Σάββατο 4 Απριλίου 2020

Carl Jung: Τι είναι τα συμπλέγματα (complex) και πως μας επηρεάζουν;

Ένα σύμπλεγμα στην Αναλυτική Ψυχολογία είναι μια συναισθηματικά φορτισμένη ομάδα ιδεών ή εικόνων. Μια εικόνα μιας συγκεκριμένης ψυχικής κατάστασης, που είναι έντονα επιφορτισμένη συναισθηματικά. Είναι επιπλέον, ασυμβίβαστη με τη συνήθη στάση της συνείδησης. Το σύμπλεγμα, επομένως, είναι ένας ψυχικός παράγοντας ο οποίος, από την άποψη της ενέργειας, έχει μια αξία που μερικές φορές υπερβαίνει εκείνη των συνειδητών μας προθέσεων. Στην πραγματικότητα, ένα ενεργό σύμπλεγμα μας βάζει στιγμιαία, κάτω από μια κατάσταση καταναγκασμού, ή καταναγκαστικής σκέψης και δράσης. Οδηγεί σε έλλειψη ευθύνης της συμπεριφοράς μας.

Οι ψυχικές διαδικασίες φαίνεται να είναι ισορροπίες ενέργειας που ρέουν μεταξύ πνεύματος και ενστίκτου. Αν και το ζήτημα αν μια διαδικασία πρέπει να περιγραφεί ως πνευματική ή ως ενστικτώδης παραμένει σκεπασμένο στο σκοτάδι.

Ποια είναι η φύση των συμπλεγμάτων;

Ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό των συμπλεγμάτων είναι ότι τείνουν να είναι διπολικά ή αποτελούνται από δύο αντίθετα μέρη. Συνήθως όταν ενεργοποιείται ένα σύμπλεγμα, ένα μέρος του διπολικού συμπλέγματος αποδίδεται στο ξύπνημα του εγώ, και το άλλο μέρος αποσυντίθεται και απορρίπτεται. Συχνά προβάλλεται σε κάποιον άλλο. Αυτή η διπολικότητα του συμπλέγματος οδηγεί σε ατέλειωτη σύγκρουση. Ένα άτομο μπορεί να εντοπίσει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, τον έναν ή τον άλλο πόλο του φάσματος.

Για παράδειγμα, σε ένα τυπικό σύμπλεγμα αρνητικού πατέρα, ένας επαναστατικός γιος συναντά αναπόφευκτα τον αυταρχικό πατέρα σε κάθε δάσκαλο, αστυνομικό ή αφεντικό. Στον οποίο προβάλλει τις αρνητικές εικόνες του πατέρα του. Ωστόσο, όταν είναι στο ρόλο του πατέρα ή της αρχής, φαίνεται να συναντά πάντα τον επαναστατικό γιο στον οποίο έχει προβάλει αυτόν τον ρόλο. Τα συμπλέγματα προέρχονται από την ανώριμη ψυχή, ενός μικρού παιδιού και επομένως φέρουν την απλοϊκή βεβαιότητα, μιας ασπρόμαυρης παγκόσμιας όψης.

Πως δραστηριοποιούνται τα συμπλέγματα;

Όταν ένα σύμπλεγμα ενεργοποιείται από κάποιο γεγονός, εισέρχεται για να βοηθήσει ή να προστατεύσει την αυτο-εικόνα του εγώ. Οδηγώντας σε μείωση των ανώτερων λειτουργιών της συνείδησης. Με μια τάση του ίδιου του συμπλέγματος να αναλάβει την ταυτότητα του εγώ. Ένα παράδειγμα για αυτό είναι μια μητέρα που παίζει με το παιδί της ανέμελα και αθώα. Σε μια έκτακτη ανάγκη όμως, αμέσως μετατοπίζεται σε μια ικανή ταυτότητα ενήλικου εγώ. Ορισμένα συμπλέγματα δεν είναι καλά ενσωματωμένα στην συνειδητότητα. Έτσι σχετίζονται με την κρυφή σκιά. Μπορεί να είναι πιο απαιτητικά όταν ενεργοποιηθούν, προσπαθούν να εισβάλουν και να συσκοτίσουν την συνειδητή ταυτότητα του εγώ.

Ο Jung είδε το αρχέτυπο ως ψυχοσωματική έννοια, συνδέοντας το σώμα και την ψυχή. Θεώρησε ότι το ψυχικό και το φυσικό, άξιζαν έναν ίσο τόπο. Δεν πίστευε ότι η ψυχή ήταν απλώς μια συνάρτηση βιολογικών κινήσεων. Μοιάζει με τα δύο άκρα του φάσματος του φωτός. Στο ένα άκρο υπάρχει το υπέρυθρο:-ενστικτώδες. Στο άλλο άκρο υπάρχει το υπεριώδες: το πνευματικό τέλος του φάσματος.

Τα συμπλέγματα χαρακτηρίζονται από φόβο και αντίσταση

Όταν ένα μέρος της προσωπικότητάς μας είναι αποσχισμένο, επειδή δεν είναι αποδεκτό από τους γονείς ή την κοινωνία μας. Όπως ο θυμός, η δολοφονία, η εξέγερση ή η σεξουαλικότητα,. Επίσης ο οδυνηρός τόπος ενός συγκεκριμένου τραύματος, όπως οι εμπειρίες με έναν καταθλιπτικό γονέα. Ακόμα, η απόρριψη, ο εκφοβισμός ή κατάχρηση, τότε το σύμπλεγμα αποφεύγεται. Φυσικά, αυτές οι δύο κατηγορίες είναι στενά συνδεδεμένες καθώς πιθανότατα, θα ανακαλύψαμε ότι ο θυμός μας είναι απαράδεκτος για τους γονείς μας. Μέσα από την αποδοκιμασία και την απόρριψή τους, που αν επαναληφθεί, αντιπροσωπεύει ένα πρόωρο σχεσιακό τραύμα. Μας υποχρεώνει να αποκηρύξουμε ένα μέρος του εαυτού μας.

Όπως το θέτει ο Jung, τα βασικά χαρακτηριστικά των συμπλεγμάτων είναι «φόβος και αντίσταση». Όταν φοβόμαστε να είμαστε θυμωμένοι ή επαναστατικοί ή να ντρεπόμαστε όταν έχουμε δολοφονικά συναισθήματα ή σεξουαλικές παρορμήσεις και προτιμήσεις. Θα χρειαστούμε πολλή δουλειά ενάντια στην αντίσταση μα. Ώστε να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να τα αναγνωρίσει και να τα αποδεχθεί. Πόσο μάλλον να εκφράσει αυτά τα συναισθήματα. Αυτά τα συμπλέγματα βρίσκονται λοιπόν σε αυτό που ο Jung ονομάζει «η σκιά», ανεπτυγμένο και αδιάσπαστο.

Πώς επηρεάζουν τα συμπλέγματα τη ζωή μας;

Τα συμπλέγματα παρεμποδίζουν τις προθέσεις της θέλησής μας και διαταράσσουν τη συνειδητή μας απόδοση. Προκαλούν διαταραχές της μνήμης και μπλοκάρισμα στη ροή της πληροφορίας. Εμφανίζονται και εξαφανίζονται σύμφωνα με τους δικούς τους νόμους. Μπορούν προσωρινά να εμείνουν στη συνείδηση ή να επηρεάζουν τον λόγο και τη δράση κατά τρόπο ασυνείδητο. Με μια λέξη, τα συμπλέγματα συμπεριφέρονται σαν ανεξάρτητα όντα.

Τα καταπιεσμένα συναισθήματα, χρειάζονται αποδοχή

Χωρίς να έχουμε ενσωματώσει αυτά τα συμπλέγματα, οι ζωές μας παρεμποδίζονται. Σαν να πηγαίνουμε με το ένα χέρι δεμένο πίσω από την πλάτη μας. Μπορεί να φοβόμαστε τους άλλους που είναι θυμωμένοι, βίαιοι ή δολοφονικοί. Ίσως επειδή γνωρίζουμε ότι δεν θα είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε με το θυμό ή τη βία που απαιτείται για να προστατευθούμε από αυτούς. Μια ικανότητα να είμαστε θυμωμένοι και ίσως ακόμη και βίαιοι, απαιτείται σε ορισμένες περιπτώσεις. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πρέπει να ενεργούμε συνέχεια, με θυμό ή βία.

Συχνά αναπτύσσουμε στάσεις και πεποιθήσεις που υποστηρίζουν και ενισχύουν αυτά τα συμπλέγματα, όπως ότι οι άνθρωποι που είναι θυμωμένοι είναι κακοί. Αν θέλουμε να γνωρίσουμε τα συμπλέγματά μας και τι βρίσκεται στη σκιά μας, λέει ο Jung, θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στους ανθρώπους που αποχαιρετάμε, καθώς πάντα θα αποτελούν παραδείγματα των εαυτών μας, που δεν μπορούμε να αποδεχθούμε.

Τα συμπλέγματα προέρχονται από τα τραύματα μας

Τα συμπλέγματα είναι στην πραγματικότητα «θρυμματισμένες ψυχές». Η αιτιολογία της προέλευσής τους είναι συχνά ένα λεγόμενο τραύμα, ένα συναισθηματικό σοκ ή κάτι που διαχωρίζει ένα κομμάτι της ψυχής. Βεβαίως, ένα από τα πιο κοινά αίτια είναι μια ηθική σύγκρουση. Η οποία τελικά απορρέει, από την προφανή αδυναμία, να επιβεβαιωθεί ολόκληρη η φύση μας.

Τα συμπλέγματα είναι πάντα αρνητικά;

Ο Γιουνγκ τόνισε ότι τα συμπλέγματά από μόνα τους, δεν είναι αρνητικά, αλλά μόνο τα αποτελέσματά τους. Με τον ίδιο τρόπο που τα άτομα και τα μόρια είναι τα αόρατα συστατικά των φυσικών αντικειμένων. Τα συμπλέγματα είναι τα δομικά στοιχεία της ψυχής και η πηγή όλων των ανθρώπινων συναισθημάτων.

Τα συμπλέγματα είναι κομβικά σημεία της ψυχικής μας ζωής, που δεν θα θέλαμε να κάνουμε τίποτα χωρίς αυτά. Πράγματι, δεν πρέπει να λείπουν, διότι διαφορετικά η ψυχική δραστηριότητα θα έπεφτε σε αδράνεια. Τα συμπλέγματα προφανώς αντιπροσωπεύουν ένα είδος κατωτερότητας με την ευρύτερη έννοια. Αλλά το να έχουμε συμπλέγματα, δεν σημαίνει απαραίτητα κατωτερότητα. Αυτό σημαίνει μόνο ότι υπάρχει κάτι ασύμφωνο, ανόμοιο και ανταγωνιστικό. Ίσως ως εμπόδιο, αλλά και ως κίνητρο για μεγαλύτερη προσπάθεια και για νέες δυνατότητες επίτευξης.

Η αρνητική επίδραση ενός συμπλέγματος συνήθως εμφανίζεται ως παραμόρφωση σε μία ψυχολογική λειτουργία (αίσθημα, σκέψη, διαίσθηση και αίσθηση). Αντί για την ορθή κρίση και την κατάλληλη ανταπόκριση. Για παράδειγμα, κάποιος αντιδρά ανάλογα με το τι του υπαγορεύει το σύμπλεγμα. Όσο κάποιος είναι ασυνείδητος των συμπλεγμάτων του, αυτά διαμορφώνουν τη ζωή του και τις σχέσεις του.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου