Δευτέρα 7 Ιουνίου 2021

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ - Ἀντιγόνη (766-780)

ΧΟ. ἁνὴρ, ἄναξ, βέβηκεν ἐξ ὀργῆς ταχύς·
νοῦς δ᾽ ἐστὶ τηλικοῦτος ἀλγήσας βαρύς.
ΚΡ. δράτω, φρονείτω μεῖζον ἢ κατ᾽ ἄνδρ᾽ ἰών·
τὼ δ᾽ οὖν κόρα τώδ᾽ οὐκ ἀπαλλάξει μόρου.
770 ΧΟ. ἄμφω γὰρ αὐτὼ καὶ κατακτεῖναι νοεῖς;
ΚΡ. οὐ τήν γε μὴ θιγοῦσαν· εὖ γὰρ οὖν λέγεις.
ΧΟ. μόρῳ δὲ ποίῳ καί σφε βουλεύῃ κτανεῖν;
ΚΡ. ἄγων ἐρῆμος ἔνθ᾽ ἂν ᾖ βροτῶν στίβος
κρύψω πετρώδει ζῶσαν ἐν κατώρυχι,
775 φορβῆς τοσοῦτον ὡς ἄγος μόνον προθείς,
ὅπως μίασμα πᾶσ᾽ ὑπεκφύγῃ πόλις.
κἀκεῖ τὸν Ἅιδην, ὃν μόνον σέβει θεῶν,
αἰτουμένη που τεύξεται τὸ μὴ θανεῖν,
ἢ γνώσεται γοῦν ἀλλὰ τηνικαῦθ᾽ ὅτι
780 πόνος περισσός ἐστι τὰν Ἅιδου σέβειν.

***
ΧΟΡ. Ακράτητος απ᾽ την οργή του ο νέος
έφυγε, βασιλιά, κι η απελπισία
επίφοβη στην ηλικία του είναι.
ΚΡΕ. Ας κάμει, ας πάει να κατεβάσει ο νους του
ό,τι δε δύνεται άνθρωπος, μα τούτες
τις κόρες δε θα σώσει από το Χάρο.
ΧΟΡ. Αλήθεια και τις δυο το ᾽χεις στο νου σου
770 να θανατώσεις; ΚΡΕ. Βέβαια, όχι και κείνη
που δεν άγγιξε χέρι· κι έχεις δίκιο.
ΧΟΡ. Και με τί τρόπο σκέπτεσαι την άλλη
να θανατώσεις; ΚΡΕ. Θα την οδηγήσω
σ᾽ έρημο δρόμο απάτητο από ανθρώπους
και ζωντανή θε 'να την κλείσω μέσα
σ᾽ ένα πέτρινο υπόγειο, βάζοντάς της
τόση τροφή μόν᾽ όσο για το κρίμα,
για ν᾽ αποφύγει το μίασμα όλ᾽ η χώρα·
και κει τον Άδη, που μονάχ᾽ απ᾽ όλους
λατρεύει τους θεούς, παρακαλώντας,
ίσως πετύχει και να μην πεθάνει·
ή αλλιώς να μάθει, τότε καν, πως είναι
780 περιττός κόπος των νεκρών το σέβας.

Αρχαία Ελληνική Γραμματολογία: 3. Κλασική εποχή (508-323 π.Χ.)

3.5.Β.ii. Σκόλια και ελεγείες

Στα συμπόσια οι συνδαιτυμόνες εξακολούθησαν βέβαια στα κλασικά χρόνια να τραγουδούν και σκόλια και ελεγείες σαν τη Λυδή του Αντίμαχου. Τέτοια τραγούδια ξέρουμε να έγραψαν πολλοί ποιητές, ανάμεσά τους και τραγικοί, όπως ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και ο Ίων από τη Χίο· παράλληλα όμως, φυσικό είναι πολλά συμποσιακά τραγούδια να κυκλοφορούσαν ανώνυμα, ή να αποδίδονταν σε κάποιο γνωστό ποιητή χωρίς να είναι πραγματικά δικά του.

Γνωστοί ποιητές, ο Σιμωνίδης, ο Αισχύλος, ο Ευριπίδης κ.ά., ξέρουμε να έχουν συνθέσει και επιγράμματα, ελεγειακά τα περισσότερα, για να τιμήσουν τους νεκρούς των πολέμων. Πολλά μας σώθηκαν σε νεότερες ανθολογίες και πολλά φέραν στο φως οι αρχαιολόγοι, ιδιωτικά και δημόσια, χαραγμένα σε επιτάφιες στήλες, σε κενοτάφια, σε πολυάνδρια κλπ., ανάμεσά τους και αριστουργηματικές ποιητικές συνθέσεις που όμως θα μείνουν για πάντα ανώνυμες.

Βρείτε το ρυθμό που θα σας οδηγήσει στο ανώτατο στάδιο αποδοτικότητας

Ίσως η πλέον αναγνωρίσιμη ικανότητα των παραγωγικών ατόμων είναι η τάση τους να δρουν. Βιάζονται να ολοκληρώσουν τις σημαντικές εργασίες τους.

Οι χαρισματικοί άνθρωποι αφιερώνουν χρόνο στη σκέψη, στον σχεδιασμό και στον προγραμματισμό των προτεραιοτήτων τους. Έπειτα, εργάζονται ανελλιπώς για να τις περατώσουν. Έτσι, ολοκληρώνουν τεράστιο φόρτο εργασίας στο ίδιο χρονικό διάστημα που το μέσο άτομο ξοδεύει άσκοπα χρόνο και εργάζεται πάνω σε χαμηλής αξίας εργασίες.

Βρίσκοντας τον ρυθμό παραγωγικότητάς μας

Όταν δουλεύετε σε σημαντικές εργασίες με υψηλό και συνεχές επίπεδο δραστηριότητας, αρχίζετε να βρίσκετε τον ρυθμό σας. Σχεδόν όλοι μας το έχουμε βιώσει κάποια στιγμή της ζωής μας. Οι πραγματικά επιτυχημένοι άνθρωποι κατορθώνουν να παραμένουν σε ρυθμό για περισσότερο χρόνο από το μέσο άτομο.

Όταν συντονίζεστε με τον φυσιολογικό ρυθμό σας, ο οποίος οδηγεί στο ανώτατο στάδιο αποδοτικότητας και παραγωγικότητας, κάτι θαυμαστό συμβαίνει στον νου και στα συναισθήματά σας. Αισθάνεστε ευτυχισμένοι και η σκέψη σας καθαρίζει.

Ό,τι κάνετε φαντάζει εύκολο. Είστε χαρούμενοι και γεμάτοι ευεξία, καθώς εκτοξεύεται η αποτελεσματικότητά σας.

Ακολουθώντας τον ρυθμό σας, λοιπόν, μπορείτε να λειτουργήσετε με μεγαλύτερη διαύγεια, δημιουργικότητα και ικανότητα.

Το μυαλό σας είναι πιο κοφτερό. Η διαίσθησή σας κατευθύνεται με απίστευτη ακρίβεια. Αντιλαμβάνεστε καθαρά πώς συνδέονται οι καταστάσεις γύρω σας. Συχνά κυοφορείτε καταπληκτικές ιδέες, οι οποίες σας βοηθούν να προχωράτε με μεγαλύτερη ταχύτητα.

Αποδώστε σε υψηλά επίπεδα

Ένας από τους τρόπους να βρείτε τον ρυθμό σας είναι να ενσταλάξετε μέσα σας την αίσθηση του κατεπείγοντος.

Με αυτή την αίσθηση αναπτύσσετε μια τάση για δράση. Δραστηριοποιηθείτε, λοιπόν, αντί να μιλάτε συνεχώς γι' αυτά που πρόκειται να κάνετε. Ξεκινήστε με συγκεκριμένα βήματα, τα οποία πραγματοποιήστε αμέσως. Συγκεντρωθείτε σε αυτά που μπορείτε να κάνετε τώρα, ώστε να έχετε τα επιθυμητά αποτελέσματα και να εκπληρώσετε τους στόχους σας.

Ο γρήγορος ρυθμός συνάδει με την επιτυχία. Για να αναπτύξετε τον ρυθμό αυτόν θα πρέπει να αρχίσετε να κινείστε σταθερά. Όσο πιο γρήγορα χυθείτε στη μάχη, τόσο περισσότερο αισθάνεστε ότι πρέπει να πάτε ακόμη πιο σβέλτα. Αποκτάτε ρυθμό.

Αναπτύξτε δυναμική

Όταν τρέχετε συνεχώς προς την εκπλήρωση των σημαντικότερων στόχων σας, ενεργοποιείτε την αρχή της δυναμικής. Η αρχή αυτή λέει πως, αν και μπορεί να απαιτηθούν μεγάλα αποθέματα ενέργειας για να υπερνικήσετε την αναβλητικότητα και να ξεκινήσετε μια εργασία, αργότερα θα καταβάλετε πολύ λιγότερο κόπο για να συνεχίσετε.

Το καλό είναι πως όσο ταχύτερα κινείστε, τόσο περισσότερη ενέργεια εκλύετε. Όσο πιο γρήγορα προχωράτε, τόσο περισσότερα έργα ολοκληρώνετε και τόσο πιο αποτελεσματικοί αισθάνεστε. Όσο πιο γρήγορα βαδίζετε, τόσο πιο έμπειροι γίνεστε και μαθαίνετε ακόμη περισσότερα πράγματα. Όσο πιο γρήγορα πάτε μπροστά, τόσο πιο ικανοί γίνεστε στη δουλειά σας.

Η αίσθηση του κατεπείγοντος θα εκτοξεύσει την καριέρα σας. Όσο ταχύτερα εργάζεστε, τόσο περισσότερα ολοκληρώνετε, η αυτοπεποίθησή σας απογειώνεται, το ίδιο και ο αυτοσεβασμός και η υπερηφάνειά σας. Αισθάνεστε ότι κατέχετε τον πλήρη έλεγχο της ζωής και της καριέρας σας.

Κάντε το τώρα!

Ένας από τους απλούστερους αλλά και ισχυρότερους τρόπους να ξεκινήσετε, είναι να επαναλαμβάνετε τη φράση «κάνε το! κάνε το τώρα!» ξανά και ξανά.

Εάν αισθάνεστε πως ο ρυθμός σας επιβραδύνεται εξαιτίας τυχόν συζητήσεων με άλλους και δραστηριοτήτων χαμηλής αξίας, επαναλαμβάνετε από μέσα σας τη φράση «πίσω στη δουλειά!» πάλι και πάλι.

Σε τελική ανάλυση, αυτό που θα βοηθήσει τη σταδιοδρομία σας να ανθήσει είναι να χτίσετε τη φήμη πως είστε το είδος του ατόμου που ολοκληρώνει κάθε δουλειά γρήγορα και σωστά.

Αυτή η φήμη θα σας αναδείξει σε ένα από τα πιο πολύτιμα και σεβαστά άτομα στο αντικείμενό σας.

Η διαύγεια είναι ίσως η πιο σημαντική έννοια όσον αφορά την παραγωγικότητα. Ο νούμερο ένα λόγος για τον οποίο κάποιοι διεκπεραιώνουν περισσότερες εργασίες σε λιγότερο χρόνο είναι το γεγονός ότι προσηλώνονται επακριβώς στους στόχους τους και δεν αποκλίνουν από αυτούς. Όσο ξεκάθαρη προσοχή εκδηλώνετε σχετικά με αυτό που επιθυμείτε τόσο πιο εύκολα θα νικήσετε την αδράνεια, θα φάτε τον βάτραχο και θα ολοκληρώσετε την εργασία.

Διαύγεια στη στοχοθεσία

Οι κύριοι λόγοι που προκαλούν την αναποφασιστικότητα και την έλλειψη κινήτρου είναι η ασάφεια και η σύγχυση σχετικά με τον σκοπό σας, τι προσπαθείτε να κάνετε, με ποια σειρά και για ποιον λόγο. Πρέπει να χρησιμοποιήσετε τις δυνάμεις σας για να αποφύγετε αυτόν τον σκόπελο, ξεκαθαρίζοντας τους στόχους και τις κύριες εργασίες σας.

Να ένας καλός κανόνας για σίγουρη επιτυχία: σημειώστε τις σκέψεις σας.

Μόνο τρεις στους εκατό ενήλικους έχουν ξεκάθαρους προδιαγεγραμμένους στόχους. Αυτοί οι άνθρωποι καταφέρνουν πέντε και δέκα φορές περισσότερα, σε σύγκριση με άτομα ίδιας ή ανώτερης εκπαίδευσης, τα οποία, ωστόσο, για τον οποιονδήποτε λόγο δεν αφιέρωσαν τον χρόνο που απαιτείται για να γράψουν τι ακριβώς θέλουν να επιτύχουν.

Υπάρχει μια πανίσχυρη συνταγή προκειμένου να θέσετε και να πετύχετε στόχους, την οποία μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για το υπόλοιπο του βίου σας. Αποτελείται από επτά απλά βήματα.

Ακόμη και ένα από αυτά τα βήματα μπορεί να διπλασιάσει και να τριπλασιάσει την παραγωγικότητά σας, εάν το διανύσετε σωστά.

Η συνταγή της επιτυχίας ενός στόχου

Βήμα πρώτο: Αποφασίστε τι θέλετε ακριβώς.

Είτε μόνος είτε με τον προϊστάμενό σας συζητήστε τους στόχους, μέχρι να ξεκαθαριστεί τι αναμένεται από εσάς και ποια είναι η σειρά προτεραιότητας. Είναι απίστευτο πόσοι άνθρωποι δουλεύουν άσκοπα καθημερινά πάνω σε εργασίες ελάχιστης αξίας, επειδή δε διεξήγαγαν αυτή την κρίσιμη συζήτηση με τους προϊστάμενούς τους.

Ο Στίβεν Κόβι αναφέρει: «Προτού αρχίσετε να ανεβαίνετε τη σκάλα της επιτυχίας, βεβαιωθείτε ότι βρίσκεστε στο σωστό κτίριο».

Βήμα δεύτερο: Γράψτε το.

Αποτυπώστε τις σκέψεις σας στο χαρτί. Όταν διατυπώσετε τον στόχο σας, του δίνετε μορφή. Δημιουργείτε κάτι που μπορείτε να αγγίξετε και να δείτε. Από την άλλη, κάτι που δεν είναι αυτό, αποτελεί απλά μια επιθυμία, μια φαντασίωση. Δεν περιέχει κάποια ενέργεια. Οι άγραφες ιδέες οδηγούν στη σύγχυση, στην ασάφεια, στον αποπροσανατολισμό και σε πολλά λάθη.

Βήμα τρίτο: Θέστε μια προθεσμία για τον στόχο σας.

Βάλτε υποπροθεσμίες, εάν είναι αναγκαίο. Ένας στόχος ή μια απόφαση δίχως προθεσμία δεν είναι κάτι επείγον. Δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος. Δίχως χρονοδιάγραμμα, που να συνοδεύεται με την ανάληψη συγκεκριμένων ευθυνών και εργασιών, θα είστε αναβλητικοί και δεν θα βάλετε τελεία σε τίποτα.

Βήμα τέταρτο: Κάντε μια λίστα με όλα όσα πρέπει να δρομολογήσετε για να επιτύχετε τον σκοπό σας.

Μόλις αναλογιστείτε τυχόν νέες δραστηριότητες, προσθέστε τις στη λίστα. Συνεχίστε να αναπτύσσετε τη λίστα μέχρι να γίνει πλήρης. Μία λίστα σάς παρέχει την οπτική εικόνα του συνόλου της εργασίας, Σας ωθεί στον στίβο όπου θα ανταγωνιστείτε. Αυξάνει κατακόρυφα την πιθανότητα να αγγίξετε το όραμά σας.

Βήμα πέμπτο: Οργανώστε τη λίστα σε ένα σχέδιο. Καθορίστε τη λίστα με σειρά προτεραιότητας.

Αποφασίστε τι πρέπει να κάνετε πρώτο και τι μπορείτε να αφήσετε για αργότερα. Ξεκαθαρίστε τι πρέπει να γίνει πριν από κάτι άλλο και τι χρειάζεται να γίνει αμέσως μετά. Ακόμη καλύτερα: οπτικοποιήστε το σχέδιο με τη μορφή τετραγώνων και κύκλων σε ένα κομμάτι χαρτί, με γραμμές και βέλη που υποδεικνύουν τη συνάφεια ανάμεσα σε κάθε εργασία. Θα εκπλαγείτε από το πόσο εύκολο είναι να φτάσετε στο επιθυμητό σημείο εάν τεμαχίσετε τη διαδρομή σε μικρότερα μέρη.

Με έναν γραπτό στόχο και ένα οργανωμένο σχέδιο δράσης θα καταλήξετε ευκολότερα στην κορυφή, σε σύγκριση με όσους φυλούν τους στόχους μόνο στο μυαλό τους.

Βήμα έκτο: Βάλτε το σχέδιο σε εφαρμογή αμέσως.

Κάντε κάτι. Οτιδήποτε. Ένα μέτριο σχέδιο γρήγορα εκτελεσμένο είναι προτιμότερο από ένα εκπληκτικό σχέδιο, το οποίο δεν έχει καν εκκινήσει. Για να καταφέρετε αυτή την επιτυχία, η εκτέλεση είναι το παν.

Βήμα έβδομο: Αποφασίστε να κάνετε κάθε μέρα κάτι το οποίο σας φέρνει πιο κοντά στον κυρίως στόχο σας.

Ενσωματώστε αυτή τη δραστηριότητα μέσα στην ημερήσια ρουτίνα σας. Ενδεχομένως αποφασίσατε ότι πρέπει να διαβάσετε ένα σύγγραμμα σχετικά με κάποιο θέμα. Ίσως προτιμάτε να κάνετε γυμναστική. Οτιδήποτε κι αν είναι αυτό, μη χάνετε ώρα.

Κάντε το πρώτο βήμα. Μόλις αρχίσετε να κινείστε, συνεχίστε δίχως διακοπή. Αυτή η απόφαση, με την πειθαρχία που χρειάζεται, θα αυξήσει την ταχύτητα επίτευξης των στόχων και θα δώσει ώθηση στην παραγωγικότητά σας.

Πρέπει να έχεις στο μυαλό σου ότι πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας και να το βλέπουμε στις επιλογές μας

Τι σημαίνει τελικά να αγαπάμε τον εαυτό μας; Τι σημαίνει να αγαπάμε το σώμα μας; Τι σημαίνει να φροντίζουμε το σώμα μας; Και πότε τελικά ξεπερνάμε τα όρια της φροντίδας και γίνεται εμμονή;

Αυτοφροντίδα

Αυτoφροντίδα και αγάπη του εαυτού μας δεν σημαίνει μόνο να πηγαίνουμε στο γυμναστήριο ή να κάνουμε δίαιτα με εμμονικό τρόπο.

Αυτoφροντίδα και αγάπη του εαυτού μας δεν σημαίνει να φροντίζουμε την υγιεινή του σώματός μας για να την προβάλλουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αυτoφροντίδα και αγάπη του εαυτού μας δεν σημαίνει να γυμναζόμαστε μόνο για να αυξήσουμε τους followers μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τι είναι λοιπόν η αυτoφροντίδα και αγάπη του εαυτού μας;

Αυτoφροντίδα και αγάπη του εαυτού μας, άρα και του σώματός μας, σημαίνει χτίζω μία νέα φιλοσοφία ζωής στην οποία φροντίζω να προλαμβάνω τους κινδύνους.

Αυτoφροντίδα και αγάπη του εαυτού μας σημαίνει να έχουμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, για να είμαστε και να μένουμε υγιείς.

Αυτoφροντίδα και αγάπη του εαυτού μας σημαίνει να επιλέγουμε να γυμναστούμε, για να νιώθουμε το σώμα μας υγιές.

Αυτoφροντίδα και αγάπη του εαυτού μας σημαίνει να έχουμε μία τακτικότητα στις ιατρικές μας εξετάσεις, γιατί η πρόληψη είναι μέγιστης σημασίας.

Αυτoφροντίδα, λοιπόν, και αγάπη του εαυτού μας, που είναι προσανατολισμένη σε εμάς, πηγάζει από εμάς και γίνεται για εμάς.

Αγάπη για το σώμα

Αγαπώ το σώμα μου, σημαίνει δεν το ταλαιπωρώ εμμονικά... το προφυλάσσω από τραυματισμούς, από ουσίες που μπορεί να με βλάψουν.

Αγαπώ το σώμα μου, σημαίνει το εκτιμώ και εστιάζω στα μακροπρόθεσμα και όχι στα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα.

Αγαπώ το σώμα μου, σημαίνει δεν το κουράζω, δεν το εξαντλώ.

Μαθαίνοντας να αγαπάμε το σώμα μας, μαθαίνουμε να το προστατεύουμε.

Μαθαίνουμε να το προστατεύουμε στην ουσία:
από την υπερβολή,
από τις ανασφάλειές μας,
από τη χαμηλή μας αυτοεκτίμηση,
από τους φόβους μας για την απόρριψη και την μοναξιά,
από την ανάγκη μας να επιβεβαιωνόμαστε μέσα από τα μάτια των άλλων...

Πώς μπορεί άραγε ένας άνθρωπος να νιώσει ότι επιβεβαιώνεται εάν δεν έχει επιβεβαιώσει εκείνος τον εαυτό του πρώτα, αν δεν νιώθει καλά με τον εαυτό του;

Πώς μπορεί άραγε κάποιος να νιώσει ότι επιβεβαιώνεται εάν επιβεβαιώνεται μέσα από τις επιδοκιμασίες των άλλων, μέσα από την επιβράβευση των άλλων;

Στην ουσία αυτός ο άνθρωπος χτίζει την αυτοεικόνα του και την αυτοεκτίμησή του μέσα από τους άλλους.

Ατέλειες και τέλεια σώματα

Και τι γίνεται όμως αν έχεις ατέλειες ή αν δεν έχεις το τέλειο σώμα ή αν δεν έχεις την τέλεια εμφάνιση ή τα τέλεια ρούχα;

Στη ζωή σου θα συναντήσεις πολλούς που θα έχουν άποψη και θα πάρουν θέση για το σώμα σου, για τα ρούχα σου, για τα μαλλιά σου, για τη φωτογραφία σου, για τη δουλειά σου, για τις σπουδές σου, για τις διαχειρίσεις σου, για τη σχέση σου, για τις επιλογές σου...

Στη ζωή σου θα συναντήσεις πολλούς που θα πάρουν θέση και θα σε σχολιάσουν...

Να τους ακούσεις...

Να ακούσεις όμως αυτούς που θα έχουν να σου δώσουν επιχειρήματα, που θα αξιολογήσουν με βάση επιχειρήματα και δεν θα κρίνουν… γιατί η κριτική συχνά στιγματίζει, εγκλωβίζει και δεν εξελίσσει.

Να τους ακούσεις, λοιπόν, και να εστιάσεις σε πράγματα, σε πεδία που θα μπορέσουν να σε εξελίξουν για να βελτιωθείς, γιατί θα υπάρξουν πολλοί άγνωστοι που απλά ενδιαφέρονται να κρίνουν, που αντί να διορθώνουν τις ατέλειες τις χαρακτηρίζουν…

Είσαι το κίνητρο της ζωής σου

Αυτός είσαι εσύ λοιπόν... με τις ατέλειές σου, με τα αδύναμα και τα αδύνατα σημεία σου, με τα καλά και τα δυνατά σου σημεία.

Αυτός είσαι εσύ με το σώμα σου, που σε στηρίζει και που πρέπει να μάθεις να το στηρίζεις και να το αγαπάς και εσύ.

Αυτός είσαι εσύ που πρέπει να αγαπάς το σώμα σου, όπως το μυαλό σου, να το φροντίζεις, να το εξελίσσεις.

Αυτός είσαι εσύ που χωρίς υπερβολές θα πρέπει να αποφεύγεις να εξαντλείς τον εαυτό σου... γιατί θα πρέπει εσύ να πιστέψεις ότι αξίζεις τα καλύτερα για να έχεις την βεβαιότητα ότι πρέπει και μπορείς να τα διεκδικήσεις.

Αυτός είσαι εσύ που χρησιμοποιώντας πρότυπα ζωής και κίνητρα, θα πρέπει να γίνεις εσύ το κίνητρο για τη ζωή σου. Αυτός είσαι εσύ που στη ζωή σου θα συναντήσεις πολλούς σκοπέλους, δαίμονες και σκοτεινά σημεία, θα επηρεαστείς και θα αποπροσανατολιστείς, όμως μόνο αν αγαπάς τον εαυτό σου και το σώμα σου δε θα χάνεις ποτέ το στόχο σου... γιατί ο στόχος σου ουσιαστικά θα είναι να σε φροντίζεις.

Αυτός είσαι εσύ, που πάντα θα πρέπει να έχεις στο μυαλό σου ότι πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας και να το βλέπουμε στις επιλογές μας.

Πώς να εμπνεύσετε τα παιδιά σας να μοιράζονται

Έρευνα ρίχνει περισσότερο φως στο τι συμβάλει στην απόφαση των παιδιών να προσφέρουν. Θα μπορούσαν οι γονείς μας ή οι κηδεμόνες μας να μας ενθάρρυναν περισσότερο ως παιδιά να είμαστε πιο γενναιόδωρα; Μια νέα έρευνα δίνει καταφατική απάντηση στο ερώτημα.

Πότε είναι πιθανότερο τα παιδιά να μοιραστούν;

Πρώτα απ’ όλα, οι ερευνητές απέδειξαν ότι το περιβάλλον έχει σημασία. Με άλλα λόγια, η συμπεριφορά των παιδιών διαμορφώνεται από το τι λένε ή κάνουν οι άλλοι άνθρωποι. Αν τα παιδιά στην έρευνα προτρέπονταν να είναι γενναιόδωρα, θα έδιναν περισσότερες καραμέλες στα άλλα παιδιά. Αν από την άλλη προτρέπονταν να πράττουν εγωιστικά, έτειναν να κρατούν περισσότερες καραμέλες για τον εαυτό τους. Τα παιδιά είναι πιο πιθανό να μοιραστούν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, δηλώνει μια πρόσφατη έρευνα, λοιπόν, με παιδιά από 4 μέχρι 9 χρόνων που διεξήγαγαν η Katherine McAuliffe και οι συνεργάτες της.

Η ηλικία επίσης έκανε τη διαφορά. Τα μικρότερα παιδιά ήταν πιο πιθανό να ακολουθήσουν τις προτροπές, αλλά τα μεγαλύτερα έδιναν περισσότερες από τα μικρότερα. Αν και τα παιδιά σε σπάνιες περιπτώσεις έδιναν όλες τους τις καραμέλες, όταν τους το έλεγαν, τα μεγαλύτερα παιδιά μοιράζονταν τις μισές δικές τους πιο συχνά από τα μικρότερα.

Αλλά τα παιδιά ανταποκρίνονται περισσότερο στις προτροπές των ενηλίκων – ή των άλλων παιδιών; Σε μια διαφορετική έρευνα, η Azzura Ruggeri και οι συνεργάτες της παρουσίασαν ένα παρόμοιο δίλημμα· το ερώτημα ήταν πόσες σοκολάτες θα μοιράζονταν παιδιά ηλικίας 9 και 12 ετών σε διάφορες περιστάσεις. Το αποτέλεσμα; Τα 9χρονα παιδιά επηρεάζονταν περισσότερο από τους ενήλικες απ’ ό,τι από τους συνομήλικους, αλλά το αντίθετο ίσχυε για την ομάδα που έμπαινε στην εφηβεία – δηλαδή τα 12χρονα παιδιά επηρεάζονταν περισσότερο το ένα από το άλλο.

Οι έφηβοι, επίσης, παρουσίαζαν μια μεγαλύτερη συμφωνία ανάμεσα στις αξίες, τις πράξεις και τα συναισθήματά τους: εκείνοι που μοιράζονταν τόσο όσο πίστευαν ότι ήταν δίκαιο, δήλωναν πιο ευχαριστημένοι, σε σχέση με εκείνους που μοιράζονταν λιγότερο απ’ ότι πίστευαν ότι ήταν δίκαιο. Αυτή η «ευθυγράμμιση» αρχίζει να αναπτύσσεται σε ένα πιο πρώιμο στάδιο, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα από τους Markus Paulus και Chris Moore με παιδιά 3-6 ετών. Συμπέραναν ότι τα παιδιά ήταν πιο χαρούμενα και ευχαριστημένα όταν αποφάσιζαν τελικά να μοιραστούν, παρά όταν αποφάσιζαν για το αντίθετο.

Κατέληξαν επίσης στο ότι τα παιδιά που ένιωθαν πιο λυπημένα, όταν δεν μοιράζονταν, προσέφεραν πιο γενναιόδωρα, όταν είχαν ξανά την ευκαιρία αργότερα, σε αντίθεση με τα παιδιά που ένιωθαν λιγότερη λύπη. Σύμφωνα με τους Paulus και Moore, αυτά τα ευρήματα μπορεί να εξηγούν τι είναι αυτό που τα κινητοποιεί να προσφέρουν: η προσδοκία ενός ζεστού, ευχάριστου συναισθήματος που έπεται της γενναιόδωρης πράξης.

Τι θα μπορούσαν να δηλώνουν αυτά τα ευρήματα για την ανατροφή των παιδιών;

Λαμβάνοντας όλα αυτά τα στοιχεία υπόψη, μπορούμε να αντλήσουμε ορισμένες κατευθυντήριες για τους γονείς που επιθυμούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να μοιράζονται. Οι γονείς μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις των παιδιών τους να μοιράζονται, αλλά δεν θα πρέπει να το παρακάνουν. Τα παιδιά ανταποκρίνονται σε ξεκάθαρες, ευγενικές προτροπές για το τι είναι αποδεκτό όσον αφορά στο μοίρασμα. Στην παραπάνω έρευνα, οι ερευνητές προέτρεψαν τα παιδιά τους να είναι γενναιόδωρα ή μη, λέγοντας «Τα περισσότερα παιδιά δίνουν…».

Τα παιδιά είναι επίσης πιο πρόθυμα να ακούσουν τις συμβουλές που ταιριάζουν σε αυτό που ήδη πιστεύουν ότι είναι σωστό να κάνουν. Αν ενθαρρυνθούν να μοιραστούν πάνω από το μισό αυτού που έχουν, τότε ίσως δεν το κάνουν, γιατί θα το θεωρήσουν άδικο. Η αναγνώριση των ανώτερων ορίων από τους γονείς θα βοηθήσει στην αποτελεσματικότερη διαδικασία προτροπής. Γιατί και τα παιδιά θέτουν όρια.

Σκεφτείτε και με βάση την ηλικία των παιδιών σας

Η συμπεριφορά της προσφοράς αλλάζει ανάλογα με την ηλικία, όπως είδαμε και από τις προαναφερθείσες έρευνες. Η αναγνώριση των ηλικιακών διαφορών συμβάλει στη διαμόρφωση των σωστών και επιτεύξιμων προσδοκιών για τα παιδιά τους. Κρατώντας στο νου σας ότι είναι ευκολότερο να πείσετε ένα μικρότερο παιδί να πράξει εγωιστικά και ένα μεγαλύτερο παιδί να δράσει γενναιόδωρα, θα σας βοηθήσει να ευθυγραμμίσετε τη συμπεριφορά σας με τους στόχους σας για την ανάπτυξη του παιδιού σας.

Όσον αφορά στη λήψη της απόφασης τους να μοιραστούν, οι ενήλικες έχουν μεγαλύτερη επίδραση στα μικρότερα παιδιά· οι συνομήλικοι στους εφήβους. Οι γονείς των εφήβων πρέπει να επιχειρήσουν να τονίσουν διάφορες στιγμές γενναιοδωρίας από συνομηλίκους τους ως πηγή έμπνευσης για τα παιδιά τους, με έναν τρόπο δηλαδή που θα δημιουργήσει θετικά κίνητρα.

Πώς νιώθει το παιδί για όλο αυτό;

Οι συζητήσεις παιδιών – γονέων για την προσφορά, που περιλαμβάνει και συζητήσεις περί συναισθημάτων μπορεί να εμπλουτίσει αρχικά το λεξιλόγιο των παιδιών για τα ίδια τα συναισθήματα, κάτι που με τη σειρά του προωθεί την αυξημένη επίγνωση του εαυτού και των άλλων. Αυτό προσφέρει στα παιδιά την ευκαιρία να ερμηνεύσουν και να εσωτερικεύσουν την επίδραση της δικής τους γενναιοδωρίας, όσο και των άλλων. Όπως το να μπορέσουν να παρατηρήσουν τι σημαίνει αυτό για τον αποδέκτη όσο και για εκείνα που τελικά προσφέρουν.

Τι σημαίνει όταν παίρνουμε το ρόλο της «μητέρας» σε μια παρέα φίλων

Πόσο συνειδητός είναι ο «μητρικός», φροντιστικός ρόλος που αναλαμβάνουμε για τους φίλους μας;

Κάθε παρέα συνηθίζει να έχει τουλάχιστον μία «φίλη μαμά». Όχι, δεν μιλάμε για μια κυριολεκτική μητέρα, αλλά για τον μεταφορικό προσδιορισμό που δίνουμε στους φίλους μας που αναλαμβάνουν τον μητρικό, φροντιστικό ρόλο στις σχέσεις. Αλλά γιατί το κάνουν και πώς μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να ευημερήσουν;

Γιατί κάποιοι άνθρωποι παίρνουν φυσικά το ρόλο της «μητέρας» σε μια παρέα

Υπάρχουν ορισμένοι λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να έχει την τάση να αναλαμβάνει μητρικό ρόλο στις φιλίες του. Σύμφωνα με την Moberg, ειδική σε θέματα ενσυναίσθησης, αυτό μπορεί να περιλαμβάνει χαρακτηριστικά προσωπικότητας, παιδικές εμπειρίες με φροντιστές και τον τρόπο με τον οποίο αναζητούν αυτά τα άτομα επικύρωση, σκοπό και αξία στη ζωή.

Ας πούμε, για παράδειγμα, ότι κάποιος μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου του ανατέθηκαν πολλές ευθύνες ή αναμενόταν ακόμη και να στηρίξει συναισθηματικά έναν γονέα. Αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί με όρους ανατροφής ως ένας τρόπος να δείξουν αγάπη.

Αλλά οι τάσεις κάποιος να αναλαμβάνει αυτό το ρόλο μπορεί επίσης να βασίζονται απλά στην προσωπικότητα: Ίσως είναι πιο ώριμος ή σοβαρός, και γι’ αυτό μπορεί να καταλήξει να προσέχει τους φίλους του σε μια βραδινή έξοδο αντί να χαλαρώνει και εκείνος.

Αυτό που είναι σημαντικό να θυμάστε είναι ότι κάθε φιλία απαιτεί ισορροπία. Γι’ αυτό και η Moberg σημειώνει ότι είναι σημαντικό να προσέχουμε τις συμπεριφορές συν-εξαρτητικής φιλίας, όπως το να ικανοποιούμε συνεχώς τους άλλους, να προσπαθούμε πάντα να διορθώνουμε ή να λύνουμε προβλήματα ή να πιστεύουμε ότι το να είμαστε μητρικοί είναι ο μόνος τρόπος για να κρατήσουμε έναν φίλο. Αν αισθάνεστε ότι «ο φίλος σας χρειάζεται πάντα βοήθεια και έχετε την ευθύνη να είστε ο βοηθός του», προσθέτει, ίσως να θέλετε να σκεφτείτε από πού προκύπτουν αυτές οι τάσεις και πώς μπορεί να αλλάξει αυτό το μοτίβο ανάμεσά σας».

Πώς να εξελιχθούμε μέσα σε μια φιλική σχέση όταν αναλαμβάνουμε το ρόλο της «μητέρας»
1. Συλλογιστείτε πάνω στις ακόλουθες ερωτήσεις

– Πώς αισθάνομαι όταν ενσαρκώνω το αρχέτυπο της μητέρας στις φιλίες μου;

– Γιατί αισθάνομαι ότι τείνω συνεχώς να ενσαρκώνω έναν ρόλο φροντίδας; Με άλλα λόγια, ποιο είναι το κίνητρό μου;

– Αισθάνομαι υποχρεωμένος/η ή εμπνευσμένος/η να αναλάβω αυτό το ρόλο;

– Αφού δείξω υποστήριξη, αισθάνομαι ενεργοποιημένος/η ή εξαντλημένος/η;

– Επιτρέπω στον εαυτό μου να δέχεται εξίσου φροντίδα στις φιλίες μου με όση προσφέρω κι εγώ στους άλλους;

Η Moberg μας δίνει ενδεικτικά αυτές τις ερωτήσεις για να μας βοηθήσουν να ξεκαθαρίσουμε τα κίνητρα πίσω από τη συμπεριφορά μας, καθώς και να αναγνωρίσουμε αν λαμβάνουμε την υποστήριξη που χρειαζόμαστε.

2. Είμαστε ανοιχτοί στη λήψη στήριξης

«Παρατηρήστε αν δυσκολεύεστε να λάβετε υποστήριξη από τους φίλους σας», λέει η Moberg. Αν ναι, μας συνιστά να φροντίζουμε να ζητάμε βοήθεια όταν τη χρειαζόμαστε. «Την επόμενη φορά που θα περάσετε δύσκολα, πείτε το στους φίλους σας και ζητήστε αυτό που χρειάζεστε. Αυτό προάγει την υγιή αμοιβαία φιλία και όχι τη μονόπλευρη φιλία».

3. Δίνουμε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα

Και, φυσικά, να δίνετε πάντα προτεραιότητα στη δική σας αυτοφροντίδα. «Η ικανότητά σας να φροντίζετε τους άλλους εξαρτάται από το να γεμίζετε το δικό σας ποτήρι», λέει η Moberg. «Για να είμαστε καλοί φίλοι, χρειάζεται να είμαστε καλοί φίλοι και για τον εαυτό μας – αξίζουμε το είδος της φροντίδας που δίνουμε και στους άλλους».

Το συμπέρασμα είναι ότι δεν υπάρχει απολύτως τίποτα κακό στο να έχετε το ρόλο της «μητέρας» σε μια παρέα – αρκεί να μην σας εξαντλεί. Αν «το ποτήρι σας γεμίζει», ας πούμε, και μπορείτε επίσης να λάβετε στήριξη, «έχετε δημιουργήσει μια ισορροπημένη φιλία όπου ο καθένας αναλαμβάνει να θρέψει τον άλλον», λέει η Moberg.

Αν όμως νιώθετε την ανάγκη να αναλάβετε έναν μητρικό ρόλο από υποχρέωση ή επειδή αυτόν τον ρόλο παίζατε πάντα, προσθέτει η Moberg, «είναι ώρα για βαθύ συλλογισμό».

Νίκος Καζαντζάκης: Η καρδιά σμίγει ότι ο νους χωρίζει

Δυο φωνές μέσα μου παλεύουν. O νους: “Γιατί να χανόμαστε κυνηγώντας το αδύνατο; Μέσα στον ιερό περίβολο των πέντε αιστήσεων χρέος μας ν΄ αναγνωρίσουμε τα σύνορα του ανθρώπου.

Μα μια άλλη μέσα μου φωνή, ας την πούμε έχτη δύναμη, ας την πούμε καρδιά, αντιστέκεται και φωνάζει: “Όχι! Όχι! Ποτέ μην αναγνωρίσεις τα σύνορα του ανθρώπου! Να σπας τα σύνορα! Ν΄ αρνιέσαι ό,τι θωρούν τα μάτια σου! Να πεθαίνεις και να λες: Θάνατος δεν υπάρχει!” 

Δε ζυγιάζω, δε μετρώ, δε βολεύουμαι! Ακολουθώ το βαθύ μου χτυποκάρδι. Ρωτώ, ξαναρωτώ χτυπώντας το χάος: Ποιος μας φυτεύει στη γης ετούτη χωρίς να μας ζητήσει την άδεια; Ποιος μας ξεριζώνει από τη γης ετούτη χωρίς να μας ζητήσει την άδεια; 

Θέλω να βρω μια δικαιολογία για να ζήσω και να βαστάξω το φοβερό καθημερινό θέαμα της αρρώστιας, της ασκήμιας, της αδικίας και του θανάτου. 

Δεν είμαι ο κατάδικος που τον πότισαν κρασί για να θολώσει το μυαλό του΄ με λαγαρά τα φρένα, νηφάλιος, δρασκελώ το ανάμεσα στους δυο γκρεμούς μονοπάτι.

Και μάχουμαι πως να γνέψω στους συντρόφους, προτού πεθάνω. Να τους δώσω το χέρι μου, να προφτάσω να συλλαβίσω και να τους ρίξω έναν ακέραιο λόγο. Να τους πω τι φαντάζουμαι πως είναι τούτη η πορεία. και κατά που ψυχανεμίζουμαι πως πάμε. Και πως ανάγκη να ρυθμίσουμε όλοι μαζί το περπάτημα και την καρδιά μας.

Ένα σύνθημα, σα συνωμότες, ένα λόγο απλό να προφτάσω να πω στους συντρόφους!

Ναι, σκοπός της Γης δεν είναι η ζωή, δεν είναι ο άνθρωπος΄ έζησε χωρίς αυτά, θα ζήσει χωρίς αυτά. Είναι σπίθες εφήμερες της βίαιης περιστροφής της.

Ας ενωθούμε, ας πιαστούμε σφιχτά, ας σμίξουμε τις καρδιές μας, ας δημιουργήσουμε εμείς, όσο βαστάει ακόμα η θερμοκρασία τούτη της Γης, όσο δεν έρχουνται σεισμοί, κατακλυσμοί, πάγοι, κομήτες να μας εξαφανίσουν, ας δημιουργήσουμε έναν εγκέφαλο και μιαν καρδιά στη Γης, ας δώσουμε ένα νόημα ανθρώπινο στον υπερανθρώπινον αγώνα!

Νίκησε το στερνό, τον πιο μεγάλο πειρασμό, την ελπίδα. Τούτο είναι το τρίτο χρέος.

Πολεμούμε γιατί έτσι μας αρέσει, τραγουδούμε κι ας μην υπάρχει αυτί να μας ακούσει.
Δουλεύουμε, κι ας μην υπάρχει αφέντης, σα βραδιάσει, να μας πλερώσει το μεροκάματο μας. Δεν ξενοδουλεύουμε΄ εμείς είμαστε οι αφέντες. το αμπέλι τούτο της Γης είναι δικό μας, σάρκα μας κι αίμα μας.

Το σκάβουμε, το κλαδεύουμε, το τρυγούμε, πατούμε τα σταφύλια του, πίνουμε το κρασί, τραγουδούμε και κλαίμε, οράματα κι Ιδέες ανηφορίζουν στην κεφαλή μας.

Σε ποια εποχή του αμπελιού σου έλαχε ο κλήρος να δουλεύεις; Στα σκάμματα; Στον τρύγο; Στα ξεφαντώματα; Όλα είναι ένα.

Σκάβω και χαίρουμαι όλον τον κύκλο του σταφυλιού, τραγουδώ μέσα στη δίψα και στο μόχτο μου, μεθυσμένος από το μελλούμενο κρασί.

Κρατώ το γιομάτο ποτήρι και ξαναζώ το μόχτο του παππού και του προπάππου. Κι ο ιδρώτας της δουλειάς τρέχει κρουνός στο αψηλό καταμέθυστο κρανίο.

Φοβούμαι να μιλήσω. Στολίζουμαι με ψεύτικα φτερά, φωνάζω, τραγουδώ, κλαίω, για να συμπνίγω την ανήλεη κραυγή της καρδιάς μου.

“Ν΄ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.

“Ν΄ αγαπάς τον καθένα ανάλογα με τη συνεισφορά του στον αγώνα. Μη ζητάς φίλους. να ζητάς συντρόφους!

“Να ΄σαι ανήσυχος, αφχαρίστητος, απροσάρμοστος πάντα. Όταν μια συνήθεια καταντήσει βολική, να τη συντρίβεις. Η μεγαλύτερη αμαρτία είναι η ευχαρίστηση.

“Που πάμε; Θα νικήσουμε ποτέ; Προς τι όλη τούτη η μάχη; Σώπα! Οι πολεμιστές ποτέ δε ρωτούνε!”

Σκύβω κι αφουκράζουμαι την πολεμική τούτη Κραυγή στα σωθικά μου. Αρχίζω και μαντεύω το πρόσωπο του Αρχηγού, ξεκαθαρίζω τη φωνή του, δέχουμαι με χαρά και με τρόμο τις σκληρές εντολές του.

Η Κραυγή δεν είναι δική σου. Δε μιλάς εσύ, μιλούν αρίφνητοι πρόγονοι με το στόμα σου.

Δεν είσαι λεύτερος. Αόρατα μυριάδες χέρια κρατούν τα χέρια σου και τα σαλεύουν. Όταν θυμώνεις, ένας προπάππος αφρίζει στο στόμα σου΄ όταν αγαπάς, ένας πρόγονος σπηλιώτης μουγκαλιέται όταν κοιμάσαι, ανοίγουν οι τάφοι μέσα στη μνήμη και γιομώνει βουρκόλακες η κεφαλή σου.

Μα εσύ να ξεδιαλέγεις. Ποιος πρόγονος να γκρεμιστεί πίσω στα τάρταρα του αίματου σου και ποιος ν΄ ανηφορίσει πάλι στο φως και στο χώμα.

Κάθε σου πράξη αντιχτυπάει σε χιλιάδες μοίρες. Όπως περπατάς, ανοίγεις, δημιουργός την κοίτη όπου θα μπει και θα όδέψει ο ποταμός των απόγονων.

Όταν φοβάσαι, ο φόβος διακλαδώνεται σε αναρίθμητες γενεές και εξευτελίζεις αναρίθμητες ψυχές μπροστά και πίσω σου. Όταν υψώνεσαι σε μια γενναία πράξη, η ράτσα σου αλάκερη υψώνεται και αντρειεύει.

“Δεν είμαι ένας! Δεν είμαι ένας!” Τ΄ όραμα τούτο κάθε στιγμή να σε καίει.

Δεν είσαι ένα άθλιο λιγόστιγμο κορμί. πίσω από την πήλινη ρεούμενη μάσκα σου ένα πρόσωπο χιλιοχρονίτικο ενεδρεύει. Τα πάθη σου κι οι Ιδέες σου είναι πιο παλιά από την καρδιά κι από το μυαλό σου.

Μονάχα εκείνος λυτρώθηκε από την κόλαση του εγώ του που νιώθει να πεινάει όταν ένα παιδί της ράτσας του δεν έχει να φάει, και να σκιρτάει πασίχαρος όταν ένας άντρας και μια γυναίκα του σογιού του φιλιούνται.

Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους πρόγονους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει.

Δε μιλάς εσύ. Μήτε είναι η ράτσα μονάχα μέσα σου που φωνάζει. μέσα σου οι αρίφνητες γενεές των ανθρώπων. άσπροι, κίτρινοι, μαύροι. χιμούν και φωνάζουν.

Λευτερώσου κι από τη ράτσα. πολέμα να ζήσεις όλο τον αγωνιζόμενον άνθρωπο. Κοίτα τον πώς ξεμασκάλισε από τα ζώα, πώς μάχεται να σταθεί όρθιος, να ρυθμίσει τίς άναρθρες κραυγές, να συντηρήσει τη φλόγα ανάμεσα στις πυροστιές, να συντηρήσει το νου ανάμεσα στα κόκαλα της κεφαλής του.

Κοίταξε τους ανθρώπους, λυπήσου τους. Κοίταξε τον εαυτό σου ανάμεσα στους ανθρώπους, λυπήσου τον. Μέσα στο θαμπό σούρουπο της ζωής αγγίζουμε ο ένας τον άλλον, ψαχνόμαστε, ρωτούμε, αφουκραζόμαστε. φωνάζουμε βοήθεια!

Τρέχουμε. Ξέρουμε πώς τρέχουμε να πεθάνουμε, μα δεν μπορούμε να σταματήσουμε. Τρέχουμε.

Μια λαμπάδα κρατούμε και τρέχουμε. Το πρόσωπο μας, μια στιγμή, φωτίζεται. μα βιαστικά παραδίνουμε τη λαμπάδα στο γιο μας κι εύτύς σβήνουμε, κατεβαίνουμε στον 'Αδη.

Η καρδιά σμίγει ό,τι ο νους χωρίζει, ξεπερνάει την παλαίστρα της ανάγκης και μετουσιώνει το πάλεμα σε αγάπη.

Τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες. Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα
σκοτάδια.

Είμαστε ένα γράμμα ταπεινό, μια συλλαβή, μια λέξη από τη γιγάντια Οδύσσεια. Είμαστε βυθισμένοι σ΄ ένα γιγάντιο τραγούδι και λάμπουμε όπως λάμπουν τα ταπεινά χοχλάδια όσο είναι βυθισμένα στη θάλασσα.

Έλεος, ευγνωμοσύνη και σέβας μας κυριεύει για τους παλιούς μας συντρόφους στη μάχη.

Δούλευαν, αγαπούσαν και πέθαιναν για ν΄ ανοίξουν το δρόμο να περάσουμε.

Όμοια κι εμείς, μέσα στην ίδια ηδονή, παράφορα κι αγωνία, δουλεύουμε για κάποιον 'Αλλον, που σε κάθε γενναία μας πράξη προχωράει κι ένα βήμα.

Όλος μας ο αγώνας θα ΄χει πάλι ένα σκοπό ανώτερο μας, όπου θα χρησιμέψουν και θ΄ αγιάσουν οι μόχτοι μας, οι αθλιότητες και τα εγκλήματα.

Δεν είναι μονάχα ο πόνος η ουσία του Θεού μας’ μήτε η ελπίδα στη μελλούμενη ζωή είτε στην επίγεια τούτη’ μήτε η χαρά κι η νίκη. Κάθε θρησκεία, υψώνοντας σε λατρεία μια από τις αρχέγονες όψες τούτες του Θεού, στενεύει την καρδιά και το νου μας.

Η ουσία του Θεού μας είναι ο ΑΓΩΝΑΣ. Μέσα στον αγώνα τούτον ξετυλίγουνται και δουλεύουν αιώνια ο πόνος, η χαρά κι η ελπίδα.

Ποιος είναι ο σκοπός του αγώνα τούτου; Έτσι ρωτάει ο κακομοίρης, συφεροντολόγος πάντα, νους του ανθρώπου, ξεχνώντας πως η Μεγάλη Πνοή δε δουλεύει μέσα σε ανθρώπινο καιρό, τόπο κι αιτιότητα.

Σα μια κιβωτό η κάθε λέξη, και χορεύουμε γύρα της, με ανατριχίλα νογώντας το Θεό σα φοβερό της περιεχόμενο.

Ό,τι ζεις στην έκσταση ποτέ δε θα μπορέσεις να το στερεώσεις σε λόγο. Όμως μάχου ακατάπαυτα να το στερεώσεις σε λόγο. Πολέμα με μύθους, με παρομοίωσες, με αλληγορίες, με κοινές και σπάνιες λέξες, με κραυγές και με ρίμες να του δώσεις σάρκα, να στερεώσει!

Η στερνή, η πιο ιερή μορφή της θεωρίας είναι η πράξη.

Όχι να βλέπεις πώς πηδάει η σπίθα από τη μια γενεά στην άλλη, παρά να πηδάς, να καίγεσαι μαζί της.

Η πράξη είναι η πλατύτερη θύρα της λύτρωσης. Αυτή μονάχα μπορεί να δώσει απόκριση στα ρωτήματα της καρδιάς. Μέσα στις πολύγυρες περιπλοκές του νου, αυτή βρίσκει το συντομώτερο δρόμο. Όχι βρίσκει΄ δημιουργάει δρόμο, κόβοντας δεξά ζερβά την αντίσταση της λογικής και της ύλης. 

Ο Θεός μου μάχεται χωρίς καμιά βεβαιότητα. Θα νικήσει; Θα νικηθεί; Τίποτα δεν είναι βέβαιο στο Σύμπαντο, ρίχνεται στο αβέβαιο, παίζει, κάθε στιγμή, τη μοίρα του όλη.

Ο Θεός, μέσα στην περιοχή της εφήμερης σάρκας μας, κιντυνεύει αλάκερος. Δεν μπορεί να σωθεί, αν εμείς με τον αγώνα μας δεν τον σώσουμε΄ δεν μπορούμε να σωθούμε, αν αυτός δε σωθεί.

Δε μαχόμαστε για το εγώ μας, μήτε για τη ράτσα, μήτε για την ανθρωπότητα. Δε μαχόμαστε για τη Γης, μήτε για Ιδέες. Όλα τούτα είναι πρόσκαιρα και πολύτιμα σκαλοπάτια του Θεού που ανηφορίζει’ και γκρεμίζουνται, ευθύς ως τα πατήσει ο Θεός ανεβαίνοντας.

Στη μικρότατη αστραπή της ζωής μας, νιώθουμε να πατάει πάνω μας αλάκερος ο Θεός, και ξαφνικά νογούμε: Αν έντονα όλοι πεθυμήσουμε, αν οργανώσουμε όλες τις ορατές κι αόρατες δυνάμες της γης και τις ρίξουμε προς τ΄ απάνω, αν παντοτινά άγρυπνοι όλοι μαζί παραστάτες παλέψουμε. το Σύμπαντο μπορεί να σωθεί.

Όχι ο Θεός θα μας σώσει’ εμείς θα σώσουμε το Θεό, πολεμώντας, δημιουργώντας, μετουσιώνοντας την ύλη σε πνέμα.

“Κάψε το σπίτι σου!” φωνάζει ο Θεός. “Έρχουμαι! Όποιος έχει σπίτι δεν μπορεί να με δεχτεί.

“Κάψε τις Ιδέες σου, σύντριψε τους συλλογισμούς σου! Όποιος έχει βρει τη λύση δεν μπορεί να με βρει.

“Αγαπώ τους πεινασμένους, τους ανήσυχους, τους αλήτες. Αυτοί αιώνια συλλογιούνται την πείνα, την ανταρσία, το δρόμο τον ατέλειωτο. Έμενα!

“Έρχουμαι! Παράτα τη γυναίκα σου, τα παιδιά σου, τις Ιδέες σου κι ακλούθα μου. Είμαι ο μέγας Αλήτης.

“Ακλούθα! Περπατά απάνω από τη χαρά κι από τη θλίψη, από την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, την αρετή! Εμπρός! Σύντριψε τα είδωλα τούτα, σύντριψε τα, δε χωρώ! Συντρίψου και συ για να περάσω!”

Φωτιά! Να το μέγα χρέος μας σήμερα, μέσα σε τόσο ανήθικο κι ανέλπιδο χάος.

Πόλεμο στους άπιστους! Άπιστοι είναι οι ευχαριστημένοι, οι χορτασμένοι, οι στείροι.

Το μίσος μας είναι χωρίς συβιβασμό, γιατί κατέχει πώς καλύτερα, βαθύτερα από τις ξέπνοες φιλάνθρωπες αγάπες, δουλεύει τον έρωτα.

Μισούμε, δε βολευόμαστε, είμαστε άδικοι, σκληροί, γιομάτοι ανησυχία και πίστη, ζητούμε το αδύνατο, σαν τους ερωτεμένους.

Φωτιά, να καθαρίσει η γης! Ν΄ ανοιχτεί άβυσσο φοβερώτερη ακόμα ανάμεσα καλού και κακού, να πληθύνει η αδικία, να κατεβεί η Πείνα και να θερίσει τα σωθικά μας, αλλιώς δε σωζόμαστε.

Μια κρίσιμη βίαιη στιγμή είναι η ιστορική εποχή μας ετούτη, ένας κόσμος γκρεμίζεται, ένας άλλος δεν έχει ακόμα γεννηθεί. Η εποχή μας δεν είναι στιγμή Ισορρόπησης, οπόταν η ευγένεια, ο συβιβασμός, η ειρήνη, η αγάπη θα ΄τανε γόνιμες αρετές.

Ζούμε τη φοβερή έφοδο, δρασκελίζουμε τους οχτρούς, δρασκελίζουμε τους φίλους που παραπομένουν, κιντυνεύουμε μέσα στο χάος, πνιγόμαστε. Δε χωρούμε πια στις παλιές αρετές κι ελπίδες, στις παλιές θεωρίες και πράξες.

Τούτη είναι η εποχή μας, καλή ή κακή, ωραία ή άσκημη, πλούσια ή φτωχή, δεν τη διαλέξαμε.

Όλοι είμαστε ένα, όλοι είμαστε μια κιντυνεύουσα ουσία. Μια ψυχή στην άκρα του κόσμου που ξεπέφτει, συντραβάει στον ξεπεσμό της και την ψυχή μας. Ένα μυαλό στην άκρα του κόσμου που βυθίζεται στην ηλιθιότητα, γιομώνει τα μελίγγια μας σκοτάδι.

Γιατί ένας στα πέρατα τ΄ ουρανού και της γης αγωνίζεται. Ο Ένας. Κι αν χαθεί, εμείς έχουμε την ευθύνη. Αν χαθεί, εμείς χανόμαστε. 

Διδασκαλία δεν υπάρχει, δεν υπάρχει Λυτρωτής που ν΄ ανοίξει δρόμο. Δρόμος ν΄ ανοιχτεί δεν υπάρχει.

Καθένας, ανεβαίνοντας απάνω από τη δική του κεφαλή, ξεφεύγει από το μικρό, όλο απορίες μυαλό του.

Νίκου Καζαντζάκη, Ασκητική

Ο έρωτας της ζωής σου θα έρθει μετά το μεγαλύτερο λάθος σου

Γνωρίζω τον πόνο σου. Ξέρω πόσο πολύ πονά η ψυχή σου. Είναι δύσκολο να ξεπεράσεις έναν χωρισμό. Πρόκειται για δύσκολες απώλειες. Και μερικές φορές μας οδηγούν σε μια συναισθηματική άβυσσο τόσο βαθιά που δεν ξέρουμε πώς να ξεχωρίσουμε την πραγματικότητα από τους φόβους μας.

Ξέρω ότι σου συνέβη αυτό. Ερωτεύτηκες κάποιον/α. Απογύμνωσες την ψυχή σου και του έδωσες το κλειδί για τα πιο βαθιά και σκοτεινά μυστικά σου. Επένδυσες τον εαυτό σου σε αυτή τη σχέση. Έδωσες την καρδιά σου ελπίζοντας πως και ο άλλος θα σε αγαπήσει με τον ίδιο τρόπο.

Γνώριζες πως η δική σου αγάπη ήταν δυνατότερη. Αλλά επέλεξες να πιστέψεις. Επειδή έτσι είσαι. Σκέφτηκες πως θα έβλεπε πόσο αγνή είναι η αγάπη σου και αμέσως θα σου φερόταν καλύτερα.

Δυστυχώς έκανες λάθος. Δεν ήταν το άτομο που νόμιζες. Δεν ήταν η ιδανική εικόνα που είχες στο μυαλό σου. Δεν άξιζε την αγάπη σου. Είναι απλό. Απλώς ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε να αφιερώσει χρόνο για σένα. Ποτέ δεν νοιάστηκε για τα συναισθήματα σου. Ποτέ δεν είδε ένα μέλλον μαζί σου.

Οπότε, απέτυχες να αναγνωρίσεις αυτά τα σημάδια στην πορεία και έπεσες στην παγίδα.

Έδωσες όλα όσα είχες ελπίζοντας μέσα σου πως νοιάζεται για σένα. Και δυστυχώς, κατέληξες να πληρώσεις το τίμημα.

Αλλά άκουσε με προσεκτικά. Το γεγονός ότι νιώθεις πως έχεις χαθεί τώρα και δεν μπορείς να δεις το φως στο τέλος του σκοτεινού τούνελ δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ελπίδα για σένα.

Έχεις αγαπήσει και έχεις χάσει. Αυτό είναι ίσως το πιο επώδυνο πράγμα που μπορεί να βιώσει κάποιος. Αλλά ζεις. Και αυτό σημαίνει κάτι. Σημαίνει ότι ανεξάρτητα από την απόγνωση που νιώθεις, υπάρχει πάντα μια μικρή σπίθα που καίει μέσα στην καρδιά σου. Μια μικρή αχτίδα φωτός που σε βοηθά να επιμείνεις.

Το γεγονός πως έχεις πληγωθεί δεν σημαίνει ότι δεν θα ζήσεις ξανά την αγάπη. Μην απελπίζεσαι. Ξέρεις τι λένε. Μετά την καταιγίδα έρχεται το ουράνιο τόξο. Ο έρωτας της ζωής σου θα έρθει μετά το μεγαλύτερο λάθος σου. Έτσι είναι. Απλώς χρειάζεται να έχεις πίστη. Το μέλλον σου επιφυλάσσει εκπληκτικά πράγματα. Δεν μπορείς να τα παρατήσεις τώρα.

Μια μέρα θα συναντήσεις την αγάπη της ζωής σου και κάθε ερώτημα που είχες θα απαντηθεί. Θα συνειδητοποιήσεις πώς είναι η πραγματική αγάπη και θα καταλάβεις γιατί τα πράγματα δεν λειτουργούσαν με κάποιους ανθρώπους. Όλα θα είναι ξεκάθαρα.

Αυτό το άτομο θα σε θεραπεύσει. Θα κάνει τα πάντα για να σε βοηθήσει να σηκωθείς και να γίνεις ο πραγματικός σου εαυτός. Θα κάνει υπομονή. Θα σε κατανοεί. Θα ερωτευτεί τις ατέλειες σου. Πιο σημαντικά, θα σου δείξει πως τα πάντα στην ζωή συμβαίνουν για κάποιον λόγο.

Η συγχώρεση δεν θα αλλάξει το παρελθόν σας, αλλά θα αλλάξει το μέλλον σας

Το σημερινό άρθρο είναι αφιερωμένο σε όλους τους ανθρώπους που είναι πολύ υπερήφανοι για να ανοίξουν μια πόρτα στη συγχώρεση και έχει γραφτεί με την ελπίδα ότι η ανάγνωση αυτών των λέξεων μπορεί να τους αλλάξει γνώμη. Γιατί η συγχώρεση δεν θα αλλάξει το παρελθόν, θα αλλάξει όμως το μέλλον σας.

Η συγχώρεση είναι ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία που διαθέτουμε και αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο των κοινωνικών μας σχέσεων.

Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής θα έχετε βρεθεί σε καταστάσεις στις οποίες σας ζητείται να συγχωρέσετε και δεν είναι πάντα εύκολο να συναινέσετε σε αυτό το αίτημα. Γιατί η συγχώρεση δεν είναι ποτέ εύκολη.

Οι περισσότεροι άνθρωποι αρνούνται να συγχωρέσουν, γιατί πιστεύουν πως είναι λάθος, θεωρούν ότι εάν συγχωρέσουν θα δώσουν δύναμη στον άλλο και αργά ή γρήγορα θα γίνουν οι ίδιοι θύματα.

Η συγχώρεση όμως δεν απαιτεί προσωπική ταπείνωση. Απαιτεί πληρότητα, αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση. Σημαίνει πως αντικρίζετε τα λάθη σας και τις αδυναμίες σας, έτσι ώστε να κατανοήσετε και τις αδυναμίες του άλλου. Η ικανότητα να συγχωρούμε εξαρτάται από το πόσο ειλικρινείς είμαστε με τον εαυτό μας. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι το κουράγιο κάποιου να είναι πιστός στις πεποιθήσεις του, αλλά το θάρρος να αλλάξει αυτές τις πεποιθήσεις.

Η συγχώρεση θεραπεύει τις πληγές, θεραπεύει την καρδιά, ανακουφίζει και απελευθερώνει. Είναι ο πιο εύκολος τρόπος να αναλάβετε τον έλεγχο μιας κατάστασης που δημιουργεί πόνο. Γιατί ο πόνος που προκαλείται από την απουσία της συγχώρεσης είναι μεγαλύτερος από αυτόν που μπορείτε να σκεφτείτε. Η συγχώρεση είναι το καλύτερο δώρο που μπορείτε να δώσετε στον εαυτό σας.

Είμαστε όλοι επιρρεπείς στο να βλάψουμε, να αγνοήσουμε ή να ταλαιπωρήσουμε με ή χωρίς πρόθεση. Οι ρυθμοί της ζωής είναι πολύ γρήγοροι και δεν γνωρίζουμε τι θα μας συμβεί αύριο.

Η συγχώρεση δεν θα αλλάξει το παρελθόν σας αλλά θα αλλάξει το μέλλον σας, δεν θα αλλάξει αυτό που συνέβη. Όμως σίγουρα θα κάνει το μέλλον σας καλύτερο, καθιστώντας σας πιο ευτυχισμένους και ήρεμους.

Να βρίσκεις πάντα χρόνο για τον εαυτό σου

Η καθημερινότητά σου τρέχει, η δουλειά σου, αυτά που υπάρχει ανάγκη να γίνουν, αυτά που χρειάζονται οι άλλοι από εσένα και στο τέλος της ημέρας νιώθεις μια ανελέητη εξάντληση και τελικά πέφτεις για ύπνο όπου θα ξυπνήσεις το επόμενο πρωί και θα επαναλάβεις το ίδιο μοτίβο.

Όμως μέρα με τη μέρα η κούραση θα μεγαλώνει, εσύ θα νιώθεις ολοένα και λιγότερο χαρούμενος και κάπου εκεί θα αναρωτηθείς το γιατί.

Βασικά ερωτήματα για τον εαυτό σου:

-Η δουλειά που έχω με καλύπτει σε όλα τα επίπεδα;
(σωματικό, πνευματικό, ψυχολογικό, δημιουργικό;) Aν όχι, γίνεται για κάποιον συγκεκριμένο λόγο; Αν ναι, πόσο καιρό χρειάζεται να γίνεται αυτό; Μήπως έχω ξεπεράσει το χρονικό όριο κι έτσι τώρα απλά μου δημιουργεί πρόβλημα;

-Έχω κάνει σωστές επιλογές στη ζωή μου; Kι αν ναι, τώρα οι επιλογές που κάνω, πως είναι;

-Είμαι ευγενικός απέναντι στη ζωή;

-Μήπως τρέχω περισσότερο για τα “πρέπει” και μένω ανικανοποίητος στα θέλω;

-Μήπως δεν διαχειρίζομαι σωστά τον χρόνο της ημέρας μου;

-Μήπως δεν ασχολούμαι όπως θα έπρεπε με τον εαυτό μου;

Για να νιώθω καλά ως μονάδα, έχω ανάγκη να μένω χαλαρός και άδειος από σκέψεις σε κάποιες φάσεις της μέρας μου, να με συγχωρώ και να πηγαίνω παρακάτω. Να αφήνω την κούραση της δουλειάς και των άλλων καθηκόντων μου και να αποφορτίζομαι. Όσο και να μην μας φτάνει ο χρόνος, δεν χρειάζονται πολλά!

Χρειάζεται μόνο να τα αφήσω όλα στην άκρη, να αγκαλιάσω εμένα, να ακούσω τι είναι αυτό ή αυτά που χρειάζομαι και να μην καταπιέζομαι γιατί στην πάροδο του χρόνου αυτό θα μου φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.

Πάρε μερικές αναπνοές. Για έξι δευτερόλεπτα αναπνοή για έξι δευτερόλεπτα εκπνοή. Έτσι ώστε να δοθεί το σήμα της ασφάλειας.

Χαλάρωσε, οραματίσου, πήγαινε όπου θέλεις με τα μάτια της φαντασίας σου.

Μίλησε με ανθρώπους που αγαπάς.

Εντόπισε τι είναι αυτό που σου λείπει και βάλτο ξανά στην ζωή σου, οποιαδήποτε στιγμή.

Ο εαυτός μας είναι ο ναός μας, είναι κάτι ιερό όπως και ο κάθε εαυτός, χωρίς αυτόν δεν θα υπήρχε το όλο. Νιώσε τον, άκουσε τον, αγάπησε τον, αγκάλιασε τον, φρόντισε τον, ελευθέρωσε τον. Ό,τι και να συμβαίνει γύρω σου, τα μάτια της φαντασίας σου πάντα είναι μέσα σου, αξιοποίησε τα και κράτα χαραγμένες μέσα σου τις πιο όμορφες διαδρομές!

Έμπνευση, εφαρμογή και διάδοση της τεχνολογίας στην κοινωνία

Η τεχνολογία αυτοτροφοδοτείται. Η τεχνολογία δημιουργεί πιο προωθημένη τεχνολογία, κι αυτό το διαπιστώνουμε αν ρίξουμε μια ματιά στην εξέλιξη των μεταρρυθμίσεων. Οι τεχνολογικές μεταρρυθμίσεις συντελούνται σε τρία στάδια, αλληλοσυνδεόμενα μέσα σε έναν αυτο-ενισχυόμενο κύκλο. Πρώτα έρχεται η δημιουργική, εφικτή έμπνευση. Δεύτερη, η πρακτική εφαρμογή της. Τρίτο, είναι το στάδιο της διάδοσής της στην κοινωνία.

Η διαδικασία ολοκληρώνεται, ο κύκλος κλείνει, όταν η εξάπλωση της τεχνολογίας που ενσωματώνει τη νέα ιδέα, με τη σειρά της, συμβάλλει στην παραγωγή νέων, δημιουργικών ιδεών. Σήμερα, υπάρχουν ασφαλείς ενδείξεις ότι ο χρόνος που παρεμβάλλεται ανάμεσα στα στάδια αυτού του κύκλου έχει συντομευτεί.

Συνεπώς, δεν είναι μια απλή αλήθεια ότι, όπως συχνά αναφέρεται, το 90% όλων των επιστημόνων που έζησαν στο παρελθόν είναι ακόμα ζωντανοί και νέες επιστημονικές εφευρέσεις επιτυγχάνονται καθημερινά. Αυτές οι νέες ιδέες υλοποιούνται πολύ ταχύτερα σήμερα απ’ ό,τι στο παρελθόν, καθώς ο χρόνος ανάμεσα στην αρχική σύλληψη και στην πρακτική χρήση έχει μειωθεί δραστικά. Πρόκειται για μια χτυπητή διαφορά ανάμεσα σε μας και τους προγόνους μας. Ο Απολλώνιος εκ Πέργης ανακάλυψε τις κωνικές τομές, αλλά χρειάστηκαν 2.000 χρόνια για να εφαρμοστούν στα προβλήματα μηχανικής. Πέρασαν, κυριολεκτικά, αιώνες, από την εποχή που ο Παράκελσος ανακάλυψε ότι ο αιθέρας μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σαν αναισθητικό, μέχρι την εποχή που άρχισε να χρησιμοποιείται γι’ αυτό το σκοπό.

Ακόμα και πιο πρόσφατα, υπάρχουν τα ίδια δείγματα καθυστέρησης. Το 1836 εφευρέθηκε μία μηχανή, που θέριζε, αλώνιζε, έδενε το άχυρο σε δεμάτια και έριχνε σπόρο σε σάκους. Αυτή η μηχανή βασιζόταν σε τεχνολογία τουλάχιστον είκοσι χρόνων παλαιότερη από εκείνης της εποχής. Εν τούτοις, αυτή η αλωνιστική μηχανή δε διοχετεύτηκε στην αγορά, παρά μόνο έναν αιώνα αργότερα, στη δεκαετία του ’30. Η πρώτη Αγγλική πατέντα γραφομηχανής κυκλοφόρησε το 1714, αλλά πέρασαν άλλα 150 χρόνια μέχρι οι γραφομηχανές να διατεθούν στο εμπόριο. Ένας ολόκληρος αιώνας μεσολάβησε από εποχή που ο Νίκολας Άπερτ ανακάλυψε τον τρόπο κονσερβοποίησης της τροφής, μέχρι η κονσερβοποίηση να καταστεί απαραίτητη στη βιομηχανία τροφίμων.

Σήμερα, τέτοιες καθυστερήσεις από την ιδέα μέχρι την υλοποίησή της είναι αδιανόητες. Κι αυτό δε σημαίνει ότι είμαστε πιο ανυπόμονοι ή λιγότερο νωθροί απ’τους προγόνους μας, αλλά ότι με την πάροδο του χρόνου έχουμε επινοήσει όλων των ειδών τα κοινωνικά εργαλεία για να επισπεύδουμε τις εξελίξεις. Έτσι, διαπιστώνουμε ότι ο χρόνος ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο στάδιο του μεταποιητικού κύκλου —ανάμεσα στην ιδέα και την εφαρμογή- έχει μειωθεί δραστικά. Ο Φρανκ Λυν, για παράδειγμα, μελετώντας είκοσι, μείζονος σημασίας, μεταρρυθμίσεις, όπως την ψύξη των τροφών, τα αντιβιοτικά, τα κλειστά κυκλώματα και το συνθετικό δέρμα, ανακάλυψε ότι από την αρχή αυτού του αιώνα, ο μέσος χρόνος που απαιτείται ώστε μια πολύ σημαντική εφεύρεση να πάρει χρήσιμη τεχνολογική μορφή, έχει μειωθεί κατά περισσότερο από 60%. Σήμερα, μια μεγάλη και επεκτεινόμενη βιομηχανία έρευνας και ανάπτυξης στοχεύει στην περαιτέρω μείωση αυτής της καθυστέρησης.

Αλλά αν απαιτείται λιγότερος χρόνος για να πλασαριστεί μια νέα ιδέα στην αγορά, απαιτείται επίσης λιγότερος χρόνος για να κατακτήσει την κοινωνία. Έτσι το μεσοδιάστημα ανάμεσα στο δεύτερο και το τρίτο στάδιο του κύκλου —ανάμεσα στην εφαρμογή και την εξάπλωση έχει, με τον ίδιο τρόπο, μειωθεί, και ο ρυθμός εξάπλωσης αυξάνεται με φανταστική ταχύτητα. Αυτό επιβεβαιώνεται από την ιστορία άφθονων συσκευών οικιακής χρήσης. Ο Ρόμπερτ Γιανγκ, στο Ερευνητικό Ινστιτούτο του Στράτφορντ, μελέτησε το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την πρώτη εμπορική εμφάνιση μιας νέας -ηλεκτρικής συσκευής, μέχρι η κατασκευαστική εταιρεία να αγγίξει το ανώτερο σημείο παραγωγικότητας ως προς το συγκεκριμένο προϊόν.

Ο Γιανγκ. διαπίστωσε ότι για ένα σύνολο συσκευών που παρουσιάστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν από το 1920 – συμπεριλαμβανομένης και της ηλεκτρικής σκούπας, της ηλεκτρικής κουζίνας και του ψυγείου— το μέσο χρονικό διάστημα από την παρουσίαση μέχρι τη μέγιστη παραγωγή ήταν τριάντα τέσσερα χρόνια. Αλλά για ένα άλλο σύνολο, αποτελούμενο από την ηλεκτρική φριτέζα, την τηλεόραση και τον συνδυασμό πλυντηρίου-στεγνωτηρίου, που παρουσιάστηκε κατά την περίοδο 1939-1959, το χρονικό διάστημα ήταν μόνο οκτώ χρόνια. Η καθυστέρηση είχε μειωθεί περισσότερο από 76%. «Το μεταπολεμικό σύνολο συσκευών», δήλωσε ο Γιανγκ, «κατέδειξε χαρακτηριστικά τη ραγδαία επιταχυνόμενη φύση των σταδίων του σύγχρονου κύκλου».

Ο αυξανόμενος ρυθμός της εφεύρεσης, αξιοποίησης και εξάπλωσης με τη σειρά του, επιταχύνει το σύνολο του κύκλο , ακόμη περισσότερο. Διότι οι νέες μηχανές ή τεχνικές δεν απλώς ένα προϊόν, αλλά μια πηγή νέων, δημιουργικών ιδεών.

Κάθε καινούρια μηχανή ή τεχνική μεταβάλλει, κατά μία έννοια όλες τις υπάρχουσες μηχανές και τεχνικές, επιτρέποντάς μας να τις ενοποιήσουμε μέσα από νέους συνδυασμούς. Ο αριθμός των πιθανών συνδυασμών αυξάνεται γεωμετρικά καθώς ο αριθμός των νέων μηχανών ή μεθόδων αυξάνεται αριθμητικά. Πράγματι, ο κάθε νέος συνδυασμός μπορεί να θεωρηθεί σαν μία νέα υπερ-μηχανή.

Ο υπολογιστής, για παράδειγμα, συνέβαλε στην επιτυχία μιας υψηλού επιπέδου προσπάθειας σε σχέση με το διάστημα. Συνδεδεμένος με συσκευές αντίληψης, με εξοπλισμό επικοινωνιών και πηγές ενέργειας, ο υπολογιστής έγινε τμήμα ενός σχηματισμού που σαν συλλογική μορφή απετέλεσε μια μοναδική νέα υπερ-μηχανή —μια μηχανή που εισβάλλει στο πέραν του ηλιακού συστήματος διάστημα και το εξερευνά. Αλλά μηχανές ή μέθοδοι που προορίζονται να συνδυαστούν με νέους τρόπους, πρέπει να τροποποιηθούν, να προσαρμοστούν, να βελτιωθούν ή, διαφορετικά, να αντικατασταθούν. Κατ ’ αυτόν τον τρόπο, αυτή ακριβώς η προσπάθεια να ενσωματώσουμε τις μηχανές σε υπερ-μηχανές, μας υποχρεώνει να προχωρήσουμε σε ακόμη πιο προωθημένες τεχνολογικές μεταρρυθμίσεις.

Επιπλέον, έχει ζωτική σημασία να κατανοήσουμε ότι η τεχνολογική μεταρρύθμιση δε συνδυάζει και δεν ανασυνθέτει απλώς μηχανές και τεχνικές. Σημαντικές νέες μηχανές —κάνουν πολύ περισσότερα από το να προτείνουν ή να επιβάλλουν αλλαγές σε άλλες μηχανές— προβάλλουν πρωτότυπες λύσεις στα κοινωνικά, φιλοσοφικά, ακόμη και προσωπικά προβλήματα. Μεταλλάσσουν το συνολικό πνευματικό περιβάλλον του ανθρώπου —τον τρόπο που σκέφτεται και αντικρίζει τον κόσμο.

Όλοι διδασκόμαστε από το περιβάλλον μας, ανιχνεύοντάς το συνεχώς —αν και κάπως ασυνείδητα— προκειμένου να υιοθετήσουμε κάποια πρότυποι. Αυτά τα πρότυπα δεν είναι μόνο οι άλλοι άνθρωποι. Είναι, ολοένα και περισσότερο, οι μηχανές. Με την παρουσία τους, ο άνθρωπος υπόκειται διακριτικά σε παράλληλες θεωρήσεις συγκεκριμένων κατευθύνσεων. Έχει παρατηρηθεί, για παράδειγμα, ότι το σύμπαν εμφανίστηκε πριν τη Νευτωνική κοσμική εικόνα, σαν ένας μεγάλος, ομοιάζων με ρολόι μηχανισμός, μια φιλοσοφική αντίληψη που είχε τον απώτατο αντίκτυπο της στην πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου. Από αυτήν την εικόνα του σύμπαντος σαν ένα μεγάλο ρολόι, εμφανίστηκαν και οι ιδέες για την αιτία και το αποτέλεσμα, καθώς και για τη σπουδαιότητα των εξωτερικών έναντι των εσωτερικών ερεθισμάτων, τα οποία διαμορφώνουν την καθημερινή συμπεριφορά όλων μας σήμερα. Το ρολόι επηρέασε επίσης και την αντίληψή μας για το χρόνο, έτσι ώστε η θεώρηση ότι η ημέρα υποδιαιρείται σε είκοσι τέσσερα ίσα μέρη των εξήντα λεπτών το καθένα, έχει γίνει, στην κυριολεξία, ένα κομμάτι από μας.

Πρόσφατα, ο κομπιούτερ συνέτεινε σ’ έναν καταιγισμό ανανεωμένων ιδεών για τον άνθρωπο, σαν ένα τμήμα σε αλληλεπίδραση με μεγαλύτερα συστήματα, για την ψυχολογία του, τον τρόπο που μαθαίνει, που θυμάται, που αποφασίζει. Στην ουσία, κάθε πνευματική διεργασία, από την πολιτική επιστήμη μέχρι την ψυχολογία τη; οικογένειας, έχει κατακλυστεί από ένα κύμα υποθέσεων, που διακρίνονται από φαντασία και που ενεργοποιούνται απ’ την εφεύρεση και εξάπλωση του υπολογιστή, του οποίου η επίδραση ακόμη δεν έχει φανεί. Κι έτσι, ο μεταρρυθμιστικός κύκλος, αυτοτροφοδοτούμενος, επιταχύνεται.

Ωστόσο, εάν η τεχνολογία πρόκειται να θεωρηθεί σαν μία κινητήρια δύναμη, ένας ισχυρός επιταχυντής, τότε η γνώση πρέπει να θεωρηθεί σαν το καύσιμό του. Οπότε φτάνουμε στην ουσία της επιταχυντικής διαδικασίας στην κοινωνία, καθώς ο κινητήρας τροφοδοτείται καθημερινά με ολοένα και πιο πλούσια καύσιμα.

Σοφός είναι ο άνθρωπος που, αντί να θρηνεί για όσα δεν έχει, χαίρεται για όσα έχει

Η ανθρώπινη κοινωνία είναι μια «κατά συνθήκη», μια «κατ’ ανάγκη» κοινωνία. 

Δεν έχει τη συνεκτική δομή της κοινότητας των μυρμηγκιών ή των μελισσών, όπου όλα τα έντομα είναι συμπληρωματικά και οι ρόλοι αυστηρά καθορισμένοι και δεν αλλάζουν στη διάρκεια της ζωής.

Η δική μας κοινωνία είναι χαλαρή, ανομοιογενής και ετερόκλητη, την αποτελούν διάφορες κοινωνικές, φυλετικές και θρησκευτικές ομάδες, καθώς και διάφορα υποσύνολα (οικογένεια, δήμος, χώρα). 

Στην ουσία πρόκειται για ένα συνονθύλευμα από υποκοινωνίες στις οποίες τα μεμονωμένα άτομα συμβιώνουν με σκοπό το όφελος από τη σχέση μεταξύ τους, διατηρώντας την τάση να δημιουργούν το καθένα χωριστά έναν δικό του κόσμο. 

Επειδή η ανθρώπινη κοινωνία είναι συναγωνιστική και συγχρόνως ανταγωνιστική, η απληστία αποτελεί έναν πειρασμό, μια συμπεριφορά στην οποία είμαστε επιρρεπείς, ιδιαίτερα στις χώρες όπου υπάρχει αφθονία προϊόντων και ευκαιρίες κοινωνικής ανόδου.

Λέει η Ιρλανδέζα τραγουδίστρια Σίνιντ Ο’ Κόννορ σ’ ένα τραγουδάκι που δίνει τον τίτλο στο δεύτερο άλμπουμ της: I don’t want what I haven’t got [Δεν θέλω ό,τι δεν έχω]. Αυτό είναι το κλειδί της ευτυχίας.

Ορατίου: Ωδές

Αποτέλεσμα εικόνας για θεοσ απολλωνασΤι ζητεί ο ποιητής από τον Απόλλωνα στον εγκαινιασμένο
ναό του; Τι παρακαλεί χύνοντας καινούργιο νάμα
από το αγγείο; Όχι τους εύφορους αγρούς
της πλούσιας Σαρδηνίας

ούτε τις ευτραφείς αγέλες της ζεστής Καλαβρίας
ούτε το Ινδικό χρυσάφι και το ελεφαντόδοντο
ούτε τους αγρούς που κατατρώγει με τα ήσυχα
νερά του ο σιωπηλός ποταμός Λείρις.

Ας κλαδεύουν με καληνό κλαδευτήρι το αμπέλι
όσοι τους το έδωσε η Τύχη και ο πλούσιος έμπορος
ας πίνει με χρυσά ποτήρια το κρασί που αντάλλαξε
με συριακό εμπόρευμα.

Προσφιλής είναι στους ίδιους τους θεούς, αφού
τρεις και τέσσερις φορές τον χρόνο επισκέπτεται
ατιμωρητί το Ατλαντικό πέλαγος. Έμενα τρέφουν
οι ελιές, τα ραδίκια και οι ευτελείς μολόχες.

Ω Λητώε, χάρισέ μου να απολαμβάνω
τα ευπόριστα υγιής και, σε ικετεύω, με ακέραιο
νου να μη διάγω άθλιο γήρας
ούτε να στερηθώ τη μουσική.

Ορατίου οι Ωδές

Νίτσε: Παρά τους κομπασμούς τους για τα πολλά που τάχα γνώριζαν

Ίσως ένας ανάλγητος δαίμονας δεν θα’ χε τίποτα περισσότερο να πει για τη λεγόμενη «παγκόσμια Ιστορία», την «αλήθεια», τη «δόξα», κι όλες τις μεγαλειώδεις μας αλληγορίες, πέρ’ από τούτα τα λόγια:

«Σε κάποιαν απόμερη γωνιά του Σύμπαντος που ξεχύθηκε αστραποβολώντας σε αναρίθμητα ηλιακά συστήματα, ήταν μια φορά κ’ έναν καιρό έν’ άστρο. Στο άστρο αυτό ζούσαν κάτι έξυπνα ζώα που μηχανεύτηκαν το γιγνώσκειν. Η πιο αλαζονική και πλανερή στιγμή της παγκόσμιας Ιστορίας – όμως μονάχα μια στιγμή! Μετά από λίγες εισπνοές-εκπνοές της Φύσης, το άστρο πάγωσε και τα έξυπνα ζώα έπρεπε να πεθάνουν. H ώρα είχε σίγουρα φτάσει: παρά τους κομπασμούς τους για τα πολλά που τάχα γνώριζαν, προς μεγάλη τους δυσαρέσκεια ανακάλυψαν πως όλα ήταν λάθος. Πέθαναν και χάθηκαν μαζί με την Αλήθεια. Αυτή ήταν η τύχη, λοιπόν, των απεγνωσμένων εκείνων ζώων, που είχαν επινοήσει το γιγνώσκειν».

Τούτος κι ο κλήρος του ανθρώπου -αν ήταν πράγματι κάτι περισσότερο από ένα ζώο με κάποιαν έφεση για γνώση… H Αλήθεια θα τον έσπρωχνε στην απόγνωση, στο μηδέν – θα του ‘δείχνε πώς είν’ αιώνια καταδικασμένος στη Μη Αλήθεια, η Αλήθεια… Όμως ο άνθρωπος θέλει να πιστεύει σε μια προσιτή Αλήθεια, σε μια κοντινή του Ψευδαίσθηση που του εμπνέει απόλυτη εμπιστοσύνη. Μήπως δε ζει τάχα χάρη σε μια διαρκή αυταπάτη; Μήπως δεν του αποκρύπτει τάχα η Φύση τα περισσότερα – ίσα-ίσα τα πιο κοντινά του, λόγου χάρη, το ίδιο του το σώμα, που διαθέτει μόνο μια γητεύτρα «συνείδηση»; Σ’ αυτή τη συνείδηση κλείστηκε, κ’ η Φύση πέταξε μακριά το κλειδί. Ω, την ολέθρια περιέργεια του φιλοσόφου, να θέλει, σώνει και καλά, να βρει μια σχισμή στο κελί της συνείδησής του, να δει έστω μια φορά τι υπάρχει παραέξω! Ίσως να διαισθάνθηκε μετά, ότι ο άνθρωπος, ζώντας μες στην αδιαφορία της άγνοιάς του, δε στηρίζεται παρά πάνω σε αδηφάγες, άπληστες, βδελυρές, άσπλαχνες, δολοφονικές ροπές, κι ονειροπολεί, ούτως ειπείν, πάνω στη ράχη ενός τίγρη…

Έχει μεγάλη σημασία να μάθουμε ότι ζήσαν, κάποτε τέτοιοι άνθρωποι. Η ροπή για γνώση μοιάζει απ’ τη φύση της ανικανοποίητη αλλ’ ούτε και ικανοποιεί· ποιος, λοιπόν, θα πίστευε -παρεκτός κι αν τον έχει ειδοποιήσει σχετικώς η Ιστορία – πως υπήρξε άνθρωπος σαν τον σοφό Ηράκλειτο, τόσο αυτοκρατορικά μεγαλοπρεπής και μεγαλόφρων, με την απόλυτη βεβαιότητα ότι αυτός είναι ο εκλεκτός μνηστήρας της Αλήθειας! Τέτοιοι άνθρωποι ζουν στο δικό τούς ηλιακό σύστημα, και μόνον εκεί πρέπει κανείς να τους γυρέψει. Ένας Πυθαγόρας ή ένας Εμπεδοκλής έδειχναν υπέρ-ανθρώπινο σεβασμό προς τον εαυτό τους, ένα δέος σχεδόν θρησκευτικό· όμως, εξαιτίας της πίστης τους στη μετεμψύχωση και την ενότητα όλων των εμβίων, τους κατέκλυζε συμπόνια – τους τραβούσε, σα χαλκάς, ξανά πίσω, στους άλλους ανθρώπους, για τη σωτηρία τους. Όσο για τη μοναξιά του Εφέσιου αναχωρητή του ναού της Αρτέμιδος, μονάχα στα όρη της πιο άγριας ερημιάς,παραλυμένος άπ’ την παγωνιά, μπορεί κανείς κάπως να τη νοιώσει. Αυτός δεν εκπέμπει τη θέρμη καμμιάς συμπόνιας, καμμιάς λαχτάρας να «βοηθήσει» και να «σώσει»: μοιάζει μ’ άστρο χωρίς ατμόσφαιρα. Το μάτι του γυρνάει, φλεγόμενο, προς τα μέσα, θωρώντας σβησμένο και παγερό, σαν ψεύτικο, τον έξω κόσμο. Ολόγυρά του, στο φρούριο της περηφάνιας του, σκάνε τα κύματα της πλάνης και της παραζάλης· αηδιασμένος αποστρέφει το πρόσωπο… Βέβαια, ένα τέτοιο τραγικό προσωπείο το αποφεύγουν οι «ευαίσθητες» ψυχές· τούτη η μορφή θα ταίριαζε μάλλον ανάμεσα σ’ αγάλματα θεών, σε κάποιο απόμακρο Ιερό ψυχρής, μεγαλόπρεπης αρχιτεκτονικής…

Ανάμεσα σ’ ανθρώπους, τώρα, ως άνθρωπος, ο Ηράκλειτος: απίστευτος! Σαν τον είδαν, λέει, να μελετά το θορυβώδες παιγνίδι των παιδιών, στοχάζονταν ό,τι ποτέ δε στοχάστηκε θνητός εξ αφορμής τέτοιου θεάματος: το παιγνίδι τού Μεγάλου Παιδιού-Κόσμου, του Δία, που γελώντας αιώνια χτίζει και γκρεμίζει κόσμους. Δε χρειαζόταν τους ανθρώπους – ούτε κ’ η γνώση του εξαρτιόταν από δαύτους· όσα θα μάθαινε τάχα από άλλους η όσα ερευνούσαν παλιότεροι σοφοί, που ‘ξεραν να ρωτούν και να μαθαίνουν, τον άφηναν αδιάφορο. «Tοv εαυτό μου γύρεψα κ’ ερεύνησα», είπε χρησιμοποιώντας μια λέξη – κλειδί για τη νοηματική διερεύνηση ενός χρησμού: σα να ‘ταν αυτός ο απόλυτος τηρητής κ’ εκτελεστής της περίφημης δελφικής ρήσης «γνώθι σαυτόν» – και κανείς άλλος!..

Οι φιλόσοφοι χρειάζονται πάνω απ’ όλα: ελευθερία από καταναγκασμούς, οχλήσεις, θορύβους, από κάθε λογής πάρε–δώσε, καθήκοντα, έγνιες: χρειάζονται διαύγεια· σκέψεις που να χορεύουν, να πηδάν, να πετάνε· αέρα καθαρό, ελαφρύ, ελεύθερο, ξηρό, όπως είν’ ο αέρας στα ψηλά, εκεί που κάθε ζωντανό πλάσμα γίνεται πνενματικότερο κι αποκτάει φτερά· ηρεμία σ’ όλα τα υπόγεια· όλα τα σκυλιά όμορφα–όμορφα με τις αλυσίδες τους· κανένα εχθρικό γάβγισμα, καμμιά «σκυλίσια» μνησικακία κανένα σκουλήκι πληγωμένης φιλοδοξίας να κατατρώει τα σωθικά· διακριτικά και υπάκουα σπλάχνα, εργατικά σα μυλόπετρες, αλλά σ’ απόσταση· η καρδιά να ‘ναι ξένη, στην αντί πέρα κιόλας όχθη, στο μέλλον, στο μετά θάνατον… το ασκητικό ιδεώδες στην πιο χαρούμενη μορφή του!..

Την έρημο όπου αποτραβιούνται και αυτοσυγκεντρώνονται τα ρωμαλέα, τ’ ανεξάρτητα πνεύματα.. – α, πόσο διαφορετική τη φαντάζονται οι μορφωμένοι κ’ οι τσαρλατάνοι τού πνεύματος! Πάει καιρός που δε μπορούν ούτε δευτερόλεπτο να ζήσουν εκεί! δεν τούς είναι πια αρκετά ρομαντική, συριακή, θεατρινίστικη, μόλο που έχει και παραέχει καμήλες! – μα ως εδώ η ομοιότητα… «Έρημος» εν προκειμένω είν’ ίσως μια θεληματική σκοτεινιά· ένας παραμερισμός μπροστά στον εαυτό· συστολή μπροστά σε θορύβους, εκδηλώσεις λατρείας, εφημερίδες, επιρροές ένα μικροεπάγγελμα, μια καθημερινή ρουτίνα, κάτι που περισσότερα κρύβει παρά φανερώνει· συναναστροφή με άκακα χαρούμενα ζώα και πουλιά, που η όψη τους αναζωογονεί· ένα βουνό για συντροφιά, διόλου νεκρή συντροφιά, με μάτια (παναπεί: λίμνες)· ως κ’ ένα δωμάτιο σε πολυσύχναστο πανδοχείο, όπου μπορεί κανείς να περνά απαρατήρητος και να κουβεντιάζει ατιμώρητα με τον καθένα,.. αυτά είν’ «έρημος»: ώ, κ είν’ αρκετά έρημη, πιστέψτε με! Βέβαια, να κ’ η περίπτωση του Ηρακλείτου, που αποτραβήχτηχε στις ελεύθερες εκτάσεις και στα περιστύλια του τεράστιου ναού της ‘Αρτέμιδας: τούτη η «έρημος» ήταν, οπωσδήποτε, πιο άξια — τ’ ομολογώ! Γιατί να μην υπάρχουν και για μας τέτοιοι ναοί; (…Χμ, ίσως και να υπάρχουν. Να μου έρχεται τώρα δα στο νου το ωραιότερο δωμάτιο εργασίας που είχα ποτέ, στην Piazza di san Marco, άνοιξη, δέκα με δώδεκα το πρωί…) Ωστόσο, κι o Ηράκλειτος απέφευγε αυτό που εμείς αποφεύγουμε σήμερα: το θόρυβο και τη φλυαρία των Εφεσίων, όλη τη βρομερή πραμάτεια τού «σήμερα»,.. γιατί εμείς οι φιλόσοφοι χρειαζόμαστε πάνω απ όλα μια συγκεκριμένη ησυχία: χρειαζόμαστε ανάπαυση απ’ το «σήμερα».

Φρ. Νίτσε, ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ

ΝΙΤΣΕ: Είναι απόλυτα αναγκαίο να αγαπάει κανείς τον εαυτό του, με υγιή αγάπη, για να μπορεί να τον υπομένει και να μην περιπλανιέτα

Είναι απόλυτα αναγκαίο να αγαπάει κανείς τον εαυτό του, με υγιή αγάπη, για να μπορεί να τον υπομένει και να μην περιπλανιέται.

Ζήσε για σένα, όχι για τον κόσμο. Τα άτομα που δεν ξέρουν να αγαπούν τον εαυτό τους αναζητούν μονίμως την επιβεβαίωση στους άλλους και υποφέρουν στην ιδέα της απόρριψης . Για να σπάσουμε την εθιστική αυτή δυναμική, πρέπει να αποδεχτούμε ότι δε γίνεται να τους ικανοποιήσουμε όλους.

Απόφευγε τις συγκρίσεις. Είναι μια σημαντική πηγή δυστυχίας. Πολλοί άνθρωποι έχουν ιδιότητες και προτερήματα που λείπουν από εσένα, όμως κι εσύ έχεις αρετές που λείπουν από τους άλλους. Πάψε να κοιτάζεις πλάι, δεξιά κι αριστερά, και χάραξε ίσια μπροστά τη μοίρα σου

Μην αναζητάς την τελειότητα. Μην την αναζητάς ούτε στους άλλους ούτε στον εαυτό σου, γιατί η τελειότητα δεν υπάρχει. Αυτό που όντως υπάρχει είναι ένα απέραντο περιθώριο για βελτίωση.

Συγχώρα στον εαυτό σου τα λάθη. Ειδικά τα λάθη του παρελθόντος, αφού πια δεν γίνεται να αλλάξουν ούτε έχουν κάποια χρησιμότητα. Απλώς μάθε από αυτά, ώστε να μην τα επαναλάβεις.

Σταμάτα να αναλύεις. Αντί να κοιτάς τι πήγε άσχημα, είναι πολύ καλύτερα να ενεργείς, αφού αυτό σου επιτρέπει να τελειοποιήσεις τις αρετές σου. Η κίνηση είναι ζωή και επομένως εξέλιξη.

FRIEDRICH NIETZSCHE

Οι άνθρωποι είναι αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι ανάλογα με τον τρόπο που ερμηνεύουν τις εμπειρίες που έχουν ζήσει

Ο Μάρτιν Σέλιγκμαν, ένας από τους πλέον εξέχοντες ψυχολόγους των Ηνωμένων Πολιτειών, εξηγεί ότι οι άνθρωποι είναι αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι ανάλογα με τον τρόπο που ερμηνεύουν τις εμπειρίες που έχουν ζήσει.. 

Ο αισιόδοξος θεωρεί ότι οι κακές στιγμές είναι πάντα παροδικές, ενώ, αντίθετα, οι στιγμές ευτυχίας είναι διαρκείς. Μια αποτυχία ή μια καταστροφή είναι μονοσήμαντες, ανεκδοτολογικού χαρακτήρα.

Για τον απαισιόδοξο προφανώς ισχύει το εντελώς αντίθετο και επενδύει σε αυτή την προοπτική.

Κατά τον Σέλιγκμαν, το επεξηγηματικό μας σύστημα – αυτό που αποφασίζει αν είμαστε αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι – έχει τρία συστατικά:

1. Διάρκεια : Αν οι κακές εμπειρίες προσλαμβάνονται σαν κάτι που θα κρατήσει αιώνια, βρισκόμαστε μπροστά σε μια απαισιόδοξη τάση. Ο άνθρωπος που λέει «δε θα το καταφέρω ποτέ» ή «όλοι με μισούν» μονιμοποιεί τις καταστάσεις αυτές.

2. Γενίκευση ή εξειδίκευση: Όταν πρόκειται για μια αρνητική εμπειρία, ο απαισιόδοξος τείνει να γενικεύει και ο αισιόδοξος να εξειδικεύει ( «όλα μού πάνε στραβά» / «αυτό μου βγήκε άσχημα» ). Αντίθετα, όταν πρόκειται για μια θετική εμπειρία, συμβαίνει το αντίθετο: ο απαισιόδοξος τείνει να εξειδικεύει και ο αισιόδοξος να γενικεύει.

3. Εσωτερίκευση ή εξωτερίκευση: Οι απαισιόδοξοι συνήθως εσωτερικεύουν τις αρνητικές εμπειρίες με τη μορφή τραύματος, ενώ οι αισιόδοξοι τις εξωτερικεύουν, δηλαδή τις μοιράζονται με τους άλλους για να τις απαλύνουν και να τις μετριάσουν.

Αριστοτέλης: η καλή ζωή για τον άνθρωπο

Σε τι συνίσταται η καλή ή ευτυχισμένη ζωή για τον άνθρωπο; Πως μπορούμε, όμως, να ορίσουμε γενικά την καλή ζωή για τον άνθρωπο, όταν οι άνθρωποι φαντάζονται την ευτυχία με εντελώς διαφορετικούς τρόπους; Ο Αριστοτέλης επιχειρεί να παρακάμψει αυτή τη δυσκολία, πρώτον διατυπώνοντας έναν αδρομερή ορισμό της ανθρώπινης ευτυχίας, δεύτερον θεμελιώνοντας αυτόν τον ορισμό σε γνωρίσματα κοινά σε όλους τους ανθρώπους, και τρίτον αφήνοντας εντός του ορισμού κάποιο περιθώριο για διαφορετικές ατομικές ικανότητες.

Αποφασιστικής σημασίας για τον ορισμό της ανθρώπινης ευτυχίας είναι το λεγόμενο επιχείρημα του έργου, που απαντά σε διάφορες εκδοχές στο έργο του Αριστοτέλη (Ηθικά Ευδήμεια 1218b κ.ε., Ηθικά Νικομάχεια 1097b 22κ.ε., 1106a 15 κ.ε.). Η λέξη έργον δηλώνει τη συγκεκριμένη λειτουργία, αποστολή ή επίδοση κάποιου πράγματος. Η ποιότητα οποιουδήποτε πράγματος εξαρτάται από την ιδιαίτερη λειτουργία ή επίδοση του, όπως η ποιότητα του μαχαιριού καθορίζεται από την ικανότητα του να κόβει και η ποιότητα του ματιού από την ικανότητα του να βλέπει. Κάθε πράγμα βρίσκεται σε καλή κατάσταση, αν επιτελεί κατά τον καλύτερο τρόπο το ιδιαίτερο έργον του. Αν λοιπόν κάθε πράγμα έχει μια ιδιαίτερη επίδοση ή ικανότητα, πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να προσδιορίσουμε ένα παρόμοιο έργον και για τον άνθρωπο γενικά. Και εφόσον η καλή κατάσταση οποιουδήποτε πράγματος καθορίζεται από το έργον του, πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να προσδιορίσουμε με αυτόν τον τρόπο και για τον άνθρωπο την καλή ζωή, δηλαδή την ευδαιμονίαν του.

Σε τι συνίσταται η ιδιαίτερη ικανότητα του ανθρώπου; Ο Αριστοτέλης, για να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, ανατρέχει στις διάφορες ικανότητες της ανθρώπινης ψυχής. Πρώτα απ’ όλα ο άνθρωπος ή η ανθρώπινη ψυχή διαθέτει της ζωτικής σημασίας ικανότητες της διατροφής και της ανάπτυξης. Συνιστούν, άραγε, αυτές την ιδιαίτερη επίδοση του ανθρώπου, το έργον του; Όχι, γιατί τις προαναφερθείσες ικανότητες διαθέτουν και όλα τα υπόλοιπα έμβια όντα και φυτά. Τι συμβαίνει όμως με τις αισθήσεις; Ούτε οι αισθήσεις συνιστούν την ιδιαίτερη επίδοση του ανθρώπου, διότι απαντούν και στα υπόλοιπα έμβια όντα. Άρα απομένει μόνο μια ικανότητα: η ικανότητα του ανθρώπου να σκέφτεται και να στοχάζεται, η λογική του (λόγος).

Στην ανθρώπινη ψυχή υπάρχουν δύο τμήματα ή λειτουργίες που σχετίζονται με τη λογική. Αφενός υπάρχει ένα τμήμα που είναι το ίδιο έλλογο, δηλαδή διαθέτει λογική. Πρόκειται για την ανώτερη ψυχική δύναμη, καθώς προσπαθεί να ελέγχει κατά το δυνατόν τις παρορμήσεις των υπόλοιπων τμημάτων της ψυχής. Αφετέρου υπάρχει ακόμη ένα τμήμα το οποίο, χωρίς να είναι το ίδιο έλλογο, είναι σε θέση να ακούει τη λογική και να υπακούει σε αυτήν. Πρόκειται προφανώς για το τμήμα της ψυχής που είναι αρμόδιο για τα συναισθήματα και για ορισμένες άλογες επιθυμίες. Αυτό το τμήμα «υπακούει» στο έλλογο τμήμα της ψυχής, στον βαθμό που ανακαλεί τις παρορμήσεις του σύμφωνα με τις «επιταγές» της λογικής. Ιδιαιτερότητα, λοιπόν, του ανθρώπου αποτελεί η λογική του ικανότητα, που εκδηλώνεται με δύο διαφορετικούς τρόπους: ο άνθρωπος διαθέτει, πρώτον, λογική και δεύτερον, συναισθήματα και επιθυμίες που καθοδηγούνται από τη λογική.

Η διαπίστωση ότι ο άνθρωπος είναι το μοναδικό πλάσμα που διαθέτει λογική είναι ορθή αλλά όχι αρκετά ακριβής, γιατί το να τη διαθέτει μόνο διαφέρει πολύ από το να τη χρησιμοποιεί. Ο Αριστοτέλης εξελίσσει αυτή τη διαφοροποίηση στη γνωστή διάκριση μεταξύ δυνατότητας (δύναμις) και πραγματικότητας, ενεργητικότητας (ενέργεια). Επειδή ο άνθρωπος διαθέτει λογική και κατά τη διάρκεια του ύπνου του, αλλά δεν τη χρησιμοποιεί, στο επιχείρημα του έργου τονίζεται η πραγματική άσκηση της λογικής δύναμης σε αντιδιαστολή προς την απλή κατοχή της: Άρα, το ζητούμενο έργον του ανθρώπου είναι η ενέργεια του έλλογου τμήματος της ψυχής, καθώς και εκείνου που ακούει τη λογική.

Κάθε ενέργεια μπορεί να επιτελείται με καλό ή κακό τρόπο. Η καλή κατάσταση ενός πράγματος είναι δεδομένη αν η ιδιαίτερη ενέργεια του επιτελείται με καλό τρόπο. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούν τη λέξη αρετή για να δηλώσουν αυτή την εξαιρετικότητα ενός οποιουδήποτε πράγματος, αλλά ταυτόχρονα και την αρετή ή τις αρετές με την έννοια της ανδρείας, της σύνεσης κοκ. Ένας κιθαρωδός, για παράδειγμα επιτυγχάνει την αρετήν του κιθαρωδού, όταν επιτελεί σωστά το ιδιαίτερο έργο του, το παίξιμο της κιθάρας. Αντίστοιχα η αρετή του ανθρώπου ως ανθρώπου μπορεί να περιγραφεί ως επιτέλεση του οικείου έργου του, δηλαδή της έλλογης δραστηριότητας της ψυχής, όχι με έναν οποιονδήποτε αλλά με τον καλύτερο τρόπο.

Τελικά χαρακτηρίζουμε τη ζωή «ευτυχισμένη» ή «καλή», όχι βάσει των χρονικά περιορισμένων επεισοδίων της ή ενός πρόσκαιρου αισθήματος ευτυχίας αλλά βάσει του συνόλου της. Κατά συνέπεια, στα προαναφερθέντα γνωρίσματα πρέπει να προστεθεί το κριτήριο της σταθερότητας: Η δραστηριότητα του έλλογου τμήματος της ψυχής που επιτελείται σύμφωνα με την αρετήν οφείλει να είναι σταθερή και να χαρακτηρίζει ολόκληρο τον βίο (Ηθικά Νικομάχεια 1098a 18κ.ε.).

Έτσι εισάγονται όλοι οι παράγοντες τους οποίους χρειάζεται ο Αριστοτέλης για τον καθορισμό της ανθρώπινης ευτυχίας: «Το αγαθό για τον άνθρωπο είναι η δραστηριότητα (ενέργεια) της ψυχής σύμφωνα με την εξαιρετικότητα της (αρετή) ή, αν υπάρχουν πολλά είδη εξαιρετικότητας (αρετής), σύμφωνα με την καλύτερη και τελειότερη – και αυτό καθ’ όλη την διάρκεια του βίου του» (Ηθικά Νικομάχεια 1098a 16κ.ε.). Η αναφορά σε ένα τελειότερο είδος αρετής σχετίζεται προφανώς με το τμήμα της ψυχής που διαθέτει το ίδιο λογική. Η αμφισημία της λέξης αρετή, που δηλώνει αφενός την «εξαιρετικότητα», την «αρίστη κατάσταση» και αφετέρου την «αρετή», είναι ηθελημένη. Αν τα έλλογα τμήματα της ψυχής ενεργούν εξαιρετικά, τότε ο άνθρωπος διαθέτει αρετήν, πράγμα που σημαίνει ταυτόχρονα ότι διαθέτει αρετή ή αρετές.

ΑΡΡΙΑΝΟΣ - Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (1.19.5-1.20.1)

[1.19.5] Ἀλέξανδρος δὲ ἐχομένης ἤδη τῆς πόλεως ἐπὶ τοὺς ἐς τὴν νῆσον καταπεφευγότας ἐπέπλει αὐτός, κλίμακας φέρειν ἐπὶ τὰς πρώρας τῶν τριήρων κελεύσας, ὡς κατὰ τὰ ἀπότομα τῆς νήσου, καθάπερ πρὸς τεῖχος, ἐκ τῶν νεῶν τὴν ἀπόβασιν ποιησόμενος. [1.19.6] ὡς δὲ διακινδυνεύειν ἐθέλοντας τοὺς ἐν τῇ νήσῳ ἑώρα, οἶκτος λαμβάνει αὐτὸν τῶν ἀνδρῶν, ὅτι γενναῖοί τε καὶ πιστοὶ αὐτῷ ἐφαίνοντο, καὶ σπένδεται πρὸς αὐτοὺς ἐπὶ τῷδε ὡς αὑτῷ ξυστρατεύειν· ἦσαν δὲ οὗτοι μισθοφόροι Ἕλληνες ἐς τριακοσίους. αὐτοὺς δὲ Μιλησίους, ὅσοι μὴ ἐν τῇ καταλήψει τῆς πόλεως ἔπεσον, ἀφῆκεν καὶ ἐλευθέρους εἶναι ἔδωκεν.
[1.19.7] Οἱ δὲ βάρβαροι ἀπὸ τῆς Μυκάλης ὁρμώμενοι τὰς μὲν ἡμέρας ἐπέπλεον τῷ Ἑλληνικῷ ναυτικῷ, προκαλέσεσθαι ἐς ναυμαχίαν ἐλπίζοντες· τὰς δὲ νύκτας πρὸς τῇ Μυκάλῃ οὐκ ἐν καλῷ ὡρμίζοντο, ὅτι ὑδρεύεσθαι ἀπὸ τοῦ Μαιάνδρου ποταμοῦ τῶν ἐκβολῶν διὰ μακροῦ ἠναγκάζοντο. [1.19.8] Ἀλέξανδρος δὲ ταῖς μὲν ναυσὶ τὸν λιμένα ἐφύλαττε τῶν Μιλησίων, ὡς μὴ βιάσαιντο οἱ βάρβαροι τὸν ἔσπλουν, ἐκπέμπει δ᾽ ἐς τὴν Μυκάλην Φιλώταν, ἄγοντα τούς τε ἱππέας καὶ τῶν πεζῶν τάξεις τρεῖς, παραγγείλας εἴργειν τῆς ἀποβάσεως τοὺς ἀπὸ τῶν νεῶν. οἱ δέ, ὕδατός τε σπάνει καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων οὐδὲν ἄλλο ὅτι μὴ πολιορκούμενοι ἐν ταῖς ναυσίν, ἐς Σάμον ἀπέπλευσαν. ἐκεῖθεν δὲ ἐπισιτισάμενοι αὖθις ἐπέπλεον τῇ Μιλήτῳ· [1.19.9] καὶ τὰς μὲν πολλὰς τῶν νεῶν πρὸ τοῦ λιμένος ἐν μετεώρῳ παρέταξαν, εἴ πῃ ἐκκαλέσαιντο ἐς τὸ πέλαγος τοὺς Μακεδόνας, πέντε δὲ αὐτῶν εἰσέπλευσαν ἐς τὸν μεταξὺ τῆς τε Λάδης νήσου καὶ τοῦ στρατοπέδου λιμένα, ἐλπίσαντες κενὰς καταλήψεσθαι τὰς Ἀλεξάνδρου ναῦς, ὅτι τοὺς ναύτας ἀποσκεδάννυσθαι τὸ πολὺ ἀπὸ τῶν νεῶν τοὺς μὲν ἐπὶ φρυγανισμῷ, τοὺς δὲ ἐπὶ ξυγκομιδῇ τῶν ἐπιτηδείων, τοὺς δὲ καὶ ἐς προνομὰς ταττομένους, πεπυσμένοι ἦσαν. [1.19.10] ἀλλὰ μέρος μέν τι ἀπῆν τῶν ναυτῶν, ἐκ δὲ τῶν παρόντων ξυμπληρώσας Ἀλέξανδρος δέκα ναῦς, ὡς προσπλεούσας τὰς πέντε τῶν Περσῶν κατεῖδε, πέμπει ἐπ᾽ αὐτὰς κατὰ σπουδήν, ἐμβάλλειν ἀντιπρώρους κελεύσας. οἱ δὲ ἐν ταῖς πέντε ναυσὶ τῶν Περσῶν, ὡς παρ᾽ ἐλπίδα ἀναγομένους τοὺς Μακεδόνας ἐπὶ σφᾶς εἶδον, ὑποστρέψαντες ἐκ πολλοῦ ἔφευγον πρὸς τὸ ἄλλο ναυτικόν. [1.19.11] καὶ ἡ μὲν Ἰασσέων ναῦς ἁλίσκεται αὐτοῖς ἀνδράσιν ἐν τῇ φυγῇ, οὐ ταχυναυτοῦσα· αἱ δὲ τέσσαρες ἔφθασαν καταφυγεῖν ἐς τὰς οἰκείας τριήρεις. οὕτω μὲν δὴ ἀπέπλευσαν ἄπρακτοι ἐκ Μιλήτου οἱ Πέρσαι.
[1.20.1] Ἀλέξανδρος δὲ καταλῦσαι ἔγνω τὸ ναυτικὸν χρημάτων τε ἐν τῷ τότε ἀπορίᾳ καὶ ἅμα οὐκ ἀξιόμαχον ὁρῶν τὸ αὑτοῦ ναυτικὸν τῷ Περσικῷ, οὔκουν ἐθέλων οὐδὲ μέρει τινὶ τῆς στρατιᾶς κινδυνεύειν. ἄλλως τε ἐπενόει, κατέχων ἤδη τῷ πεζῷ τὴν Ἀσίαν, ὅτι οὔτε ναυτικοῦ ἔτι δέοιτο, τάς τε παραλίους πόλεις λαβὼν καταλύσει τὸ Περσῶν ναυτικόν, οὔτε ὁπόθεν τὰς ὑπηρεσίας συμπληρώσουσιν οὔτε ὅποι τῆς Ἀσίας προσέξουσιν ἔχοντας. καὶ τὸν ἀετὸν ταύτῃ συνέβαλλεν, ὅτι ἐσήμηνεν αὐτῷ ἐκ τῆς γῆς κρατήσειν τῶν νεῶν.

***
[1.19.5] Μετά την κατάληψη της Μιλήτου έπλευσε ο ίδιος ο Αλέξανδρος εναντίον εκείνων που είχαν καταφύγει στο νησί. Έδωσε διαταγή να τοποθετηθούν σκάλες στις πλώρες των πολεμικών του πλοίων, για να επιχειρήσει απόβαση από τα πλοία στα απόκρημνα μέρη του νησιού σαν να ήταν τείχη φρουρίου. [1.19.6] Όταν όμως είδε ότι αυτοί που κατέφυγαν στο νησί ήταν πρόθυμοι να πολεμήσουν ως το τέλος, τους λυπήθηκε, επειδή του φάνηκαν γενναίοι άνδρες και πιστοί, και συνθηκολόγησε μαζί τους με τον όρο να τον ακολουθήσουν στην εκστρατεία. Οι στρατιώτες αυτοί ήταν τριακόσιοι περίπου Έλληνες μισθοφόροι. Και τους ίδιους όμως τους Μιλησίους, όσοι δεν σκοτώθηκαν στην κατάληψη της πόλεως, τους συγχώρησε και τους επέτρεψε να ζουν ελεύθεροι.
[1.19.7] Οι βάρβαροι ωστόσο, χρησιμοποιώντας ως ορμητήριο τη Μυκάλη, έπλεαν τη μέρα εναντίον του ελληνικού στόλου με την ελπίδα ότι θα τον προκαλούσαν σε ναυμαχία· τη νύχτα όμως άραζαν κοντά στη Μυκάλη σε ακατάλληλο αγκυροβόλι, γιατί αναγκάζονταν να προμηθεύονται νερό από μακριά, από τις εκβολές του Μαίανδρου ποταμού. [1.19.8] Ο Αλέξανδρος λοιπόν φύλαγε με τα πλοία το λιμάνι των Μιλησίων, για να μην παραβιάσουν οι βάρβαροι την είσοδό του· έστειλε όμως τον Φιλώτα στη Μυκάλη με τους ιππείς και με τρία τάγματα πεζικού, με την εντολή να εμποδίζει τα πληρώματα του περσικού στόλου να βγαίνουν στη στεριά. Αυτοί, επειδή από έλλειψη νερού και άλλων αναγκαίων έμοιαζαν σχεδόν σαν πολιορκημένοι μέσα στα πλοία τους, απέπλευσαν για τη Σάμο. Προμηθεύτηκαν τρόφιμα από εκεί και έπλευσαν ξανά προς τη Μίλητο. [1.19.9] Τα περισσότερα πλοία τους τα παρέταξαν μπροστά στο λιμάνι στα ανοιχτά, μήπως και παρασύρουν προς το πέλαγος τους Μακεδόνες· πέντε όμως από αυτά μπήκαν στο λιμάνι που ήταν ανάμεσα στη νήσο Λάδη και στο μακεδονικό στρατόπεδο, με την προσδοκία ότι θα έβρισκαν άδεια τα πλοία του Αλεξάνδρου, επειδή είχαν πληροφορηθεί ότι τον περισσότερο καιρό οι ναύτες απομακρύνονταν από τα πλοία, άλλοι για φρύγανα, άλλοι για προμήθειες και άλλοι για επισιτισμό. [1.19.10] Έλειπαν πράγματι μερικοί ναύτες, αλλά με αυτούς που ήταν εκεί επάνδρωσε ο Αλέξανδρος δέκα πλοία του. Μόλις λοιπόν είδε τα πέντε περσικά πλοία να πλέουν προς το μέρος του, τα έστειλε με βιασύνη εναντίον τους, με την εντολή να επιτεθούν με τις πλώρες κατά μέτωπον και να τα βυθίσουν. Όταν οι ναύτες των πέντε περσικών πλοίων είδαν τους Μακεδόνες να πλέουν αναπάντεχα εναντίον τους, έκαμαν στροφή από μακριά και κατέφυγαν στον υπόλοιπο στόλο τους. [1.19.11] Κατά την καταδίωξη κυριεύτηκε αύτανδρο το πλοίο των Ιασσέων, επειδή δεν έτρεχε γρήγορα, ενώ τα υπόλοιπα τέσσερα πρόφθασαν και κατέφυγαν στον στόλο τους. Έτσι λοιπόν απέπλευσαν άπρακτοι οι Πέρσες από τη Μίλητο.
[1.20.1] Ο Αλέξανδρος αποφάσισε να διαλύσει το ναυτικό του, από τη μια γιατί εκείνη την εποχή δεν είχε χρήματα και από την άλλη γιατί έβλεπε ότι δεν μπορούσε με τον στόλο του να αντιμετωπίσει τον περσικό· γι᾽ αυτόν τον λόγο δεν ήθελε να θέσει σε κίνδυνο και μικρό έστω μέρος του στρατού του. Σκεφτόταν άλλωστε ότι δεν χρειαζόταν πια το ναυτικό του, αφού κατείχε ήδη με το πεζικό του την Ασία· αν μάλιστα κυρίευε και τις παραλιακές πόλεις, τότε θα διέλυε το περσικό ναυτικό, γιατί οι Πέρσες δεν θα είχαν ούτε από πού να αναπληρώσουν τον εφοδιασμό τους σε ναύτες ούτε σε ποιό μέρος της Ασίας να προσορμιστούν. Και την εμφάνιση του αετού την εξηγούσε πως σήμαινε ότι από την ξηρά θα νικήσει τα πλοία.