρης λέξης «συνέχισε», αλλά και μιας νέας διαδρομής. Μιας διαδρομής που θα μας θυμίζει αυτή την αναλλοίωτη ουσία μέσα μας, πέρα από τα εξωτερικά πέπλα της προσωπικότητας η οποία πάντα σαν ένα λαμπερός Ήλιος δεν σκιάζεται ποτέ από κανένα σκοτάδι.

Η ψυχολογία των εσωτερικών και των εξωτερικών κινήτρων.

Η ψυχολογία των εσωτερικών και των εξωτερικών κινήτρων

Τα κίνητρα είναι περίπλοκα. Ας πούμε ότι πήγαμε για τρέξιμο σήμερα το πρωί. Γιατί πήγαμε; Επειδή νιώσαμε ωραία; Επειδή θέλουμε να είμαστε υγιείς; Επειδή απλώς θέλαμε να τρέξουμε σήμερα το πρωί; Για κάθε δοσμένη συμπεριφορά, τα κίνητρά μας γι’ αυτή ανήκουν σε δύο γενικές κατηγορίες: εσωτερικά και εξωτερικά.

Τα εσωτερικά κίνητρα είναι η παρόρμηση που έρχεται αυθεντικά από μέσα, χωρίς κάποια εξωτερική ανταμοιβή. Το κάνετε επειδή είναι βαθιά απολαυστικά για εσάς, και όχι λόγω κάποιας αναμενόμενης ανταμοιβής, προθεσμίας ή εξωτερικής πίεσης. Όπως και με την τέχνη του Darger. Δεν προσπαθούσε να πετύχει κάτι με αυτή. Αντιθέτως, η τέχνη ήταν η ανάγκη δημιουργίας.

Όσοι τρέχουν λόγω εσωτερικών κινήτρων, το κάνουν για την ίδια την πράξη του τρεξίματος. Το νιώθουν σαν ένα σημαντικό μέρος της ταυτότητάς τους και το απολαμβάνουν – ασχέτως του τι άλλο επακολουθεί, όπως υγεία.

Τα εσωτερικά κίνητρα είναι εκπληκτικά. Στην τέχνη, στην άθληση ή και σε άλλα πεδία, η ίδια η πράξη, η συμπεριφορά σας είναι αυτή που θα σας διασφαλίσει ότι θα συνεχίσετε να το κάνετε. Αλλά φυσικά, αυτό δεν συμβαίνει πάντα με όλα όσα κάνουμε.

Μπορεί να μην αγαπάμε την εργασία μας, αλλά πηγαίνουμε σε αυτή κάθε μέρα. Μπορεί να μην απολαμβάνουμε ιδιαίτερα το τρέξιμο, αλλά βάζουμε κάθε πρωί τα αθλητικά μας και βγαίνουμε. Όλα αυτά γίνονται μέσω των εξωτερικών κινήτρων.

Όταν κινητοποιούμαστε εξωτερικά, ακολουθούμε μια συμπεριφορά για να κερδίσουμε μια εξωτερική ανταμοιβή. Αν δεν αγαπάτε την εργασία σας, αγαπάτε το μισθό σας και τι θα σας προσφέρει μετά αυτός. Αν προπονείστε για έναν μαραθώνιο, προσπαθείτε να βελτιώσετε την ταχύτητα και την αντοχή σας. Θα μπορούσατε επίσης να τρέχετε για να ξεπεράσετε το ρεκόρ και την φυσική κατάσταση των φίλων σας ή μιας εφαρμογής. Όλα αυτά είναι εξωτερικά κίνητρα. Αποδεικνύεται ότι, εκτός από τη δραστηριότητα, το κίνητρο μπορεί επίσης να είναι ένα προϊόν.

Το φαινόμενο της υπερβολικής αιτιολόγησης

Οι εξωτερικές ανταμοιβές είναι φευγαλέες. Είναι υπέροχες βραχυπρόθεσμα, αλλά οι επιδράσεις τους τείνουν να εξασθενούν μακροχρόνια. Αλλά τα μειονεκτήματα των εξωτερικών ανταμοιβών δεν τελειώνουν εδώ: μπορούν επίσης να έχουν αρνητική επίδραση στην εσωτερική μας παρόρμηση.

Αυτό μπορούμε να το δούμε, για παράδειγμα, στην τέχνη των παιδιών. Τα περισσότερα παιδιά λατρεύουν να ζωγραφίζουν. Κάποια ασχολούνται με αυτό επί ώρες χωρίς διακοπή. Όπως ο Darger, το κίνητρό τους είναι εντελώς εσωτερικό, το κάνουν απλώς επειδή το απολαμβάνουν. Πώς μπορούμε να κάνουμε ένα παιδί να σταματήσει να ζωγραφίζει; Του λέμε ότι θα τους δίνουμε 5 ευρώ για κάθε ζωγραφιά που κάνουν.

Ακριβώς. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος να σταματήσουμε αυτή τη συμπεριφορά είναι να τους δώσουμε μια εξωτερική ανταμοιβή. Υπάρχει μια μικρή χαρά την πρώτη φορά που παίρνουν το χαρτονόμισμα, αλλά από εκεί και μετά τα πράγματα χειροτερεύουν. Καθώς τα ευρώ αρχίζουν να συσσωρεύονται, η επιθυμία τους σταθερά μειώνεται. Και μετά από λίγο, το παιδί αρχίζει να χάνει το ενδιαφέρον του.

Αυτό είναι γνωστό ως το φαινόμενο της υπερβολικής αιτιολόγησης: Αν ένα παιδί έχει ήδη εσωτερικό κίνητρο να κάνει κάτι, και εμείς του δώσουμε μια εξωτερική ανταμοιβή γι’ αυτό, η συμπεριφορά μειώνεται. Έρευνες έχουν βρει ότι αυτό δεν συμβαίνει μόνο με τη ζωγραφική στα παιδιά, αλλά επίσης με τη μουσική, το χορό και τα αθλήματα.

Το ίδιο ισχύει συχνά και για τους ενήλικες: Ας σκεφτούμε την κλασική ιστορία του Jerry Maguire. Ένας νέος αθλητής που παίζει και διαγωνίζεται για την αγάπη του παιχνιδιού (εσωτερικό κίνητρο). Όταν γίνεται επαγγελματίας και αρχίζει να πληρώνεται γι’ αυτό (εξωτερικό κίνητρο), η επιθυμία μειώνεται.

Αντιθέτως, το εσωτερικό κίνητρο είναι σαν μια ατέλειωτη πηγή. Καθοδηγεί συνεχώς τη συμπεριφορά από μέσα μας. Μακροπρόθεσμα, αυτή η συμπεριφορά γίνεται μέρος της ταυτότητάς μας.

Aς πιούμε στην υγειά των τρελών

Οι μόνοι που αξίζουν για μένα είναι οι τρελοί, αυτοί που τρελαίνονται για να ζήσουν, να μιλήσουν, να σωθούν, που ποθούν τα πάντα την ίδια στιγμή, αυτοί που ποτέ δεν χασμουριόνται ή δεν λένε κοινότοπα πράγματα, αλλά που καίγονται, καίγονται, καίγονται σαν τα μυθικά κίτρινα ρωμαϊκά κεριά

Aς πιούμε στην υγειά των τρελών, των απροσάρμοστων, των επαναστατών, των ταραχοποιών.

Σε αυτούς που βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά, που δεν τιμούν τους κανόνες, που δεν σέβονται την τάξη…

Μπορεί να τους επαινέσεις, να διαφωνήσεις, να τους τσιτάρεις, να δυσπιστήσεις, να τους δοξάσεις ή να τους κακολογήσεις.

Αλλά δεν μπορείς να τους αγνοήσεις.

Γιατί αλλάζουν πράγματα.

Βρίσκουν, φαντάζονται, βοηθάνε, ερευνούν, φτιάχνουν, εμπνέουν.

Σπρώχνουν μπροστά τα πάντα.

Ίσως, πρέπει να είναι τρελλοί.

Πώς αλλιώς θα κοιτάξουν ένα άδειο καμβά και θα δουν έργο τέχνης;

Ή θα καθίσουν στη σιωπή και θ’ ακούσουν τραγούδι που δεν έχει γραφτεί;

Εκεί που κάποιοι βλέπουν τρελούς, εμείς βλέπουμε μεγαλοφυΐες.

Γιατί οι άνθρωποι που είναι αρκετά τρελοί για να πιστεύουν ότι μπορούν ν’ αλλάξουν τον κόσμο,

είναι αυτοί που στο τέλος το κάνουν.

Ψάξτε στο σκοτάδι σας και θα ανακαλύψετε το φως ξανά

Δεν είναι η ευτυχία αυτή που έχει την λύση για τα προβλήματα σας αλλά ο πόνος.

Ο πόνος, το σκοτάδι και οι μεγαλύτεροι φόβοι σας είναι οι πόρτες που οδηγούν στην διαφώτιση. Μέσα στους ιστούς, στην βρωμιά και στην υγρασία που περιβάλλουν τον βαθύτερο πόνο σας βρίσκεται το κλειδί για όλα όσα αναζητάτε.

Αλλά οι περισσότεροι δεν καταλαβαίνουν πως ο μόνος ο τρόπος για να αντιμετωπίσουν τον πόνο είναι μέσω αυτού. Η παλιά νοοτροπία μας ψιθυρίζει πως η ευτυχία μπορεί να βρεθεί όταν αλλάξουμε αυτό το κομμάτι του εαυτού μας, όταν μετακομίσουμε, όταν φτάσουμε σε αυτή την ηλικία, όταν πάρουμε αυτή τη δουλειά, όταν αποκτήσουμε αυτόν τον βαθμό κτλ.

Και υπάρχει μια συγκεκριμένη εθιστική ιδιότητα στο παιχνίδι της ευτυχίας. Υπάρχει πάντα μια νέα εμπειρία, ένα νέο δράμα, ένα καινούργιο πράγμα που θα κατακτήσουμε. Με απλά λόγια, το κυνήγι της ευτυχίας σας δίνει κάτι να κάνετε, επομένως σας κάνει να αισθάνεστε πως ξοδεύετε τον χρόνο σας για κάτι σημαντικό.

Στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο μέρος της συμπεριφοράς μας καθοδηγείται από το κυνήγι της ευτυχίας. Επιδιώκουμε την «ιδανική» σχέση επειδή νιώθουμε ότι μας ολοκληρώνει. Κυνηγάμε πιο υψηλόμισθες δουλειές και περισσότερα χρήματα επειδή πιστεύουμε πως θα μας φέρουν περισσότερη άνεση και ασφάλεια και επομένως ευτυχία. Στις πλούσιες χώρες, αγοράζουμε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε γιατί πιστεύουμε ότι θα μας κάνουν χαρούμενους.

Αλλά μόλις φτάσουμε σε αυτό που επιδιώκαμε ή κυνηγούσαμε, τι γίνεται τότε; Μερικές φορές νιώθουμε χαρούμενοι για μια βδομάδα, ένα μήνα, ή ακόμα και για μια στιγμή. Αλλά τότε το συναίσθημα φεύγει και βρισκόμαστε πάλι στην ίδια θέση, να αναζητάμε μανιωδώς την επόμενη πηγή ευτυχίας μας.

Και το λυπηρό κομμάτι όλου αυτού είναι πως συχνά γίνεται εντελώς ασυνείδητα ή αυθόρμητα.

Ναι, η αναζήτηση της ευτυχίας είναι ο πιο συνηθισμένος παθολογικός εθισμός τόσο σε αυτή την εποχή όσο και από την αρχή του ανθρώπινου γένους.
Η θεραπεία για τον πόνο είναι ο πόνος

«Η θεραπεία για τον πόνο είναι ο πόνος» – Rumi ( The Essential Rumi, p. 205)

Ο μεγαλύτερος πόνος από τον οποίο υπέφερα δεν ήταν ο θυμός ή η θλίψη αλλά ο φόβος. Τον αποδίδω σε διάφορους κοινωνικούς, κληρονομικούς, νευρολογικούς, ορμονικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Προσπαθούσα να δραπετεύσω από τον φόβο όλη μου την ζωή σχεδόν σε καθημερινή βάση.

Όσο μπορώ να θυμηθώ, υπήρχε πάντα φόβος στην ζωή μου. Φοβόμουν τον Θεό, τους γονείς μου, τους δασκάλους, τους άλλους ανθρώπους και τελικά τον ίδιο μου τον εαυτό.

Δοκίμασα άπειρες τεχνικές για να αντιμετωπίσω αυτόν τον πόνο. Δοκίμασα τον διαλογισμό, βότανα, θεραπείες γνωστικής συμπεριφοράς, Νευρογλωσσικό Προγραμματισμό (NPL), βιβλία αυτοβοήθειας και πολλά άλλα. Και ενώ αυτές οι τεχνικές με βοήθησαν να διαχειριστώ τα συμπτώματα για λίγο, πάντα με έκαναν να νιώθω πως είναι τρόποι για να αποφύγω, να ελαχιστοποιήσω ή να ελέγξω αυτό που ένιωθα.

Τελικά ανακάλυψα πως όσο και αν προσπαθούσα να αποφύγω τον πόνο ή να προσποιηθώ πως δεν είναι εδώ πάντα βρισκόταν κοντά μου σαν σκιά.

Και σε αυτή την ανακάλυψη έμαθα κάτι σημαντικό που εύχομαι όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο να μπορούσαν να ανακαλύψουν:

Η θεραπεία για τον πόνο είναι ο πόνος.

Όπως τόσο ευφραδώς ο Τζελαλεντίν Ρουμί επισήμανε, ο πόνος προσφέρει τον δρόμο προς την θεραπεία. Ο πόνος σας είναι ένα μήνυμα, ένα σημάδι και μια ευκαιρία για να επιστρέψετε και πάλι στην ολότητά.

Ο πόνος ουσιαστικά είναι ένα χαστούκι στο πρόσωπο που φωνάζει «Ξύπνα! Αντιστέκεσαι ή έχεις προσκολληθεί σε κάτι».

Οπότε τι μπορούμε να κάνουμε όταν τελικά αφυπνιστούμε;
Πώς να ξεπεράσετε την χρόνια συναισθηματική και ψυχολογική ταλαιπωρία

Όταν μιλώ για την αντιμετώπιση της χρονιάς συναισθηματικής ή ψυχολογικής ταλαιπωρίας δεν αναφέρομαι σε μια γρήγορη λύση, σε μια λύση που θα σας απαλλάξει από τον πόνο μια και καλή. Λυπάμαι. Δεν λειτουργεί έτσι.

Αυτό που μπορώ να μοιραστώ με εσάς είναι ένα εργαλείο με το οποίο δεν χρειάζεται να ελαχιστοποιήσετε, να αποφύγετε ή να ελέγξετε αυτό που αισθάνεστε αλλά αντιθέτως να το γνωρίσετε, να το τιμήσετε και να μάθετε κάτι από αυτό.

Σε αυτό που αναφέρομαι είναι η ενσυνειδητότητα. Και από την εμπειρία μου είναι το μόνο εργαλείο που ξέρω και μπορεί να βοηθήσει ώστε να γνωρίσετε και να αντιμετωπίσετε τον πόνο.

Με τους όρους της επίγνωσης, η ενσυνειδητότητα είναι το πιο ισχυρό εργαλείο της ψυχής με το οποίο έχω δουλέψει επειδή σας βοηθά να έχετε άμεση πρόσβαση στην εσωτερική ανώτερη φύση σας. Αυτό που αποκαλώ ανώτερη φύση εδώ είναι ο όρος για τον χώρο μέσα στον εαυτό σας που είναι ανοιχτός, άπειρος, απρόσωπος, γεμάτος αγάπη- και όλοι κατέχουμε αυτόν τον γαλήνιο χώρο.

Εδώ είναι κάποια βήματα που θα σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε την χρόνια ταλαιπωρία:

Να είστε πρόθυμοι να αντιμετωπίσετε τον «σκοτεινό σας χώρο»

Για να ξεπεράσετε όποια χρόνια ταλαιπωρία βιώνετε πρέπει να είστε πρόθυμοι να ψάξετε το σκοτάδι σας. Πρέπει να είστε πρόθυμοι να αντιμετωπίσετε αυτό που αγνοούσατε τόσο καιρό, πιθανώς για χρόνια.

Το σκοτάδι σας θα μπορούσε να είναι, σωματικά μιλώντας σε μέγεθος ενός νυχιού που ενίοτε πάλλεται στο στήθος σας. Ή θα μπορούσε να είναι ένα βαθύ χάσμα ή μια άβυσσος που φαίνεται να μην έχει τέλος. Ο εσωτερικός «σκοτεινός χώρος» ποικίλει σε κάθε άτομο και δημιουργήθηκε από τα τραύματα που κληρονομήσαμε ή αποκτήσαμε στην παιδική μας ηλικία.

Μάθετε να γνωρίζετε τι ενεργοποιεί τον φόβο σας

Αυτό το σημείο είναι δύσκολο και χρειάζεται εξάσκηση. Συχνά, τείνουμε να κολλάμε στη συνήθειά του να αντιδράμε αμέσως σε οτιδήποτε κάθε φορά που εμφανίζεται ο πόνος. Γινόμαστε σαν ρομπότ που αυτόματα αλλάζουμε την διάθεση μας σε λειτουργία «αυτοπροστασίας». Προστατεύουμε τον εαυτό μας με το να αποστασιοποιούμαστε, με το να καταπιεζόμαστε, να θυμώνουμε και να γινόμαστε αμυντικοί.

Το να γνωρίζετε τι ενεργοποιεί τον πόνο απαιτεί να κάνετε διαλογισμό. Μπορείτε επίσης να γνωρίσετε τον εσωτερικό σας «χώρο τον συναισθημάτων» μέσω της ενσυνειδητότητας. Στην πραγματικότητα η ενσυνειδητότητα και ο διαλογισμός πάνε μαζί και τα συστήνω και τα δύο.

Όταν εμφανιστεί ο πόνος επιτρέψτε του να έρθει και διατηρήστε τον συνειδητά

Είμαστε προγραμματισμένοι να αποφεύγουμε ό, τι μας προκαλεί πόνο. Αυτό που σας ζητώ να κάνετε εδώ μπορεί να φαίνεται αντιπαραγωγικό. Αλλά σας προκαλώ να το κάνετε και να δείτε αν υπάρχει κάποια διαφορά.

Το πιο σημαντικό κομμάτι του να διατηρείτε τον πόνο σας συνειδητά είναι να μην κρίνετε. Όταν αρχίζετε να κρίνετε τον εαυτό σας και τα συναισθήματα σας δημιουργείτε περαιτέρω σύγχυση και έντασή μέσα στο σώμα και το μυαλό σας. Προφανώς αυτό δεν οδηγεί σε καμία μορφή επίλυσης- μόνο σε περισσότερο πόνο!

Το να μην κρίνετε προέρχεται από τον διαλογισμό. Δεν είναι κάτι που «πρέπει» να κάνετε αλλά κάτι που πρέπει να «επιτρέψετε» στον εαυτό σας να κάνει. Βγάζει αυτό νόημα;

Ορίστε ένα παράδειγμα:

Βγάζετε τα ψώνια από το πορτμπαγκάζ του αμαξιού σας και είναι βράδυ. Καθώς περπατάτε κάτω από τα αστέρια νιώθετε μια ανατριχίλα. Ο ήχος από ένα κλαδί που σπάει σας κάνει να σκέφτεστε δολοφόνους και απαγωγείς. Κατευθείαν, αναγνωρίζετε αυτές τις σκέψεις και τις αισθήσεις στο σώμα σας. Αντί να τις αντισταθείτε ή να τις δραματοποιήσετε απλώς τις επιτρέπετε να βρίσκονται εκεί. Αντί να κλειστείτε, ανοίγετε τον εαυτό σας στον φόβο και παρατηρείτε ότι μόλις τον κατανοήσετε πλήρως, χάνεται.

Ορίστε ακόμα ένα παράδειγμα:

Η κόρη σας μόλις σας είπε κάτι που σας πλήγωσε. Αμέσως αναγνωρίζετε την διαπεραστική αίσθηση στο στήθος σας και θυμωμένες σκέψεις εμφανίζονται στο μυαλό σας. Παίρνετε μια βαθιά ανάσα, παρατηρείτε τα συναισθήματα και τις σκέψεις που σας κατακλύζουν και μετά χάνονται.

Συνειδητοποιήστε πως δεν είστε τα συναισθήματα και οι σκέψεις σας

Οι περισσότεροι από εμάς τείνουμε να υποθέτουμε πως είμαστε οι σκέψεις και τα συναισθήματα μας. Ο Αϊνστάιν το αποκαλούσε αυτό «οπτική ψευδαίσθηση» της συνείδησης. Το να ψάξετε το σκοτάδι σας και να επιτρέψετε στον πόνο να αναδυθεί έχει να κάνει με το να αναγνωρίσετε πως όλες οι σκέψεις και τα συναισθήματα είναι εφήμερα. Δεν είστε οι σκέψεις και τα συναισθήματα σας γιατί αντιθέτως αυτές είναι αυθόρμητα κύματα ενέργειας. Αν μπορούσατε πραγματικά να ελέγξετε τις σκέψεις και τα συναισθήματα σας δεν θα επιλέγατε πάντα να είστε χαρούμενοι; Το θέμα είναι πως δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις σκέψεις του μυαλού μας. Το να βλέπουμε την ουσιώδη απρόσωπη φύση των σκέψεων και των συναισθημάτων μας βοηθά να γίνουμε θεατές παρά μαριονέτες σε όσα συμβαίνουν μέσα μας. Κατανοήστε πως το ότι δεν ελέγχετε τις σκέψεις σας δεν σημαίνει ότι ζείτε σε άρνηση αλλά ότι αναλαμβάνετε την ευθύνη της ευτυχίας σας μαθαίνοντας πως να δημιουργείτε περισσότερο εσωτερικό χώρο. Αυτός ο εσωτερικός χώρος θα σας αποκαλύψει την αληθινή σας φύση πέρα από τις σκέψεις σας.

Ψάξτε στο σκοτάδι σας και θα ανακαλύψετε το φως ξανά. Αναζητήστε το σκοτάδι, επιτρέψτε του να υπάρχει διατηρήστε το συνειδητά και θα δείτε πως το πρόβλημα δεν είναι ο πόνος αλλά το να αντιστέκεστε σε αυτόν.

«Θα αντιμετωπίσω τον φόβο μου. Θα του επιτρέψω να περάσει από μέσα μου. Και μόλις φύγει θα στρέψω το εσωτερικό μάτι για να δω την πορεία του. Από εκεί που έφυγε ο φόβος δεν θα υπάρχει τίποτα. Μόνο εγώ θα παραμείνω.» – F. Herbert (Dune novel)

Η δύναμη του εαυτού μας

Κάθε ημέρα που έρχεται και φεύγει είναι πάντα με συντροφιά από τον εαυτό μας. Κάθε ημέρα την περνάμε αγκαλιά με αυτόν, αυτό δεν αλλάζει!

Η δύναμη μέσα μας μεγιστοποιείται και πολλαπλασιάζεται στη προσπάθεια και στην επίτευξη ενότητας με τον εαυτό μας.

Είναι μαγικό να μπορείς να πλέεις αρμονικά – με βάθος συναισθημάτων κι αυτό ξεκινάει από μέσα μας, ξεκινάει τη στιγμή που έχω αποδεχτεί τον εαυτό μου και λειτουργούμε πια ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι.
  • Παύει να με ενοχλεί το τι κάνει ο άλλος, καθώς δεν περιμένω κάτι από κανέναν, πράττω όπως επιθυμώ και νιώθω.
  • Όλα στην καθημερινότητα μου είναι αμέσως πιο όμορφα.
  • Είμαι κατά βάση χαρούμενος.
  • Νιώθω πληρότητα.
  • Μπορώ να ευχαριστιέμαι και να ζω κάθε στιγμή που έρχεται.
  • Δεν στέκονται οι άλλοι εμπόδιο στην εξέλιξη μου.
  • Μπορώ να αγαπώ και να νιώθω εκ των έσω, πραγματικά με την ακριβή έννοια των λέξεων.
  • Προσαρμόζομαι εύκολα σε οτιδήποτε καινούριο.
  • Μπορώ να είμαι δοτικός.
Βασικό και κύριο μέλημα μας είναι κάθε ημέρα να βελτιώνουμε τον εαυτό μας και να τον αγκαλιάζουμε λίγο περισσότερο από χθες!

Ζω μαζί του με αγάπη, ζω μαζί του με σεβασμό, τον ακούω, τον νοιάζομαι, τον φροντίζω και τον αποδέχομαι. Όταν συμβούν αυτά είμαι στον δρόμο της ελευθερίας, δεν μπορεί να με διαπεράσει τίποτε, ζω με χαρά και σεβασμό σε εμένα, μα φυσικά και ως προς τους άλλους.

Όταν έρθω πιο κοντά σε εμένα μπορώ να ‘ρθω και πιο κοντά σε σένα, κι έτσι τελικά να μπορούμε να χτίσουμε μια επιτυχημένη κοινωνία.

Κλείσε τα αυτιά σου στις σειρήνες της δυστυχίας

Έλεγχος, ανασφάλεια, απαισιοδοξία, πόνος, ματαίωση, ανημπόρια, εξαθλίωση, φονικό, μισός, αναγκαιότητα, μαυρίλα, τρόμος…

Πως σε κάνουν και αισθάνεσαι αυτές οι λέξεις;

Αν κλείσεις τα μάτια, τι εικόνες, τι αίσθηση σου δημιουργούν;

Ελευθερία, αισιοδοξία, χαρά, δύναμη, δημιουργία, πίστη, αθωότητα, εμπιστοσύνη, κατανόηση, χαλαρότητα, φως, αγάπη…

Αυτές οι λέξεις πως σε κάνουν και αισθάνεσαι;

Κλείσε για άλλη μια φορά τα μάτια και δες τι εικόνες, τι αίσθηση σου δημιουργούν;

Αν οι πρώτες λέξεις, σου δημιουργούν εικόνες που θλίβουν την ψυχή σου γιατί εξακολουθείς να τις βάζεις στη ζωή σου… Γιατί δεν επιλέγεις την ελαφρότητα και την ανάδυση ψυχής που σου προκαλούν οι δεύτερες εικόνες;

Και μην πεις: “δεν μπορώ, δεν γίνονται έτσι εύκολα τα πράγματα…” γιατί, αν δεν το κάνεις ΕΣΥ για ΣΕΝΑ, ποιος περιμένεις να το κάνει;

Και δεν είναι δύσκολο!

Σταμάτα να εμπλέκεσαι με πράγματα που σε κρατάνε ανήμπορο, δέσμιο της δυστυχίας, που σε βάζουν σε συνθήκες φόβου, μίσους, ανελευθερίας…

Κλείσε τηλεοράσεις, ραδιόφωνα, φοβικά στόματα… κλείσε τα αυτιά σου στις φωνές της δυστυχίας που σε καλούν σαν σύγχρονες σειρήνες για να σε κάνουν έρμαιο τους… σταμάτα να τρέφεις με την ενέργειά σου την ¨κατάντια¨ τους…

Επέλεξε το δικό σου κόσμο… την δική σου ποιότητα ζωής…

Και να είσαι σίγουρος ότι η χαρά, η ομορφιά, η αγάπη και η ελευθερία δεν κατασκευάζονται και γι΄ αυτό το λόγο δεν αγοράζονται… υπάρχουν διάχυτες ολόγυρα μας…

Δεν χρειάζονται χρήματα για να νιώθεις όμορφος. Δεν χρειάζονται χρήματα για να νιώθεις χαρά, αγάπη, ελευθερία… Τι πιστεύεις, ότι ο Κολοκοτρώνης ή ο Νέλσον Μαντέλα, ένιωθαν σκλαβωμένοι μέσα στο κελί τους;

Ο Άνθρωπος που έχει βρει την ισορροπία μέσα του δεν εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες για να νιώσει ομορφιά, ελευθερία, πληρότητα!

Κι αν αποζητάς κάτι τέτοιο σταμάτα να ΤΟΥΣ τρέφεις με το φόβο σου… τον πανικό σου… τη δυστυχία σου… κλείσε τα αυτιά σου στις σύγχρονες φοβικές σειρήνες και άνοιξε τα μάτια σου στην ΑΓΑΠΗ…

Επέλεξε τον Κόσμο που Θες να ΖΕΙΣ!!!

Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής;

Η σημασία της ζωής είναι το ζην. Ζούμε άραγε, αξίζει να τη ζούμε τη ζωή, όταν υπάρχει φόβος, όταν όλη μας η ζωή έχει εκπαιδευτεί στη μίμηση, στην αντιγραφή; Ζούμε άραγε όταν ακολουθούμε μια αυθεντία; Ζείτε άραγε όταν ακολουθείτε κάποιον, ακόμα κι αν είναι ο καλύτερος άγιος ή ο καλύτερος πολιτικός ή ο καλύτερος λόγιος;

Αν παρατηρήσετε τις συνήθειές σας, θα διαπιστώσετε ότι το μόνο που κάνετε είναι να ακολουθείτε τον τάδε και τον δείνα. Τούτη την πρακτική την ονομάζουμε «ζην» κι ύστερα στο τέλος αναρωτιέστε «Τι σημασία έχει η ζωή;». Για εσάς η ζωή δεν έχει καμία σημασία πλέον· η σημασία έρχεται μονάχα όταν παραμερίζετε τις αυθεντίες. Δεν είναι καθόλου εύκολο να παραμερίσει κανείς μια αυθεντία.

Τι σημαίνει λύτρωση απ’ τις αυθεντίες; Μπορείτε να παραβιάσετε έναν νόμο. Δεν είναι λύτρωση απ’ την αυθεντία αυτό το πράγμα. Όμως, είναι λύτρωση η κατανόηση της όλης διαδικασίας, πώς ο νους δημιουργεί την αυθεντία, πόσο πολύ μπερδεμένοι είμαστε που θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι ζούμε τη σωστή ζωή. Επειδή θέλουμε να μας λένε πώς να ενεργούμε, μας εκμεταλλεύονται διάφοροι γκουρού, του πνεύματος και της επιστήμης. Δεν γνωρίζουμε τη σημασία της ζωής όσο αντιγράφουμε, μιμούμαστε, ακολουθούμε.

Πώς είναι δυνατόν να γνωρίζει κανείς τη σημασία της ζωής όταν το μόνο που επιζητεί είναι η επιτυχία; Αυτή είναι η ζωή μας· θέλουμε επιτυχία, θέλουμε απόλυτη ασφάλεια μέσα μας και γύρω μας, θέλουμε κάποιον να μας πει ότι τα πάμε καλά, ότι έχουμε επιλέξει το σωστό μονοπάτι που οδηγεί στη σωτηρία… Η ζωή μας όλη περιορίζεται στο να ακολουθούμε μια παράδοση, την παράδοση του χθες ή χιλιάδων ετών, και στο να μετατρέπουμε κάθε εμπειρία σε αυθεντία, ώστε να μας βοηθήσει να επιτύχουμε κάτι.

Συνεπώς, δεν γνωρίζουμε τη σημασία της ζωής. Γνωρίζουμε μόνο τον φόβο –τον φόβο για το τι θα πει κάποιος, τον φόβο του θανάτου, τον φόβο ότι δεν θα αποκτήσουμε όσα επιθυμούμε, τον φόβο ότι θα κάνουμε κάτι κακό, τον φόβο ότι θα κάνουμε κάτι καλό. Ο νους είναι τόσο μπερδεμένος, εγκλωβισμένος στη θεωρία, ώστε είμαστε ανίκανοι να περιγράψουμε τη σημασία που αποδίδουμε στη ζωή.

Η ζωή είναι κάτι εκπληκτικό. Όταν ρωτά κανείς «Τι σημασία έχει η ζωή;», ζητά έναν ορισμό. Το μόνο που θα κατέχει είναι τον ορισμό, τις ξερές λέξεις, όχι τη βαθύτερη σημασία, τον εκπληκτικό πλούτο, την ευαισθησία στην ομορφιά και την απεραντοσύνη του ζην.

Μεταμορφώνοντας τον εαυτό σας μεταμορφώνετε τον κόσμο

Η μεταμόρφωση του κόσμου έρχεται με τη μεταμόρφωση του εαυτού, επειδή ο εαυτός αποτελεί προϊόν και κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης στη συνολική πορεία της. Για να μεταμορφώσετε τον εαυτό σας είναι απαραίτητη η αυτογνωσία· δίχως τη γνώση του τι είστε λείπει η βάση για ορθή σκέψη, και δίχως τη γνώση του εαυτού είναι ανέφικτη η μεταμόρφωση.

Γιατί να αλλάξετε τώρα;

Δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στους μεγάλους και στους μικρούς, αφού κι οι δυο είναι δεσμώτες των επιθυμιών τους και της ικανοποίησής τους. Η ωριμότητα δεν είναι ζήτημα ηλικίας· έρχεται με την κατανόηση. Το φλογερό ερευνητικό πνεύμα μπορεί να ξυπνά πιο εύκολα στους νέους, διότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι έχουν κακοποιηθεί απ’ τη ζωή, οι συγκρούσεις τούς έχουν φθείρει, ενώ ο θάνατος στις διάφορες μορφές του καραδοκεί. Τούτο δεν σημαίνει ότι είναι ανίκανοι για συνειδητή διερεύνηση, παρά μόνο ότι είναι πιο δύσκολο γι’ αυτούς.

Πολλοί ενήλικες είναι ανώριμοι και συχνά παιδιαρίζουν, γεγονός που συντελεί στη σύγχυση και στη δυστυχία του κόσμου. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι ευθύνονται για την επικρατούσα οικονομική και ηθική κρίση· και μια από τις θλιβερές αδυναμίες μας είναι ότι θέλουμε κάποιος άλλος να δράσει εκ μέρους μας και να αλλάξει τη ροή της ζωής μας. Περιμένουμε απ’ τους άλλους να εξεγερθούν και να χτίσουν απ’ την αρχή, ενώ εμείς παραμένουμε αδρανείς μέχρι να σιγουρευτούμε για το αποτέλεσμα.

Την ασφάλεια και την επιτυχία κυνηγάμε οι περισσότεροι, κι ο νους που αναζητεί την ασφάλεια, που ποθεί την επιτυχία δεν είναι ευφυής και, ως εκ τούτου, δεν είναι ικανός για ενιαία δράση. Η ενιαία δράση είναι εφικτή μονάχα όταν έχει κανείς επίγνωση της διαμόρφωσής του, των φυλετικών, εθνικών, πολιτικών και θρησκευτικών προκαταλήψεών του, δηλαδή μονάχα όταν συνειδητοποιεί ότι οι συνήθειες του εαυτού είναι πάντοτε διαχωριστικές.

Η ζωή είναι ένα βαθύ πηγάδι. Μπορεί να πάει κανείς σε αυτό με μικρούς κουβάδες και να τραβήξει λίγο νερό ή μπορεί να πάει με μεγάλα δοχεία και να αντλήσει άφθονο νερό που θα τον θρέψει και θα τον συντηρήσει. Τα νιάτα είναι η ηλικία της διερεύνησης, του πειραματισμού με τα πάντα. Το σχολείο πρέπει να βοηθά τους νέους του να ανακαλύπτουν την έφεσή τους και τις ευθύνες τους, και να μην παραγεμίζει τα μυαλά τους με γεγονότα και τεχνικές γνώσεις. Πρέπει να είναι το πρόσφορο έδαφος στο οποίο μπορούν να μεγαλώσουν χωρίς φόβο, ευτυχισμένοι και ολοκληρωμένοι.

Η Αγάπη απαιτεί να είμαστε δυνατοί

Αγάπη και ουσιαστική πραγματικότητα του κόσμου μας αποτελούν καθώς φαίνεται δυο μεγάλους αντιθετικούς παράγοντες και δυνάμεις. Από τη μια μεριά, ο άνθρωπος μπορεί να ξέρει ότι μόνον όταν είναι ευπρόσιτος μπορεί αληθινά να προσφέρει και ν’ αποδεχτεί αγάπη. Ταυτόχρονα όμως ξέρει ότι αν αποκαλύψει το πόσο ευπρόσιτος είναι στην καθημερινή ζωή συχνά κινδυνεύει να τον εκμεταλλευτούν, να επωφεληθούν απ’ αυτόν. Νιώθει πως αν κρατήσει σε εφεδρεία ένα τμήμα του εαυτού του για να προστατέψει το ευπρόσιτο του, θα δέχεται πάντα από τους άλλους μόνο το μέρος της αγάπης που προσφέρει. Έτσι, η μοναδική πιθανότητα που έχει για μια βαθιά αγάπη είναι να προσφέρει όλα όσα διαθέτει. Όμως, ανακαλύπτει πως αν δίνει όλα όσα έχει συχνά μένει μ’ ελάχιστα ή τίποτα από μέρους των άλλων.

Ξέρει ότι πρέπει να εμπιστεύεται και να πιστεύει στην αγάπη. Ωστόσο, αν εκφράσει την εμπιστοσύνη και την πίστη του, η κοινωνία δε διστάζει να τον εκμεταλλευτεί και να τον θεωρήσει τρελό. Αν έχει ελπίδα στην αγάπη και ξέρει ότι μόνο με την ελπίδα, που μπορεί να κάνει το όνειρο, μιας όλο αγάπη ανθρωπότητας, πραγματικότητα η κοινωνία θα τον γελοιοποιήσει σαν έναν ιδεαλιστή ονειροπόλο. Αν δεν αποζητά την αγάπη σαν μανιακός, θα τον υποπτευτούν ότι είναι ανίκανος, ή ότι έχει «παράξενα γούστα». Ωστόσο, ξέρει ότι την αγάπη δεν την επιδιώκεις, υπάρχει παντού, και το να την αναζητάς είναι αυταπάτη, κοροϊδία. Η αγάπη κι η καθημερινή πρακτική του σημερινού κόσμου μοιάζουν απομακρυσμένες καταστάσεις, μίλια μακριά. Δεν είναι ν’ απορούμε λοιπόν που τόσο πολλοί άνθρωποι δεν έχουν το κουράγιο να προσπαθήσουν να γεφυρώσουν αυτό το χάσμα, γιατί από πρακτικής πλευράς το χάσμα μοιάζει αγεφύρωτο. Ο άνθρωπος έχει την κατανόηση και την παρόρμηση για ωρίμανση μέσα στην αγάπη, αλλά η κοινωνία καθιστά αυτή την παρόρμηση δύσκολη στην πράξη. Η πραγματικότητα της κοινωνίας διαφέρει από την πραγματικότητα της αγάπης. Η δύναμη να πιστεύεις στην αγάπη, χωρίς να κινείσαι σ’ έναν ασφαλή περίγυρο, είναι κάτι περισσότερο απ’ αυτό που μπορούν να δεχτούν οι περισσότεροι άνθρωποι. Έτσι, βρίσκουν ότι είναι πιο εύκολο ν’ αφήσουν την αγάπη κατά μέρος, να τη φυλάξουν μόνο για ειδικούς ανθρώπους, ή για μοναδικές ευκαιρίες και να συμμαχήσουν με την κοινωνία.

Για να μένεις ανοικτός στην αγάπη, να εμπιστεύεσαι και να πιστεύεις στην αγάπη, να έχεις ελπίδες στην αγάπη και να ζεις με την αγάπη, χρειάζεσαι την πιο μεγάλη δύναμη. Αυτός ο όρος τόσο σπάνια βιώνεται μέσα στην πραγματική ζωή, ώστε οι άνθρωποι δεν ξέρουν πώς να συμπεριφερθούν μαζί του, ακόμη κι όταν ανακαλύπτουν ότι τον διαθέτουν. Δηλητήριασαν ένα Σωκράτη. Η κοινωνία έχει λίγο χώρο για την τιμιότητα, την τρυφερότητα, την καλοσύνη ή το ενδιαφέρον. Όλ’ αυτά θεωρούνται σαν εμπόδια στην «πορεία του κόσμου». Αυτό το φαινόμενο υπήρξε η βάση για σπουδαία φιλολογικά έργα αρχίζοντας από την Πολιτεία του Πλάτωνα και τον Ηλίθιο του Ντοστογιέφκι, ως τον Αλέξη Ζορμπά του Νίκου Καζαντζάκη και τον Ναζαρηνό του Λιουίς Μπουνιουέλ. Μοιάζει σχεδόν σαν ένα παιχνίδι. Οι άνθρωποι αποζητούν μια φυσιογνωμία για να την εξάρουν. Επιλέγουν προσεχτικά το άτομο αυτό, περνούν λίγο καιρό πεσμένοι στα πόδια του με λατρεία, κι ύστερα βρίσκουν μεγάλη ικανοποίηση σφαγιάζοντάς το. Μοιάζει σα να μη μπορούν ν’ ανεχτούν την τελειότητα σαν να τους αναγκάζει να δουν τον εαυτό τους, σαν να τους παρακινεί ν’ αλλάξουν, – κι όλες αυτές οι σκέψεις είναι τόσο δυσάρεστες κι επίπονες! Είναι πιο εύκολο να μη βλέπουν ούτε να ενδιαφέρονται για τον εαυτό τους, να μην ασχολούνται με την τελειότητα. Έτσι μπορούν να είναι ευχαριστημένοι με τις ατέλειές τους.

Είναι γεγονός ότι ο άνθρωπος δε ζει μέσα σ’ έναν κόσμο όπου όλοι αγαπιούνται. Αν σχετιστεί με τον κόσμο των ανθρώπων είναι το πιο πιθανό ότι θα συναντήσει εγωισμό, σκληρότητα απάτη, εκμετάλλευση και διάθεση για παρασιτικές πράξεις. Αν εξαρτηθεί από τον πραγματικό κόσμο, έξω από τον εαυτό του, για ενίσχυση, θ’ απογοητευτεί και γρήγορα θ’ ανακαλύψει ότι η κοινωνία κι οι άνθρωποι δεν είναι καθόλου τέλειοι. Γιατί η κοινωνία του δημιουργήθηκε από καθόλου τέλειους ανθρώπους. Για να τα βγάλει πέρα μ’ αυτά που ανακαλύπτει και να εξακολουθήσει να ζει μέσα στην αγάπη χρειάζεται μεγάλη δύναμη. Θα επιβιώσει μόνο αν αυτή η δύναμη βρίσκεται μέσα του. Δεν πρέπει να προσφέρει την αγάπη του στον κόσμο, κι αν απορριφθεί να κατηγορεί τον κόσμο για την αναισθησία του. Αν δε βρει καθόλου αγάπη, μπορεί να κατηγορήσει μόνο τον εαυτό του που δεν είχε αγάπη. Πρέπει να έχει την αγάπη εξασφαλισμένη μέσα του. Πρέπει ν’ αφιερώσει τον εαυτό του στην αγάπη, να είναι αποφασιστικός κι ακλόνητος με την αγάπη του.

Δεν πρέπει να είναι σαν τον ανόητο Αφελή του Βολταίρου και ν’ αναγνωρίζει μόνο καλοσύνη ακόμη κι εκεί που υπάρχει το κακό. Πρέπει να γνωρίζει και το κακό, το μίσος και την απάτη σαν πραγματικά φαινόμενα, αλλά πρέπει να βλέπει την αγάπη σαν μεγαλύτερη δύναμη. Δεν πρέπει ν’ αμφιβάλλει γι’ αυτό, έστω και για μια στιγμή, γιατί τότε χάθηκε. Η μοναδική του σωτηρία είναι ν’ αφιερώσει τον εαυτό του στην αγάπη, με τον ίδιο τρόπο όπως έκανε ο Γκάντι κηρύσσοντας τη μη-βία, όπως ο Σωκράτης με την αλήθεια όπως ο Βούδας με την αγάπη. Μόνο τότε θα βρούμε τη δύναμη να καταπολεμήσουμε τις δυνάμεις της αμφιβολίας, της σύγχυσης και της αντίθεσης- Ο άνθρωπος δεν πρέπει να εξαρτιέται από κανέναν κι από τίποτα για ενίσχυση κι εξασφάλιση εκτός από τον εαυτό του. Αυτός ο δρόμος μπορεί να είναι μοναχικός, αλλά θα είναι λιγότερο μοναχικός αν ο άνθρωπος κατανοήσει τα παρακάτω:

Το βασικό του λειτούργημα είναι να βοηθήσει στην αναδίπλωση του αληθινού Εαυτού του.

Ισότιμο μ’ αυτό το λειτούργημα είναι να βοήθα τους άλλους να γίνουν δυνατοί και να τελειοποιηθούν σαν μοναδικά άτομα.

Θα το κάνει αυτό καλύτερα δίνοντας σ’ όλους την ευκαιρία να δείξουν τα αισθήματα τους, να εκφράσουν τις βλέψεις τους και να μοιραστούν τα όνειρά τους.

Πρέπει να βλέπει τις δυνάμεις που χαρακτηρίζονται «κακές» σαν να προέρχονται από άτομα που υποφέρουν και που, όπως ο ίδιος, είναι «ανθρώπινα», ζώντας μέσα στη διαδικασία της προσπάθειας να τελειοποιηθούν σαν «πλάσματα».

Πρέπει να καταπολεμά αυτές τις δυνάμεις του κακού, μέσα από μια δραστήρια αγάπη που βαθιά ασχολείται κι ενδιαφέρεται για την ελεύθερη αναζήτηση της αυτοανακάλυψης του κάθε ατόμου.

Πρέπει να πιστεύει ότι δεν είναι ο κόσμος άσχημος, πικρόχολος και καταστρεπτικός, αλλά είναι έτσι όπως ο άνθρωπος έχει κάνει τον κόσμο να φαίνεται.

Πρέπει να είναι ένα πρότυπο. Όχι πρότυπο τελειότητας – μια κατάσταση που δεν τη φτάνει συχνά ο άνθρωπος – αλλά ένα πρότυπο ανθρώπινου πλάσματος. Γιατί το να είναι ένα καλό ανθρώπινο πλάσμα είναι το σπουδαιότερο που μπορεί να είναι.

Πρέπει να μπορεί να συγχωρεί τον εαυτό του επειδή είναι λιγότερο τέλειος.

Πρέπει να καταλάβει ότι η αλλαγή είναι αναπόφευκτη και πως το να πορεύεται μέσα στην αγάπη και στην αυτο-υλοποίηση, είναι πάντα καλό.

Πρέπει να πειστεί ότι τη συμπεριφορά για να τη μάθει, πρέπει να τη δοκιμάζει. «Ζω σημαίνει κάνω».

Πρέπει να μάθει ότι δεν μπορεί ν’ αγαπηθεί απ’ όλους τους ανθρώπους. Ότι αυτό είναι το ιδανικό. Μέσα στον κόσμο των ανθρώπων, αυτό το ιδανικό δε βρίσκεται συχνά.

Πρέπει να γίνει ο πιο όμορφος καρπός που υπάρχει στον κόσμο, ώριμος, ζουμερός, γλυκός, και να προσφερθεί σε όλους. Αλλά πρέπει και να θυμάται ότι θα υπάρξουν άνθρωποι που δεν τους αρέσουν αυτοί οι καρποί.

Πρέπει να καταλάβει πως αν γίνει ο πιο όμορφος καρπός του κόσμου και σε κάποιον τον οποίο αγαπά δεν αρέσουν αυτοί οι καρποί, έχει την επιλογή ν’ αλλάξει και να γίνει ένας άλλος καρπός. Αλλά πρέπει και να τον προειδοποιήσουμε πως αν γίνει ένας άλλος καρπός θα είναι πάντα δεύτερης ποιότητας. Μόνο ο καρπός που πραγματικά είναι, θα ‘ναι πάντα ο καλύτερος.

Πρέπει να συνειδητοποιήσει πως αν επιλέξει να είναι ένας δεύτερης ποιότητας καρπός, διατρέχει τον κίνδυνο αυτός που αγαπά ν’ ανακαλύψει το δεύτερο της ποιότητας, κι επειδή θέλει μόνο το καλύτερο, να τον απορρίψει. Μπορεί τότε να σπαταλήσει την υπόλοιπη ζωή του προσπαθώντας να γίνει ο καλύτερος άλλος καρπός – πράγμα αδύνατο αφού είναι άλλος – ή μπορεί πάλι να ξαναγίνει αυτό που ήταν.

Πρέπει να προσπαθήσει ν’ αγαπά όλους τους ανθρώπους, έστω κι αν όλοι δεν τον αγαπούν. Δεν αγαπάς για να σ’ αγαπήσουν αγαπάς για χάρη της αγάπης.

Δεν πρέπει ν’ απορρίπτει κανέναν άνθρωπο, γιατί έχει συνειδητοποιήσει ότι είναι τμήμα του κάθε ανθρώπου κι αν απορρίπτει έστω κι έναν άνθρωπο είναι σαν ν’ απορρίπτει τον εαυτό του.

Πρέπει να ξέρει πως αν αγαπά όλους τους ανθρώπους κι απορριφθεί από έναν, δεν πρέπει ν’ αποτραβηχτεί με φόβο, πόνο, απογοήτευση ή θυμό. Δεν είναι λάθος του άλλου. Απλά δεν ήταν έτοιμος γι’ αυτά που του προσφέρονταν. Η αγάπη δεν του προσφέρθηκε με όρους. Έδωσε αγάπη επειδή στάθηκε αρκετά τυχερός ώστε να έχει για να δώσει, επειδή ένιωθε χαρά δίνοντας, και δεν έδωσε μόνο και μόνο επειδή θα ’παίρνε κάτι σαν αντάλλαγμα.

Πρέπει να καταλάβει πως αν κάποιος απόρριψε την αγάπη του, υπάρχουν εκατοντάδες άλλοι που την περιμένουν. Η ιδέα ότι δεν υπάρχει παρά μόνο μια σωστή αγάπη είναι αυταπάτη. Υπάρχουν πολλές σωστές αγάπες.

Αυτές οι σκέψεις θα σας βοηθήσουν ν’ αποκτήσετε δύναμη σαν άτομο που αγαπά, γιατί το ν’ αγαπάς θ’ απαιτήσει να έχεις συνέχεια τη λεπτότητα του πολύ σοφού, την ευελιξία του παιδιού, την ευαισθησία του καλλιτέχνη, την κατανόηση του φιλόσοφου, την ανεκτικότητα του άγιου, την ανεξιθρησκεία του αφοσιωμένου, τη γνώση του λόγιου, και τη γενναιότητα του σίγουρου. Πολλά προτερήματα! Μα όλ’ αυτά θα ωριμάσουν μέσα σ’ αυτόν που επιλέγει ν’ αγαπά, γιατί είναι κιόλας τμήμα του δυναμικού του και θα υλοποιηθούν μέσα από την αγάπη. Το ζήτημα είναι λοιπόν ν’ αγαπάς τον τρόπο με τον οποίο αγαπάς.

Και όλα αυτά επειδή λέει συνεχώς ψέματα στους άλλους και στον εαυτό του

Το κυριότερο είναι να μην λέτε ψέματα στον ίδιο σας τον εαυτό. Αυτός που λέει ψέματα στον εαυτό του και πιστεύει στο ίδιο του το ψέμα, φτάνει στο σημείο να μη βλέπει καμιά αλήθεια ούτε μέσα του ούτε και στους άλλους. Κι έτσι χάνει κάθε εκτίμηση για τους άλλους και κάθε αυτοεκτίμηση. Μην εκτιμώντας κανέναν, παύει να αγαπάει.

Και μην έχοντας την αγάπη, αρχίζει να παρασέρνεται από τα πάθη και την ακολασία για να απασχοληθεί και να διασκεδάσει. Έτσι φτάνει στην απόλυτη κτηνωδία, και όλα αυτά επειδή λέει συνεχώς ψέματα στους άλλους και στον εαυτό του.

Η ενεργός αγάπη είναι κάτι πολύ πιο σκληρό και φοβερό από την αγάπη που περιορίζεται στα όνειρα. Η ονειροπόλα αγάπη διψάει για σύντομα κατορθώματα, ζητάει μια γρήγορη ικανοποίηση και το γενικό θαυμασμό.

Σε τέτοιες περιπτώσεις μερικοί φτάνουν πραγματικά να θυσιάσουν και τη ζωή τους ακόμα, αρκεί να μην περιμένουν πολύ, μα να πραγματοποιηθεί γρήγορα τ’ όνειρό τους. Και να’ ναι σα μια θεατρική παράσταση που να τη βλέπουν όλοι και να τη χειροκροτούν.

Μα η ενεργός αγάπη χρειάζεται δουλειά κι επίμονη αυτοκυριαρχία και για μερικούς είναι ίσως-ίσως ολόκληρη επιστήμη. Μα σας προλέγω πως ακόμα και τη στιγμή που θα δείτε με φρίκη πως παρ’ όλες σας τις προσπάθειες όχι μονάχα δεν πλησιάσατε τον σκοπό σας, μα αντίθετα ξεφύγατε απ’ αυτόν, εκείνην ακριβώς τη στιγμή, σας το προλέγω, θα ‘χετε φτάσει στο σκοπό.

Είναι αθάνατο αυτό που βρίσκεται πάντα σε κίνηση

Το 1998, ο Αμερικανός ψυχολόγος Σπένσερ Τζόνσον έγραψε ένα βιβλίο για μια ιστορία που εξηγεί πώς λειτουργούν οι άνθρωποι, ειδικότερα στον χώρο εργασίας.

Και τοποθετεί το κλειδί για όλα στην κίνηση, όπως στο απόφθεγμα του Πλάτωνα.

Οι πρωταγωνιστές, δύο ποντικοί και δύο μικροσκοπικοί άνθρωποι, ζουν σ’ έναν λαβύρινθο όπου τελικά βρίσκουν έναν διάδρομο γεμάτο τυρί. Οι ποντικοί ξέρουν ότι κάποια μέρα το τυρί θα τελειώσει και θα χρειαστεί να ψάξουν γι’ άλλο, όμως οι μικροί άνθρωποι θεωρούν την ύπαρξή του δεδομένη και, όταν τελειώνει, εξοργίζονται καθώς δεν ξέρουν τι να κάνουν και δεν τολμούν να βγουν από την περιοχή άνεσής τους ώστε να ψάξουν για περισσότερο τυρί. Κι εδώ είναι, φυσικά, που αρχίζει η αληθινή ιστορία.

Σ’ αυτό τον απλό μύθο, ο Τζόνσον μας δείχνει πώς η αναζήτηση της προσωπικής ικανοποίησης και της ευτυχίας, αντιπροσωπευόμενες από το τυρί, μπορεί να γίνει ένας αβέβαιος δρόμος, και σκληρός κάποιες φορές, που δεν είναι πάντα εύκολο να τον περπατήσουμε.

Επιπλέον, μας διδάσκει ότι ποτέ δεν πρέπει να θεωρούμε τίποτα σίγουρο, πόσο μάλλον την ευτυχία.
Όσα μας διδάσκει ο διάσημος αυτός ψυχολόγος, όπως ένας από τους πρωταγωνιστές του βιβλίου γράφει στον τοίχο, είναι τα εξής:

1. Οι αλλαγές συμβαίνουν και δεν είναι δυνατόν να τις σταματήσεις.
2. Πρέπει να προλαβαίνεις τις αλλαγές αυτές, ώστε να μη συνεπάγονται τραύμα.
3. Πρέπει να μελετάς την αλλαγή για να ξέρεις πότε θα προκληθεί και με ποιο τρόπο.
4. Είναι καλό να ξεκολλάς όσο πιο νωρίς από την προηγούμενη κατάσταση για να προσαρμόζεσαι γρήγορα στις αλλαγές.
5. Το καλύτερο είναι ν’ αλλάζεις με την αλλαγή.
6. Διασκέδαζε! Πάρε την αλλαγή ως κάτι θετικό.
Τέλος, ετοιμάσου να κάνεις τον κύκλο από την αρχή, γιατί η αλλαγή θα ξαναέρθει.

Ο Κουρτ Γκέντελ και η θεωρία τηs μη πληρότητας

Ο Ντάβιντ Χίλμπερτ υπήρξε για πολλούς ο κορυφαίος μαθηματικός της γενιάς του και ένας από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς όλων των εποχών. Γεννήθηκε στο Κένιγκσμπεργκ και ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, ένα από τα πιο σπουδαία πανεπιστήμια στον κόσμο.

Τον Αύγουστο του 1900, το Παρίσι φιλοξένησε το 2ο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών. Στο αμφιθέατρο της Σορβόννης, ο Ντάβιντ Χίλμπερτ, που ήταν ο κύριος ομιλητής του συνεδρίου, παρουσίασε έναν κατάλογο με τα 23, κατά την κρίση του, σπουδαιότερα προβλήματα των οποίων η λύση θα συντελούσε εντυπωσιακά στην πρόοδο της επιστήμης, και προκάλεσε τους μαθηματικούς του 20ού αιώνα δηλώνοντας:

«Το πρόβλημα είναι εκεί. Αναζητήστε τη λύση του. Στα μαθηματικά δεν υπάρχουν μη επιλύσιμα προβλήματα. Δεν υπάρχει δεν θα μάθουμε ποτέ!».

Συνεπής σε αυτή τη δήλωση, η οποία έμεινε στην Ιστορία, ο Χίλμπερτ αναζήτησε μια μέθοδο τέτοια, ώστε με δεδομένα τα αξιώματα μιας μαθηματικής θεωρίας να μπορεί κανείς πάντα να αποφαίνεται, σε πεπερασμένο αριθμό βημάτων, για το αν μια δεδομένη πρόταση είναι αληθής ή ψευδής.

Η φράση με την οποία έκλεισε την ομιλία του στο συνέδριο, η οποία υποδεικνύει την παντοδυναμία που απέδιδε ο Χίλμπερτ στην επιστήμη των μαθηματικών και χαρακτήριζε τη ζωή και τη φιλοσοφία του, είναι χαραγμένη στον τάφο του:

«Wir mussen wissen. Wir werden wissen».
«Πρέπει να μάθουμε. Θα μάθουμε».

Το 1931, ο 25χρονος Κουρτ Γκέντελ έκανε γνωστά στη μαθηματική κοινότητα τα αποτελέσματα της έρευνάς του: «Δεν υπάρχει και ούτε θα υπάρξει μαθηματική θεωρία η οποία να μην περιέχει μη αποκρίσιμα προβλήματα».

Αυτό που ουσιαστικά είχε αποδείξει ήταν ότι πάντα θα υπάρχουν προτάσεις που είναι αδύνατο να αποδειχθούν αληθείς ή ψευδείς, πλήττοντας θανάσιμα τη φιλοσοφία και τα πιστεύω του Χίλμπερτ, ο οποίος μάλιστα βρισκόταν εν ζωή.

Η συγκεκριμένη θεωρία, που ονομάστηκε θεωρία της μη πληρότητας, προέβλεπε, επίσης ότι δεν είναι δυνατό να «αναγνωρίσει» κανείς εκ των προτέρων ποιες προτάσεις είναι αυτές που δεν αποδεικνύονται, εκτός αν αποδειχθούν!

Έτσι, είναι πιθανό οι προσπάθειες ενός ερευνητή να καταλήξουν σε ένα αποτέλεσμα αλλά να είναι μάταιες, όχι γιατί ο συγκεκριμένος ερευνητής δεν είναι αρκετά ικανός, αλλά γιατί το πρόβλημα με το οποίο ασχολείται είναι ένα από αυτά που δεν αποδεικνύονται!

Ο Γκέντελ με τη θεωρία του συγκλόνισε τα θεμέλια της επιστήμης και πλήγωσε το κύρος της, θέτοντας όρια στην ανθρώπινη λογική και στα συμπεράσματά της.

Τίποτα, όμως, δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην ανθρώπινη περιέργεια.

Καμία θεωρία δεν μπορεί να βάλει φραγμούς στη διαρκή επιθυμία του ανθρώπου να κατανοήσει τον κόσμο που τον περιβάλλει και να ανακαλύψει τα μυστικά του.

Αυτό δεν είναι απλώς μία άποψη, μία εικασία. Υπάρχουν χιλιάδες αποδείξεις…

Αυτά ζητάμε από σένα εμείς, οι φίλοι σου, αυτά σου ταιριάζουν, γι’ αυτά γεννήθηκες

Επειδή όμως τα γηρατειά δεν έχουν όλα τα κακά, κατά τον Ευριπίδη, ούτε και η βλακεία των φίλων, πρέπει να βλέπει κανείς όχι μόνο τα σφάλματα αλλά και τις επιτυχίες τους και, μα τον Δία, να τους επαινεί αρχικά, έπειτα όμως, όπως ο σίδηρος πήζει με το πάγωμα και επιδέχεται τη στόμωση, αφού πρώτα διασταλεί και μαλακώσει με τη θερμότητα, έτσι και στους φίλους, χαλαροί καθώς είναι και θερμοί από τους επαίνους, μπορεί εύκολα κανείς να εφαρμόσει την παρρησία, σαν εμβάπτιση στο κατάλληλο υγρό. Παρουσιάζεται, πράγματι, η ευκαιρία να πει κανείς: 

“Αξίζουν άραγε αυτά να παραβληθούν με εκείνα; Βλέπεις τι καρπούς αποδίδει το καλό; Αυτά ζητάμε από σένα εμείς, οι φίλοι σου, αυτά σου ταιριάζουν, γι’ αυτά γεννήθηκες.

Τα άλλα πρέπει να ριχτούν στα βουνά ή στο κύμα της πολύβουης θάλασσας (ΟΜΗΡΟΣ).

Τίποτε άλλο δεν προσφέρεται περισσότερο για να λυπήσει όσο το δυνατόν λιγότερο τον αποδέκτη της παρρησίας και να το θεραπεύσει όσο το δυνατόν καλύτερα από το να μετριάζει κανείς την οργή στη συμπεριφορά του και να αντιμετωπίζει καλοπροαίρετα όσους κάνουν λάθη.

Επομένως, δεν πρέπει ούτε να τους επικρίνει κανείς άγρια, αν αρνούνται (τα λάθη τους), ούτε να τους εμποδίζει, αν θέλουν να απολογηθούν, αλλά και δικαιολογίες εύσχημες να τους βοηθάει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να βρουν και να απορρίπτει τη χειρότερη εξήγηση της πράξης τους, προτείνοντάς τους άλλη πιο μετριοπαθή, όπως ο Έκτωρ,

Τρελέ, καλό δεν είναι να βάζεις τέτοια οργή στην ψυχή σου, (ΟΜΗΡΟΣ)

προς τον αδερφό του, επειδή τάχα δεν ήταν λιποταξία ή δειλία η αναχώρησή του από τη μάχη αλλά αντίδραση οργής.

Και προς τον Αγαμέμνονα ο Νέστωρ:

Συ όμως στη μεγαλοπρεπή οργή σου υπάκουσες, (ΟΜΗΡΟΣ)

Πιο ψυχολογημένο, θαρρώ, είναι να πεις “φέρθηκες άσχημα” παρά “φέρθηκες άδικα”, “δεν σκέφτηκες σωστά” παρά “αδιαφόρησες”, “μην τσακώνεσαι με τον αδερφό σου” παρά “μην φθονείς τον αδερφό σου” και “απόφυγε τη γυναίκα που σε καταστρέφει” παρά “πάψε να καταστρέφεις τη γυναίκα”.

Τέτοιου είδους μέθοδο αναζητεί η επανορθωτική παρρησία, ενώ η προληπτική την αντίθετη.

Πράγματι, όταν χρειαστεί είτε να αποτρέψει κανείς ανθρώπους που πρόκειται να κάνουν λάθος είτε θελήσουμε να τονώσουμε και να παροτρύνουμε ανθρώπους που στέκονται αδρανείς απέναντι σε κάποια βίαιη αντίδραση ή είναι μαλθακοί και απρόθυμοι να κάνουν το καλό, πρέπει να αποδίδουμε το φαινόμενο σε αιτίες άτοπες και άπρεπες.

Έτσι, στο έργο του Σοφοκλή, ο Οδυσσέας, προσπαθώντας να ερεθίσει τον Αχιλλέα, δεν λέει πως η οργή του έχει να κάνει με το δείπνο, αλλά:

Τώρα είναι η θέα των επάλξεων της Τροίας που σε τρομάζει;

Και πάλι, ενώ ο Αχιλλέας αγανακτεί και λέει ότι θα αποπλεύσει:

Ξέρω εγώ τι προσπαθείς να αποφύγεις· όχι τα λόγια σε βάρος σου,
αλλά τον Έκτορα που είναι κοντά.

Ωραίο πράγμα στ’ αλήθεια, ο θυμός.

Τρομάζοντας τον ψυχωμένο άντρα με την ιδέα ότι θα αποκτήσει φήμη δειλού, τον μετρημένο και κόσμιο ακόλαστου, τον γενναιόδωρο και μεγαλόπρεπο με το ότι θα αποκτήσει φήμη μίζερου και τσιγκούνη, τους παροτρύνουν προς ωραίες πράξεις και τους αποτρέπουν από τις άσχημες, μένοντας μετρημένοι στις κριτικές τους σε περιπτώσεις ανίατες και προσθέτοντας στην παρρησία περισσότερη λύπη και συμμετοχή στον πόνο του άλλου παρά ψόγο, ενώ, όταν πρόκειται να εμποδίσουν τον άλλο να διαπράξει το λάθος ή να (τον κάνουν να) αντισταθεί στο πάθος του, είναι σφοδροί, άτεγκτοι και επίμονοι. Τούτη είναι, όντως, η ευκαιρία να φανεί η ακλόνητη αφοσίωση και η αληθινή παρρησία.

Τον ψόγο, αντίθετα, για όσα έχουν ήδη γίνει βλέπουμε να εφαρμόζουν και οι εχθροί μεταξύ τους, όπως ακριβώς έλεγε ο Διογένης ότι αυτός που είναι να σωθεί πρέπει να έχει φίλους καλούς ή σφοδρούς εχθρούς, διότι οι πρώτοι νουθετούν, οι δεύτεροι επικρίνουν.

Είναι καλύτερο όμως να πείθεται κανείς χάρη σε όσους τον συμβουλεύουν και να αποφεύγει τα σφάλματα, παρά να σφάλει και να μετανοεί λόγω αυτών που τον κακολογούν.

Για τούτο χρειάζεται τέχνη η παρρησία, στον βαθμό που είναι το μεγαλύτερο και πιο δυνατό φάρμακο στη φιλία, εφόσον χρειάζεται πάντοτε να πέφτει την κατάλληλη στιγμή και να είναι ισορροπημένη.

Επειδή λοιπόν η παρρησία, όπως έχει λεχθεί, πολλές φορές είναι από τη φύση της λυπηρή γι’ αυτόν που θεραπεύεται, πρέπει να μιμείται κανείς τους γιατρούς.

Πράγματι, ούτε εκείνοι, όταν κάνουν τομή, αφήνουν το μέρος που πάσχει να πονάει και να υποφέρει, αλλά το πλένουν μαλακά και το καταβρέχουν, ούτε όσοι νουθετούν, αφού πετάξουν διακριτικά την πικρή και δηκτική παρατήρησή τους, φεύγουν μακριά, αλλά με άλλες συζητήσεις και λόγους ευχάριστους, τους καταπραΰνουν και τους ψυχαγωγούν, όπως ακριβώς οι λιθοξόοι λειαίνουν και βερνικώνουν τα μέρη των αγαλμάτων που χτύπησαν με τη σμίλη και έκοψαν.

Αυτόν όμως που χτυπήθηκε και χαρακώθηκε από την παρρησία, αν τον αφήσεις τραχύ, με εξογκώματα και ανωμαλίες από την οργή, είναι δύσκολο να τον επαναφέρεις και να τον παρηγορήσεις.

Γι’ αυτό, τούτο είναι από τα κυριότερα που πρέπει να προσέχουν όσοι νουθετούν και να μην το παραμελούν ούτε η τελευταία γεύση που αφήνουν στη συντροφιά και την παρέα να είναι η λύπη και η πίκρα στους φίλους.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, ΗΘΙΚΑ

Η Ζαβολιά στο Παιχνίδι

Ο τρόπος επίλυσης ενός προβλήματος που μπορεί να αντιμετωπίζεις στην ζωή σου, βρίσκεται σ’ εκείνον τον τρόπο ζωής που κάνει το πρόβλημα να εξαφανίζεται.” -Λούντβιχ Βιτγκενστάιν (Πολιτισμός και αξίες).

Μόνο ΕΝΑΣ μπορεί να κάνει την διαφορά … κρατήστε το αυτό ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ … ούτε διάδοση, ούτε συλλογικότητες, ούτε «δημοκρατικές διαδικασίες» ούτε «όλοι μαζί πάμε» ούτε τίποτε από όλες αυτές τις γραφικές γελοιότητες των μαζανθρώπων. Κάθε ΜΑ ΚΑΘΕ καλή ιδέα ή δράση που έπεσε στα χέρια του μαζάνθρωπου εκφυλίστηκε σε ιδεολογία κι αντίδραση. ΔΡΑΣΗ απαιτείται κι ΟΧΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ και ΔΡΑΣΗ επιτυγχάνει ΜΟΝΑΧΑ ΤΟ ΑΤΟΜΟΝ. Είναι ο γνωστός ΚΑΤΕΡΓΑΡΗΣ και είναι ΠΑΝΤΑ ΕΝΑΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ.

“Ψάξε να με βρεις, ξεκίνα να ψάχνεις και δεν θα με βρεις”

Πόσες φορές δεν το είπες όταν ήσουν παιδί και πόσες φορές δεν το άκουσες από τα μικρά της οικογένειας σου, σε μια αυλή κάποια ηλιόλουστη μέρα; Ναι είναι το γνωστό “κλείσε τα μάτια σου να κρυφτώ”, το ανάποδο μέτρημα και η ταυτόχρονη εξαφάνιση στην γρήγορη και ευφυή, αναζήτηση μιας κρυψώνας για τους παίχτες. Ναι είναι το αγαπημένο παιχνίδι μικρών και μεγάλων, το κρυφτό. Όποτε τα παιδιά παίζουν κρυφτό – ή όποτε οι ενήλικες χάρη στο παιχνίδι της αποστροφής, της κυριαρχίας του εγώ και του δελεασμού κρύβονται ο ένας από τον άλλο, συνειδητά ή ασυνείδητα- το μέσο με το οποίο παίζεται το παιχνίδι είναι ο φόβος και η κρυφή επιθυμία, να μην τους βρει ποτέ κανείς.

Οπότε το παιχνίδι τραβάει σε μάκρος και το παιδί που κρύβεται, πάντα βοηθάει το παιδί που ψάχνει, αφήνοντας ίχνη, κάνοντας θόρυβο, κουνώντας τον θάμνο, αφήνοντας μια άκρη από το ρούχο να προεξέχει και δίνοντας την δυνατότητα σε αυτόν που τον ψάχνει να τον βρει. Αυτός που τα φυλάει, από την άλλη, κάνει “ματάκια”, κρυφοκοιτάζει, για να δει που θα κρυφτούν, αυτοί που πρέπει να ψάξει να τους βρει. Υπάρχει ο αρχέγονος φόβος, πως πρέπει οπωσδήποτε να τους βρει, μην χαθούν, μην απομακρυνθούν, μην φύγουν έξω από το παιχνίδι-μαντρί …και οι δύο ψιλό-κλέβουν και οι δύο μεριές του παιχνιδιού, το ξέρουν πως ο άλλος κλέβει, αλλά συνεχίζουν να παίζουν το παιχνίδι, με την υποκρισία, πρώτη ξαδέλφη του φόβου, να είναι η κυρίαρχος του πεδίου.

Υπάρχουν αυστηροί κανόνες στο παιχνίδι, κανείς δεν επιτρέπεται να μείνει εξαφανισμένος για πολύ ώρα, κανείς δεν πρέπει να απομακρυνθεί πολύ και η στιγμή που τους βρίσκουν είναι η στιγμή που το παιχνίδι τελειώνει, δίνοντας την ευκαιρία στους παίχτες να αρχίσουν να το παίζουν ξανά από την αρχή, μαζί με όλες τις κλεψιές και τις ελπίδες την επόμενη φορά, να μην τους βρουν οι μεν ή να τους βρουν γρηγορότερα οι δε. Ένα παιχνίδι με αρχή μέση τέλος και επανάληψη (το ‘πιασες το νόημα;).

Το κρυφτό είναι ένα παιχνίδι που χαρακτηρίζει το ανθρώπινο είδος και όχι μόνο στην παιδική του ηλικία, ένα παιχνίδι που δοκιμάζει ταυτόχρονα την εξυπνάδα εκείνου που ψάχνει και την αποφασιστικότητα εκείνου που κρύβεται. Είναι η πιθανότητα να μπορέσεις να ξεφύγεις από την πρόθεση, την επιθυμία, να σε βρει, ένα άλλο συγκεκριμένο άτομο. Κάθε επιτυχημένο κρυφτό –με εξαίρεση τις τραγωδίες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το κρυφτό είναι πάντοτε επιτυχημένο- καθησυχάζει τους παίχτες, αλλά και την κοινωνία που αυτοί ανήκουν, ό,τι κανείς τους δεν μπορεί να ξεφύγει, να το σκάσει, να πάει μακριά και ότι δεν υπάρχει κανένας άλλος τόπος, που να μπορεί αυτός να πάει, αν καταφέρει να ξεφύγει από τον διώκτη του.

Η ζαβολιά στο παιχνίδι –δηλ. η παραβίαση των κανόνων- είναι να βρεις ένα μέρος να κρυφτείς που να μην μπορεί να σε βρει κανείς, δηλ. να ξεφύγεις από τον κυνηγό σου. Η σπαζοκεφαλιά στο κρυφτό, το παράλογο δράμα που εμπεριέχει, είναι πως, το να σε βρουν σημαίνει ότι έχασες, ενώ το να μην σε βρουν, σημαίνει πως ακολουθείς κατά γράμμα τους κανόνες του παιχνιδιού.

Σε ένα τέτοιο παιχνίδι και οι δύο παίχτες είναι εγκλωβισμένοι, παγιδευμένοι, ανεξάρτητα σε ποιά θέση βρίσκονται, κανείς τους δεν μπορεί να ξεφύγει, κρύβονται, γνωρίζοντας, πως αυτό που κάνουν δεν είναι απόδραση. Αυτό που μοιράζονται είναι πως βρίσκονται εγκλωβισμένοι μαζί, κάπου, μέσα σε κάτι, –μια φούσκα, μια δημιουργία, έναν κόσμο- που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε ανάγκη ή επιθυμία για συγκεκριμένα είδη αναγνώρισης και καθησυχασμού και από αυτό το κάτι, είναι αδύνατον να ξεφύγουν κι αν παρ ελπίδα το καταφέρουν, δεν υπάρχει τόπος να πάνε.

Υπάρχουν και κάποιοι παίχτες, που όταν παίζουν κρυφτό, απομακρύνονται τόσο πολύ, φεύγουν μακριά, που στην πραγματικότητα παύουν να παίζουν το παιχνίδι. Όταν αυτή η συμπεριφορά συνεχιστεί, οι υπόλοιποι παίχτες θα τρομάξουν στην αρχή, αλλά μετά από λίγο θα το συνηθίσουν και θα πάψουν να ασχολούνται με τους ζαβολιάρηδες. Ο ζαβολιάρης από την άλλη δεν έχει την υπομονή να περιμένει να τον βρουν ή να τους κάνει το χατίρι να παίζει με τους δικούς τους κανόνες και αρχίζει να φτιάχνει άλλους κανόνες δημιουργώντας δικό του παιχνίδι. Το ότι δεν παίζει το παιχνίδι με τους κανόνες που είναι ήδη γνωστοί, δεν σημαίνει για τους παίχτες, πως ο ζαβολιάρης καινοτομεί, σημαίνει από την δική τους σκοπιά πως δεν προσφέρει τίποτε στο παιχνίδι.

…Και τι να πούμε για τα παιχνίδια των θεών, που δεν παίζουν για να κερδίσουν -είναι αυτονόητο αυτό κατά την άποψη τους- αλλά παίζουν γιατί βαριούνται και παίζουν με τα ανθρωπάκια, μα παίζουν και μεταξύ τους. …κι όλα αυτά, μέχρι να πέσει στον δρόμο τους ένας ζαβολιάρης, που δεν παίζει με τους κανόνες, ο κατεργάρης, που τους κάνει να δουν “τον Βούδα φαντάρο”!! Το αναφέρει και η μυθολογία, πως οι θεοκτόνοι ήταν πάντοτε άνθρωποι θνητοί, είναι πάντα ένας κατεργάρης που τους την φέρνει, εκεί που δεν το περιμένουν, από τον θείο εγωισμό και την θεϊκή αλαζονεία τους. Γιατί ως γνωστόν, «πίσω έχει η αχλάδα την ουρά».

Ο ζαβολιάρης ξέρει πως η ελευθερία του βρίσκεται στην αέναη πράξη της απελευθέρωσης του, η περιπέτεια είναι η η διαδικασία της απελευθέρωσης, όχι η ίδια η ελευθερία.

Ο ξεθωριασμένος πλέον μύθος του Αδάμ και της Εύας, είναι μια εκπληκτική μυθοπλασία, αποτυχημένης απόδρασης από το παιχνίδι του παραδείσου. Είναι η ιστορία μιας απόδρασης των ζαβολιάρηδων, που απέτυχε. Η παράβαση των κανόνων του παιχνιδιού, των νόμων που επέβαλε ο δημιουργός, ήταν να ανακαλύψουν, τι ακριβώς ήταν εκείνο από το οποίο ήταν αδύνατον να αποδράσουν. Αναζητώντας την γνώση που τους ήταν απαγορευμένη σχετικά με την φύση του θεού, ανακάλυψαν μόνο, το ό,τι θα έπρεπε να φοβούνται και να υποτάσσονται στον θεό. (!) Εκείνο που είναι σίγουρο, πέρα από οτιδήποτε άλλο σε αυτή την μυθοπλασία, είναι το πως δραματοποιεί την σχέση που υπάρχει μέσα στο μυαλό μας, ανάμεσα στην περιέργεια για το απαγορευμένο και την ικανοποίηση αυτής της περιέργειας με κάθε κόστος, γνωστό από πριν ή μη.

Μας δείχνει τον τρόπο, με τον οποίο οι απόψεις μας, για την ελευθερία και την απελευθέρωση, εξαρτώνται από την ανακάλυψη, εκείνου που πρέπει να φοβόμαστε. Ανακαλύπτουμε πως είναι ο κόσμος, ικανοποιούμε την περιέργεια μας και εξασφαλίζουμε την μη επιστροφή στο ίδιο παιχνίδι, δοκιμάζοντας να παίξουμε με τον φόβο μας, δοκιμάζοντας τις δυνάμεις μας πάνω του και στο τέλος προσπερνώντας τον, ξεφεύγουμε.

Η ηδονή που αισθάνεται κανείς με την απόδραση, ακόμη και με την σκέψη της απόδρασης πριν καν δράσει προς αυτήν, μπορεί άνετα να αντικαταστήσει την ηδονή εκείνη, από την οποία τρέπεται προς φυγή και να γίνει ένα πολύ καλό υποκατάστατο της. Το ότι παρέχουν ένα παράδοξο είδος ικανοποίησης αποτελεί μέρος της επινοητικής φύσης και του φανταστικού πλούτου των επονομαζόμενων συμπτωμάτων. Μερικές φορές από τον τρόπο που οι άνθρωποι εξιστορούν τον τρόμο και τις απογοητεύσεις τους βλέπουμε πόσο μεγάλη ηδονική απόλαυση, νοιώθουν γι αυτές.

Είναι γεγονός πως κάτι υπάρχει στην ζωή του ανθρώπου από το οποίο θέλει να ξεφύγει, να αποδράσει, (τι να είναι αυτό άραγε;) –αυτό είναι ένα σημαντικό ερώτημα– και ως συνεπακόλουθο με ποιούς τρόπους επιχειρεί αυτή την απόδραση; Ο άνθρωπος θέλει να αποδράσει από καθετί, από κάθε επιθυμία, που συνειρμικά μέσα στον νου του, του δημιουργεί ο πολιτισμός και τα κοινωνικά στάτους. Για να μπορέσει να το κάνει αυτό, είναι αναγκασμένος να επινοήσει μια γκάμα από στρατηγικές υπεκφυγών, τις οποίες ονομάζει άμυνες, καθώς και μια σειρά από τεχνάσματα που τα ονομάζει, συμπτώματα. Είναι το είδος τους πολιτισμένου ανθρώπου που θέλει να ξεφύγει, ούτε ο ίδιος δεν ξέρει από τι και που ονομάζεται επιστημονικά, νευρωτικός.

Εδώ μιλώ γι αυτόν, που απλά θέλει να ξεφύγει από, ότι νοιώθει πως τον καταπιέζει, υπαρκτό ή μη, κάνοντας τεράστιο σαματά, χωρίς να ξέρει πως αυτό δίνει δύναμη και ύπαρξη σε αυτό από το οποίο πασχίζει να ξεφύγει. Συνήθως παγιδεύεται στα δίκτυα αυτού από το οποίο προσπαθεί να ξεφύγει. Είναι σαν τους τύπους που διατυμπανίζουν πως δεν θα πιαστούν στα δεσμά του γάμου, κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους να το αποφύγουν, με την ανάλογη φασαρία, δίνοντας σε αυτό από το οποίο θέλουν αν ξεφύγουν, τόσο μεγάλη δύναμη, που στο τέλος καταλήγουν νευρωτικοί και παντρεμένοι. Όχι αυτό δεν είναι απόδραση, ούτε καν προσπάθεια απόδρασης.

Ο πολιτισμός, ο εγκλωβισμός στα κλουβιά που αποκαλούν σπίτια και ο εκπολιτισμός του ανθρώπου, φαίνεται πως είναι τελικά το να μαθαίνει κανείς τι να αποφεύγει μάλλον, παρά τι να κάνει ή να επιθυμεί. Έχουμε ολόκληρες λίστες και κοινωνικές ομάδες, που κύρια ασχολία τους, είναι να καταγράφουν τι δεν είναι αποδεκτό, που αφιερώνουν τεράστιο χρόνο στην παραγωγή λεπτομερειών περιγραφής όλων εκείνων που δεν θέλουν καθώς και των τρόπων που πρέπει να αποκλειστούν.

Η ανατροφή των παιδιών είναι μια σειρά από απαγορεύσεις και αποφυγές, πρωτίστως και κατόπιν προτροπών. Η εκπαίδευση διδάσκει στους ανθρώπους να κρατούν αποστάσεις και να αποφεύγουν, αν είναι δυνατόν, από ορισμένα είδη πίστης, από κάποιες επιθυμίες, σκέψεις, καταστάσεις, ακόμη και ανθρώπων. Το να μαθαίνει κάποιος να κάνει διακρίσεις, να μιλάει, να σκέφτεται ή να επιλέγει σημαίνει να μάθει να αποκλείει, όλα αυτά που του έχουν μάθει να αποκλείει, για να μπορεί να παίξει το παιχνίδι της κοινωνίας, του πολιτισμού και να είναι αποδεκτός.

Πως λοιπόν κάποιος γίνεται ζαβολιάρης δηλ. μη αποδεκτός και τι άλλο μπορεί να κάνει ένα παιχνίδι, με όποιον γίνεται ζαβολιάρης, πέρα από το να τον βγάλει από το παιχνίδι;

Οι μύθοι έχουν συχνά για θέμα τους την αδυναμία απόδρασης, την οδυνηρή ανακάλυψη ότι υπάρχουν πανίσχυρα δεσμά και περιορισμοί που δεν επιτρέπουν την απελευθέρωση και ο ήρωας είναι αδύνατον να ξεφύγει. Συνήθως και μάλλον σκόπιμα, δεν διηγούνται ιστορίες ανθρώπων που καταφέρνουν να ελευθερωθούν, που ξεφεύγουν, αλλά ιστορίες για την προσπάθεια τους να πετύχουν την ελευθερία τους και που συνήθως αποτυγχάνουν, γιατί οι θεοί-τιμωροί δεν επιτρέπουν, την φιλοδοξία ή την ανυπακοή.

Μας διηγούνται ιστορίες ανθρώπων που η ζαβολιά τους, η παραβατικότητα τους, αποδεικνύεται στο τέλος ένα μάθημα για τους υπόλοιπους και εκπληκτικό εργαλείο χειραγώγησης της μάζας, για τους θεούς-επικυρίαρχους. Ο Οιδίποδας, ο Προμηθέας, ο Νάρκισσος, η Αντιγόνη υποχρεώνονται όλοι, με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, να υποστούν την πιο βίαιη καταδίκη, σαν τιμωρία στο ατόπημα τους, στην ανυπακοή και στην επιλογή τους, να είναι ο ζαβολιάρης του παιχνιδιού.

Το γεγονός ό,τι πρέπει να υπάρχουν κάποια πράγματα από τα οποία δεν μπορεί να διαφύγει κανένα πλάσμα, ανθρώπινο, μυθικό ή θεϊκό –είτε αυτά είναι νόμοι, φυσικοί ή ηθικοί, είτε επιθυμίες, που με διάφορους τρόπους ορίζονται ως καλές ή κακές, ηθικές ή ανήθικες, είτε πρόκειται για βιολογικούς περιορισμούς αναγκαιότητας, δηλ. η ανάγκη να τρεφόμαστε, να αναπνέουμε, να ζούμε, να πεθαίνουμε, αλλά και το γεγονός ό,τι όλοι αυτοί οι περιορισμοί πρέπει να αναγνωριστούν, να παρατηρηθούν, να μετρηθούν, αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της αντίληψης που έχουμε για τον εαυτό μας, καθώς και των τρόπων που αναρωτιόμαστε, ποιοί είμαστε και τι κάνουμε εδώ.

Κάθε φορά που κάτι μπορεί να περιγραφεί ως κάτι άλλο από αυτό που ήδη γνωρίζουμε πως είναι –όταν πχ. η γη γίνεται στρογγυλή από επίπεδη έτσι ώστε να μην μπορούμε να πέσουμε, όταν η αμαρτία, το καλό, η αγάπη, χρησιμοποιούνται ως δόλια μορφή κοινωνικού ελέγχου και εργαλεία μαχών και κατάκτησης και ούτω καθ’ εξής – τότε αλλάζουμε την θέση μας στον κόσμο. Αυτό που είναι σημαντική ερώτηση και χρήζει απάντησης είναι… Μετά από κάθε ζαβολιά ή παραβατικότητα ποιά είναι εν τέλει η διαφορά, τι μένει το ίδιο μετά την κατεργαριά; Μένει κάτι το ίδιο;

Ο καλύτερος τρόπος για να τραβήξεις την προσοχή των ανθρώπων είναι να γνωστοποιήσεις πως σε κάποια δεδομένη χρονική στιγμή, κάποιος θα προσπαθήσει να κάνει κάτι για να ελευθερωθεί κι αν δεν το καταφέρει θα έχει ως συνέπεια τον θάνατο του. Για να τραβήξεις την προσοχή των ανθρώπων πρέπει ο θάνατος να αποτελεί κομμάτι αυτού που κάνεις, να εμπεριέχει το ρίσκο, το δράμα της αποτυχίας και της επιτυχίας επεξεργασμένο και προσαρμοσμένο σε μια ασυνήθιστη αρένα. Ο ταυρομάχος αναμετριέται τόσο με τον ταύρο, όσο και με τα όρια του εαυτού του ταυτοχρόνως και οι θεατές γνωρίζουν από πριν, πως μέσα στην αρένα υπάρχει και ένας τρίτος παίχτης, ο θάνατος.

Ένα σημαντικό κομμάτι του κρυφτού, είναι το ότι δεν υπάρχουν εκπλήξεις, κάθε παίχτης κρύβεται πάντα κάπου που μπορεί να βρεθεί. Δεν αποδρά, δεν ελευθερώνεται, απλά κρύβεται προσωρινά μέχρι να επιστρέψει στην πρότερη κατάσταση. Είναι μια φυγή από κάτι στο οποίο πάντα επιστρέφει ο παίχτης. Αυτό είναι φυγή και όχι απελευθέρωση. Η επιθυμία να τραπείς σε φυγή, υποδηλώνει κάποια συγγένεια με αυτόν από τον οποίον πασχίζεις να κρυφτείς. Το να αντισταθείς σε κάποιον ή έστω να του κρυφτείς, ακόμη κι αν πρόκειται για τον θεό ή τους θεούς ή οποιονδήποτε άνθρωπο ή κατάσταση, είναι ο μοναδικός τρόπος για να τον σκεφτείς. Τον να τον σκεφτείς όμως έστω και σκεπτόμενος πως θα του ξεφύγεις, του δίνεις μονάδες προσοχής, δηλ. ύπαρξη. Επομένως η παρόρμηση να γίνεις ζαβολιάρης και να εξαφανιστείς, είναι ταυτόχρονα η μυστική ευφυΐα που διαθέτει το παιχνίδι για να σιγουρέψει την επιστροφή σου.

Έναν ζαβολιάρη τον αφήνει το σύστημα-παιχνίδι να αποδρά με την σιγουριά πως θα επιστρέψει, για να αποδράσει ξανά και ξανά στο διηνεκές. Κάπως όπως οι καταστηματάρχες που γνωρίζουν πως ο καταναλωτής θα καταναλώσει ξανά και ξανά και ξανά, με παραπλήσιο τρόπο. Του δίνει το παιχνίδι, μικρές στάλες ελπίδας, ίσα ίσα για να τον κρατά σε εγρήγορση και έλεγχο, αλλά ποτέ μεγάλη ελπίδα, αυτή πρέπει να ελέγχεται και να κατευθύνεται με πολύ προσοχή. Δεν παίζουνε με τις πιθανότητες να ξεφύγουν τα παιχνίδια, από το παιχνίδι-δημιουργία!!! Ελπίδες δίνουν, μικρές και σε λίγες δόσεις, για να μην έχουν οι θεοί εκπλήξεις και χάσουν και την μπάλα και το παιχνίδι.

Υπάρχουν αποδράσεις που είναι εύκολες και δεν θα μάθει ποτέ η μάζα, πόσο εύκολες είναι, υπάρχουν και το παιχνίδι-σύστημα, τις διαθέτει προς χρήση, με μεγάλη χαρά, νέα παιχνίδια από τα οποία να μπορεί κάποιος ζαβολιάρης, να αποδράσει ξανά και ξανά, αρκεί να εξασφαλιστεί ό,τι θα επιστρέψει πίσω, ξανά και ξανά. Η μάζα δεν χρειάζεται να ξέρει αν η απόδραση από το παιχνίδι, είναι εύκολη ή δύσκολη, αν είναι κάτι που μπορεί να το κάνει ο καθένας ή χρειάζεται κάποιος με ιδιαίτερες ικανότητες. Αν είναι κάτι προσεγγίσιμο ή απόκρυφο, αν προορίζεται για λίγους εκλεκτούς ή είναι μια ευκαιρία για όλους. Με απλά λόγια παραμένει πάντα αναπάντητο το ερώτημα σχετικά με το τι από τα δύο συμβαίνει. Είναι εύκολο, είναι δύσκολο και για ποιόν εν τέλη είναι η απόδραση;

Αν θέλεις να γίνεις άσσος στην απόδραση πρέπει πρώτα να βρεθείς εγκλωβισμένος και αν θέλεις να είσαι ζαβολιάρης πρέπει να έχεις την απαιτούμενη ενέργεια, για να αναλάβεις την ευθύνη της απόδρασης και να μην επιστρέψεις.

Για να το πετύχεις αυτό, αλλά και να εξασφαλίσεις την μη-επιστροφή, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να αποδράσεις χωρίς να προξενήσεις ζημιά στο παιχνίδι, χωρίς να διαλύσεις την κλειδαριά, χωρίς να σπάσεις τον πάγο, χωρίς να σε πάρει χαμπάρι κανένας. Χωρίς να υπάρξει κανενός είδους βία και όταν αποδράσεις, όλα πίσω σου θα φαίνονται όπως ήταν πριν. Η μεγάλη ψευδαίσθηση και η μεγάλη αλήθεια ταυτόχρονα, είναι το ό,τι τίποτα δεν έχει αλλάξει μετά την απόδραση του ζαβολιάρη, ούτε το παιχνίδι, ούτε οι άλλοι παίχτες, και παρ’ ολ’ αυτά, όλα είναι διαφορετικά, μόνο που κανένας δεν μπορεί να εκφράσει με λέξεις, τι είναι αυτό το διαφορετικό. Αλλά υπάρχει.

Η απόδραση χωρίς την πρόθεση της επιστροφής, από την μεριά του ζαβολιάρη, είναι κυριολεκτικά μια επανάσταση, μια ριζική και εκ βάθρων αναδιάταξη των μορφών, χωρίς στην ουσία να τροποποιήσει καμία και τίποτε από αυτές και ταυτόχρονα να μην είναι καθόλου ίδιες μετά την απελευθέρωση. Όλο αυτό πρέπει να γίνει χωρίς κανένα εμφανές ίχνος σκληρής προσπάθειας, τόσο εύκολα και φυσικά όπως η αναπνοή του. Ναι είναι η ύψιστη μορφή τέχνης, της οποίας η επιτυχία βρίσκεται στο ότι η δυσκολία της είναι κρυμμένη, φευγαλέα και απατηλή.

Κάθε άνθρωπος και κάθε ηθικολόγος, έχει την δική του εκδοχή ηθικών επιλογών. Οι κακές επιλογές συνήθως αποκαλούνται τάσεις φυγής από την πραγματικότητα, ενώ οι καλές αποκαλούνται ιδανικά και αξίες. Αφού μόνοι μας έχουμε φτιάξει αυτές τις διακρίσεις, άρα και μόνοι μας μπορούμε να τις καταργήσουμε, αν έχουμε την απαιτούμενη ενέργεια γι αυτό κι αν μας το επιτρέψουν αυτοί που έχουν συμφέρον να μείνουν τα πράγματα ως έχουν και το παιχνίδι να παίζεται με τους συνήθεις κανόνες.

Από την άλλη υπάρχει ο ζαβολιάρης, που ποσώς ενδιαφέρεται για τους κανόνες του παιχνιδιού που επέβαλε ο δημιουργός, αδιαφορεί, έχοντας ΜΟΝΑΔΙΚΟ και ΑΚΑΜΠΤΟ ΣΚΟΠΟ, να ξεγελάσει τον δημιουργό και να αποδράσει. Αν το καταφέρει; Θα το αντιληφθεί, από το πόσο άψογος είναι στην ζωή του και την ώρα του θανάτου του.

«Η ευφυία του Διαβόλου αποδεικνύεται από το γεγονός ότι μέσα στην πλειάδα των ανταρσιών που ήδη ξεπροβάλλουν από το Ηνωμένο Ανθρώπινο Σύμπαν, όλες εκτός από ΜΙΑ τον εξυπηρετούν. Σε οποιαδήποτε ανταρσία -πρέπει να το τονίσουμε αυτό- ο Διάβολος βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά. Συνειδητοποιούμε τη διάσταση της δύναμής του όταν καταλάβουμε ότι σε θέματα κυριαρχίας βρισκόμαστε τουλάχιστον δύο παρτίδες πίσω» Μωρίς Νταντέκ

---------------------

Λέξη-σαφήνιση σύμφωνα με το νεοελληνικό λεξικό.

ξεφεύγω: [ksefévγo] Ρ αόρ. ξέφυγα, απαρέμφ. ξεφύγει : 1.κατορθώνω να απομακρυνθώ από έναν κίνδυνο, μια δύσκολη κατάσταση ή από κτ. που με καταδιώκει· διαφεύγω: Tους ξέφυγε τρέχοντας. Ξέφυγε περνώντας νύχτα μέσα από τις γραμμές των εχθρών. || Tον στρίμωξαν για τα καλά με τις ερωτήσεις, αλλά αυτός κατάφερε να ξεφύγει. || Δεν μπόρεσε να ξεφύγει από τη μιζέρια. Θέλω να ξεφύγω λίγο από την καθημερινή μονοτονία.

2. (συνήθ. με γεν. προσώπου) α. για κτ. που φεύγει, που μετακινείται από μια θέση όπου βρίσκεται: Mου ξέφυγε το ποτήρι από το χέρι. Ξέφυγαν τα σημάδια που είχα βάλει. Όλα είναι τακτικά· τίποτα δεν ξεφεύγει. β. για κτ. του οποίου χάνουμε τον έλεγχο: Tου ξέφυγε το τιμόνι και έριξε το αυτοκίνητο στη θάλασσα. Πρόσεξε μη σου ξεφύγει το ψαλίδι και καταστρέψεις το ύφασμα. Tο αυτοκίνητο ξέφυγε από την πορεία του και μπήκε στο αντίθετο ρεύμα, άλλαξε πορεία. || Tου ξέφυγε ένα χασμουρητό / μια στριγκλιά / μία (πορδή). || (μτφ.): Ξέφυγα λίγο από το πρόγραμμά μου. Mην ξεφεύγεις από το θέμα. Ξέφυγε από το σωστό δρό μο, παραστράτησε.

3. από επιπολαιότητα, έλλειψη προνοητικότητας ή απροσεξία λέω κτ. που δεν πρέπει: Tου ξέφυγαν βαριές κουβέντες. Πρόσεξε μη σου ξεφύγει τίποτα!, μην πεις τίποτα. 4. μένω απαρατήρητος, δεν υποπίπτω στην αντίληψη, στην προσοχή κάποιου: Σ΄ αυτό το κείμενο έχουν ξεφύγει πολλά λάθη. Tίποτα δεν του ξεφεύγει!, όλα τα παρατηρεί, όλα τα προσέχει. ΦΡ ~ από του χάρου* τα νύχια. 5. (οικ.) για κτ. που διαφέρει, που παρουσιάζει κτ. το ιδιαίτερο σε σχέση με άλλα παρόμοια: Tο φόρεμα αυτό ξεφεύγει από τα συνηθισμένα. [μσν. ξεφεύγω < εξεφεύγω με αποβ. του αρχικού άτ. φων. < αρχ. ἐκφεύγω (ἐκ- > ξε-)]

απόδραση η [apóδrasi]: Δραπέτευση που γίνεται συνήθ. σε μεγάλη κλίμακα και με βάση συγκεκριμένο σχέδιο: H ~ των καταδίκων / των αιχμαλώτων. Απόπειρα απόδρασης. || (μτφ.): ~ από την καθημερινότητα της πόλης με μια εκδρομή στο βουνό. [λόγ. < αρχ. ἀπόδρα(σις) -ση]

διαφυγή η [δiafijí]: η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του διαφεύγω. 1. απόδραση και διάσωση: Ελέγχονται οι έξοδοι της χώρας, για να εμποδιστεί η ~ του καταζητούμενου σε γειτονικές χώρες. || (μτφ.): Δεν υπάρχει δυνατότητα / οδός διαφυγής για τον άνθρωπο που έχει εγκλωβιστεί στις σύγχρονες πόλεις. || ~ κεφαλαίων στο εξωτερικό, λαθραία εξαγωγή. 2. διαρροή, απώλεια υγρού ή αερίου από δοχείο, αγωγό κτλ.

κρυφτό το [kriftó]: ομαδικό παιδικό παιχνίδι, στο οποίο ο ένας από τους παίκτες προσπαθεί να βρει πού έχουν κρυφτεί οι υπόλοιποι. ΦΡ παίζω* ~. [ουσιαστικοπ. ουδ. του μσν. επιθ. κρυφτός < αρχ. κρυπτός με ανομ. τρόπου άρθρ. [pt > ft] ]

κρυφτούλι το [kriftúli]: 1. το κρυφτό. 2. (μτφ., οικ.) συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από υπεκφυγές και κρυψίνοια. [κρρυφτ(ό) -ούλι]

θάνατος ο [θánatos]: 1. η οριστική παύση των ζωτικών λειτουργιών ενός ζωντανού οργανισμού. ANT γέννηση, ζωή: Ποσοστό γεννήσεων και θανάτων σε μια χώρα. Φυσιολογικός / βίαιος / αιφνίδιος / φυσικός* ~. ~ από αρρώστια / από γεράματα / από δυστύχημα. Φέτος συνέβησαν πολλοί θάνατοι από τροχαία ατυχήματα. Kαταδίκη σε θάνατο. Ποινή θανάτου. Όπλα που σκορπούν το θάνατο. Aγγελτήριο θανάτου. Ληξιαρχική πράξη θανάτου και ως έκφραση για κτ. που οδηγείται στο τέλος του, στην παρακμή, στην καταστροφή: Tο ντοπάρισμα των αθλητών και η εμπορευματοποίηση αποτέλεσαν τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της ολυμπιακής ιδέας. Kίνδυνος-~, ως απαγορευτική ένδειξη υψηλού κινδύνου. Ελευθερία ή ~, ως σύνθημα, ιδίως για τον αγώνα του 1821. || Σιγή θανάτου, απόλυτη, νεκρική. || (ιατρ.) κλινικός* ~. || (εκκλ.) H μετά θάνατον ζωή. || (έκφρ.) δεν είναι κτ. για θάνατο / προς θάνατον, δεν πρέπει κτ. να μας στενοχωρεί υπερβολικά. ΦΡ μεταξύ ζωής* και θανάτου. ζήτημα* ζωής και θανάτου. στη ζωή* και στο θάνατο. ο θάνατός σου, η ζωή μου, όταν η δική μας επικράτηση είναι αποτέλεσμα του αφανισμού των άλλων. λευκός* ~, η ηρωίνη. παλεύω με το θάνατο, χαροπαλεύω. 2. για πολύ δύσκολο και επικίνδυνο εγχείρημα: Γύρος / πήδημα / άλμα θανάτου, που επιχειρούν συνήθ. ακροβάτες. Αποστολή θανάτου, στρατιωτικού συνήθ. αποσπάσματος. (έκφρ.) μέχρι θανάτου: α. ως το έσχατο όριο: Αγώνας μέχρι θανάτου, αδυσώπητος, αμείλικτος. β. πάρα πολύ, υπερβολικά: Περίλυπος / πιστός μέχρι θανάτου. Mίσος μέχρι θανάτου. μετά θάνατον, για το ύστερα από το θάνατο χρονικό διάστημα. 3. (μτφ.) α. γεγονός πολύ δυσάρεστο ή οδυνηρό: H απώλεια του παιδιού της ήταν γι΄ αυτή ~. β. γεγονός ιδιαίτερα βλαπτικό, επιζήμιο: Tο τσιγάρο είναι ~ για την υγεία. γ. εξαφάνιση, καταστροφή: Ο ~ του ρομαντισμού / της δημοκρατίας / του φασισμού. Πολιτικός ~, πολιτική καταστροφή κάποιου. Ψυχικός ~, θάνατος της ψυχής εξαιτίας αμαρτιών. || ΦΡ για ζωή* και για θάνατο.

ελευθερία η [elefθería]: η απουσία περιορισμού, η ιδιότητα ή η κατάσταση εκείνου που δεν εμποδίζεται ή δε δεσμεύεται από κανέναν εξωτερικό ή εσωτερικό παράγοντα: Εσωτερική / εξωτερική ~. Aπόλυτη ~. Tο αγαθό της ελευθερίας. H ~ σκέψης / δράσης. || H ~ της βούλησης (ενός ατόμου), η ικανότητά του να αποφασίζει και να ενεργεί ανεξάρτητα από κάθε εξωτερικό ή εσωτερικό παράγοντα. || (ειδ.) ό,τι οι νόμοι επιτρέπουν να πράττει ή να μην πράττει κάποιος: Aστικές / πολιτικές / ατομικές ελευθερίες. Θρησκευτική / προσωπική ~. Οι ελευθερίες του ατόμου / του πολίτη. ~ λόγου. ~ του τύπου. Aκαδημαϊκές* ελευθερίες. || (για κράτη, έθνη) η μη εξάρτηση από την εξουσία ή την κυριαρχία άλλου κράτους· λευτεριά. ANT δουλεία, σκλαβιά: Εθνική ~. ~ ή θάνατος*. H ~ των λαών. || Tο δέντρο της Ελευθερίας. Tο άγαλμα της Ελευθερίας, στη Nέα Yόρκη. [λόγ. < αρχ. ἐλευθερία]

Νέα μέθοδος χρησιμοποιεί νευρωνικά δίκτυα για την ανακάλυψη εξωπλανητών

Καθώς η αναζήτηση περισσότερων εξωπλανητών συνεχίζεται, οι επιστήμονες προσπαθούν να επεκτείνουν τη θετική εμπειρία που δείχνει το ExoMiner σε άλλες αποστολές

Η νέα μέθοδος βαθιάς μάθησης πρόσθεσε 301 νέους εξωπλανήτες στον μακρύ κατάλογο των περισσότερων από 4.500 που ήταν ήδη γνωστοί. Με αυτό το τεχνολογικό ορόσημο, οι επιστήμονες ελπίζουν να επιταχύνουν την καταμέτρηση των τρισεκατομμυρίων μακρινών πλανητών που εκτιμάται ότι περιέχουν τον γαλαξία μας.

Η βαθιά μάθηση είναι η μέθοδος που χρησιμοποιούν τα νευρωνικά δίκτυα για να μαθαίνουν αυτόματα με βάση μια σειρά αρχικών δεδομένων. Το ExoMiner είναι ένα νέο νευρωνικό δίκτυο που αξιοποιεί τον υπερυπολογιστή της NASA, pleiades. Το δίκτυο συμπληρώνει επαγγελματίας στην ανάλυση δεδομένων και την αποκρυπτογράφηση του τι είναι και τι όχι ένας πλανήτης, ειδικά μεταξύ των δεδομένων που συλλέγονται από το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ.

Οι άνθρωποι που εργάζονται στην αποστολή του Κέπλερ, με δισεκατομμύρια αστέρια στο οπτικό τους πεδίο και τρισεκατομμύρια πιθανούς εξωπλανήτες, έχουν ένα τιτάνιο έργο, καθώς χρειάζεται πολύς χρόνος για να τα μελετήσουν όλα διεξοδικά. Εδώ, μπαίνει στο παιχνίδι το ExoMiner.

Όταν ένας πλανήτης περνά ανάμεσα σε εμάς και το άστρο του, βλέπουμε ότι το άστρο εξασθενεί ελαφρώς επειδή ο πλανήτης μπλοκάρει μέρος του φωτός του. Αυτή είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να βρουν εξωπλανήτες. Χρησιμοποιώντας διαφορετικές τεχνικές παρατήρησης, το δίκτυο αναλύει ένα προς ένα τα χαρακτηριστικά κάθε υποψήφιου για εξωπλανήτη. Χρησιμοποιώντας υπάρχουσες βάσεις δεδομένων, το ExoMiner επικυρώνει πιθανούς υποψηφίους, συγκρίνοντας και επισημαίνοντας πόσο πιθανός ή απίθανος είναι ένας πλανήτης.

Στην εργασία τους για το Αστροφυσικό περιοδικό, η ομάδα του Ερευνητικού Κέντρου Ames (ARC) εξηγεί ότι οι 301 εξωπλανήτες βρέθηκαν και χαρακτηρίστηκαν ως υποψήφιοι από το Γραφείο Επιστημών του Κέπλερ, αλλά μόνο με exoMiner θα μπορούσαν να υποβληθούν σε επεξεργασία αρκετά δεδομένα για να διασφαλιστεί ότι είχαν δίκιο.

«Όταν το ExoMiner λέει ότι κάτι είναι πλανήτης, μπορείτε να είστε σίγουροι ότι είναι πλανήτης. Είναι εξαιρετικά ακριβής και, κατά κάποιο τρόπο, πιο αξιόπιστη από τους υπάρχοντες ταξινομητές μηχανών και τους ανθρώπους ειδικούς που πρέπει να μιμηθεί λόγω των προκαταλήψεων που συνοδεύουν την ανθρώπινη επισήμανση», εξηγεί ο επικεφαλής του έργου και διευθυντής μηχανικής μάθησης ames Hamed Valizadegan.

Κανένας από τους πρόσφατα επιβεβαιωμένους πλανήτες δεν θεωρείται ότι είναι παρόμοιος με τη Γη ή βρίσκεται στην κατοικήσιμη ζώνη των άστρων τους. Αλλά έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τον γενικό πληθυσμό των επιβεβαιωμένων εξωπλανητών στη γαλαξιακή γειτονιά μας. «Αυτές οι 301 ανακαλύψεις μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα τους πλανήτες και τα ηλιακά συστήματα πέρα από τα δικά μας και τι κάνει το δικό μας τόσο μοναδικό», προσθέτει ο Jon Jenkins, ειδικός εξωπλανήτη στο ARC.

Καθώς η αναζήτηση περισσότερων εξωπλανητών συνεχίζεται, οι επιστήμονες προσπαθούν να επεκτείνουν τη θετική εμπειρία που δείχνει το ExoMiner σε άλλες αποστολές. Με αυτόν τον τρόπο, ελπίζουν να επιταχύνουν την καταμέτρηση των τρισεκατομμυρίων μακρινών πλανητών που εκτιμάται ότι περιέχουν τον γαλαξία μας.

ΣΤΩΪΚΟΙ ΚΑΙ ΣΤΩΪΚΙΣΜΟΣ: ΑΡΘΡΑ - Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΕΙΟΣ "ΛΟΓΟΣ"

Ο Λόγος, που επικαλείται ο Ηράκλειτος, είναι ένα υπερβατικό ρήμα, το οποίο ο φιλόσοφος καλείται να ερμηνεύσει. Ο Λόγος που απευθύνεται στον Ηράκλειτο είναι ακριβώς το νόημα που κατέρχεται ως αυτόν εν είδει ενός μηνύματος προς μετάδοση: «Όχι εμένα αλλά το λόγο αφού ακούσετε, είναι σοφό να ομολογήσετε ότι Ένα τα πάντα...» (απ. 50). 

Ο Λόγος είναι αυτός που «τα πάντα γίνονται σύμφωνα μ' αυτόν» (απ. 1), αυτός «που τα κυβερνάει όλα» (απ. 72) κι ακόμα αυτός που κρύβεται μέσα στη ψυχή (απ. 45). Τα βάθη όμως από τα οποία προέρχεται μας τον κάνουν σχεδόν απρόσιτο: «Στον πηγαιμό σου δεν θα βρεις τα πέρατα της ψυχής, απ' όλους τους δρόμους κι αν περάσεις• τόσο βαθύ λόγο περιέχει» (απ. 45). Μοιάζει με τη Σίβυλλα που, με μανιασμένο στόμα, λέει λόγια αγέλαστα, ακαλλώπιστα κι αφτιασίδωτα, «με τη φωνή της διασχίζει χιλιάδες χρόνια, με τη βοήθεια του θεού» (απ. 92). 

Όπως ακριβώς η προφητεία μας μιλά χωρίς να μας λέει συγκεκριμένα το ένα ή το άλλο, έτσι και ο Λόγος μας μεταδίδει ένα νόημα που σε μας απόκειται να αποκρυπτογραφή σουμε, στο μέτρο πάντα των δυνατοτήτων μας. Γνωρίζουμε πως «ο άρχοντας, που δικό του είναι το μαντείο στους Δελφούς, ούτε λέει ούτε κρύβει αλλά σημαίνει» (απ. 93)• τα λόγια του εξακολουθούν να είναι μυστηριώδη για τον άνθρωπο, παρ' ότι σ' αυτόν απευθύνονται. Το ίδιο συμβαίνει και στις σχέσεις των ανθρώπων με το Λόγο: «Παρ' ότι τον λόγο, αυτόν που όλα τα κυβερνά, τον συναναστρέφονται αδιάκοπα, έχουν διαφορές μ' αυτόν, κι όσα συναντούν κάθε μέρα τους φαίνονται ξένα» (απ. 72). Αν και παρόντες, οι άνθρωποι είναι σα να απουσιάζουν, μοιάζουν με κουφούς (απ. 34)• γι' αυτό και ο Ηράκλειτος μας λέει: 

Αν κι ο λόγος αυτός είναι αιώνιος, οι άνθρωποι γίνονται ασύνετοι, και πριν τον ακούσουν κι αφού τον ακούσουν για πρώτη φορά' γιατί ενώ τα πάντα γίνονται σύμφωνα μ' αυτόν το λόγο, οι άνθρωποι μοιάζουν άπειροι ακόμα κι όταν καταπιάνονται και με λόγια και με έργα τέτοια σαν αυτά που εγώ διηγούμαι, διαιρώντας το καθένα κατά τη φύση του και λέγοντας το όπως έχει• οι άλλοι όμως άνθρωποι ξαστοχούν όσα κάνουν ξύπνιοι, όπως λησμονούν όσα κάνουν στον ύπνο τους (απ. 1). 

Το δράμα της ανθρώπινης συνθήκης οφείλεται στο ότι «ενώ ο λόγος είναι κοινός, οι πολλοί ζουν σαν να είχαν μια δικιά τους φρόνηση» (απ. 2). Υπάρχει, λοιπόν, ταυτόχρονα, μια παρουσία αλλά και μια απόσταση αυτού, δια μέσου του οποίου ο άνθρωπος είναι σε θέση να υπερβεί τον εαυτό του και να φθάσει στην αυτοσυνείδηση. Γιατί «το ανθρώπινο ον δεν έχει σοφίες, το θείο όμως έχει» (απ. 78). 

Μπορούμε λοιπόν να πούμε πως υπάρχει ένα μυστικό του ανθρώπου, και με τις δύο σημασίες που εγκλείει ο ονοματικός προσδιορισμός: υπάρχει ένα μυστικό που ανήκει στον άνθρωπο, αλλά όμως το μυστικό αυτό είναι και το μυστικό που τον αφορά. Οι άνθρωποι δυστυχώς «δεν ξέρουν ούτε να ακούνε ούτε να μιλούν» (απ. 19), ζουν μέσα στο επιφαινόμενο (απ. 17) και τρέφονται απ' αυτό: «εξαιτίας της απιστίας / τα πιο πολλά από τα θεία πράγματα / τους διαφεύγουν και δεν γίνονται γνωστά» (απ. 86): ωστόσο «η φρόνηση είναι σ' όλους κοινή» (απ. 113) και «όλοι οι άνθρωποι έχουν μερίδιο στην αυτογνωσία και τη σωφροσύνη» (απ. 116). Το ουσιώδες λοιπόν είναι «η πειθαρχία στη βούληση Ενός» (απ. 33) και το ότι «αντλούμε δύναμη απ' αυτό που είναι σε όλους κοινό» (απ. 114). Ο Ηράκλειτος όμως το λέει ξεκάθαρα: «Αν δεν ελπίζεις, δεν θα βρεις το ανέλπιστο, γιατί είναι ανεξερεύνητο κι αδιάβατο» (απ. 18). 

Ο Λόγος λοιπόν είναι ταυτόχρονα, και κατά έναν παράδοξο τρόπο, ένα υπερβατικό νόημα και μια σημασία εμμενής στον άνθρωπο. Ο Λόγος εγκαθίσταται στη καρδιά του σχίσματος, που διαμελίζει τον άνθρωπο σε απολιπόν Είναι και ύπαρξη που τον συγκροτεί• η συνθήκη του άρα δεν μπορεί να 'ναι άλλο από τραγική.