Είναι πολύ πιο εύκολο για έναν ναύτη να βουλιάξει το πλοίο του από ό,τι να συνεχίσει να το οδηγεί με ασφάλεια

Στο έργο του Τα Εις Εαυτόν, ο Μάρκος Αυρήλιος επαναλαμβάνει συνεχώς στον εαυτό του ότι η Φύση είναι σε μια διαρκή διαδικασία αλλαγής, τίποτα δεν είναι σταθερό, και δεν υπάρχει τίποτα που να μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αποδεχτούμε όσα συμβαίνουν και δεν μπορούμε να ελέγξουμε και να επικεντρωθούμε σε εκείνα που μπορούμε.

Ο Επίκτητος επιμένει ιδιαίτερα στην ανάγκη μας να επικεντρώνουμε την προσοχή μας σε πράγματα που μπορούμε να ελέγξουμε. Ξεχάστε ό,τι δεν μπορείτε να ελέγξετε και στρέψτε όλη σας την προσοχή στις κρίσεις σας, που, στη συνέχεια, θα βελτιώσουν τον χαρακτήρα σας, το οποίο είναι το μόνο πράγμα που θα σας επιτρέψει να πετύχετε αυτό που ο Ζήνων αποκαλεί «ομαλή πορεία ζωής». Πρέπει, όμως, να προσέχουμε πολύ, γιατί, αν σταματήσουμε να δίνουμε προσοχή στις κρίσεις μας έστω και για μια πολύ σύντομη στιγμή, κινδυνεύουμε να επιστρέψουμε σε κακές συνήθειες. Ο Επίκτητος κάνει έναν παραλληλισμό με έναν ναύτη σε ένα πλοίο:

Είναι πολύ πιο εύκολο για έναν ναύτη να βουλιάξει το πλοίο του από ό,τι να συνεχίσει να το οδηγεί με ασφάλεια. Το μόνο που έχει να κάνει είναι να στραφεί λίγο περισσότερο προς τον άνεμο, και η καταστροφή είναι άμεση. Στην Πραγματικότητα, ο ναύτης δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα: μια στιγμιαία απόσπαση της προσοχής του θα έχει το ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα.

Αν αφήσουμε την προσοχή μας να ξεφύγει, μπορούμε πολύ εύκολα να χάσουμε όλη την πρόοδο που ίσως έχουμε κάνει. ‘Έτσι, πρέπει να ενσωματώσουμε περιόδους περισυλλογής στην καθημερινότητά μας. Ο Μάρκος Αυρήλιος περιγράφει πρακτικές πρωινής περισυλλογής με τις οποίες ετοιμάζει τον εαυτό του για τη μέρα που έρχεται, αναλογιζόμενος τις προκλήσεις που είναι πιθανόν να αντιμετωπίσει, ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένος για να τις διαχειριστεί. Κατά τον ίδιο τρόπο, ο Σενέκας περιγράφει μια διαδικασία βραδινής περισυλλογής, όπου αναλογίζεται την ημέρα του, τι έκανε καλά, πού δεν ήταν αρκετά προσεκτικός και πώς θα μπορούσε να τα πάει καλύτερα την επομένη. Ο Επίκτητος προχωρά ακόμα περισσότερο: όπως ο ναύτης στο πλοίο, είναι απαραίτητο να μείνουμε συγκεντρωμένοι κάθε στιγμή της ζωής μας, προετοιμασμένοι για οτιδήποτε μπορεί να μας συμβεί. Πρέπει να έχουμε πάντα πρόχειρες τις φιλοσοφικές αρχές μας, ώστε να μην προχωρήσουμε σε λανθασμένες κρίσεις .

Σύμφωνα με τους Στωικούς, η καλή, ευτυχισμένη ζωή βρίσκεται σε αρμονία με τη Φύση. Πρέπει να ζούμε αρμονικά με τον εξωτερικό φυσικό κόσμο (τη Φύση με κεφαλαίο το Φ), αλλά και με την ανθρώπινη μας φύση. Σήμερα, μας ενθαρρύνουν συχνά να σκεφτόμαστε ότι οι άνθρωποι είναι εκ φύσεως εγωιστές και ανταγωνιστικοί, και ότι πάντα φροντίζουν μόνο το συμφέρον τους. Οι Στωικοί έχουν πολύ διαφορετική, πιο αισιόδοξη οπτική για την ανθρώπινη φύση. Οι Στωικοί πιστεύουν ότι οι άνθρωποι θα ωριμάσουν φυσικά και θα γίνουν λογικοί, ενάρετοι ενήλικες. Είμαστε από τη φύση μας λογικά και αξιοπρεπή κοινωνικά όντα. Φυσικά, πολλά πράγματα μπορούν να διακόψουν ή να επηρεάσουν αυτή τη διαδικασία της ανάπτυξης, και τότε μπορεί να συνειδητοποιήσουμε ότι ζούμε μια ζωή που δεν εναρμονίζεται με τις βαθύτερες φυσικές μας τάσεις. Όταν συμβαίνει αυτό, είμαστε δυστυχισμένοι.