Σάββατο 11 Μαΐου 2019

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Ἱππῆς (1232-1263)

ΠΑ. καὶ μήν σ᾽ ἐλέγξαι βούλομαι τεκμηρίῳ,
εἴ τι ξυνοίσεις τοῦ θεοῦ τοῖς θεσφάτοις.
καί σου τοσοῦτο πρῶτον ἐκπειράσομαι·
1235 παῖς ὢν ἐφοίτας εἰς τίνος διδασκάλου;
ΑΛ. ἐν ταῖσιν εὔστραις κονδύλοις ἡρμοττόμην.
ΠΑ. πῶς εἶπας; ὥς μοὐ χρησμὸς ἅπτεται φρενῶν. εἶἑν.
ἐν παιδοτρίβου δὲ τίνα πάλην ἐμάνθανες;
ΑΛ. κλέπτων ἐπιορκεῖν καὶ βλέπειν ἐναντίον.
1240 ΠΑ. ὦ Φοῖβ᾽ Ἄπολλον Λύκιε, τί ποτέ μ᾽ ἐργάσει;
τέχνην δὲ τίνα ποτ᾽ εἶχες ἐξανδρούμενος;
ΑΛ. ἠλλαντοπώλουν καί τι καὶ βινεσκόμην.
ΠΑ. οἴμοι κακοδαίμων· οὐκέτ᾽ οὐδέν εἰμ᾽ ἐγώ.
λεπτή τις ἐλπίς ἐστ᾽ ἐφ᾽ ἧς ὀχούμεθα.
1245 καί μοι τοσοῦτον εἰπέ· πότερον ἐν ἀγορᾷ
ἠλλαντοπώλεις ἐτεὸν ἢ ᾽πὶ ταῖς πύλαις;
ΑΛ. ἐπὶ ταῖς πύλαισιν, οὗ τὸ τάριχος ὤνιον.
ΠΑ. οἴμοι, πέπρακται τοῦ θεοῦ τὸ θέσφατον.
κυλίνδετ᾽ εἴσω τόνδε τὸν δυσδαίμονα.
1250 ὦ στέφανε, χαίρων ἄπιθι, καί σ᾽ ἄκων ἐγὼ
λείπω· σὲ δ᾽ ἄλλος τις λαβὼν κεκτήσεται,
κλέπτης μὲν οὐκ ἂν μᾶλλον, εὐτυχὴς δ᾽ ἴσως.
ΑΛ. Ἑλλάνιε Ζεῦ, σὸν τὸ νικητήριον.
ΟΙ. Α’ ὦ χαῖρε καλλίνικε· καὶ μέμνησ᾽ ὅτι
1255 ἀνὴρ γεγένησαι δι᾽ ἐμέ· καί σ᾽ αἰτῶ βραχύ,
ὅπως ἔσομαί σοι Φανὸς ὑπογραφεὺς δικῶν.
ΔΗ. ἐμοὶ δέ γ᾽ ὅ τι σοι τοὔνομ᾽ εἴπ᾽. ΑΛ. Ἀγοράκριτος·
ἐν τἀγορᾷ γὰρ κρινόμενος ἐβοσκόμην.
ΔΗ. Ἀγορακρίτῳ τοίνυν ἐμαυτὸν ἐπιτρέπω
1260 καὶ τὸν Παφλαγόνα παραδίδωμι τουτονί.
ΑΛ. καὶ μὴν ἐγώ σ᾽, ὦ Δῆμε, θεραπεύσω καλῶς,
ὥσθ᾽ ὁμολογεῖν σε μηδέν᾽ ἀνθρώπων ἐμοῦ
ἰδεῖν ἀμείνω τῇ Κεχηναίων πόλει.

***
ΠΑΦ. Τότε θέλω να σε στριμώξω μ᾽ ένα αποδεικτικό στοιχείο, αν κάπως οι χρησμοί του Απόλλωνα έχουν να κάνουν με την αφεντιά σου. Και πρώτα πρώτα μια ανακρισούλα, έτσι για δοκιμή· σε ποιό δάσκαλο πήγαινες στα παιδικά σου χρόνια;
ΑΛΛ. Πού καψαλίζουν τα σφαγμένα γουρούνια; Εκεί έπαιρνα μόρφωση με μπουνιές.
ΠΑΦ. (Αρχίζει να τα χάνει:) Τί είπες; (Μονολογεί:) Πώς ο χρησμός αυτός τη σκέψη μου ταράζει! (Συνέρχεται:) Πάει καλά. Στον παιδοτρίβη της παλαίστρας τί λογής πάλη έμαθες;
ΑΛΛ. Να παίρνω ψεύτικο όρκο την ώρα που κλέβω και να καρφώνω το μάτι μου κατάφατσα.
ΠΑΦ. (Μονολογεί:)
[1240] Απόλλωνά μου, Φοίβε Λύκιε, τί πας να μου σκαρώσεις! (Στον Αλλαντοπώλη:) Κι όταν πήρες ν᾽ αντρώνεσαι, με ποιό επάγγελμα καταπιάστηκες;
ΑΛΛ. Εμπόριο λουκάνικων και πού και πού πορνεία.
ΠΑΦ. (Μονολογεί:) Αλί μου, αλί μου ο δύστυχος! Σβήστε μ᾽ απ᾽ τον χάρτη!
Σ᾽ ελπίδα τόση δα φτενή πλέω πάν᾽ απ᾽ το κύμα.
(Στον Αλλαντοπώλη:) Μόνο μια μικρή ερώτηση ακόμα: πού πουλούσες, στ᾽ αλήθεια, τα λουκάνικα; Στην αγορά ή μπροστά στις πύλες της πόλης;
ΑΛΛ. Στις πύλες, εκεί που πουλάνε τα παστά.
ΠΑΦ. Αλίμονο, τετέλεσται ο χρησμός του Απόλλωνα! Ετούτονε τον δύστυχο κουβαλητό σύρτε τον μέσα. (Αποθέτει το στεφάνι του:)
[1250] Άι στο καλό, στεφάνι μου· αθέλητα σ᾽ αφήνω.
Σ᾽ άλλον περνάς, και κτήμα του θα σ᾽ έχει ακριβό του·
(Το δίνει στον Δήμο, που το φορά στον Αλλαντοπώλη:)
δεν με περνάει στην κλεψιά — μπορεί στην ευτυχία.
ΑΛΛ. Δία των Ελλήνων, σε σέ τα νικητήρια!
ΠΡ. Δ. Χαρά σε σένα, καλλίνικε! Και μη ξεχνάς ότι εγώ σ᾽ έκανα άνθρωπο — λοιπόν σου ζητώ ένα μικρό ρουσφέτι: διόρισε με στη θέση του Συκο-Φάνη, του δικολάβου του Κλέωνα.
ΔΗΜ. Πες μου τώρα ποιό είναι τ᾽ όνομα σου.
ΑΛΛ. Αγοράκριτος· γιατί πέρασα απ᾽ την κρησάρα της Αγοράς που ᾽ταν και βοσκοτόπι μου.
ΔΗΜ. Λοιπόν ορίζω κηδεμόνα μου τον Αγοράκριτο
[1260] και στη δούλεψή του παραδίνω τούτον εδώ τον Παφλαγόνα.
ΑΛΛ. Κι εγώ λοιπόν, Δήμε, θα σε υπηρετήσω καλά, έτσι που να παραδεχτείς ότι στην πόλη των Χαχαναίων δεν αντίκρισες άνθρωπο καλύτερο από μένα.
(Μπαίνουν και οι δυο στο σπίτι του Δήμου).

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ, Η απαγόρευση του λουτρού

Σε αρκετές περιπτώσεις, το λουτρό απαγορεύεται, και αυτό αποτελεί μιαν αντίθεση προς την καθημερινότητα και προς ένα μελλοντικό λουτρό καθαρμού. Η επίταση της «βρωμιάς» και η βίωσή της συνιστούν στην ουσία προετοιμασία για το καθαρτικό λουτρό.

Η σωματική λειτουργία του καθαρμού προετοιμάζει για την ψυχική κάθαρση που αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για την επαφή με το ιερό ή την κοινωνική επανένταξη -ό,τι συμβαίνει με την αρχαία τραγωδία, όπου ο θεατής καθαίρεται από τα παθήματα μέσω των έντονων συναισθημάτων που βιώνει στη διάρκεια της παράστασής τους. Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, στους ιερείς κατά την περίοδο της αγνείας, της προετοιμασία δηλαδή για τη γιορτή, ή σε περίπτωση θανάτου.

Η Εκάβη, για παράδειγμα, και ο Πρίαμος καλύπτονται με λάσπη και στάχτη (Ιλ., Χ 395-415)*, ο Ορέστης (Ευρ., Ορ., στ. 41) και ο Αχιλλέας, οργισμένος αυτός από τον θάνατο του Πάτροκλου (Σ 22-25, Ψ 35-47)**, αρνούνται να πλυθούν. εδώ, η σωματική ακαθαρσία εκφράζει εξωτερικά τον βαθύ εσωτερικό πόνο.

Στο ιερό της Κραναίας Αθηνάς στην Ελάτεια υπήρχαν ειδικοί λουτήρες (ασάμινθοι) για το αγόρι που για μια πενταετία αναλάμβανε το αξίωμα του ιερέα (Παυσ. 10, 34, 8).

Στο ιερό της Υμνίας Αρτέμιδος στον Ορχομενό, οι ιερείς απέχουν από τη σεξουαλική ζωή και τα λουτρά (Παυσ. Η, 13, 1). Το ίδιο και οι Σελλοί, οι ιερείς του μαντείου της Δωδώνης, οι οποίοι έμεναν «άλουτοι» και κοιμόντουσαν στη γη, για να βρίσκονται σε διαρκή επαφή μαζί της και να αντλούν από αυτή τη δύναμή τους (Ιλ., Π, 233-235).
--------------------------
*Παρόμοια και οι Αιγύπτιοι και οι Σκύθες (Ηρόδ. 2.85 και 4.73 αντίστοιχα)

**Η άρνηση του Αχιλλέα να πλυθεί
Και οι βασιλείς των Αχαιών τον μέγαν Αχιλλέα,
ως ήταν απ' τον θάνατον του φίλου χολωμένος,
με κόπον τον κατάπεισαν να τον ακολουθήσει
εις του Ατρείδη την σκηνήν. Και αμέσως, άμα εφθάσαν,
στους ψιλοφώνους κήρυκες επρόσταξαν να στήσουν
τρίποδα μέγαν στην φωτιά, να πείσουν τον Πηλείδη
απ' τα πηγμένα αίματα το σώμα να καθάρει.
Και αυτός αρνείτο στερεά και μέγαν ώμοσ' όρκον:
«Μα τον Κρονίδην των θεών εξαίσιον και πρώτον,
λούσιμο αυτή μου η κεφαλή δεν θα δεχθεί πριν βάλω
εις την πυράν τον Πάτροκλον, και του σηκώσω τάφον
και τα μαλλιά μου κουρευθούν, ότι παρόμοιος πόνος
δεν θα μου πλήξει την ψυχήν όσον καιρόν και αν ζήσω.
('Ομ., Ψ 35-47)

Καλύτερα να κάνουμε κάτι και να μην πετύχουμε, παρά να μετανιώσουμε επειδή δεν το τολμήσαμε

Όσο περνάνε τα χρόνια πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο πως η ζωή είναι μικρή και τίποτα δεν κρατάει για πάντα. Κατανοούν ότι όντως πρέπει να ζουν το κάθε λεπτό της ζωής τους.
 
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν όμως και αρκετοί που στεναχωριούνται ή και πανικοβάλλονται στη σκέψη πως τελικά τίποτα δεν κρατάει για πάντα…

Λοιπόν, ας το πάρουμε απόφαση, να συνειδητοποιήσουμε και να αποδεχτούμε την αλήθεια έτσι όπως έχει. Ας ζήσουμε την κάθε στιγμή και ας ασχοληθούμε με δραστηριότητες που μας κάνουν ευτυχισμένους.

Να οργανώσουμε περισσότερο τη ψυχή μας και γενικότερα τη ζωής μας. Πως θα το κάνουμε αυτό;

Θα πρέπει να καταβάλουμε μεγάλη προσπάθεια και να μην είμαστε ανεύθυνοι, δηλαδή να μην τα παρατάμε σε κάθε δυσκολία, να είμαστε αγωνιστές και να μην τα περιμένουμε όλα έτοιμα από τους άλλους.

Επίσης, θα βοηθήσει αν πάντα στο μυαλό μας σκεφτόμαστε ότι δεν φταίνε μόνο οι άλλοι για τα γεγονότα που μας συμβαίνουν, αλλά μερίδιο ευθύνης έχουμε σίγουρα και εμείς. Σίγουρα είναι πιο εύκολο να προσάπτουμε κατηγορίες στους άλλους (π.χ. «Εσύ φταις που…») αλλά η μαγεία και η ουσία της ζωής είναι να έχεις τη δύναμη και το θάρρος να παραδεχτείς ότι έκανες εσύ το λάθος και να πεις «Και εγώ φταίω».

Δεν ωφελεί πουθενά και κανέναν το να κατηγορούμε συνέχεια τους άλλους για τις πιθανές κακοτυχίες που μπορεί να συμβαίνουν στη ζωή μας. Η ζωή είναι δική μας, μας ανήκει και μόνο εμείς είμαστε υπεύθυνοι για το πόσο καλά ή άσχημα θα τη ζήσουμε. Όλες οι καταστάσεις περνάνε από το χέρι μας και εμείς θα κάνουμε τις επιλογές που θα μας κάνουν ευτυχισμένους…

Άλλωστε μην ξεχνάμε κάτι πολύ βασικό… ο εαυτός μας είναι το μόνο που έχουμε και μόνο αυτόν μπορούμε να εμπιστευτούμε και να βασιστούμε. Μόνο ο εαυτός μας δεν πρόκειται να μας προδώσει (είναι αυτό που υπάρχει σίγουρα).

Μετέπειτα, έρχονται και οι υπόλοιποι, η οικογένεια, ο σύντροφος, οι φίλοι, οι συνάδελφοι, όλοι αυτοί που συναναστρεφόμαστε και που τους δεχόμαστε με χαρά στη ζωή μας είτε για τις χαρές είτε για τις λύπες μας, στις ομορφιές και στις δυσκολίες μας. Αποτελούν ένα σημαντικό στήριγμα στη ζωή μας μαζί με τον μοναδικό εαυτό μας.

Τι θα λέγατε αν ζούσαμε με απλό και ουσιαστικό τρόπο την καθημερινότητά μας, χωρίς να φοβόμαστε, χωρίς να έχουμε αμφιβολίες, χωρίς να διστάζουμε πως αν κάνουμε αυτό δε θα γίνουμε αρεστοί. Ας ζήσουμε τη ζωή μας με πάθος και όσο πιο καλά γίνεται…

Μην ξεχνάμε πως η ζωή είναι τόσο ωραία αλλά παράλληλα τόσο μικρή!
Καλύτερα να κάνουμε κάτι και να μην πετύχουμε, να αποτύχουμε, ας είναι και λάθος, παρά να το μετανιώσουμε αργότερα επειδή δεν το τολμήσαμε!

Για το τέλος μια προτροπή έχω να κάνω… Ζήσε!

Κάθε φορά που φεύγει κάτι, αφήνει χώρο για αυτό που έρχεται

Το πένθος… πονάει
Αντισταθμίζει, αλλά δεν αποτρέπει
Γλυκαίνει, αλλά δεν διαγράφει
Ενθαρρύνει να συνεχίσεις
Αλλά δεν εξαφανίζει τον πόνο.

Είμαστε εντελώς ανίκανοι να προσφέρουμε στα αγαπημένα μας πρόσωπα την προστασία που θα θέλαμε ενάντια σε κάθε κίνδυνο, σε κάθε πόνο, ενάντια στις ματαιώσεις, τον χαμένο χρόνο, τα γηρατειά και τον θάνατο.

Ο δρόμος μας μας διδάσκει να δεχόμαστε τον ζωτικό δεσμό που υπάρχει ανάμεσα στις απώλειες και τις κατακτήσεις μας.

Ο δρόμος αυτός μας δείχνει ότι πρέπει να παραιτηθούμε από ότι δεν υπάρχει πια. Έτσι θα κατακτήσουμε την ωριμότητα.

Οι απώλειες είναι τραυματικές και επώδυνες, όμως, μόνο μέσα από αυτές ολοκληρωνόμαστε σαν άνθρωποι.

Να μπορούμε να ξεκινάμε πάλι από την αρχή, να αφήνουμε πράγματα πίσω μας, να μαθαίνουμε να λειτουργούμε αλλιώς, να μην εξαρτιόμαστε από το βλέμμα του άλλου, να πατάμε γερά στα πόδια μας… Αυτά είναι τα πράγματα που μας βοηθάνε να μεγαλώσουμε, που μας κάνουν αυτό που είμαστε τελικά.

Δεν μεγαλώνει κανείς αν δεν δοκιμάσει ο ίδιος κάποια από τα συναισθήματα που ορίζουν το περιεχόμενο των παρακάτω λέξεων:

Αδυναμία να κάνεις κάτι, μη αναστρέψιμο, απογοήτευση, θυμός, πόνος, εσωτερικό κενό, απουσία, εγκατάλειψη, άγχος, σύγχυση, νοσταλγία, απελπισία, αυτοκατηγορία, θρήνος, βάσανο, μοναξιά, φόβος, θλίψη, αγωνία, αδυναμία αποδοχής, θάνατος.

Ο πόνος της απώλειας δεν έχει τόσο να κάνει με το γεγονός ότι δεν έχω πια κάτι, όσο με το ότι δεν αντέχω την αδυναμία μου. Αυτό είναι που μένει από την απώλεια κάποιου πράγματος που, εκείνη τη στιγμή τουλάχιστον, δεν ήθελα να χάσω.

Καμιά φορά το να μην εγκαταλείπεις κάτι είναι θάνατος. Κάποιες φορές, ζωή είναι να παρατάς αυτό που κάποτε σ’ έσωσε. Να αφήνεις πίσω σου πράγματα που μαζί τους είσαι δεμένος σφιχτά, επειδή νομίζεις ότι αν τα κρατήσεις θα σε σώσουν από την κατάρρευση. Κάποιες φορές από διαίσθηση ξέρουμε ότι το δέσιμο σημαίνει θάνατο, αλλά συνεχίζουμε να μένουμε αγκιστρωμένοι σε κάτι που δεν μας χρειάζεται πλέον, σε κάτι που δεν υπάρχει πια…

Είναι φοβερό να παραδεχτούμε ότι σε κάθε απώλεια υπάρχει ένα όφελος. Ότι ο πόνος για την απώλεια θα τελειώσει αναγκαστικά με κάποιο κέρδος. Και βέβαια δεν υπάρχει απώλεια χωρίς ένα όφελος. Δεν υπάρχει απώλεια που δεν οδηγεί αναγκαστικά στην προσωπική ανάπτυξη.

Υπάρχουν χιλιάδες πράγματα που σε καλούν να πορευτείς τον δρόμο σου, γιατί:

Εκτός από τα πρόσωπα που χάνει κανείς
Υπάρχουν καταστάσεις που μεταβάλλονται
Υπάρχουν δεσμοί που αλλάζουν
Υπάρχουν φάσεις ζωής που ξεπερνιούνται
Υπάρχουν στιγμές που φθάνουν στο τέλος
Και το καθένα από αυτά τα πράγματα αντιπροσωπεύει μια απώλεια που πρέπει να επεξεργαστείς.

ΑΝ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΩ ΟΤΙ ΟΛΑ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΚΑΙ ΘΑ ΦΥΓΟΥΝ, ΘΑ ΚΑΤΑΛΗΞΩ ΝΑ ΔΕΧΤΩ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΕΥΘΥΝΗ ΝΑ ‘ΕΜΠΛΟΥΤΙΖΟΜΑΙ’ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΩΝΤΑΣ ΤΑ

Είναι οδυνηρό να αφήνουμε πίσω μας πράγματα, πρόσωπα, τόπους και καταστάσεις, είναι οδυνηρό να αφήσουμε την παιδική μας ηλικία, την εφηβεία, τα νιάτα… Συνειδητοποιούμε ότι όλα μας τα βιώματα καταλήγουν σε μια απώλεια. Χάνουμε ορισμένα πράγματα, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να κερδίσουμε κάποια άλλα. Οι απώλειες είναι αναγκαίες για την κατάκτηση της ωριμότητας. Οι απώλειες είναι αναγκαίες για να προχωρήσουμε…

Όσο περισσότερο μαθαίνω να ξεπερνώ καταστάσεις, πρόσωπα και πράγματα, τόσο ευκολότερη γίνεται η προσωπική μου ανάπτυξη. Όσο περισσότερο αναπτύσσομαι, τόσο μικρότερη η στεναχώρια για αυτά που χάνω. Όσο λιγότερο μου ραγίζει την καρδιά αυτό που δεν υπάρχει πια, τόσο καλύτερα θα πορευτώ στον δρόμο που ακολουθεί. Ωριμάζοντας, ανακαλύπτω ότι με δική μου απόφαση και με πόνο ψυχής αφήνω κάτι πίσω δημιουργώντας χώρο για το καινούργιο που επιθυμώ.

Υπάρχει ένα πένθος που εκ πρώτης όψεως φαίνεται διαφορετικό από τα άλλα. Πρόκειται για τον πόνο που βιώνουν όσοι φαντάζονται πως θα έρθει η μέρα να αποκτήσουν κάτι, αλλά κάποια στιγμή προσγειώνονται και συνειδητοποιούν πως αυτό το κάτι ποτέ δεν θα το έχουν. Είναι σαν να βιώνουμε μια απώλεια χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει απώλεια. Πενθούμε για κάτι που ποτέ δεν είχαμε. Κι αφού δεν το είχαμε γιατί πενθούμε; Τι είναι αυτό που χάσαμε; Είχαμε την ψευδαίσθηση, τη φαντασίωση, το όνειρο.

Ωριμάζω σημαίνει αφήνω πίσω κάτι που χάθηκε, έστω κι αν πρόκειται για ένα φανταστικό κενό. Επεξεργάζομαι το πένθος, σημαίνει ότι εγκαταλείπω ένα προηγούμενο κενό, που μου φαινόταν πιο ασφαλές, πιο προστατευτικό, και που νόμιζα ότι μπορούσα να το προβλέψω. Το αφήνω για να πάω στο διαφορετικό. Περνάω από το γνωστό στο άγνωστο.

«Το να θυμάσαι είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεχάσεις» -Freud

Συνειδητοποιούμε μια απώλεια από την εικόνα που αφήνει μέσα μας αυτό που χάθηκε, αν και χάθηκε πριν καλά- καλά το πάρουμε είδηση.

Κλείνοντας με τη θετική πλευρά κάθε απώλειας δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι:

Κάθε φορά που έρχεται κάτι, παίρνει τη θέση του προηγούμενου, που έπαψε να υπάρχει.
Κάθε φορά που φεύγει κάτι, αφήνει χώρο για αυτό που έρχεται.
Πίσω από κάθε σημαντική αλλαγή, υπάρχει μια απώλεια που πρέπει να επεξεργαστεί κανείς. Αυτό ισχύει ακόμη και για τις αλλαγές εκείνες που επιφέρουν ‘θετικές’ μεταβολές, αν μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε έτσι.

Όσο κι αν με πονάει να το παραδεχτώ, κάθε μέρα που ξημερώνει είναι επίσης η ιστορία της απώλειας της χθεσινής μου μέρας, μέχρι την οποία ήμουν αυτός που ήμουνα. Γιατί σήμερα δεν είμαι αυτός που ήμουν χθες, και δεν θα ξαναείμαι ποτέ πια.

Ερωτευμένοι με το ιδανικό

Λέγεται πως ο Πυγμαλίων είχε τόσο πολύ ερωτευτεί την ιδανική γυναίκα που σμίλεψε σε ελεφαντοστό, τόσο…, που δεν κοιτούσε πια καμία αληθινή γυναίκα…Καμία δεν συγκρινόταν μαζί της, είχε πλάσει το ιδανικό του.

Το βράδυ του εορτασμού της Θεάς Αφροδίτης, γυρνώντας σπίτι του δεν κρατήθηκε, ψιθύρισε με ντροπή στον βωμό της, την επιθυμία του να ζωντανέψει το άγαλμα του. Όλα θα ήταν τόσο τέλεια στην ζωή του. Γύρισε σπίτι του, κι όπως έκανε κάθε βράδυ, πήγε να φιλήσει το «ιδανικό του», το άγαλμα, πριν κοιμηθεί. Μόλις άγγιξε το άγαλμα, σάστισε. Ένιωσε ότι τα χείλη του αγάλματος ήταν κάπως πιο ζεστά… Το ξαναφίλησε… Πράγματι, το ελεφαντοστό δεν ήταν πια τόσο συμπαγές και άκαμπτο…Η Θεά είχε φέρει στη ζωή την φιλήδονη δημιουργία του, το ιδανικό του όπως το είχε φανταστεί…Ο Πυγμαλίων παντρεύτηκε το άγαλμά του, για την ευτυχία του ζευγαριού ο μύθος δεν μας λέει πολλά…

Συχνά σαν Πυγμαλίωνες, φτιάχνουμε «ιδανικά καλούπια» στο μυαλό μας, και μετά προσπαθούμε να τα «φέρουμε στη ζωή», να τα κάνουμε πραγματικότητα. Εστιάζουμε πολύ στο πόσο παρεκκλίνουμε από αυτά τα ιδανικά μας. Αντί αυτά απλά να μας οδηγούν, μας καθορίζουν! Επιλέγουμε δύσκολα, απορρίπτουμε εύκολα…

Επιθυμία για ιδανική ζωή, ιδανικούς ανθρώπους τριγύρω μας… Συχνά δεν εκφράζουμε τι μας ενοχλεί στον άλλον για να το διορθώσει, συνηθίσαμε σαν πιο εύκολο να προσπερνάμε…

Σα να θέλουμε να έρθουν τα πράγματα έτοιμα, κι όχι να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε το περιβάλλον μας…κι ας αφήνουμε τον χρόνο να κυλά μέχρι αυτό να συμβεί…

Σαν η ομορφιά να υπάρχει μόνο στη λάμψη που φανταστήκαμε να έχει το «καλούπι» στο μυαλό μας… Που κι αν θέλαμε, ζήτημα να μπορούσαμε να το σκαλίσουμε σε μάρμαρο… Διότι το τέλειο στην φύση δεν υπάρχει, μα είναι η ατέλεια που στην ουσία κάτι το ομορφαίνει!

Κι είναι τόσο λάθος να κρύβουμε τις ατέλειες μας αντί να θέλουμε γι' αυτές να μας αγαπήσουν… Τότε είναι ο εαυτός μας το επιθυμητό ή ένα άγαλμα ιδεατό;

Είναι πολύ πιο βολικό να περιμένουμε στη ζωή να έρθει κάτι έτοιμο, είναι πολύ πιο δύσκολο να καταβάλουμε μόχθο για να το φτιάξουμε… ειδικά όταν συνηθίσαμε να έρχονται όλα αρκετά εύκολα…Φοβόμαστε την απογοήτευση τόσο πολύ, και εμμένουμε σαν Πυγμαλίωνες στην προσευχή να μας στείλει η τύχη το ιδανικό, αντί να αλλάξουμε οι ίδιοι την τύχη μας.

Κανένα ιστιοφόρο όμως ποτέ, δεν περίμενε τον άνεμο, να έρθει ιδανικά στα πανιά του…Αντίθετα, ένα ιστιοφόρο αλλάζει θέση στα πανιά του, για να «παγιδεύσει» τον άνεμο…

Κάπως έτσι αλλάζουν κι οι συνθήκες στη ζωή, και μπορούν κάποιες φορές να μας εκπλήξουν αρνητικά, να μας κάνουν να σαστίσουμε…ευτυχώς όμως όχι μάταια, χωρίς σκοπό…αλλά για να μας επαναφέρουν στην ουσία της ζωής!

Γοργίας ο Λεοντίνος

Ο Γοργίας ο Λεοντίνος, σημαντικός εκπρόσωπος της ρητορικής τέχνης και σύγχρονος του Πρωταγόρα και του Σωκράτη, έζησε ανάμεσα στο 485 – 380 π.Χ. περίπου. Γεννήθηκε στους Λεοντίνους και επηρεάστηκε σημαντικά από τη σκέψη της Ελεατικής σχολής και ιδιαίτερα τη σκέψη του Εμπεδοκλή, με τον οποίο φέρεται ότι είχε σχέσεις.

 Ο Γοργίας έδειξε επίσης μια στενή συγγένεια με τον ελεατικό στοχασμό και ιδιαίτερα με τη σκέψη του Παρμενίδη και του Ζήνωνα, αν και από το αντιθετικό του ύφος δείχνει επίσης συγγένεια με το αντιθετικό ύφος των ηρακλείτειων κειμένων. Περιπλανώμενος, όπως οι περισσότεροι των σοφιστών, ο Γοργίας εμφανίζεται στην Αθήνα στην περίοδο κορύφωσης της δόξας του, όπου ασκεί σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση της αττικής πεζογραφίας και ποίησης. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έζησε στη Θεσσαλία, όπου και πέθανε σε βαθύ γήρας σε πλήρη πνευματική διαύγεια.

Λόγοι
Οι επιδεικτικοί λόγοι του χρησίμευαν ως πρότυπα στη ρητορική φιλολογία της εποχής και εκείνοι που διδάσκονταν ή ασκούσαν τη ρητορική δεν έκαναν συνήθως τίποτε άλλο παρά να μιμούνται αυτούς τους λόγους ή να τους χρησιμοποιούν σαν υποδείγματα για τη σύνταξη των δικών τους ρητορικών λόγων.

Διασώθηκαν ακέραιοι δύο σύντομοι λόγοι του:
Ο Ελένης εγκώμιον, στο οποίο αποδεικνύει ότι είναι άδικος ο ψόγος (μώμος) κατά της Ελένης, «ήτις είτ’ ερασθείσα είτε λόγω πεισθείσα είτε βία αρπασθείσα είτε υπό θείας ανάγκης αναγκασθείσα έπραξεν ά έπραξεν». Ο Γοργίας υποδεικνύει ότι οι κρίσεις μας δεν στηρίζονται σε αντικειμενικές αλήθειες αλλά σε αναπόδεικτες και συχνά αλληλοαναιρούμενες αντιλήψεις και προκαταλήψεις.

Η Υπέρ Παλαμήδους απολογία, στην οποία υποδεικνύει ακόμα εμφατικότερα ότι η κρίση για την κατηγορία της «εσχάτης προδοσίας» δεν στηρίζεται σε αποδείξεις ή υπαρκτά γεγονότα.

Απορρίπτοντας το κριτήριο της μιας απόλυτης αλήθειας ο Γοργίας, θεώρησε ότι δεν υπάρχει απόλυτη γνώση, αλλά μόνον «δόξα», δηλαδή γνώμη για την πραγματικότητα. Το κέντρο βάρους της μεθόδου του ήταν η ρητορική, που γι’ αυτόν ήταν «πειθούς δημιουργός», δηλαδή μέθοδος για να διατυπώνει ο άνθρωπος τη γνώμη του με τρόπο πειστικό και να πετυχαίνει αυτό που επιδιώκει κάθε φορά.

Ηθική
Ο Γοργίας ανέπτυξε επίσης μια αξιόλογη προβληματική πάνω σε ηθικά ζητήματα. Το πρόβλημα, ιδιαίτερα, τί είναι αρετή, που φαίνεται πως ήταν του συρμού σε κύκλους στοχαστών της εποχής αυτής, το αντιμετώπισε μ’ ένα πνεύμα εμπειρικό και θετικό. Διέκρινε το γεγονός πως η αρετή είναι μια συγκεκριμένη ποιότητα συμπεριφοράς συνδεδεμένη με τη ρευστή πραγματικότητα, όπου ανήκει, και με την κοινωνική ομάδα ή κατηγορία, που στα ενδιαφέροντα της ακριβώς ανταποκρίνονται οι ηθικές ιδέες που κάθε φορά επικαλείται κανείς. Φαίνεται πως ο Γοργίας δεν ενδιαφερόταν για ανούσιες γενικότητες, για παράδειγμα τί είναι η αρετή. Η αρετή ως αφηρημένη ουσία δεν είναι πρόβλημα, γιατί δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Υπάρχουν μόνο συγκεκριμένες αρετές και συνεπώς συγκεκριμένα ηθικά προβλήματα. Γενικά, φαίνεται πως θεωρούσε την αρετή μάλλον ως ψυχική ιδιότητα που αναπτύσσεται και εκδηλώνεται μέσα από συγκεκριμένους φορείς.

Ο πρώτος και σημαντικότερος παράγοντας στην ευτυχία μας είναι αυτό που είμαστε- η προσωπικότητά μας

Αποτέλεσμα εικόνας για ερεβοκτονος Το σύμπαν διαστέλλεται με ταχύτητα και δεν ξέρουμε γιατί - Προβληματισμός στους επιστήμονεςTo μέτρο της δυνατής ευτυχίας του καθενός είναι προκαθορισμένο από την ατομικότητά του. Ιδιαίτερα οι πνευματικές δυνάμεις του είναι εκείνες που καθορίζουν μια για πάντα την ικανότητά του για υψηλού επιπέδου απολαύσεις. Εάν η πνευματική του δυνατότητα είναι περιορισμένη, οποιαδήποτε προσπάθεια έξω από τον ίδιο, οτιδήποτε κι αν κάνουν οι άνθρωποι ή η μοίρα γι’ αυτόν, δεν θα καταφέρει να τον ανυψώσει πάνω από το συνηθισμένο επίπεδο της ανθρώπινης ευτυχίας και απόλαυσης – που έχει μέσα της και κάτι το ζωώδες. Το μόνο πράγμα που τον ευχαριστεί είναι η ικανοποίηση των αισθήσεων -στην καλύτερη περίπτωση μια άνετη και χαρούμενη οικογενειακή ζωή- χαμηλού επιπέδου παρέα και χυδαία διασκέδαση. Ακόμα και η εκπαίδευση, γενικά, λίγα μπορεί να προσφέρει -αν όχι τίποτα- για τη διεύρυνση των οριζόντων του. Διότι οι απολαύσεις που είναι ανώτερες, πιο ποικίλες και διαρκούν περισσότερο είναι οι πνευματικές, όσο και εάν τα νιάτα μάς οδηγούν παραπλανητικά προς άλλη κατεύθυνση. Οι πνευματικές απολαύσεις όμως εξαρτώνται κυρίως, από τη δύναμη του πνεύματος. Επομένως, είναι σαφές ότι η ευτυχία μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτό που είμαστε, από την ατομικότητά μας, ενώ η τύχη και η μοίρα μας, σε γενικές γραμμές, σηματοδοτούν μόνο αυτό που έχουμε, ή αυτό που είμαστε για τους άλλους. Με την έννοια αυτή, η τύχη μας μπορεί να βελτιωθεί· όμως δεν περιμένουμε και πολλά από αυτήν αν έχουμε εσωτερικό πλούτο. Από την άλλη, ένας ανόητος θα παραμείνει ανόητος και χοντροκέφαλος μέχρι το τέλος της ζωής του, ακόμη και εάν έζησε περιστοιχισμένος από ουρί του παραδείσου.

Η κοινή εμπειρία αποδεικνύει πως για την ευτυχία και την ικανοποίησή μας το υποκειμενικό στοιχείο στη ζωή είναι ασύγκριτα πιο σημαντικό από το αντικειμενικό – αυτό επιβεβαιώνεται. Η υγεία βαραίνει περισσότερο απ’ όλα τα άλλα αγαθά, σε βαθμό που μπορεί να πει κανείς πως ένας υγιής ζητιάνος είναι πιο ευτυχισμένος από έναν φιλάσθενο βασιλιά. Ένας ήσυχος και πρόσχαρος χαρακτήρας που χαίρεται και απολαμβάνει ένα εύρωστο σώμα, ένας καθαρός νους που διεισδύει στα πράγματα και τα προσλαμβάνει ως έχουν, μια μετρημένη και ευγενική βούληση, και συνεπώς μια καλή συνείδηση: αυτά είναι προνόμια που καμία κοινωνική θέση και καμία περιουσία δεν μπορούν να αναπληρώσουν ή να αντικαταστήσουν. Διότι αυτό που είναι ένας άνθρωπος μέσα του, αυτό που τον συνοδεύει ακόμη και όταν είναι μόνος του, αυτό που κανένας δεν μπορεί να του προσφέρει ή να του στερήσει είναι δίχως άλλο πιο σημαντικό για εκείνον από οτιδήποτε έχει σχέση με υλικά αγαθά, ακόμα και από το τι πιστεύουν οι άλλοι γι’ αυτόν. Ένας διανοούμενος σε πλήρη μοναξιά ψυχαγωγείται θαυμάσια με τη δική του σκέψη και φαντασία, τη στιγμή που καμία ποικιλία στην κοινωνική ζωή —τα θέατρα, οι εκδρομές και οι ψυχαγωγίες – δεν μπορούν να διώξουν την ανία από έναν αμβλύνου. Ένας καλός, ήπιος και ευγενικός χαρακτήρας μπορεί να είναι ικανοποιημένος ακόμα και σε δύσκολες συνθήκες, ενώ ένας άπληστος, ζηλόφθονος και κακεντρεχής άνθρωπος, ακόμα και με όλα τα πλούτη του κόσμου, θα είναι δυστυχισμένος.

Επομένως, ο πρώτος και σημαντικότερος παράγοντας στην ευτυχία μας είναι αυτό που είμαστε – η προσωπικότητά μας- καθώς έρχεται συνεχώς στο προσκήνιο υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Άλλωστε, η προσωπικότητά μας δεν είναι παιχνίδι της μοίρας, ούτε κανείς μπορεί να μας τη στερήσει. Έτσι, η αξία της είναι απόλυτη, και όχι σχετική. Συνεπώς, είναι πολύ πιο δύσκολο απ’ ό,τι φανταζόμαστε να επηρεαστεί ένας άνθρωπος από τις εξωτερικές συνθήκες. Εδώ, όμως, ο πανίσχυρος παράγοντας, ο Χρόνος, έρχεται να διεκδικήσει τα δικαιώματά του- υπό τη δική του επήρεια τα σωματικά και πνευματικά χαρίσματα αρχίζουν σταδιακά να φθίνουν. Μόνο ο ηθικός χαρακτήρας μένει απρόσβλητος από τον χρόνο.

ΑΡΤΟΥΡ ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ, Η ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Το σύμπαν διαστέλλεται με ταχύτητα και δεν ξέρουμε γιατί - Προβληματισμός στους επιστήμονες


Η ανακοίνωση των επιστημόνων προ ημερών, οι οποίοι επιβεβαίωσαν ότι βλέπουν το σύμπαν να επεκτείνεται ταχύτερα του αναμενομένου, με ρυθμό περίπου 9% πιο γρήγορο από ό,τι προβλέπεται θεωρητικά, δημιούργησε νέο προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα. Αστρονόμοι, φυσικοί και κοσμολόγοι αντιλαμβάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά με τις θεωρίες τους για το πώς «δουλεύει» ο κόσμος και άρα χρειάζονται μια νέα Φυσική που να μπορεί να εξηγήσει καλύτερα τι συμβαίνει στο σύμπαν. Το πρόβλημα είναι γνωστό εδώ και χρόνια, αλλά πλέον αναζητά επειγόντως μια απάντηση.

Η νέα ανακοίνωση από τον νομπελίστα Αμερικανό καθηγητή φυσικής και αστρονομίας Άνταμ Ρις του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, που επιβεβαιώνει την ταχύτερη διαστολή του σύμπαντος, χωρίς να μπορεί να δοθεί ακόμη μια εξήγηση για το μυστήριο, λειτούργησε ως «καμπανάκι κινδύνου» για τους επιστήμονες. Ο Ρις είχε μοιραστεί το Νόμπελ Φυσικής του 2011 με τους Μπράιαν Σμιτ και Σολ Περλμούτερ ακριβώς επειδή είχαν πρώτοι δείξει στο τέλος της δεκαετίας του 1990 ότι η επέκταση του σύμπαντος όχι μόνο είναι υπαρκτή, αλλά είναι επίσης -για κάποια «σκοτεινή» αιτία- και επιταχυνόμενη.

«Ξεχειλώνει» ο χώρος ανάμεσα στους γαλαξίες

Το σύμπαν μεγαλώνει συνεχώς και ο χώρος ανάμεσα στους γαλαξίες «ξεχειλώνει». Ο ρυθμός επέκτασης του σύμπαντος ονομάζεται «σταθερά του Χαμπλ», επειδή πρώτος ο Αμερικανός αστρονόμος Έντουιν Χαμπλ παρατήρησε το φαινόμενο της συμπαντικής διαστολής το 1929.

Ο νέος ακριβέστερος υπολογισμός της σταθεράς από την ομάδα του Ρις έγινε κυρίως με τη βοήθεια παρατηρήσεων από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble 70 μεταβλητών αστέρων στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, ένα γαλαξία δορυφορικό του δικού μας. Τα εν λόγω άστρα (Κηφείδες) αυξομειώνουν τη φωτεινότητα τους με προβλεπόμενους ρυθμούς, πράγμα που τα καθιστά χρήσιμα για τη δημιουργία μιας κλίμακας για τον υπολογισμό των κοσμικών αποστάσεων (η μελέτη του φωτός των εκρήξεων σούπερ-νόβα βοηθά περαιτέρω).

Κάθε γαλαξίας απομακρύνεται από τη Γη κατά 74 χλμ το δευτερόλεπτο!

Ο ρυθμός επέκτασης του σύμπαντος υπολογίσθηκε σε περίπου 74,03 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο ανά megaparsec (ένα megaparsec είναι γύρω στα 3,26 εκατομμύρια έτη φωτός). Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 3,3 εκατομμύρια έτη φωτός που ένας γαλαξίας είναι μακρύτερα από τη Γη, φαίνεται να απομακρύνεται από εμάς με ταχύτητα 74 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο πιο γρήγορα.

Η αβεβαιότητα του νέου αριθμού εκτιμήθηκε σε μόλις 1,9%, έναντι 10% το 2001 και 5% το 2009, ενώ η πιθανότητα λάθους υπολογίστηκε σε μόλις μία πιθανότητα στις 100.000 Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η αναμενόμενη επέκταση του σύμπαντος θα έπρεπε να είναι 67,4 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο ανά megaparsec, με βάση τις παρατηρήσεις του αξιόπιστου ευρωπαϊκού δορυφόρου Planck σχετικά με την κοσμική μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου, δηλαδή του φωτός που είναι το απομεινάρι από την αρχική «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ) της δημιουργίας του σύμπαντος πριν 13,82 δισεκατομμύρια χρόνια. Είναι σαν το πρώιμο σύμπαν να συμπεριφερόταν διαφορετικά από το σημερινό.

Όπως είπε ο Ρις, «δεν είναι μόνο ότι οι δύο μετρήσεις διαφέρουν, αλλά μετρούμε τελικά κάτι θεμελιωδώς διαφορετικό. Η μία μέτρηση (σσ: η δική του) αφορά πόσο γρήγορα επεκτείνεται το σύμπαν όπως το βλέπουμε. Η άλλη (σσ: του Planck) είναι μια πρόβλεψη με βάση τη φυσική του πρώιμου σύμπαντος και τις μετρήσεις του πόσο γρήγορα θα έπρεπε αυτό να επεκτείνεται. Αν οι δύο μετρήσεις δεν συμφωνούν, τότε υπάρχει πολύ σοβαρή πιθανότητα πως κάτι λείπει από το κοσμολογικό μοντέλο που συνδέει τις δύο εποχές».

Η μυστηριώδης σκοτεινή ενέργεια

Ως υπεύθυνη για την επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος έχει θεωρηθεί η λεγόμενη σκοτεινή ενέργεια, που θεωρείται ότι αποτελεί περίπου το 70% της μάζας-ενέργειας του σύμπαντος. Αποκαλείται σκοτεινή απλούστατα επειδή κανείς δεν ξέρει τι είναι, όπως αντίστοιχα συμβαίνει με την αποκαλούμενη σκοτεινή ύλη.

Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι η σκοτεινή ενέργεια - ό,τι και αν είναι αυτή- υπήρχε ήδη από τα πρώτα δευτερόλεπτα της γέννησης του σύμπαντος και άρχισε εξ αρχής να ωθεί τη ύλη να επεκταθεί. Η ίδια ενέργεια υποτίθεται ότι ευθύνεται και για την επιταχυνόμενη διαστολή, λειτουργώντας ως ένα είδος κοσμικής αντιβαρύτητας. Υπό την επιρροή της σκοτεινής ενέργειας, εκτιμάται ότι το σύμπαν διπλασιάζει το μέγεθος του κάθε δέκα δισεκατομμύρια χρόνια, άγνωστο με ποιο στόχο (αν υπάρχει στόχος...)

«Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί με την κοσμολογία, πρέπει να πάρουμε στα σοβαρά αυτό το πρόβλημα», δήλωσε η φυσικός Λάιζα Ράνταλ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ στους «Τάιμς της Νέας Υόρκης».

Ανάμεσα στις εναλλακτικές εξηγήσεις που έχουν προταθεί, είναι η «σκοτεινή ακτινοβολία» ενός υποτιθέμενου υποατομικού σωματιδίου -ίσως ενός άγνωστου έως τώρα είδους νετρίνου πέρα από τα τρία που έχουν βρεθεί- το οποίο ταξιδεύει σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός. Ή η πιθανότητα η σκοτεινή ύλη (η αόρατη μορφή της ύλης που δεν αποτελείται από πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια) να αλληλεπιδρά πιο έντονα με τη συνήθη ύλη και ακτινοβολία από ό,τι έχει υποτεθεί μέχρι σήμερα.

Αλλά καμία προτεινόμενη εξήγηση δεν έχει αποκτήσει αληθινή αξιοπιστία, ούτε έχει επιβεβαιωθεί. «Είμαστε σε σύγχυση και ελπίζουμε ότι η σύγχυση θα οδηγήσει σε κάτι καλό», δήλωσε στωικά ο βετεράνος κοσμολόγος Μάικλ Τέρνερ του Πανεπιστημίου του Σικάγο.

Το εφιαλτικό υπαρξιακό σενάριο

Αν η σκοτεινή ενέργεια συνεχίσει τον «καλπασμό» της με το σημερινό ρυθμό, τότε προβάλλει στον ορίζοντα ένα εφιαλτικό υπαρξιακό σενάριο: μια μέρα στο μέλλον τα πάντα θα έχουν απομακρυνθεί πια τόσο πολύ από τη Γη, ώστε τίποτε να μην είναι ορατό στον ουρανό. Η Γη -και κάθε άλλος πλανήτης- θα ζει μέσα στο απόλυτο σκοτάδι. Ακόμη χειρότερα, μπορεί μια μέρα τα άτομα και τα υποατομικά σωματίδια να διαλυθούν εκ των ένδον, διαρρηγνύοντας κάθε δεσμό της ύλης, οπότε δεν θα υπάρχει πια Γη, ούτε σύμπαν με υλική μορφή (το σενάριο της υπέρτατης κοσμικής καταστροφής).

Αν όμως η σκοτεινή ενέργεια εμφανίζει αυξομειώσεις διαχρονικά, άρα ίσως «φρεναριστεί» μελλοντικά, τότε μπορεί κανείς να ελπίσει σε ένα πιο αισιόδοξο μέλλον για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη της.

Το σημερινό άλογο δεν μοιάζει καθόλου με εκείνο της αρχαιότητας

Τα σημερινά άλογα δεν μοιάζουν καθόλου με εκείνα που κάλπαζαν στη Γη πριν από μερικές χιλιετίες, διαβεβαιώνει μια διεθνής ομάδα ερευνητών που κατάφερε να ανασυγκροτήσει την πληρέστερη μέχρι σήμερα γενετική ιστορία του ζώου.

Προς έκπληξη όλων, οι 121 επιστήμονες που συμμετείχαν σε αυτήν τη διεθνή έρευνα διαπίστωσαν ότι η πιο γρήγορη γενετική τροποποίηση προξενήθηκε τα τελευταία 200-300 χρόνια, όταν εντατικοποιήθηκαν οι σύγχρονες μέθοδοι εκτροφής.

Το άλογο είναι ένα από τα τελευταία ζώα που εξημερώθηκε από τον άνθρωπο, κατά τη Νεολιθική Εποχή, μετά το σκύλο, την κατσίκα, το πρόβατο, την αγελάδα και το γουρούνι. Πριν από περίπου 5.500 χρόνια οι άνθρωποι άρχισαν να πίνουν γάλα φοράδας, έβαλαν χαλινάρια στα άλογα, έτρωγαν το κρέας τους και έφτιαχναν ειδικούς στάβλους για να τα στεγάσουν.

Από εκείνη τη στιγμή, άλλαξαν τα πάντα και για τα δύο είδη.
«Το άλογο άλλαξε ριζικά την ανθρώπινη ιστορία» σχολίασε ο Λουντοβίκ Ορλάντο, ο διευθυντής ερευνών του Πανεπιστημίου της Τουλούζης, που συντόνισε τη μελέτη. Χάρη σε αυτό, οι άνθρωποι «μπορούσαν να ταξιδέψουν πιο γρήγορα, πιο μακριά, να κατακτήσουν νέα εδάφη», ενώ άλλαξε και ο τρόπος που πολεμούσαν μεταξύ τους. «Χάρη στο άλογο μπόρεσαν να οργώσουν και να εντατικοποιήσουν τη γεωργία» πρόσθεσε.

«Το άλογο του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι τόσο ξεχωριστό, που γνωρίζουμε το όνομά του, Βουκεφάλας» υπενθύμισε.

Όμως, οι επιστήμονες ακόμη και σήμερα δεν μπορούν να απαντήσουν σε μια βασική ερώτηση: ποιος είναι πρόγονος του σημερινού, εξημερωμένου αλόγου;

Οι επιστήμονες ανέλαβαν να αναλύσουν το γονιδίωμα 278 ζώων (κυρίως αλόγων, αλλά επίσης και γαϊδουριών και μουλαριών) ηλικίας έως και 5.000 ετών, που προέρχονταν απ’ όλη την περιοχή της Ευρασίας. «Είναι το μεγαλύτερο αρχείο αρχαίων γονιδιωμάτων ενός άλλου είδους, πέραν του ανθρώπου» εξήγησε ο Ορλάντο.

Από το 2010 η τεχνολογία της ανάλυσης αρχαίου DNA έχει βελτιωθεί σημαντικά, γεγονός που επιτρέπει στους ειδικούς να εξαγάγουν και να αναλύσουν γενετικό υλικό από οστά, κάτι που δεν ήταν εφικτό παλαιότερα.

Η πρώτη έκπληξη για τους επιστήμονες ήταν όταν βρήκαν τη γενετική γραμμή των ιβηρικών αλόγων, που ζούσαν πριν από 4-5.000 χρόνια και σήμερα έχουν εξαφανιστεί. Στην άλλη πλευρά της Ευρασίας διαπίστωσαν ότι υπήρχε ένα άλλο είδος αλόγου, το σιβηρικό, που επίσης εξαφανίστηκε. «Είναι σαν να ανακαλύπταμε ότι οι Νεάντερταλ ζούσαν πλάι-πλάι με τους Σάπιενς πριν από 5.000 χρόνια» είπε ο Λουντοβίκ Ορλάντο.

Κανένα από αυτά τα δύο άλογα όμως δεν είναι ο πρόγονος του σημερινού. Σήμερα απομένουν δύο γενετικές γραμμές: των εξημερωμένων αλόγων και των Πρζεβάλσκι. Πιθανότατα κατάγονται από την Κεντρική Ασία, όμως αυτό δεν είναι παρά μια εικασία, γιατί δεν έχει εντοπιστεί κανένας γενετικός πρόγονός τους ακόμη.

Οι επιστήμονες δήλωσαν ότι αιφνιδιάστηκαν διαπιστώνοντας πόσο γρήγορα εξελίχθηκε η γενετική ποικιλομορφία του αλόγου τους δύο-τρεις τελευταίους αιώνες. Ο 16ος και ο 17ος αιώνας σηματοδότησαν την αρχή της σύγχρονης εκτροφής και της δημιουργίας φυλών. «Όλες οι σημερινές ράτσες, από τα πόνι Σέτλαντ μέχρι τα καθαρόαιμα, κατασκευάστηκαν» από τον άνθρωπο, υπενθύμισε ο Ορλάντο.

Μια άλλη αλλαγή είχε ήδη γίνει μεταξύ του 7ου και του 9ου αιώνα, όταν οι Άραβες που εισέβαλαν στην Ευρώπη έφεραν μαζί τους τα δικά τους άλογα, που προέρχονταν από την περσική αυτοκρατορία των Σασσανιδών. Το ζώο αυτό ήταν πιο κομψό, με λεπτότερη σιλουέτα από το ευρωπαϊκό. Οι δυο φυλές αναμίχθηκαν μεταξύ τους και οι απόγονοί τους έγιναν τόσο δημοφιλείς, που από αυτούς προέρχονται τα περισσότερα σημερινά άλογα.

Παράλληλα, το ευρωπαϊκό άλογο, εκείνο που χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι και οι Γαλάτες, μεταφέρθηκε από τους Βίκινγκς στην Ισλανδία και τα βρετανικά νησιά, τα μοναδικά μέρη όπου υπάρχει μέχρι και σήμερα.

«Το σημερινό άλογο δεν μοιάζει στο αρχαίο» συνοψίζουν οι ερευνητές, που ελπίζουν ότι θα καταφέρουν να ανακαλύψουν οστά που θα τους αποκαλύψουν ποιος πολιτισμός ήταν εκείνος που ξεκίνησε την εξημέρωση του ζώου.

«Η εξημέρωση είναι κεντρικής σημασίας για την ανθρώπινη ιστορία, όμως εν έτει 2019 δεν ξέρουμε ακόμα από πού ξεκίνησε. Είναι τρελό» κατέληξε ο καθηγητής Ορλάντο

Όψεις του προσωπείου: ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ


Χρήστες


Προσωπείο φορά ο θεός, λ.χ. ο Διόνυσος, ο νεκρός, ο πιστός, ο μύστης, ο ηθοποιός, ο κλόουν, ο δήμιος, ο μεταμφιεσμένος του καρναβαλιού. Μιλούμε ακόμη για μάσκα ομορφιάς, αυτή δηλαδή που θα επιτρέψει τη διατήρηση μιας κατάστασης και την ανάσχεση του χρόνου, για μάσκα οξυγόνου που δίνει ζωή. μιλούμε για μάσκες προστατευτικές από αέρια, για μάσκα ξιφασκίας, τεχνιτών όπως οι οξυγονοκολλλητές, πυροσβεστών, δυτών αλλά και για τις μάσκες του αθλητισμού, εννοώντας τα φάρμακα ή τα φαρμάκια που μπορεί να πάρει ένας αθλητής για να ανεβάσει την απόδοσή του αλλά και που δρουν στα νεφρά σαν φίλτρο μη επιτρέποντας την ανίχνευση στα ούρα των απαγορευμένων ουσιών κατά τον αντιντόπινγκ έλεγχο. Μάσκα ονομάζεται και το κυρτό μέρος της πλώρης ενός σκάφους από την καρίνα μέχρι το ανώτερο κατάστρωμα, όπου χτυπούν τα κύματα κατά την κίνηση του πλοίου. Μιλούμε ακόμη για μασκάρισμα στη φωτογραφία –επιτρέπει στον φωτογράφο να σκιάσει περισσότερο ένα μέρος της φωτογραφίας και να φωτίσει ένα άλλο, να αναδείξει κάτι σκοτεινιάζοντας κάτι άλλο-, μιλούμε για το προσωπείο της Κου Κλουξ Κλαν, του κλέφτη και του τρομοκράτη, του καταδότη, του χούλιγκαν και των ράμπο, για τον άνθρωπο με το σιδερένιο προσωπείο, τον Ζορό και το Φάντασμα της Όπερας που κρύβει το παραμορφωμένο πρόσωπό του πίσω από μια μάσκα.[1]
Το ακίνητο πρόσωπο του ανθρώπου: οι μάσκες. Μάσκες ορθάνοιχτες, αγριεμένες σαν των Αζτέκων, χρυσές και ξαφνιασμένες όπως οι μυκηναϊκές, λαϊκές κι ελληνικές όπως των χορευτών του Τράγου, όπως των χωριάτικων πανηγυριών, γελοίες και μετά απελπισμένες, παγωμένες στον τραγικό μορφασμός της βαθιάς Αμηχανίας που είναι η κρίσιμη στιγμή της αντίκρυσης του ανθρώπου με την ίδια του την ύπαρξη, που είναι το γυμνό, το έσχατο πρόσωπο του ανθρώπου.

Χαρακτηριστικά


Τι λοιπόν είναι το προσωπείο; Τι είναι μια μάσκα; Διαφοροποιούνται οι δύο έννοιες; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του προσωπείου και πώς επηρεάζει αυτόν που το φορά; Θα επιχειρήσουμε μια μικρή ανθολόγηση φράσεων σχετικά με τη μάσκα από δημοσιεύματα στον τύπο:

«Οι μάσκες σχετίζονται με την απόκρυψη των χαρακτηριστικών και την ελευθερία ή και την ασυδοσία που πηγάζει από την ανωνυμία», έγραψε ο Αρίστος Γιαννόπουλος σε άρθρο του με τίτλο «Μάτια ερμητικά κλειστά» στο Έψιλον, 09.03.2003. Στο ένθετο της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας «Η τέχνη της ζωής» της ίδιας ημέρας, ο Άρης Μαλανδράκης υπέγραψε ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο με τίτλο «Τα πρόσωπα της μάσκας» (σ. 10-11), κάνοντας αναφορά στη χρήση της στις κινηματογραφικές ταινίες: ερωτική ή επικίνδυνη, χαρμόσυνη και εορταστική στα μιούζικαλ και τις κωμωδίες. Στο δημοσίευμα αυτό ο Μαλανδράκης κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα αντιπαραβολή. Στην ταινία «Ο άνθρωπος με τη σιδερένια μάσκα» (1998) ο ήρωας, τον οποίο υποδύεται ο Λεονάρντο ντι Κάπριο, επιμένει: «Εγώ φοράω τη μάσκα, δεν με φοράει αυτή». Συχνά, όμως, «η μάσκα διαμορφώνει το πρόσωπο (και τον χαρακτήρα αυτού που τη φοράει». Για παράδειγμα, στην ταινία «Μάσκα» του 1994 ο δειλός τραπεζικός κλητήρας, τον οποίο υποδύεται ο Τζιμ Κάρεϊ, «φορώντας την… αυτοκόλλητη μάσκα αρχαίου θεού των τεχνασμάτων και της απάτης», μετατρεπόταν σε υπερήρωα των καρτούν. «Στον ιδιότυπο ανταγωνισμό προσώπου και προσωπείου, το δεύτερο αναδεικνύεται τις περισσότερες φορές νικητής. Όσο δημοφιλές κι αν είναι το πρόσωπο του πρωταγωνιστή, η μάσκα που το καλύπτει κερδίζει – κατά κανόνα – τη μάχη των εντυπώσεων».

Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Κώστας Καζάκος, με αφορμή το ανέβασμα του έργου του Έντουαρντ Άλμπι Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ, είπε: «Είναι συγκλονιστικός ο τρόπος που ανατέμνει [ο Άλμπι] την περιπέτεια του ανθρώπου. Το μόνο αισιόδοξο μέσα σ’ αυτήν την αδιέξοδη κατάσταση είναι το πέταγμα της μάσκας, το θαρραλέο κοίταγμα της αλήθειας». Σε αυτήν την περίπτωση η μάσκα, το κοινωνικό προσωπείο είναι συνυφασμένο με τη μη αλήθεια και τον φόβο να τη δει και να την αντέξει κάποιος. Από την άλλη πάλι, φορώντας ο μασκαράς τη μάσκα του, και με όργανο το γέλιο, ξεδιπλώνει πτυχές του Είναι που του είναι απαγορευμένες, άγνωστες, μυστικές, ξεπερνώντας τον φόβο της κοινωνικής κατάκρισης. Και βέβαια, γνωστή είναι η θλίψη που προκαλεί το χαμογελαστό πρόσωπο του κλόουν με τα ζωγραφισμένα δάκρυα.

Θλίψη και γέλιο, απόκρυψη και αποκάλυψη, απελευθέρωση και δέσμευση, αλήθεια και ψεύδος ή μη αλήθεια ή ημι-αλήθεια, θάρρος και φόβος, όλα αυτά μαζί εκρήγνυνται στο σημείο μάσκα ή προσωπείο. Ο Tony Harrison, απευθυνόμενος στον σκηνογράφο και δημιουργό προσωπείων Διονύση Φωτόπουλο, λέει:
Εσύ φτιάχνεις τη μάσκα και εγώ ψάχνω να βρω τη γλώσσα της, τα λόγια που μπορεί να πει μια μάσκα. Το ακίνητο βλέμμα της μάσκας ατενίζει χώρους όλο φωτιά και αίμα, χώρους που η ανθρωπότητα μόλις αντέχει. Η μάσκα κρατά τα μάτια της ανοιχτά ακόμα κι όταν πέφτει η λάμα του τσεκουριού, όταν καίγονται βρέφη, όταν η πόλη γίνεται στάχτη, όταν πέφτουν οι βόμβες, όταν η ανθρωπότητα στέκει στο χείλος της εξαφάνισης. Η μάσκα βλέπει τα πάντα. Τι να λέει, άραγε;
Τι είναι λοιπόν ένα προσωπείο; Τι είναι μια μάσκα; Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις δύο λέξεις ή χρησιμοποιούνται ταυτόσημα, τουλάχιστον στην καθημερινή τους χρήση; Το ζήτημα του ορισμού και των διαφορών μοιάζει εξαιρετικά σύνθετο. Γι’ αυτό θα καταφύγουμε σε λεξικά και ορισμούς, καθώς και σε σώματα κειμένων.

Ορισμοί


i. Στα αρχαία ελληνικά η λέξη προσωπείον ή προσωπίς ή προσώπιον ή πρόσωπον είναι συνυφασμένη με το φτιασίδι, με την άσχημη εμφάνιση, με την προσποίηση, μίμηση. Αναφέρω ορισμένα παραδείγματα: προσωπείον φέρει σημαίνει παρέχει όψη κακή, άσχημη (Λουκ., Νιγ. 11, Τίμων 28). εν τω Σόλωνος προσωπείω ταύτ’ είρηκεν, δηλαδή μίλησε φορώντας το προσωπείο του Σόλωνα, μίλησε σαν τον Σόλωνα, μιμούμενος τον Σόλωνα (Πλούτ. 2, 857 F). Ο Ησύχιος δίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία συνδέοντας το προσωπείο με τη γυναικεία περιποίηση ή παρέμβαση στην εμφάνιση του προσώπου μέσω του μακιγιάζ: προσωπείον η νυν καλουμένη των γυναικών προσωπίς. Σε συγγραφείς όπως ο Αριστοτέλης (Ποιητ. 5, 2 και 4) ή ο Αισχύλος (Ευμ. 990) η λέξη σημαίνει τη μάσκα, με τη σημασία που τη χρησιμοποιούμε σήμερα –προσωπείον ή πρόσωπον υπάργυρον κατά χρυσόν (Συλλ. Επιγρ. 139). Θυμίζουμε ότι η λέξη προέρχεται από την πρόθεση προς και θέμα του ρήματος οράω, ορώ, συγκεκριμένα το θέμα οπ- (όψομαι ο μέλλοντας, όπωπα ο παρακείμενος). Το προσωπείο, δηλαδή, είναι συνυφασμένο με αυτό που βλέπουμε, με αυτό που φαίνεται, με ένα φαινόμενο που μπορεί να αντίκειται στο Είναι, την πραγματικότητα, την αλήθεια, οπότε και βρισκόμαστε στον χωρισμό που χαρακτήρισε τη διαδρομή της φιλοσοφίας ήδη από τον Παρμενίδη σε Είναι και Φαίνεσθαι με όλη τη σημειολογία των όρων. Με βάση αυτόν τον χωρισμό, το φαινόμενο συνυφαίνεται με το ψεύδος, την απάτη ή, τουλάχιστον, τη μη αλήθεια.
Θα του βγάλω τη μάσκα, όπως θα βγάλω και ’γω τη δική μου, και θα κοιταχτούμε, αυτή τη φορά πρόσωπο με πρόσωπο, δίχως πέπλα και δίχως ψέματα…» (Gaston Leroux, Το φάντασμα της όπερας.)
Όμως, από τα τέλη του 19ου αιώνα αρχίσαμε να μαθαίνουμε ότι το φαινόμενο μπορεί να είναι μια πτυχή του Είναι, μια δίοδος προς αυτό και την αλήθεια. Στη μία περίπτωση, λοιπόν, το προσωπείο συνυφαίνεται με τη μη αλήθεια. στην άλλη περίπτωση με την αλήθεια.

Να σημειώσουμε ακόμη ότι η πρόθεση προς (προσ-ωπείο) στη σύνθεση σημαίνει προσθήκη, προσέτι, επιπλέον. Επομένως, το προσωπείο είναι κάτι που προστίθεται στην όψη, μπαίνει πάνω από αυτή. Σε αυτή την περίπτωση προβάλλει ένα ακόμη ερώτημα: το προσωπείο κρύβει την όψη ή κρύβοντάς την αποκαλύπτει μιαν αλήθεια του φέροντος το προσωπείο; Ο Μάνος Χατζιδάκις δήλωνε: «Οι μάσκες μας βοηθούν να φοράμε κάθε φορά το αληθινό μας πρόσωπο. Ταυτιζόμαστε τόσο πολύ ώστε ο καθρέφτης να φανερώνει τις σκηνές παρελθόντος ή μη επιθυμητού μέλλοντος. Οι μάσκες μας περιέχουν ως τον ερωτικό σπασμό. Μετά έχουμε τις μάσκες κούρασης και τις μάσκες θανάτου. Μόνο την ώρα του θανάτου αποκτάμε την όψη μας χωρίς μάσκα, όπως μας έχει αχρηστεύσει η ζωή και δεν μας θέλει πια. Το αληθινό μας πρόσωπο είναι και το πιο άχρηστο». Στον αντίποδα του Χατζιδάκι στέκεται ο Γ. Τσαρούχης: «Η μανία μου για τη μάσκα σταμάτησε όταν μια μέρα ανακάλυψα πως το ανθρώπινο πρόσωπο είναι κι αυτό μια μάσκα, που μας γελά ή, αλλιώς ειπωμένο, που μας δίνει ένα βαθύτερο είναι, που ο άνθρωπος αποφεύγει φοβούμενος να συμπεριφερθεί θεϊκά. Αν οι άνθρωποι παραδέχονταν τη θεϊκή τους ουσία, οι μάσκες θα ήταν περιττές. Ο άνθρωπος όμως φοβάται και αποφεύγει τον εαυτό του, κι ό,τι έχει μέσα του το κάνει κάλυμμα του εαυτού του, και καταντά σαν αστακός ή σαν στρείδι, βάζοντας το σκελετό του πάνω από τη σάρκα του…». Και ο Μάλκολμ Μπράντμπερι: «Είναι το πρόβλημα του προσώπου και του προσωπείου. Πόσα προσωπεία πρέπει να βγάλουμε, μέχρι να φτάσουμε στο πραγματικό πρόσωπο; Και βέβαια, αυτό δεν είναι πρόβλημα μόνο του ηθοποιού, αλλά και πρόβλημα κάθε ανθρώπινης ύπαρξης. Είμαστε άνθρωποι ή προσωπεία;» (Μπράντμπερι 2000, 600-601).

Το ζήτημα καθίσταται περίπλοκο, καθώς εμπλέκεται με την αλήθεια και το ψεύδος, ενώ κάποιες άλλες εμπλοκές, στις οποίες θα αναφερθούμε παρακάτω καθιστούν το ζήτημα συνθετότερο ακόμη.

ii. Όσο για την προέλευση της λέξης μάσκα, ο Χλωρός στο Λεξικό του αναφέρει τη λέξη μασχαρά που θεωρείται αραβική και σημαίνει τον περίγελο αλλά και τον γελωτοποιό με βάση το τριγράμματο σ(ά)χ(ι)ρ(α) που σημαίνει κοροϊδεύω. Στο Λεξικό του Bloomsbery αναφέρεται ότι στη συνέχεια, τον 16ο αιώνα, πήραν τη λέξη οι Ιταλοί με τη μορφή maschera, οι Γάλλοι ως masque και οι Άγγλοι ως mask. Μασχαρά, λοιπόν, ίσον περίγελος, γελωτοποιός, αυτός δηλαδή που δεν τον παίρνει κανείς στα σοβαρά αλλά και αυτός που με όργανο το γέλιο και το πείραγμα τολμά να πει στον βασιλιά αυτό που κανένας άλλος δεν τολμά να του πει: την αλήθεια. Κι αν ο βασιλιάς θυμώσει εναντίον του, ο γελωτοποιός επικαλείται την ανοησία και το αστείο.

Αλλά μάσκα ήταν και ένα είδος περίτεχνης θεατρικής δημιουργίας, κατ’ εξοχήν αυλικής, που πρωτοεμφανίστηκε στην Ιταλία της Αναγέννησης αλλά άνθησε στην Αγγλία κατά τη βασιλεία της Ελισάβετ Α΄, του Ιάκωβου Α΄ και του Καρόλου Α’. Ονομάστηκε έτσι από τους ομιλούντες χαρακτήρας, οι οποίοι φορούσαν μάσκες, και τους οποίους συχνά υποδύονταν ερασιτέχνες αυλικοί. Υποτυπώδης πλοκή, μυθολογική ή αλληγορική, συνείχε την ποίηση, το τραγούδι, τον χορό, τα εντυπωσιακά κοστούμια, τα σκηνικά και τα σκηνικά μηχανήματα, που αποτελούσαν τα συστατικά στοιχεία της μάσκας. Το έργο τελείωνε με ένα χορό όπου οι ηθοποιοί πετούσαν τις μάσκες και ενώνονταν με το κοινό. Ο θρίαμβος της μάσκας έληξε με την κυριαρχία των πουριτανών στα μέσα του 17ου αιώνα, οι οποίοι απαγόρευσαν ένα τόσο δαπανηρό θέαμα. Ben Jonson, Shakespeare (η εγκιβωτισμένη μάσκα στη Δ’ Πράξη της Τρικυμίας), Milton ασχολήθηκαν με τη μάσκα, ενώ ο Jonson καλλιέργησε και το είδος της αντιμάσκας με χαρακτήρες γκροτέσκους και ατίθασους, με δράση αστεία και χιούμορ χοντροκομμένο. Ωστόσο, στόχος της αντιμάσκας ήταν η εκ του αντιθέτου προβολή των στοιχείων που χαρακτήριζαν την καθαυτό μάσκα, την κομψότητα, την τάξη, την τελετουργία.

iii. Ποια όμως είναι η σημασία των εννοιών που διερευνούμε στα νέα ελληνικά; Η αναζήτηση στα ηλεκτρονικά λεξικά η Ελληνική γλώσσα έδωσε ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, στο μεσαιωνικό λεξικό Κριαρά εμφανίζεται η λέξη μάσκα, όχι όμως και η λέξη προσωπείο. Μπορεί άραγε να συσχετιστεί η απουσία αυτή με τον περιορισμό των σημασιών της λέξης «δράμα» (=γεγονός, συμβάν) και η αποστασιοποίησή της από το θέατρο;








Ωστόσο, αν διερευνήσει κανείς ποιοι και σε ποιες συνθήκες χρησιμοποιούν προσωπείο, αποκαλύπτεται η πολυσημία του, τα πολλά πρόσωπα του προσωπείου. Και ενώ υποτίθεται ότι όσοι φορούν προσωπείο μεταμφιέζονται, η περιπλάνηση στα πολλά πρόσωπα του προσωπείου ωθεί στη σκέψη ότι το ίδιο το προσωπείο μεταμφιέζεται, προκαλώντας σύγχυση για το τι ακριβώς είναι ένα προσωπείο. Τελικά, μπορεί το προσωπείο να οριστεί, τη στιγμή που οριζόμενο περιορίζεται; Υπάρχουν όρια στο προσωπείο;
---------------------
[1]  Όταν πρόκειται για βιβλία, οι δύο λέξεις (προσωπείο, μάσκα) βρίσκονται σε συνάρτηση με το θέατρο. Στα κείμενα δημοσιογραφικού λόγου, εμφανίζονται περισσότερο με τη σημασία της κοινωνικής υποκρισίας.