Τρίτη 25 Αυγούστου 2020

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἱππόλυτος (669-705)

ΦΑ. τάλανες ὦ κακοτυχεῖς [ἀντ.]
γυναικῶν πότμοι·
670 τίν᾽ ἢ νῦν τέχναν ἔχομεν ἢ λόγον
σφαλεῖσαι κάθαμμα λύειν λόγου;
ἐτύχομεν δίκας. ἰὼ γᾶ καὶ φῶς·
πᾶι ποτ᾽ ἐξαλύξω τύχας;
πῶς δὲ πῆμα κρύψω, φίλαι;
675 τίς ἂν θεῶν ἀρωγὸς ἢ τίς ἂν βροτῶν
πάρεδρος ἢ ξυνεργὸς ἀδίκων ἔργων
φανείη; τὸ γὰρ παρ᾽ ἡμῖν πάθος
πέραν δυσεκπέρατον ἔρχεται βίου.
κακοτυχεστάτα γυναικῶν ἐγώ.

680 ΧΟ. φεῦ φεῦ, πέπρακται, κοὐ κατώρθωνται τέχναι,
δέσποινα, τῆς σῆς προσπόλου, κακῶς δ᾽ ἔχει.
ΦΑ. ὦ παγκακίστη καὶ φίλων διαφθορεῦ,
οἷ᾽ εἰργάσω με. Ζεύς σε γεννήτωρ ἐμὸς
πρόρριζον ἐκτρίψειεν οὐτάσας πυρί.
685 οὐκ εἶπον, οὐ σῆς προυνοησάμην φρενός,
σιγᾶν ἐφ᾽ οἷσι νῦν ἐγὼ κακύνομαι;
σὺ δ᾽ οὐκ ἀνέσχου· τοιγὰρ οὐκέτ᾽ εὐκλεεῖς
θανούμεθ᾽. ἀλλὰ δεῖ με δὴ καινῶν λόγων·
οὗτος γὰρ ὀργῆι συντεθηγμένος φρένας
690 ἐρεῖ καθ᾽ ἡμῶν πατρὶ σὰς ἁμαρτίας,
ἐρεῖ δὲ Πιτθεῖ τῶι γέροντι συμφοράς,
πλήσει τε πᾶσαν γαῖαν αἰσχίστων λόγων.
ὄλοιο καὶ σὺ χὤστις ἄκοντας φίλους
πρόθυμός ἐστι μὴ καλῶς εὐεργετεῖν.
695 ΤΡ. δέσποιν᾽, ἔχεις μὲν τἀμὰ μέμψασθαι κακά,
τὸ γὰρ δάκνον σου τὴν διάγνωσιν κρατεῖ·
ἔχω δὲ κἀγὼ πρὸς τάδ᾽, εἰ δέξηι, λέγειν.
ἔθρεψά σ᾽ εὔνους τ᾽ εἰμί· τῆς νόσου δέ σοι
ζητοῦσα φάρμαχ᾽ ηὗρον οὐχ ἁβουλόμην.
700 εἰ δ᾽ εὖ γ᾽ ἔπραξα, κάρτ᾽ ἂν ἐν σοφοῖσιν ἦ·
πρὸς τὰς τύχας γὰρ τὰς φρένας κεκτήμεθα.
ΦΑ. ἦ γὰρ δίκαια ταῦτα κἀξαρκοῦντά μοι,
τρώσασαν ἡμᾶς εἶτα συγχωρεῖν λόγοις;
ΤΡ. μακρηγοροῦμεν· οὐκ ἐσωφρόνουν ἐγώ.
705 ἀλλ᾽ ἔστι κἀκ τῶνδ᾽ ὥστε σωθῆναι, τέκνον.

***
ΦΑΙ. Ω μοίρα εσύ κακόβουλη
τω γυναικών, αβάσταγη.
670 Με τέχνη ποιά ή με ξόρκια
θα λύσουμε τον κόμπο αυτόν
της αμαρτίας και του κακού;
Τώρα ο θεός μάς τιμωρεί!
Χαίρετε γης και φως του Ηλιού!
Πούθε και πώς να γλίτωνα
απ᾽ το κακό που μ᾽ ήβρε!
Πού να κρυφτώ; Ποιός άνθρωπος
ή ποιός θεός θα με συντρέξει
στον ξεπεσμό μου; Τώρα δε βαστιέται
τέτοια ζωή! Κι αλίμονο σε μένα!
680 ΚΟΡ. Πωπώ, κυρά μου! Οι πονηριές της νένας
αποτύχανε! Τώρα τα ᾽χεις άσκημα!
ΦΑΙ. (στην Τροφό)
Κακούργα εσύ, χαλάστρα των δικώ σου,
τί μου ᾽κανες; Άμποτε ο Δίας γενάρχης μου
να σ᾽ έκαιγε μ᾽ αστροπελέκι, στάχτη.
Δε στό ειχα πει, για να προλάβω η δόλια
τη βουλή σου, να μη σου φύγει λέξη
για όσα τώρα να κοκκινίζω μ᾽ έκανες;
Μα εσύ δεν εκρατήθης κι έτσι τώρα
ατιμασμένη θα πεθάνω. Πρέπει
να σοφιστώ καινούργια σκέδια τώρα.
Ο νιος απ᾽ το θυμό του φρενιασμένος
με το δικό σου σφάλμα, στον πατέρα του
690 τη δική μου ντροπή θα μαρτυρήσει.
Θα τα πει και στο γέροντα Πιτθέα
και θα γεμίσει σούσουρ᾽ όλ᾽ η χώρα!
Καταραμένη να ᾽σαι κι όποιος άλλος
θέλει καλό στους φίλους του να κάνει,
χωρίς να θέλουν, και τους χαντακώσει!
ΤΡΟ. Έχεις δίκιο, κυρά, να κατακρίνεις
το φταίξιμό μου. Η λύπη σού θολώνει
το μυαλό. Κι όμως έχω δίκιο, αν θέλεις
κι εγώ ν᾽ αντιμιλήσω. Εγώ σ᾽ ανάθρεψα
και σ᾽ αγαπώ. Μα φάρμακο ζητώντας
της αρρώστιας σου, βρήκα ό,τι δεν ήθελα.
700 Αν πετύχαινα, τότε θα με λόγιαζες
άξιαν πολύ! Κι έτσι είναι: απ᾽ τ᾽ αποτέλεσμα
κρίνονται πάντα οι πράξες των ανθρώπων.
ΦΑΙ. Αυτά δε με ησυχάζουν. Κι είναι δίκιο
ν᾽ αντιμιλάς, αφού με καταπλήγωσες;
ΤΡΟ. Πολυλογούμε! Κι αν καλά δε φέρθηκα,
όμως υπάρχει ακόμα σωτηρία.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη του 4ου αιώνα π.Χ.: Η όψιμη κλασική περίοδος

7.2. Η αττική κεραμική στο πρώτο τέταρτο του 4ου αιώνα: Ο «διακοσμητικός ρυθμός»

7.2.1. Ο κρατήρας του Τάλω

Η καταστροφική έκβαση της εκστρατείας των Αθηναίων στη Σικελία και ακόμη περισσότερο η ταπεινωτική ήττα τους από τους Λακεδαιμονίους το 404 π.Χ., που σήμανε το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, είχαν σοβαρές επιπτώσεις και στην κεραμική παραγωγή. Ιδιαίτερα το εμπόριο των πολυτελών ερυθρόμορφων αγγείων, για τα οποία η κυριότερη αγορά ήταν η Ιταλία και η Σικελία, υπέστη σοβαρό πλήγμα. Παρ᾽ όλα αυτά οι Αθηναίοι κεραμείς κατάφεραν να ξανακερδίσουν μέσα στο πρώτο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ. ένα μέρος της αγοράς στη δυτική Μεσόγειο, εξάγοντας κυρίως κρατήρες. Αλλά η επιτυχία αυτή δεν είχε μεγάλη διάρκεια και για άλλους λόγους, κυρίως όμως επειδή από το τέλος του 5ου αιώνα είχαν εγκατασταθεί στην Κάτω Ιταλία κεραμικά εργαστήρια που παρήγαν, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ερυθρόμορφα αγγεία όμοια με τα αττικά. Είναι μάλιστα πολύ πιθανό ότι τα πρώτα από τα εργαστήρια αυτά τα άνοιξαν αγγειοπλάστες και αγγειογράφοι που είχαν έρθει από την Αθήνα.
 
Η τεχνοτροπία που επικρατεί αυτή την περίοδο, ιδιαίτερα στις παραστάσεις των μεγάλων αγγείων, είναι εξέλιξη του «πλούσιου ρυθμού» των χρόνων 430-410 π.Χ. Οι αγγειογράφοι δημιουργούν πολυπρόσωπες συνθέσεις, με τις μορφές τοποθετημένες σε διαφορετικά επίπεδα, και διακοσμούν με περίτεχνο τρόπο τα ενδύματα και τα αντικείμενα —π.χ. τα έπιπλα— που εικονίζουν, χρησιμοποιώντας διάφορα χρώματα (γαλάζιο, κίτρινο, ρόδινο, χρυσό) και αποδίδοντας ανάγλυφα, με τη χρήση πηλού, λεπτομέρειες όπως στεφάνια, κοσμήματα ή φτερά. Η τεχνοτροπία αυτή ονομάζεται «διακοσμητικός ρυθμός».
 
Ο κρατήρας του Τάλω
 
Ένα από τα ωραιότερα παραδείγματα του «διακοσμητικού ρυθμού» των χρόνων γύρω στο 400 π.Χ. είναι ο μεγάλος ελικωτός κρατήρας με την απεικόνιση του θανάτου του Τάλω, ενός επεισοδίου από την Αργοναυτική εκστρατεία, που βρέθηκε στο Ruvo της Απουλίας και φυλάσσεται στο τοπικό μουσείο. Το θέμα είναι σπάνιο στην αγγειογραφία και είναι πιθανό ότι η παράσταση απηχεί ένα έργο της μεγάλης ζωγραφικής. Ο Τάλως ήταν ένας χάλκινος γίγαντας που είχε κατασκευάσει ο Ήφαιστος και τον είχε δωρίσει στον βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Προορισμός του Τάλω ήταν να φυλάει το νησί, περιτρέχοντάς το γύρω γύρω τρεις φορές την ημέρα και εμποδίζοντας τους ανεπιθύμητους ξένους να αποβιβαστούν· ήταν άτρωτος και είχε μια φλέβα που έφτανε από τον αυχένα ως τους αστραγάλους, στην οποία κυλούσε μολύβι, και έκλεινε με χάλκινο καρφί. Όταν η Αργώ με τους Αργοναύτες που γύριζαν από την Κολχίδα πλησίασε στις ακτές της Κρήτης, ο Τάλως την απομάκρυνε ρίχνοντας μεγάλες πέτρες. Αλλά οι Αργοναύτες είχαν μαζί τους τη Μήδεια, που κατάφερε να τρελάνει με μαγικά βότανα τον Τάλω, να βγάλει το καρφί που έκλεινε τη μοναδική φλέβα του και έτσι να τον σκοτώσει, αφού χύθηκε το μολύβι που του επέτρεπε να κινείται. Στο κέντρο της παράστασης του κρατήρα βλέπουμε τον Τάλω να καταρρέει και τους έφιππους Διοσκούρους, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη, που ήταν ανάμεσα στους Αργοναύτες, να προσπαθούν να τον συγκρατήσουν. Το σώμα του χάλκινου γίγαντα αποδίδεται πολύ πειστικά με λευκό και κίτρινο χρώμα, που είναι πιο αραιό σε κάποια σημεία για να τονιστούν οι καμπύλες και ο όγκος του. Στα αριστερά εικονίζεται η Μήδεια με πολυποίκιλτο ανατολίτικο ένδυμα· κοιτάζει προς την πλευρά του Τάλω κρατώντας την πυξίδα με τα μαγικά βότανα. Πίσω από τη Μήδεια φαίνεται η πρύμνη της Αργούς, που είναι αραγμένη στην ακτή. Επάνω στο κατάστρωμα αναπαύονται δύο Αργοναύτες, οι γιοι του Βορέα Ζήτης και Κάλαϊς, ενώ ένας τρίτος κατεβαίνει από μια σκάλα στη στεριά. Στη δεξιά πλευρά της παράστασης εικονίζονται καθιστοί ο Ποσειδώνας και η γυναίκα του η Αμφιτρίτη, οι δύο μεγάλες θεότητες της θάλασσας. Στον λαιμό του αγγείου βλέπουμε τον Διόνυσο περιστοιχισμένο από τη συνοδεία του, τους Σατύρους και τις Μαινάδες, που χορεύουν έναν εκστατικό χορό στους ήχους του αυλού.

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ Ο ΟΡΦΕΑΣ

Η Εικόνα που έχουν για την Ελληνική Αρχαιότητα οι σοβαροί μελετητές της Αρχαίας Ελλάδας είναι τελείως διαφορετική από την επίσημη εικόνα που επιβάλλεται από την "χριστιανική εκπαίδευση". Όσοι σπουδάζουν Αρχαιολογία βλέπουν να τους αποκαλύπτεται ένας κόσμος που κρύβεται επιμελώς από την επίσημη εκπαιδευτική κοινότητα και την επικρατούσα αντίληψη.

Να το ξεκαθαρίσουμε από την αρχή: Για τους Αρχαίους Έλληνες (κι όχι μόνο τους μυημένους, τους φιλοσόφους, τους ιστορικούς, τους διανοητές, αλλά και τον απλό λαό) ο Ορφέας ήταν πραγματικό πρόσωπο για το οποίο υπάρχουν συγκεκριμένες ιστορικές αναφορές, πέρα από τους μύθους που δημιουργήθηκαν για τον Ορφέα, για διαφόρους λόγους.

Η Παραλία του Βορείου Αιγαίου, από τον Όλυμπο μέχρι τον Ελλήσποντο, ήταν γνωστή στους αρχαίους σαν Θράκη, εδώ και 35 αιώνες. Αργότερα οι δυτικές περιοχές κατοικήθηκαν από Μακεδόνες. Έχει πολύ λίγη σημασία ποιοι πληθυσμοί κατοίκησαν σε όλες αυτές τις περιοχές. Προέλληνες, Έλληνες, Εξωέλληνες, (Πίερες Θράκες, Μινύες, Μάγνητες, Κίκονες, Πιεριώτες Μακεδόνες, κλπ.) όλοι αυτοί οι λαοί έχουν κοινή φυλετική και πολιτιστική καταγωγή που ανάγεται στην παλαιολιθική εποχή.

ΔΕΣ: ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ - ΠΡΩΤΟΪΣΤΟΡΙΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

Η στενή εύφορη λουρίδα γης ανάμεσα στον Όλυμπο και την θάλασσα ήταν η Αρχαία Πιερία (από τον Μακεδόνα γενάρχη Πίερο). Στους πιερικούς πρόποδες του Ολύμπου (νοτιοανατολικούς πρόποδες) υπήρχαν πόλεις που αρχαιολογικές ανασκαφές ιχνηλατούν 35 αιώνες πίσω. Τα Λείβηθρα, η Πίμπλεια, το Δίον, κι άλλες πόλεις.

Ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας (κοντά στα 3000 μέτρα), ιερό βουνό, παγκόσμια γνωστό στους αιώνες, γιατί σχετίζεται με την ελληνική θρησκεία, αλλά και τον Ορφέα και την Ορφική Παράδοση. Ο Ορεινός Όγκος στην νοτιοανατολική πλευρά σχίζεται από την χαράδρα της Ζηλιάνας (αρχαίος χείμαρρος Συς, σήμερα Ζηλιάνα) χωρίζοντας το Βουνό σε Άνω Όλυμπο και Κάτω Όλυμπο.

Οι πολλές χαράδρες και ρεματιές δίνουν μια σπάνια ομορφιά στο τοπίο ακόμα και σήμερα. Σε αυτό το Τοπίο, που προκαλεί ιερό δέος, ηρεμία και περισυλλογή, και συγκίνηση που σου κόβει την ανάσα (τουλάχιστον σε αυτούς που κρατούν τους δεσμούς τους με την φύση), μπροστά στην πτυχή που χωρίζει τον Άνω Όλυμπο από τον Κάτω Όλυμπο, ήταν χτισμένα τα Λείβηθρα, η πόλη που γεννήθηκε ο Ορφέας.

Λείβηθρα (= ρείθρο, ρέμα, χείμαρρος και υγρός τόπος) σημαίνει ακριβώς τα ρείθρα και τις ρεματιές που μεταφέρουν τα νερά από το Ιερό Βουνό προς την θάλασσα. Τα Λείβηθρα, καθώς κυκλώνονταν από παντού από τα νερά που κυλούσαν έμοιαζαν σαν νησί στους πρόποδες του Βουνού. Ο οικισμός βρισκόταν στα υψώματα βορειοδυτικά της Ακρόπολης.

Εκεί που βρίσκονται σήμερα τα ερείπια της Ακρόπολης υπήρχε Αρχαίο Ιερό που σχετίζεται με τον Ορφέα.

Σύμφωνα με την Ορφική Παράδοση ο Ορφέας γεννήθηκε από την Μούσα Καλλιόπη, Παρθένα, που έμεινε έγκυος όταν λούστηκε στον θεό-ποταμό Οίαγρο, σε μία από τις σπηλιές του Ολύμπου κοντά στα Λείβηθρα και την Πίμπλεια. Αν και ο Οίαγρος σχετίζεται με τον Ζαγρέα, και μέσω του πατέρα του Χάροπα, με τα σκοτεινά βασίλεια, το πιθανότερο είναι πως ο Οίαγρος ήταν τοπικός άρχοντας (που έλαβε αυτό το όνομα καθώς σχετίστηκε με την Λατρεία του Διονύσου Ζαγρέα). Η μητέρα του Ορφέα ήταν κατά πάσα πιθανότητα κάποια ντόπια αρχοντοπούλα.

Την εποχή που γεννήθηκε ο Ορφέας, πριν από 29 αιώνες, η Διονυσιακή Λατρεία (η Λατρεία του Ταύρου) ήταν γνωστή σε όλο το μεσογειακό κόσμο, και στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης. Ο Ορφέας ανατράφηκε μέσα σε αυτό το θρησκευτικό περιβάλλον.

Ο νεαρός άρχοντας όμως, δεν έλαβε απλά ιδιαίτερη μόρφωση, είχε από την φύση του ιδιαίτερα χαρίσματα. Αντιλαμβάνονταν το Θείο με ένα ιδιαίτερο τρόπο:

Ο Ορφέας αντιλαμβάνεται την ΘΕΟΤΗΤΑ σαν ΜΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ με την Οποία σχετίζεται άμεσα, υπαρξιακά, και βιωματικά… όχι με ένα τρόπο εξωτερικό, σαν μια Βαθύτερη Απροσπέλαστη Πραγματικότητα που αποτυπώνεται σαν εξωτερική πίστη και λατρεία και μέσα από τελετουργικές πράξεις… Για τον Ορφέα η ΘΕΟΤΗΤΑ Είναι η Πηγή και το Βάθος της Ύπαρξης κι η Ουσία των πάντων, που Βιώνουμε Μέσα μας με ένα τρόπο άμεσο, εσωτερικό και βιωματικό.

Αυτή η ΜΙΑ ΟΥΣΙΑ (μεταφυσικά και σε ανώτερους κόσμους) διαχωρίζεται σε πολλές, ατομικές οντότητες, παραμένοντας στην Ουσία Μία. Ουσιαστικά και Μυστικά το Ένα είναι μέσα στα πολλά, στο καθένα και το καθένα ταυτίζεται με το Ένα, με το Όλο.

Από Αυτή την Κατάσταση στους Ανώτερους Κόσμους η περαιτέρω εξέλιξη στο Όλο και στο καθένα οδηγεί στην διαφοροποίηση από το Ένα και στην ίδια την ξεχωριστή ατομικότητα. Από εδώ αντλείται η έννοια της ψυχής (σαν το σύνολο της πνευματικής οντότητας) που πηγάζει κι εξαρτάται από την Θεότητα, όποιο δρόμο εξέλιξης κι αν πάρει.

Κι από τον Φωτεινό Κόσμο του Νου η Ψυχή πέφτει στον Κόσμο της Απλής Ψυχής που εκφράζει την φύση της με την βούληση και το συναίσθημα.

Είναι αυτή η διαφοροποιημένη ψυχή που ενσωματώνεται στο υλικό σώμα που αποτελεί μεταφυσικά και κυριολεκτικά ένα «τάφο» για την ψυχή.

Από τους Φωτεινούς Κόσμους του Υπερπέραν, της Εξωπραγματικότητας (του ανθρώπου) η Ψυχή πέφτει στον Μεταφυσικό Άδη, στον «Κάτω Κόσμο», που είναι ο «υλικός κόσμος».

Η Ψυχή με όλες τις πνευματικές, νοητικές, και ψυχικές, λειτουργίες δένεται κυριολεκτικά μέσα στις ψυχοσωματικές διαδικασίες, και τις λειτουργίες του σώματος, και τον εξωτερικό κόσμο της ύλης. Από την ένωση της Ψυχικής Οντότητας με το σώμα, δημιουργείται η υλική ψυχή, ο ψυχοσωματικός οργανισμός, η ζωή, το ζωτικό σώμα (που πρέπει να διακρίνεται από την Καθαρή Ψυχή).

Αυτή η θρησκευτική αντίληψη δεν ήταν κάτι καινούργιο στην Εποχή του Ορφέα. Στην πραγματικότητα είναι η ίδια η Ουσία της Διονυσιακής Λατρείας (με την μορφή του Ζαγρέα) που ανιχνεύεται σε ολόκληρο τον μεσογειακό κόσμο, στην Κρήτη, στην Ελλάδα, στην Εγγύς Ανατολή, στην Κάτω Ιταλία, τουλάχιστον 35 αιώνες πίσω.

Οι Λάτρες του Διονύσου με την αντίληψη της Βαθύτερης Ενότητας του Όντος (και του κόσμου), και με τα ιερά όργια (που σημαίνει ιερά έργα) Βιώνουν μυστικά την Ενότητα με το Θεό, το Ον, ταυτίζονται μαζί Του, συμμετέχουν έτσι στην Ουσία Του.

Ο Ορφέας δεν το αρνείται αυτό. Πίστευε όμως ότι η Θεία Δημιουργία κι η Εξέλιξη, γίνεται στους μεταφυσικούς κόσμους κι όχι εξωτερικά σε ένα «αντικειμενικό» κόσμο. Έτσι μόνο εσωτερικά, βιωματικά, μπορεί να γίνει Κατανοητή η Ουσία της Θεότητας, και να επιτευχθεί η Ένωση με τον Θεό. Εσωτερικεύοντας την Διονυσιακή Αντίληψη, προσεγγίζοντας βιωματικά (εσωτερικά) την Θεότητα ανοίγει τους Εσωτερικούς Ορίζοντες της Ύπαρξης προς τον Απέραντο Εσωτερικό Κόσμο και την ΘΕΟΤΗΤΑ.

Τι Διδάσκει στην ουσία ο Ορφέας; Ότι εφόσον η Ψυχή διαφοροποιείται (στους ανώτερους κόσμους) από το Ένα, το Όλον, και πέφτει στον υλικό κόσμο, και δένεται στο σώμα, ο μόνος δρόμος λύτρωσης είναι η λύσις της ψυχής από το σώμα. Αυτό μπορεί να γίνει εσωτερικά, μέσα στον καθένα, με την περισυλλογή των δυνάμεων της ψυχής και τον «αποχωρισμό» από το σώμα.

Η ΛΥΣΙΣ, ο «αποχωρισμός» από το σώμα, έχει πολλά επίπεδα εμβάθυνσης:

Μπορεί να σημαίνει την εξωτερική αποχή από μιασμένα αντικείμενα κι ανίερες πράξεις που οδηγεί στην ηθική στάση και στην ηρεμία.

Μπορεί να σημαίνει τον βαθύτερο ψυχικό (βουλητικό και συναισθηματικό) αποχωρισμό από την υλική ζωή που καλλιεργεί την αδιαφορία για τα εγκόσμια και την ησυχία.

Μπορεί να σημαίνει τον βαθύτερο αποχωρισμό του νου από την ενασχόλησή του με τον εξωτερικό κόσμο.

Μπορεί να σημαίνει το Εκστατικό Βύθισμα στην Ενότητα της Ύπαρξης, πίσω από όλες τις διαφοροποιήσεις.

Μπορεί να σημαίνει την Πλήρη Ταύτιση με την Θεότητα.

Μπορεί ακόμα να σημαίνει τον συνειδητό αποχωρισμό από το σώμα και την μετάβαση στους κόσμους του υπερπέραν (αυτό που κάποιοι ονομάζουν αστρικό ταξίδι).

Μπορεί να σημαίνει τον φυσικό αποχωρισμό από το σώμα, που γνωρίζουμε σαν θάνατο.

Έτσι ο Ορφέας μιλά για μια ανοδική πορεία της ψυχής προς την Θεότητα, για μια εισέλιξη. Δεν αρνείται την εξωτερική λατρεία και τελετουργία, αλλά θεωρεί πως η εξωτερική λατρεία δεν είναι παρά ένα εξωτερικό πρώτο στάδιο στην πορεία προς τον Θεό. Στην πραγματικότητα ο Ορφέας με την Διδασκαλία του δίνει ένα απέραντο βάθος στην Διονυσιακή Λατρεία. Η Διδασκαλία του είναι Εσωτερικός Διονυσιασμός. Από την άλλη μεριά χωρίς την ερμηνεία του Ορφέα ο Διονυσιασμός θα παρέμεινε μια εξωτερική, ιερή μεν, αλλά βάρβαρη θρησκεία. Έτσι ο Διονυσιασμός, όπως τον αντιλαμβάνεται ο Ορφέας δεν είναι παρά Εξωτερικός Ορφισμός.

Η μεταρρύθμιση του Ορφέα, της Διονυσιακής Λατρείας πρόσφερε στους Έλληνες (και στην ανθρωπότητα) μια από τις βαθύτερες μυστικές ερμηνείες της Πραγματικότητας. Ενέπνευσε τους μεγαλύτερους φιλοσόφους του κόσμου (δηλαδή τους Έλληνες Φιλοσόφους, από τον Ηράκλειτο και τον Πυθαγόρα, μέχρι τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, και τους Κυνικούς, τους Στωικούς, τους Επικούρειους, τους Σκεπτικούς, τους Νεοπλατωνικούς…).

Ο Πυθαγόρας δεν έκανε τίποτα άλλο από το να μεταφέρει την Διδασκαλία του Ορφέα στον Κρότωνα, στη Κάτω Ιταλία. Η πολύ σημαντική του προσφορά, πέρα από την Βασική Ορφική Διδασκαλία είναι η χρήση των μαθηματικών εννοιών στην περιγραφή της Πραγματικότητας. (Σε ξεχωριστό άρθρο μιλήσαμε για την Πυθαγόρεια Διδασκαλία).

Η Ορφική Διδασκαλία ανανέωσε την Δελφική Λατρεία, αναζωογόνησε τα Ελευσίνια Μυστήρια, κι άνοιξε τελείως τους Ορίζοντες στην Φιλοσοφική Σκέψη.

Ο Πλάτωνας είναι Ορφικός από όλες τις απόψεις, και συχνά αναφέρεται στην Διδασκαλία του Ορφέα στους διαλόγους του. Όταν αναφέρεται στον Φαίδωνα (Φαίδων, 67,c, d) στον «παλαιό λόγο» («παλαιά παράδοση») και στην «λύσιν της ψυχής», στην πραγματικότητα απλά μεταφέρει την Ορφική Διδασκαλία:

«Πάνυ μεν ούν, έφη ο Σιμμίας. – Κάθαρσις δέ είναι άρα ου τούτο ξυμβαίνει, όπερ πάλαι εν τώ λόγω λέγεται, το χωρίζειν ότι μάλιστα από τού σώματος τήν ψυχήν, καί εθίσαι αυτήν καθ’ αυτήν πανταχόθεν εκ τού σώματος συναγείρεσθαί τε καί αθροίζεσθαι καί οικείν κατά τό δυνατόν, καί εν τώ νύν παρόντι καί εν τώ έπειτα, μόνην καθ’ αυτήν, εκλυομένην ώσπερ εκ δεσμών εκ τού σώματος; - Πάνυ μέν ούν, έφη, - Ουκούν τούτο γε θάνατος ονομάζεται, λύσις καί χωρισμός ψυχής από σώματος; Παντάπασί γε, ή δ’ ός. – Λύειν δέ γε αυτήν, ώς φαμεν, προθυμούνται αεί μάλιστα καί μόνοι οι φιλοσοφούντες ορθώς, καί τό μελέτημα αυτό τούτό εστι των φιλοσόφων, λύσις καί χωρισμός ψυχής από σώματος. ή ού; - Φαίνεται».

Ο Ορφισμός επηρέασε την Ελλάδα για (τουλάχιστον) 15 αιώνες και κατάλοιπα αυτής της θρησκευτικής αντίληψης υπάρχουν ακόμα και σήμερα στην σκέψη, στην γλώσσα, στην ζωή, στις γιορτές. Ήταν στην εποχή του Πεισίστρατου που ο Ορφισμός έγινε επίσημη θρησκεία της Αθήνας και καθιερώθηκαν (επίσημα) οι Γιορτές του Διονύσου (χωρίς να «ποδοπατηθούν» οι πατροπαράδοτες αντιλήψεις κι η λατρεία των άλλων θεών). Ο Ορφισμός, η ορφική αντίληψη για την κοινή θεϊκή καταγωγή, την ισότητα, και την ισονομία, όλων των ανθρώπων, γέννησε ουσιαστικά την Δημοκρατία (αν και δεν εξάλειψε το θεσμό της δουλείας) στην Αθήνα. Αν δεν υπήρχε το Ορφικό Ιδεολογικό Υπόστρωμα στην αντίληψη των Αθηναίων, για την Φύση, την ζωή, και την «πολιτεία», δεν θα είχε γεννηθεί η Δημοκρατία. Όταν τελείωσε ο αρχαίος κόσμος, κι η Ελληνική θρησκεία, κι επιβλήθηκαν με την βία άλλα θρησκεύματα στον Ελλαδικό Χώρο, έσβησε κι η Δημοκρατία.

Οι σύγχρονες αντιπροσωπευτικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες είναι παρωδίες δημοκρατίας. Τα κόμματα είναι πολιτικές συμμορίες, που ονομάζουν «δημοκρατίες» αυταρχικά άδικα και βίαια καθεστώτα. Αυτό συμβαίνει γιατί όλες αυτές οι ψευτοδημοκρατίες δεν έχουν υγιές ιδεολογικό υπόβαθρο, όπως συνέβαινε με την Αληθινή Αθηναϊκή Δημοκρατία.

Ήταν φυσικό, οι θρησκευτικές αντιλήψεις κι εμπειρίες του Ορφέα (η εσωτερίκευση της αντίληψης, κι η εσωτερική άμεση βιωματική προσέγγιση της Πραγματικότητας του Θεού), να φέρουν τον νεαρό άρχοντα, στην αρχή της δημόσιας δράσης του, σε «αντίθεση» με το περιβάλλον του. Ήταν δύσκολο να κατανοήσουν χωρίς προσπάθεια το μήνυμα του Εμπνευσμένου. «Αποσύρθηκε» νωρίς από τα δημόσια πράγματα, για να ασχοληθεί με την «θρησκευτική εμπειρία» του, να την κωδικοποιήσει, να την κάνει πράξη και ζωή.

Ο «μύθος» λέει πως ο Ορφέας ταξίδεψε στην Αίγυπτο. Δεν είχε λόγο να το κάνει. Ο Ορφέας βρήκε στην Πατρίδα του όλη την θρησκευτική παράδοση πάνω στην οποία βασίστηκε για να αναπτύξει τις δικές του θρησκευτικές αντιλήψεις. Η Διονυσιακή Λατρεία διαδεδομένη στην Ελλάδα, στην Κρήτη, και στον Ευρύτερο Μεσογειακό Χώρο, δεν είναι Αιγυπτιακό Φαινόμενο (και διαφέρει αρκετά από την Λατρεία του Όσιρι και τα μυστήριά του). Αλλά ακόμα κι αν ο Ορφέας ταξίδεψε στην Αίγυπτο, δεν έγινε σε τίποτα πιο σοφός από αυτό το ταξίδι. Κατά την δική μας αντίληψη η δράση του εξελίχθηκε εξ’ ολοκλήρου στην Πιερία, και ιδιαίτερα στην Πατρίδα του τα Λείβηθρα και την γύρω περιοχή, στους πρόποδες του Ολύμπου.

Ο Ορφέας δημιούργησε γρήγορα ένα κύκλο ανθρώπων με τους οποίους μοιράστηκε τις εμπειρίες του. Η δημιουργία θρησκευτικών κύκλων είναι παγκόσμιο, διαχρονικό, και διαθρησκευτικό φαινόμενο. Στην Ελλάδα οι θρησκευτικοί κύκλοι ονομάζονται θίασοι (ιδιαίτερα οι ομάδες πιστών του Διονύσου). Ο Ορφέας δημιούργησε ένα συμπαγή κύκλο μυημένων που είχαν ορισμένη αντίληψη του Θείου (Ορφική Θεολογία), και ιδιαίτερο τρόπο ζωής (ορφικό βίος), και συμπεριφορά.

Σύμφωνα με τις μαρτυρίες πολλών αρχαίων (φιλοσόφων, ιστορικών, συγγραφέων) στα Λείβηθρα (όπως σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας) υπήρχε Ιερό, σε ένα λόφο νοτιοανατολικά του οικισμού, που κυκλωνόταν από χείμαρρους, πολύ πριν τον Ορφέα. Εκεί γινόταν η δημόσια λατρεία, εκεί ασκούσαν την λατρεία τους οι πιστοί του Διονύσου, κι εκεί ιερούργησε κι ο ίδιος ο Ορφέας. Οι ορφικές τελετές συμπεριλάμβαναν τελετουργική χρήση ιερής φωτιάς, χρήση ύμνων, μουσικής, και χορού. Οι ορφικές τελετές διέφεραν αρκετά από την δημόσια Διονυσιακή Λατρεία, και τις τελετουργίες των βάκχων και των μαινάδων. Οι ορφικές τελετές θα διατηρηθούν σε διάφορους ορφικούς θιάσους, ενώ η δημόσια Διονυσιακή Λατρεία θα μεταφερθεί στις Διονυσιακές Γιορτές, ενώ οι τελετές των μαινάδων θα διατηρηθούν στην Δελφική Λατρεία.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμιά αντίθεση ανάμεσα στις ορφικές αντιλήψεις και την συνηθισμένη Λατρεία του Διονύσου και τις Διονυσιακές Γιορτές που καθιερώθηκαν γύρω από την λατρεία. Στην ουσία όλες οι αντιλήψεις είναι σωστές κι απευθύνονται σε ανθρώπους με διαφορετικό βαθμό κατανόησης της θρησκείας του Διονύσου. Ο Ορφισμός, κι η εξωτερική Διονυσιακή Λατρεία λειτουργούν όχι ανταγωνιστικά αλλά συμπληρωματικά. Αυτό αποδεικνύεται από τον σεβασμό που είχαν όλοι οι Έλληνες για τον Ορφέα, την Δελφική Λατρεία, τα Ελευσίνια Μυστήρια, ακόμα κι όταν δεν ήταν μυημένοι και δεν γνώριζαν το περιεχόμενο της μύησης, αλλά και από την αποδοχή της εξωτερικής λατρείας σαν ένδειξης σεβασμού προς τον Θεό με εξωτερικές πράξεις. Ακόμα και η Ωμοφαγία που θα διατηρηθεί σε ορισμένους θιάσους (αλλά θα καταργηθεί από τις δημόσιες γιορτές στην Κλασσική Αθήνα) είναι μια ιερή πράξη, όσο κι αν φαίνεται αποτρόπαιη. Οι υποκριτές άνθρωποι θεωρούν αποτρόπαιη μια θρησκευτική πράξη, αλλά μπορούν να αδικούν τους συνανθρώπους τους, να αδιαφορούν για τους δυστυχισμένους, και να καταστρέφουν το πλανήτη…

Θρησκευτικοί θίασοι ανάλογοι με αυτόν του Ορφέα θα υπάρχουν τουλάχιστον 15 αιώνες μετά…

Ακολουθώντας το πρότυπο του Ορφέα θρησκευτικούς θιάσους, ή συγκροτημένους συλλόγους, με συγκεκριμένους χώρους λατρείας και διδασκαλίας, θα δημιουργήσουν όλοι οι Μεγάλοι Έλληνες Φιλόσοφοι, ο Πυθαγόρας στον Κρότωνα (ομακοείο), ο Πλάτωνας στην Αθήνα (ακαδημία), ο Αριστοτέλης (λύκειο ή περιπατητική σχολή), οι Στωικοί (στοά), ο Επίκουρος (κήπος)…

Ο Ορφέας έζησε κι έδρασε, δίδαξε κι έγραψε, στην Πατρίδα του, στους Πρόποδες του Ολύμπου. Έζησε βιώνοντας το θρησκευτικό του όραμα κι αφιερώνοντας το χρόνο του στην διδασκαλία και την υπηρεσία των ανθρώπων.

Ο μύθος λέει ότι ο Ορφέας νυμφεύτηκε την Αγριόπη ή Ευρυδίκη. Στην πραγματικότητα ο Ορφέας ήταν τόσο αφιερωμένος στο έργο του που δεν νυμφεύτηκε ποτέ. Ο μύθος του «έρωτα» του Ορφέα με την Ευρυδίκη ήταν μια διήγηση που κατασκευάστηκε για να διδάξει κάτι (την σχέση της Καθαρής Ψυχής με την υλική ψυχή, όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω). Ήταν μια διήγηση σαν τις παραβολές…

Ο Ορφέας πέθανε σχετικά νέος, από φυσικά αίτια μάλλον.

Ο μύθος λέει ότι κατασπαράχτηκε από τις μαινάδες της Πιερίας. Ο μυθικός διασπαραγμός του Ορφέα δεν κάνει τίποτα άλλο από το να επαναλαμβάνει τον μύθο του Ζαγρέα (τον τελετουργικό διασπαραγμό του ταύρου) στο πρόσωπο του Ορφέα. Μετά οι δικαιολογίες για τον διασπαραγμό είναι ανόητες.

Λένε ότι ο Ορφέας τιμούσε τον Απόλλωνα κι έτσι ο Διόνυσος καθοδήγησε τις μαινάδες να σκοτώσουν τον Ορφέα. Για τον Ορφέα και τους άλλους μυημένους ο Διόνυσος κι ο Απόλλωνας είναι ο Ίδιος Θεός (που συμβολίζεται στον Χειμερινό Ήλιο και τον Θερινό Ήλιο). Έτσι δεν θα μπορούσε να προκαλέσει την μήνη κανενός Θεού, ούτε των οπαδών του Διονύσου. Αυτά τα λένε οι αμαθείς.

Μετά την ίδια ιστορία διηγούνται για τον Λυκούργο, στην Θράκη, τον Πενθέα στην Θήβα, κι άλλους. Υπάρχει πολύ λίγη αλήθεια σε όλα αυτά…

Ούτε εξ’ άλλου ο Ορφέας ήταν αντίθετος προς την εξωτερική λατρεία του Διονύσου που ακολουθούσαν οι απλοί άνθρωποι. Αντίθετα έβλεπε την εξωτερική λατρεία σαν συμπληρωματική των δικών του αντιλήψεων. Βεβαίως μιλούσε για την ανάγκη εμβάθυνσης της θρησκευτικής δραστηριότητας, αλλά ο σεβασμός του για τον άνθρωπο δεν θα του επέτρεπε ποτέ να πολεμήσει ή να ειρωνευθεί τις απλοϊκές αντιλήψεις των συνανθρώπων του…

Ούτε βέβαια στερούσε τους άνδρες από τις γυναίκες τους κι έτσι προκάλεσε την εκδίκηση των γυναικών. Αυτά τα λένε αισχροί άνθρωποι, που δεν έχουν ιδέα για τι πράγμα μιλάμε.

Ο Ορφέας ήταν Οραματιστής του Φωτός, Υπέρμαχος της Δικαιοσύνης κι Εργάτης της Συμπόνιας και της Βοήθειας στον άνθρωπο…

Το μόνο βέβαιο είναι ότι όταν πέθανε, άφησε πίσω του ένα τεράστιο πνευματικό έργο, αλλά και πολύ πόνο για τον χαμό του. Αλλά όπως δίδασκε ο ίδιος, ο Ορφέας, έλυσε τα δεσμά του με το σώμα κι ανυψώθηκε στους Ανώτερους Κόσμους του Φωτός.

Οι άνθρωποι που τον αγαπούσαν και τον ακολουθούσαν τον έθαψαν στην Ακρόπολη των Λειβήθρων, κοντά στο Ιερό που δίδασκε και ιερουργούσε, και ύψωσαν προς τιμήν του Ηρώο, που το είδαν με τα μάτια τους πολλοί αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς και το κατέγραψαν.

Τα Λείβηθρα καταστράφηκαν σύμφωνα με τον Παυσανία όταν πλημμύρισε ο χείμαρρος Συς. Τα ιερά, τα κτήρια και τα τείχη της καταστράφηκαν. (Σήμερα οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν εντοπίσει τον Οικισμό, και την Ακρόπολη, αλλά δεν έχει εντοπισθεί κτίσμα στην Ακρόπολη, μόνο μερικά τμήματα του τείχους).

Αυτή είναι λίγο-πολύ η αλήθεια για τον Ορφέα. Η προσωπικότητά του όμως θα διαφωτισθεί περισσότερο μέσα από το έργο του που θα αναλύσουμε στη συνέχεια.

Το ερώτημα όμως είναι το εξής: Αν ο Ορφέας ήταν πραγματικό πρόσωπο (κι αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανένας σοβαρός μελετητής της Αρχαιότητας) και μάλιστα τόσο σημαντικό πρόσωπο, τότε γιατί κάποιοι προσπάθησαν με λύσσα να αποδείξουν ότι είναι μυθικό πρόσωπο, μύθος;

Αυτό έγινε από εμπαθείς χριστιανούς, που δεν τους ενδιέφερε η ιστορική (θρησκευτική και θεολογική) αλήθεια, αλλά τους ενδιέφερε να αποκρύψουν ότι πήραν τα πάντα από τον Ορφισμό. Έτσι όμως το μόνο που αποδεικνύεται είναι ότι ο χριστιανισμός όπως εφαρμόστηκε είναι μια ιστορική απάτη. Αυτό θα το αποδείξουμε στη συνέχεια.

Ο Ορφέας υπήρξε ένας Μεγάλος Άνθρωπος.

Αυτό που πρόσφερε ο Ορφέας στον άνθρωπο και στην ιστορία είναι το Υπέρτατο Μυστικό της Ύπαρξης:

Η Ίδια η Ύπαρξη (που εκδηλώνεται στον καθένα), η Συνείδηση, η Αντίληψη, είναι η Ανεξάντλητη Πηγή της Ενότητας και της διαφοροποίησης, των αντιλήψεων, των προσανατολισμών, και των πράξεων. Όλα προέρχονται από Μέσα. Δεν χρειάζεται να ψάξουμε να βρούμε «έξω», ούτε εξηγήσεις, ούτε δικαιολογίες, ούτε πράγματα να «αρπαχθούμε» από αυτά. Η Ύπαρξη από μόνη της είναι η Ανεξάντλητη Πηγή, κάθε βιώματος και εμπειρίας, η Λαλέουσα Πηγή, το Λάλον Ύδωρ… η Πηγή της Ζωής…

Η Ψυχή Είναι Απέραντη, Χωρίς Όρια, Ελεύθερη, Αγνή, Αιώνια. Η δέσμευση στο σώμα, ακόμα κι όταν επαναλαμβάνεται με την μετενσωμάτωση, είναι προσωρινή.

Η Μόνη Οδός Λύτρωσης είναι η Λύσις της Ψυχής από τα δεσμά του σώματος. Αυτό είναι το πραγματικό περιεχόμενο της Ορφικής Θεολογίας, και το αντικείμενο των Μυστηρίων.

Η Αληθινή Κατοικία της Ψυχής είναι τα Φωτεινά Βασίλεια του Υπερπέραν, της «Εξωπραγματικότητας», κι όχι ο κάτω κόσμος της γης.

Το τελετουργικό των Λαβκραφτικών Γκουλ

Το Παρακάτω τελετουργικό παραθέτεται μόνο για ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥΣ σκοπούς. Ο συγγραφέας του παρακάτω δεν ευθύνεται για τυχόν παρερμηνεύσεις και κακή χρήση για Το τελετουργικό των Γκούλ…

Τα Γκούλ και Τα σημεία Αναφοράς…

Ο Χάουαρντ Φίλλιπς Λάβκραφτ έγραψε για τα νεκροφαγικά Γκούλ σε διάφορα διηγήματά του αλλά και στην ιστορία του “ Ταξίδι στην Άγνωστη Καντάθ”. Στην μυθολογία του Λάβκραφτ, τα γκούλ ήταν Ημι-ανθρώπινα πλάσματα με τερατώδη χαρακτηριστικά προσώπου. Λέγεται πως τα Γκουλ τρέφονταν με ανθρώπινα πτώματα και μερικές φορές ακόμη και με ζωντανούς άνθρωπους. Ο Λάβκραφτ ισχυριζόταν στις ιστορίες του πως ήταν πιθανόν ένας άνθρωπος να μεταμορφωθεί σε Γκούλ. Τα συγκεκριμένα πλάσματα σχετίζονται αρκετά με τα πλάσματα Γκούλ Της Αραβικής Μυθολογίας και Μαγείας. Και εκεί, τα πλάσματα αυτά είναι Ημι-ανθρώπινα, με τερατώδη ή ζωώδη χαρακτηριστικά. Και αυτά τα πλάσματα, όπως και στις ιστορίες του Λάβκραφτ, ζουν σε μοναχικές και εγκαταλελειμμένες τοποθεσίες καταναλώνοντας ανθρώπινες σάρκες. Στην Αραβική μυθολογία αναφέρεται πως Οι ισχυροί μάγοι μπορούν να μεταμορφωθούν σε Γκούλ.

Η μυθολογία σχετικά με τα Γκούλ είναι παρεμφερής με αρκετές απο τις πτυχές του Σαμανισμού. Είναι κοινό σημείο σε αρκετές Κουλτούρες, ο Σαμάνος να έχει την ικανότητα να μεταμορφώνεται σε Ζωώδες ή Ημιανθρώπινες Μορφές. Ο Τελετουργικός “Κανιβαλισμός” βρίσκεται σε κάθε κουλτούρα κατά καιρούς…

Ακόμη και σήμερα, σε κουλτούρες όπου ο τελετουργικός κανιβαλισμός δεν χρησιμοποιείται πλέον, επικρατεί ο “Συμβολικός Κανιβαλισμός..” Οι Shadu του Θιβέτ και της Ινδίας συχνά υποβάλλονται σε τελετουργικά τα οποία συμπεριλαμβάνουν πτώμα..

Το τελετουργικο και ο Συμβολικός Κανιβαλισμός…

Η αποκαλούμενη “τραγελαφικότητα” και το “τερατούργημα” της Σαμανικής γνώσης δεν είναι απλά στοιχεία στην Σαμανική Μύηση. Τα “τερατώδη” στοιχεία του Σαμανισμού έχουν ως σκοπό να κάνουν τον μαθητή να αντιμετωπίσει και να ενσωματώσει τις αρχέτυπες, ζωώδεις πτυχές του ψυχικού εγώ του. Τέτοιες τεχνικές έχουν ονομαστεί “Σκιά” (Shadow) από τον Young. Έστω και αν ο πολιτισμός μας έχει “¨βαφτίσει” αυτές τις πτυχές “Κακές”, εξακολουθούν να υπάρχουν μέσα σε όλους μας΄.

Σύμφωνα με αρκετούς Μελετητές, Οι σαμανικές τελετές είναι σχεδιασμένες για να ¨αναγκάσουν” τον μαθητή να αντιμετωπίσει πολιτισμικά ταμπού και όρια του εγώ με αποτέλεσμα να απελευθερώσει τον σαμάνο από αυτά τα τεχνητά όρια. Έτσι, οι “τερατουργίες” του Σαμανισμού και της Μαγείας είναι ψυχοδυναμικές τεχνικές που αποσκοπούν στην ¨Απελευθέρωση”. Μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε τα ταμπού μας και να επεξεργαστούμε το σαμανικό Εγώ μας. Μερικές φορές, σε Σαμανική μύηση, τα “τερατώδη” στοιχεία συνδυάζονται με άλλες τεχνικές για να εξαλείψουν ψεύτικες δομές του Εγώ, π.χ. της διακωμώδησης…

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Συμβολικός Κανιβαλισμός, όταν απαιτείται το συμβολικό “φάγωμα” του Σαμάνου, συνδέεται στενά με εμπειρίες που συχνά συμβαίνουν αυθόρμητα σε μυητικές δοκιμασίες ή κρίσεις. Αρκετά συχνά ο σαμάνος υποβάλλεται σε μακροσκελή ψυχο – φυσική αρρώστια που τελειώνει με μια μυητική εμπειρία. Αυτή συχνά περιλαμβάνει το “κατασπάραγμα” από δαιμονικές μορφές…!

Η ίδια αρχετυπική διαδικασία έχει παρατηρηθεί αρκετές φορές σε ψυχολογικές έρευνες κάτω απο την δοκιμή “δυναμικών” αναπνοών. Αυτή η διαδικασία είναι μια μορφή Θανάτου του Εγώ. Είναι η περιορισμένη ψευδή ιδέα πως ο εαυτός “κατασπαράζεται..” Αυτό το τυπικό συχνά αποκαλείται “ Τελετουργικό του Θανάτου και της Αναγέννησης.” Η ιδέα είναι πως ο παλιός εαυτός πεθαίνει και αναγεννάται ένας νέος πιό απελευθερωμένος εαυτός έρχεται στο φως.

Η Διαδικασία του Τελετουργικού…

Το τελετουργικό σχεδιάστηκε για να χρησιμοποιηθεί ομαδικά , και όχι ατομικά. Η τοποθεσία θα πρέπει να είναι υπαίθριος χώρος.δεν θα πρέπει να υπάρχουν αποδείξεις ανθρώπινης ζωής, δηλαδή το τοπίο θα πρέπει να είναι απόλυτα φυσικό και να μην έχει παρέμβει άνθρωπος εκτός από τα αντικείμενα που θα χρησιμοποιηθούν για το τελετουργικό. Η διαδικασία του τελετουργικού θα πρέπει να τελεστεί αρκετά μετά  τα μεσάνυχτα…

Το τελετουργικό είναι συσχετισμένο με τον Νυαρλαθοτέπ και τον Αζαθόθ, καλό θα είναι να τελεστεί “όταν ο Ήλιος είναι στο σημάδι του Ram, του Λέοντος ή του Τοξότη. Εκείνη την ώρα οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται τις “σφαίρες” να διασταυρώνονται και τις επιρροές να ρέουν απο την δίνη..

Τα υλικά που χρειάζονται για το τελετουργικό είναι τα εξής: Ο Βωμός (Altar) των Μεγάλων Παλαιών, το λιβάνι του Zkauba, Θεατρικό μακιγιάζ, αντίγραφα ζωικών κρανίων, ένα κασετόφωνο, και μια κασέτα με ηχογραφημένο τον ήχο ενός τυμπάνου σε ρυθμό 3-7 κύκλους το δευτερόλεπτο.

Ο θυμός σε κάνει να χάνεις τις ευκαιρίες που έρχονται, τους ανθρώπους που θέλουν να σε γνωρίσουν… τη ζωή σου την ίδια

Θυμός, θυμός και πάλι θυμός.

Απύθμενος, αδυσώπητος, ατελείωτος, βασανιστικός.
Και όλο αυτό γιατί;

Γιατί δεν έχουμε μάθει να συμβιώνουμε στην ελευθερία αλλά στην εξάρτηση!

Εξάρτηση από τους γονείς, εξάρτηση από τους συντρόφους.
Εξάρτηση που σου στερεί το οξυγόνο σου, την αναπνοή σου, την ίδια σου τη ζωή.

Παραμένεις θυμωμένος γιατί δεν θέλεις να αποδεσμευτείς από εκείνους.
Παραμένεις θυμωμένος και χάνεις συνέχεια το χρόνο σου, τις ευκαιρίες που έρχονται, τους ανθρώπους που θέλουν να σε γνωρίσουν, τη ζωή σου την ίδια.

Θέλει πολύ αγώνα ο απογαλακτισμός!

Χρειάζεσαι το θάρρος να πάρεις την απόφαση!

Να έρθεις σε επαφή με αυτό που είσαι μέσα σου και όχι να συνεχίζεις να ικανοποιείς τις προσδοκίες των άλλων!

Παραμένεις πιστός στα δικά τους θέλω, όχι στα δικά σου γιατί αλλοίμονο δεν γνώρισες ποια είναι αληθινά τα δικά σου!

Και ο θυμός σου σε βασανίζει, σε κυριεύει ξανά και ξανά κι εσύ ανήμπορος να αντισταθείς. Τον ταΐζεις ξανά και ξανά γιατί δεν ξέρεις να κάνεις κάτι άλλο, τον γυρνάς μέσα σου και τον κάνεις κατάθλιψη.

Σκορπάς τη δύναμή σου χρόνια τώρα αντί να πεισμώσεις και να “προδώσεις” τις προσδοκίες τους.
Τα έχεις καταφέρει τόσο καλά στο σήμερα, ακόμα κι αν νομίζεις το αντίθετο κι εσύ γυρεύεις το ίδιο και το ίδιο.

Μόνο ο ελεύθερος άνθρωπος μπορεί να επιλέξει κάτι άλλο.

Ο εγκλωβισμένος άνθρωπος θα κάνει πάντα το ίδιο. (Σκέψου ένα πουλί μέσα στο κλουβί και σκέψου το πουλί έξω απ’ το κλουβί).

Το μόνο που μπορείς να κάνεις για να ανταποδώσεις στους γονείς σου αυτά που έκαναν για σένα, είναι να τους γυρίσεις την πλάτη και να προδώσεις τις προσδοκίες τους!

Η ενηλικίωση είναι μια πράξη προδοσίας προς τους γονείς!

Ελευθερώνομαι όταν προδίδω αξίες, πεποιθήσεις, συμπεριφορές που μου έχουν παραδοθεί και δεν είναι συμβατές με τη δική μου φύση.

Φέρω τη δική μου ευθύνη της ενηλικίωσής μου!

Αναλαμβάνω την ευθύνη της απεξάρτησης μου, της ελευθερίας μου!

Μπορείς να είσαι συνεπής με τη ζωή σου κι ας προδώσεις τις προσδοκίες των γονιών σου ή των συντρόφων σου.

Το «τίμα τον πατέρα και τη μητέρα σου» είναι να τους τιμήσεις γυρνώντας τους την πλάτη. Να βλέπουν την πλάτη σου και εσύ (το παιδί) να βλέπεις τη ΖΩΗ!

Αλλιώς καλά θα κρατεί το παιχνίδι του θυμωμένου… γερά θα κρατάς κι εσύ τον εξουθενωτικό θυμό, θα “τιμάς” τις προσδοκίες των άλλων και θα εξακολουθείς να προδίδεις τον ίδιο σου τον εαυτό!

Όταν παίρνουμε τη ζωή ως δεδομένη, αυτή μπορεί να μας στερήσει τη χαρά

Η σημερινή καθημερινότητα είναι έτσι δομημένη που ξεχνάμε πως όσα έχουμε, δεν είναι δεδομένα. Ξεχνάμε να ανοίξουμε τα μάτια μας και να δούμε καθαρά τι υπάρχει γύρω μας. Ξεχνάμε ότι αναπνέουμε και ζούμε αυτή τη στιγμή. Μήπως παίρνετε ως δεδομένα όλα όσα έχετε; Αν ναι, είναι η ώρα να το αλλάξετε.

Γιατί αυτή η στάση μπορεί να σας στερήσει τη χαρά. Χάνουμε τη δύναμη, τον σκοπό μας. Δεν σταματάμε για να μυρίσουμε πια τα τριαντάφυλλα.

Γιατί όταν παίρνουμε τα πράγματα ως δεδομένα μπορεί να στερηθούμε τη χαρά.

Εγωισμός

Όταν δεν έχουμε κανένα βαθμό ευγνωμοσύνης, σκεφτόμαστε μόνο τον εαυτό μας. Είναι πιθανό να απομονωθούμε από τους σημαντικούς για εμάς ανθρώπους και να νοιαζόμαστε μόνο για τις δικές μας ανάγκες. Αρχίζουμε να θέλουμε όλο και περισσότερα χωρίς να συνυπολογίζουμε τι θέλουν οι άλλοι.

Αρνητικά συναισθήματα

Σύμφωνα με γνωστή έρευνα του ερευνητή Robert Emmons, η ευγνωμοσύνη μειώνει την κατάθλιψη και αυξάνει την ευτυχία. Αυτό σημαίνει ότι συνδέεται άμεσα με την ψυχική υγεία και τα συναισθήματα. Αυτό σημαίνει ότι σε ψυχολογικό επίπεδο, η ευγνωμοσύνη τονώνει τη διάθεση και τη συνολική μας ψυχική ευεξία. Συγκεκριμένα απελευθερώνονται ντοπαμίνη και σεροτονίνη στον εγκέφαλο, κάνοντάς μας να νιώθουμε χαρά.

Εγκαθιδρύεται η ανασφάλεια

Αν δεν μπορούμε να δούμε την αξία μας, κανείς δεν μπορεί να μας βοηθήσει σε αυτό. Χρειάζεται να νιώθουμε ευγνωμοσύνη για τα πλεονεκτήματα, αλλά και να «αγκαλιάζουμε» τα μειονεκτήματά μας. Γιατί αυτά είναι στο σύνολό τους που μας δίνουν τη μοναδικότητά μας. Άλλωστε, από εκεί πηγάζει η δύναμή μας.

Η ψυχική μας ανθεκτικότητα καταπνίγεται

Τι έχετε πετύχει τελευταία για το οποίο να είστε περήφανοι; Αντιληφθήκατε μέσα από αυτό τη δύναμη και την ανθεκτικότητα που έχετε; Αυτή η τελευταία συνήθως καταπνίγεται αν δεν μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα τι έχουμε να προσφέρουμε σε εμάς τους ίδιους και στον υπόλοιπο κόσμο.

Για να ενδυναμώσουμε την ψυχική μας ανθεκτικότητα, χρειάζεται πρώτα να δούμε τους τρόπους με τους οποίους τα έχουμε ήδη καταφέρει στη ζωή, καθώς και τις ασπίδες που έχουμε κατασκευάσει και χρησιμοποιούμε επιτυχώς ώστε να αντιμετωπίζουμε τα εμπόδια της ζωής.

Είμαστε λιγότερο «στη στιγμή»

Πότε ήταν η τελευταία φορά που απολαύσατε ένα ηλιοβασίλεμα ή μια δύση; Πότε ήταν η τελευταία φορά που νιώσατε την βροχή να πέφτει πάνω σας; Πότε ήταν η τελευταία φορά που χαμογελάσατε σε έναν άγνωστο; Πότε ήταν η τελευταία φορά που νιώσατε πραγματικά ζωντανοί; Όταν παίρνουμε τη ζωή ως δεδομένη, αυτή μπορεί να μας στερήσει ένα δώρο: το να ζούμε στη στιγμή και να απολαμβάνουμε αυτό το μοναδικό συναίσθημα του εδώ και τώρα, της πλήρωσης.

Η καλύτερη θέα είναι στα υπόγεια

Η καλύτερη θέα είναι στα υπόγεια…

Εκεί που βρίσκεται η σκιά μας, εκεί που έχουμε αλυσοδέσει και κλειδαμπαρώσει τον σκοτεινό εαυτό μας, εκεί που κρύβονται όλοι οι θησαυροί της Ψυχής μας…

Μας έχουν κάνει να πιστεύουμε ότι αν αγγίξουμε την “σκοτεινιά” μας, το “κακό” μέσα μας τότε δεν θα είμαστε “καλοί άνθρωποι”.

Όμως όσο πιο πολύ σφαλίζουμε τα μάτια για να μην αντικρύσουμε κατάματα τις αδυναμίες, τους φόβους, τις ενοχές, το θυμό, όλα αυτά που οι περισσότεροι ονομάζουν αρνητικά συναισθήματα, όσο πιο πολύ τα καταπιέζουμε στα σκοτεινά υπόγεια του Είναι μας τόσο περισσότερο τους δίνουμε την δύναμη να χειρίζονται τις σκέψεις, τις επιθυμίες και τις πράξεις μας.

Φως και αποδοχή χρειάζονται όχι καταπίεση.

Χρειάζεται να κατέβουμε στα κατώγια της ύπαρξης μας οπλισμένοι με τη δύναμη της θέλησης, της αποφασιστικότητας και της αγάπης για να συναντήσουμε τον αιματοδαρμένο, τον πληγωμένο από εμάς σκοτεινό εαυτό μας.

Να φέρουμε φως στα υπόγεια της σκοτεινιάς ανοίγοντας τα παράθυρα της Ψυχής μας και να αγναντέψουμε μέσα από αυτά την Απεραντοσύνη της Ύπαρξης μας γεμίζοντας με Γαλήνη την Ολότητα μας.

Κι αν το κάνουμε αυτό τότε σίγουρα θα αναφωνήσουμε ότι την καλύτερη θέα την έχουν τα Υπόγεια…

Ο ταπεινός δέν φοβᾶται τήν πιθανότητα νά σφάλλει

Ο ταπεινός δέν φοβᾶται τήν πιθανότητα νά σφάλλει: Φοβᾶται τήν πιθανότητα νά σφάλλει καί ἐθελοτυφλεῖ ἔναντι αὐτῆς, ἐκεῖνος πού νιώθει ὅτι διατρέχει κίνδυνο ἐάν δέν ἔχει σωστή γνώμη. Καί πείθει τόν ἑαυτό του ὅτι «ἔχει δίκαιο», ἐπειδή πρέπει νά εἶναι ἔτσι, γιά νά μή κινδυνεύει, ὁ ἴδιος καί ὅ,τι­ ὅσοι ἐξαρτῶνται ἀπ’ αὐτόν.

Συνδέεται τούτη ἡ στάση μέ τήν ἀνάγκη ἐλέγχου καί τήν ἀνωριμότητα.

Ο ταπεινός, σέ ὅποιο στάδιο τῆς ἐξελίξεώς του, ἐπιδεικνύει Ἐμπιστοσύνη. Καί σ’ αὐτό τό σημεῖο θά μποροῦσε νά ἐκκινήσει ἄλλη μία τεράστιας ση­μασίας συζήτηση, ἀπό τό ἐρώτημα: «Ἐμπιστοσύνη σέ ποιόν;» Θ’ἀποτολμήσω νά καταγράψω ἐπιγραμματικῶς τίς δικές μου θεωρητι­κές ἀπαντήσεις:

Η ὥριμη ταπεινή ψυχή, ἐμπιστεύεται τήν Πηγή της, καθ’ ὅσον τήν ἀφορᾶ, τό πεπρωμένο της (:τό γενεθλιακό της Σχέδιο) καί τίς ἐπιλογές της.

Καί δέν φοβᾶται τήν ὅποιαν ἔκβαση, θεωρῶντας τόν ἑαυτό της, τούς πάντες καί τά πάντα ὡς μέρη τοῦ Ὅλου.

Ὅλοι εἶναι σημαντικοί ἀφοῦ ἔχουν ἕνα μέρος στό Σχέδιο καί μιά θέση στήν Ἑκδήλωση. Καί οὐδείς εἶναι τόσο σημαντικός πού νά συμβαίνει καταστροφή γιά τό Ὅλον ἐάν σφάλλει ἤ ἐάν πάθει ἤ ἐάν τοῦ συμβεῖ ὁ,τιδήποτε.

Η ἀνώριμη, ἡ νεαρή, ταπεινή ψυχή, εἶναι ταπεινή ἐπειδή γεννήθηκε καί μεγαλώνει σ’ ἕνα περιβάλλον ἀνθρώπινο, σέ μιάν ἀνθρώπινη κοινότητα (ὄχι μόνον οἰκογένεια ἀλλά κοινωνία), πού προστατεύει τά νεαρά καί τ’ ἀδύναμα μέλη της, πού καλύπτει τίς παντοειδεῖς ἀνάγκες των, θέτοντας ὅρια καί κανόνες μέ Ἀγάπη­-Σοφία.

Ἴσως γι’αὐτό εἶναι τόσο σπάνια ἡ ταπεινότητα στούς ἀνθρώπους στίς μέρες μας.

(Ταπεινότητα ἔχουν τά παιδιά, κάθε ἐξελικτικῆς ἡλικίας, μέχρι νά κα­ ταφέρει ἡ «ἐκπαίδευση» τῶν μεγάλων, ν’ ἀλλάξει τά φῶτα των!)

ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ: Πάει να σε παρασύρει η επιθυμία για λίγη δόξα;

Πάει να σε παρασύρει η επιθυμία για λίγη δόξα; Παρατήρησε με πόση ταχύτητα ξεχνιούνται τα πάντα παρατήρησε το χάος της άπειρης αιωνιότητας πριν και μετά από σένα τον κενό αντίλαλο των επευφημιών, το ευμετάβολον και το άκριτον εκείνων που δείχνουν να σε παινεύουν και τη σμικρότητα του τόπου μες στον οποίο συμβαίνουν όλα τούτα. Η γης ολάκερη δεν είναι παρά ένα σημείο. Και πόσο μικρή δεν είναι ετούτη η γωνίτσα της όπου κατοικούμε; Κι εδώ, ποιοι θα είναι και πόσοι αυτοί που θα σε παινέψουν;

Μη ξεχνάς, λοιπόν, να καταφεύγεις σε τούτο το χωραφάκι του εαυτού σου, και πάνω απ’ όλα, ούτε να παρασύρεσαι ούτε να εντείνεις υπερβολικά τις προσπάθειές σου. Να ‘σαι ελεύθερος και ν’ αντικρίζεις τα πράγματα σαν άντρας, σαν άνθρωπος, σαν πολίτης, σαν θνητό ον. Κι ανάμεσα στα όπλα που θα ‘χεις σε ετοιμότητα, ας είναι και τα εξής δύο:

Πρώτον, η πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν αγγίζουν την ψυχή αλλά στέκουν ήρεμα έξω απ’ αυτήν, ενώ οι ενοχλήσεις προέρχονται μόνο από τις γνώμες που σχηματίζονται εντός μας.

Και δεύτερον, ότι όλα όσα βλέπεις, αλλάζουν στη στιγμή και παύουν πια να υπάρχουν και να θυμάσαι διαρκώς σε πόσες τέτοιες μεταβολές υπήρξες μάρτυρας εσύ ο ίδιος. Ο κόσμος είναι μεταβολή, η ζωή είναι δοξασίες.

ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ, ΤΑ ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ

ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ: Αν κάποιος είναι στερημένος από ελπίδα, δεν σημαίνει ότι είναι απελπισμένος

ΓΙ’ ΑΛΛΗ μια φορά, αυτές οι εικόνες δεν προτείνουν καμιά ηθική και δεν κρίνουν: είναι σχέδια. Απεικονίζουν μονάχα έναν τρόπο ζωής.

Ο εραστής, ο θεατρίνος, ο τυχοδιώκτης υποδύονται το ρόλο του παραλόγου. Όπως επίσης, ο αγνός, ο δημόσιος υπάλληλος ή ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, αν το επιθυμούν. Φτάνει να ξέρουν και να μην κρύβουν τίποτα.

Στα ιταλικά μουσεία, βρίσκουμε μερικές φορές μικρά ζωγραφισμένα παραβάν που ο ιερέας κρατούσε μπροστά στα μάτια του θανατοποινίτη για να του κρύβει το ικρίωμα. Το άλμα σε όλες τις μορφές του, η βουτιά στο θείο ή στο αιώνιο, η εγκατάλειψη στις ψευδαισθήσεις της καθημερινότητας ή των ιδεών, όλ’ αυτά τα παραβάν κρύβουν το παράλογο. Υπάρχουν ωστόσο δημόσιοι υπάλληλοι χωρίς παραβάν μπροστά τους και γι’ αυτούς θέλω να μιλήσω.

Διάλεξα τους πιο ακραίους. Σ’ αυτό το βαθμό, το παράλογο τους δίνει μια απόλυτη δύναμη.

Είναι αλήθεια ότι τούτοι οι πρίγκιπες δεν έχουν βασίλειο. Αλλά πλεονεκτούν σε σχέση με τους άλλους γιατί ξέρουν ότι όλα τα βασίλεια είναι ψεύτικα.

Ξέρουν – να όλο το μεγαλείο τους – και μάταια αναφερόμαστε στην περίπτωσή τους μιλώντας για κρυφή δυστυχία ή για στάχτες από τις χαμένες προσδοκίες τους.

Αν κάποιος είναι στερημένος από ελπίδα, δεν σημαίνει ότι είναι απελπισμένος. Οι φλόγες της γης αξίζουν όσο τα ουράνια αρώματα. Ούτε εγώ ούτε κανείς εδώ μπορεί να τους κρίνει.

Δεν θέλουν να είναι οι καλύτεροι, επιδιώκουν να είναι συνεπείς. Αν η λέξη φρόνιμος ταιριάζει στον άνθρωπο που ζει μ’ αυτό που έχει χωρίς ν’ αποσκοπεί σε ό,τι δεν έχει, τότε είναι όντως φρόνιμος. Ένας απ’ αυτούς, κατακτητής σε σχέση όμως με το πνεύμα, Δον Ζουάν όμως της γνώσης, θεατρίνος της ευφυΐας, το ξέρει καλύτερα από τον καθένα: “Δεν αξίζουμε κανένα προνόμιο στη γη ή στον ουρανό, αν οδηγήσουμε το μικρό, αθώο, αγαπημένο αρνάκι της ύπαρξής μας ως την τελειότητα: ακόμα και στην καλύτερη περίπτωση θα συνεχίσουμε να είμαστε ένα αγαπητό ασήμαντο αρνάκι με κέρατα και τίποτα παραπάνω – αν βέβαια υποθέσουμε ότι στο μεταξύ δεν ψοφάμε από κενοδοξία και δεν προκαλούμε σκάνδαλο κάνοντας το δικαστή”.

Θα έπρεπε πάντως να αποδώσουμε στον παράλογο συλλογισμό πιο θερμά πρόσωπα.

Η φαντασία μπορεί να προσθέσει κι άλλα πολλά, προσκολλημένα στο χρόνο και στην εξορία, που ξέρουν επίσης να ζουν στα πλαίσια ενός σύμπαντος χωρίς μέλλον και χωρίς αδυναμίες.

Τούτος ο παράλογος και δίχως Θεό κόσμος γεμίζει έτσι από ανθρώπους που σκέφτονται καθαρά και δεν ελπίζουν πια.

Και δεν μίλησα ακόμα για το πιο παράλογο πρόσωπο: τον δημιουργό.

ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΥ, Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΣΙΣΥΦΟΥ - ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΡΑΛΟΓΟ

Το σόφισμα του ανεπανόρθωτου κόστους

Γιατί θα έπρεπε να αγνοείται το παρελθόν.

Κάθε απόφαση, είτε προσωπική είτε επαγγελματική, λαμβάνεται πάντα σε καθεστώς αβεβαιότητας. Αυτό που φανταζόμαστε μπορεί να γίνει ή να μη γίνει ποτέ. Κάθε στιγμή μπορούμε να αλλάξουμε τον δρόμο που ακολουθούμε και να πάρουμε έναν άλλο, παραδείγματος χάρη να ματαιώσουμε ένα σχέδιο και να υποστούμε τις συνέπειες. Η επανεξέταση λοιπόν της κατάστασης σε συνθήκες αβεβαιότητας είναι μια λογική στάση. Αλλά μόλις εκτιμάμε ότι έχουμε ήδη επενδύσει πολύ χρόνο, χρήμα, ενέργεια, αγάπη κτλ. (σε μια δραστηριότητα, ένα σχέδιο ή μια σχέση), πέφτουμε στην παγίδα του σοφίσματος του ανεπανόρθωτου κόστους. Και χρησιμοποιούμε το πρόσχημα του τι έχουμε ήδη επενδύσει για να δικαιολογηθούμε και να συνεχίσουμε σ’ αυτό τον δρόμο, ενώ αντικειμενικά δεν έχει κανένα νόημα. Όσο περισσότερο επενδύουμε, δηλαδή όσο αυξάνουμε το ανεπανόρθωτο κόστος, τόσο εντονότερη γίνεται η ανάγκη μας να εξακολουθήσουμε να επενδύουμε.

Οι επενδυτές στο χρηματιστήριο πέφτουν συχνά θύματα του σοφίσματος του ανεπανόρθωτου κόστους. Οι αποφάσεις τους να πουλήσουν υποκινούνται συνήθως από την τιμή αγοράς. Αν η τιμή μιας μετοχής είναι υψηλότερη από την τιμή αγοράς, πουλάνε. Αν είναι μικρότερη από την τιμή αγοράς της, δεν πουλάνε. Πράγμα παράλογο. Η τιμή αγοράς δε θα έπρεπε να λαμβάνεται υπόψη. Αυτό που έχει σημασία είναι να μπορούμε να δούμε πώς θα εξελιχθεί αυτή η μετοχή (καθώς και άλλα επενδυτικά προϊόντα). Όλοι μπορούν να ξεγελαστούν, ιδίως στο χρηματιστήριο. Το θλιβερό με το σόφισμα του ανεπανόρθωτου κόστους είναι ότι όσο μια μετοχή σας χάνει την αξία της, τόσο θέλετε να την κρατήσετε.

Γιατί μια τόσο παράλογη συμπεριφορά; Οι άνθρωποι θέλουν να φαίνονται συνεπείς. Όταν φαινόμαστε συνεπείς, φαινόμαστε αξιόπιστοι. Απεχθανόμαστε τις αντιφάσεις. Αν αποφασίσουμε να εγκαταλείψουμε ένα τρέχον σχέδιο, παράγουμε μια αντίφαση: παραδεχόμαστε ότι χθες σκεφτόμασταν διαφορετικά από σήμερα. Με το να συνεχίζουμε ένα σχέδιο που δεν έχει πια νόημα, καθυστερούμε την οδυνηρή συνειδητοποίηση και έτσι εξακολουθούμε να φαινόμαστε συνεπείς.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να συνεχίσετε να επενδύετε προκειμένου να φέρετε εις πέρας ένα σχέδιό σας. Αλλά προσέξτε έναν ύπουλο λόγο: αυτόν που σας ωθεί να αναλογίζεστε τι έχετε επενδύσει μέχρι στιγμής. Αν θέλετε να πάρετε λογικές αποφάσεις, πρέπει να αγνοήσετε τη μέχρι τώρα συσσωρευμένη δαπάνη. Δεν έχει σημασία το πόσα ξοδέψατε, αυτό που μετράει είναι το παρών και το πώς διαγράφεται το μέλλον.

ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ: Όσο είναι κανείς νέος ας μην αναβάλλει για το μέλλον τη φιλοσοφία, μα κι όταν γεράσει ας μην βαριέται να φιλοσοφεί

Όσο είναι κανείς νέος ας μην αναβάλλει για το μέλλον τη φιλοσοφία, μα κι όταν γεράσει ας μην βαριέται να φιλοσοφεί.

Γιατί για κανέναν δεν είναι ποτέ νωρίς και ποτέ αργά για ό,τι έχει να κάνει με την υγεία της ψυχής του.

Κι όποιος λέει πως δεν ήρθε ακόμα η ώρα για φιλοσοφία ή ότι πέρασε πια ο καιρός, μοιάζει με άνθρωπο που λέει πως δεν είναι ώρα τώρα για την ευτυχία ή πως δεν έμεινε πια καιρός γι’ αυτήν.

Πρέπει, λοιπόν, να φιλοσοφεί και ο γέρος και ο νέος: ο ένας ώστε καθώς γερνά, να νιώθει νέος μες στα αγαθά που του προσφέρει η χάρη των περασμένων- ενώ ο άλλος, αν και νέος, να είναι συνάμα και ώριμος, αφού δεν θα ‘χει αγωνία για το αύριο.

Χρειάζεται, λοιπόν, να στοχαζόμαστε τα όσα φέρνουν την ευδαιμονία, αφού όταν την έχουμε, έχουμε τα πάντα, κι όταν τη στερούμαστε κάνουμε τα πάντα για να την αποκτήσουμε.

Να πράττεις και να μελετάς αυτά που συνεχώς σου παράγγελνα, θεωρώντας τα ως βασικές αρχές του καλώς ζήν.

ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ

Έχεις δει εσύ ποτέ κάποιον που να βρίσκεται στην κορυφή, να είναι ταυτόχρονα και ευτυχισμένος;

Ο φιλόδοξος είναι ο πιο δυστυχισμένος άνθρωπος στον κόσμο. Εμείς όμως εκπαιδεύουμε τα παιδιά να είναι φιλόδοξα: «Να είσαι ο πρώτος, να φτάσεις στην κορυφή και τότε θα είσαι ευτυχισμένος!».

Έχεις δει εσύ ποτέ κάποιον που να βρίσκεται στην κορυφή, να είναι ταυτόχρονα και ευτυχισμένος;

Ήταν ευτυχισμένος ο Αλέξανδρος ο Μέγας, όταν έγινε κατακτητής τού κόσμου; Ήταν ένας από τους πιο δυστυχισμένους ανθρώπους που έζησαν ποτέ πάνω στη γη. Βλέποντας την ευδαιμονία του Διογένη, ζήλεψε. Να ζηλεύει ένα ζητιάνο;

Ο Διογένης ήταν ζητιάνος. Δεν είχε τίποτα – ούτε καν μια κούπα για να ζητιανεύει φαγητό. Τουλάχιστον ο Βούδας είχε μια κούπα και τρεις ρόμπες. Ο Διογένης ήταν γυμνός. Κάποτε είχε μια κούπα.

Βρισκόταν στην όχθη ενός ποταμού, διψούσε κι έβγαλε την κούπα του για να πάρει νερό, όταν είδε ένα σκύλο να πηδάει χαρούμενος μέσα στο ποτάμι, να πλένεται και να πίνει νερό.

Και τότε μπήκε στο νου του Διογένη η ιδέα: «Αυτός ο σκύλος είναι πιο ελεύθερος από μένα. Δεν χρειάζεται να κουβαλάει καμία κούπα μαζί του. Κι αν εκείνος μπορεί να τα καταφέρει χωρίς κούπα, γιατί να μην μπορώ να τα καταφέρω κι εγώ; Αυτή η κούπα είναι το μοναδικό πράγμα που έχω και πρέπει να προσέχω να μη μου την κλέψουν. Μερικές φορές, ακόμη και μέσα στη νύχτα ρίχνω μια ματιά, για να δω αν εξακολουθεί να βρίσκεται κοντά μου ή μου την έκλεψαν.» Πέταξε την κούπα στο ποτάμι και ευχαρίστησε το σκύλο για το σπουδαίο μήνυμα που του είχε φέρει από την ύπαρξη.

Ο Αλέξανδρος ζήλεψε αυτόν τον άνθρωπο, που δεν είχε απολύτως τίποτα. Πόσο δυστυχισμένος, πρέπει να ήταν.

Εξομολογήθηκε στον Διογένη: «Αν ποτέ μού δώσει ο Θεός την ευκαιρία, θα του ζητήσω να μη με κάνει Αλέξανδρο, να με κάνει Διογένη.»

Ο Διογένης γέλασε και του είπε: «Και γιατί θέλεις να γίνεις Διογένης στην επόμενη ζωή; Ποιος ξέρει για την επόμενη ζωή; Γιατί το αναβάλλεις; Ακόμη και η επόμενη μέρα είναι αβέβαιη, ακόμη και η επόμενη στιγμή είναι αβέβαιη. Αν θέλεις πραγματικά να είσαι Διογένης, μπορείς να γίνεις αυτήν ακριβώς τη στιγμή. Πέταξε τα ρούχα σου στο ποτάμι και ξέχνα την κατάκτηση τού κόσμου. Αυτό είναι σκέτη ανοησία και το ξέρεις! Ξάπλωσε και λιάσου, όπως λιάζομαι κι εγώ. Υπάρχει αρκετός ήλιος και για τους δυο μας.»

Ο Αλέξανδρος βεβαίως δεν μπόρεσε να αποδεχθεί την πρόσκληση. Είπε: «Σ’ ευχαριστώ για την πρόσκληση, για την ώρα όμως δεν μπορώ να το κάνω. Ίσως στην επόμενη ζωή…»

Ο Διογένης τον ρώτησε: «Και τί θα κάνεις όταν θα έχεις κατακτήσει τον κόσμο;»

Ο Αλέξανδρος είπε: «Τότε θα ξαπλώσω κι εγώ και θα λιάζομαι.»

Ο Διογένης είπε: «Τότε, κάνε στην άκρη, γιατί μου κόβεις τον ήλιο. Εγώ είμαι ήδη ξαπλωμένος και θέλω να λιαστώ!»

Απλώς παρατήρησε τους ανθρώπους που έχουν πετύχει στον κόσμο και θα εγκαταλείψεις την ιδέα της επιτυχίας.

Παρμενίδης: Οδός της αλήθειας: Είναι ή μηδέν (2)

Παρμενίδης: περί Φύσεως

§1 Να σκέπτεσαι και να μιλάς
                                                 
I
Αρχαίο κείμενο

Απόσπασμα 3
… τὸ γὰρ αὐτὸ νοεῖν ἐστίν τε καὶ εἶναι.

Απόσπασμα 8, 34-41
Ταὐτὸν δ΄ ἐστὶ νοεῖν τε καὶ οὕνεκεν ἔστι νόημα.
Οὐ γὰρ ἄνευ τοῦ ἐόντος, ἐν ᾧ πεφατισμένον ἐστίν,
εὑρήσεις τὸ νοεῖν.

ΙΙ
Μετάφραση

Απόσπασμα 3
Γιατί το ίδιο είναι το Νοείν και το Είναι.

Απόσπασμα 8, 34-37
Το ίδιο είναι το νοείν και η σκέψη ότι αυτό είναι
[ή: το ίδιο .. και η αιτία που το σκέπτεται].
Γιατί χωρίς το ον, μέσα στο οποίο είναι εκφρασμένο,
δεν θα βρεις το νοείν.
                                  
§2 Ερμηνεία-σχολιασμός

Απ.3]: Όλο το οντολογικό επιχείρημα του Παρμενίδη ανάγει το θεμέλιό του σε τούτο το απόσπασμα. Πρόκειται για το περίφημο εκείνο απόσπασμα, του οποίου η μετάφραση αλλά και η ερμηνεία περικλείει διαφορότροπες ορισμένως δυνατότητες, με συνέπεια κάθε ερμηνεία ως τώρα να συνιστά μόνο μια συμβολή στην περαιτέρω έρευνα. Η πιο πάνω μεταφραστική του απόδοση λογίζεται κατά κανόνα ως η καθιερωμένη και εντάσσεται στο πνεύμα των μεθόδων έρευνας που γνωρίσαμε στο απόσπασμα 2 (βλ. σχετική ανάρτηση). Με βάση τη μεθοδολογική αποσαφήνιση του Παρμενίδη, η μέθ-οδος που οδηγεί στην αλήθεια είναι η οδός του Είναι. Αυτή είναι η οδός που πείθει, καθώς είναι στοχαστική οδός. Η άλλη είναι μια κίβδηλη μέθ-οδος που δεν οδηγεί πουθενά, καθώς δεν μας επιτρέπει να γνωρίσουμε το Είναι (εόν) ούτε να αποφανθούμε γι’ αυτό, παρά παραπέμπει αναγκαστικά στην παραδοχή ότι υπάρχει το μη-Είναι (μη εόν). Είναι κίβδηλη, μη γνήσια, μη αυθεντική, αυτή η οδός, γιατί παραγνωρίζει πως το Νοείν και το Είναι είναι το ίδιο πράγμα (απ. 3). Όταν το σκέπτεσθαι πέφτει μέσα στο Είναι, όπως μας λέει εδώ ο Παρμενίδης αλλά και στο απ. 8, 34-36, τότε το ουκ εστίν δεν μπορεί να βρίσκει ρίζωμα μέσα στο σκέπτεσθαι: δεν μπορούμε δηλαδή να το σκεφτόμαστε και να το λέμε να το εκφράζουμε με τη γλώσσα.

§3

Η ανθρώπινη σκέψη, ενόσω τροφοδοτείται με την έμπνευση της θεάς Αλήθειας, είναι σε θέση να συλλαμβάνει καθοριστικά και μόνο αυτό που είναι, γιατί αντλεί την ύπαρξή της από το Είναι: έχει τη ρίζα της μέσα στο Είναι. Ως εκ τούτου, η μεταφραστική-ερμηνευτική απόδοση του απ. 3 δεν περιορίζεται στην πιο πάνω καθιερωμένη της εκδοχή, δηλαδή στην απόφανση που ταυτίζει απλώς το Νοείν και το Είναι, αλλά, ακολουθώντας την οδό της αλήθειας, προχωρεί βαθύτερα και μπορεί να αναδιατυπωθεί ως εξής: Γιατί αυτό τούτο το Νοείν είναι Είναι. (βλ. το ποίημα του Παρμενίδη, σ. 153). Ετούτη η μεταφραστική πρόταση συνιστά ένα διεισδυτικό εγχείρημα, που το συναντάμε, με τις αναγκαίες προσαρμογές, και σε αντίστοιχες ερμηνευτικές προσπάθειες στη διεθνή βιβλιογραφία. Προπάτορας αυτής της πρωτοποριακής ερμήνευσης, στη νεωτερική εποχή, είναι ο Μ. Χάιντεγκερ. Ξεκινά από την κοινή ερμηνεία ότι το ίδιο το νοείν είναι κι αυτό ένα ανάμεσα στα πολλά εκείνα όντα που έχουμε μπροστά μας [πρό-χειρα (vorhanden)] και τα οποία ταξινομούνται ως τέτοια μέσα στο όλο του Όντος. Πηγαίνει ωστόσο πιο πέρα και από τις νεωτερικές ερμηνείες, κατά τις οποίες το νοείν συλλαμβάνεται ως ο τόπος που ανυψώνεται το Είναι (Χέγκελ κ.α.), για να αποφανθεί πως το Είναι είναι παρ-Όν ως περισυλλογή όλων των καθέκαστων όντων, μαζί και του νοείν (Vorträge u. Aufsätze, 232). Το απ. 3, συνακόλουθα, μας λέει πως το Νοείν ανήκει στο Είναι (ό.π., 233) και δεν είναι απλώς ταυτό. Με ποιο τρόπο όμως ανήκει στο Είναι;

§4

Μια εύστοχη απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα προϋποθέτει απάντηση στο ερώτημα: πώς πρέπει να σκεφτόμαστε το Είναι, στο οποίο ανήκει το Νοείν (ό.π., 234); Πριν απ’ όλα, το Είναι ως παρ-όν αξιώνει τη σκέψη, καθιστά ζωτική την αναγκαιότητά της. Είναι έτσι το περι-συλ-λέγον, το Εόν, μέσα στο οποίο εκφράζεται η σκέψη (απ. 8, 35). Το νοείν, η νόηση ή η σκέψη, κατ’ αυτό τον βηματισμό, ανήκει στο Είναι, που είναι πια ένα εκφρασμένο-Είναι, δηλαδή το Είναι που έχει λόγο, που λέγει και λέγεται. Το νοείν, ως προκύπτει, συνυφαίνεται με το εόν, καθώς έχει το θεμέλιό του στο λέγειν και αναπτύσσεται στην ουσία του με βάση τούτο το λέγειν. Η σκέψη [:το νόημα στο αρχαίο κείμενο] είναι λοιπόν «ένα λεγόμενον του λέγειν» (ό.π., 235). Το λέγειν όμως εδώ δεν έχει απλώς και μόνο το νόημα του κατονομάζειν, της ομιλητικής, ήτοι ηχητικής σήμανσης ενός σημαινόμενου, αλλά σημαίνει και κάτι βαθύτερο: προσ(ς)-άγει το παρόν ον σε παρ-ουσία και μέσω αυτής το κάνει να εμφανίζεται, να κείτεται μπροστά μας, να άγεται προς εμάς, δηλαδή στην προφάνεια. Το νοείν εν τέλει ιδιάζει στο Είναι ως το λεγόμενον, δηλαδή ως το αγόμενο στην προφάνεια. Ανήκει συνεπώς στην περι-συλ-λογή αυτού του Είναι: δηλαδή είναι εκείνο που επιτελεί την εν λόγω περισυλλογή, ανταποκρινόμενο στην κλήση που του απευθύνει αυτό τούτο το Ον. Απ’ αυτή την άποψη, το νοείν, η ανθρώπινη σκέψη ανήκει στο Είναι: η ίδια τώρα δεν είναι απλώς ένα επί πλέον παρόν ον μέσα στην παρουσία των όντων, αλλά εκείνη η εμπνευσμένη θεά της αλήθειας, που χορηγεί σ’ αυτά τα όντα το Φάος [=Φως], το ξέφωτο της παρουσίας, τη φωτεινότητα σε θνητούς και αθανάτους.

ΔΕΣ: Παρμενίδης: Οδός της αλήθειας: Είναι ή μηδέν (1)

ΠΛΑΤΩΝ: Πολιτεία (348a-349a)

[348a] Ἤκουσας, ἦν δ᾽ ἐγώ, ὅσα ἄρτι Θρασύμαχος ἀγαθὰ διῆλθεν τῷ τοῦ ἀδίκου;
Ἤκουσα, ἔφη, ἀλλ᾽ οὐ πείθομαι.
Βούλει οὖν αὐτὸν πείθωμεν, ἂν δυνώμεθά πῃ ἐξευρεῖν, ὡς οὐκ ἀληθῆ λέγει;
Πῶς γὰρ οὐ βούλομαι; ἦ δ᾽ ὅς.
Ἂν μὲν τοίνυν, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀντικατατείναντες λέγωμεν αὐτῷ λόγον παρὰ λόγον, ὅσα αὖ ἀγαθὰ ἔχει τὸ δίκαιον εἶναι, καὶ αὖθις οὗτος, καὶ ἄλλον ἡμεῖς, ἀριθμεῖν δεήσει [348b] τἀγαθὰ καὶ μετρεῖν ὅσα ἑκάτεροι ἐν ἑκατέρῳ λέγομεν, καὶ ἤδη δικαστῶν τινων τῶν διακρινούντων δεησόμεθα· ἂν δὲ ὥσπερ ἄρτι ἀνομολογούμενοι πρὸς ἀλλήλους σκοπῶμεν, ἅμα αὐτοί τε δικασταὶ καὶ ῥήτορες ἐσόμεθα.
Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη.
Ὁποτέρως οὖν σοι, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀρέσκει.
Οὕτως, ἔφη.
Ἴθι δή, ἦν δ᾽ ἐγώ, ὦ Θρασύμαχε, ἀπόκριναι ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς. τὴν τελέαν ἀδικίαν τελέας οὔσης δικαιοσύνης λυσιτελεστέραν φῂς εἶναι;
[348c] Πάνυ μὲν οὖν καὶ φημί, ἔφη, καὶ δι᾽ ἅ, εἴρηκα.
Φέρε δή, τὸ τοιόνδε περὶ αὐτῶν πῶς λέγεις; τὸ μέν που ἀρετὴν αὐτοῖν καλεῖς, τὸ δὲ κακίαν;
Πῶς γὰρ οὔ;
Οὐκοῦν τὴν μὲν δικαιοσύνην ἀρετήν, τὴν δὲ ἀδικίαν κακίαν;
Εἰκός γ᾽, ἔφη, ὦ ἥδιστε, ἐπειδή γε καὶ λέγω ἀδικίαν μὲν λυσιτελεῖν, δικαιοσύνην δ᾽ οὔ.
Ἀλλὰ τί μήν;
Τοὐναντίον, ἦ δ᾽ ὅς.
Ἦ τὴν δικαιοσύνην κακίαν;
Οὔκ, ἀλλὰ πάνυ γενναίαν εὐήθειαν.
[348d] Τὴν ἀδικίαν ἄρα κακοήθειαν καλεῖς;
Οὔκ, ἀλλ᾽ εὐβουλίαν, ἔφη.
Ἦ καὶ φρόνιμοί σοι, ὦ Θρασύμαχε, δοκοῦσιν εἶναι καὶ ἀγαθοὶ οἱ ἄδικοι;
Οἵ γε τελέως, ἔφη, οἷοί τε ἀδικεῖν, πόλεις τε καὶ ἔθνη δυνάμενοι ἀνθρώπων ὑφ᾽ ἑαυτοὺς ποιεῖσθαι· σὺ δὲ οἴει με ἴσως τοὺς τὰ βαλλάντια ἀποτέμνοντας λέγειν. λυσιτελεῖ μὲν οὖν, ἦ δ᾽ ὅς, καὶ τὰ τοιαῦτα, ἐάνπερ λανθάνῃ· ἔστι δὲ οὐκ ἄξια λόγου, ἀλλ᾽ ἃ νυνδὴ ἔλεγον.
[348e] Τοῦτο μέν, ἔφην, οὐκ ἀγνοῶ ὃ βούλει λέγειν, ἀλλὰ τόδε ἐθαύμασα, εἰ ἐν ἀρετῆς καὶ σοφίας τιθεῖς μέρει τὴν ἀδικίαν, τὴν δὲ δικαιοσύνην ἐν τοῖς ἐναντίοις.
Ἀλλὰ πάνυ οὕτω τίθημι.
Τοῦτο, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἤδη στερεώτερον, ὦ ἑταῖρε, καὶ οὐκέτι ῥᾴδιον ἔχειν ὅτι τις εἴπῃ. εἰ γὰρ λυσιτελεῖν μὲν τὴν ἀδικίαν ἐτίθεσο, κακίαν μέντοι ἢ αἰσχρὸν αὐτὸ ὡμολόγεις εἶναι ὥσπερ ἄλλοι τινές, εἴχομεν ἄν τι λέγειν κατὰ τὰ νομιζόμενα λέγοντες· νῦν δὲ δῆλος εἶ ὅτι φήσεις αὐτὸ καὶ καλὸν καὶ ἰσχυρὸν εἶναι καὶ τἆλλα αὐτῷ πάντα προσθήσεις [349a] ἃ ἡμεῖς τῷ δικαίῳ προσετίθεμεν, ἐπειδή γε καὶ ἐν ἀρετῇ αὐτὸ καὶ σοφίᾳ ἐτόλμησας θεῖναι.
Ἀληθέστατα, ἔφη, μαντεύῃ.
Ἀλλ᾽ οὐ μέντοι, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀποκνητέον γε τῷ λόγῳ ἐπεξελθεῖν σκοπούμενον, ἕως ἄν σε ὑπολαμβάνω λέγειν ἅπερ διανοῇ. ἐμοὶ γὰρ δοκεῖς σύ, ὦ Θρασύμαχε, ἀτεχνῶς νῦν οὐ σκώπτειν, ἀλλὰ τὰ δοκοῦντα περὶ τῆς ἀληθείας λέγειν.
Τί δέ σοι, ἔφη, τοῦτο διαφέρει, εἴτε μοι δοκεῖ εἴτε μή, ἀλλ᾽ οὐ τὸν λόγον ἐλέγχεις;

***
[348a] Άκουσα, είπε, μα δε μένω σύμφωνος. Θέλεις λοιπόν να δοκιμάσομε μήπως βρούμε κανένα τρόπο να τον πείσομε πως δεν είναι αλήθεια αυτά που μας λέει;
Γιατί να μη θέλω;
Ναι, αν όμως στο λόγο που παρατέντωσε αυτός, αντιπαρατάξομε και μεις κανέναν άλλο όμοιο, για να απαριθμήσομε τα καλά της δικαιοσύνης, και έπειτα άλλον αυτός, και μεις πάλι άλλον, θα γίνει ανάγκη να μετρήσομε [348b] ένα προς ένα και να ζυγιάσομε τα καλά και της δικαιοσύνης και της αδικίας και στο τέλος θα χρειαστούμε και δικαστάς, για να βγάλουν την απόφαση· ενώ αν, όπως το κάναμε ως τώρα, προχωρούμε στην εξέταση όσο συμφωνούμε σε κάτι ο ένας με τον άλλο, θα είμαστε δικασταί μαζί και δικηγόροι οι ίδιοι.
Είναι αλήθεια, είπε.
Τί σου αρέσει λοιπόν καλύτερ᾽ απ᾽ τα δυο.
Έτσι καθώς είπες.
Εμπρός λοιπόν τώρα, Θρασύμαχε, απάντησέ μου εξαρχής, του είπα· λέγεις πως η τέλεια αδικία ωφελεί περισσότερο από την τέλεια δικαιοσύνη;
[348c] Ναι, το λέγω και σας είπα και τους λόγους.
Έλα τώρα να σε ρωτήσω και κάτι άλλο: δεν ονομάζεις αλήθεια το ένα από τα δυο αυτά αρετή και το άλλο κακία;
Αναμφιβόλως.
Και βέβαια αρετή θα ονομάζεις τη δικαιοσύνη και κακία την αδικία.
Καλέ τί λόγος, εγώ βέβαια που υποστηρίζω ότι η αδικία ωφελεί και η δικαιοσύνη όχι!
Αλλά τί λοιπόν;
Ολωσδιόλου το εναντίο.
Δηλαδή τη δικαιοσύνη την ονομάζεις κακία;
Όχι, αλλά μεγαλοπρεπή ευήθεια.
[348d] Και την αδικία λοιπόν κακοήθεια;
Όχι, αλλά φρόνηση.
Οι άδικοι λοιπόν άνθρωποι κατά την ιδέα σου είναι καλοί και συνετοί;
Εκείνοι τουλάχιστο που μπορούν να αδικούν τελείως και να υποτάσσουν στην εξουσία τους πόλεις και έθνη· εσύ όμως φαντάζεσαι ίσως πως μιλώ για βαλαντιοτόμους και κοινούς λωποδύτες· όχι ότι δεν έχει και αυτών η τέχνη τις ωφέλειές της, όταν τουλάχιστο εξασκείται με επιτηδειότητα· αλλά δεν αξίζουν και πολύ πράγμα εμπρός σε κείνα που έλεγα τώρα δα.
[348e] Πολύ καλά εννοώ τί θέλεις να πεις· αυτό όμως με παραξενεύει, που παραδέχεσαι την αδικία για αρετή και σοφία, ενώ τη δικαιοσύνη το εναντίο.
Ναι, το παραδέχομαι.
Αυτός δα είναι τώρα ο στερεότατος ισχυρισμός σου και δεν είναι εύκολο να βρει κανείς τα μέσα να τον ανατρέψει· γιατί αν έλεγες απλώς ότι η αδικία ωφελεί, συγχρόνως όμως παραδεχόσουν, όπως το παραδέχονται και μερικοί άλλοι, πως είναι κακό και αισχρό πράγμα, θα μπορούσαμε και μεις να πούμε κάτι, σύμφωνα με όσα νομίζομε· τώρα όμως είναι φανερό πως δε θα διστάσεις καθόλου να της αποδώσεις και την ομορφιά και τη δύναμη και όλες τις άλλες ιδιότητες, [349a] που συνηθίζομε εμείς να δίνομε στη δικαιοσύνη, αφού έφτασες να την κατατάξεις μεταξύ της αρετής και της σοφίας.
Πραγματικώς, πολύ σωστά το μαντεύεις.
Και μολαταύτα δεν πρέπει να διστάσω ν᾽ αναλάβω την εξέταση του ζητήματος, εφόσον τουλάχιστο πιστεύω πως τα λες σοβαρά εκείνα που σκέπτεσαι· γιατί πραγματικώς μου φαίνεται, Θρασύμαχε, πως δεν υπάρχει ουδέ σκιά ειρωνείας στα λόγια σου και πως λες αλήθεια εκείνα που φρονείς.
Και τί σ᾽ ενδιαφέρει είτε τα φρονώ είτε όχι, και δεν κοιτάζεις απλώς να τα αναιρέσεις;