Παρασκευή 26 Ιουνίου 2020

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἡρακλεῖδαι (709-747)

ΑΛ. τί χρῆμα μέλλεις σῶν φρενῶν οὐκ ἔνδον ὢν
710 λιπεῖν μ᾽ ἔρημον σὺν ‹τέκνου› τέκνοις ἐμοῖς;
ΙΟ. ἀνδρῶν γὰρ ἀλκή· σοὶ δὲ χρὴ τούτων μέλειν.
ΑΛ. τί δ᾽; ἢν θάνηις σύ, πῶς ἐγὼ σωθήσομαι;
ΙΟ. παιδὸς μελήσει παισὶ τοῖς λελειμμένοις.
ΑΛ. ἢν δ᾽ οὖν, ὃ μὴ γένοιτο, χρήσωνται τύχηι;
715 ΙΟ. οἵδ᾽ οὐ προδώσουσίν σε, μὴ τρέσηις, ξένοι.
ΑΛ. τοσόνδε γάρ τοι θάρσος, οὐδὲν ἄλλ᾽ ἔχω.
ΙΟ. καὶ Ζηνὶ τῶν σῶν, οἶδ᾽ ἐγώ, μέλει πόνων.
ΑΛ. φεῦ·
Ζεὺς ἐξ ἐμοῦ μὲν οὐκ ἀκούσεται κακῶς·
εἰ δ᾽ ἐστὶν ὅσιος αὐτὸς οἶδεν εἰς ἐμέ.
720 ΘΕ. ὅπλων μὲν ἤδη τήνδ᾽ ὁρᾶις παντευχίαν,
φθάνοις δ᾽ ἂν οὐκ ἂν τοῖσδε σὸν κρύπτων δέμας·
ὡς ἐγγὺς ἁγὼν καὶ μάλιστ᾽ Ἄρης στυγεῖ
μέλλοντας· εἰ δὲ τευχέων φοβῆι βάρος,
νῦν μὲν πορεύου γυμνός, ἐν δὲ τάξεσιν
725 κόσμωι πυκάζου τῶιδ᾽· ἐγὼ δ᾽ οἴσω τέως.
ΙΟ. καλῶς ἔλεξας· ἀλλ᾽ ἐμοὶ πρόχειρ᾽ ἔχων
τεύχη κόμιζε, χειρὶ δ᾽ ἔνθες ὀξύην,
λαιόν τ᾽ ἔπαιρε πῆχυν, εὐθύνων πόδα.
ΘΕ. ἦ παιδαγωγεῖν γὰρ τὸν ὁπλίτην χρεών;
730 ΙΟ. ὄρνιθος οὕνεκ᾽ ἀσφαλῶς πορευτέον.
ΘΕ. εἴθ᾽ ἦσθα δυνατὸς δρᾶν ὅσον πρόθυμος εἶ.
ΙΟ. ἔπειγε· λειφθεὶς δεινὰ πείσομαι μάχης.
ΘΕ. σύ τοι βραδύνεις, οὐκ ἐγώ, δοκῶν τι δρᾶν.
ΙΟ. οὔκουν ὁρᾶις μου κῶλον ὡς ἐπείγεται;
735 ΘΕ. ὁρῶ δοκοῦντα μᾶλλον ἢ σπεύδοντά σε.
ΙΟ. οὐ ταῦτα λέξεις ἡνίκ᾽ ἂν λεύσσηις μ᾽ ἐκεῖ ...
ΘΕ. τί δρῶντα; βουλοίμην δ᾽ ἂν εὐτυχοῦντά γε.
ΙΟ. δι᾽ ἀσπίδος θείνοντα πολεμίων τινά.
ΘΕ. εἰ δή ποθ᾽ ἥξομέν γε· τοῦτο γὰρ φόβος.
ΙΟ. φεῦ·
740 εἴθ᾽, ὦ βραχίων, οἷον ἡβήσαντά σε
μεμνήμεθ᾽ ἡμεῖς, ἡνίκα ξὺν Ἡρακλεῖ
Σπάρτην ἐπόρθεις, σύμμαχος γένοιό μοι
τοιοῦτος· οἵαν ἂν τροπὴν Εὐρυσθέως
θείμην· ἐπεί τοι καὶ κακὸς μένειν δόρυ.
745 ἔστιν δ᾽ ἐν ὄλβωι καὶ τόδ᾽ οὐκ ὀρθῶς ἔχον,
εὐψυχίας δόκησις· οἰόμεσθα γὰρ
τὸν εὐτυχοῦντα πάντ᾽ ἐπίστασθαι καλῶς.

***
ΑΛΚ. Τί μέλλεις, έχοντας το λογικό χαμένο,
710 έρμην έτσι να με αφήσεις με τα παιδιά μου;
ΙΟΛ. Τα παιδιά εσύ κοίταζε· οι άντρες πολεμούνε!
ΑΛΚ. Και πώς εγώ θέλει σωθώ, εάν εσύ πεθάνεις;
ΙΟΛ. Τα εγγόνια σου, που θ᾽ απομείνουν, θα φροντίσουν.
ΑΛΚ. Κι αν —άμποτες μη γίνει— βρουν την ίδιαν τύχη;
ΙΟΛ. Μη φοβάσαι, οι ξένοι αυτοί δεν θα σε προδώσουν.
ΑΛΚ. Αυτοί ᾽ναι η μοναχή μου ελπίδ᾽, άλλην δεν έχω.
ΙΟΛ. Ξέρω κι ο Δίας φροντίζει για τα βάσανά σου!
ΑΛΚ. Δεν θα μου φύγει για τον Δία άσκημος λόγος·
μα, αν είναι δίκιος για τα μένα, ο ίδιος το ξέρει!
720 ΘΕΡ. Εδώ μια ολάκαιρ᾽ είναι αρματωσιά, τη βλέπεις,
μα δεν προφταίνεις το κορμί σου να το κρύψεις
μ᾽ αυτήν· τι η μάχ᾽ είναι κοντά· και μισεί ο Άρης
τους αργοπόρηδες· κι αν το βάρος των όπλων
φοβίζει σε, τώρ᾽ άνοπλος σύρε και μέσα
στη γραμμή ντύσου τα· ώς εκεί εγώ σου τα φέρνω.
ΙΟΛ. Καλά μιλείς· και μια στα χέρια σου είναι τα όπλα,
κουβάλησέ μου τα και μες στην απαλάμη
βάλε μου την οξιά κι απ᾽ το ζερβί βραχιόνι
πιάσε με, το ποδάρι μου καλά οδηγώντας.
ΘΕΡ. Τί; τώρα οπλίτην άνθρωπον θα σε νταντέψω;
730 ΙΟΛ. Γιατί ᾽ναι πάντοτε οιωνός το πρώτο βήμα.
ΘΕΡ. Ας ήσουν τόσο δυνατός όσ᾽ είν᾽ η ορμή σου!
ΙΟΛ. Βιάζου· γιατί χαϊμένος είμαι αν δεν προφτάσω.
ΘΕΡ. Αργείς εσύ· εγώ κάτι φαίνεται πως κάνω!
ΙΟΛ. Δεν βλέπεις πως το πόδι μου γοργά κινιέται;
ΘΕΡ. Να το θαρρείς σε βλέπω κι όχι να το κάμνεις.
ΙΟΛ. Όταν με ιδείς κι εκεί δεν θέλεις πει τα ίδια.
ΘΕΡ. Σε τί περίσταση; αν και θέλω να πετύχεις!
ΙΟΛ. Όταν θα στρώνω τους οχτρούς με την ασπίδα.
ΘΕΡ. Αν πάμε βέβαια κάποτες· τι το φοβάμαι.
ΙΟΛ. Αλί·
740 άμποτες, ω βραχιόνι μου, όπως σε θυμάμαι
στα νιάτα σου, όταν με τον Ηρακλή τη Σπάρτη
εκούρσευες, να μου γενείς σύμμαχος τέτοιος,
που να τον βάλω στο φευγιό τον Ευρυσθέα,
τι ᾽ναι δειλός για ν᾽ αντικρίσει το κοντάρι.
Για κείνους που έχουν τ᾽ αγαθά συμβαίνει ετούτο
το κακό, να νομίζονται γενναίοι· θαρρούμε
πως ο καλότυχος όλα καλά τα ξέρει.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της, Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής

3.2. Η μνημειακή αρχιτεκτονική της αρχαϊκής εποχής

3.2.1. Η ανάπτυξη του δωρικού ρυθμού στην ηπειρωτική Ελλάδα και στις δυτικές αποικίες

Ήδη από το τέλος του 7ου και τις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. έγινε συνήθεια τα περισσότερα μεγάλα μνημειακά κτήρια, και ιδιαίτερα οι ναοί, να κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου από πέτρα. Η ανάπτυξη της λίθινης αρχιτεκτονικής σε μεγάλη κλίμακα ήταν ένα σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, που οι Έλληνες το συνέδεσαν με τη δράση δύο αδελφών, του Τροφωνίου και του Αγαμήδη, γιων του Εργίνου, βασιλιά του Ορχομενού της Βοιωτίας. Πρόκειται για δύο πρόσωπα που μπορούμε να πούμε ότι τοποθετούνται ανάμεσα στην ιστορία και τον μύθο, αφού ειδικά ο Τροφώνιος λατρευόταν ως ήρωας στη Λεβάδεια (Λιβαδιά), όπου υπήρχε και μαντείο του. Στους δύο αδελφούς αποδιδόταν από παλιά η κατασκευή του πρώτου λίθινου ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς, όπως φαίνεται από τον ομηρικό ύμνο στον Απόλλωνα που γράφτηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. (Ύμνος στον Απόλλωνα 294-299):
 
«Έτσι μίλησε και έβαλε τα θεμέλια ο Φοίβος Απόλλων, πλατιά και με πολύ μεγάλο μήκος· αμέσως τότε τοποθέτησαν πάνω τους λίθινο κατώφλι ο Τροφώνιος και ο Αγαμήδης, οι γιοι του Εργίνου, αγαπητοί στους αθάνατους θεούς. Επάνω εκεί άνθρωποι πάμπολλοι έχτισαν ναό με πέτρες λαξευτές, να μείνει και να τον υμνούν για πάντα.»
 
Τις μυθολογικές παραδόσεις σχετικά με τον Τροφώνιο και τον Αγαμήδη μάς τις μεταφέρει ο περιηγητής Παυσανίας (Ελλάδος περιήγησις 9.37.5-6,10.5.13):
 
«Πήρε [ο Εργίνος], σύμφωνα με το χρησμό, νεαρή γυναίκα και είχε από αυτή γιους τον Τροφώνιο και τον Αγαμήδη. Ο Τροφώνιος όμως λένε πως ήταν γιος του Απόλλωνα και όχι του Εργίνου, πράγμα που και εγώ προσωπικά το δέχομαι και όποιος πήγε για χρησμό στον Τροφώνιο [δηλαδή στο μαντείο του στη Λεβάδεια]. Λένε πως αυτοί, όταν μεγάλωσαν, έγιναν δεινοί στο να κάνουν ιερά θεών και ανάκτορα ανθρώπων· έχτισαν και το ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς και το θησαυροφυλάκιο του Υριέα [βασιλιά της Υρίας, πόλης ανάμεσα στην Τανάγρα και τη Θήβα]. Στο θησαυροφυλάκιο έβαλαν έναν από τους λίθους κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορούν αυτοί να τον αφαιρούν απ᾽ έξω· έτσι αυτοί έπαιρναν κάθε φορά ένα μέρος από τους θησαυρούς που ο Υριεύς έβαζε μέσα. Ο Υριεύς έμεινε άναυδος βλέποντας τις κλειδωνιές και τις σφραγίδες άθικτες, ενώ οι θησαυροί διαρκώς ελαττώνονταν· έστησε λοιπόν πάνω από τα δοχεία, μέσα στα οποία είχε το ασήμι και το χρυσάφι του, παγίδες ή άλλες κατασκευές, με σκοπό να πιάσει όποιον μπει μέσα και αγγίξει τους θησαυρούς. Μπήκε ο Αγαμήδης και πιάστηκε· ο Τροφώνιος όμως του έκοψε το κεφάλι για να μην τον βασανίσουν όταν ξημερώσει και αποκαλυφθεί πως μετείχε και ο ίδιος στην τολμηρή επιχείρηση. Τον Τροφώνιο άνοιξε η γη και τον κατάπιε εκεί που είναι ο λεγόμενος λάκκος του Αγαμήδη, στο άλσος της Λεβάδειας, και μια στήλη κοντά στο λάκκο.
 
Τον τέταρτο ναό [του Απόλλωνα στους Δελφούς] τον έχτισαν ο Τροφώνιος και ο Αγαμήδης· αναφέρεται πως ο ναός αυτός ήταν λίθινος. Καταστράφηκε από φωτιά όταν στην Αθήνα επώνυμος άρχοντας ήταν ο Ερξικλείδης, κατά το πρώτο έτος της 58ης Ολυμπιάδας, κατά την οποία νίκησε ο Διόγνητος από τον Κρότωνα [το 548 π.Χ.].»
 
Οι τρεις πρώτοι ναοί του Απόλλωνα που αναφέρει ο Παυσανίας ανήκουν αναμφίβολα στη σφαίρα του μύθου: σύμφωνα με την παράδοση, ο πρώτος ήταν κατασκευασμένος από κλαδιά Δάφνης φερμένα από τα Τέμπη, ο δεύτερος από κερί μελισσών και φτερά, και ο τρίτος από χαλκό. Ο λίθινος ναός του Απόλλωνα, όμως, που αποδιδόταν στον Τροφώνιο και τον Αγαμήδη πρέπει να ήταν υπαρκτό κτίσμα και πιστεύεται γενικά ότι χτίστηκε τον 7ο αιώνα π.Χ. Το γεγονός ότι η ανέγερσή του συνδέθηκε με πρόσωπα που η δράση τους τοποθετείται στο μυθικό παρελθόν (όπως και η δημιουργία των πρώτων λίθινων αγαλμάτων είχε συνδεθεί με τον μυθικό τεχνίτη Δαίδαλο) δείχνει ότι οι Έλληνες των μεταγενέστερων χρόνων δεν διέθεταν πάντα σαφείς πληροφορίες για την τέχνη και τα μνημεία των πρώιμων αρχαϊκών χρόνων.
 
Στην πραγματικότητα, η λίθινη μνημειακή αρχιτεκτονική είναι μεταφορά στον λίθο της παλαιότερης αρχιτεκτονικής που χρησιμοποιούσε ελαφρύτερα υλικά, το ξύλο και τον πηλό. Αυτή την αρχιτεκτονική την είδαμε στον ναό του Θέρμου. Η αλλαγή άρχισε να συντελείται στο τέλος του 7ου αιώνα π.Χ. Η λίθινη αρχιτεκτονική επικράτησε σχετικά γρήγορα στη διάρκεια του 6ου αιώνα και έκανε τα μνημειακά κτήρια (και ειδικότερα τους ναούς) πολύ ανθεκτικότερα στον χρόνο. Υπάρχει όμως ένα τουλάχιστον παράδειγμα ναού στον οποίο η αντικατάσταση του ξύλου από τον λίθο ήταν βαθμιαία και κράτησε αιώνες: ο ναός της Ήρας στην Ολυμπία, που χρονολογείται στο τέλος του 7ου ή στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. Φαίνεται πως ο ναός ήταν αρχικά αφιερωμένος στον Δία και συνδέθηκε με τη λατρεία της Ήρας μετά την κατασκευή του νέου ναού του Δία τον 5ο αιώνα π.Χ. Ο ναός της Ήρας στην Ολυμπία  ήταν ένας από τους μεγαλύτερους της εποχής του στην Ελλάδα (εξωτερικές διαστάσεις: 18,75 m χ 50 m). Το κυρίως κτίσμα αποτελούνταν από μια μεγάλη μακρόστενη αίθουσα (τον σηκό) με είσοδο από την ανατολική στενή πλευρά, όπου υπήρχε πρόδομος με δύο κίονες ανάμεσα σε παραστάδες, ενώ στα δυτικά οπισθόδομος που είχε όμοια διαμόρφωση με τον πρόδομο. Ο σηκός είχε εσωτερικά δύο σειρές από ξύλινους κίονες σε δύο επίπεδα· κάθε δεύτερος κίονας ενωνόταν με τον τοίχο του σηκού με ένα εγκάρσιο τοιχίο, σχηματίζοντας μια σειρά από κόγχες. Για την κατασκευή των τοίχων είχαν χρησιμοποιηθεί στο κάτω μέρος μεγάλοι ορθογώνιοι πωρόλιθοι και πιο πάνω ωμές πλίνθοι με ξυλοδεσιές. Ολόκληρη η ανωδομή και η στέγη ήταν από ξύλο και διακοσμούνταν εξωτερικά με ψημένες πήλινες πλάκες. Οι κίονες του πτερού που περιέβαλλαν το κτίσμα εξωτερικά (έξι στις στενές και δεκαέξι στις μακρές πλευρές) ήταν αρχικά ξύλινοι και, καθώς σάπιζαν, τους αντικαθιστούσαν με λίθινους. Έτσι, οι κίονες του Ηραίου της Ολυμπίας δεν είναι όμοιοι μεταξύ τους (στην κάτοψη, διακρίνεται ότι έχουν διαφορετικό πάχος). Αυτό μας δίνει μια εικόνα της εξέλιξης του δωρικού κίονα. Όταν ο περιηγητής Παυσανίας επισκέφθηκε το ιερό της Ολυμπίας στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ., εφτάμισι αιώνες μετά την κατασκευή του, ένας από τους δύο κίονες του οπισθόδομου ήταν ακόμη ξύλινος.
 
Από το πρώτο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. έχουν σωθεί λίθινοι ναοί, που μας δίνουν μια εικόνα της μνημειακής αρχιτεκτονικής. Ένα από τα παλαιότερα παραδείγματα είναι ο μεγάλος δωρικός ναός από πωρόλιθο των χρόνων 590-580 π.Χ., αφιερωμένος στην Άρτεμη, που ανακαλύφθηκε και ανασκάφηκε στην αρχαία πόλη της Κέρκυρας (λίγο νοτιότερα από τη σημερινή) στις αρχές του 20ού αιώνα. Η Κέρκυρα ήταν αποικία των Κορινθίων και ο αρχαϊκός ναός της Άρτεμης έχει στοιχεία που μαρτυρούν την επίδραση της κορινθιακής αρχιτεκτονικής. Ο ναός είναι περίπτερος (οκτώ κίονες στις στενές και δεκαεπτά στις μακρές πλευρές· εξωτερικές διαστάσεις 22,40 m x 47,20 m) και έχει σηκό, πρόναο και οπισθόδομο. Στο εσωτερικό του σηκού υπάρχουν δύο σειρές από κίονες σε δύο επίπεδα, όπως στο Ηραίο της Ολυμπίας. Πολύ σημαντικός είναι ο γλυπτός διάκοσμος και ιδιαίτερα τα ανάγλυφα του δυτικού αετώματος, για τα οποία θα μιλήσουμε πιο κάτω. Παρόμοιοι μεγάλοι λίθινοι ναοί υπήρχαν ήδη πριν από τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. στη μητρόπολη της Κέρκυρας, την Κόρινθο, αλλά σώζονται μόνο λίγα λείψανά τους. Καλύτερα διατηρούνται οι αρχαϊκοί δωρικοί ναοί που χτίστηκαν στις πλούσιες ελληνικές αποικίες της Σικελίας (στις Συρακούσες, τον Ακράγαντα και τον Σελινούντα) και της Κάτω Ιταλίας (στην Ποσειδωνία)· οι παλαιότεροι χρονολογούνται γύρω στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ.

Ο ΖΩΡΟΑΣΤΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΒΕΣΤΑ (Το "Βιβλίο της γνώσης και της Σοφίας").

«Σοφός είναι εκείνος που γνωρίζει αρχαίες απάτες θεών και ανθρώπων». Αβέστα (Γιασνά 29.4.)

Ο Ζωροαστρισμός είναι μια από τις παλαιότερες θρησκείες και έχει ακόμα οπαδούς. Η εμφάνισή του χρονολογείται περίπου 2.600 χρόνια πριν, ως μία ριζική αναμόρφωση της πολυθεϊστικής ιρανικής θρησκείας η οποία επικράτησε στην Περσική Αυτοκρατορία με κρατική υποστήριξη.

   Ο Ζωροαστρισμός διατηρεί κάποιες από τις πρακτικές της προϊστορικής, κοινής ινδοϊρανικής θρησκείας και επομένως παρουσιάζει ομοιότητες με τον ινδουισμό (η αρχαιότερη θρησκεία του κόσμου, καθώς κάποιες από τις ρίζες της ανάγονται στην Εποχή του σιδήρου) της Βεδικής περιόδου, όπως π.χ. την πυρολατρεία, ορισμένες μυθικές αφηγήσεις και τον σεβασμό προς τις δυνάμεις της φύσης. Ο Ινδουισμός βασίζεται στα ιερά κείμενα Βέντα (Βέδες) καθώς και στη διδασκαλία των γκουρού (δασκάλων),

   Ο Ζωροάστρης, Ζαρατούστρα (Ζαραθούστρα) ή Ζαρτόστ, ήταν θρησκευτικός προφήτης των Περσών και ιδρυτής της θρησκείας τού Ζωροαστρισμού. Ο Ζαρατούστρα φέρεται καταγόμενος από το παλαιό γένος Σπιτάμα, γι αυτό και στην Αβέστα μνημονεύεται με το διπλό όνομα Ζαρατούστρα-Σπιτάμα. Από το εικοστό έως το τριακοστό έτος της ηλικίας του ο Ζαρατούστρα έζησε βίο μονήρη, μέχρις ότου εμφανίστηκε σε αυτόν ο άγγελος Βοχουμανό, ο οποίος του αποκάλυψε ότι ορίστηκε από το θεό ως προφήτης της νέας θρησκείας.

   Τα κηρύγματα του Ζαρατούστρα, όπως αναφέρεται στους Γκατάς, που αντικατοπρίζουν τα λόγια ενός προφήτη, περιλαμβάνουν συμβουλές και νουθεσίες προς τους ακροατές του, απειλές κατά των κακόδοξων και των αιρετικών, δημηγορίες εναντίον των ψευδοπροφητών, προρρήσεις του μέλλοντος θριάμβου, παραμυθίες μέσω της υπόδειξης των ουρανίων αγαθών και των επίγειων αμοιβών που επιφυλάσσει ο θεός στους πιστούς οπαδούς του.

   Ειδικότερα στους ύμνους του προς τον Άχουρα Μάζντα, το Σοφό Κύριο, ο Ζαρατούστρα του ζητάει να είναι προστάτης του στην προφητική αποστολή του και τον επαναβεβαιώσει για τον τελικό θρίαμβο της αγαθής βούλησης πάνω στο κακό.

   Προεξάρχουσα θέση στη θρησκεία του Ζωροάστρη κατέχει η διδασκαλία σχετικά με τη διαμάχη μεταξύ του καλού και του κακού πνεύματος, μεταξύ του Άχουρα Μάζντα και του Άριμαν, μία διαμάχη που υφίσταται από τη στιγμή της δημιουργίας του κόσμου και προβλέπεται να συνεχιστεί ως την τελική κρίση του κόσμου. Στους Γκατάς, ωστόσο, παρέχεται στα ανθρώπινα πλάσματα η διαβεβαίωση ότι, ευθυγραμμιζόμενα προς τη δύναμη της δικαιοσύνης εναντίον του κακού πνεύματος, κατά την επόμενη ύπαρξη θα ευεργετηθούν και θα εξασφαλίσουν τη μακαριότητα.

Το πότε έζησε, ποια ήταν η ζωή του και τι πραγματικά αντιπροσωπεύει, δεν είναι τόσο γνωστό και βέβαιο. Οι πληροφορίες που υπάρχουν γύρω από την προσωπικότητά του είναι πολύ λίγες και συγκεχυμένες. Οι μόνες πηγές, που μας κατατοπίζουν μερικώς, είναι η βίβλος των Περσών, η Αβέστα, και μερικά συγγράμματα αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων.

   Διαφορετικές πηγές τοποθετούν τη δράση σε μια μεγάλη περίοδο χρόνου, από τον 18ο αιώνα π.Χ. μέχρι και τον 6ο αιώνα π.Χ. Αυτό το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει τη ζωή του Ζωροάστρη, συντέλεσε στο να γεννηθούν διάφοροι μύθοι γύρω από αυτόν και συγκεκριμένα ότι ο Ζωροάστρης ήταν μια κάποια θεϊκή δύναμη. Εντούτοις, στην αρχαιότερη πηγή, στους Γκατάς (τμήμα της Αβέστα) αναφέρεται κατηγορηματικά πως ο Ζωροάστρης υπήρξε άνθρωπος και προφήτης.

   Το κήρυγμα του Ζωροάστρη, ο οποίος ήταν θεμελιωτής της πυρολατρείας, αναφερόταν στο ανώτατο ον, που ήταν ένα και μοναδικό. Όλοι οι άλλοι θεοί ήταν δαίμονες. Ο θεός, στον οποίο πίστευε ο προφήτης, ήταν ο Ωρομάσδης (Αχούρα Μάζντα), πάνσοφος θεός του φωτός και κυβερνήτης του ουρανού. Ο Ωρομάσδης βρισκόταν σε διαρκή αγώνα με το πνεύμα του κακού, τον Αριμάν.

   Ο Μίθρας, ο γιος του Ωρομάσδη, αποτελεί το πνεύμα της δικαιοσύνης. Ο Μίθρας μεσιτεύει στον πατέρα του για τους ανθρώπους, αγωνίζεται για το καλό τους και βασανίζεται για χάρη τους. Τελικά, αναμένεται ότι ο Μίθρας θα νικήσει το πνεύμα του κακού και θα εγκαταστήσει πάνω στη γη τη βασιλεία του θεού. Ο Ζωροάστρης καλούσε τους πιστούς να κάνουν μόνο το καλό, υποσχόμενος ως ανταμοιβή, τον παράδεισο. Πολλά στοιχεία της διδασκαλίας του Ζωροάστρη έχουν ομοιότητες με αντίστοιχα της διδασκαλίας του Ιησού Χριστού.

  Τα ιερά βιβλία της Αβέστα που περιλαμβάνονταν σε 32 τμήματα ή τόμους φέρονταν ότι κάηκαν από τον Μέγα Αλέξανδρο κατά τον εμπρησμό των ανακτόρων του Δαρείου στη Περσέπολη και ότι διασώθηκε μόνο περίληψη εκείνων που έγινε από μνήμης.

   Αποδείχθηκε όμως το απίθανο και αστήριχτο τέτοιας εκδοχής, από το γεγονός ότι αφενός μεν ο Μέγας Αλέξανδρος είχε ως πολιτική του τον σεβασμό των θρησκειών των διαφόρων λαών που υπέτασσε και αφετέρου, οι αποδεδειγμένα εχθροί των Πυρολατρών ήταν οι Άραβες που επέβαλαν τον Μουσουλμανισμό και τούτο πολύ πολύ αργότερα, τουλάχιστον 1000 έτη μετά. Επιπρόσθετα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι φοβερές καταστροφές έκαναν κατά καιρούς επιδρομείς Τάταροι που συμπλήρωναν το καταστροφικό έργο των Αράβων.

   Γεγονός πάντως είναι ότι δεν πρόκειται πλέον περί περιλήψεων των αρχικών κειμένων, αλλά περί διάσωσης μέρους των βιβλίων (του 1/3 τουλάχιστον) που αποτελούν την αρχική Αβέστα και ως εκ τούτου δεν ερμηνεύονται και οι λόγοι που προκαλούν τα σκοτεινά ή ασαφή σημεία, εξ αιτίας των μεταξύ των χασμάτων (κενών).

   Ορισμένοι μάλιστα από τους νεότερους Θρησκειολόγους δεν παραδέχονται καμία καταστροφή, αλλ΄ ερμηνεύουν την όλη αυτή υπόθεση με το ότι οι νόμοι και οι θρύλοι των Περσών προϋπήρχαν μόνο ως προφορική παράδοση και καταγράφηκε αργότερα τμηματικά από τους ιερείς πυρολάτρες περί την πρώτη χιλιετία π.Χ.

   Ο γνωστός Γερμανός ανατολιστής Νταρμστάτερ υποστήριξε ότι η όλη Αβέστα είναι έργο πολύ μεταγενέστερο και που αποτελείται από κράμα νεοπλατωνικών παραδόσεων καθώς και Ιουδαϊκών που διατυπώθηκαν κατά τους πρώτους μετά Χριστό αιώνες. Πλην όμως εξετάζοντας από αρχαία ανάγλυφα, που ανάγονται στη προ Χριστού εποχή, εύκολα συμπεραίνεται ότι ένα τέτοιο κράμα μπορεί ν΄ αποτελεί ο Χριστιανισμός και ο Μουσουλμανισμός που ακολούθησαν του Ζωροαστρισμού, Νεοπλατωνισμού και Ιουδαϊσμού.

   Φόβοι μήπως τα κείμενα της Αβέστα συγκριθούν με την Παλαιά Διαθήκη, οδήγησαν αρκετούς κριτικούς, επιστήμονες και αρχαιολόγους, στο να θεωρήσουν την Αβέστα ως έργο κατώτερης αξίας και ανάξιο τάχα ιδιαίτερης προσοχής. Η εν λόγω υποτίμηση αυτή οφείλεται προφανώς σε αστήρικτους φόβους, όπως καταγράφει στη συνέχεια, η εξέλιξη των θρησκειών και της ιστορίας της ανθρωπότητας.

Με τους ίδιους φόβους αντιμετωπίστηκαν και οι Βέδες των Ινδιών.

   Τέτοιοι όμως "φόβοι" αποδεικνύονται μάλλον παιδαριώδεις εκτός και αν τμήματα των Ιουδαϊκών κειμένων καθίστανται τόσο ευάλωτα ως προς την χρονική τους παράθεση.

Άσχετα όμως μιας τέτοιας σύγκρισης η Αβέστα μπορεί να περιλαμβάνει μεν ολόκληρα τμήματα σκοτεινά ή κουραστικά λόγω των επαναλαμβανόμενων ιδεών ή περιγραφών, υπάρχουν ωστόσο και υπέροχες περικοπές ιδιαίτερα στο παλαιότερο τμήμα της Αβέστα που φέρει την ονομασία "Γκάτας".

  Η λέξη Αβέστα σημαίνει κατά γράμμα "κείμενο", παρόλο ότι πολλοί απέδωσαν σ΄ αυτήν, την έννοια "γνώση" και άλλοι την έννοια "νόμος" συσχετίζοντας, τα κείμενα του Ιουδαϊσμού.

   Πρόκειται προφανώς περί επέκτασης της αρχικής έννοιας, αφού στα κείμενα αυτά περιλαμβάνεται το σύνολο σχεδόν των πυρολατρικών γνώσεων καθώς επίσης και ο "νόμος" (ηθικός και διοικητικός) των περσικών φυλών όταν αυτές βρίσκονταν ακόμα σε πρωτόγονη ανάπτυξη.

   Εξ άλλου η λέξη "Ζεντ" δεν σημαίνει βεβαίως ότι τα κείμενα της Αβέστα είναι γραμμένα στη Ζεντική ή Ζενδική γλώσσα όπως πολύ εσφαλμένα αρχικά πίστευαν πολλοί, αλλά ότι σημαίνει "ερμηνεία". Συνεπώς ο πλήρης τίτλος "Αβέστα βε Ζεντ" σημαίνει "Κείμενα και ερμηνείες" γιατί ακριβώς περί κειμένων και ερμηνείας πρόκειται. Άλλοι ετυμολογούν τον όρο Αβέστα από την μέση Περσική Abestāg με τη σημασία «Αίνος [του Θεού]».

   Η Αβέστα αποτελεί συλλογή ιερών συγγραμμάτων του Ζωροαστρισμού*, ο οποίος ασκείται έως σήμερα από τους Παρσί*. Ο τίτλος αυτός αναγράφεται πολύ συχνά και ως "Ζεντ Αβέστα", μάλλον εσφαλμένα, αφού η ορθή και πλήρης ονομασία είναι "Ζεντ βε Αβέστα" ή "Ζεντ μπε Αβέστα".

Θρυλικός ή μυθικός συγγραφέας αυτών των αρχαίων ιερών περσικών βιβλίων θεωρείται ο Ζωροάστρης. Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα ακόμη οι κατά καιρούς Θρησκειολόγοι διαπληκτίζονται επί πολλών και διαφόρων σημείων των κειμένων αυτών της Αβέστας και περισσότερο στην ερμηνεία των περιλαμβανομένων όρων.

Επικρατέστερες επ΄ αυτών γνώμες περιλαμβάνονται παρακάτω.

   Η όλη Αβέστα κανανέμεται σε τρία θεμελιώδη τμήματα που φέρουν τις ονομασίες "Γιασνά", "Γιάστ" και "Βεντιντάντ".

   Η Γιασνά περιλαμβάνει τελετουργικές διατάξεις καθώς και 72 ύμνους που ψάλλονταν κατά τις πυρολατρικές θυσίες. Επίσης σ΄ αυτή περιλαμβάνονται και οι 17 υπέροχοι ύμνοι λεγόμενοι "Γκάτας" ή κατ΄ ερμηνεία "Νουθεσίες του Ζωροάστρη".

   Η Γιάστ περιλαμβάνει 27 ύμνους, χαρακτηριζόμενοι κάτι σαν τα χριστιανικά τροπάρια που αναφέρονται στις διάφορες πυρολατρικές θεότητες. Η Γιάστ θεωρείται ιστορικά ως το σπουδαιότερο τμήμα της Αβέστα, και τούτο διότι απ΄ αυτό το τμήμα παρέχονται πλείστες πληροφορίες περί της πυρολατρικής μυθολογίας.

   Τέλος η Βεντιντάντ (= Εντολές ή ρήτρες κατά των διαβόλων) περιλαμβάνει αφενός μεν "συνταγές" προς καθαρμό και εξόρκιση των ακαθάρτων πνευμάτων, αφετέρου δε και σπουδαίας σημασίας υγιεινά, ηθικά και κοινωνικά "παραγγέλματα".

   Και τα τρία αυτά μέρη συγχωνεύονται σε ένα είδος συνοπτικής περίληψης σε λαϊκή γλώσσα των Περσών για χρήση των λαϊκών τάξεων. Η περίληψη αυτή φέρει την ονομασία "Αβέστα Κόρντα", δηλαδή Αβέστα Βραχεία ή Αβέστα Μικρή.

Από την Βεντιντάντ ο Νίτσε έλαβε τον τίτλο του πασίγνωστου έργου του "Τάδε έφη Ζαρατούστρα".

Τα κείμενα της Αβέστα συμπληρώνονται από αρκετά δευτερεύοντα πονήματα θρησκευτικής ή ημιθρησκευτικής φύσης, τα οποία, αν και δεν θεωρούνται ιερά και χρησιμοποιούνται ως ιερές γραφές, έχουν σημαντικές επιρροές στο δογματικό πλαίσιο του ζωροαστρισμού. Όλα αυτά τα κείμενα είναι μεταγενέστερα και χρονολογούνται από τον 9ο ως τον 12ο αιώνα, με ακόμη πιο πρόσφατα από τον 17ο. Ορισμένα έργα από αυτά περιλαμβάνουν αναφορές που θεωρούνται ότι αποτελούν τμήματα των χαμένων κειμένων της Αβέστα.

Τα πιο σημαντικά από αυτά τα κείμενα (συνολικά περίπου 60) είναι:

· τα Ντενκάρντ (πράξεις πίστης) στα μεσοπερσικά,
· η Μπουνταχίσν (πρωτογενής δημιουργία) στα μεσοπερσικά,
· το Μενόγκ-ι Κιράντ (πνεύμα της σοφίας) στα μεσοπερσικά,
· το Άρντα Βιράφ Νάμαγκ (βιβλίο του Άρντα Βιράφ) στα μεσοπερσικά,
· τα Σαντ Νταρ (εκατό θύρες ή κεφάλαια) στα σύγχρονα περσικά,
· και τα Ριβαγιάτ (παραδοσιακές πραμάτειες) στα μεσοπερσικά και τα σύγχρονα περσικά.

Η χρήση της έκφρασης Ζεντ-Αβέστα για αναφορά στην Αβέστα ή στη χρήση του Ζεντ ως όνομα της γλώσσας και της γραφής, είναι συνηθισμένα πρόσφατα λάθη. Η λέξη Ζεντ ή Ζαντ σημαίνει σχόλιο ή μετάφραση και αναφέρεται σε προσθήκες στα μεσοπερσικά που δεν προορίζονταν να αποτελέσουν θεολογικά κείμενα αλλά λατρευτικές οδηγίες και ερμηνείες για τους πιστούς που δεν γνώριζαν τη γλώσσα της Αβέστα. Αντίθετα, τα κείμενα της Αβέστα στην αυθεντική τους μορφή παραμένουν ιερά και η γλώσσα γραφής τους επίσης ιερή. Γενικά όμως, όλα τα κείμενα που αναφέρονται ως συμπληρωματικά και δευτερεύοντα περιλαμβάνονται στις Ζεντ εκδόσεις περιλαμβάνοντας σχόλια και ερμηνείες της αυθεντικής Αβέστα.

Ο Ζωροαστρισμός ιδρύθηκε από τον προφήτη Ζωροάστρη (ή Ζαρατούστρα) στο αρχαίο Ιράν. Η περίοδος ζωής του αποτελεί αντικείμενο έρευνας και οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από το 1700 π.Χ. ως και το 500 π.Χ. Η ακριβής ημερομηνία ίδρυσης της θρησκείας είναι απροσδιόριστη, αν και με βάση αρχαιολογικά ευρήματα και γλωσσολογικές συγκρίσεις με ινδικά κείμενα των Βεδών εκτιμάται μεταξύ του 1500 και του 1200 π.Χ.

Ο Ζωροάστρης γεννήθηκε είτε στο βορειοανατολικό σημερινό Ιράν ή στο νοτιοδυτικό σημερινό Αφγανιστάν. Έζησε σε έναν πολιτισμό της εποχής του χαλκού με μία πολυθεϊστική θρησκεία που περιλάμβανε θυσίες ζώων και την τελετουργική χρήση ενθεογόνων, ενώ θεωρείται παρόμοια των πρώιμων μορφών του ινδουισμού της Ινδίας. Το όνομα Ζωροάστρης που έχει επικρατήσει διεθνώς σήμερα αποτελεί την απόδοση στα ελληνικά του ονόματος Ζαρατούστρα. Στα περσικά ο προφήτης αναφέρεται ως Ζαρατούστι και στα Γκουαράτι ως Ζαρατόστ. Η γέννηση του Ζωροάστρη και τα νεανικά του χρόνια δεν είναι σχεδόν καθόλου γνωστά. Με βάση την Αβέστα και τις Γκάθα, ο Ζωροάστρης ανήκε στη φυλή Σπιταμά και ήταν ιερέας, είχε μία σύζυγο, τρεις γιους και τρεις κόρες. Απαρνήθηκε την πολυθεϊστική του θρησκεία και την καταπιεστική ταξική δομή της, με βάση την οποία οι πρίγκιπες (Καρβί) και οι ιερείς (Καραπάν) έλεγχαν τον υπόλοιπο λαό. Επίσης, αντιτάχθηκε στις θυσίες των ζώων και στη χρήση παραισθησιογόνων φυτών στις τελετές.

Στην ηλικία των τριάντα ετών ο Ζωροάστρης βρισκόταν στις όχθες του ποταμού Ντάιτι για να πάρει νερό για μία τελετή και όταν σηκώθηκε είχε το όραμα του Βολούχ Μάναχ, ο οποίος τον πήρε μαζί του στις άλλες έξι Αμέσα Σπέντας ολοκληρώνοντας το όραμά του. Αυτή η επιφοίτηση άλλαξε την άποψή του για τον κόσμο και ο Ζωροάστρης προσπάθησε να διδάξει το όραμά του σε άλλους. Πίστευε σε έναν θεό δημιουργό και δίδασκε τον μονοθεϊσμό. Κακά πνεύματα υπήρχαν ως οπαδοί του Άνγκρα Μαϊνού, αντίπαλο του θεού δημιουργού, και παράδειγμά τους στον πραγματικό κόσμο ήταν οι ισχυροί Νταέβα, εκπρόσωποι της άρχουσας τάξης.

Οι ιδέες του Ζωροάστρη δεν είχαν μεγάλη απήχηση και απέκτησε μόνο έναν πιστό, την ξαδέλφη του Μαϊντοϊμανά. Οι τοπικές θρησκευτικές αρχές απέρριψαν τις απόψεις του, διαισθανόμενες ότι απειλούνταν η πίστη, η ισχύς και οι τελετουργικές τους συνήθειες, καθώς ο Ζωροάστρης ήταν αντίθετος στις τελετές λατρείας. Αρκετοί επίσης κοινοί άνθρωποι αντιτίθονταν στην υποβάθμιση των Νταέβα σε κακά πνεύματα. Μετά από 12 χρόνια, ο Ζωροάστρης έφυγε από την πατρίδα του σε αναζήτηση ανθρώπων ανοιχτών στις νέες ιδέες του, και κατέληξε στη χώρα του βασιλιά Βιστάσπα στη Βακτρία. Ο βασιλιάς και η σύζυγός του, Ουτόσα, άκουσαν τις διαλέξεις του Ζωροάστρη με τους θρησκευτικούς ηγέτες της χώρας τους, και αποφάσισαν να δεχθούν τις απόψεις του, κάνοντάς τες επίσημη θρησκεία του βασιλείου τους. Ο Ζωροάστρης πέθανε προς τα τέλη της έβδομης δεκαετίας της ζωής του. Για το διάστημα ανάμεσα στη ζωή του και την περίοδο των Αχαιμενιδών δεν υπάρχουν ιδιαίτερες πληροφορίες παρά μόνο ότι αυτή την περίοδο διαδόθηκε ο Ζωροαστρισμός στο δυτικό Ιράν. Όταν ιδρύθηκε η αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών, ο Ζωροαστρισμός ήταν ήδη καθιερωμένος.

Η Ινδία θεωρείται η χώρα που φιλοξενεί σήμερα τη μεγαλύτερη κοινότητα ζωροαστρών στον κόσμο. Όταν οι πρώτοι μουσουλμάνοι χαλίφηδες κατέλαβαν την Περσία, ο τοπικός πληθυσμός που δεν ήταν πρόθυμος να προσηλυτιστεί στο Ισλάμ αναζήτησε καταφύγιο στις ορεινές περιοχές του κεντρικού Ιράν, δηλαδή την περιφέρεια του Γιαζντ και τους γύρων οικισμούς. Αργότερα, κατά τον 9ο αιώνα μ.Χ., μία ομάδα κατέφυγε στις παράκτιες περιοχές της δυτικής Ινδίας, ενώ άλλες διασκορπίστηκαν σε όλο τον κόσμο. Πρόσφατα, οι ΗΠΑ έχουν αποτελέσει σημαντικό προορισμό ομάδων ζωροαστρών, έχοντας το δεύτερο μεγαλύτερο πληθυσμό πιστών μετά την Ινδία.

Μικρές κοινότητες ζωροαστρών υπάρχουν σήμερα σε όλο τον κόσμο με συνεχή παρουσία στη δυτική Ινδία, το κεντρικό Ιράν και το νότιο Πακιστάν. Οι ζωροάστρες της διασποράς κυρίως καταγράφονται στη Μεγάλη Βρετανία και τις πρώην βρετανικές αποικίες, όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία. Οι πληθυσμοί των πιστών μπορούν να διακριθούν σε δύο ομάδες: αυτή με νοτιοασιατική προέλευση, γνωστή και ως Πάρσι, και την κεντροασιατική.

Κοινότητες ζωροαστρών υπάρχουν σήμερα στην Τεχεράνη, όπως και στο Γιαζντ, το Κερμάν και το Κερμανσάχ, όπου αρκετοί κάτοικοι μιλούν μία ιρανική γλώσσα διακριτή από τα συνήθη περσικά. Η γλώσσα αυτή ονομάζεται Ντάρι, αλλά είναι γνωστή και ως Γκάμπρι ή Μπαντινάν που σημαίνει κυριολεκτικά "της καλής θρησκείας". Σε ορισμένες περιπτώσεις η ονομασία της γλώσσας προέρχεται από το όνομα της πόλης ή περιοχής χρήσης της, όπως τα Γιαζντί ή τα Κερμάνι. Οι Ιρανοί ζωροάστρες ιστορικά ήταν γνωστοί ως Γκαμπρ.

Η αρχαία ζωροαστρική πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί αντικείμενο ενδιαφέροντος για αρκετές ομάδες από το Ιράν, αλλά βρίσκει επίσης οπαδούς και σε χώρες της κεντρικής Ασίας, όπως το Ταζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Με προτροπή μάλιστα της κυβέρνησης του Ταζικιστάν, η UNESCO κήρυξε το έτος 2003 ως έτος εορτασμού της επετείου των 3000 χρόνων του ζωροαστρικού πολιτισμού με ειδικές εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο.

Μετά την πτώση της αυτοκρατορίας των Σασανιδών το 651 μ.Χ. αρκετοί πιστοί του Ζωροαστρισμού μετανάστευσαν. Ανάμεσά τους αρκετοί εγκαταστάθηκαν στο Γκουτζαράτ στις δυτικές ακτές της Ινδίας. Οι απόγονοι αυτών σήμερα είναι γνωστοί ως Πάρσι. Οι συγκεκριμένοι ζωροάστρες αντιμετωπίστηκαν με θρησκευτική ανοχή και συχνά με θαυμασμό από τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες στην Ινδία, ενώ από το 19ο αιώνα και μετά οι Πάρσι διατήρησαν ιδιαίτερη φήμη για την παιδεία τους και την ευρεία επιρροή τους σε όλες τις κοινωνικές εκφάνσεις, η οποία οφείλεται εν μέρει και στη στρατηγική διχασμού της βρετανικής αποικιοκρατίας με εκδήλωση προτίμησης σε ορισμένες κοινότητες.

Πέπλο μυστηρίου καλύπτει την ύπαρξη και τον βίο του Ζαραθούστρα (ή Ζαραθόστρο) Σπιτάμα, τον οποίο οι Έλληνες αποκαλούσαν Ζωροάστρη. Δεν είμαστε καν βέβαιοι για το αν πρόκειται για ιστορικό ή μυθικό πρόσωπο, ούτε μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο η σχετική παράδοση να αφορά περισσότερα του ενός άτομα. Μπορεί να έζησε οποτεδήποτε μεταξύ των αρχών της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. και του 6ου αιώνα π.Χ., ενώ κατά καιρούς προτάθηκαν και θεωρίες που τοποθετούσαν τη ζωή του στους πρώτους αιώνες της μετά Χριστόν εποχής. Το βασικό ιερό κείμενο του ζωροαστρισμού, η Αβέστα, συντάχθηκε μάλλον κατά τον 2ο αι. μ.Χ., ενσωματώνει όμως παλαιότερα κείμενα, μεταξύ των οποίων και οι Γκάθες, ύμνοι που λέγεται ότι γράφτηκαν από τον ίδιο τον προφήτη. Στην εποχή μας επικρατεί η άποψη ότι πιθανότερο είναι ο Ζωροάστρης να έζησε κατά την δεύτερη χιλιετία π.Χ. Η άποψη αυτή στηρίζεται σε αρχαιολογικά στοιχεία και στη γλωσσολογική εξέταση των ιερών κειμένων του ζωροαστρισμού, σε αντιπαραβολή με τις ινδικές Βέδες. Παλαιότερα επικρατούσε η αντίληψη ότι ο Ζωροάστρης έζησε τον 7ο ή 6ο αι. π.Χ., η οποία στηριζόταν στο γράμμα αβεστικών και νεότερων ιρανικών παραδόσεων, καθώς και σε στοιχεία της αρχαιοελληνικής γραμματείας (στους «Στρωματείς» του, βιβλίο Α΄, κεφ. ΙΕ΄, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς αναφέρει ότι ο Πυθαγόρας καταλεγόταν μεταξύ των μαθητών του Ζωροάστρη: «Ζωροάστρην δὲ τὸν Μάγον τὸν Πέρσην ὁ Πυθαγόρας ἐζήλωσεν»). Στη «Δημιουργία» του, ο Γκορ Βιντάλ τοποθετεί χρονικά τον βίο του προφήτη μεταξύ -590 και -515. Η ίδια σύγχυση παρατηρείται και στις προσπάθειες ετυμολόγησης του ονόματός του. Παλαιότερα είχαν προταθεί ευφάνταστες ποιητικές ερμηνείες που το μετέφραζαν ως «λαμπρό άστρο», αλλά η αλήθεια πρέπει να είναι μάλλον πιο πεζή μια και το Ζαραθόστρο σημαίνει… «αυτός με τις γέρικες καμήλες».

Σύμφωνα με ορισμένους γεννήθηκε στις Ράγες της Μηδίας. Για άλλους, πάλι, κάπου στη Βακτριανή. Όλοι συμφωνούν ότι πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη δεύτερη αυτή περιοχή της Κεντρικής Ασίας. Λέγεται ότι ήταν ιερέας του Αχούρα Μάζδα. Σε μια σειρά από οράματα, ο ίδιος ο θεός του αποκάλυψε την αλήθεια. Από τότε ο Ζωροάστρης αφιέρωσε τη ζωή του στη διάδοση του λόγου του θεού. Αν πιστέψουμε την αβεστική παράδοση που διασώζει κι ο Φιρντουσί στο περίφημο «Σαχναμέ» (κι ακολουθεί ο Βιντάλ στο προαναφερθέν μυθιστόρημα) ο προφήτης σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια επιδρομής Ιρανών νομάδων (των Τουρανών) στα Βάκτρα.

Η θεμελιώδης ιδέα της ζωροαστρικής διδασκαλίας είναι ακριβώς η αέναη πάλη μεταξύ Καλού και Κακού. Η πρώτη αρχή ενσαρκώνεται από τον Αχούρα Μάζδα ή Ορμούζδ (Ωρομάσδη για τους Έλληνες), η δεύτερη από τον Αχριμάν. Στον αγώνα αυτό με τις διαρκείς μεταπτώσεις ο «Σοφός Κύριος» (Αχούρα Μάζδα) επικουρείται από μια στρατιά υποστάσεων που μετέχουν της θείας φύσης, τους «Ευμενείς Αθανάτους» (Σραόσα ακούς; ), οι οποίοι μας θυμίζουν τους αγγέλους της ιουδαιοχριστιανικής παράδοσης. Οι άνθρωποι μπορούν να βοηθήσουν στον πόλεμο καλού και κακού: οι αγαθές σκέψεις και οι καλές πράξεις ενδέχεται να επισπεύσουν την τελική επικράτηση των δυνάμεων του φωτός. Άλλωστε, κατά τον Ζωροάστρη, η σύγκρουση είναι προσωρινή. Ο Σοφός Κύριος θα νικήσει τελικά, εξαφανίζοντας τον Αχριμάν. Την οριστική νίκη θα την προαναγγείλει στους ανθρώπους ένας Μεσσίας-Σωτήρας, ο οποίος θα τους ανακοινώσει ότι πλησιάζει το πλήρωμα του χρόνου και θα τους καλέσει να προετοιμαστούν για την τελική κρίση. Μετά τον θρίαμβό του επί του Αχριμάν, ο Αχούρα Μάζδα θα κρίνει τους ανθρώπους και θα αποφασίσει ποιοι θα είναι οι εκλεκτοί που θα τον ακολουθήσουν στον Παράδεισο του Φωτός.
-------------------------------
*Οι Πάρσοι, ή Παρσοί ή Παρσήδες ή Γουέβροι ονομάζονται Πέρσες κυρίως πυρολάτρες που πρεσβεύουν τη θρησκεία του Ζωροάστρη* καλούμενη και Παρσισμός. Αποτελούν κλειστές θρηκευτικές κοινότητες που βρίσκονται σε περισσότερο ποσοστό εγκατεστημένες στην Ινδία, Ιράν, ανατολικό Ιράκ και λιγότερο σε άλλες χώρες της Νότιας Ασίας και Άπω Ανατολής όπως και στην Ιαπωνία. Οι Παρσί κατάγονται από τους αρχαίους Πέρσες Ζωροάστρες οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει προς την Ινδική χερσόνησο πριν από 2.000 και πλέον χρόνια και πολύ πριν από την επικράτηση του Ισλάμ.

Τα έξι στάδια (επίπεδα) της νοημοσύνης

Aθηνά, Φρόνηση εκ της Ζωής – Ζηνός κεφαλής εξελθούσα.

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο, πως όλοι οι λαοί, έχουν τα ιερά τους κείμενα, στα οποία εντρυφούν με σεβασμό και αναβαπτίζονται στις αρετές και τα ιδανικά της φυλής. Ένα τέτοιο ιερό και εξαιρετικά παραμελημένο κείμενο για τους Έλληνες, αναμφίβολα το κορυφαίο, είναι η συνολική κληρονομιά του Ομήρου! Στα κείμενα αυτά, δεσπόζει η μορφή του Οδυσσέα, που εξιδανικευμένη απ’ τον αρχαίο μύστη Όμηρο, προβάλλει ως αγωνιστικό πρότυπο, κυρίως υπέρ βωμών και εστιών!

Ο Οδυσσέας έχει άφθονες αρετές, αλλά σταδιακά αποκτά και όλες εκείνες τις διοικητικές ικανότητες, που χαρακτηρίζουν έναν ιδανικό ηγέτη, του οποίου η νοημοσύνη ανθίζει από σπιρτάδα και αντοχές, απέναντι στις κακουχίες και τις ποικίλες προκλήσεις της ζωής. Το μεγάλο ερώτημα λοιπόν, απ’ την αρχαιότητα ακόμα είναι, ποια είναι αυτά τα διακριτά στάδια της αναπτυσσόμενης νοημοσύνης; Με όλες τις ενδεδειγμένες επιφυλάξεις, θα τολμήσω να σας περιγράψω την κλίμακα αυτή, όπως κατά τη γνώμη μου προκύπτει απ’ την συνολική μας αυτή μελέτη, Μήτιδος, Αθηνάς και Οδυσσέως!

1) Ο απλοϊκός γνώστης, εκείνος που διαθέτει στοιχειώδεις και ασύνδετες απλοϊκές γνώσεις και δεν ενδιαφέρεται ή δεν μπορεί να βάλει κάποια τάξη σ’ αυτές. Αυτό είναι το πρώτο στάδιο και αφορά το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων!

 Είναι κυρίως ο αφελής και αισθησιακός άνθρωπος, που ούτε χρόνο ούτε διάθεση, αλλά συχνά ούτε και την ικανότητα έχει, να αποκτήσει περισσότερα πνευματικά προσόντα. Αυτό μπορεί να προέρχεται από έλλειψη επαφής με την κατάλληλη παιδεία, αλλά και από βιολογική πνευματική ανεπάρκεια.

Το φαινόμενο της νοημοσύνης είναι σχετικά πρόσφατη βιολογική κατάκτηση στον πλανήτη μας και προφανώς η απλοϊκότητα είναι εντελώς φυσιολογικά η πλέον διαδεδομένη μορφή ανθρώπινης νοημοσύνης! Συνεπώς είναι μια φυσιολογική κατάσταση, που ανταποκρίνεται όπως φαίνεται στην μέση βιολογικο-πνευματική ηλικία της ανθρωπότητας. Πρόκειται λοιπόν για την συντριπτική μερίδα των συνανθρώπων μας, που εντελώς ικανοποιημένοι, φορούν την στοιχειώδη «καθημερινή νοημοσύνη» όπως την ονομάζω εγώ!

Απλοϊκός λοιπόν, γενικά: «ο απερίσκεπτος, ο ευκολόπιστος και ο αφελής». «Ο εναντιωμένος στις (πνευματικές κυρίως) δυσκολίες». Pseudo-Zonaras Lexicogr. 899.19.

2) Ο φιλόσοφος ή ερευνητής. Κάποιοι όμως απ’ το πλήθος, με περισσότερα πνευματικά εφόδια ή ευκαιρίες, εξερευνώντας τους ορίζοντες των ίδιων των αισθησιασμών τους και μελετώντας τους διάφορους γρίφους της ζωής, σταδιακά διευρύνουν τομείς της πνευματικής και υλικής ζωής τους, υιοθετώντας ή παράγοντας τέχνες ή αλλιώς αρετές. Οι άνθρωποι αυτοί, πέρα απ’ τις ευκαιρίες παιδείας, διαθέτουν μάλλον και σχετικό βιολογικό πλεονέκτημα και εξ αυτού μπορούν να εκτιμούν και ν’ αναζητούν με διαβαθμισμένο πάθος τη γνώση. Αλλά η έρευνά τους είναι ακόμα σε εξέλιξη και όπως λέει και ο Αριστοτέλης: «Ο γαρ μανθάνων ουκ έχει». AristotelesPhil. Metaphysica 1049b.34. Δηλαδή: Όποιος μαθαίνει… ακόμα δεν κατέχει.

Μιας και: «φιλοσοφείν… (είναι) το θαυμάζειν και απορείν» (Plutarchus Phil. De Eapud Delphos 385.C,4), το δεύτερο δηλαδή στάδιο της πνευματικής ανέλιξης, (στο οποίο κανείς μπορεί και να παραμείνει ισόβια), προκύπτει όταν ο άνθρωπος θαυμάζοντας και απορώντας, αναλαμβάνει με προσωπικό μόχθο, να εξερευνήσει τον φυσικό και πνευματικό κόσμο που τον περιβάλλει, αναγνωρίζοντας πλέον τα συντριπτικά οφέλη της σοφίας που επιδιώκει. Όμως: «ο Πυθαγόρας έλεγε: φιλοσοφία εστί (όχι σοφία, αλλά…) φιλία σοφίας».Ammonius Phil. In Porphyrii 9.16.

Ο φιλόσοφος λοιπόν είναι: «φιλομαθής, διαλεκτικός, θεωρητικός, παιδευτικός, προτρεπτικός, νουθετικός, διδασκαλικός, επανορθούμενος τα της γνώμης αρρωστήματα, (δηλαδή αναθεωρητικός), επί την αρετήν άγων, θυμόν κοιμίσαι, επιθυμίας πραΰναι, ηδονάς ρυθμίσαι, φιλοχρηματίαν συμμετρήσαι, αλαζονείαν κολάσαι, ακολασίαν νουθετήσαι, ασέλγειαν σωφρονίσαι». Julius Pollux Gramm. Onomasticon 4.39.2. Ή τέλος πάντων… κάτι απ’ όλα αυτά!

Γενικά είναι ο άνθρωπος, που προσπαθεί να θέτει όρια στους αισθησιασμούς και την αλαζονεία του, και καλλιεργεί τη γνώση για μεγαλύτερο φωτισμό του νου. Στόχος του η σοφία, στην οποία όμως είναι άγνωστο αν θα καταφέρει ποτέ να φτάσει. Το «θαυμάζειν και απορείν», που είναι ο μηχανισμός της αναζήτησης και της φιλοσοφίας, μπορεί ν’ αποδειχθεί γι’ αυτόν, ένας τόπος δαιδαλώδους σκλαβιάς, απ’ τον οποίο δεν θα μπορέσει ποτέ να βρει διέξοδο σοφίας.

3) Ο σοφός είναι μια κλίμακα παραπάνω απ’ τον φιλόσοφο, γιατί είναι εκείνος, που έχει ήδη αποκτήσει ή παράγει ένα σημαντικό σύνολο αξιοπρόσεκτων γνώσεων και αρετών, και όχι μόνο τις κατέχει, αλλά τις διαχειρίζεται με θαυμαστή ευχέρεια. «Ο σοφός, κατά πάσαν «αρετήν» (τέχνη πνευματική ή υλική) ενεργεί». Antisthenes Phil. et Rhet. (002) 56.5. Ο σοφός είναι αξιοσέβαστος: «Σοφός: παρά το σέβω, (σέβας). Τον σοφόν πάντες σεβόμεθα, η παρά το σώα φάσκειν (σοφά ομιλεί)». Pseudo-Zonaras Lexicogr. 1661.13.

Για να μη θυμηθούμε και την κορυφαία για μένα ρήση, που δεν είναι καν ελληνική: «Σοφός είναι εκείνος, που γνωρίζει αρχαίες απάτες θεών και ανθρώπων». Αβέστα – Γιάσνα 29.4.

Πράγματι, ο σοφός είναι ένας εξαιρετικά χρήσιμος άνθρωπος… σε ό,τι επιλέξει να υπηρετήσει! Προσοχή όμως, ο κάθε «σοφός», δεν σημαίνει ότι έχει επιλέξει και τους σωστούς σκοπούς ή ιδανικά! Μπορεί ακόμα να επιλέξει οποιονδήποτε σκοπό ή αξίες, αφού: «Και τους (επιτυχημένους) κλέπτας γαρ σοφούς έλεγον». Suda sigma. 822.1.

Μάλιστα, το γεγονός ότι γνωρίζει και χειρίζεται άριστα ένα μικρό ή μεγάλο τμήμα των απαραίτητων στον άνθρωπο γνώσεων, αλλά δεν έχει επιλέξει ακόμα ιδανικά… τον καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνο εμπόρευμα, στην αγορά εξουσίας. Ο κίνδυνος του σοφού, είναι να επιλέξει ή να παράγει λάθος ιδανικά, στα οποία ενθέρμως θα καταθέσει τις πανίσχυρες εφευρέσεις ή υπηρεσίες του!

Άλλες συνηθισμένες και εντελώς δικαιολογημένες παρεκτροπές του σοφού, είναι η υπερβολική αυτοπεποίθηση, ο άμετρος εγωισμός, η ιδιωτεία και η άμετρη φιλοδοξία, η αυταρέσκεια και φυσικά το συνηθέστερο όλων, οι ανεξέλεγκτες και ατέρμονες ηχηρές διχογνωμίες, εμμονές ή διαμάχες με άλλους σοφούς. «Έθος γάρ τοις σοφοίς μάχεσθαι προς αλλήλους». Michael Apostolius Paroemi (001) 14.62.

Όπως καταλαβαίνετε, στην κλίμακα απλοϊκός, φιλόσοφος, σοφός, τα πράγματα είναι ακόμα εξαιρετικά ρευστά και άκρως επισφαλή και επικίνδυνα! Παράδειγμα: οι έξι χιλιάδες σοφοί επιστήμονες του Σερν (CERN), που ασχολούνται επί μισθώ στην έρευνα των μικροσωματιδίων, χωρίς να έχουν ή να ζητούν ποτέ καμιά απολύτως εγγύηση, για το «που» (σε ποια εξουσία δηλαδή) θα καταλήξει αυτή η πανίσχυρη γνώση που παράγουν!

Τα πράγματα όμως εξομαλύνονται σχετικά, όταν ο σοφός αρχίζει ν’ αναζητά ευγενή ιδανικά, για να καταθέσει εκεί τις υπηρεσίες της πολύτιμης σοφίας του και τότε γίνεται… συνετός ή «αγχίνους».

4) Ο συνετός ή αγχίνους: Όπως είπαμε παραπάνω,τα πνευματικά προσόντα ή προϊόντα του σοφού, μπορούν να καταλήξουν σε απλό επαγγελματισμό και προσωπικό πλουτισμό. Εν γνώσει ή εν αγνοία του, να καταλήξει έμμισθος υπηρέτης π.χ. των απενάντιων δυνάμεων, παράγοντας εργαλεία πολέμου… εναντίον π.χ. της ίδιας του της πατρίδος! Ο συνετός όμως ή αγχίνους άνθρωπος, έχει ένα επιπλέον σταθερό πλεονέκτημα, θεωρεί καθήκον του την αναζήτηση ενός ευγενούς ιδανικού, στου οποίου την υπηρεσία θα καταθέσει τη σοφία του. Έτσι μειώνει αισθητά την πιθανότητα να υπηρετεί αλλότριους αφέντες!

«Σύνεση ή Αγχίνοια: έξις (ροπή) ευρετική του καθήκοντος».Suda alpha. 403.1. «Σύνεση ή Αγχίνοια: η οξύτητα του νοός, η ευρετική του δέοντος». Pseudo-Zonaras Lexicogr. alpha. 23.12. «Καθήκοντα: τα πρέποντα το δέοντα τα αρμόζοντα». Pseudo-Zonaras Lexicogr. «Καθήκοντα μεν είναι όσα λόγω (αιτιολογημένα) πρέπει ποιείν». Suda kappa. 77.6. «Ότι ευλαβής αεί εν τοις καιρίοις (ευλαβείται πάντοτε τα καίρια και τις προτεραιότητες) ο αγχίνους». Eustathius Philol. Scr. Eccl. Commentariiad Homeri Odysseam 2.27.20.

Ο αγχίνους λοιπόν προσπαθεί να είναι ο καλόβουλος ή αλλιώς ο εύβουλος: «Ευβουλία: επιστήμη του σκοπείσθαι, (επιστήμη της σκοπιμότητας!) ποια και πως πράττοντες πράξομεν συμφερόντως». Suda epsilon. 3384.1. «Θέασαι δε και τας άλλας αρετάς νενεμημένας κατ’ άνδρα, την μεν ανδρείαν κατά τον Αίαντα, την δε αγχίνοιαν κατά τον Οδυσσέα, το δε θάρσος κατά τον Διομήδην, την δε ευβουλίαν κατά τον Οδυσσέα αυτόν, ούτως άρα εικόνα ημίν υποτίθεται χρηστού βίου και αρετής ακριβούς». Maximus Soph. Dialexeis 26.6.b,3. «Αγχίνους: συνεχείς και πυκνάς έχειν τας φρένας». Etymologicum Magnum 574.54.

Όμως, παρ’ όλο που ο αγχίνους είναι ένα πλεονεκτικότατο άτομο με εξαιρετικές πιθανότητες εντοπισμού αληθινά ευγενικών ιδανικών, τίποτε δεν έχει τελειώσει ακόμα! Στον αγώνα της ανακάλυψης καθήκοντος, σκοπών και ιδανικών προς υπηρεσία, παρά πολλοί στόχοι, μπορούν ακόμα να εκληφθούν λαθεμένα ως αληθινοί, ενώ μακράν απέχουν των πραγματικών ιδανικών! Παράδειγμα, ο επί δύο χιλιετίες επίμονος εκχριστιανισμός της ανθρωπότητας, που ενώ μονοπώλησε επιτυχώς την ιδέα της επιλογής ιδανικών, τα αποτελέσματα κάθε άλλο παρά ιδανικά υπήρξαν! Ενώ λοιπόν η αγχίνοια είναι εξαιρετικό ζητούμενο, δεν είναι το τέλος της πνευματικής μας ανέλιξης.

5) Ο φρόνιμος: Εκείνος που έχει ήδη βρει τον ιδανικό σκοπό και τον υπηρετεί με όλη την σοφία και τις «αρετές» (δεξιότητές) του!«Το μεγαλύτερο καλό και όλων αρχή (κορυφή), είναι η φρόνηση. Γι’ αυτό ψηλότερα κι απ’ την φιλοσοφία ακόμα στέκει η φρόνηση. Και απ’ αυτήν (μέσα σ’ αυτήν, πρέπει να) κινούνται (να λειτουργούν) οι άλλες αρετές (δεξιότητες), που διδάσκουν πως δεν μπορεί κανείς να ζει ευχάριστα, χωρίς να ζει φρόνιμα». Διογένης Λαέρτιος – Βίοι Φιλοσόφων – Επίκουρος 132.

Το καλό της φρόνησης, είναι ότι έχει διευρυμένα κριτήρια: «Φρόνηση: στοχαστικήν του μέλλοντος». Eustathius Philol. et Scr. (001) 1.140.7-8. «Επιστήμη αγαθών και κακών,διάθεσις καθ’ ην κρίνομεν τι πρακτέον και τι ου πρακτέον».Plato Phil. Definitiones (037) 411.d.5-7. «Φρόνιμος: πράττειν α δει (τα δέοντα)». Democritus Phil. (002) 2.1-4. Η μεν φρόνησις… των προς τον σκοπόν φερόντων εστίν ευρετική τε και ζητητική». Alexander Phil. Ηθικά προβλήματα 143.6. «Η φρόνησις, των ανθρώπων τα παρόντα διορθώνει, τα μέλλοντα προβλέπει και εκ των ήδη γινόμενων λαμβάνει πείραν. Των τριών τούτων μερών του χρόνου εποπτική είναι η φρόνησις». Iamblichus Phil. Theologoumena arithmeticae (005) 16.19-22.

Ο φρόνιμος λοιπόν, είναι εξοικειωμένος με τον κόσμο των βαθυστόχαστων κριτηρίων και με τη βοήθειά τους έχει επιλέξει τον ιδανικό σκοπό, στον οποίο αξίζει να καταθέσει τις υπηρεσίες του. «Τι ούν αγαθόν εστιν; ουδέν αλλ’ η φρόνησις. Τι δε η φρόνησις; ουδέν αλλ’ η αγαθών επιστήμη». Plutarchus Biogr., Phil., Decommunibus notitiis adversus Stoicos (1058e-1086b) 1072.B,2. Βλέπε και στο διαδίκτυο το άρθρο μου: «Επιτελούς ετέθη η σημαντικότερη ερώτηση όλων των εποχών: Έχουν κοινωνική ευθύνη οι επιστήμονες;».

Όμως, παρ’ όλο που ο φρόνιμος έχει εξαιρετικές πιθανότητες να εντοπίσει υψηλά ιδανικά και να τα υπηρετεί από ψυχής… στον δαιδαλώδη κόσμο μας, γεμάτο από παραπλανητικά ιδανικά, η λάθος επιλογή παραμονεύει ακόμα: «Η φρόνησις προς το καλόν και το αισχρόν αμφοτέρων αυτών (των κατευθύνσεων) επιστήμη είναι». Alexander Phil. In Aristotelis topicorum libros octo commentaria 412.1. Έτσι, η πιθανότητα λαθεμένης επιλογής εξακολουθεί να υπάρχει! Τι λοιπόν θα αποκλείσει επί το ελληνικότερον, στο μέγιστο δυνατό βαθμό την πιθανότητα παραπλάνισής μας στην επιλογή ιδανικών; Μόνο η «κατ’ Αθηνάν φρόνησις». Περισσότερα βλέπε στο προσωνύμιο της Αθηνάς «Φρόνηση».

Η φρόνηση λοιπόν, μπορεί να είναι το ύψιστο ζητούμενο, αλλά… φρόνηση διαφέρει φρονήσεως, διότι:Μόνο «η εκ της κεφαλής του Διός γεννημένη… είναι η τέλεια φρόνησηκαι των (ορθών) λογισμών μητέρα». Heraclitus Phil. 19.6.1-20.1.2.

Επειδή λοιπόν, ακόμα και ο άνθρωπος που αναζητά με πάθος την τέλεια φρόνηση ή νομίζει πως την κατέχει, παρά τους κόπους και την καλή του θέληση μπορεί να σφάλει… η τελική Λυδία λίθος της ορθής φρόνησης… είναι μία, δηλαδή, η αθηνάδιος φρόνηση και η κατοχή των μυστηρίων της!

6) Ο Αθηνάδιος Μύστης ή ο κατ’ Αθηνάν φρόνιμος: Επειδή λοιπόν ακόμα και η επιλογή φρονήματος, μπορεί να ξεστρατίσει σε όλες τις αναπάντεχες κατευθύνσεις, μέγα πρότυπο φρόνησης για τους Έλληνες, η Αθηνά και ο αθηνάδιος Οδυσσέας. «Οδυσσέως φρόνησις: διά της οποίας αναγκάζεται τις, περισσότερο των άλλων πονείν υπέρ της κοινής (των Ελλήνων) σωτηρίας και νίκης». Dio Chrysostomus Soph. Orationes (001) 59.1.1-5. «Τον Ομηρικόν δε Οδυσσέα, δεινόν λέγομεν φρόνιμον όντα και ευρετικόν των προς τον υγιή σκοπόν συντελούντων». Eustratius Phil, In Aristotelis ethica Nicomachea vi commentaria (003) 392, 37.

«Το δε κατ’ Αθηνάς θέλημα, σύζευξη είναι αρετής και Οδυσσέως». Libanius Rhet. Soph. Progymnasmata 8.2.22.3. Άλλωστε, ολόκληρη η ομηρική Οδύσσεια, δείχνει αυτόν ακριβώς τον πνευματικό «ναυαγό», που παραπαίοντας ανάμεσα σε αναρίθμητα θέλγητρα και κινδύνους, καταφέρνει να υποτάξει τις αρετές του στο φρόνημά του, ώστε να φτάσει κάποτε στην «Ιθάκη».

Στόχος λοιπόν της ελληνικής αναζήτησης… η κατ’ Αθηνάν φρόνησις! «Γλαυκώπις Αθήνης η φρόνησις των αρίστων Ελλήνων». Scholia In Homerum, (004) 7.17.1. «Αθήνη: η φρόνησις… μελλόντων και δεόντων προβλεπτική». Eustathius Philol. etScr. (001) 132.14-18. «Φρόνησις αγαθή θεός μέγας». Sophocles Τrag. (008) 922.2. «Φρονήσεως μεν έργον: το στρατηγείν προς αντικείμενας (αντιπάλους) δυνάμεις»! Pseudo-Zonaras Lexicogr. (001) phi. 1824.11-15. Και βέβαια ο τελικώς ορισμός της ελληνικής φρόνησης είναι: «Θεοφιλής και μάλιστα κατ’ Αθηνάν,ο εστι φρόνησις». Eustathius Philol., Scr. Eccl., Commentarii ad Homeri Iliadem 1.771.14.

Η φρόνηση είναι το σημαντικότερο απόκτημα, στην περιπέτεια της πνευματικής μας προόδου. Αλλά για να είμαστε σίγουροι πως έχουμε επιλέξει την ορθότερη φρόνηση, επιλέγουμε«την κατ’ Αθηνάν φρονήσιν».Eustathius Philol. Scr. Eccl. Commentarii Iliadem 1.798.16.

Το ελληνικό λοιπόν μοντέλο θεολογίας και φρόνησης, είναι οι σκέψεις της Αθηνάς, που δεν προκύπτουν ούτε ορίζονται αυθαίρετα, αλλά ελέγχονται απ’ τις πράξεις και τα προσωνύμια-ιδιότητές της: «Κατ’ Αθηνάν, ήτοι φρονίμως διανοηθείς». EustathiusPhilol. Scr. Eccl. Commentarii Iliadem 4.752.18. Ο Αθηνάδιος Μύστης λοιπόν, είναι ο κάτοχος των μυστηρίων της Αθηνάς, ο Δάσκαλος και Ιερέας της!

Ο «Κατ’ Αθηνάν φρόνημος»… όχι μόνο έχει θητεύσει και κατακτήσει όλα τα προηγούμενα επίπεδα της πνευματικότητας, (με όλα τα λάθη και τις δοκιμασίες που αυτό συνεπάγεται) αλλά και με ποικίλους τρόπους, μπορεί πλέον να διδάσκει, να εμπνέει ή και να χειραγωγεί ανθρώπους ή κοινωνίες, απ’ όλα τα προηγούμενα στάδια της νοημοσύνης! Είναι ο άνθρωπος, που έχοντας τον νου της Αθηνάς, γνωρίζει «όλα» τα επικίνδυνα σταυροδρόμια της γνώσης. Αυτός κατέχει το πληρέστερο οπλοστάσιο «ελληνικού», αθηνάδιου δηλαδή φρονηματισμού! Ο αξιοσέβαστος αυτός άνθρωπος, γνωρίζει στο μεγαλύτερο δυνατό βάθος, όλες τις περιπέτειες, τις διακυμάνσεις, τις ανατροπές και τις «αντιφατικότητες» της Νοημοσύνης-Αθηνάς!

Ο Μύστης, πολλές φορές στην ελληνική Γραμματεία συγχέεται με τον μυούμενο. Μετά την μύησή του όμως, η ιδανική κατάληξή του είναι, να γίνει αυτός ο δάσκαλος της μύησης! «Μύστης: ο των μυστηρίων εξηγητής». Pseudo-Zonaras Lexicogr. 1375.6. «Μύστης: ο των απορρήτων διδάσκαλος».Photius Lexicogr. 196b.16. «Μύστης: ο εισηγητής».Hesychius Lexicogr. mu, 2006.1. «Μύστης: ο τα μυστήρια επιστάμενος ή διδάσκων».Suda, Lexicon 1486.1. & Lexica Segueriana, 305.5. «Μύστης: μυσταγωγός ή μυστήρια ειδώς».VerbaInScripturis 63.22. «Αγχίνους σοφός τε (και) μύστης».Archelaus Alchem. 93. «Απόλλωνα, (με την έννοια του φωτισμού) ον Μύστην καλούμεν».Artemidorus Onir. 2.70.158.

Ο Μύστης αποπνέει ιεροπρέπεια και θεοσέβεια, γιατί είναι ο άνθρωπος που βιώνει όχι μόνο το δέον, αλλά και το ελληνότροπον θείον. Είναι ο φύλακας των μυστήριων, γιατί ξέρει τι είναι και τι όχι, θεολογικά, πολιτισμικά και πολιτικά ανακοινώσιμο! Είναι ένας σοφός και ταλαντούχος καλλιτέχνης, που δίκαια ηγείται πνευματικά, αφού με ό,τι κάνει, οδηγεί τις αρετές… στην φρόνηση! Στην ελληνική αθηνάδιο φρόνηση!

Είναι εκείνος που γνωρίζει άριστα τους λόγους της διφυούς Αθηνάς και τις παράδοξες ανατροπές των αθηνάδιων εννοιών! Γνωρίζει πολύ καλά τι είναι «δύναμη» και τι και πότε είναι «πόλεμος»… αλλά κυρίως την παράδοξη αντιφατικότητα της αγριότητας των εργαλείων, «ειρήνης» και «πολέμου»!

Γνωρίζει την ανατομία της ανθρώπινης ευπιστίας, όπως προκύπτει απ’ την πανανθρώπινη ιστορική διαδρομή της Νοημοσύνης-Αθηνάς. Δεν διστάζει να στήσει αξιοθαύμαστους τρόπους χειραγώγησης, αγκιστρώνοντας την κατανόηση και τους εντυπωσιασμούς του καθενός, σ’ αυτό που ο καθένας θεωρεί αξιοπρόσεκτο! Ο φόβος και η σαγήνη, τα μαγικά αυτά εργαλεία, συμπληρώνουν την παιδαγωγική του δεινότητα και επ’ ουδενί δεν αποτελούν απορριπτέα εργαλεία! Είναι σφοδρός αντιπαλογνώστης! Βαθυστόχαστος ανατόμος της νοημοσύνης, γνωρίζει τα πανάρχαια όπλα ποικίλων «θεών» και «ηρώων», καθώς και το απίστευτο βάθος, τους τρόπους και την ποιότητα της ιστορικής απάτης τους… ή όπως το λέει το πανάρχαιο ρητό: «σοφός είναι εκείνος που γνωρίζει αρχαίες απάτες «θεών» και ανθρώπων». Αβέστα – Γιάσνα 29.4. Δεν εκπλήσσεται από τις συχνές ανατροπές της δύναμης, γιατί γνωρίζει τις αδυναμίες κάθε δύναμης και τις απίστευτες δυνατότητες κάθε αδυναμίας!
Ζει κυρίως στην αφάνεια, και είναι εκεί για να διορθώνει παντοιοτρόπως τα κακώς κείμενα, και όχι για να παριστάνει τον έξυπνο!

Γνωρίζει ότι ο κόσμος μας είναι απολύτως συγκρουσιακός και θα συνεχίσει να είναι τέτοιος για χιλιετίες! Ό,τι δεν επεκτείνεται πεθαίνει, άρα η διαρκής νίκη της Νοημοσύνης Αθηνάς, είναι γι’ αυτόν το διαχρονικό ζητούμενο!

Τι ακριβώς λάτρευαν οι πρόγονοί μας;

Γίνεται λοιπόν ολοένα σαφέστερο, πως η μακροχρόνια επαφή των μεσογειακών ανθρώπων, με τις διαφορετικές όψεις του φυσικού περιβάλλοντος, δεν δημιούργησε μόνο την ενδιαφέρουσα "μυθ-ιστορία" των τεσσάρων αυτών διακριτών θεολογικών εποχών, (Ωκεανού-Ουρανού-Κρόνου-Ζηνός), αλλά η θεολογία τους αυτή, κορυφώνεται με μια αυξανόμενη κατανόηση της φυσικής τάξης, που τελικά οδήγησε τους ανθρώπους αυτούς, σε νέους δρόμους "ορθής" (άρα και επιστημονικής) ιερής εκτίμησης, των κύκλων και των μυστικών της ζωής!

Έτσι λοιπόν εκ του ασφαλούς συμπεραίνουμε, πως απ’ την υπέρ-τατη θεά και πολυπρόσωπη Μητέρα Γη, στο μυαλό των μεσογειακών ανθρώπων, γεννιέται ο πλέον αξιότιμος θεός της ζωής, ο Ζήνας, που αντιπροσωπεύει… πάνσεπτη, πανίερη και ενθρονισμένη… την ίδια την έννοια της ζωής! Με τους ολοσέβαστους νόμους της σποράς, της γονιμοποιούς έλξης, της γέννησης, καθώς και όλους τους κύκλους της ζωής (κρυφούς και φανερούς) και φυσικά της αναπότρεπτης φθοράς και του θανάτου. Μάλιστα οι διάφορες εκδοχές του Ζηνός, δεν είναι άλλες απ’ τα ονομαστά παιδιά του, με γενέθλιο αποκορύφωμα αυτό της Αθηνάς!

Παρ’ όλα αυτά, πολλοί είναι αυτοί που με πείσμα επιμένουν στον δήθεν γελοίο πολυθεϊσμό των Ελλήνων, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για πολυωνυμία του θείου και όχι για αυθαίρετο, ασυνάρτητο πολυθεϊσμό! Το παρακάτω όμως απόσπασμα, δεν αφήνει καθόλου περιθώρια αμφιβολίας:

«Και γαρ μίαν μορφήν έχουσιν οι θεοί, πολλοίς δε ονόμασι καταμερίζονται (μία μορφή λοιπόν έχουν οι θεοί, σε πολλά δε ονόματα μοιράζονται) αλλά και Γη, η των πολλών ονομάτων μορφή μία: Λέγεται γαρ ου μόνον Θέμις και Γαία αλλά και Ζείδωρος και Βότειρα (τρέφουσα, βόσκουσα) και Βωτιάνειρα. Άλλως, το θείον φύσει μεν εστιν εν, ονόμασι δε πολυμερώς». Scholia In Aeschylum (009) Pr.209.4-13.

Δηλαδή:

«Όπως και η πολυώνυμη Γη, μια έχει μορφή: αλλά αποκαλείται όχι μόνο Θέμιδα και Γαία, αλλά και Ζωοδότρα, Τροφός και Ανδροτρόφα. Για να το πούμε και αλλιώς, το θείον κατά φύση είναι ένα, ονομάζεται δε πολυμερώς». Scholia In Aeschylum (009) Pr.209.4-13. «Γαία, πολλών ονομάτων μορφή μία». Aeschylus Trag. Prometheus vinctus 210.

Μετά απ’ αυτό, χρειάζεται κανείς πολύ μεγάλες δόσεις κακεντρέχειας, για να μετονομάσει τους Έλληνες, από ευφυείς, αγνούς φυσιολάτρες, σε προχειρόδοξους ειδωλολάτρες!

Ποτέ δεν μισούμε κάποιον τόσο, όσο αυτόν που αγαπάμε

Ο έρωτας μας συνδέει με τη χαρά που αισθανόμαστε γνωρίζοντας την ύπαρξη του άλλου. Μας φέρνει σε επαφή με τη σπάνια αίσθηση της πληρότητας.

Αυτή η κατάσταση δεν κρατάει για πολύ, αλλά μένει εγγεγραμμένη σαν ανάμνηση που συγκροτεί τη σχέση και που μπορεί να αναβιώσει περιστασιακά.

Αφού περάσουν μερικοί μήνες, εισβάλλει η πραγματικότητα και όλα τελειώνουν, ή αρχίζει η κατασκευή ενός κοινού δρόμου και για τους δύο.

Όταν κάποιος ερωτεύεται, στην πραγματικότητα δεν βλέπει τον άλλον στο σύνολό του.

Αντίθετα, ο άλλος λειτουργεί σαν μια οθόνη όπου ο ερωτευμένος προβάλλει τις εξιδανικευμένες πλευρές του.

Τα συναισθήματα, αντίθετα από τα πάθη, διαρκούν περισσότερο και είναι συνδεδεμένα με την αντίληψη της εξωτερικής πραγματικότητας.

Η αγάπη αρχίζει να χτίζεται μόλις μπορέσω να δω αυτόν που έχω μπροστά μου- μόλις ανακαλύψω τον άλλον. Τότε είναι που η αγάπη αντικαθιστά τον έρωτα.

Μόλις περάσει αυτή η πρώτη στιγμή, αρχίζουν να βγαίνουν στην επιφάνεια οι χειρότερες πλευρές μου, που επίσης προβάλλω στον άλλον.

Το να αγαπήσω κάποιον είναι μια πρόκληση για να ξεφορτωθώ εκείνες τις προβολές, για να έρθω σε πραγματική επαφή μαζί του.

Αυτή η διαδικασία δεν είναι εύκολη, αλλά είναι από τα ωραιότερα πράγματα που συμβαίνουν, ή που βοηθάμε να συμβούν.

Μιλάμε για την αγάπη με την έννοια του «ενδιαφέροντος για το καλό του άλλου».

Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Για την αγάπη, σαν ευφορία που κυριεύει σώμα και ψυχή και ενισχύεται -εφόσον μπορώ να χωρίς να θέλω να τον αλλάζω.

Περισσότερη σημασία από το χαρακτήρα και τον τρόπο ζωής του άλλου, έχει το πόσο καλά αισθάνομαι δίπλα του και η δική του ευτυχία δίπλα μου.

Η χαρά που προσφέρει να είμαι με κάποιον που φροντίζει να είμαι καλά, που αντιλαμβάνεται τι χρειάζομαι και χαίρεται να μου το δίνει, αυτό κάνει η αγάπη.

Μια σχέση είναι κάτι παραπάνω από μια απόφαση. Είναι κάτι που συμβαίνει όταν νιώθουμε ενωμένοι με τον άλλον μ’ έναν διαφορετικό τρόπο.

Θα μπορούσα να πω πως, εξαιτίας της ευχαρίστησης που μας δίνει η συνύπαρξη, αποφασίζουμε να μοιραστούμε μεγάλο μέρος της ζωής μας και ανακαλύπτουμε τη χαρά του να είμαστε μαζί.

Αν και είναι απαραίτητο να ξέρουμε πως το να βρούμε σύντροφο για το δρόμο δεν αρκεί: χρειάζεται, επίσης, να είναι ικανός να μας τροφοδοτήσει.

Να αποτελεί, μάλιστα, αποτελεσματική βοήθεια για την προσωπική μας ανάπτυξη.

Ο έρωτας χτίζεται ανάμεσα σε δύο, πάνω στη βάση μιας χημείας που μας κάνει να αισθανόμαστε διαφορετικά, ίσως εξαιτίας της μαγικής αίσθησης ότι είμαστε απολύτως αποδεκτοί από κάποιον. Είμαι ερωτευμένος και αγαπώ. Πόσο δύσκολο είναι να μιλήσει κανείς γι’ αυτό.

O Welwood λέει πως η πραγματική αγάπη υπάρχει όταν αγαπάμε γι’ αυτό που ξέρουμε πως ο άλλος μπορεί να φτάσει να γίνει- όχι μόνο γι’ αυτό που είναι.

Νομίζω πως ο έρωτας και η αγάπη είναι καταστάσεις που εναλλάσσονται σε μια σχέση.

Στην αρχή, κατά γενικό κανόνα, υπάρχει μια περίοδος πάθους που μπερδεύεται πολύ με αυτό που εγώ φαντάζομαι και προβάλλω σε αυτόν τον άνθρωπο.

Τότε, τοποθετώ τον ιδανικό για μένα άντρα ή γυναίκα στον άνθρωπο που έχω απέναντί μου.

Ο έρωτας είναι μια σχέση με τον ίδιο μου τον εαυτό, ακόμα κι αν διαλέγω κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο για να προβάλλω αυτό που νιώθω.

Και τότε θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: γιατί διαλέγω αυτόν τον άνθρωπο;

Τι συμβαίνει όταν, μετά από ένα χρονικό διάστημα, ο άλλος αρχίσει να δείχνει πώς είναι πραγματικά και αυτό δεν συμπίπτει με το ιδανικό μου;

Τότε αρχίζουν οι συγκρούσεις.

Αυτός δεν είναι όπως εγώ είχα πιστέψει. Το δίλημμα που τίθεται εδώ είναι αν θα μπορέσω να αγαπήσω αυτόν που βλέπω ή θα μείνω προσκολλημένος στο ιδανικό μου πρότυπο.

Η αγάπη μπορεί να αρχίσει με την επίλυση αυτού του διλήμματος, όταν τον βλέπω και συνειδητοποιώ πως τον αγαπώ όπως ακριβώς είναι.

Μάλιστα, μπορώ να φτάσω να αγαπώ ως και χαρακτηριστικά του που δεν μ’ αρέσουν, γιατί είναι δικά του και τον αποδέχομαι όπως είναι.

Νομίζω πως οι σχέσεις περνούν από στιγμές έρωτα, στιγμές αγάπης, στιγμές μίσους...

Στην πραγματικότητα, αγάπη και μίσος βρίσκονται πολύ κοντά.

Ποτέ δεν μισούμε κάποιον τόσο, όσο αυτόν που αγαπάμε.

Είναι υγιές να αποδεχτούμε πως έτσι έχουν τα πράγματα.

Ταξιδεύουμε στη σχέση, η οποία στην πραγματικότητα αντέχει, αν δείχνουμε ποιοι είμαστε, αν έχουμε συνείδηση του τι μας συμβαίνει, αν δεν το αρνούμαστε ή κάνουμε σαν να μην τρέχει τίποτα.

Σταματήστε να βλέπετε την ευτυχία ως μια σειρά υποσχέσεων ''αν-τότε''

Συνήθως σκέφτεστε την ευτυχία σας ως μια σειρά υποσχέσεων ''αν-τότε'': Αν είχα μια σύντροφο, τότε θα ήμουν ευτυχισμένος. Αν έφτιαχνα ένα σπίτι τότε θα ήμουν χαρούμενος. Αν μετακόμιζα σε μια μεγάλη πόλη. Αν είχα μια γεμάτη κοινωνική ζωή κοκ. Είναι μια εύκολη και κοινή υπόθεση ότι η ευτυχία θα έρθει όταν αλλάξουν οι περιστάσεις σας, όταν επιτύχετε ό, τι θέλετε να επιτύχετε. Και η σύγχρονη ζωή είναι καλή στην ενθάρρυνση αυτής της υπόθεσης. Κοιτάξτε όλα τα “κίνητρα” hashtag στα κοινωνικά μέσα – #relationshipgoals, #bodygoals, #vacationgoals.

Τι γίνεται όμως αν η ευτυχία είναι ένας ανεξάρτητος παράγοντας; Τι γίνεται αν δεν είναι κάτι που μπορείτε να βρείτε ή να επιτύχετε, παρά τον κόσμο που προσπαθεί να σας πείσει διαφορετικά;

Ενώ είναι ωραίο να βρεις έμπνευση από άλλους, αλλά το να σκεφτόμαστε την ευτυχία ως κάτι που θα αποκτηθεί υπό όρους σημαίνει να κολλάς στην επιδίωξη ενός στόχου που θα κινείται πάντα όλο και πιο μακριά.

Να μάθετε να αποφεύγετε να θέτετε στόχους που σχετίζονται με τα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, αν ο στόχος για καλή υγεία είναι να περπατάτε τουλάχιστον 30 λεπτά κάθε μέρα, τότε είναι ένας καλός στόχος. Ο στόχος δεν είναι να μοιάζεις με κάποιον άλλον, ή να εντυπωσιάζεις άλλους ή να βιώνεις ένα φευγαλέο συναίσθημα. Αυτά τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου μας. Το μόνο πράγμα που μπορείτε να ελέγξετε είναι οι ενέργειές σας.

Στην Τέχνη της ζωής, ο βουδιστής μοναχός Thích Nhất Hạnh έγραψε: «Δεν υπάρχει τρόπος για ευτυχία, η ευτυχία είναι ο τρόπος». Είναι ένα απλό, αλλά βαθύ μάθημα: Τι γίνεται αν η ευτυχία δεν είναι στόχος αλλά τρόπος ζωής;

Είναι μια δύσκολη φιλοσοφία, και ακόμη περισσότερο δύσκολο να αρχίσετε να την ασκείτε. Αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπετε τα πάντα. Να θυμάστε συνεχώς ότι δεν βιάζεστε, ότι δεν χρειάζεστε τίποτα περιττό. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορείτε να έχετε φιλοδοξία. Να θέλετε πράγματα. Αλλά να προσεγγίζετε τους στόχους σας με τη γνώση ότι η ζωή σας είναι ήδη καλή. Έχετε αυτό που χρειάζεστε. Όλα τα άλλα είναι ένα μπόνους.

Όταν η ευτυχία είναι ο τρόπος, όλες οι ενέργειές σας – ο τρόπος που περπατάτε, τρώτε, μιλάτε και ξεκουράζεστε – προέρχονται από ένα ήρεμο και σίγουρο μέρος. Δεν βιάζεστε πλέον να φτάσετε κάπου. Ξέρετε, βαθιά μέσα σας, ότι είστε ήδη εκεί.

Γκόλεμ: Τα πρώτα τεχνητά όντα της Ανθρωπότητας

Γκόλεμ: Τα πρώτα τεχνητά όντα της Ανθρωπότητας – Η θέληση των ανθρώπων να δημιουργήσουν μια ζωή είναι αρχαία, όπως και το να χρησιμοποιήσουν αυτή τη ζωή ως «υπηρέτη». Σίγουρα τα ρομπότ –στα οποία αναφερθήκαμε σε προηγούμενο άρθρο- δεν ήταν η πρώτη φαντασίωση των ανθρώπων σε αυτό. Φυσικά η ιστορία του Φρανκενστάιν μας παραπέμπει στη θεματική, αλλά για να δούμε από πού ξεκίνησε αυτό πρέπει να πάμε πολύ πίσω.

Στην ραψωδία Σ της Ιλιάδας, η Θέτις επισκέπτεται τον Ήφαιστο για να της δώσει μια θεϊκή λαξεμένη πανοπλία για τον γιο της, τον Αχιλλέα. Ο Ήφαιστος όπως όλοι γνωρίζουμε περιγράφεται κουτσός και δυσμορφικός, που όμως χάρη στην τέχνη του έχει δημιουργήσει «υπηρέτες». Έτσι υπάρχει η εξής περιγραφή:

«βῆ δὲ θύραζε
χωλεύων· ὑπὸ δ᾽ ἀμφίπολοι ῥώοντο ἄνακτι
χρύσειαι ζωῇσι νεήνισιν εἰοικυῖαι.
τῇς ἐν μὲν νόος ἐστὶ μετὰ φρεσίν, ἐν δὲ καὶ αὐδὴ
καὶ σθένος, ἀθανάτων δὲ θεῶν ἄπο ἔργα ἴσασιν»

«και βγήκε
κουτσαίνοντας· και τρέχαν δίπλα του ν᾿ ανεβαστούν το ρήγα
χρυσές δυο βάγιες, απαράλλαχτες με ζωντανές κοπέλες·
ξυπνάδα και μιλιά και δύναμη, τα ‘χουν κι αυτές,
κι ακόμα οι αθάνατοι θεοί τους έμαθαν πάσα γυναικεία τέχνη…»

Ή αλλιώς

«και ανάλαφρα τον κύριο εστήριζαν θεράπαινες ολόχρυσες, σαν ζωντανά κοράσια, δύναμιν έχουν και φωνή, νουν έχουν εις τες φρένες, και τεχνουργήματα έμαθαν από τους αθάνατους θεούς.»

Από τα παραπάνω μπορούμε να πούμε πως τα κοράσια αυτά ήταν δημιουργήματα του Ήφαιστου που είχαν δύναμη, νου και φωνή. Μία εκτίμηση του Ασίμωφ είναι ότι αυτή ακριβώς η περιγραφή, μας κάνει μάρτυρες αφήγησης των πρώτων ρομπότ.

Το Γκόλεμ ως λέξη εμφανίζεται μόνο μια φορά στη Βίβλο (ψαλμός 139, εδάφιο 16) και σημαίνει κάτι που δεν έχει ακόμα οριστική μορφή και είναι ατελές. Η χρήση του γκόλεμ από την ιουδαική παράδοση φέρει στο παρασκήνιο την δύναμη του λόγου, των λέξεων και των γραμμάτων, μιας και το γκόλεμ αφού φτιαχνόταν με πηλό ή χώμα, ζωντάνευε με την χάραξη και την εκφώνηση του μυστικού ονόματος του Θεού. Φυσικά αυτού του είδος το γκόλεμ, δεν είχε πνεύμα, ούτε νόηση. Ήταν ίσως μια τελετή απόδειξης του επιπέδου του μύστη ή και διαπραττόταν για λόγους προσωπικής ευχαρίστησης.

Υπάρχουν όμως και κάποιες αναφορές και παραδόσεις – οι οποίες μας ενδιαφέρουν και περισσότερο- σύμφωνα με τις οποίες το γκόλεμ αφού υπηρέτησε τον κύριο του, άρχισε να αναπτύσσει υπερφυσικές δυνάμεις μέχρι που έγινε φόβος για τον κύριο και απειλή. Σας θυμίζει κάτι;

Η επίκληση ενός γκόλεμ συνδέεται φυσικά με τις λέξεις. Σύμφωνα με αυτή την παράδοση χαρασσόταν στο μέτωπο του η λέξη «εμέτ» που σημαίνει «αλήθεια», ενώ για να γίνει ξανά το Γκόλεμ χώμα έσβηνε το πρώτο γράμμα (το αλεφ) για να μείνει η λέξη «μετ» που σημαίνει «νεκρός». Και στην περίπτωση φυσικά του καταστροφικού Γκόλεμ, η λύση ήταν αυτή ακριβώς η διαγραφή του πρώτου γράμματος, ώστε το δημιούργημα να επιστρέψει στην αρχική του μορφή. Εδώ αρχίζει να φαίνεται η αδάμαστη δύναμη των ανθρωπίνων κατασκευασμάτων και η προειδοποίηση ίσως μιας καταστροφής, εάν ο άνθρωπος πιστέψει πως είναι Δημιουργός.

Η έννοια του γκόλεμ συνδέεται φυσικά –σε έξω-ιουδαϊκούς κύκλους- με την δημιουργία του αλχημιστικού ανθρώπου, του χομούνκουλους. Εδώ η δημιουργία και η ζωή γίνεται με βάση οργανικά -και άρα χημικά- στοιχεία και την δύναμη της δημιουργίας που παίρνουν οι αλχημιστές μέσω της μαγείας τους. Παρότι η ρίζα του χομούνκουλους είναι διαφορετική από αυτή του Γκόλεμ, η ιδέα παραμένει η ίδια και είναι η τεχνητή ζωή.

Φυσικά, όλα αυτά μας θυμίζουν και την αγαπημένη σε πολλούς, ιστορία του Φρανκεσταιν. Αφότου το πετυχημένο πείραμα του ζωντανεύει μέσω της αλχημείας, πολύ σύντομα ο νεαρός φοιτητής Φρανκεστάιν καταλαβαίνει ότι δημιούργησε τη νέμεσή του. Το δημιούργημα αυτό φαίνεται πως έχει νου, μιας και μαθαίνει να μιλάει και συναισθήματα μιας και αποζητά μια σύντροφο και τον κινεί ο θυμός για τον δημιουργό του. Το τέλος βρίσκει τον Φρανκεσταιν να πληρώνει για την «αμαρτία» του, ενώ το «τέρας» να εξαφανίζεται προς άγνωστο προορισμό. Το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας που αναφέρεται στην αρχή είναι πως η μεγάλη γνώση μπορεί να καταστρέψει τον άνθρωπο. Αυτό συνδυάζεται και με την αρχαιοελληνική παράδοση, πως όταν ο άνθρωπος καυχιέται πολύ για τον εαυτό του και θεωρήσει εαυτόν θεό, η Νέμεσις δεν θα αργήσει να τον βρει για να πληρώσει την ύβρη που διέπραξε.

Το ερώτημα στις μέρες μας παραμένει ηθικό αν και αποτελεί πλέον και ένα στοίχημα της επιστημονικής κοινότητας. Ο κάθε μύθος όμως κρύβει από πίσω του και μια αλήθεια.

Δεν ήρθα σε αυτόν τον κόσμο για να ανταποκριθώ στις προσδοκίες σας & ούτε εσείς για να ανταποκριθείτε στις δικές μου

Μερικοί στοχασμοί,
  1. 1. Αυτό που συνήθως σκέφτεσαι, καθορίζει τι θα γίνει τελικά.
  2. 2. Απορρίψτε οποιαδήποτε σκέψη για το ποιος έχει δίκιο ή άδικο ή ποιος είναι καλύτερος από ποιον. Μην είστε υπέρ ή κατά.
  3. 3. Ο άνθρωπος, το ζωντανό ον, το δημιουργικό άτομο, είναι πάντα πιο σημαντικό από οποιοδήποτε καθιερωμένο στιλ ή σύστημα.
  4. 4. Αν αγαπάς την ζωή μην χάνεις χρόνο, γιατί ο χρόνος είναι ένα συστατικό της ζωής
  5. Το να ζεις πραγματικά, σημαίνει να ζεις με τους άλλους.
  6. Δεν ήρθα σε αυτόν τον κόσμο για να ανταποκριθώ στις προσδοκίες σας και δεν ήρθατε σε αυτόν τον κόσμο για να ανταποκριθείτε στις δικές μου.
  7. Να γνωρίζεις τον εαυτό σου, είναι να μελετάς τον εαυτό του όταν επιδράς με ένα άλλο άτομο.
  8. Πάντα να είστε ο εαυτός σας, εκφραστείτε, να πιστεύετε στον εαυτό σας, μην ψάξετε έξω από σας για έναν επιτυχημένο για να τον αντιγράψετε.
  9. Αν βάζετε πάντα όρια σε αυτά που κάνετε, σωματικά ή πνευματικά, τα όρια θα εξαπλωθούν στην εργασία σας και στην ζωή σας. Δεν υπάρχουν όρια. Υπάρχουν μόνο ψεύτικα επίπεδα, και δεν πρέπει να μείνετε εκεί, θα πρέπει να προχωρήσετε πέρα από αυτά.
  10. Η πραγματικότητα γίνεται εμφανής όταν κάποιος παύει να συγκρίνει. – Υπάρχει μόνο «αυτό που είναι», όταν δεν υπάρχει καμία σύγκριση και το να ζεις με «αυτό που είναι», σημαίνει ότι είσαι γαλήνιος.
  11. Ένας καλός δάσκαλος προστατεύει τους μαθητές του από την δική του επιρροή.
  12. Δεν αρνούμαστε την κλασική προσέγγιση, απλά ως αντίδραση, αλλιώς θα έχουμε δημιουργήσει ένα άλλο ψεύτικο επίπεδο και θα παγιδεύσουμε τον εαυτό μας εκεί.
  13. Πολλοί άνθρωποι αφιερώνουν την ζωή τους για να γίνουν η εικόνα που έχουν για το πώς θα πρέπει να είναι οι εαυτοί τους, αντί να γίνουν οι εαυτοί τους. Αυτή η διαφορά μεταξύ αυτοπραγμάτωσης και εικονικής αυτο-πραγμάτωσης είναι πολύ σημαντική. Οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν μόνο για την εικόνα τους.
  14. Όσο η αγάπη μεγαλώνει, οι καρδιές μας ωριμάζουν και η αγάπη μας γίνεται σαν κάρβουνο, καυτό και άσβεστο.
  15. Ένας καλός πολεμικός καλλιτέχνης δεν είναι νευρικός, αλλά έτοιμος. Δεν σκέφτεται, δεν ονειρεύεται. Έτοιμος για ό, τι μπορεί να έρθει. Όταν ο αντίπαλος διευρύνει, εγώ συστέλλομαι, όταν αυτός συστέλλεται, εγώ επεκτείνομαι. Και όταν υπάρξει μια ευκαιρία, «εγώ» δεν χτυπάω, γίνεται μόνο του.
  16. Το σημαντικό δεν είναι η καθημερινή αύξηση, αλλά η καθημερινή μείωση. Αποκηρύξτε τα ασήμαντα.
  17. Η ακινησία στην ακινησία, δεν είναι η πραγματική ακινησία. Μόνο όταν υπάρχει ακινησία στην κίνηση εκδηλώνεται ο συμπαντικός ρυθμός.
  18. Αν μέσα σου δεν υπάρχει ακαμψία, τα πράγματα έξω θα αποκαλυφθούν. Θα κινείσαι σαν το νερό, θα αντιδράς σαν ηχώ, θα είσαι ένας καθρέφτης.
  19. Ένας σοφός άνθρωπος μπορεί να μάθει περισσότερα από μια ανόητη ερώτηση από ό, τι ένας ανόητος μπορεί να μάθει από μια σοφή απάντηση.
  20. Εάν δεν θέλετε να κάνετε σαρδάμ αύριο, πείτε την αλήθεια σήμερα.
  21. Αν δεν μπορείς να κρατήσεις την ψυχραιμία σου, σύντομα θα φανείς ανόητος.
  22. Τα πράγματα ζουν με την κίνηση και αποκτούν δύναμη στον δρόμο.
  23. Αν θέλετε να μάθετε να κολυμπάτε, πηδήξτε στο νερό. Στην ξηρά ποτέ δεν θα μάθετε να κολυμπάτε.
  24. Παρατηρήστε ότι το άκαμπτο δέντρο σπάει πιο εύκολα, ενώ το μπαμπού ή ιτιά επιζούν από την κάμψη του ανέμου.
  25. Αν υπάρχει Θεός, είναι μέσα σου. Δεν ζητάς από τον Θεό να σου δώσει πράγματα, τα ψάχνεις μέσα σου.

Η αγάπη είναι η μεγαλύτερη θεραπευτική δύναμη στον κόσμο

Η αγάπη είναι ο ανεξάντλητος φυσικός μας πλούτος

Η αγάπη μεταμορφώνει πραγματικά τον άνθρωπο είτε βρίσκεται από την πλευρά αυτού που την προσφέρει είτε από την πλευρά αυτού που τη δέχεται. Είναι μία συνεχής διεργασία τροφοδοσίας παραγωγικής διατήρησης του «είμαι» ως σημείο αναφοράς και ανάδειξης του «είμαστε» ως κανάλι εξέλιξης που κατακλύζει κάθε σημείο της ανθρώπινης ύπαρξης διοχετεύοντας συνεχείς ανάσες ζωής μέσα από το κανάλι της συνδέοντας κυρίως πνευματικά τους φορείς της.

Πρακτικά όμως στις μέρες μας, οι επιστήμονες μέσω σύγχρονων επιστημονικών ερευνών αποδεικνύουν πόσο η αγάπη βοηθά τους ανθρώπους να απαλύνουν τον πόνο τους βελτιώνοντας παράλληλα τη λειτουργία του νευρικού τους συστήματος.

Συγκεκριμένα, στη διάρκεια μίας έρευνας νευροψυχολόγων επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν το 2006, διεξήχθη ένα πείραμα ελέγχοντας τις αντιδράσεις γυναικών που δέχονταν κατά τη διάρκεια του πειράματος ελαφρά σοκ με παράλληλη παρακολούθηση των αντιδράσεων τους που σχετίζονταν με τον πόνο και το φόβο μέσω καταγραφών MRI. Όταν οι γυναίκες έμεναν μόνες τους στο δωμάτιο ένοιωθαν φόβο και πόνο και οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για το συναίσθημα παρουσίαζαν έντονη δράση. Όταν όμως ένα μέλος από την ομάδα του Πανεπιστημίου κρατούσε το χέρι τους, ο εγκέφαλος παρουσίαζε λιγότερες ενδείξεις φόβου και πόνου, ακόμη και όταν ο φυσικός πόνος παρέμενε ο ίδιος.

Η επιστήμη αναφέρει πως η αγάπη όχι μόνο ελαττώνει την εμπειρία του φυσικού πόνου αλλά κάνει εμάς και τους αγαπημένους μας πιο υγιείς. Είναι το φυσικό φάρμακο που πηγάζει αυθόρμητα από την εσωτερική και πάντα αστείρευτη πηγή μας. Και όταν η ομαλή ροή της εμποδίζεται τότε τα αποτελέσματα είναι εμφανή με τη μορφή των γνωστών ψυχοσωματικών μας διαταραχών.

Κάποτε η επιστήμη επιβεβαίωνε πως ό,τι δε μπορεί να μετρηθεί, δεν υπάρχει. Τώρα πλέον που δε μπορεί να αγνοήσει την παρουσία της θετικής ή αρνητικής επιρροής των ιδεολογικών μας στερεοτύπων στην υγεία μας αναγνωρίζει τη μεγάλη σημασία της ανακάλυψης της σχέσης αγάπης που έχουμε με τον εαυτό μας και τους άλλους και τη μεγάλη επιρροή της στην βελτίωση της υγείας μας.

Υγιείς προσωπικές και διαπροσωπικές σχέσεις εξασφαλίζουν βελτίωση του επιπέδου ζωής μας παγκοσμίως, αφού είμαστε όλοι αλληλοσυνδεόμενοι με μία πρωταρχική αξία – βάση ζωής που μας δημιούργησε όπως αναφέρει ο Alan Watts, είτε αυτό ονομάζεται Θεός, θεωρία του bing bang ή όπως αλλιώς προσδιορίζεται από κάθε πνευματικό δάσκαλο ή εμάς τους ίδιους.

Η αγάπη είναι το φυσικό φάρμακο που μπορεί να θεραπεύσει τόσο εμάς όσο και τον κόσμο που ζούμε. Είμαστε κρίκος μία αέναης αλυσίδας αγάπης που κάποια από τα κομμάτια της είναι αδύναμα αλλά είναι και κάποια που είναι όμως πολύ δυνατά. Τόσο δυνατά που μπορούν από μόνα τους να ισχυροποιήσουν τα νοερά δεσμά της θεραπευτικής αγάπης με τη χάρη της αύρας τους ακόμη κι όταν έχουν φύγει από τη ζωή. Γιατί το αντίθετο του θανάτου είναι η γέννηση και όχι η ζωή. Η ζωή πάντα υπάρχει και επομένως η αγάπη που φέρει ως το πλέον χαρακτηριστικό γνώρισμά της. Δάσκαλοι όπως, ο Βούδας, ο Αριστοτέλης, ο Γκάντι ισχυροποίησαν τους δεσμούς της αγάπης γύρω τους αφήνοντας το παράδειγμά τους ως παρακαταθήκη σε όλους εμάς ώστε να ενώσουμε αποτελεσματικά τα κομμάτια μέσα μας αρχικά ώστε να τα σφραγίσουμε και εξωτερικά κατ’ επέκταση.

Η αγκαλιά, το χαμόγελο, η χειραψία που φοβόμαστε ή αρνούμαστε να προσφέρουμε είναι η απομόνωσή μας και ο μόνος τρόπος για να συνδεθούμε με την αγάπη είναι να προσπαθήσουμε γι' αυτό που αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξή μας. Τότε πραγματικά απελευθερωνόμαστε στην ομορφιά της αγάπης. Τότε θεραπευόμαστε και θεραπεύουμε.

ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Υπάρχουν οι σοφοί άνθρωποι των οποίων τα μάτια στρέφονται προς το Φως

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Πώς τότε Πλωτίνε θα όριζες τον άνθρωπο; Είναι ο άνθρωπος μία ψυχή ή κατέχει ,  απλώς κατέχει μία ψυχή;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Ο άνθρωπος είναι ψυχή και έχει ένα σώμα. Η φύση και η ουσία αυτών των δύο πρέπει να διαχωριστεί. Από την στιγμή που το σώμα είναι σύνθετο, η ανάγκη δεν μπορεί να το διατηρήσει για πάντα στην ίδια κατάσταση. Η γνώση ομοίως δείχνει πως, ότι διαλύεται κατά τον θάνατο δέχεται διαχωρισμούς μίας και κάθε τι που ενυπάρχει σε κάτι, τείνει στο όλο και όμοιο του από όπου προήλθε Η ψυχή λοιπόν διαχωρίζεται κατά τον θάνατο από το σώμα.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Το σώμα μας δεν αποτελεί μέρος μας Πλωτίνε;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Εάν το σώμα είναι μέρος μας, τότε δεν είμαστε εξολοκλήρου αθάνατοι. Όταν όμως διακρίνουμε σωστά, βλέπουμε ότι το σώμα είναι μόνο το όργανο της ψυχής, και ότι η ψυχή είναι ουσιαστικά ο άνθρωπος.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Μα Πλωτίνε παρότι το σώμα είναι ένα όργανο μόνο της ψυχής, παρόλα αυτά είναι ένα σημαντικό μέρος της. Δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε χωρίς αυτό.
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Δεν είμαστε μόνο το σώμα, αλλά δεν είμαστε και εντελώς χωρισμένοι από αυτό. Είναι εξαρτώμενο από εμάς. Για αυτό οι πόνοι και οι ηδονές που βιώνει το σώμα μας επηρεάζουν. Όσο πιο αδύναμοι είμαστε τόσο πιο πολύ ασχολούμαστε με αυτό. Μέσα σε αυτό είναι δεμένο ένα μέρος του εαυτού μας, που αποτελεί την προσωπικότητά μας.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Γιατί τότε Πλωτίνε οι άνθρωποι μιλούν για την ψυχή σαν να είναι το σώμα;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Λέγεται ότι η ψυχή είναι το σώμα, για τον λόγο ότι το σώμα είναι ορατό. Αλλά εάν μπορούσαμε να δούμε την ψυχή, και αν μπορούσαμε να δούμε ότι περιβάλει το σώμα με την ζωή που κατέχει, θα λέγαμε ότι η ψυχή δεν είναι με κανένα τρόπο το σώμα, αλλά αντίθετα το σώμα περιέχεται μέσα σε αυτήν, αυτό που ρέει μέσα στο ακίνητο.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Μπορείς να μου δώσεις ένα παράδειγμα έτσι ώστε να μου γίνει πιο ξεκάθαρο;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Η ψυχή λέγεται ότι υπάρχει στο σώμα όπως ο καπετάνιος σε ένα πλοίο. Αλλά αυτό δεν είναι σωστό. Γιατί αφενός βρίσκεται στο πλοίο κατά τύχη, και αφετέρου γιατί ο καπετάνιος κυβερνά όλο το πλοίο, ενώ βρίσκεται σε ένα μόνο μέρος του, ενώ η ψυχή κυβερνά το σώμα και είναι παρούσα παντού. Ένα καλύτερο παράδειγμα θα ήταν εάν λέγαμε ότι η ψυχή είναι παρούσα στο σώμα όπως το φως στον αέρα. Το φως είναι παρόν στον αέρα χωρίς να ανακατεύεται με αυτό. Όταν το φως αποσύρεται από τον αέρα, μέσα στον οποίο ακτινοβολεί, αυτός (ο αέρας) δεν κρατά τίποτα από το φως, αλλά φωτίζεται μόνο για όσο ο αέρας παραμένει το μέσα του.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Σε ευχαριστώ Πλωτίνε για τα παραδείγματα. Αλλά έχω άλλη μια ερώτηση που θα ήθελα να σου κάνω. Είπες πριν από λίγο ότι μέρος του εαυτού μας είναι δεμένο στο σώμα μας. Πρέπει να υποθέσω ότι και όλη ψυχή δεν είναι παρούσα στο σώμα;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Η ψυχή δεν εισέρχεται ολοκληρωτικά στο σώμα. Το υψηλότερο μέρος μένει πάντα ενωμένο με τον νοήμονα κόσμο, ενώ το κατώτερο μέρος της παραμένει ενωμένο με τον αισθητό κόσμο. Το ανώτερο μέρος της είναι ανεπηρέαστο από την έλξη των παροδικών απολαύσεων και οδηγεί σε μία ατάραχη ζωή. Κάθε ψυχή έχει ένα κατώτερο μέρος που είναι στραμμένο προς το σώμα, και ένα ανώτερο που είναι στραμμένο προς την θεία διάνοια.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Μάλιστα. Η φύση της ψυχής γίνεται δυαδική μόλις εισέρχεται στο σώμα Συνεπώς αυτό αναγκαστικά σημαίνει διπλή δράση.
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Ακριβώς. Η ψυχή έχει διπλή δράση στις σχέση της με το πάνω και το κάτω. Με την πρώτη της ενέργεια ελέγχει το σώμα, και με την δεύτερη μελετά τις καταληπτές οντότητες.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Κατάλαβα. Η ψυχή είναι μία ενεργή οντότητα. Πώς ενεργεί;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Η ψυχή έχει οντότητα με χαρακτηριστική φύση και ενέργειες. Μία από αυτές είναι η μνήμη, της οποίας η άσκηση εμποδίζεται μόνο από το σώμα. Όταν η ψυχή δένεται στο σώμα, ξεχνάει. Όταν διαχωρίζεται θυμάται. Για αυτό τον λόγο το σώμα είναι η πηγή της λήθης. Η μνήμη ανήκει μόνο στην ψυχή.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Πώς η ψυχή χρησιμοποιεί τα σώματα ; Υπάρχει κάποιος νόμος που προκαλεί την μετενσάρκωση σε ένα σώμα;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Αυτό που ονομάζεται αναπόφευκτη ανάγκη και θεία δικαιοσύνη κυβερνά την φύση που προκαλεί κάθε ψυχή να εισέρχεται σε εκείνο το σώμα που έχει επιλέξει. Όταν έρθει η κατάλληλη ώρα, η ψυχή πλησιάζει το σώμα εκείνο όπου οφείλει να εισέλθει. Κάθε ψυχή έχει την δική της ώρα.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Πλωτίνε φαίνεται ότι διδάσκεις για μία δύναμη που βρίσκεται έξω από τον άνθρωπο. Ο νόμος για τον οποίο μιλάς πού βρίσκεται ; Από πού πηγάζει;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Ο κάθε ένας από εμάς κουβαλά μαζί του αυτόν τον νόμο, έναν νόμο του οποίου η ισχύς δεν πηγάζει από έξω, αλλά που είναι έμφυτη.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Ποιος είναι ο σκοπός της μετενσάρκωσης;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Η ψυχή κατέρχεται για να εξελίξει τις δυνάμεις της και για να στολίσει ό,τι βρίσκεται κάτω από αυτήν. Η ψυχή αλλάζει σώματα με τον ίδιο τρόπο που σε ένα θεατρικό έργο ο ηθοποιός πεθαίνει, αλλά στην επόμενη σκηνή, αλλάζει ενδύματα και υποδύεται ένα άλλο πρόσωπο και επιστρέφει στην σκηνή.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Τι είναι τότε Πλωτίνε ο θάνατος;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Θάνατος είναι μόνο η αλλαγή του σώματος, όπως και να έχει αυτός που αναχωρεί θα ξαναγυρίσει να παίξει..
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Δώσε μου ακόμα ένα παράδειγμα Πλωτίνε. Είναι ένα θέμα που πάντα με μπέρδευε.
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Η Ζωή είναι ένας συνεταιρισμός της ψυχής και του σώματος. Θάνατος είναι ο χωρισμός. Τόσο στην ζωή όσο και στον θάνατο η ψυχή νοιώθει σαν στο σπίτι της.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Τι συνείδηση έχει η ψυχή μετά τον θάνατο;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Υπάρχουν δύο στάδια μετά θάνατο. Στο πρώτο η ψυχή έλκεται από το σώμα που αναπολεί ότι ο άνθρωπος έκανε ή υπέφερε κατά την διάρκεια της ζωής του. Στην διάρκεια του χρόνου όμως η ανάμνηση προηγούμενων ζωών θα επιτευχθεί. Για τον λόγο ότι με τον καιρό η ψυχή εξαρτάται όλο και λιγότερο από το σώμα, και έτσι αρχίζει να θυμάται πράγματα που είχε ξεχάσει στην παρούσα ζωή.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Και όταν η ψυχή επιστρέφει στην γήινη ύπαρξη Πλωτίνε, τι συμβαίνει;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Συναντά τις συνέπειες των προηγούμενων οφειλών της. Αυτοί που στην προηγούμενη ζωή τους, ήταν ιδιοκτήτες σκλάβων, εάν καταχράστηκαν την εξουσία τους, θα γίνουν αυτοί σκλάβοι. Δεν εναπόκειται μόνο στην τύχη το να γίνει κάποιος σκλάβος, φυλακισμένος ή ατιμασμένος. Θα πρέπει να έχει διαπράξει την βία την οποία εισπράττει. Εάν επιθυμείς να ανακαλύψεις την διανεμόμενη δικαιοσύνη, δεν είναι αρκετό να εξετάζεις μόνο το παρόν αλλά τόσο το παρελθόν, όσο και το μέλλον. Το σύστημα αυτό ανταποδοτικότητας είναι απόλυτο, δίκαιο και σοφό. Η τάξη που κυριαρχεί στο σύμπαν είναι αιώνια. Επενεργεί στο κάθε τι ακόμα και στα μικρότερα πράγματα.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Μου υπέδειξες Πλωτίνε ότι ο άνθρωπος είναι ο υπαίτιος της μοίρας του, και ο μοναδικός υπεύθυνος που ενεργοποιεί τις αιτίες τόσο της ευτυχίας όσο και της δυστυχίας του. Πως όμως αυτός ο νόμος που κληρονομείται στον άνθρωπο ορίζει την ποιότητα και την ποσότητα της τιμωρίας που ο άνθρωπος πρέπει να υποφέρει;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Ο Θείος νόμος είναι αναπόφευκτος, και περιέχει μέσα του την δύναμη της δικαιοσύνης. Μέσω του νόμου καθορίζεται πώς και για πόσο είναι αναγκαίο κάποιος να υποφέρει. Οι τιμωρίες που εξαγνίζουν το κακό πρέπει να προέρχονται από την τάξη που κυβερνά όλα τα πράγματα. Οι κακές πράξεις τα ατυχήματα και η δυστυχία που καταπιέζουν το καλό, μπορεί να ειπωθεί ότι είναι οι συνέπειες προηγούμενων σφαλμάτων. Η παγκόσμια τάξη δεν πρέπει να κατηγορείται ως άδικη , αλλά πρέπει να επιμένουμε στην διανομή του δίκαιου. Εάν δεν καταλαβαίνουμε κάποια πτυχές του Θείου νόμου είναι λόγω κρυφών αιτιών που διαφεύγουν της γνώσης μας.
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Διανεμητής δικαιοσύνης. Θα θυμάμαι αυτές τις λέξεις Πλωτίνε. Μου ξεκαθάρισες πολλά σημεία που με προβλημάτιζαν. Αλλά Πλωτίνε όλοι οι άνθρωποι υποβάλλονται στην διανομή της δικαιοσύνης με τον ίδιο τρόπο;
ΠΛΩΤΙΝΟΣ: Υπάρχουν τρεις τύποι ανθρώπων. Ο πρώτος αφορά τους ανθρώπους εκείνους που θεωρούν την επίγεια ζωή σαν την αρχή και το τέλος. Ο δεύτερος αφορά αυτούς που είναι ικανοί σε κάποιο βαθμό να στρέφουν την ψυχή τους σε πιο υψηλές αξίες. Και τέλος υπάρχουν οι σοφοί άνθρωποι των οποίων τα μάτια στρέφονται προς το Ερεβοκτόνο Φως…

Τα Μαθηματικά του Έρωτα

Η μαθηματικός δρ Xάνα Φράι ψάχνει για σύντροφο

Η δρ Xάνα Φράι είναι μαθηματικός, ήθελε να βρει σύντροφο. Έτσι αποφάσισε να γραφτεί σε δύο λέσχες αγάμων, την λέσχη 1 και την λέσχη 2. 

Η Xάνα Φράι σκέφτηκε μερικοί άντρες έχουν μουστάκι και άλλοι όχι. Μερικοί είναι γλεντζέδες, μερικοί σοβαροί και άλλοι με τετράγωνο μυαλό. Εμένα μου αρέσουν οι γλεντζέδες, αλλά δεν θα έλεγα όχι για ένα άντρα με μουστάκι. Για να κάνω μια έρευνα στην λέσχη 1 να δω πόσοι γλεντζέδες είναι με μουστάκι. Βρήκε ότι οι άνδρες με μουστάκι και γλεντζέδες ήταν 5 από τους 11 ή (5/11 =7*5/7*11=35/77) και οι γλεντζέδες χωρίς μουστάκι ήταν 3 στους 7 ή (3/7=11*3/11*7=33/77)

Τώρα που τα έκανα ομώνυμα βλέπω ότι όταν πάω στην λέσχη 1 αν θέλω γλεντζέ θα πρέπει να επιλέξω άντρα με μουστάκι. (35/77 είναι μεγαλύτερο από το 33/77).

Για να κάνω μια έρευνα στην λέσχη 2 να δω πόσοι γλεντζέδες είναι με μουστάκι. Βρήκε ότι οι άνδρες με μουστάκι και γλεντζέδες ήταν 6 από τους 9 ή (6/9 =14*6/14*9=84/126) και οι γλεντζέδες χωρίς μουστάκι ήταν 9 στους 14 ή (9/14=9*9/9*14=81/126)

Τώρα που τα έκανα ομώνυμα βλέπω ότι όταν πάω στην λέσχη 2 αν θέλω γλεντζέ θα πρέπει να επιλέξω άντρα με μουστάκι. (84/126 είναι μεγαλύτερο από το 81/126).

Ένα βράδυ έτυχε και οι δύο λέσχες να έχουν πάρτι γνωριμιών σε ένα κλαμπ στη ίδια αίθουσα. Σκέφτηκε αφού οι άντρες με μουστάκι και στις δύο λέσχες ήταν η καλύτερη τακτική θα έπρεπε να παραμείνει η καλύτερη και τώρα. 

Αλλά για να το ελέγξω και τώρα. Οι γλεντζέδες με μουστάκι ήταν 5 στην πρώτη λέσχη και 6 στην δεύτερη ή 5+6=11 από 11+9=20 ή (11/20=αν επί 21, 231/420) και οι γλεντζέδες χωρίς μουστάκι ήταν 3 στην πρώτη λέσχη και 9 στην δεύτερη ή 3+9=12 από 7+14=21 ή (12/21 ή αν επί 20, 240/420)

Τώρα που τα έκανα ομώνυμα βλέπω ότι (231/420 είναι μικρότερο από το 240/420).

Δηλαδή τώρα βλέπω ότι οι γλεντζέδες χωρίς μουστάκι είναι η καλύτερη τακτική. Για να ξανακάνω τους υπολογισμούς, μπα έτσι είναι. Μάλλον τώρα πρέπει να ψάξω για γλεντζέδες χωρίς μουστάκι. Πως γίνεται αυτό;

H δρ Xάνα Φράι είναι μαθηματικός στο UCL, στο Κέντρο Χωρικής Ανάλυσης (CASA). Στη δουλειά της χρησιμοποιεί τα μαθηματικά μοντέλα προκειμένου να μελετήσει τα μοτίβα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, από τις επαναστάσεις και την τρομοκρατία μέχρι το εμπόριο και τις καθημερινές μας αγορές.

Παράλληλα με την ακαδημαϊκή θέση της, είναι πρέσβειρα του UCL, μεταφέροντας έτσι την απόλαυση των μαθηματικών από τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα σε θέατρα, μπαρ και σχολεία. Είναι επίσης συμπαρουσιάστρια στο Υoutube Channel του BBC Worldwide και εμφανίζεται τακτικά στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο στη Μεγάλη Βρετανία. Τώρα που γνωρίσατε την δρ Xάνα Φράι παρακολουθείστε ή διαβάστε την ομιλία της.

Τα Μαθηματικά του Έρωτα

Σήμερα θέλω να σας μιλήσω για τα μαθηματικά της αγάπης. Νομίζω ότι όλοι μας συμφωνούμε ότι οι μαθηματικοί είναι εξαιρετικοί στην εύρεση αγάπης. Αλλά δεν είναι μόνο λόγω της τολμηρής μας προσωπικότητας, των ανώτερων διαλεκτικών ικανοτήτων και των εξαιρετικών κασετινών. Οφείλεται και στην εντατική δουλειά που έχουμε κάνει με τα μαθηματικά για το πώς να βρούμε τον τέλειο σύντροφο.

Στην αγαπημένη μου έρευνα γι’ αυτό το θέμα, που ονομάζεται, «Γιατί δεν έχω κοπέλα». ο Πίτερ Μπάκους προσπαθεί να εκτιμήσει την πιθανότητα να βρει την αγάπη. Ο Πίτερ δεν είναι άπληστος άνθρωπος. Απ’ όλες τις διαθέσιμες γυναίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο, το μόνο που ψάχνει ο Πίτερ είναι κάποια που να μένει κοντά του, κάποια στο σωστό εύρος ηλικίας, κάποια με πτυχίο πανεπιστημίου, κάποια με την οποία μάλλον θα τα πάει καλά, κάποια που μάλλον θα είναι ελκυστική, κάποια που μάλλον θα τον βρει ελκυστικό. Και του βγαίνει μια εκτίμηση με 26 γυναίκες σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν φαίνονται καλά τα πράγματα, έτσι Πίτερ; Για να έχουμε μια προοπτική των πραγμάτων, είναι περίπου 400 φορές λιγότερες από τις καλύτερες εκτιμήσεις για το πόσες ευφυείς εξωγήινες μορφές ζωής υπάρχουν. Επίσης δίνει στον Πίτερ μία πιθανότητα στις 285.000 να συναντήσει κάποια από αυτές τις ξεχωριστές κυρίες σε μια νυχτερινή έξοδο. Πιστεύω ότι γι’ αυτό οι μαθηματικοί δεν ασχολούνται πια με τις νυχτερινές εξόδους.

Το θέμα είναι ότι προσωπικά δεν έχω τόσο απαισιόδοξη οπτική. Επειδή γνωρίζω, όπως και όλοι εσείς, ότι η αγάπη δεν λειτουργεί έτσι. Τα ανθρώπινα αισθήματα δεν έχουν τάξη, ούτε είναι λογικά και εύκολα προβλέψιμα. Αλλά επίσης ξέρω πως αυτό δεν σημαίνει ότι τα μαθηματικά δεν έχουν κάτι να μας προσφέρουν επειδή, η αγάπη, όπως και τα περισσότερα στη ζωή, είναι γεμάτη μοτίβα και τα μαθηματικά τελικά έχουν να κάνουν με τη μελέτη μοτίβων. Μοτίβα πρόβλεψης καιρού έως τα σκαμπανεβάσματα του χρηματιστηρίου, έως την κίνηση των πλανητών ή την ανάπτυξη των πόλεων. Ειλικρινά, τίποτα από αυτά δεν είναι τακτοποιημένο και εύκολα προβλέψιμο. Επειδή πιστεύω ότι τα μαθηματικά είναι τόσο ισχυρά, που έχουν τη δυνατότητα να μας προσφέρουν έναν νέο τρόπο να δούμε σχεδόν οτιδήποτε. Ακόμη και κάτι τόσο μυστηριώδες όσο η αγάπη. Κι έτσι, για να σας πείσω για το πόσο εκπληκτικά, εξαιρετικά και σχετικά είναι τα μαθηματικά, σας δίνω τις τρεις καλύτερες μαθηματικά επαληθεύσιμες συμβουλές μου για την αγάπη.

Συμβουλή Νο. 1: Πώς να κερδίσετε στα διαδικτυακά ραντεβού

Η αγαπημένη μου σελίδα διαδικτυακών γνωριμιών είναι η OkCupid, αν μη τι άλλο επειδή την ξεκίνησε μια ομάδα μαθηματικών. Επειδή είναι μαθηματικοί, συλλέγουν δεδομένα για οποιονδήποτε χρησιμοποιεί την ιστοσελίδα επί σχεδόν δέκα χρόνια. Προσπαθούν να βρουν μοτίβα στον τρόπο που μιλάμε για τον εαυτό μας και στον τρόπο που αλληλεπιδρούμε μεταξύ μας σε μια διαδικτυακή ιστοσελίδα γνωριμιών. Βρήκαν κάποια πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Αλλά το αγαπημένο μου είναι ότι τελικά σε μια διαδικτυακή σελίδα γνωριμιών, το πόσο ελκυστικός είσαι δεν έχει να κάνει με το πόσο δημοφιλής είσαι, και στην πραγματικότητα, το να πιστεύει ο κόσμος ότι είσαι άσχημος μπορεί να είναι προς το συμφέρον σου. Ας σας δείξω πώς λειτουργεί. Σε ένα ευτυχώς εθελοντικό κομμάτι του OkCupid, μπορείτε να βαθμολογήσετε πόσο ελκυστικούς βρίσκετε τους άλλους σε μια κλίμακα από το 1 έως το 5. Τώρα, αν συγκρίνουμε αυτό το σκορ, τον μέσο όρο, με το πόσα μηνύματα λαμβάνουν κάποια επιλεγμένα άτομα, αρχίζετε να παίρνετε μια ιδέα για τη σχέση γοητείας και δημοτικότητας σε μια ιστοσελίδα γνωριμιών.

Αυτό είναι το γράφημα που έφτιαξαν τα παιδιά στο OkCupid. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι δεν ισχύει απόλυτα ότι όσο πιο ελκυστικοί είστε, τόσο πιο πολλά μηνύματα θα λάβετε. Αλλά εγείρεται το ερώτημα για το τι συμβαίνει με αυτούς εδώ πάνω που είναι πολύ πιο δημοφιλείς από αυτούς εδώ κάτω αν και έχουν το ίδιο σκορ ελκυστικότητας; Ο λόγος είναι ότι το παρουσιαστικό δεν είναι το μόνο σημαντικό.

Ας σας δείξω τα ευρήματά τους με ένα παράδειγμα. Παίρνετε κάποια σαν την Πόρσια ντε Ρόσι, για παράδειγμα, όλοι συμφωνούν ότι η Πόρσια ντε Ρόσι είναι μια πολύ όμορφη γυναίκα. Κανείς δεν πιστεύει ότι είναι άσχημη, αλλά δεν είναι και σούπερ μόντελ. Αν συγκρίνετε την Πόρσια ντε Ρόσι με κάποια σαν τη Σάρα Τζέσικα Πάρκερ, πολλοί άνθρωποι, κι εγώ ανάμεσά τους θα έλεγα, πιστεύουν ότι η Σάρα Τζέσικα Πάρκερ είναι πραγματικά υπέροχη και μάλλον είναι ένα από τα πιο όμορφα πλάσματα που έχουν πατήσει ποτέ στη Γη. Αλλά μερικοί, δηλαδή το μεγαλύτερο κομμάτι του διαδικτύου, φαίνεται να πιστεύουν ότι μοιάζει λιγάκι με άλογο. 

Νομίζω ότι αν ρωτήσετε τον κόσμο πόσο ελκυστικές βρίσκουν τη Σάρα Τζέσικα Πάρκερ ή την Πόρσια ντε Ρόσι, και τους ζητήσετε να τους δώσουν ένα σκορ από το 1 έως το 5, πιστεύω ότι κατά μέσο όρο θα έχουν περίπου το ίδιο σκορ. Αλλά ο τρόπος που θα ψήφιζε ο κόσμος θα ήταν πολύ διαφορετικός. Η βαθμολογία της Πόρσια θα μαζευτεί γύρω στο 4, επειδή όλοι συμφωνούν ότι είναι πολύ όμορφη, ενώ η Σάρα Τζέσικα Πάρκερ διχάζει τελείως τις απόψεις. Θα υπήρχε ένα μεγάλο χάσμα στη βαθμολογία της. Αυτό που μετράει όμως είναι αυτό το χάσμα. Αυτό το χάσμα σας κάνει πιο δημοφιλή σε μια ιστοσελίδα διαδικτυακών γνωριμιών. Αυτό που σημαίνει είναι ότι αν μερικοί πιστεύουν ότι είστε γοητευτικοί, είναι καλύτερα να έχετε μερικούς άλλους να σας βρίσκουν κακάσχημους. Είναι πολύ καλύτερα από το να πιστεύουν όλοι ότι είστε η ομορφούλα γειτόνισσα.

Νομίζω ότι αυτό αρχίζει να γίνεται πιο κατανοητό όταν σκεφτείτε ποιος στέλνει αυτά τα μηνύματα. Έστω ότι πιστεύετε ότι κάποιος είναι γοητευτικός, αλλά υποψιάζεστε ότι οι άλλοι ίσως να μην ενδιαφερθούν και τόσο. Αυτό σημαίνει ότι θα έχετε μικρότερο ανταγωνισμό και είναι ένα επιπλέον κίνητρο για να επικοινωνήσετε. Συγκρίνετέ το με το αν βρίσκετε κάποιον γοητευτικό αλλά υποψιάζεστε ότι όλοι θα τον βρίσκουν γοητευτικό. Γιατί να ασχοληθείτε και να ντροπιαστείτε, ας είμαστε ειλικρινείς.

Εδώ έρχεται το ενδιαφέρον κομμάτι. Επειδή όταν ο κόσμος επιλέγει τη φωτογραφία που θα χρησιμοποιήσει, συχνά προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει τα πράγματα που πιστεύει ότι μερικοί δεν θα βρουν ελκυστικά. Το κλασικό παράδειγμα είναι άτομα που είναι -ίσως- λιγάκι υπέρβαρα και επιλέγουν επίτηδες μια φωτογραφία που έχει ψαλιδιστεί αρκετά, ή φαλακροί άντρες, για παράδειγμα, επιλέγουν επίτηδες φωτογραφίες που φοράνε καπέλα. Αλλά πρέπει να κάνετε ακριβώς το αντίθετο αν θέλετε να έχετε επιτυχία. Αντιθέτως, θα πρέπει να δώσετε έμφαση σε ό,τι σας κάνει διαφορετικό, ακόμη κι αν νομίζετε ότι μερικοί δεν θα το βρουν ελκυστικό. Επειδή σε όσους αρέσετε, θα αρέσατε έτσι κι αλλιώς και οι ασήμαντοι χαμένοι που δεν τους αρέσετε, είναι προς το συμφέρον σας.

Συμβουλή Νο. 2: Πώς να επιλέξετε τον τέλειο σύντροφο

Φανταστείτε ότι έχετε μεγάλη επιτυχία στα ραντεβού. Αλλά εγείρεται το ερώτημα πώς θα μετατρέψετε αυτή την επιτυχία σε μακροχρόνια ευτυχία και συγκεκριμένα, πώς επιλέγετε πότε είναι η σωστή στιγμή να κατασταλάξετε; Γενικά, δεν ενδείκνυται απλώς να εξαργυρώσετε την επιτυχία και να παντρευτείτε τον πρώτο τυχόντα που σας δείχνει ενδιαφέρον. Εξίσου, δεν θα πρέπει να περιμένετε πολύ αν θέλετε να μεγιστοποιήσετε τις ελπίδες για μακροχρόνια ευτυχία. Όπως είπε η αγαπημένη μου συγγραφέας, Τζέιν Όστεν, «Μια ανύπαντρη γυναίκα των επτά και είκοσι δεν μπορεί να ελπίζει να νιώσει ή να εμπνεύσει πια στοργή». Σ’ ευχαριστώ πολύ, Τζέιν. Τι ξέρεις εσύ για την αγάπη;

Τότε, το ερώτημα είναι, πώς ξέρετε πότε είναι η σωστή στιγμή να κατασταλάξετε αν σκεφτείτε με πόσους μπορείτε να βγείτε ραντεβού στη ζωή σας; Ευτυχώς, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα ζουμερό κομμάτι μαθηματικών για να μας βοηθήσει, που ονομάζεται θεωρία βέλτιστης παύσης. Ας φανταστούμε, λοιπόν, ότι ξεκινάτε να βγαίνετε ραντεβού στα 15, και ιδανικά, θα θέλατε παντρευτείτε μέχρι τα 35 σας. Υπάρχουν πολλά άτομα με τα οποία θα μπορούσατε να βγείτε ραντεβού στη ζωή σας, σε διάφορα επίπεδα καταλληλότητας. Αφού εξαργυρώσετε την επιτυχία και παντρευτείτε, δεν μπορείτε να δείτε μπροστά τι θα μπορούσατε να έχετε, ούτε μπορείτε να πάτε πίσω και ν’ αλλάξετε γνώμη. Τουλάχιστον από την εμπειρία μου, βρίσκω ότι συνήθως δεν αρέσει και τόσο στους ανθρώπους να τους ανακαλούν χρόνια αφού τους έχουν προσπεράσει για κάποιον άλλον, ή ίσως να το πιστεύω εγώ.

Τα μαθηματικά λένε ότι αυτό που πρέπει να κάνετε στο πρώτο 37 τοις εκατό του περιθωρίου των ραντεβού σας, είναι να τους αποκλείσετε όλους για ενδεχόμενο σοβαρό γάμο. Και μετά, θα πρέπει να επιλέξετε το επόμενο άτομο που θα τύχει και είναι καλύτερο από όλους όσους έχετε δει πιο πριν. Να ένα παράδειγμα. Αν το κάνετε αυτό, και μπορεί να αποδειχτεί μαθηματικά, ότι είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος να μεγιστοποιήσετε τις πιθανότητές σας στην εύρεση του τέλειου συντρόφου. Δυστυχώς, πρέπει να σας πω ότι αυτή η μέθοδος έχει μερικά ρίσκα. Για παράδειγμα, φανταστείτε ότι ο τέλειος σύντροφος εμφανιζόταν κατά τη διάρκεια του πρώτου 37 τοις εκατό. Δυστυχώς θα πρέπει να τον απορρίψετε. Αν ακολουθείτε τα μαθηματικά, φοβάμαι ότι δεν θα βρεθεί κανένας καλύτερος από όλους όσους είχατε δει πριν, έτσι θα πρέπει να συνεχίσετε απορρίπτοντάς τους όλους και να πεθάνετε μόνοι. Ίσως περιτριγυρισμένοι από γάτες που να τσιμπολογάνε τα απομεινάρια σας.

Ένα άλλο ρίσκο τώρα, ας φανταστούμε αντιθέτως ότι τα πρώτα άτομα με τα οποία βγήκατε ραντεβού στο πρώτο 37 τοις εκατό είναι απίστευτα μονότονα, βαρετά, απαίσια άτομα. Δεν πειράζει, επειδή είστε στη φάση της απόρριψης, οπότε μπορείτε να τους απορρίψετε. Αλλά φανταστείτε ότι μετά, το επόμενο άτομο που θα συναντήσετε είναι οριακά λιγότερο μονότονο, βαρετό και απαίσιο απ’ όλους όσους έχετε δει πιο πριν. Αν ακολουθείτε τα μαθηματικά, φοβάμαι ότι θα πρέπει να τον παντρευτείτε και να καταλήξετε σε μια σχέση που φοβάμαι πως δεν είναι η βέλτιστη. Συγγνώμη γι’ αυτό. Αλλά νομίζω ότι εδώ υπάρχει μια ευκαιρία να επωφεληθεί από αυτό η Χάλμαρκ και να τροφοδοτήσει αυτή την αγορά. Μια κάρτα Αγίου Βαλεντίνου σαν αυτήν. (Γέλια) «Αγαπημένε μου σύζυγε, είσαι οριακά λιγότερο χειρότερος απ’ ό,τι το πρώτο 37 τοις εκατό των ατόμων με τους οποίους έχω βγει ραντεβού». Είναι πιο ρομαντικό απ’ ό,τι καταφέρνω συνήθως.

Αυτή η μέθοδος δεν σας δίνει ποσοστό επιτυχίας 100 τοις εκατό, αλλά δεν υπάρχει άλλη στρατηγική που να μπορεί να τα πάει καλύτερα. Στη φύση, υπάρχουν κάποια είδη ψαριών που ακολουθούν και χρησιμοποιούν αυτήν ακριβώς τη στρατηγική. Απορρίπτουν όλους τους μνηστήρες στο πρώτο 37 τοις εκατό της εποχής ζευγαρώματος, και μετά επιλέγουν το επόμενο ψάρι που έρχεται μετά από αυτό το παράθυρο που είναι, δεν ξέρω, μεγαλύτερο και πιο εύσωμο απ’ όλα τα άλλα ψάρια που είδαν πιο πριν. Επίσης πιστεύω ότι υποσυνείδητα, το κάνουμε αυτό εμείς οι άνθρωποι. Μας δίνουμε λίγο περισσότερο χρόνο να κάνουμε παιχνίδι, να πάρουμε μια ιδέα για την αγορά όταν είμαστε νέοι. Και τότε μόνο αρχίζουμε να ψάχνουμε σοβαρά πιθανούς υποψήφιους για γάμο μόλις φτάσουμε τα 25 με 30. Νομίζω ότι αυτό είναι αδιαμφισβήτητη απόδειξη, αν χρειάζεται, ότι οι εγκέφαλοι είναι προγραμματισμένοι να είναι λίγο μαθηματικοί.





Συμβουλή Νο. 3: Πώς να αποφύγετε το διαζύγιο

Τώρα, η. Ας φανταστούμε ότι επιλέξατε τον τέλειο για σας σύντροφο και κατασταλάζετε σε μια ισόβια σχέση μαζί τους. Θέλω να πιστεύω ότι ιδανικά όλοι θα ήθελαν να αποφύγουν το διαζύγιο, εκτός από, δεν ξέρω, ίσως τη γυναίκα του Πιρς Μόργκαν; Είναι όμως ένα δυσάρεστο δεδομένο της μοντέρνας ζωής ότι ένας στους δύο γάμους στις Ηνωμένες Πολιτείες καταλήγει σε διαζύγιο, με τον υπόλοιπο κόσμο να ακολουθεί από κοντά. Τώρα, ίσως να σας συγχωρέσουμε που πιστεύετε ότι οι λογομαχίες που προηγούνται μιας συζυγικής διάλυσης δεν είναι ο ιδανικός υποψήφιος για μαθηματική εξέταση. Αφενός, είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζετε τι πρέπει να μετρήσετε ή τι πρέπει να ποσοτικοποιήσετε.

Αλλά αυτό δεν εμπόδισε έναν ψυχολόγο, τον Τζον Γκότμαν, που έκανε ακριβώς αυτό. Ο Γκότμαν παρατήρησε εκατοντάδες ζευγάρια που συζητούσαν και κατέγραψε ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Κατέγραψε τι ειπώθηκε στη συζήτηση, κατέγραψε την αγωγιμότητα του δέρματός τους, κατέγραψε τις εκφράσεις του προσώπου τους, τον καρδιακό τους ρυθμό, την αρτηριακή τους πίεση, βασικά όλα εκτός από το αν η σύζυγος είχε όντως πάντα δίκιο ή όχι, που παρεμπιπτόντως είχε. Αλλά αυτό που βρήκε ο Γκότμαν και η ομάδα του ότι ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς προγνωστικούς παράγοντες για το αν θα πάρει διαζύγιο ή όχι ένα ζευγάρι ήταν το πόσο θετικός ή αρνητικός ήταν κάθε σύντροφος στη συζήτηση.

Τα ζευγάρια με χαμηλό ρίσκο πήραν πολλούς περισσότερους θετικούς πόντους στην κλίμακα Γκότμαν, απ’ ό,τι αρνητικούς. Ενώ σε κακές σχέσεις, και με αυτό εννοώ, που μάλλον θα πάρουν διαζύγιο, βρήκαν τους εαυτούς τους σε έναν φαύλο κύκλο αρνητικότητας. Απλώς χρησιμοποιώντας αυτές τις πολύ απλές ιδέες, ο Γκότμαν και η ομάδα του μπόρεσαν να προβλέψουν αν κάποιο ζευγάρι θα έπαιρνε διαζύγιο με ακρίβεια 90 τοις εκατό. Αλλά μόνο όταν συνεργάστηκε με έναν μαθηματικό, τον Τζέιμς Μάρεϊ, άρχισαν να καταλαβαίνουν πραγματικά τι προκαλεί αυτούς τους φαύλους κύκλους αρνητικότητας και πώς εμφανίζονται. Τα αποτελέσματα που βρήκαν νομίζω ότι είναι απίστευτα εντυπωσιακά απλά και ενδιαφέροντα. Αυτές οι εξισώσεις προβλέπουν πώς θα ανταποκριθεί η σύζυγος ή ο σύζυγος όταν έρθει η σειρά τους στη συζήτηση, πόσο θετικοί ή αρνητικοί θα είναι. Και αυτές οι εξισώσεις εξαρτώνται από τη διάθεση των ατόμων όταν είναι μόνοι τους, τη διάθεση των ατόμων όταν είναι με τον σύντροφό τους, αλλά πιο σημαντικό, εξαρτώνται από το πόσο ο σύζυγος και η σύζυγος επηρεάζουν ο ένας τον άλλον.

Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αναφέρω σε αυτό το σημείο, ότι αυτές ακριβώς οι εξισώσεις έχουν δείξει επίσης ότι μπορούν να περιγράψουν ακριβώς τι συμβαίνει ανάμεσα σε δύο χώρες σε έναν εξοπλιστικό ανταγωνισμό. Αυτό λοιπόν — ένα ζευγάρι που μαλώνει σε έναν φαύλο κύκλο αρνητικότητας και ταλαντεύεται στα πρόθυρα του διαζυγίου — είναι μαθηματικά αντίστοιχο με το ξεκίνημα ενός πυρηνικού πολέμου.

Αλλά ο πραγματικά σημαντικός όρος σε αυτή την εξίσωση είναι η επιρροή που έχουν μεταξύ τους οι άνθρωποι, και συγκεκριμένα, κάτι που ονομάζεται το κατώφλι της αρνητικότητας. Το κατώφλι της αρνητικότητας, μπορείτε να το σκεφτείτε ως το πόσο ενοχλητικός μπορεί να είναι ο σύζυγος πριν αρχίσει να τσαντίζεται πραγματικά η σύζυγος, και το αντίθετο. Πάντα πίστευα ότι οι καλοί γάμοι είχαν να κάνουν με τον συμβιβασμό και την κατανόηση και το να επιτρέπουμε στον άλλον να έχει χώρο να είναι ο εαυτός του. Θα πίστευα ότι ίσως οι πιο επιτυχημένες σχέσεις ήταν αυτές με πολύ υψηλό κατώφλι αρνητικότητας. Όπου τα ζευγάρια το άφηναν να περάσει έτσι και ανέφεραν κάτι μόνο αν πίστευαν ότι ήταν πολύ σημαντικό.

Στην πραγματικότητα όμως, τα μαθηματικά και τα επακόλουθα ευρήματα της ομάδας έδειξαν ότι αληθεύει ακριβώς το αντίθετο. Τα καλύτερα ζευγάρια, ή τα πιο επιτυχημένα ζευγάρια, είναι αυτά με πολύ χαμηλό κατώφλι αρνητικότητας. Είναι τα ζευγάρια που δεν αφήνουν τίποτα να περάσει απαρατήρητο και επιτρέπουν ο ένας στον άλλον να έχει χώρο για παράπονα. Είναι τα ζευγάρια που συνεχώς προσπαθούν να διορθώσουν τη σχέση τους, που έχουν μια πολύ θετικότερη εικόνα για τον γάμο τους. Τα ζευγάρια που δεν αφήνουν τίποτα να περάσει και τα ζευγάρια που δεν αφήνουν τα μικροπράγματα να γίνουν πολύ σημαντικά.

Φυσικά, χρειάζεται κάτι παραπάνω από απλώς ένα χαμηλό κατώφλι αρνητικότητας και να μην συμβιβάζεστε για να έχετε μια επιτυχημένη σχέση. Αλλά νομίζω ότι είναι αρκετά ενδιαφέρον να ξέρουμε ότι υπάρχουν πραγματικές μαθηματικές αποδείξεις που λένε ότι δεν θα πρέπει να αφήνεις τον θυμό σου να καταλαγιάσει.

Αυτές είναι οι τρεις συμβουλές μου για το πώς τα μαθηματικά μπορούν να βοηθήσουν με την αγάπη και τις σχέσεις. Αλλά ελπίζω ότι εκτός από τη χρήση τους ως συμβουλές, θα σας δώσουν και λίγη γνώση σχετικά με τη δύναμη των μαθηματικών. Επειδή για μένα, οι εξισώσεις και τα σύμβολα δεν είναι απλώς ένα πράγμα. Είναι μια φωνή που μιλά για τον απίστευτο πλούτο της φύσης και την εντυπωσιακή απλότητα στα μοτίβα που μας περιτριγυρίζουν, από το πώς λειτουργεί ο κόσμος έως πώς θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε. Ελπίζω ότι ίσως για μερικούς από σας, λίγη γνώση για τα μαθηματικά της αγάπης μπορεί να σας πείσει να έχετε λίγη περισσότερη αγάπη για τα μαθηματικά. Σας ευχαριστώ.

Η εξίσωση του έρωτα!

Οι μαθηματικοί ισχυρίζονται ότι ο παρακάτω μαθηματικός τύπος:

L = 8 + 0.5Y - 0.2P + 0.9Hm + 0.3Mf + J - 0.3G - 0.5(Sm - Sf)2 + I + 1.5C

…μπορεί να καθορίσει πόσο καιρό αναμένεται να διαρκέσει μια πιθανή ή ήδη υπάρχουσα σχέση.

Εξήγηση συμβόλων:

L: Η προβλεπόμενη διάρκεια της σχέσης σε έτη.

Y: Ο αριθμός των χρόνων οι δύο σύντροφοι γνώριζαν ο ένας τον άλλον, προτού η σχέση τους γίνει σοβαρή.

P: Ο συνολικός αριθμός των προηγούμενων σεξουαλικών συντρόφων και των δύο.

Hm: Η σημασία που ο άντρας δίνει στην ειλικρίνεια μέσα στη σχέση.

Mf : Η σημασία που η γυναίκα δίνει στα χρήματα μέσα στη σχέση.

J: Η σημασία (συνολικά και για τους δύο) που και οι δύο δίνουν στο χιούμορ.

G: Η σημασία (συνολικά και για τους δύο) που και οι δύο δίνουν στην εξωτερική εμφάνιση.

Sm και Sf = Η σημασία που δίνουν ο άντρας και η γυναίκα στο σεξ.

I = Η σημασία που δίνουν (συνολικά και για τους δύο) οι δύο σύντροφοι στο να έχουν καλά πεθερικά.

C= Η σημασία που δίνουν (συνολικά και για τους δύο) οι δύο σύντροφοι στα παιδιά.

Σημείωση 1: Όλες οι απαντήσεις αξιολογούνται με μια κλίμακα από το 1 μέχρι το 5, όπου το 1 είναι «καθόλου σημαντικό» και το 5 είναι «πάρα πολύ σημαντικό».

Σημείωση 2: Τα αποτελέσματα για τα ζευγάρια ίδιου φύλου είναι διαφορετικά και ο μαθηματικός τύπος για αυτούς τους τύπους σχέσεων καθορίζεται ως εξής: L = 8 + .5Y - .2P + 2J - .3G - .5(S1 - S2)2 - I + 1.5C (όπου S1 και S2 είναι το πόσο βαθμολογεί ο κάθε σύντροφος τη σημασία του σεξ στη σχέση).