Δευτέρα 15 Νοεμβρίου 2021

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Τραχίνιαι (1193-1237)

ΗΡ. ἐνταῦθά νυν χρὴ τοὐμὸν ἐξάραντά σε
σῶμ᾽ αὐτόχειρα καὶ ξὺν οἷς χρῄζεις φίλων,
1195 πολλὴν μὲν ὕλην τῆς βαθυρρίζου δρυὸς
κείραντα, πολλὸν δ᾽ ἄρσεν᾽ ἐκτεμόνθ᾽ ὁμοῦ
ἄγριον ἔλαιον, σῶμα τοὐμὸν ἐμβαλεῖν,
καὶ πευκίνης λαβόντα λαμπάδος σέλας
πρῆσαι. γόου δὲ μηδὲν εἰσίτω δάκρυ,
1200 ἀλλ᾽ ἀστένακτος κἀδάκρυτος, εἴπερ εἶ
τοῦδ᾽ ἀνδρός, ἔρξον· εἰ δὲ μή, μενῶ σ᾽ ἐγὼ
καὶ νέρθεν ὢν ἀραῖος εἰσαεὶ βαρύς.
ΥΛ. οἴμοι, πάτερ, τί εἶπας; οἷά μ᾽ εἴργασαι.
ΗΡ. ὁποῖα δραστέ᾽ ἐστίν· εἰ δὲ μή, πατρὸς
1205 ἄλλου γενοῦ του μηδ᾽ ἐμὸς κληθῇς ἔτι.
ΥΛ. οἴμοι μάλ᾽ αὖθις, οἷά μ᾽ ἐκκαλῇ, πάτερ,
φονέα γενέσθαι καὶ παλαμναῖον σέθεν.
ΗΡ. οὐ δῆτ᾽ ἔγωγ᾽, ἀλλ᾽ ὧν ἔχω παιώνιον
καὶ μοῦνον ἰατῆρα τῶν ἐμῶν κακῶν.
1210 ΥΛ. καὶ πῶς ὑπαίθων σῶμ᾽ ἂν ἰῴμην τὸ σόν;
ΗΡ. ἀλλ᾽ εἰ φοβῇ πρὸς τοῦτο, τἄλλα γ᾽ ἔργασαι.
ΥΛ. φορᾶς γέ τοι φθόνησις οὐ γενήσεται.
ΗΡ. ἦ καὶ πυρᾶς πλήρωμα τῆς εἰρημένης;
ΥΛ. ὅσον γ᾽ ἂν αὐτὸς μὴ ποτιψαύων χεροῖν·
1215 τὰ δ᾽ ἄλλα πράξω κοὐ καμῇ τοὐμὸν μέρος.
ΗΡ. ἀλλ᾽ ἀρκέσει καὶ ταῦτα· πρόσνειμαι δέ μοι
χάριν βραχεῖαν πρὸς μακροῖς ἄλλοις διδούς.
ΥΛ. εἰ καὶ μακρὰ κάρτ᾽ ἐστίν, ἐργασθήσεται.
ΗΡ. τὴν Εὐρυτείαν οἶσθα δῆτα παρθένον;
1220 ΥΛ. Ἰόλην ἔλεξας, ὥς γ᾽ ἐπεικάζειν ἐμέ.
ΗΡ. ἔγνως. τοσοῦτον δή σ᾽ ἐπισκήπτω, τέκνον·
ταύτην, ἐμοῦ θανόντος, εἴπερ εὐσεβεῖν
βούλῃ, πατρῴων ὁρκίων μεμνημένος,
προσθοῦ δάμαρτα, μηδ᾽ ἀπιστήσῃς πατρί·
1225 μηδ᾽ ἄλλος ἀνδρῶν τοῖς ἐμοῖς πλευροῖς ὁμοῦ
κλιθεῖσαν αὐτὴν ἀντὶ σοῦ λάβοι ποτέ,
ἀλλ᾽ αὐτός, ὦ παῖ, τοῦτο κήδευσον λέχος.
πιθοῦ· τὸ γάρ τοι μεγάλα πιστεύσαντ᾽ ἐμοὶ
σμικροῖς ἀπιστεῖν τὴν πάρος συγχεῖ χάριν.
1230 ΥΛ. οἴμοι. τὸ μὲν νοσοῦντι θυμοῦσθαι κακόν,
τὸ δ᾽ ὧδ᾽ ὁρᾶν φρονοῦντα τίς ποτ᾽ ἂν φέροι;
ΗΡ. ὡς ἐργασείων οὐδὲν ὧν λέγω θροεῖς.
ΥΛ. τίς γάρ ποθ᾽, ἥ μοι μητρὶ μὲν θανεῖν μόνη
μεταίτιος, σοί τ᾽ αὖθις ὡς ἔχεις ἔχειν,
1235 τίς ταῦτ᾽ ἄν, ὅστις μὴ ᾽ξ ἀλαστόρων νοσοῖ,
ἕλοιτο; κρεῖσσον κἀμέ γ᾽, ὦ πάτερ, θανεῖν
ἢ τοῖσιν ἐχθίστοισι συνναίειν ὁμοῦ.

***
ΗΡΑ. Εκεί λοιπόν πρέπει να με σηκώσεις
και να με πας με τα δικά σου χέρια
και μαζί μ᾽ όποιους φίλους σου θελήσεις·
κι αφού άφθονη ξυλεία πελεκήσεις
βαθύρριζης βαλανιδιάς και κόψεις
μαζί και σκληρές αγριλιές, να βάλεις
απάνω το κορμί μου και ν᾽ ανάψεις
την πυρά με φωτιά πεύκινης δάδας,
δίχως να κλάψεις και να χύσεις δάκρυ,
1200 μα αστέναχτος κι αδάκρυτος, αν είσαι
δικός μου γιος, αυτά που λέω να κάμεις·
αλλιώς και κάτω από τη γη που θα ᾽μαι
θα σε βαραίνει αιώνια η κάταρά μου.
ΥΛΛ. Οϊμένα, τί ᾽πες; τί ᾽ναι αυτό, πατέρα,
που μὄχεις κάμει; ΗΡΑ. Σού ειπ᾽ αυτά που πρέπει
να κάμεις· ειδεμή, όποιον άλλο θέλεις
έχε πατέρα, και να μη σε λένε
δικό μου πια. ΥΛΛ. Οϊμένα μου και πάλι·
τί μου ζητάς, πατέρα μου; να γίνω
φονιάς θεοκατάρατος δικός σου;
ΗΡΑ. Καθόλου, μα σωτήρας μου και μόνος
γιατρός μου απ᾽ τα μαρτύρια πὄχω.
ΥΛΛ. Και πώς, καίοντας το σώμα, θα μπορούσε
1210 να σε γιατρέψω; ΗΡΑ. Αλλ᾽ αν σ᾽ αυτό έχεις φόβο,
κάμε τ᾽ άλλα τουλάχιστο. ΥΛΛ. Για να σε πάω
εκεί που θες, δε θ᾽ αρνηθώ καθόλου.
ΗΡΑ. Ούτε και να σωριάσεις, καθώς σού ειπα,
τα ξύλα της πυράς μου; ΥΛΛ. Φτάνει μόνο
να μη γγίξω το χέρι μου εγώ ο ίδιος,
όλα τ᾽ άλλα θα κάμω κι ως για μένα
παράπονο δε θα ᾽χεις. ΗΡΑ. Μα και τόσο
θα ᾽ναι αρκετό· μονάχα μιαν ακόμα
πρόστεσε μικρή χάρη στις μεγάλες
που μου ᾽καμες τις άλλες. ΥΛΛ. Όποια και να ᾽ναι,
κι η πιο μεγάλη ακόμα, θενα γίνει.
ΗΡΑ. Ξέρεις την κόρη βέβαια του Ευρύτου —
1220 ΥΛΛ. Λες την Ιόλη, καθώς υποθέτω.
ΗΡΑ. Αυτήν. Λοιπόν, νά τί σου παραγγέλλω,
παιδί μου: Αφού πεθάνω εγώ, αν θέλεις
να ᾽σαι ευσεβής, θυμάμενος τους όρκους
που έδωσες στον πατέρα σου, να πάρεις
την κόρη αυτή γυναίκα σου· και κοίτα
να μη μου παρακούσεις· κανείς άλλος
στον κόσμο, έξω από σένα, μην την πάρει
αυτήν, πὄχει πλαγιάσει στο πλευρό μου,
μα μόνο εσύ το γάμο αυτό να κάμεις.
Μη μου τ᾽ αρνιέσαι· γιατ᾽ ενώ σε τόσα
μου υπάκουσες μεγάλα, αν παρακούσεις
στα μικρά, θενα κάμεις κι όλ᾽ η χάρη,
που κέρδισες πρώτα, να πάει χαμένη.
ΥΛΛ. Αλίμονο, κακό είναι να θυμώνει
1230 μ᾽ ένα άρρωστο κανείς, μα και ποιός πάλι
θα υπόφερε να βλέπει να ᾽χει τέτοιες
στο νου του ιδέες; ΗΡΑ. Μιλάς σαν να μην το ᾽χεις
διάθεση να κάμεις τίποτα
απ᾽ όσα λέω. ΥΛΛ. Γιατί, ποιός θα μπορούσε
εκείνη που ᾽ναι η καταμόνη αιτία
να σκοτωθεί η μητέρα μου, και να ᾽σαι
και συ σ᾽ αυτή την κατάσταση πού εισαι,
ποιός ποτέ θα μπορούσε, εκτός αν έχει
βλαμμένο απ᾽ τα δαιμόνια το νου του,
να την πάρει γυναίκα του; μα κάλλιο
να πέθαινα, πατέρα μου, κι εγώ,
παρά να ζω κάτω απ᾽ την ίδια στέγη
μαζί με τους χειρότερους εχθρούς μου.

ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (5.297-5.374)

Αἰνείας δ᾽ ἀπόρουσε σὺν ἀσπίδι δουρί τε μακρῷ,
δείσας μή πώς οἱ ἐρυσαίατο νεκρὸν Ἀχαιοί.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτῷ βαῖνε λέων ὣς ἀλκὶ πεποιθώς,
300 πρόσθε δέ οἱ δόρυ τ᾽ ἔσχε καὶ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην,
τὸν κτάμεναι μεμαὼς ὅς τις τοῦ γ᾽ ἀντίος ἔλθοι,
σμερδαλέα ἰάχων· ὁ δὲ χερμάδιον λάβε χειρὶ
Τυδεΐδης, μέγα ἔργον, ὁ οὐ δύο γ᾽ ἄνδρε φέροιεν,
οἷοι νῦν βροτοί εἰσ᾽· ὁ δέ μιν ῥέα πάλλε καὶ οἶος.
305 τῷ βάλεν Αἰνείαο κατ᾽ ἰσχίον, ἔνθα τε μηρὸς
ἰσχίῳ ἐνστρέφεται, κοτύλην δέ τέ μιν καλέουσι·
θλάσσε δέ οἱ κοτύλην, πρὸς δ᾽ ἄμφω ῥῆξε τένοντε·
ὦσε δ᾽ ἀπὸ ῥινὸν τρηχὺς λίθος· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
ἔστη γνὺξ ἐριπὼν καὶ ἐρείσατο χειρὶ παχείῃ
310 γαίης· ἀμφὶ δὲ ὄσσε κελαινὴ νὺξ ἐκάλυψε.
Καί νύ κεν ἔνθ᾽ ἀπόλοιτο ἄναξ ἀνδρῶν Αἰνείας,
εἰ μὴ ἄρ᾽ ὀξὺ νόησε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη,
μήτηρ, ἥ μιν ὑπ᾽ Ἀγχίσῃ τέκε βουκολέοντι·
ἀμφὶ δ᾽ ἑὸν φίλον υἱὸν ἐχεύατο πήχεε λευκώ,
315 πρόσθε δέ οἱ πέπλοιο φαεινοῦ πτύγμ᾽ ἐκάλυψεν,
ἕρκος ἔμεν βελέων, μή τις Δαναῶν ταχυπώλων
χαλκὸν ἐνὶ στήθεσσι βαλὼν ἐκ θυμὸν ἕλοιτο.
Ἡ μὲν ἑὸν φίλον υἱὸν ὑπεξέφερεν πολέμοιο·
οὐδ᾽ υἱὸς Καπανῆος ἐλήθετο συνθεσιάων
320 τάων ἃς ἐπέτελλε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης,
ἀλλ᾽ ὅ γε τοὺς μὲν ἑοὺς ἠρύκακε μώνυχας ἵππους
νόσφιν ἀπὸ φλοίσβου, ἐξ ἄντυγος ἡνία τείνας,
Αἰνείαο δ᾽ ἐπαΐξας καλλίτριχας ἵππους
ἐξέλασε Τρώων μετ᾽ ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς.
325 δῶκε δὲ Δηϊπύλῳ, ἑτάρῳ φίλῳ, ὃν περὶ πάσης
τῖεν ὁμηλικίης, ὅτι οἱ φρεσὶν ἄρτια ᾔδη,
νηυσὶν ἔπι γλαφυρῇσιν ἐλαυνέμεν· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως
ὧν ἵππων ἐπιβὰς ἔλαβ᾽ ἡνία σιγαλόεντα,
αἶψα δὲ Τυδεΐδην μέθεπε κρατερώνυχας ἵππους
330 ἐμμεμαώς· ὁ δὲ Κύπριν ἐπῴχετο νηλέϊ χαλκῷ,
γιγνώσκων ὅ τ᾽ ἄναλκις ἔην θεός, οὐδὲ θεάων
τάων αἵ τ᾽ ἀνδρῶν πόλεμον κάτα κοιρανέουσιν,
οὔτ᾽ ἄρ᾽ Ἀθηναίη οὔτε πτολίπορθος Ἐνυώ.
ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἐκίχανε πολὺν καθ᾽ ὅμιλον ὀπάζων,
335 ἔνθ᾽ ἐπορεξάμενος μεγαθύμου Τυδέος υἱὸς
ἄκρην οὔτασε χεῖρα μετάλμενος ὀξέϊ δουρὶ
ἀβληχρήν· εἶθαρ δὲ δόρυ χροὸς ἀντετόρησεν
ἀμβροσίου διὰ πέπλου, ὅν οἱ Χάριτες κάμον αὐταί,
πρυμνὸν ὕπερ θέναρος· ῥέε δ᾽ ἄμβροτον αἷμα θεοῖο,
340 ἰχώρ, οἷός πέρ τε ῥέει μακάρεσσι θεοῖσιν·
οὐ γὰρ σῖτον ἔδουσ᾽, οὐ πίνουσ᾽ αἴθοπα οἶνον,
τοὔνεκ᾽ ἀναίμονές εἰσι καὶ ἀθάνατοι καλέονται.
ἡ δὲ μέγα ἰάχουσα ἀπὸ ἕο κάββαλεν υἱόν·
καὶ τὸν μὲν μετὰ χερσὶν ἐρύσατο Φοῖβος Ἀπόλλων
345 κυανέῃ νεφέλῃ, μή τις Δαναῶν ταχυπώλων
χαλκὸν ἐνὶ στήθεσσι βαλὼν ἐκ θυμὸν ἕλοιτο·
τῇ δ᾽ ἐπὶ μακρὸν ἄϋσε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·
«εἶκε, Διὸς θύγατερ, πολέμου καὶ δηϊοτῆτος·
ἦ οὐχ ἅλις ὅττι γυναῖκας ἀνάλκιδας ἠπεροπεύεις;
350 εἰ δὲ σύ γ᾽ ἐς πόλεμον πωλήσεαι, ἦ τέ σ᾽ ὀΐω
ῥιγήσειν πόλεμόν γε καὶ εἴ χ᾽ ἑτέρωθι πύθηαι.»
Ὣς ἔφαθ᾽, ἡ δ᾽ ἀλύουσ᾽ ἀπεβήσετο, τείρετο δ᾽ αἰνῶς·
τὴν μὲν ἄρ᾽ Ἶρις ἑλοῦσα ποδήνεμος ἔξαγ᾽ ὁμίλου
ἀχθομένην ὀδύνῃσι, μελαίνετο δὲ χρόα καλόν.
355 εὗρεν ἔπειτα μάχης ἐπ᾽ ἀριστερὰ θοῦρον Ἄρηα
ἥμενον· ἠέρι δ᾽ ἔγχος ἐκέκλιτο καὶ ταχέ᾽ ἵππω·
ἡ δὲ γνὺξ ἐριποῦσα κασιγνήτοιο φίλοιο
πολλὰ λισσομένη χρυσάμπυκας ᾔτεεν ἵππους·
«φίλε κασίγνητε, κόμισαί τέ με δός δέ μοι ἵππους,
360 ὄφρ᾽ ἐς Ὄλυμπον ἵκωμαι, ἵν᾽ ἀθανάτων ἕδος ἐστί.
λίην ἄχθομαι ἕλκος, ὅ με βροτὸς οὔτασεν ἀνήρ,
Τυδεΐδης, ὃς νῦν γε καὶ ἂν Διὶ πατρὶ μάχοιτο.»
Ὣς φάτο, τῇ δ᾽ ἄρ᾽ Ἄρης δῶκε χρυσάμπυκας ἵππους·
ἡ δ᾽ ἐς δίφρον ἔβαινεν ἀκηχεμένη φίλον ἦτορ,
365 πὰρ δέ οἱ Ἶρις ἔβαινε καὶ ἡνία λάζετο χερσί,
μάστιξεν δ᾽ ἐλάαν, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην.
αἶψα δ᾽ ἔπειθ᾽ ἵκοντο θεῶν ἕδος, αἰπὺν Ὄλυμπον·
ἔνθ᾽ ἵππους ἔστησε ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις
λύσασ᾽ ἐξ ὀχέων, παρὰ δ᾽ ἀμβρόσιον βάλεν εἶδαρ·
370 ἡ δ᾽ ἐν γούνασι πῖπτε Διώνης δῖ᾽ Ἀφροδίτη,
μητρὸς ἑῆς· ἡ δ᾽ ἀγκὰς ἐλάζετο θυγατέρα ἥν,
χειρί τέ μιν κατέρεξεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἐκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τίς νύ σε τοιάδ᾽ ἔρεξε, φίλον τέκος, Οὐρανιώνων
μαψιδίως, ὡς εἴ τι κακὸν ῥέζουσαν ἐνωπῇ;»

***
Με την ασπίδα επήδησε και το μακρύ κοντάρι
ο Αινείας, μήπως οι Αχαιοί τού πάρουν τον νεκρόν του·
και ως θαρρετό στην ρώμην του λιοντάρι διασκελούσε
300 γύρω του με τ᾽ ακόντι εμπρός και την γλιστρήν ασπίδα,
έτοιμος να φονεύσει αυτόν που στον νεκρόν σιμώσει
κι εφώναζε τρομακτικά· κι εσήκωσε ο Τυδείδης
πέτραν τρανήν, θεόρατην· δεν θα την παίρναν δύο
των τωρινών θνητών και αυτός την έπαιζε και μόνος.
305 Και τον Αινείαν κτύπησε μ᾽ αυτήν στο μέρος, όπου
στρέφεται ο γόφος στο μερί και λέγεται κουτάλα·
και την κουτάλα σύντριψε και τα δυο νεύρ᾽ ακόμη·
ο τραχύς λίθος τού ᾽γδαρε το δέρμα· πέφτει ο ήρως
στα γόνατά του και στην γην με το παχύ του χέρι
310 στηρίχθη και τα μάτια του μαύρη σκεπάζει νύκτα.
Κι έχανε τότε την ζωήν ο βασιλεύς Αινείας,
αλλ᾽ η Αφροδίτη του Διός η κόρη ευθύς τον είδε,
οπού στων μόσχων τες βοσκές τον γέννησε του Αγχίση·
έζωσε αυτή με τες λευκές αγκάλες το παιδί της
315 και ο φωτοβόλος πέπλος της στες δίπλες του τον κρύβει,
φράγμα στα βέλη, μη κανέν᾽ ακόντι χαλκοφόρο
των ταχυΐππων Δαναών τον εύρει μες στο στήθος.
Κι ενώ απ᾽ την μάχην έπαιρνε τον ποθητόν υιόν της
εκείνη, δεν λησμόνησεν ο υιός του Καπανέως
320αυτά που του παράγγειλεν ο ανδρείος Διομήδης·
και τα δικά του άλογα μακράν από τον κρότον
έστησε και τους χαλινούς προσέδεσε στ᾽ αμάξι.
Και τα καλότριχ᾽ άλογα του Αινεία παίρνει αμέσως
προς τους γενναίους Αχαιούς απ᾽ τον στρατόν των Τρώων·
325 τα ᾽δωκε στον Δηίπυλον, τον σύντροφον που απ᾽ όλους
προτίμα τους ομήλικες, ότ᾽ είχαν μίαν γνώμην,
να τα οδηγήσει στα βαθιά καράβια· τότ᾽ ο ήρως
στ᾽ αμάξι ανέβη κι έπιασε τα ολόλαμπρα λουρία
και τα στερεόποδ᾽ άλογα προς τον Τυδείδην σπρώχνει.
330 Τούτος την Κύπριν μ᾽ άπονο κοντάρι εκυνηγούσε,
ότ᾽ ήξευρε που ᾽ν᾽ άνανδρη θεά και δεν ομοιάζει
με τες θεές, οπού αρχηγούν στην μάχην των ανδρείων,
ούτε η πορθήτρα Ενυώ, ούτε η Παλλάς Αθήνη.
Αλλ᾽ ότε την επρόφθασε στο μέγα πλήθος μέσα
335 τινάχθη, επήδησ᾽ ο υιός του θαυμαστού Τυδέως
και με τ᾽ ακόντι εσκάρφισε το τρυφερό της χέρι·
τον πέπλον της, αμβρόσιον υφάδι των Χαρίτων,
πέρασ᾽ η λόγχη κι εύρηκε την άκρην της παλάμης·
ρέει το αίμα της θεάς και άφθαρτον είν᾽ εκείνο,
340 το έχουν μόν᾽ οι μάκαρες θεοί και ιχώρ το λέγουν·
οίνον δεν πίνουν οι θεοί, μήτε σιτάρι τρώγουν,
κι είναι δια τούτο αναίματοι και αθάνατοι καλούνται.
Φώναξ᾽ εκείνη θλιβερά και αφήνει τον υιόν της·
στα χέρια του τον σήκωσεν ο Απόλλων και με νέφος
345 μαύρο τον ζώνει, μη κανέν᾽ ακόντι χαλκοφόρο
των ταχυΐππων Δαναών τον εύρει μες στο στήθος.
Μακράν τότ᾽ έσυρε κραυγήν ο ανδρείος Διομήδης:
«Φεύγε, ω κόρη του Διός, της μάχης τους αγώνες.
Ή δεν σου αρκεί που ξεπλανάς τες άνανδρες γυναίκες;
350 Θαρρώ πως αν εις πόλεμον και πάλιν λάβεις μέρος,
θ᾽ ανατριχιάς κι εάν μακράν δια πόλεμον ακούσεις».
Αυτά ᾽πε κι έφευγε η θεά με ζάλην και με πόνους
σκληρούς κι εγίνη μελανό το ρόδινό της σώμα·
κι η Ίρις η ανεμόποδη την πήρε από το πλήθος
355 τον άγριον Άρη αριστερά της μάχης καθισμένον
ήβρε· και ομίχλη σκέπαζε την λόγχην και τους ίππους.
Τότ᾽ εγονάτισε η θεά και από τον αδελφόν της
τα χρυσοστέφαν᾽ άλογα πολύ θερμά ζητούσε:
«Γλυκέ, βοήθα με, αδελφέ, και δώσ᾽ μου τ᾽ άλογά σου
360 να μεταβώ στον Όλυμπον, έδραν των αθανάτων·
πληγή με σφάζει οπού θνητός μού έκαμε, ο Τυδείδης,
που τώρα μάχην θα ᾽καμνε και στον πατέρα Δία».
Τα χρυσοστέφαν᾽ άλογα της έδωκεν ο Άρης·
στ᾽ αμάξι ανέβ᾽ η θλιβερή· στο πλάγι της η Ίρις
365 κάθισε και τους χαλινούς στα χέρια της επήρε·
κτυπά κι εκείνα πρόθυμα πετούν και γοργά φθάνουν
εις τον υψηλόν Όλυμπον, των αθανάτων έδραν·
τ᾽ άλογ᾽ αυτού σταμάτησεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις
και αφού τα ξέζεψε, τροφήν τους έβαλε αμβροσίαν·
370κι η Αφροδίτη έπεσε στον κόλπον της μητρός της
Διώνης· τούτη αγκάλιασε την ποθητήν της κόρην,
με το χέρι την χάιδευσε κι είπε σ᾽ αυτήν: «Παιδί μου,
ποιος των θεών τόσ᾽ άπρεπα σου ᾽καμε αυτά που βλέπω,
ως να ᾽χε σ᾽ έβρει φανερά κάποιο κακό να κάμνεις; »

Τα κενά μερικών ανθρώπων καταλαμβάνουν μεγάλο χώρο στη ζωή μας

Προσπαθούν να χωρέσουν, στριμώχνονται, προκειμένου να βολευτούν κι εκείνοι και ο όγκος τους.

Πληγωμένοι ως είναι από το παρελθόν, με λαχτάρα για αποδοχή και κατανόηση, προσπαθούν με κάθε τρόπο να γεμίσουν αυτά τα κενά, καταλήγοντας να μαζεύουν κάθε συναισθηματικό σκουπίδι που αποβάλλεται από τις τρύπες των άλλων, ίσα – ίσα για να γεμίσει με τον όγκο του και να ξανασυναρμολογηθεί το γεμάτο οπές κορμί τους.

Και είμαστε και εμείς οι άνθρωποι περίεργα όντα… ψάχνουμε το άλλο μας μισό για να ολοκληρωθούμε, τρώμε τον κόσμο όλο στην κυριολεξία για να το πετύχουμε, χωρίς να αναλογιζόμαστε ότι κάθε φορά χάνουμε κι ένα μας κομμάτι. Και γεμίζουμε τρύπες! Και μετά διαμπερείς όπως είμαστε, ευχόμαστε ο επόμενος που θα βρεθεί στη ζωή μας και μας θα ακουμπήσει, να έχει τις δικές του τρύπες σε διαφορετικό σημείο απ’ τις δικές μας, μπας και μπαλώσουμε λίγο ο ένας τον άλλον γιατί κάνει πολύ κρύο εκεί έξω και είμαστε γυμνοί.

Όμως φίλοι μου ένα μπάλωμα δεν μπορεί ποτέ να ενσωματωθεί πάνω μας, να γίνει ένα με εμάς. Είναι καταδικασμένο να μείνει για λίγο. Τόσο, ώσπου να αρχίσει να μπάζει, όσο αντέχουν τα νήματα που το κρατούν τοποθετημένο.

Στη ζωή μας δεν πρέπει να αποζητούμε το άλλο μας μισό γύρω μας αλλά μέσα μας! Πρέπει να αισθάνεσαι ολόκληρος για να μπορείς να δώσεις και στον άλλον χωρίς να βρεθείς ζημιωμένος, γιατί η έλλειψη έχει αφαιρετικό χαρακτήρα. Πώς θα δώσεις όταν δεν έχεις, όταν έχεις την ανάγκη να σου δώσουν; Πάψε να αποζητάς λοιπόν το άλλο σου μισό και βρες ακόμα ένα ολόκληρο, για να ανταλλάζετε χωρίς να υπάρχει ζημιωμένος και ευνοημένος. Έτσι τουλάχιστον θα είσαι αξιοπρεπής και έντιμος.

Όταν το plan b κάνει το αρχικό σχέδιο ν’ αποτύχει

Αρκετές ψυχολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι όταν έχουμε ένα plan b, σαν back up σε κάτι που έχουμε αναλάβει να διεκπεραιώσουμε, πολλές φορές το αρχικό σχέδιο δε μας βγαίνει. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; Κατά πόσο μπορεί ένα plan b να σώσει μια κατάσταση ή να την οδηγήσει στον γκρεμό;

Πολλοί από εμάς είμαστε αρκετά οργανωμένοι και δε θέλουμε να αφήνουμε τίποτα στην τύχη του. Σκεφτόμαστε τι θα κάνουμε και στο πίσω μέρος του μυαλού μας κρατάμε ένα εναλλακτικό πλάνο δράσης σε περίπτωση που αυτό που δοκιμάζουμε δεν πετύχει. Έχουμε με λίγα λόγια μια καβάτζα που θα μας σώσει στο σενάριο που όλα πάνε λάθος. Κατά πόσο όμως το κάτι άλλο που έχουμε στο κεφάλι μας μας ωθεί να μην προσπαθήσουμε αρκετά γι’ αυτό που έχουμε εξαρχής σχεδιάσει;

Ας ξεκινήσουμε λέγοντας πως το plan B δε θα ‘ναι ποτέ σαν την αρχική μας ιδέα, ούτε αυτό που πραγματικά θέλουμε. Θα είναι πάντα μια εναλλακτική και θα έρχεται δεύτερο, ελλιπές από σπιρτάδα ή αυθορμητισμό. Σίγουρα οι εναλλακτικές σκέψεις βοηθούν να μην αφήνουμε πολλές φορές τα πράγματα στην τύχη τους. Αν κάτσουμε όμως και τα βάλουμε κάτω, τελικά τα back up plans μας κρατάνε δέσμιους ασυνείδητα απ’ το να δώσουμε το 100% του εαυτού μας για αυτά που θέλουμε να πετύχουμε, μιας και έχουμε την πεποίθηση πως ακόμα κι αν κάτι πάει στραβά, μπορούμε να εφαρμόσουμε και την καβάτζα.

Γιατί όμως δεν εμπιστευόμαστε το αρχικό μας πλάνο, κάνοντας στην άκρη κάθε φόβο και ανασφάλεια και δίνοντας τον καλύτερο μας εαυτό σαν να μην έχουμε άλλη επιλογή; Αν για παράδειγμα στη δουλειά μας θέλουμε να παρουσιάσουμε ένα συγκεκριμένο πλάνο στον εργοδότη γιατί να μην το δουλέψουμε στο έπακρο, να το ψάξουμε και να το φτιάξουμε όπως θέλουμε, αντί να επαναπαυόμαστε και να σκεφτόμαστε πως αν δεν πετύχει θα παρουσιάσουμε κάτι άλλο; Τα δεδομένα συνεχώς αλλάζουν και ταυτόχρονα και τα πλάνα μας -είτε το περιμένουμε είτε όχι.

Μαθαίνουμε να κολυμπάμε στα δύσκολα κι όχι να περιμένουμε μια βάρκα να μας σώσει. Το plan b μπορεί να μας βοηθήσει να μην βρεθούμε απροετοίμαστοι, μπορεί να μας καθησυχάσει, αλλά πολλές φορές μας αποπροσανατολίζει απ’ τον στόχο. Είναι σαν να θες να μάθεις να κολυμπάς αλλά να κρατιέσαι από ένα σωσίβιο χωρίς να δίνεις την ευκαιρία στον εαυτό σου να προσπαθήσει χωρίς να στηρίζεται κάπου. Πολλές φορές ακόμα και η εναλλακτική δεν καταλήγει όπως θέλουμε και τότε χάνουμε τη γη κάτω απ’ τα πόδια μας. Νιώθουμε σαν να απογοητεύσαμε τον εαυτό μας που δεν προσπαθήσαμε περισσότερο για το αρχικό σχέδια και αναβάλλαμε την επιτυχία θεωρώντας πως θα έχουμε άλλη μια ευκαιρία να φέρουμε τα πράγματα υπέρ μας.

Η ζωή είναι για τους τολμηρούς. Ο τολμών νικά κι αν είναι να κάνουμε κάτι ας το κάνουμε χωρίς τη σκέψη της αμφιβολίας και των εναλλακτικών. Η πίστη στον εαυτό μας και ο δυναμισμός είναι τα χρυσά εισιτήρια για να δίνουμε το 100% μας. Καλές οι δεύτερες λύσεις και οι καβάτζες, αλλά ας μην ξεχνάμε πως η πρώτη επιλογή και η ικανότητα να την στηρίξουμε καθορίζει πόσο αποφασιστικοί είμαστε, ώστε να πετύχουμε αυτά που θέλουμε με τις δυνάμεις μας.
Το αίσθημα της μοναξιάς είναι η αίσθηση ότι έχετε λιγότερες κοινωνικές επαφές με τους άλλους ανθρώπους απ’ όσο θα θέλατε και δεν είναι το ίδιο με το ποσοστό των κοινωνικών επαφών σας. Υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι, όμως, που δεν συναναστρέφονται συχνά με τους άλλους και αυτό δεν τους ενοχλεί, οπότε δεν νιώθουν μόνοι. Κάποιοι άλλοι μπορεί να περνούν πολύ χρόνο με τους άλλους, αλλά να επιθυμούν ακόμα περισσότερες κοινωνικές επαφές.

Το αίσθημα της μοναξιάς γενικώς συνδέεται με την κακή ψυχική και σωματική υγεία και μια έρευνα σ’ αυτόν τον τομέα επικεντρώθηκε ειδικά στη σχέση ανάμεσα στη μοναξιά και τον ύπνο. Υπάρχουν πολλά αλληλένδετα ερωτήματα: το αίσθημα της μοναξιάς σχετίζεται με την ποιότητα του ύπνου; Ποιές πτυχές του ύπνου σχετίζονται με τη μοναξιά; Η μοναξιά προκαλεί προβλήματα στον ύπνο ή μήπως οι δυσκολίες στον ύπνο οδηγούν σε συναισθήματα μοναξιάς;

ΑΥΤΑ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ, ΚΑΘΩΣ Ο ΚΑΚΟΣ ΥΠΝΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΕΙ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΔΥΣΦΟΡΙΑ.

Το συγκεκριμένο θέμα διερευνήθηκε σε ένα άρθρο από τους Melanie Hom, Caol Chu, Megan Rogers και Thomas Joiner στο περιοδικό Clinical Psychological Science (τεύχος Σεπτεμβρίου 2020). Οι συγγραφείς πραγματοποίησαν μια μετα-ανάλυση σε μελέτες που συσχετίζουν την ποιότητα του ύπνου με το συναίσθημα της μοναξιάς. Στη μετα-ανάλυση εξετάζονται πολλές δημοσιευμένες μελέτες με σκοπό να κατανοηθεί το συνολικό μοτίβο των αποτελεσμάτων.

Οι ερευνητές βρήκαν 84 μελέτες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στην ανάλυση στην οποία εξετάστηκαν πάνω από 200.000 άτομα. Στις περισσότερες από αυτές τις μελέτες τα άτομα εξετάστηκαν μόνο μία φορά, αλλά ένας μικρός αριθμός μελετών χρησιμοποίησε διαμήκη σχεδιασμό, στον οποίο τα ίδια άτομα παρακολουθούνταν κατά τη διάρκεια του χρόνου.

Συνολικά, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσο περισσότερες δυσκολίες έχουν οι άνθρωποι στον ύπνο, τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της μοναξιάς που νιώθουν. Αυτός ο συσχετισμός ισχύει περισσότερο για την αϋπνία παρά για άλλα προβλήματα ύπνου, όπως για παράδειγμα οι εφιάλτες. Επιπλέον, όσο περισσότερη μοναξιά ένιωθαν, τόσο λιγότερο αποτελεσματικός θεωρούν ότι ήταν ο ύπνος τους.

Τα παραπάνω αποτελέσματα αποτελούν συσχετισμούς, επομένως είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το αν η μοναξιά προκαλεί δυσκολίες στον ύπνο ή το αντίστροφο.

Οι διαμήκεις μελέτες που γίνονται με την πάροδο του χρόνου μας βοηθούν, διότι είμαστε σε θέση να παρατηρήσουμε αν οι δυσκολίες στον ύπνο που προκύπτουν κάποια στιγμή μπορούν να προβλέψουν την ύπαρξη συναισθημάτων μοναξιάς αργότερα, αλλά και το αν η ύπαρξη μοναξιάς πρωτύτερα μπορεί να προβλέψει τα μετέπειτα προβλήματα ύπνου. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι η ύπαρξη προβλημάτων στον ύπνο «προοικονομεί» την εμφάνιση συναισθημάτων μοναξιάς αργότερα, ενώ η μοναξιά «προοικονομεί» τις μετέπειτα δυσκολίες στον ύπνο. Ωστόσο, η σύνδεση ανάμεσα στις δυσκολίες στον ύπνο που προϋπήρχαν και της μοναξιάς που εμφανίστηκε πιο μετά ήταν σε γενικές γραμμές ισχυρότερη από εκείνη ανάμεσα στη μοναξιά που προϋπήρχε και τα μετέπειτα προβλήματα στον ύπνο. Αυτό το μοτίβο υποδηλώνει ότι υπάρχει ένας φαύλος κύκλος, στον οποίο ο κακός ύπνος αυξάνει το συναίσθημα της μοναξιάς, γεγονός που με τη σειρά του αυξάνει τα προβλήματα στον ύπνο.

Αν ανήκετε στους ανθρώπους που δυσκολεύονται να κοιμηθούν, να ξέρετε ότι ο κακός ύπνος μειώνει γενικά την ψυχική σας ανθεκτικότητα. Μεταξύ άλλων, ίσως σας δυσκολέψει να εκτιμήσετε τις κοινωνικές επαφές που έχετε. Ακόμη, αν αντιμετωπίζετε προβλήματα με τον ύπνο σας, δοκιμάστε να αφιερώσετε λίγο περισσότερο χρόνο στους φίλους και τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Αυτή η επιπλέον κοινωνική επαφή είναι πιθανό να έχει θετικό αντίκτυπο στον ύπνο σας μελλοντικά.

Το εσωτερικό παιδί που έχουμε φυλακίσει

Στις μέρες μας «κυκλοφορεί» πάρα πολύ ο όρος «εσωτερικό παιδί» – και, μάλιστα, συχνότατα κατακρεουργημένος από την ποπ ψυχολογία… Ας δούμε τι μπορεί να σημαίνουν αυτές οι λέξεις.

Στην παιδική μας ηλικία, είναι πολλά που δεν αντέχουμε καθώς καλούμαστε να προσαρμοζόμαστε διαρκώς σε έναν κόσμο που δεν είναι φτιαγμένος για μας, είναι αφιλόξενος και κατοικείται από κάτι τεράστια όντα που μπορούν να μας συντρίψουν αν θέλουν, μας ταΐζουν και μας ποτίζουν μόνο αν, όσο και όποτε θέλουν.

Έτσι, διάφορες φοβισμένες ή θυμωμένες ή έγκλειστες σε άκρα μοναξιά όψεις μας, τις φυλακίζουμε πέρα από το συνειδητό μας μέρος – για να αντέχουμε το μεγάλωμά μας.

Στην πρότασή μου, ας πούμε ότι ο ιδιαίτερος μη συνειδητός αυτός χώρος λέγεται «Σκιά» (ένας όρος με πολλές διαφορές και πολύ βαθύτερη ανάπτυξη από την περίοδο που τον εισήγαγε ο Καρλ Γιουνγκ), και οι όψεις μας που εκεί απομονώνουμε, είναι το λεγόμενο «εσωτερικό μας παιδί».

Αυτή η διαδικασία χαρακτηρίζει την παιδική μας ηλικία και δημιουργεί μία άλλη, σκοτεινή περιοχή της.

Όλα αυτά είναι ένας τρόπος να μιλούμε για βιώματα που έμειναν μετέωρα, ανολοκλήρωτα («μισοτελειωμένες υποθέσεις») μιας εξαιρετικά ευαίσθητης αναπτυξιακής μας περιόδου, κατά την οποία είμαστε ολοκληρωτικά εξαρτώμενοι από το περιβάλλον.

Κατά μία έννοια, το εσωτερικό παιδί είναι η «αρχαία» Σκιά που σχηματίζεται στα παιδικά μας χρόνια.

Αυτό όμως δεν αναιρεί το ότι η Σκιά ανανεώνεται στην ενήλικη ζωή μας, όταν συμβαίνουν:

(α) τραύματα (γεγονότα που μας φέρνουν βίαια να αγγίζουμε τον κυριολεκτικό ή ψυχολογικό θάνατο) και

(β) γενικότερα, γεγονότα δύσκολα για μας, τα οποία δεν αντέχουμε. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι πιο «πρόσφατες» Σκιές μας συγχωνεύονται με τις αρχέγονες «παιδικές».

Το εσωτερικό μας παιδί είναι σαν να έχουμε φυλακίσει κάτω από το ενήλικο δέρμα μας αισθήσεις, συναισθήματα και τάσεις συμπεριφοράς ενός φοβισμένου παιδιού· ενός παιδιού που συνίσταται από όψεις μας που υπήρξαν μη αποδεκτές από το περιβάλλον· ενός παιδιού ακινητοποιημένου στον χώρο και στον χρόνο, στα βάθη της Σκιάς μας, περιμένοντας επί ματαίω να το «δει» (αποδεχτεί) ένας εξιδανικευμένος γονιός για να λύσει σαν μάγος τον εφιάλτη του – ένας γονιός που όμως ποτέ δεν εμφανίζεται.

Είναι πάρα πολλές οι προσεγγίσεις της επουλωτικής διαχείρισης αυτού του θέματος. Προέρχονται από πολλούς χώρους. Από την ψυχοθεραπεία, την ψυχολογία, μέχρι τον εσωτερισμό και άφθονες «ψυχολογικοφανείς» ασυναρτησίες.

Άλλες προσεγγίσεις είναι σοβαρές, αξιοσέβαστες και όντως αγγίζουν υπεύθυνα το ζήτημα. Άλλες είναι απλώς μελοδραματικές ανοησίες. Άλλες είναι μία επιδερμική τόνωση ελπίδας περί δικαίωσης, άλλες μόνο πλούσιες υποσχέσεις με αρκετές πινελιές μεταφυσικής και αγγελικής ή κοσμικής προστασίας.

Τα θέματα της παιδικής ηλικίας είναι πολύ ευαίσθητα για όλους μας. Οι κανόνες της ενήλικης ζωής στις σύγχρονες καταναλωτικές μας κοινωνίες είναι απάνθρωποι, ενώ ταυτόχρονα η υπεύθυνη ενημέρωση περί προσωπικής ανάπτυξης είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οπότε, το θέμα του εσωτερικού παιδιού γεννά συνήθως και πολύ εύκολα, ιδιαιτέρως έντονα και γλυκόπικρα συναισθήματα.

Επίσης, γεννά και μια σχεδόν μεταφυσικής χροιάς ακαθόριστη νοσταλγία. Το αποτέλεσμα είναι πως υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη ζήτηση για οτιδήποτε διάφοροι ειδικοί και μη υπόσχονται ότι θα μας φέρει σε λυτρωτική επαφή με το εσωτερικό μας παιδί.

Ωστόσο, συχνά, όταν οι προσεγγίσεις αυτές είναι επιπόλαιες και αστήριχτες, δεν βελτιώνουν τη σχέση μας με το εσωτερικό μας παιδί. Απλώς καταλήγουν σε μία αυτάρεσκη θωπεία αισθημάτων της αρχαίας μας ηλικίας· στην άσκοπη ανάδευση μιας χαμένης ευαισθησίας· σε μια ακόμη επανάληψη του μάταιου πλέον θρήνου για έναν απολεσθέντα παράδεισο και για μια ζεστή αγκαλιά γεμάτη κατανόηση και αποδοχή.

Το αποτέλεσμα σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ότι το εσωτερικό μας παιδί κακοποιείται περαιτέρω και κατρακυλά κάμποσα επίπεδα εξαθλίωσης παρακάτω, σε σκοτεινότερα υπόγεια της Σκιάς μας. Κι εμείς;

Συνήθως, πλέοντας σε μία ροζ αυταπάτη επούλωσης των παιδικών μας πληγών σε κάποιον αορίστων διαστάσεων χώρο, χάνουμε το τωρινό μας κέντρο.

Μαζί του, χάνουμε και τη γείωση στις συνθήκες της πραγματικής μας ζωής και τη μαχητικότητά μας. Οπότε, η ευαισθησία του θέματος καθιστά πολύ κόσμο εύπιστο σε «λύσεις» και κάποιες φορές, το αποτέλεσμα είναι απλώς η ενδυνάμωση της Σκιάς.

Επιθυμίες και διαπροσωπικές σχέσεις

Όσο η εσωτερική μας κατάσταση εξαρτάται από εξωτερικά αποκτήματα θα φωλιάζει πάντα μέσα μας ο φόβος της απώλειας.

Όταν οι επιθυμίες μας δεν ικανοποιούνται συνήθως η προσοχή μας εστιάζει είτε σε γεγονότα είτε σε ανθρώπους που ”ευθύνονται” για την αρνητική έκβαση των πραγμάτων. Η ίδια η επιθυμία μας δεν μπαίνει στο στόχαστρο επειδή ”δικαίως” θεωρείται λογική και δικαιωματική. Δεν θα προτάξουμε αντίλογο σε κάτι τέτοιο, είναι πολύ πιθανό να είναι τα πράγματα έτσι αλλά οφείλουμε να ερευνήσουμε αν όντως είναι τα πράγματα έτσι. Η επιθυμία μας πρέπει πρωτίστως να περάσει από τη νοητική κρησάρα ως προς την προτεραιότητα της κι ως προς την δικαιοσύνη της αλλά όπως και να έχει θα πρέπει να δούμε αν την αναζητούμε στο σωστό μέρος με τον σωστό τρόπο κι απ’ τη σωστή πηγή.

Κατά κύριο λόγο οι άνθρωποι ”κοιτάζουν” προς τα έξω και προσπαθούν να εντοπίσουν τη πηγή στο πρόσωπο κάποιου ανθρώπου ή σε κάποιο αντικείμενο. Αυτό συμβαίνει επειδή έχουμε εμπιστευτεί τα πάντα στις πέντε φυσικές αισθήσεις και στον εγκέφαλο έργο των οποίων είναι η πρόσληψη των εξωτερικών ερεθισμάτων-πληροφοριών κι η επεξεργασία των εντυπώσεων που προκαλούν οι τελευταίες δίχως να υπολογίσουμε ότι στη πορεία εμπλέκεται μια ή πολλές επιθυμίες οι περισσότερες απ’ τις οποίες είναι υπόθεση εσωτερική κι η πηγή που θα τις ξεδιψάσει βρίσκεται επίσης εντός του ατόμου. Εν ολίγοις η εσωτερική οπτική για τον έξω κόσμο και τις κοινωνικές κατασκευές που έχουμε υιοθετήσει διαμορφώνει τον ψυχισμό μας. Βλέποντας αλλιώς τα ”πράγματα”, νιώθουμε διαφορετικά ακόμη κι αν τα ”πράγματα” παραμένουν ως έχουν.

Η προηγούμενη πρόταση αποτελεί και την προτροπή του πρώτου γνωστικού θεραπευτή στην ιστορία της φιλοσοφίας, που είναι η μητέρα της ψυχολογίας, του Επίκτητου πάνω στη θεωρία του οποίου θεμελιώθηκε η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική προσέγγιση. Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι τα ”πράγματα” φαινομενικά μας ικανοποιούν εσωτερικά ενώ η πραγματική εσωτερική γαλήνη είναι θέμα φιλοσοφίας κι όχι κτήσης πραγμάτων. Όσο η εσωτερική μας κατάσταση εξαρτάται από εξωτερικά αποκτήματα θα φωλιάζει πάντα μέσα μας ο φόβος της απώλειας κι ο τελευταίος θα γεννά μια ποικιλία σκέψεων και κατά συνέπεια ένα σωρό από αρνητικά συναισθήματα.

Είναι δύσκολο να πείσουμε ένα άτομο ότι η ικανοποίηση μιας επιθυμίας θα έλθει εκ των έσω κι όχι απ’ έξω διαμέσου κάποιου άλλου. Όλος ο αγώνας των διαπροσωπικών σχέσεων είναι θεμελιωμένος σ’ αυτήν τη προσδοκία.

Θα πρέπει να κάνουμε εξ αρχής, για χάρη της θεωρίας, ένα σαφή διαχωρισμό των επιθυμιών σ’ εκείνες που είναι αναγκαίες και έχουν ως έργο τη συντήρηση της προσωπικότητας της εξέλιξης της, σ’ εκείνες που έχουν ως σκοπό την ικανοποίηση της ηδονής-απόλαυσης και σ’ εκείνες με τις οποίες υπάρχει ταύτιση, δηλαδή η επιθυμία είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη της προσωπικότητας.

Θα παρατηρήσετε ότι υπάρχουν οι φυσικές ανάγκες, που συντηρούν το φυσικό σώμα μας, οι συναισθηματικές ανάγκες, που ικανοποιούν ιδιοσυγκρασιακές επιθυμίες μας και νοητικές ανάγκες, που ικανοποιούν τις πεποιθήσεις μας, τις αξίες μας, τις ιδέες μας εν γένει.

Το φυσικό σώμα έχει ανάγκη από τροφή, νερό και ύπνο. Το συναισθηματικό μας ”σώμα” έχει ανάγκη από αγάπη, αποδοχή και φροντίδα. Το νοητικό μας σώμα έχει ανάγκη από αναγνώριση, επιβεβαίωση και θαυμασμό. Αν εξαιρέσουμε τις φυσικές ανάγκες που ωστόσο εύκολα γίνονται απόλαυση και κατάχρηση οι ανάγκες των άλλων δυο ”σωμάτων” είναι επίπλαστες και ουσιαστικά έχουν επιστρατευτεί για να καλύψουν κάποιο εσωτερικό κενό, αυτό της αυτοεκτίμησης.

Είναι σκόπιμο να σημειώσουμε ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό το οποίο μπορεί να δώσει απαντήσεις σε αναδυόμενα ερωτήματα: Σε κάθε περίπτωση χρειάζονται δύο ”αντικείμενα” για να δημιουργηθεί μια κατάσταση. Ένα κουμπί αναζητά μια κουμπότρυπα. Για παράδειγμα ο άνθρωπος που έχει ανάγκη από αγάπη αναζητά ένα πρόσωπο να τον αγαπήσει. Ένας ναρκισσιστής απ’ την πλευρά του προτιμά ένα άτομο που αναζητά διακαώς την αγάπη, όχι για να του την προσφέρει, αλλά επειδή θα χρησιμοποιήσει αυτή την έλλειψη του άλλου για να ικανοποιήσει το δικό του κενό: την ακόρεστη δίψα του για θαυμασμό. Έτσι θα διαμορφωθεί ένα δίπολο θύματος-θύτη, επειδή αυτός που έχει ανάγκη να αγαπηθεί θαυμάζει τον υποψήφιο ”ερωμένο” του κι εκείνος ”υπάρχει” δίπλα του όσο ξεδιψάει, προσφέροντας όμως για αντάλλαγμα έναν επιδέξιο χειρισμό κι αν αυτός δεν αποδειχθεί επαρκής τότε κάνει χρήση ψυχολογικής βίας.

Το θύμα υποταγμένο στην ”ανάγκη” του και με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα λάβει αυτό που ποθεί ή δεν θα χάσει το άτομο που θαυμάζει, υποκύπτει στις ορέξεις του θύτη και συντηρεί τον φαύλο κύκλο. Σε πολλές περιπτώσεις αυτού του φαινομένου ο ναρκισσιστής προκειμένου να απολαύσει τον θαυμασμό που τρέφει το εγώ του προσφέρει πλουσιοπάροχα όλα όσα έχει ανάγκη το άλλο το άτομο αλλά μόνο πρόσκαιρα και με στόχο την επίτευξη του σκοπού του. Μόλις τα καταφέρει τότε το ”προσωπείο” πέφτει κι αρχίζει μια συμπεριφορά κατακτητή προς κατακτημένο ωστόσο πάντα με τέτοιο τρόπο ώστε το ”θύμα” να μην αντιλαμβάνεται τι ακριβώς συμβαίνει, επειδή κι αυτό δεν παρατηρεί τριγύρω του αλλά είναι εστιασμένο στην ”ανάγκη” του.

Η πιο πάνω σύντομη ανάλυση είναι ένα πρώτο παράδειγμα των περιπτώσεων που θα πραγματευτούμε και φανερώνει το τρόπο που θα προσεγγίσουμε τις ψυχικές διαταραχές, επειδή η φυσική κατάσταση του ανθρώπου δεν είναι να υποδύεται τον ρόλο του θύματος και δίχως αυτόν (τον ρόλο) ο κάθε επίδοξος θύτης θα αναγκαστεί εκ των πραγμάτων να αναζητήσει θεραπεία για το δικό του πρόβλημα, που όσο τρέφεται δεν το αναγνωρίζει ως πρόβλημα.

Για να είσαι άνθρωπος

Η ζωή αποτελείται από μία σειρά μαθημάτων τα οποία πρέπει να τα ζήσουμε για να τα κατανοήσουμε.

1. Θα λάβεις ένα σώμα. Μπορεί να σου αρέσει ή να το μισείς αλλά είναι δικό σου να το κρατήσεις για όλη την περίοδο της ζωής σου.

2. Θα πάρεις μαθήματα. Είσαι γραμμένος σε ένα υποχρεωτικό και πλήρους φοίτησης ανεπίσημο σχολείο που ονομάζεται “ζωή”.

3. Δεν υπάρχουν λάθη, μόνο μαθήματα. Η προσωπική ανάπτυξη είναι μια διαδικασία δοκιμών, λαθών και πειραματισμών…Τα «αποτυχημένα» πειράματα είναι μέρος της διαδικασίας τόσο όσο είναι και τα πειράματα που τελικά «πέτυχαν».

4. Τα μαθήματα επαναλαμβάνονται μέχρι να τα μάθεις. Ένα μάθημα θα σου παρουσιαστεί με διάφορες μορφές, μέχρι να το μάθεις. Όταν θα το έχεις μάθει, μπορείς να προχωρήσεις στο επόμενο.

5. Η μάθηση δεν τελειώνει ποτέ. Δεν υπάρχει καμία περίοδος της ζωής σου που δεν περιλαμβάνει μαθήματα. Αν είσαι ζωντανός, αυτό σημαίνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν μαθήματα.

6. Το “εκεί” δεν είναι καλύτερο μέρος από το “εδώ”. Όταν το “εκεί” έχει γίνει “εδώ”, απλά θα αποκτήσεις ένα άλλο “εκεί” που θα μοιάζει πάλι καλύτερο από το “εδώ”.

7. Οι άλλοι άνθρωποι είναι απλώς καθρέφτες σου. Δεν μπορείς να αγαπήσεις ή να μισήσεις κάτι σχετικά με ένα άλλο πρόσωπο εκτός και αν αντανακλά κάτι που αγαπάς ή μισείς στον εαυτό σου.

8. Το τι θα κάνεις την ζωή σου, εξαρτάται από εσένα. Έχεις όλα τα εργαλεία και τους πόρους που χρειάζεσαι. Τι τι θα κάνεις με αυτά εξαρτάται από εσένα. Η επιλογή είναι δική σου.

9. Οι απαντήσεις βρίσκονται μέσα σου. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα της ζωής βρίσκονται μέσα σου. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να παρατηρήσεις, να ακούσεις και να εμπιστευτείς.

10. Θα τα ξεχάσεις όλα αυτά.

Η Ψυχή μόνο με ψυχή μετριέται

Υπάρχουν προβλήματα που ποτέ δεν θα είχαμε λύσει αν ήταν πραγματικά δικά μας…

Μέρη για να κρυφτείς υπάρχουν αμέτρητα, όμως μία είναι η διαφυγή, παρόλο που οι πιθανότητες για να διαφύγεις εκ νέου είναι όσες και τα μέρη για να κρυφτείς.

Κι εκεί που όλα μοιάζουν τελειωμένα, αναδύονται άλλες δυνάμεις… κι αυτό σημαίνει ότι ζεις.

Η ψυχολογική ανθεκτικότητα και ελαστικότητα που μας διακρίνει ήταν βασική σταθερά στη ζωή του Κάφκα. Γιατί για να κερδίσεις ως μονάδα στην πάλη σου με τον κόσμο, οφείλεις να είσαι με το μέρος του κόσμου… μου πήρε πολύ καιρό για να το καταλάβω κι ακόμη περισσότερο για να το αποδεχτώ εμπειρικά ως γεγονός.

Στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο τύποι ανθρώπων: εκείνοι που κολυμπούν ενάντια στο ρεύμα των γεγονότων και όσοι κυλάνε μαζί του, μία στάση που συνδέεται με τον Ταοϊσμό. Σύμφωνα με αυτή την χιλιετή κινέζικη φιλοσοφία, ο σοφός εμπιστεύεται την κίνηση, καθώς ο νόμος του Τάο γεννά τις αλλαγές, εφόσον όλα εμπεριέχονται σ’ αυτό. Η ίδια η ζωή συνεπάγεται σκαμπανεβάσματα, μεταμορφώσεις και μικρούς θανάτους, λόγω του δυναμικού της χαρακτήρα. Ενώ ό,τι δεν κινείται, είναι νεκρό. Όπως οι αλλαγές έχουν θέση στον ουρανό και παρακολουθούμε την κίνηση των άστρων και την τροχιά των μετεωριτών – η γη επίσης δεν σταματά να γυρίζει – είναι ό,τι χρειάζεται να γίνει αποδεκτό και από τον άνθρωπο, στο πέρα-δώθε της ζωής. Οι εποχές με τη σειρά τους και οι κύκλοι ζωής που ανοίγονται και κλείνουν στο διάβα μας, έχουν επίσης μία αρμονία που δεν κατανοούμε προκαταβολικά.

Υπάρχουν ωστόσο τέσσερις κανόνες που αποκόμισα στη μέχρι σήμερα εμπειρία μου και σας τους καταθέτω με όλο το σεβασμό και την ευθύνη που με διέπουν, γιατί σ’ αυτή τη ζωή είναι σημαντικό:
  • Να περιμένεις την ακριβή στιγμή για να πράξεις.
  • Να πράττεις με τον τρόπο που αρμόζει σ’ Εσένα και στους άλλους, διασφαλίζοντας πρωτίστως το σεβασμό και αποφεύγοντας τις προκλήσεις, τις υπερβολές και τις καταχρήσεις.
  • Να αποβάλλεις μεροληπτικές και εγωιστικές προθέσεις.
  • Να διακρίνεις το πότε μία αλλαγή είναι αναγκαία και πότε όχι
Όλα θα σε οδηγήσουν στην πληρότητα και για να φτάσεις εκεί, οφείλεις να βιώσεις την απουσία, καθώς θα μάθεις να ελευθερώνεσαι από αγκυλώσεις, από την προσκόλληση σε ανθρώπους, αντικείμενα και τόπους. Ειδικά δε σε ταραγμένους καιρούς όπως είναι οι σημερινοί, οφείλεις να γνωρίζεις το πώς να αποχωρίζεσαι τα πάντα, ανά πάσα στιγμή.

Καθώς λοιπόν οι αλλαγές και οι απώλειες είναι δεδομένες στη ζωή μας, οφείλεις να αναγνωρίσεις ότι η ανθεκτικότητα δεν είναι έμφυτο χάρισμα. Χρειάζεται καθημερινή εγρήγορση και εκγύμναση για να μπορέσεις να φτάσεις στα επίπεδα εκείνα που θα σου επιτρέπουν να ισορροπείς και να ανταπεξέρχεσαι στις δυσκολίες που ανακύπτουν καθοδόν.

Και οι τρόποι που μπορείς να δυναμώσεις την Ψυχή σου είναι απλοί αλλά αποτελεσματικοί… όπως σου παραθέτω στη συνέχεια, σε μορφή καταλόγου:
  • Καλλιεργείς τη αυτοεκτίμησή σου. Αν δεν το κάνεις εσύ για Εσένα, μην περιμένεις χαΐρι από κανένα.
  • Ψάχνεις ένα σκοπό στη ζωή σου. Να νιώθεις ότι ανήκεις, ότι ταυτίζεσαι, αφοσιώνεσαι κάπου.
  • Δημιουργείς ένα κοινωνικό δίκτυο. Να μπορείς να ακούγεσαι και να νιώθεις ότι υπάρχουν στηρίγματα.
  • Γίνε ελαστικός. Αλλάζεις μαζί με τις συνθήκες… φοράς καλοκαιρινά ρούχα στο καταχείμωνο;
  • Παρέμεινε αισιόδοξος. Αντιμετωπίζεις το πρόβλημα τοποθετώντας το στις πραγματικές του διαστάσεις.
  • Φροντίζεις τον εαυτό σου. Τι να σου κάνει ένας εξασθενημένος οργανισμός όταν σέρνεσαι;
  • Βρίσκεις ανθρώπους που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. Να νιώθεις ότι δεν είσαι μόνος σου.
  • Αναλαμβάνεις δράση. Μία λίστα με τις προτεραιότητες και τις ανάγκες σου θα βοηθούσε.
  • Παραμένεις αντικειμενικός. Ένα βήμα πίσω θα βοηθούσε να δεις την κατάσταση σαν κάποιος άλλος.
  • Βάζεις στόχους. Η αδράνεια δεν βοηθά… ακόμη κι όταν τίποτα δεν είναι με το μέρος μας.
Πιστεύω σε όποιον αγωνίζεται και δεν το βάζει κάτω…

Θα τη βρει την άκρη…

Το ίδιο κι Εσύ.

Είμαστε ακριβώς αυτό που κάνουμε

Οι ηθικά αδύναμοι άνθρωποι προσπαθούν να υπερασπιστούν ή να εξηγήσουν τον χαρακτήρα και τις πράξεις τους στους άλλους. Αντί γι’ αυτό, πρέπει να αφήνουμε τις πράξεις μας να μιλάνε για μας. Μη λες «Δεν πρέπει να λέμε ψέματα» — ας είσαι απλώς ειλικρινής. Το να ζεις τη σοφία είναι σημαντικότερο από το να γνωρίζεις γι’ αυτήν. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να λέμε ωραία πράγματα και στο να κάνουμε ωραία πράγματα. Ας μη δίνουμε υπερβολικό βάρος στην πολυμάθεια και στην πολυπραγμοσύνη.

Είμαστε αυτό που κάνουμε, όχι αυτό που λέμε. Ο Ζαν Πολ Σαρτρ έλεγε ότι είμαστε καταδικασμένοι στην ελευθερία κι ότι κρινόμαστε από τις πράξεις μας για τις οποίες φέρουμε την αποκλειστική ευθύνη. Εξάλλου, η —συχνά εφιαλτική— κρίση των άλλων μόνο σε αυτές μπορεί να βασιστεί και όχι στις προθέσεις ενός ατόμου. Ως ιδανικό τίθεται η ελευθερία επιλογής της δράσης και η ανάληψη της ευθύνης που αναλογεί σε κάθε άνθρωπο. Το να δηλώνουμε ότι είμαστε σοφοί δεν πείθει κανέναν — αντιθέτως, οι σοφές μας πράξεις αργά ή γρήγορα θα εκτιμηθούν.

Λέει ο Επίκτητος: «Ο χτίστης δεν μας λέει: “Άκουσέ με, θα σου κάνω μια διάλεξη πάνω στο χτίσιμο”». Αναλαμβάνει την υποχρέωση να χτίσει ένα σπίτι και το χτίζει. Έτσι αποδεικνύει ότι ξέρει την τέχνη. Κάνε κι εσύ κάτι παρόμοιο: «φάε και πιες σαν άνθρωπος, περιποιήσου τον εαυτό σου, παντρέψου, κάνε παιδιά, ζήσε σαν πολίτης». Ζήσε με περιέργεια, χωρίς υπεροψία, χωρίς έπαρση και φλυαρία.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Άνθρωπος, το φιλοσοφικό ζώο

Αν, καταρχάς, δεν αναγνωρίζαμε και δεν κατανοούσαμε την ξεκάθαρη διάκριση ανάμεσα σε μια πέτρα και σε ένα ποντίκι, δεν θα προβληματιζόμασταν ποτέ για το αν κάτι δύσκολο στην ταξινόμηση είναι ένα έμβιο ή άβιο πράγμα. Ομοίως, αν δεν αναγνωρίζαμε την ξεκάθαρη διάκριση ανάμεσα σε μια τριανταφυλλιά και σε ένα άλογο, δεν θα αναρωτιόμασταν ποτέ για το αν ένα ορισμένο είδος έμβιου οργανισμού είναι φυτό ή ζώο.

Όπως ακριβώς τα ζώα είναι ένα ιδιαίτερο είδος έμβιου οργανισμού επειδή επιτελούν λειτουργίες τις οποίες δεν επιτελούν τα φυτά, έτσι, για έναν παρόμοιο λόγο, οι άνθρωποι είναι ένα ιδιαίτερο είδος ζώου. Επιτελούν ορισμένες λειτουργίες τις οποίες δεν επιτελεί κανένα άλλο ζώο, όπως το να θέτουν γενικά ερωτήματα και να αναζητούν απαντήσεις σε αυτά με την παρατήρηση και τη σκέψη. Γι’ αυτό ο Αριστοτέλης αποκάλεσε τους ανθρώπους ορθολογικά ζώα – ζώα που ρωτούν και σκέφτονται, ικανά για φιλοσοφικό στοχασμό.

Ενδέχεται να υπάρχουν ζώα που φαίνεται να περνούν το όριο το οποίο διαχωρίζει τους ανθρώπους από τους μη ανθρώπους. Τα κήτη και οι χιμπατζήδες, όπως μάθαμε πρόσφατα, διαθέτουν αρκετή νοημοσύνη ώστε να πραγματοποιούν στοιχειώδεις μορφές επικοινωνίας. Δεν φαίνεται όμως να θέτουν στον εαυτό τους ή μεταξύ τους ερωτήματα για τη φύση των πραγμάτων, και δεν φαίνεται να προσπαθούν, με το έναν ή τον άλλο τρόπο, να ανακαλύψουν από μόνα τους τις απαντήσεις. Μπορούμε να λέμε πως τέτοια ζώα είναι σχεδόν ανθρώπινα, αλλά δεν τα θεωρούμε μέλη της ανθρώπινης φυλής.

Όταν μιλάμε για την ανθρώπινη φύση λέμε απλώς πως όλοι οι άνθρωποι διαθέτουν ορισμένα χαρακτηριστικά και πως αυτά τα χαρακτηριστικά τους διαφοροποιούν από τα άλλα ζώα, από τα φυτά και από τα άψυχα πράγματα.

Το αριστοτελικό σχήμα ταξινόμησης έθεσε τις πέντε βασικές τάξεις φυσικών πραγμάτων σε μια ανερχόμενη κλίμακα. Τοποθέτησε τα στοιχειώδη και σύνθετα σώματα στη βάση της κλίμακας. Καθεμιά από τις ανώτερες τάξεις είναι ανώτερη επειδή δια θέτει τα χαρακτηριστικά της από κάτω τάξης και, επιπλέον, διαθέτει ορισμένα διακριτά χαρακτηριστικά που δεν διαθέτει η από κάτω τάξη.

Στην κλίμακα των φυσικών πραγμάτων, τα έμψυχα αποτελούν μια ανώτερη μορφή ύπαρξης από τα άψυχα τα ζώα, αποτελούν μια ανώτερη μορφή ζωής από τα φυτά και η ανθρώπινη ζωή είναι η ανώτερη μορφή ζωής στη Γη.

Όλοι οι έμβιοι οργανισμοί, όπως όλα τα άψυχα σώματα, καταλαμβάνουν χώρο και έχουν βάρος, αλλά επιπλέον, όπως έχουμε επισημάνει, τρώνε, αναπτύσσονται και αναπαράγονται. Επειδή είναι έμβιοι οργανισμοί, τα ζώα, σαν τα φυτά, επιτελούν αυτές τις ζωτικές λειτουργίες, αλλά επιτελούν και ορισμένες λειτουργίες τις οποίες δεν επιτελούν τα φυτά. Στην κορυφή της κλίμακας βρίσκονται οι άνθρωποι, που επιτελούν όλες τις ζωτικές λειτουργίες τις οποίες επιτελούν τα άλλα ζώα και, επιπλέον, έχουν την ικανότητα να αναζητούν τη γνώση θέτοντας και απαντώντας σε ερωτήματα, καθώς και την ικανότητα να σκέφτονται φιλοσοφικά.

Μπορεί ασφαλώς να ειπωθεί πως πολλά από τα ανώτερα ζώα σκέφτονται, και ότι ακόμα και οι υπολογιστές σκέφτονται. Ούτε ισχύει πως μόνο οι άνθρωποι έχουν νοημοσύνη. Η νοημοσύνη εντοπίζεται σε διάφορους βαθμούς σε ολόκληρο τον ζωικό κόσμο, όπως εντοπίζεται σε διάφορους βαθμούς στα μέλη της ανθρώπινης φυλής. Αλλά το ιδιαίτερο είδος στοχασμού που οδηγεί στο να τίθενται και να απαντώνται φιλοσοφικά ερωτήματα διαχωρίζει τους ανθρώπους από τα άλλα ζώα. Κανένα άλλο ζώο δεν παίζει φιλοσοφικά παιχνίδια.

Το αβέβαιο μέλλον της επισιτιστικής ασφάλειας

Καθώς πλησιάζουμε σε έναν χειμώνα δυσαρέσκειας και τα παγκόσμια επισιτιστικά συστήματα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο, υπάρχει πρόβλημα στον «παράδεισο».

Στην ρίζα αυτών των προβλημάτων, οι κυβερνητικές αντιδράσεις στην COVID-19 έχουν συμβάλει στην εξαπλασιασμό των συνθηκών που μοιάζουν με λιμό, καθώς οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού καταρρέουν και οι δοκιμές πεδίου για γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες και αγροτικά ζώα ξεκινούν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Απέναντι σε αυτή την τέλεια καταιγίδα, τον περασμένο μήνα συγκλήθηκε η Παγκόσμια Σύνοδος Κορυφής του ΟΗΕ για τα Συστήματα Τροφίμων, όπου τα κράτη μέλη ενώθηκαν με τον ιδιωτικό τομέα, τις ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και τους ερευνητές, για να επιφέρουν “απτές, θετικές αλλαγές” στα παγκόσμια συστήματα τροφίμων και, όπως λέει η ιστορία, |να προωθήσουν την ανάκαμψη από την COVID-19″. Αλλά ακόμη και εάν μπορούσαμε να λύσουμε τα προβλήματά μας χρησιμοποιώντας την ίδια λογική που τα δημιούργησε, υπάρχουν βαθύτερα, θεσμικά προβλήματα που υπονομεύουν την ακεραιότητα της Συνόδου Κορυφής.

Συγκεκριμένα, η εταιρική αιχμαλωσία της από έναν άνθρωπο, το όραμα του οποίου για το μέλλον της επισιτιστικής ασφάλειας τοποθετεί τα συμφέροντα της κοινωνίας των πολιτών και των αγροτικών κοινοτήτων σε ένα διαφορετικό σύμπαν από τις εταιρείες στις οποίες είναι υπόχρεος.Ο Bill Gates, γνωστό όνομα στην παγκόσμια σκηνή της καταστροφής, δεν είναι μόνο ο στρατηγός-καταστροφολόγος που τρομοκρατεί τον παγκόσμιο πληθυσμό σε μόνιμη κατάσταση αναστολής της λειτουργίας του και τυπικά αφορά το μέλλον της επισιτιστικής ασφάλειας.

Ο ΙΜΠΡΕΣΑΡΙΟΣ ΤΟΥ FAST-FOOD ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

Σε λιγότερο από μια δεκαετία, ο Gates έχει γίνει ο μεγαλύτερος ιδιώτης ιδιοκτήτης αγροτικής γης στην Αμερική, αποκτώντας περισσότερα από 269.000 στρέμματα πρώτης ποιότητας αγροτικής γης στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της φάρμας 100 Circles Farm, όπου καλλιεργούνται οι πατάτες του γίγαντα fast food McDonald’s. Ο Gates ουσιαστικά κατέχει τις πατάτες McDonald’s, αν εξαιρέσουμε την δέσμευσή του για την δημόσια υγεία.

Από την μία πλευρά, ο κ. Gates είναι ο σημαντικότερος παράγοντας στην παγκόσμια δημόσια υγεία, ακολουθώντας τα βήματα του πνευματικού του ηγέτη, John D. Rockefeller. Από την άλλη πλευρά, υποστηρίζει μια συνομοσπονδία από μάρκες fast food που σκοτώνουν περισσότερους ανθρώπους παγκοσμίως από τον καπνό και οδηγούν όσους επιβιώνουν προς τα ίδια τα φαρμακευτικά προϊόντα που επίσης κυκλοφορεί και διακινεί στο 50% του συνόλου των Αμερικανών που πάσχουν από χρόνιες διαταραχές της υγείας τους.

Όσον αφορά το fast food, ο Gates κατέχει το 7,8% του επενδυτικού οχήματος του Warren Buffet, Berkshire Hathaway, το οποίο ελέγχει το 39% του μεγαλύτερου franchise fast food Subway και το 9,3% της “The Coca Cola Company”. Αυτό είναι επιπλέον του 16,8% που κατέχει το Ίδρυμα Gates στο μεγαλύτερο franchise εμφιάλωσης της Coca-Cola στον κόσμο, η οποία ανακηρύχθηκε για τέταρτη συνεχή χρονιά ο μεγαλύτερος ρυπαντής πλαστικών στον κόσμο.

Αλλά η περιβαλλοντική αυθάδεια του Gates είναι μόνο ένα μέρος του προβλήματος. Υποστηρίζει επίσης πολλαπλά εγχειρήματα που θολώνουν τα όρια μεταξύ τροφίμων και τεχνολογίας, και αν, πράγματι, ο κ. Gates κάνει ό,τι θέλει, το φαγητό του μέλλοντος θα μοιάζει ελάχιστα με αυτό που σερβίρεται στο πιάτο μας σήμερα.

Αυτό συμβαίνει επειδή το κέντρο βάρους του είναι οι Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί (GMO). Κατέχει 500.000 μετοχές της Monsanto αξίας 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων, γεγονός που τον καθιστά, εμμέσως πλην σαφώς, ορκισμένο εχθρό όλων των βιολογικών και βιώσιμων προϊόντων κάτω από τον ήλιο. Υπάρχει το Impossible Burger που χρηματοδοτείται από τον Γκέιτς, φτιαγμένο από γενετικά τροποποιημένη σόγια και μαγιά, με τον κατασκευαστή του, την Impossible Foods, να κατέχει είκοσι πέντε διπλώματα ευρεσιτεχνίας για τεχνητά αναπαραγόμενα τυριά, μοσχάρι και κοτόπουλο.

Μια άλλη νεοσύστατη επιχείρηση που χρηματοδοτείται από τον Gates και κάνει το γύρο των κεφαλαιαγορών είναι η Ginkgo Bioworks. Σύμφωνα με την δήλωση της αποστολής της, η Gingko θα παράγει προσαρμοσμένους οργανισμούς, χρησιμοποιώντας τεχνολογία κυτταρικού προγραμματισμού για την γενετική τροποποίηση γεύσεων και την δημιουργία συστατικών για υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα. Το σχέδιό τους είναι να παραχωρήσουν άδεια χρήσης σε πάνω από 20.000 μηχανικά επεξεργασμένα κυτταρικά προγράμματα στην βιομηχανία τροφίμων.

Αν, πράγματι, τα εγχειρήματα αγροδιατροφικής τεχνολογίας που φέρνει στην αγορά ο Gates συνεχίσουν να ευδοκιμούν, οι παραδοσιακές διατροφές σύντομα θα αντικατασταθούν από κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο και άλλα τρόφιμα Φρανκενστάιν. Ο Gates μπορεί να έχει όλη την γοητεία ενός εκλεκτού εστιατορίου πέντε αστέρων, αλλά στην πραγματικότητα “θα πάρεις αυτό που σου δίνουν“.

Επειδή, όπως ο Rockefeller πριν από αυτόν, ο Gates μεταμορφώνει την σχέση μας με τον τρόπο που καλλιεργούμε τα τρόφιμα, μόνο που υφαίνει την κλιματική αλλαγή και το μάντρα της νέας εποχής “ακολουθώντας την επιστήμη” στην κοσμοθεωρία του.

Αυτό συνήθως περιλαμβάνει γενετική, αγροχημικά και ένα σωρό αυτοματισμούς, με τους συνεργάτες του στη βιομηχανία των ιδρυμάτων του να έχουν ηράκλεια μονοπώλια στις υπηρεσίες και τις αλυσίδες εφοδιασμού. Αυτό που έχει ελάχιστη σημασία για τον κ. Gates είναι το κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος των εγχειρημάτων του. Ή τουλάχιστον, προωθεί ένα σύνολο αξιών και επενδύει σε ένα άλλο.

Πάρτε για παράδειγμα αυτή την ευρέως αναγνωρισμένη ανάρτηση στο ιστολόγιο από το 2019. Από την μία πλευρά, ο κ. Gates δέχεται ότι η γεωργία ευθύνεται για το 24% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αλλά χάρη στην συναλλαγή 100 Circles, ο Gates είναι ο μεγαλύτερος κάτοχος αγροτικών ακινήτων στις ΗΠΑ, με 269.000 στρέμματα πρώτων γεωργικών εκτάσεων, παρόλο που, όπως μας λένε οι όμοιοι του Gates, η γεωργία αποτελεί έως και το 70% της χρήσης γλυκού νερού παγκοσμίως, οδηγεί σε μεγαλύτερη διάβρωση του εδάφους, αποψίλωση των δασών και, μαντέψατε, κλιματική αλλαγή.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ, ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΥΓΟΝΙΚΗ

Χωρίς καμία προσπάθεια απόκρυψης, ο Gates περιφρονεί τις ίδιες τις αξίες του χαμηλού άνθρακα και της βιωσιμότητας που ο ίδιος βοήθησε να γίνουν δημοφιλείς. Από το ανθρακικό αποτύπωμα της αγροτικής του ιδιοκτησίας μέχρι τα 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια που έχει επενδύσει στις μεγαλύτερες εταιρείες ορυκτών καυσίμων στον κόσμο, ο Gates υποστηρίζει όλους τους μεγαλύτερους εταιρικούς δράστες στον κατάλογο των 5 κορυφαίων αιτιών της κλιματικής αλλαγής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ωστόσο, όταν πρόκειται για μη βιώσιμες επιστημονικές παρεμβάσεις, τίποτα δεν πετυχαίνει τόσο καλά τον στόχο όσο τα συνθετικά λιπάσματα, τα οποία ο Gates περιγράφει ως την “μαγική καινοτομία που είναι υπεύθυνη για την διάσωση εκατομμυρίων ζωών από την πείνα και την έξοδο εκατομμυρίων άλλων από την φτώχεια”.

Αυτό που παραλείπει ν’ αποκαλύψει είναι ότι τα συνθετικά λιπάσματα μολύνουν τις πηγές νερού του πλανήτη, καταστρέφουν την μεγαλύτερη δεξαμενή άνθρακα στον κόσμο, το έδαφος, εξαντλούν τα φυσικά αποθέματα αζώτου του εδάφους, εξαντλούν την μικροβιακή βιομάζα του εδάφους και, σύμφωνα με τη διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή, αποτελούν έναν από τους βασικούς παράγοντες της κλιματικής αλλαγής.

Μη λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα γεγονότα, τα συνθετικά λιπάσματα κατέχουν κεντρική θέση στο κύριο σχέδιο του Gates για το μέλλον της επισιτιστικής ασφάλειας. Βρίσκεται υπό την γοητεία του μεγαλύτερου παραγωγού λιπασμάτων στην Ευρώπη, της Yara, η οποία όχι μόνο προκαλεί περιβαλλοντική καταστροφή, αλλά τα κορυφαία στελέχη της οδηγήθηκαν στην φυλακή σε ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα διαφθοράς στην Νορβηγία, Υπάρχει επίσης το μικρό θέμα της ιδιοκτησίας του 14,4% των Canadian National Railways – μιας από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις της αλυσίδας εφοδιασμού λιπασμάτων στην Βόρεια Αμερική.

Από την μία πλευρά, ο κ. Gates χρησιμοποιεί την επιρροή του για να μετασχηματίσει την δημόσια πολιτική προς την κατεύθυνση των γεωργικών παρεμβάσεων υψηλών εισροών, από την άλλη όμως επωφελείται άμεσα από την ανάπτυξή τους. Αυτό που έχει μικρή σημασία είναι κατά πόσον οι παρεμβάσεις αυτές είναι κατάλληλες για τον σκοπό τους.

Σηματοδοτώντας μια ευρύτερη αρπαγή των κοινών αγαθών της γεωργίας, τα συνθετικά λιπάσματα κάποτε προέρχονταν αποκλειστικά από φυσικές και βιολογικές γεωργικές πρακτικές, όπως το κομπόστ, η κοπριά των ζώων και η εναλλαγή των καλλιεργειών – οι οποίες έχουν αποδειχθεί πιο ανθεκτικές, βιώσιμες και κερδοφόρες για τους αγρότες.

Αυτό συνέβαινε μέχρι την άφιξη της “Πράσινης Επανάστασης” των Ιδρυμάτων Rockefeller στην δεκαετία του 1950, η οποία προκάλεσε μια γενική ανατροπή της βιομηχανίας προς τις χημικές παρεμβάσεις, την μονοκαλλιέργεια μεγάλης κλίμακας με γνώμονα την τεχνολογία και τους υβριδικούς σπόρους. Εκσυγχρονισμός που προανήγγειλε την άφιξη των μεγαλοεταιρειών στην παγκόσμια γεωργία και την εξάρτηση των μικροκαλλιεργητών από τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους.

Αλλά αυτό είναι μόνο η μισή ιστορία. Μια γενιά πριν από τα Ιδρύματα Ροκφέλερ, την Πράσινη Επανάσταση, ο John D Rockefeller (ο πρώτος) ανήκε σε μια ομάδα επιφανών βιομηχάνων στις αρχές του αιώνα, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειών Carnegie και Harriman, οι οποίοι είχαν δεσμευτεί να αντιμετωπίσουν την απειλή που αποτελούσαν για τις αγγλοσαξονικές κυρίαρχες ελίτ της Αμερικής τα κατώτερα γονίδια, όπως αυτά θεωρούνταν.

Αποκορύφωμα ήταν η υιοθέτηση προγραμμάτων ευγονικής σε όλες τις ΗΠΑ, τα οποία αποσκοπούσαν στην εξάλειψη των φτωχών, των ασθενών και των εθνοτικών μειονοτήτων από την γονιδιακή δεξαμενή, μέσω της αναγκαστικής στείρωσης ογδόντα χιλιάδων λεγόμενων ελαττωματικών. Αυτό συνέβαινε έως ότου αποκαλύφθηκε ότι τα προγράμματα φυλετικής εξαγνισμού των Ναζί ήταν εισαγόμενα από το ακμάζον κίνημα ευγονικής της Αμερικής, το οποίο, το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς, αποδείχθηκε καταστροφικό για τις δημόσιες σχέσεις της ευγονικής.

Η λύση ήταν να αποστασιοποιηθεί η ψευδοεπιστήμη από το ολοκαύτωμα με την μετατροπή της ευγονικής στους ηθικά αποδεκτούς τομείς του ελέγχου των γεννήσεων και της γενετικής, με την ανασυγκρότηση να χρηματοδοτείται γενναιόδωρα από τα ιδρύματα Ροκφέλερ και Φορντ, μέχρι που τελικά πολλά από τα αρχικά ιδρύματα ευγονικής μετατράπηκαν στους σημερινούς οργανισμούς ιατρικής γενετικής.

Προχωρήστε μια γενιά μπροστά και πολλές από τις αρχές της ευγονικής εφαρμόστηκαν στην Πράσινη Επανάσταση της δεκαετίας του 1950, όταν ο John D Rockefeller Jr έφερε την γονιδιακή επανάσταση και τους υβριδικούς σπόρους της στην Ινδία. Σηματοδοτώντας την κατάκτηση της φύσης από τον άνθρωπο και την αρχή ότι μόνο οι ισχυροί, μεταξύ φυτών και ζώων, θα πρέπει να ευδοκιμούν και να επιβιώνουν.

Μισό αιώνα αργότερα ο Gates θα κληρονομούσε αυτή την κληρονομιά μέσω των προγραμμάτων του ιδρύματός του στην Αφρική. Όπως σημειώνεται συχνά, ο πατέρας του Gates ήταν επικεφαλής της Planned Parenthood, ενός από τους απογόνους του κινήματος ελέγχου των γεννήσεων του αρχικού κινήματος ευγονικής που ίδρυσε η εξέχουσα Αμερικανίδα ευγονίστρια, Margaret Sanger.

Εξηγώντας γιατί το ίδρυμα Gates δραστηριοποιείται σήμερα σε όλα τα βαρόμετρα που είναι απαραίτητα για την ίδια τη ζωή – γέννηση, υγεία και τροφή, και γιατί κανένας άλλος οργανισμός δεν είναι τόσο βαθιά ενσωματωμένος στην ιατρική γενετική, από τους γενετικά τροποποιημένους σπόρους και τα αγροτικά ζώα μέχρι το εμβόλιο με βάση το γονίδιο mRNA και τις μυριάδες οργανώσεις ελέγχου των γεννήσεων που χρηματοδοτούνται από τον κ. Gates, οι αρχές αυτές είναι κεντρικές στην φιλοσοφική κοσμοθεωρία του, η οποία, όπως και ο Ροκφέλερ πριν από αυτόν, περιλαμβάνει την εκτροπή του ανθρώπου που παρεμβαίνει στους φυσικούς νόμους για να χαλιναγωγήσει μια υποταγμένη φύση. Αν, πράγματι, ο Gates έχει ένα αξίωμα, τότε αυτό είναι η επιστήμη πάνω από την φύση, ο άνθρωπος πάνω από τον Θεό.

ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΝΟΤΟ

Ο τρόπος που επιχειρεί ο Gates σημαίνει προνομιακή μεταχείριση για την εταιρική Αμερική και ένα μεγάλο τίποτα για τις αγροτικές κοινότητες. Αυτό φαίνεται σε όλους τους τομείς της γεωργικής καινοτομίας όπου ο Gates έχει επιβληθεί. Από τους υβριδικούς σπόρους μέχρι τα αγροχημικά, ο Gates και οι βιομηχανικοί του εταίροι βιομηχανοποιούν και ψηφιοποιούν την γεωργία στον Παγκόσμιο Νότο και εγκαινιάζουν ένα νέο είδος ιμπεριαλισμού υπό την σημαία των συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Μακριά από το να βγάλουν τους αγρότες από την φτώχεια ή να αντιμετωπίσουν την λεγόμενη κλιματική αλλαγή, οι κοινότητες στερούνται τα προς το ζην και το περιβάλλον βρίσκεται σε αναταραχή.

Πάρτε για παράδειγμα την συνεργασία του με την μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία της Αμερικής, την Cargill, η οποία έχει εμπλακεί σε μια σειρά από σκάνδαλα – από την δουλεία των παιδιών μέχρι την πώληση μολυσμένου κρέατος και την καταστροφή του Αμαζονίου. Η Cargill είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος παίκτης στην παραγωγή και το εμπόριο σόγιας, το νούμερο ένα εξαγώγιμο γεωργικό προϊόν παγκοσμίως, το οποίο προμηθεύει την παγκόσμια κτηνοτροφία και τις βιομηχανίες βιοκαυσίμων.

Με την Βραζιλία να είναι η κορυφαία χώρα παραγωγής φασολιών σόγιας, έχει υπολογιστεί ότι το 19% του Αμαζονίου έχει αποψιλωθεί μέχρι σήμερα, το 5% αυτής της σεληνιακής επίταξης έχει πραγματοποιηθεί από μεγαλοεπιχειρήσεις αγροτικών επιχειρήσεων, όπως: Cargill, Monsanto, Bunge και Archer Daniels Midland.

Αν και ο Gates έχει πουλήσει μεγάλο μέρος των μετοχών του, το επενδυτικό χαρτοφυλάκιο του ιδρύματός του κατείχε, διαπραγματεύτηκε και επωφελήθηκε από μετοχές τεσσάρων από τους πέντε κορυφαίους παγκόσμιους παίκτες στο εμπόριο σόγιας. Η σκοτεινή ειρωνεία, όπως επισημαίνει ο Gates στο ιστολόγιό του, είναι ότι: “όταν το έδαφος διαταράσσεται -όπως συμβαίνει όταν μετατρέπεται ένα δάσος σε καλλιέργεια- όλος αυτός ο αποθηκευμένος άνθρακας απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα ως διοξείδιο του άνθρακα”. Και κατά συνέπεια “η αποψίλωση των δασών είναι υπεύθυνη για το 11% όλων των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου”.

Αν η συνενοχή του κ. Gates στην πυρπόληση του Αμαζονίου δεν ήταν αρκετή, το Ίδρυμά του εμπλέκεται σε μια συνεργασία ύψους 10 εκατομμυρίων δολαρίων με την Cargill για την ανάπτυξη της αλυσίδας αξίας της σόγιας στην Μοζαμβίκη και αλλού στην Αφρική, προετοιμάζοντας μια κατά τα άλλα ανεκμετάλλευτη αφρικανική αγορά για την εφαρμογή της ΓΤ σόγιας “βραζιλιάνικου τύπου”.

Σε αυτό που έχει γίνει ένα συνηθισμένο παιχνίδι, ο Gates εισέρχεται στην αγορά ως λευκός ιππότης που υπερασπίζεται το περιβάλλον και τους μικροκαλλιεργητές. Αλλά το κόλπο είναι ότι διευκολύνει αθόρυβα τις συμφωνίες ιδιωτικοποίησης, την αύξηση της εξάρτησης από τα αγροχημικά, την αναθεώρηση των πατενταρισμένων σπόρων και των Γ.Τ. (Genetically Modified) μονοκαλλιεργειών – με αποκορύφωμα εταιρείες όπως η Kentucky Fried Chicken να στριμώχνουν νέες αγορές και οι μικροί αγρότες και οι τοπικές δίαιτες να αναθεωρούνται σε εργοστασιακές οικονομίες.

Με κάθε πιθανό τρόπο, αυτό είναι καταστροφικό για τους μικρούς αγρότες, οι οποίοι αποτελούν τους βασικούς μοχλούς δημιουργίας τοπικού πλούτου στην Αφρική και προμηθεύουν το μεγαλύτερο μέρος των προσιτών τροφίμων σε ολόκληρη την ήπειρο.

ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ GATES ΣΤΗΝ ΑΦΡΙΚΗ

Εκτός από το όνομα, ο Μπιλ Γκέιτς είναι ο πιο ισχυρός παράγοντας στην παγκόσμια γεωργική πολιτική, λειτουργώντας, όπως θα περίμενε κανείς, χωρίς εποπτεία, λογοδοσία ή δημόσιο έλεγχο του τρόπου διαχείρισης της επιρροής του ιδρύματός του. Ο Γκέιτς ανακατευθύνει μη καταβαλλόμενα φορολογικά δολάρια – τα οποία διαφορετικά θα ξοδεύονταν στις ΗΠΑ υπό πολύ μεγαλύτερο δημόσιο έλεγχο – για να επηρεάσει την δημόσια πολιτική στις αναπτυσσόμενες αγορές.

Όταν δεν προετοιμάζει αυτές τις αγορές για την ομαλή είσοδο των επιχειρηματικών του συμφερόντων, δωρίζει δισεκατομμύρια, μέσω μιας κυκλικής επενδυτικής στρατηγικής, στις ίδιες τις εταιρείες και τους κλάδους στους οποίους το ίδρυμά του κατέχει μετοχές και ομόλογα. Όπως το θέτει η Vandana Shiva “το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates είναι η νέα Παγκόσμια Τράπεζα όταν πρόκειται να χρησιμοποιήσει τα οικονομικά για να επηρεάσει τις πολιτικές στη γεωργία”.

Σκεφτείτε ότι ο Gates είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος χρηματοδότης του CGIAR – μιας κοινοπραξίας 15 διεθνών κέντρων γεωργικής έρευνας, η οποία σχεδιάστηκε από το Ίδρυμα Ροκφέλερ στην ακμή της Πράσινης Επανάστασης. Στα χαρτιά, η CGIAR ασχολείται με τις συνήθεις τροπές της μείωσης της φτώχειας, της αύξησης της επισιτιστικής ασφάλειας και της διασφάλισης της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ότι η CGIAR είναι μια βιτρίνα για τις πολιτικές των αμερικανικών επιχειρήσεων, προετοιμάζοντας τις αναπτυσσόμενες αγορές για την είσοδο πολυεθνικών εταιρειών που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ και μεταφέροντας την ιδιοκτησία της γης και των δικαιωμάτων σπόρων από τους μικρούς αγρότες στους γίγαντες των αγροτικών επιχειρήσεων, όπως η DuPont, η Bayer και η Syngenta.

Η υπόσχεση του Gates να βοηθήσει εκατομμύρια μικροκαλλιεργητές να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη δεν είναι τίποτα λιγότερο από την πειρατεία πνευματικής ιδιοκτησίας και την μονοπώληση των εταιρικών σπόρων, η οποία προωθείται μέσω της επιρροής της CGIAR στην δημόσια πολιτική και τους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας στον Παγκόσμιο Νότο.

Για να παραφράσουμε τη Vandana Shiva “Ο έλεγχος των σπόρων του κόσμου για μία γεωργία” είναι ο στόχος του κ. Gates! Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της οικειοποίησης από τον Gates και το CGIAR της κληρονομιάς σπόρων των αγροτών από όλο τον κόσμο και την αποθήκευσή τους σε μια ιδιωτική εγκατάσταση στο Svalbard της Αρκτικής, γνωστή ως “Θόλος της Ημέρας της Κρίσεως”. Υπάρχουν, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, πάνω από 700.000 προσθήκες σπόρων αγροτών που φυλάσσονται στις τράπεζες γονιδίων της CGIAR, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις μεγαλύτερες και ευρύτερα χρησιμοποιούμενες συλλογές ποικιλομορφίας καλλιεργειών στον κόσμο.

Ταυτόχρονα, ο Gates χρηματοδοτεί οργανισμούς όπως το Diversity Seek (DivSeek) – έναν οργανισμό που επικεντρώνεται στην δημιουργία πατεντών για συλλογές σπόρων μέσω της γονιδιωματικής χαρτογράφησης τους, και με πάνω από 700.000 ανιόντα καλλιεργειών που κατέχονται σε τράπεζες γονιδίων, το DivSeek θα μπορούσε τελικά να επιτρέψει σε μια χούφτα εταιρείες να κατέχουν ολόκληρο αυτόν τον κατάλογο ποικιλομορφίας σπόρων. Και δεν μιλάμε μόνο για γενετικά τροποποιημένους σπόρους.

Μια απόφαση του Μαρτίου 2015 από το Συμβούλιο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας της ΕΕ (EPO) χορήγησε διπλώματα ευρεσιτεχνίας για δύο φυτά που εκτρέφονται συμβατικά και όχι γενετικά τροποποιημένα. Παρά το γεγονός ότι το EPO αποφάσισε αργότερα ότι δεν πρέπει να χορηγούνται πατέντες σε συμβατικά καλλιεργούμενα φυτά και ζώα, υπάρχουν αρκετά παραδείγματα που δείχνουν πώς η εκμετάλλευση νομικών κενών επέτρεψε στο EPO να συνεχίσει να χορηγεί πατέντες σε μη Γ.Τ. σπόρους, από την μπύρα μέχρι το κριθάρι, από τα πεπόνια μέχρι το μαρούλι.

Εάν, πράγματι, συνεχίσουν να χορηγούνται αυτές οι πατέντες για τα αποτελέσματα των ανοικτών διαδικασιών διασταύρωσης, μια ενιαία πατέντα, π.χ. για μια απλή διασταυρωμένη ποικιλία μήλων, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει εκατοντάδες άλλες ποικιλίες μήλων, οδηγώντας έναν ιδιοκτήτη πατέντας να έχει νόμιμα δικαιώματα σε όλες τις ποικιλίες μήλων.

Καθώς οι μεγάλες εταιρείες αποκτούν τον έλεγχο της παραγωγής των τροφίμων μας, αποφασίζουν τι τρώμε, τι παράγουν οι αγρότες, τι πωλούν οι λιανοπωλητές και πόσο πρέπει να πληρώνουμε όλοι μας γι’ αυτό. Μέχρι που τελικά τα πάντα, από τους σπόρους μέχρι τα ζώα, τα μικρόβια στο έδαφος μέχρι τις διαδικασίες που χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε τρόφιμα, θα υπόκεινται στα ίδια εμπορικά σήματα με μάρκες όπως η Coca-Cola.

ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Η άφιξη του Γκέιτς στη σκηνή του αγροτικού φιλανθρωπικού καπιταλισμού ξεκίνησε το 2006 με την Συμμαχία για μια Πράσινη Επανάσταση στην Αφρική (AGRA) – μια σύμπραξη μεταξύ των ιδρυμάτων Gates και Ροκφέλερ που έχει ως πρότυπο την Πράσινη Επανάσταση των Rockefellers μισό αιώνα νωρίτερα.

Η αρχική Πράσινη Επανάσταση εισήγαγε την βιομηχανική γεωργία έντασης κεφαλαίου, υψηλής εισροής και την γονιδιακή επανάσταση στην Ασία και την Λατινική Αμερική, προσφέροντας, εκ πρώτης όψεως, βραχυπρόθεσμες αυξήσεις στις αποδόσεις των καλλιεργειών, αλλά με καταστροφικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος.

Οι κυματισμοί των οποίων συνεχίζονται σε ολόκληρη την Ινδία σήμερα με υποβαθμισμένα εδάφη, μείωση της βιοποικιλότητας, διαταραχές της υγείας από τα φυτοφάρμακα και συνολική μείωση των εισοδημάτων των αγροτών- με αποκορύφωμα μια ολοκληρωμένη αγροτική κρίση μέχρι την δεκαετία του 1990, μια επιδημία αυτοκτονιών μεταξύ των αγροτών και πιο πρόσφατα, αγρότες που διαμαρτύρονται για τις ινδικές γεωργικές νομοθεσίες του 2020.

Αγνοώντας αυτά τα διδάγματα από την ιστορία, ο Γκέιτς ουσιαστικά αναβίωσε το φάντασμα της Πράσινης Επανάστασης, αυτή την φορά στην Αφρική. Χρησιμοποιώντας την επιρροή του Ιδρύματός του για να προωθήσει τις γεωργικές μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρη την ήπειρο, ενώ παράλληλα έφερε στην αγορά πολλές από τις ίδιες καινοτομίες εμπνευσμένες από τον Ροκφέλερ, όπως ποικιλίες σπόρων υψηλής απόδοσης, συνθετικά λιπάσματα και χημικά φυτοφάρμακα, όπως λέει η ιστορία, για την καταπολέμηση της παγκόσμιας πείνας και της φτώχειας.

Αυτό για το οποίο ο Γκέιτς σιωπά αποφασιστικά, ωστόσο, είναι οι εκτεταμένοι δεσμοί και ιδιαίτερα τα οικονομικά συμφέροντα της AGRA με τις μεγαλύτερες εταιρείες χημικών φυτοφαρμάκων και συνθετικών λιπασμάτων, οι οποίες, όπως αποδεικνύεται, είναι οι ξεκάθαροι κερδισμένοι από τα προγράμματα της AGRA από το 2006.

Τώρα, μετά από δεκατέσσερα χρόνια μελετών, αυτό που γίνεται σαφές είναι ότι από την άφιξη της AGRA στην Αφρική, τα εισοδήματα των αγροτών έχουν μείνει στάσιμα, η ελευθερία επιλογής τους έχει μειωθεί και η συνολική επισιτιστική ασφάλεια έχει επιδεινωθεί.

Αυτό που δεν παρατηρεί η ακυβέρνητη προσέγγιση του Γκέιτς είναι ότι η Πράσινη Επανάσταση βασιζόταν πάντα στην γεωργία δυτικού τύπου, και ιδιαίτερα στην εξάρτησή της από τα λιπάσματα, τα ζιζανιοκτόνα και τις μονοκαλλιέργειες – τεχνολογία που απλώς δεν είναι βιώσιμη για την γεωργία στο μεγαλύτερο μέρος της Αφρικής. Αντιθέτως, η Αφρική είναι πολύ ξηρή για διψασμένες καλλιέργειες και η εκτεταμένη χρήση λιπασμάτων έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην γονιμότητα του εδάφους. Ο Γκέιτς λειτουργεί με την επίφαση ότι ρίχνει λάδι στα ταραγμένα νερά, αλλά η αλήθεια είναι ότι υποδαυλίζει τις φλόγες μελλοντικών κρίσεων.

Από την ίδρυσή της, η AGRA έχει λάβει συνεισφορές ύψους περίπου 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, κυρίως από το Ίδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς. Από αυτές τις δωρεές, η AGRA έχει χορηγήσει επιχορηγήσεις ύψους άνω των 500 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ ταυτόχρονα οι αφρικανικές κυβερνήσεις διοχετεύουν δημόσιους πόρους στα προγράμματα της AGRA, μέσω προγραμμάτων επιδοτήσεων (FISP), τα οποία δίνουν κίνητρα στους αγρότες να αγοράσουν υβριδικούς σπόρους και συνθετικά λιπάσματα, αλλά η παγίδα είναι – τα προϊόντα αυτά παρέχονται με μακροχρόνιες συμβάσεις από, κανέναν άλλον παρά, τους εμπορικούς εταίρους της AGRA, και είναι, το λιγότερο που μπορούμε να πούμε, δαπανηρές και συχνά περιττές εισροές που αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο ενός αγρότη να χρεοκοπήσει.

Παραδείγματα από την Τανζανία δείχνουν ότι οι αγρότες χρωστούν στις εταιρείες σπόρων και λιπασμάτων και ορισμένοι αναγκάστηκαν να πουλήσουν τα ζώα τους. Μια πρόσφατη ανάλυση στο Μαλάουι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κόστος των λιπασμάτων ήταν τόσο υψηλό που οι αγρότες έχαναν χρήματα.

Με την ίδρυσή της, η AGRA έθεσε ως στόχο να διπλασιάσει τις γεωργικές αποδόσεις και τα εισοδήματα τριάντα εκατομμυρίων μικροκαλλιεργητών. Ακούγεται καλό στα χαρτιά, αλλά όχι τόσο γρήγορα.

Δεκατέσσερα χρόνια μετά την ίδρυση της AGRA, η πρωτοβουλία έχει αποτύχει θεαματικά. Αντί να καταπολεμήσει την πείνα και την φτώχεια, η πείνα έχει αυξηθεί σε όλες τις χώρες στις οποίες επικεντρώνεται η AGRA κατά 30%, με επιπλέον τριάντα εκατομμύρια περισσότερους πεινασμένους ανθρώπους στην Αφρική από την ίδρυση της AGRA. Μέχρι το 2018, οι αποδόσεις στις χώρες εστίασης είχαν αυξηθεί κατά 18%, αντί για το 100% που υποσχέθηκε η AGRA, ενώ, κατά την περίοδο πριν από την AGRA, οι αποδόσεις στις ίδιες χώρες είχαν αυξηθεί σταθερά κατά 17%.

Χωρίς να τραβάει τα ζόρια, η έρευνα του Πανεπιστημίου Tufts δείχνει μείωση των αποδόσεων στην Νιγηρία, τον μεγαλύτερο παραγωγό αραβοσίτου μεταξύ των χωρών AGRA, με λιγότερο από 0,5% ετησίως, σε σύγκριση με 2,5% ετήσια αύξηση των αποδόσεων πριν από την AGRA. Εν τω μεταξύ, η Ζάμπια, ο έκτος μεγαλύτερος παραγωγός αραβοσίτου της AGRA, σημείωσε μέση ετήσια αύξηση 2% στις αποδόσεις αραβοσίτου, ενώ η αύξηση των αποδόσεων πριν από την AGRA ήταν υπερδιπλάσια, 4,2% ετησίως.

Στο πλήρωμα του χρόνου, επομένως, η επιφανειακή προσέγγιση της AGRA είχε μηδενική ή καθαρή αρνητική επίδραση στη συνολική παραγωγικότητα, παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια που διοχετεύτηκαν στα προγράμματά της.

Αρκετές εκθέσεις έχουν επικρίνει το πραγματικό κόστος της πράσινης επανάστασης του Γκέιτς, από την αύξηση του κόστους παραγωγής έως την επιδείνωση της φτώχειας και της ανισότητας μεταξύ των αγροτών. Μια συμμαχία δεκαέξι αφρικανικών και γερμανικών οργανώσεων διεξήγαγε εκτεταμένη ανάλυση των δραστηριοτήτων της AGRA και δημοσίευσε τα πορίσματά της στην παρούσα έκθεση, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η προσέγγιση της AGRA για την Πράσινη Επανάσταση δεν παρείχε καν στους εμπλεκόμενους αγρότες εισοδήματα πάνω από το όριο της φτώχειας και ότι η AGRA ασκεί συστηματικά πολιτική επιρροή στην νομοθεσία για τα λιπάσματα και τους σπόρους προς αποκλειστικό όφελος των αγροτικών επιχειρήσεων.

Τελικά, η AGAR κρεμάστηκε μόνη της όταν τα συμπεράσματα αυτά επιβεβαιώθηκαν άθελά της σε ένα εσωτερικό έγγραφο αξιολόγησης, το οποίο αποκτήθηκε στο πλαίσιο ενός αιτήματος για ελευθερία πληροφόρησης από την μη κερδοσκοπική ερευνητική ομάδα Right to Know. Όμως, παρά τις παραδοχές αυτές της ανικανότητας, τα προγράμματα της AGRA συνεχίζονται απρόσκοπτα.

Η AG ONE του Gates

Ο τελευταίος νεκροθάφτης στο αγροτικό ρέκβιεμ του Γκέιτς είναι η Bill & Melinda Gates Agricultural Innovations, LLC. Η Ag One, όπως θα γίνει γνωστή, θα μεταφέρει την σπονδή του Γκέιτς από τις τεχνολογίες επεξεργασίας γονιδίων, τους πατενταρισμένους σπόρους και τα λιπάσματα ορυκτών καυσίμων στην διασταύρωση των “τεχνολογικών εξελίξεων” και των “επιστημονικών ανακαλύψεων”.

Το σχέδιο, σύμφωνα με τον κ. Γκέιτς, είναι να γεφυρωθούν τα κενά δεδομένων του παγκόσμιου Νότου, πράγμα που σημαίνει ότι η Ag One θα επικεντρωθεί στην ψηφιοποίηση της γεωργίας στην υποσαχάρια Αφρική και την Νότια Ασία, χρησιμοποιώντας ψηφιακούς γεωργικούς αισθητήρες για την συλλογή τεράστιου όγκου δεδομένων για τα πάντα, από την φύτευση μέχρι την πύλη του αγροκτήματος. Με άλλα λόγια, οι γνώσεις των γηγενών αγροτών, που αναπτύχθηκαν επί χιλιάδες χρόνια, θα μετατραπούν σε πνευματική ιδιοκτησία των εταιρειών και, σε μια τολμηρή ανατροπή της μοίρας, θα πωληθούν πίσω σε αυτούς τους αγρότες κατόπιν συνδρομής. Αυτό που είναι εξίσου εντυπωσιακό είναι ότι τα δεδομένα αυτά θα χρησιμοποιηθούν τελικά για να επιταχύνουν την αναμόρφωση των έξυπνων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, την ψηφιοποιημένη γεωργία και τελικά την τεχνητή νοημοσύνη.

Αυτό που εννοεί ο Gates με την “κάλυψη των κενών δεδομένων στις αναπτυσσόμενες αγορές” ή την “παροχή δεδομένων ως πόρου”, δεν είναι τίποτα λιγότερο από την πειρατεία πνευματικής ιδιοκτησίας και την αξιοποίηση των δεδομένων των αγροτών, για την δημιουργία χαρτών, προγνωστικών μοντέλων και την δυνατότητα της Τεχνητής Νοημοσύνης να αξιοποιήσει την εφευρετικότητα και την τεχνογνωσία των μικρών αγροτών. Στήνοντας το σκηνικό για να αναλάβει η Τεχνητή Νοημοσύνη εξ ολοκλήρου τον τομέα της γεωργίας και, στο πλήρωμα του χρόνου, να καταστήσει τους ντόπιους αγρότες περιττούς.

Η Ag One θα εμπλακεί επίσης στη συνήθη εκβιασμό των αγροτών προς τα αγροχημικά υψηλής εισροής και τους ΓΤΟ. Ανοίγοντας προηγουμένως ανεκμετάλλευτες αγορές στην Αφρική, την Νότια Ασία και την Λατινική Αμερική προς όφελος των ιδιωτικών εταιρειών που υποστηρίζονται από την Gates. Στη Λατινική Αμερική, για παράδειγμα, η Ag One έχει ήδη συμφωνήσει συνεργασίες υλοποίησης με μια σειρά από κοινοπρακτικούς εταίρους, μεταξύ των οποίων: Microsoft, Bayer, Corteva και Syngenta.

Ταυτόχρονα, το “Strategic Investment Fund” των Ιδρυμάτων Gates – το οποίο επικεντρώνεται στην συμμετοχή σε κερδοσκοπικές εταιρείες – υποστηρίζει πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις που ασχολούνται με την ανάπτυξη των ίδιων των “τεχνολογικών εξελίξεων” που, βολικά για τον κ. Gates, η Ag One θα προωθήσει στις χώρες εστίασης.

Αυτό περιλαμβάνει μια συμμετοχή 7 εκατομμυρίων δολαρίων στην AgBiome, μια νεοφυή βιοτεχνολογική εταιρεία που επικεντρώνεται στην ανάπτυξη συνθετικών βιολογικών προϊόντων για τον γεωργικό τομέα, στους άλλους επενδυτές της οποίας περιλαμβάνονται η Monsanto και η Syngenta. Μια άλλη κερδοσκοπική επιχείρηση που υποστηρίζεται από την Gates είναι η Pivot Bio, μια νεοφυής βιοτεχνολογική επιχείρηση που επικεντρώνεται στα μικρόβια που δεσμεύουν το άζωτο, στους άλλους επενδυτές της οποίας περιλαμβάνονται η Monsanto Growth Ventures και η DARPA.

ΑΓΡΟΟΙΚΟΛΟΓΙΑ VS ΑΓΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Το όραμα του Gates για το μέλλον της επισιτιστικής ασφάλειας έρχεται σε αντίθεση με πολλαπλές αξιοσέβαστες μελέτες που υποστηρίζουν εναλλακτικές, οικολογικά αναγεννητικές γεωργικές προσεγγίσεις, όπως η αγροοικολογία, οι οποίες, σύμφωνα με τις υψηλότερες αρχές της χώρας, παράγουν καλύτερες αποδόσεις, χρησιμοποιώντας λιγότερη ενέργεια, με μεγαλύτερα κέρδη για τους αγρότες.

Η αγροοικολογία είναι ένα δυναμικό σύστημα γεωργίας που εφαρμόζει οικολογικές αρχές στη γεωργία, ιδίως τη φυσική καταπολέμηση των παρασίτων, τα οργανικά λιπάσματα και τις τοπικά προσαρμοσμένες καλλιέργειες, που υποστηρίζονται από μια πιο αναγεννητική χρήση των φυσικών πόρων και βελτιστοποιημένες αλληλεπιδράσεις μεταξύ φυτών, ζώων, ανθρώπων και περιβάλλοντος.

Αμέτρητες μελέτες έχουν δείξει ότι η αγροοικολογία κερδίζει έναντι της βιομηχανικής γεωργίας υψηλών εισροών όταν πρόκειται για βελτιστοποιημένη επισιτιστική ασφάλεια, διατροφή και βιοποικιλότητα του οικοσυστήματος, συμπεριλαμβανομένης αυτής της έκθεσης του 2019 από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή.

Η έκθεση όχι μόνο προειδοποιεί για τις βλαβερές συνέπειες της βιομηχανικής μονοκαλλιέργειας, αλλά υπογραμμίζει τη σημασία της αγροοικολογίας για την βελτίωση της συνολικής βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας των γεωργικών συστημάτων στην απορρόφηση των καιρικών αλλαγών, την μείωση της υποβάθμισης των εδαφών και την αντιστροφή της μη βιώσιμης χρήσης των πόρων.

Το συμπέρασμα αυτό υποστηρίχθηκε από μια μελέτη που παρουσιάστηκε στην 2η Διεθνή Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Παγκόσμια Επισιτιστική Ασφάλεια, η οποία διαπίστωσε ότι η υιοθέτηση αγροοικολογικών καλλιεργητικών πρακτικών οδήγησε γενικά σε αύξηση των αποδόσεων των καλλιεργειών και της κερδοφορίας των αγροτών σε σύγκριση με τις βιομηχανικές καλλιεργητικές πρακτικές, και κατέληξε καλώντας σε ρήξη με την Πράσινη Επανάσταση που υποστηρίχθηκε από τον Γκέιτς.

Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΟΡΥΦΗΣ ΤΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΟΗΕ

Πρέπει να γίνει μια λογική συζήτηση για το μέλλον της γεωργίας, αλλά όχι όσο οι ιδιώτες δωρητές, που λειτουργούν υπό την αιγίδα της “φιλανθρωπίας”, συνεχίζουν να ασκούν εξαιρετική επιρροή στους διακυβερνητικούς οργανισμούς, τις ΜΚΟ και την κοινωνία των πολιτών.

Στις 23 Σεπτεμβρίου η Σύνοδος Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τα επισιτιστικά συστήματα σηματοδότησε αυτό που θα μείνει στην ιστορία ως ώρα μηδέν για το μέλλον της επισιτιστικής ασφάλειας. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Γκέιτς βρέθηκε πρώτος στο τραπέζι, επωμιζόμενος το βάρος της εκδήλωσης με τον διορισμό του δορυφόρου του στην Αφρική – της προέδρου της AGRA, Dr Agnes Kalibata – στο ρόλο του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ στη Σύνοδο. Έτσι, διασφαλίζοντας ότι τα συμφέροντα της AGRA θα βρεθούν στο επίκεντρο.

Υπήρχε όμως ελπίδα, καθώς 176 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων της Διεθνούς Αμνηστίας και της Greenpeace, αντέδρασαν με ανοιχτή επιστολή προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, με την οποία ζητούσαν να τερματιστεί η επιρροή της AGRA στη Σύνοδο Κορυφής και υπογράμμιζαν τις αντιπαραθέσεις γύρω από την συμφωνία στρατηγικής εταιρικής σχέσης UN-WEF που υπογράφηκε τον Ιούνιο του 2019, η οποία σηματοδοτεί την εταιρική κατάληψη του ΟΗΕ προς ένα όλο και πιο ιδιωτικοποιημένο και λιγότερο δημοκρατικό σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Στα χαρτιά, το Ίδρυμα Gates έχει όλα τα προσχήματα ενός μεγάλου ευεργέτη του Παγκόσμιου Νότου, με τις επιχορηγήσεις σε γεωργικά έργα, κυρίως στην Αφρική, να ξεπερνούν πλέον τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Από αυτές τις δωρεές, ωστόσο, μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από την μη κερδοσκοπική οργάνωση GRAIN, διαπίστωσε ότι πάνω από το 90% δόθηκε σε οργανισμούς στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, και μόλις το 5% πήγε σε ΜΚΟ στην Αφρική, ενώ μακράν η μεγαλύτερη χώρα αποδέκτης ήταν οι ΗΠΑ. Όσον αφορά τις γεωργικές επιχορηγήσεις που χορηγούνται σε πανεπιστήμια και εθνικά ερευνητικά κέντρα σε όλο τον κόσμο, το 79% πήγε σε δικαιούχους στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και μόλις το 12% σε αποδέκτες στην Αφρική.

Μακριά από το να βγάλουν εκατομμύρια αγρότες από την φτώχεια, οι δωρεές της Gates υποστηρίζουν στρατηγικές βασισμένες στην αγορά προς όφελος των πολυεθνικών εταιρειών και εις βάρος των αγροτικών κοινοτήτων.

Παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια και κυβερνητικές επιδοτήσεις, η πείνα και ο υποσιτισμός συνεχίζουν να επιδεινώνονται σε όλη την υποσαχάρια Αφρική από την άφιξη του Ιδρύματος Gates το 2006. Με αποκορύφωμα την πείνα 155 εκατομμυρίων ανθρώπων πέρυσι, ως αποτέλεσμα των λουκέτων (lockdowns), πίσω από τα οποία ο Gates έχει ρίξει όλο του το βάρος από την αρχή της ψευτοπανδημίας.

Η συνενοχή του Gates στη διαφαινόμενη καταστροφή της επισιτιστικής ασφάλειας θα περάσει, φυσικά, εντελώς απαρατήρητη από τους ακόλουθούς του στην αριστερά, οι οποίοι τον θεωρούν ως “έναν σύγχρονο άγιο, που δωρίζει μεγαλόψυχα τον προσωπικό του πλούτο για την ευημερία της ανθρωπότητας”, ενώ τίποτα δεν απέχει περισσότερο από την αλήθεια.

Τελικά, ο Bill “Tax Exempt” (Αφορολόγητος) Gates είναι ένας έξυπνος επενδυτής που αντισταθμίζει τα στοιχήματά του σύμφωνα με μια επενδυτική στρατηγική που προετοιμάζει τις υγιείς αγορές για την ομαλή είσοδο των επιχειρηματικών του συμφερόντων.

Τίποτα καινούργιο κάτω από τον ήλιο, δεδομένης της διαμάχης του με το Υπουργείο Δικαιοσύνης το 2001, μετά την αντιμονοπωλιακή αγωγή ΗΠΑ εναντίον Microsoft, που ξεκίνησε από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου το 1998, η οποία είδε τον Gates να αλλάζει από καπιταλιστή σε φιλάνθρωπο.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι ο Gates , έχοντας φτάσει την ανάπτυξη της Microsoft στα όρια της επέκτασής της εντός της δικαιοδοσίας του νόμου, δημιούργησε ένα νέο όχημα – το BMGF το 2000 – για να υπερβεί αυτούς ακριβώς τους νόμους. Επιλέγοντας το δρόμο της μεγαλύτερης αντίστασης στην διαφάνεια, την λογοδοσία και τον δημόσιο έλεγχο, παρέχοντας παράλληλα τα απαραίτητα εχέγγυα διαχείρισης της εικόνας για να ξεπλύνει την φθίνουσα φήμη του ως τον πιο απεχθή μονοπωλιστή στον κόσμο.

Δανειζόμενος σε μεγάλο βαθμό από τον γκουρού του, τον John D. Rockefeller, οι αξίες του εμπορικού σήματος του Gates αποτίουν φόρο τιμής στον πρώτο δισεκατομμυριούχο της Αμερικής, η κληρονομιά του οποίου έγραψε την εταιρική ιστορία του 20ού αιώνα και σχεδίασε τις βιομηχανίες που θα κληρονομούσε ο Gates.

Από την αλλοπαθητική ιατρική (δυτική ιατρική) έως την βιομηχανική γεωργία και τα πετροχημικά, η ασημένια επένδυση του COVID, η κλιματική αλλαγή και άλλα μέσα καταστροφής, μετέτρεψαν τον Gates από εχθρό του λαού σε σύγχρονο άγιο, ενώ του έδωσαν την εντολή να αναδιαμορφώσει τον κόσμο κατά το δικό του πρότυπο.

Λειτουργώντας υπεράνω του νόμου και μη λογοδοτώντας σε κανέναν, αν η επιρροή και η κληρονομιά του Bill Gates παραμείνει ανεπηρέαστη από ελέγχους και ισορροπίες, μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει μια από τις σοβαρότερες απειλές για το μέλλον της ανθρωπότητας που θα αντιμετωπίσουμε αυτόν τον αιώνα.

ΣΤΩΪΚΟΙ ΚΑΙ ΣΤΩΪΚΙΣΜΟΣ: ΚΕΙΜΕΝΑ - ΜΑΡΚΟΥ ΑΥΡΗΛΙΟΥ: ΤΑ ΕΣ ΕΑΥΤΟΝ

ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΆΣΜΑΤΑ 

Πρέπει πάντα να θυμούμαι ποια είναι του συνόλου η φύση και ποια η δική μου και τι σχέση έχει μ’ εκείνη και ποιο μέρος ποιου συνόλου είναι, καθώς και ότι κανείς δεν μ’ εμποδίζει να κάνω πάντα και να λέω ό,τι είναι συνεπές με την παγκόσμια φύση της οποίας είμαι ένα τμήμα. 

Του ανθρωπίνου βίου η διάρκεια είναι στιγμή, η ουσία του ρευστή, η αίσθηση αμυδρή, όλου του σώματος η σύσταση φτιαγμένη για να σαπίσει. Η ψυχή είναι στρόβιλος, η τύχη ακαθόριστη και η φήμη αόριστη. Με λίγα λόγια, του σώματος όλα ποταμός, τα της ψυχής όνειρο και αχνός, τα της ζωής πόλεμος και ξένων άφιξη και η υστεροφημία λήθη. 

Τι λοιπόν μπορεί να μας οδηγήσει; Ένα και μόνο η φιλοσοφία. Και τούτο σημαίνει, να έχουμε ασφαλή τον εσωτερικό μας δαίμονα από προσβολή και βλάβη, δυνατότερο από τις ηδονές και τους πόνους. Να μην πράττει τίποτα ασυνάρτητα, ούτε με ψευτιές και με υποκρισία και να’ ναι ανεξάρτητος από το αν θα κάνουν ή δεν θα κάνουν κάτι οι άλλοι. Επίσης, τα συμβάντα και τα μοιραία να τα παραδέχεται γιατί έρχονται από εκεί από όπου κι αυτός ήλθε. Κι επάνω απ’ όλα, τον θάνατο με ήρεμη γνώμη να τον περιμένει, όχι ως άλλο τι παρά ως διάλυση των στοιχείων από τα οποία κάθε ζώο συνίσταται. Αν λοιπόν για τα στοιχεία χωριστά δεν είναι τίποτα το φοβερό, ακατάπαυστα να μεταβάλλονται σε κάτι άλλο, γιατί να φοβάται κανείς την μεταβολή και την διάλυση του συνόλου; Είναι πράγμα φυσικό και τίποτα το κακό δεν προκαλεί η φύση. 

Υβρίζει τον εαυτό της η ψυχή του ανθρώπου προπαντός, όταν, εξ ιδίας της πρωτοβουλίας, γίνει ένα απόστημα ή σπυρί του κόσμου. Διότι το να δυσχεραίνει κανείς τα συμβαίνοντα, είναι σαν να αποστατεί από την παγκόσμιο φύση, που μέσα της περιέχονται και των άλλων οι φύσεις. 

Ύβριζε, ύβριζε τον εαυτό σου ώ ψυχή μου! Για να τιμήσεις τον εαυτό σου, δεν θα σου μένει πια καιρός. Σύντομος ο βίος του καθενός. Και εσύ, σχεδόν τον έχεις περάσει χωρίς να σέβεσαι τον εαυτό σου, αλλά στις ψυχές των άλλων βάζοντας την ευτυχία σου. 

Δεν υπήρξε ποτέ κανένας που δυστύχησε επειδή δεν ήξερε τι γινόταν στων άλλων την ψυχή. Εκείνοι όμως που της δικής τους ψυχής τις κινήσεις δεν παρακολουθούν, αναγκαστικά θα δυστυχήσουν. 

Όχι μόνο πρέπει να συλλογίζεσαι ότι κάθε ημέρα καταναλώνεται η ζωή σου και λιγοστεύει το υπόλοιπό της, αλλά πρέπει επίσης να συλλογισθείς ότι και αν ζήσεις πολύ παραπάνω, μένει άδηλο αν θα σου διατηρηθεί πάντα όμοια η διάνοια, ώστε ν’ αντιλαμβάνεσαι πράγματα και την φιλοσοφική σκέψη, που τείνει στην γνώση των θείων και των ανθρωπίνων. Γιατί, αν αρχίσεις να ξεμωραίνεσαι δεν θα σου λείψει η αναπνοή, η τροφή οι εντυπώσεις, οι ορέξεις και τα άλλα παρόμοια, αλλά πριν από τον θάνατο θα σβήσει μέσα ου η δύναμη να διοικείς τον εαυτό σου, να εξακριβώνεις ποιο είναι το καθήκον, να συνδυάζεις και να εξηγείς φαινόμενα, ακόμα και να ξέρεις αν είναι ώρα να αποσυρθείς και όσα τέτοια έχουν απόλυτη ανάγκη από σκέψη συγκεντρωμένη και γυμνασμένη. Πρέπει λοιπόν να βιάζεσαι όχι μόνο γιατί ολοένα πλησιάζεις στον θάνατο αλλά και διότι η δυνατότητα αντίληψης και πραγματικής παρακολούθησης των πραγμάτων, εκλείπει πρόωρα.  

Κάθε ενέργειά σου να προέρχεται από την θέλησή σου, να γίνεται με πνεύμα κοινής ωφελείας, μελετημένα και ποτέ από αντίδραση. Μην προσπαθείς να ομορφαίνεις την σκέψη σου με ψεύτικα στολίδια. Μην είσαι πολύλογος ούτε ν’ ανακατώνεσαι πολύ και σ’ όλα. Ο Θεός που είναι μέσα σου να κυβερνά αληθινόν άνδρα, ηλικιωμένο, με διάνοια πολίτου, άρχοντα που έχει τακτοποιημένα τα δικά του και θέση πολεμιστή που περιμένει έτοιμος το σύνθημα της αποχωρήσεως και ούτε όρκους χρειάζεται ούτε μαρτυρίες άλλων. Εσωτερικά ατάραχος δεν αισθάνεται ανάγκη από ξένες βοήθειες δεν ζητεί από άλλους την ησυχία του. Όρθιος λοιπόν πρέπει να στέκεσαι και όχι να σε ορθώνουν άλλοι. 

Αν εκτελείς εκείνα που απαιτεί η κάθε στιγμή, ακολουθώντας τον ορθό λόγο μ’ επιμέλεια, με θάρρος με καλή θέληση και χωρίς πάρεργα, τότε κρατείς τον δαίμονα του εαυτού σου διαρκώς αγνό, ωσάν να επρόκειτο αμέσως να τον επιστρέψεις. 

Οι άνθρωποι αναζητούν τόπους για απόσυρση, εξοχές και παραλίες και όρη και εσύ πολλάκις βρέθηκες να τα λαχταράς. Όλα αυτά όμως είναι χρήσιμα μόνον εις τους ανόητους, αφού εσύ μπορείς όποια στιγμή θελήσεις ν’ αποτραβηχτείς στον εαυτό σου. Γιατί πουθενά δεν είναι πιο ήσυχα και αμέριμνα για τον άνθρωπο παρά μέσα στην ίδια του την ψυχή και ιδίως για εκείνους που έχουν εύτακτο τον εσωτερικό τους κόσμο ώστε όταν τον κοιτάζουν καταλαμβάνονται από μεγάλη γαλήνη. Και ως τέτοια εννοώ την αρμονία. Συχνά δίνε λοιπόν τού εαυτού σου, τού είδους αυτού την απομόνωση και ανανέωσέ τον. 

Την ύπαρξή σου έλαβες ως μέρος ενός συνόλου. Θα εξαφανισθείς αργότερα μέσα σ’ εκείνο που σε γέννησε. Ή μάλλον θα μεταβληθείς και θ’ αναληφθείς στον λόγο που σε δημιούργησε. 

Οικειοθελώς παραδόσου εις την Κλωθώ και άφησέ την να σε πλέξει μαζί με όσα και όποια πράγματα θέλει. Όλα είναι εφήμερα και οι μνημονεύοντες και οι μνημονευόμενοι. 

Δεν είναι κακό ότι τα πράγματα μεταβάλλονται ούτε καλό ότι κάποια αποκτούν ύπαρξη από την μεταβολή. 

Να θεωρείς τον εαυτό σου άξιο για κάθε λόγο, για κάθε έργο που είναι σύμφωνο με την φύση σου. Και να μη σε απασχολούν άλλων λόγια και μομφές που ίσως επακολουθήσουν. Αλλ’ αν αυτό που έκαμες ή είπες είναι καλό, να μη χαμηλώνεις ποτέ την δική σου αξία. Όλα αυτά γύρω σου λοιπόν να μην τα κοιτάζεις παρά τράβα τον ίσιο δρόμο κατά την φύση την δική σου και παγκόσμια. Και των δύο ο δρόμος είναι ένας και ο αυτός. 

Προσευχή των Αθηναίων: «Βρέξε, βρέξε φίλε Θεέ Ζεύ, στα χωράφια των Αθηναίων και στις πεδιάδες». Ή να μην προσεύχεσαι ποτέ ή να το κάνεις έτσι απλά και ανοιχτόκαρδα. 

Τα πράγματα καθ’ εαυτά ούτε στο παραμικρό δεν θίγουν την ψυχή ούτε μπορούν να την πλησιάσουν, ούτε μπορούν να προκαλέσουν μεταβολή ή κίνησή της. Η ίδια μεταβάλλει τον εαυτό της και του δίνει κίνηση τα δε εξωτερικά, τα κάνει να είναι, όσο την αφορά σύμφωνα με τα δικά της δεδομένα. 

 Ποταμός τα συμβάντα και ρέμα ορμητικό ο χρόνος. Μόλις φάνηκε κάτι και είναι ήδη περασμένο κι’ άλλο περνά και άλλο έρχεται. 

 Ψυχούλα είσαι που κουβαλάς νεκρό.

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: Ι. ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΛΗ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

4.2. Ηράκλειτος ο Εφέσιος


Ο Ηράκλειτος γεννήθηκε γύρω στο 540 π.Χ. στην Έφεσο, στη δεύτερη σημαντική πόλη της Ιωνίας μετά τη Μίλητο. Δεν γνωρίζουμε πολλά για τη ζωή του, εκτός από το ότι δεν απομακρύνθηκε από την πατρίδα του και ότι καταγόταν από παλιά αριστοκρατική οικογένεια. Αρνήθηκε κάθε συμμετοχή στα κοινά της Εφέσου, λένε μάλιστα ότι παραχώρησε στον αδελφό του τα κληρονομικά δικαιώματα που κατείχε από τη βασιλική του καταγωγή. Γενικά οι σχέσεις του με τους συμπολίτες του ήταν κάκιστες, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι συνεχώς τους επικρίνει και τους ειρωνεύεται. Τον συνοδεύει η φήμη του μισάνθρωπου και του υπερόπτη, πράγμα φυσικό για έναν άνθρωπο που επιδίωξε την απόσταση από το πλήθος.

Τα πολλά ανέκδοτα που κυκλοφορούσαν στην αρχαιότητα για τον Ηράκλειτο δεν έχουν πραγματική βάση. Τα περισσότερα προέρχονται από μεταπλάσεις των δικών του αποφθεγμάτων. Έλεγαν ότι ήταν χορτοφάγος, επειδή είχε πει ότι οι θυσίες των ζώων αποτελούν μίανση από αίμα· ότι πέθανε από υδρωπικία, επειδή είχε υποστηρίξει ότι «για τις ψυχές, είναι θάνατος το να γίνουν νερό» (απόσπ. 36)· ότι προσπάθησε να γιατρευτεί μπαίνοντας σε ένα λάκκο με κοπριά, επειδή είχε ειρωνευτεί τα καθιερωμένα ταφικά έθιμα τολμώντας να πει ότι «οι νεκροί είναι για πέταμα περισσότερο κι από τις κοπριές» (απόσπ. 79)· ότι αποσύρθηκε στον ναό της Αρτέμιδος και έπαιζε ζάρια με τα παιδιά της Εφέσου, από το απόφθεγμά του ότι «ο χρόνος είναι παιδί που παίζει ζάρια» (απόσπ. 90).

Από το έργο του Ηράκλειτου σώθηκαν περίπου 130 αποσπάσματα. Είναι όλα σύντομα, αποφθεγματικά και αινιγματικά. Στην ουσία αποτελούν χρησμούς: είναι πεζά κείμενα δύο ή τριών γραμμών, με εσωτερικό ρυθμό για να απομνημονεύονται εύκολα, και με νόημα αμφιλεγόμενο. Ότι ο Ηράκλειτος εμπνέεται από το πρότυπο των δελφικών χρησμών είναι ολοφάνερο. Εφαρμόζει και ο ίδιος αυτό που αποδίδει στον Απόλλωνα του δελφικού μαντείου: οὔτε λέγει οὔτε κρύπτει ἀλλὰ σημαίνει (απόσπ. 93). Ο φιλόσοφος δεν μένει στην επιφάνεια των πραγμάτων. Αποφεύγει τις δογματικές κρίσεις, δεν συσκοτίζει την αλήθεια, αλλά επιλέγει να δώσει απλώς κάποια σημάδια της. Αυτή είναι η καλύτερη μέθοδος για να προσεγγίσει κανείς τη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων, αφού «η φύση επιθυμεί να κρύβεται» (απόσπ. 123) και «η αφανής αρμονία είναι ισχυρότερη από την εμφανή» (απόσπ. 54).

Τα αποσπάσματα του Ηράκλειτου δεν φαίνονται να προέρχονται από ένα ενιαίο σύγγραμμα. Παρά τον αινιγματικό τους χαρακτήρα, τα πιο πολλά είναι ολοκληρωμένα. Θυμίζουν σύντομες παροιμίες ή γνωμικά, που έχουν καταρχάς διατυπωθεί προφορικά. Αν λοιπόν έγραψε ποτέ βιβλίο ο Ηράκλειτος, θα πρέπει να ήταν η συλλογή των αποφθεγμάτων του. Μαθητές δεν επιδίωξε να αποκτήσει, δεν ίδρυσε σχολή ούτε μερίμνησε ιδιαίτερα για τη σωστή πρόσληψη της σκέψης του. Αντί της συστηματικής διδασκαλίας προτίμησε την απομόνωση του εμπνευσμένου σοφού, του φιλοσόφου που κατέχει την αλήθεια αλλά επιλέγει να τη μεταδώσει αποσπασματικά μέσα από προσεκτικά διατυπωμένους γρίφους. Ο χαρακτηρισμός «σκοτεινός» φιλόσοφος, που οι αρχαίοι τού απέδιδαν, είναι απολύτως δικαιολογημένος.