ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἄλκηστις (606-674)

ΑΔ. ἀνδρῶν Φεραίων εὐμενὴς παρουσία,
νέκυν μὲν ἤδη πάντ᾽ ἔχοντα πρόσπολοι
φέρουσιν ἄρδην εἰς τάφον τε καὶ πυράν·
ὑμεῖς δὲ τὴν θανοῦσαν, ὡς νομίζεται,
610 προσείπατ᾽ ἐξιοῦσαν ὑστάτην ὁδόν.
ΧΟ. καὶ μὴν ὁρῶ σὸν πατέρα γηραιῷ ποδὶ
στείχοντ᾽, ὀπαδούς τ᾽ ἐν χεροῖν δάμαρτι σῇ
κόσμον φέροντας, νερτέρων ἀγάλματα.
ΦΕΡΗΣ
ἥκω κακοῖσι σοῖσι συγκάμνων, τέκνον·
615 ἐσθλῆς γάρ, οὐδεὶς ἀντερεῖ, καὶ σώφρονος
γυναικὸς ἡμάρτηκας. ἀλλὰ ταῦτα μὲν
φέρειν ἀνάγκη καίπερ ὄντα δύσφορα.
δέχου δὲ κόσμον τόνδε, καὶ κατὰ χθονὸς
ἴτω. τὸ ταύτης σῶμα τιμᾶσθαι χρεών,
620 ἥτις γε τῆς σῆς προύθανε ψυχῆς, τέκνον,
καί μ᾽ οὐκ ἄπαιδ᾽ ἔθηκεν οὐδ᾽ εἴασε σοῦ
στερέντα γήρᾳ πενθίμῳ καταφθίνειν,
πάσαις δ᾽ ἔθηκεν εὐκλεέστερον βίον
γυναιξίν, ἔργον τλᾶσα γενναῖον τόδε.
625 ὦ τόνδε μὲν σώσασ᾽, ἀναστήσασα δὲ
ἡμᾶς πίτνοντας, χαῖρε, κἀν Ἅιδου δόμοις
εὖ σοι γένοιτο. φημὶ τοιούτους γάμους
λύειν βροτοῖσιν, ἢ γαμεῖν οὐκ ἄξιον.
ΑΔ. οὔτ᾽ ἦλθες ἐς τόνδ᾽ ἐξ ἐμοῦ κληθεὶς τάφον,
630 οὔτ᾽ ἐν φίλοισι σὴν παρουσίαν λέγω.
κόσμον δὲ τὸν σὸν οὔποθ᾽ ἥδ᾽ ἐνδύσεται.
οὐ γάρ τι τῶν σῶν ἐνδεὴς ταφήσεται.
τότε ξυναλγεῖν χρῆν σ᾽ ὅτ᾽ ὠλλύμην ἐγώ.
σὺ δ᾽ ἐκποδὼν στὰς καὶ παρεὶς ἄλλῳ θανεῖν
635 νέῳ γέρων ὤν, τόνδ᾽ ἀποιμώξῃ νεκρόν;
οὐκ ἦσθ᾽ ἄρ᾽ ὀρθῶς τοῦδε σώματος πατήρ;
οὐδ᾽ ἡ τεκεῖν φάσκουσα καὶ κεκλημένη
μήτηρ μ᾽ ἔτικτε; δουλίου δ᾽ ἀφ᾽ αἵματος
μαστῷ γυναικὸς σῆς ὑπεβλήθην λάθρᾳ;
640 ἔδειξας εἰς ἔλεγχον ἐξελθὼν ὃς εἶ,
καί μ᾽ οὐ νομίζω παῖδα σὸν πεφυκέναι.
ἦ τἄρα πάντων διαπρέπεις ἀψυχίᾳ,
ὃς τηλικόσδ᾽ ὢν κἀπὶ τέρμ᾽ ἥκων βίου
οὐκ ἠθέλησας οὐδ᾽ ἐτόλμησας θανεῖν
645 τοῦ σοῦ πρὸ παιδός, ἀλλὰ τήνδ᾽ εἰάσατε
γυναῖκ᾽ ὀθνείαν, ἣν ἐγὼ καὶ μητέρα
πατέρα τ᾽ ἂν ἐνδίκως ἂν ἡγοίμην μόνην.
καίτοι καλόν γ᾽ ἂν τόνδ᾽ ἀγῶν᾽ ἠγωνίσω,
τοῦ σοῦ πρὸ παιδὸς κατθανών, βραχὺς δέ σοι
650 πάντως ὁ λοιπὸς ἦν βιώσιμος χρόνος.
[κἀγώ τ᾽ ἂν ἔζων χἥδε τὸν λοιπὸν χρόνον,
κοὐκ ἂν μονωθεὶς ἔστενον κακοῖς ἐμοῖς.]
καὶ μὴν ὅσ᾽ ἄνδρα χρὴ παθεῖν εὐδαίμονα
πέπονθας· ἥβησας μὲν ἐν τυραννίδι,
655 παῖς δ᾽ ἦν ἐγώ σοι τῶνδε διάδοχος δόμων,
ὥστ᾽ οὐκ ἄτεκνος κατθανὼν ἄλλοις δόμον
λείψειν ἔμελλες ὀρφανὸν διαρπάσαι.
οὐ μὴν ἐρεῖς γέ μ᾽ ὡς ἀτιμάζων σὸν
γῆρας θανεῖν προύδωκας, ὅστις αἰδόφρων
660 πρὸς σ᾽ ἦ μάλιστα· κἀντὶ τῶνδέ μοι χάριν
τοιάνδε καὶ σὺ χἡ τεκοῦσ᾽ ἠλλαξάτην.
τοιγὰρ φυτεύων παῖδας οὐκέτ᾽ ἂν φθάνοις,
οἳ γηροβοσκήσουσι καὶ θανόντα σε
περιστελοῦσι καὶ προθήσονται νεκρόν.
665 οὐ γάρ σ᾽ ἔγωγε τῇδ᾽ ἐμῇ θάψω χερί·
τέθνηκα γὰρ δὴ τοὐπὶ σέ· εἰ δ᾽ ἄλλου τυχὼν
σωτῆρος αὐγὰς εἰσορῶ, κείνου λέγω
καὶ παῖδά μ᾽ εἶναι καὶ φίλον γηροτρόφον.
μάτην ἄρ᾽ οἱ γέροντες εὔχονται θανεῖν,
670 γῆρας ψέγοντες καὶ μακρὸν χρόνον βίου·
ἢν δ᾽ ἐγγὺς ἔλθῃ θάνατος, οὐδεὶς βούλεται
θνῄσκειν, τὸ γῆρας δ᾽ οὐκέτ᾽ ἔστ᾽ αὐτοῖς βαρύ.
ΧΟ. παύσασθ᾽, ἅλις γὰρ ἡ παροῦσα συμφορά,
ὦ παῖ, πατρὸς δὲ μὴ παροξύνῃς φρένας.

***
Αρχίζει η εκφορά της νεκρής· βγαίνουν από το παλάτι, ο Άδμητος, υπηρέτες με το νεκροκρέβατο και άλλοι με πρόσφορα.

ΑΔΜ. Φεραίοι, εσείς που βρίσκεστε κοντά μου
με αγάπη, τη νεκρή, με όλα όσα πρέπει,
σηκώνουν οι υπηρέτες, να την πάνε
για ταφή και πυρά· και ως είναι η τάξη,
εσείς την πεθαμένη χαιρετίστε,
610 που παίρνει τώρα το στερνό της δρόμο.
ΚΟΡ. Μα με το γέρικό του βήμα, βλέπω,
έρχεται δω ο πατέρας σου· στολίδια
στα χέρια τους κρατούν οι ακόλουθοί του,
προσφορές νεκρικές για την κυρά μας.
Έρχεται ο Φέρης με ακολουθία δούλων.
ΦΕΡΗΣ
Ο πόνος σου είναι, γιε μου, και δικός μου·
και φρόνιμη και ενάρετη γυναίκα
χάνεις· αυτό κανένας δεν τ᾽ αρνιέται.
Μα όσο βαρύ και να ᾽ναι, υπομονή.
Πάρ᾽ τα στολίδια τούτα κι ας θαφτούνε
μαζί μ᾽ αυτήν· κάθε τιμή τής πρέπει,
που τη ζωή της πρόσφερε για σένα,
620 κι έτσι άκληρος δεν έμεινα, παιδί μου,
δε μ᾽ άφησε χωρίς εσέ να λιώνω
σε μαύρα γερατειά· η γενναία της πράξη
δόξα μεγάλη για όλες τις γυναίκες.
Πλησιάζει στο φέρετρο.
Ω που έσωσες το γιο μου, που κι εμένα
μ᾽ αναστύλωσες μες στο πέσιμό μου,
στο καλό· κι ευτυχία να βρεις στον Άδη.
Ναι, στους θνητούς, αλήθεια, τέτοιος γάμος
κάνει πολύ καλό· ειδεμή να λείπει.
ΑΔΜ. Στην κηδεία δε σε κάλεσα, κι ούτε είναι
630 συμπαράσταση φίλου ο ερχομός σου·
κι απάνω της, ποτέ δικό σου δώρο·
έχει αρκετά για να θαφτούν μαζί της.
Σαν πέθαινα χρειαζόμουν τη συμπόνια σου.
Κι αφού τότε τραβήχτηκες, και γέρος,
άφησες να χαθεί ένας νέος, μας πιάνεις
τους θρήνους; Μη δεν είσαι εσύ ο γονιός μου,
ο γνήσιος; Δε με γέννησε η γυναίκα
που με γέννησε λέει και που μητέρα
την κράζω; Μήπως μ᾽ έκαμε μια δούλη
και στης γριάς σου κλεφτά τον κόρφο μπήκα;
640 Στην κρίσιμη ώρα το ᾽δειξες ποιός είσαι·
δεν το πιστεύω πια πως είμαι γιος σου.
Ή τόσο είσαι δειλός, που, ενώ έχεις φτάσει
στα χρόνια που είσαι, στης ζωής το τέρμα,
τη θέληση δεν είχες και το θάρρος
για το παιδί σου να πεθάνεις, κι έτσι
πέθανε κείνη που αίμα μου δεν είναι·
αυτή, και μόνο αυτή είναι τώρα δίκιο
να λογαριάζω μάνα και πατέρα.
Κι όμως θα ᾽ταν ωραίος για σένα αγώνας
στο γιο σου να προσφέρεις τη ζωή σου,
650 αφού πια λίγο σου ᾽μενε να ζήσεις.
[Θα ζούσα εγώ, μαζί κι αυτή, κι έτσι έρμος
δε θα ᾽κλαια τώρα εγώ τη συμφορά μου].
Όσα μπορεί ένας άνθρωπος να ελπίσει
τα ᾽χεις χαρεί· της νιότης σου τα χρόνια
τα πέρασες στο θρόνο· διάδοχο είχες,
για να κληρονομήσει αυτό το σπίτι,
εμένα· δε θα μέναν τ᾽ αγαθά σου,
μετά το θάνατό σου, λεία των ξένων.
Κι ούτε θα πεις πως μ᾽ άφησες να σβήσω
γιατί τα γερατειά σου εγώ αψηφούσα·
όσο κανένας άλλος τα σεβόμουν·
660 και νά η ευγνωμοσύνη για όλα τούτα,
κι εκείνης που μ᾽ εγέννα και η δική σου.
Εμπρός λοιπόν, κάμε παιδιά, κι αμέσως,
να σε γεροκομήσουν, να φροντίσουν
για σάβανα και τάφο σαν πεθάνεις·
αυτά από μένα πια να μην τα ελπίζεις·
για σένα είμαι νεκρός· κι αν μ᾽ έσωσε άλλος
και βλέπω αυτό το φως, εκείνου λέω
πως είμαι γιος, για κείνον η έγνοια μου όλη.
Ψέματα λένε οι γέροι, σα γρινιάζουν
για της ζωής το μάκρος και ποθούνε
670 τάχατες να τελειώσουν· σα σιμώσει
ο θάνατος, δε θέλουν να πεθάνουν,
τα γερατειά πια δεν τους είναι βάρος.
ΚΟΡ. Άδμητε, αρκεί τ᾽ άλλο κακό· μη θέλεις
το θυμό να ξανάβεις του γονιού σου.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΟΙΝΟΗ

ΟΙΝΟΗ

(πουλί, γερανός)

 

Τον μύθο της Οινόης, όπως τον εξιστόρησε ο Βοίος στην Ορνιθογονία του, μεταφέρει ο Αντωνίνος Λιβεράλις.

 

Η Οινόη ανήκε στο γένος των Πυγμαίων ανθρώπων. Ήταν πολύ όμορφη, όμως με κακό χαρακτήρα, περιφρονούσε μάλιστα την Άρτεμη και την Ήρα. Αυτή η τελευταία, η θεά της οικογένειας, τιμώρησε την Οινόη για τη δυστροπία και την αλαζονεία της, στερώντας της τη δυνατότητα να είναι με το παιδί της. Πιο συγκεκριμένα:

 

Όταν γεννήθηκε ο Μόψος, καρπός του γάμου της Οινόης με τον μετρημένο και λογικό Νικοδάμαντα, οι Πυγμαίοι προσέφεραν πολλά δώρα για το νεογέννητο. Η Ήρα, τότε, μεταμόρφωσε τη μάνα σε γερανό, πουλί που πετά ψηλά και έχει μακρύ αυχένα, και ενέσπειρε διαμάχη ανάμεσα σε αυτήν και τους Πυγμαίους. Ο πόλεμος αυτός δεν σταμάτησε ποτέ, γιατί η Οινόη, μη θέλοντας να αφήσει το παιδί της, πετούσε συνέχεια γύρω από το παλιό σπίτι της. Οπλισμένοι οι Πυγμαίοι την κυνηγούσαν

Σαφώς και να έχεις γνώμη, το θέμα είναι πώς θα την εκφέρεις

Η δημόσια εκφορά λόγου αποτελεί ένα θέμα-φωτιά, το οποίο απασχολεί τα τελευταία χρόνια τώρα αρκετά την κοινή γνώμη. Γύρω μας παρατηρείται διαρκώς η πάλη κάποιων ανθρώπων, οι οποίοι προσπαθούν λυσσαλέα να αποκτήσουν ένα βήμα προκειμένου να εκφραστούν με τον οποιονδήποτε τρόπο. Καλλιτέχνες, πολιτικοί, δημοσιογράφοι και πολλοί άλλοι λαμβάνουν καθημερινά μέσω της πένας ή των λεγομένων τους θέση απέναντι σε γεγονότα της επικαιρότητας, αλλά και θέματα γενικότερου κοινωνικού προβληματισμού. Ενώ, όμως, παλαιότερα το προνόμιο αυτό κατείχε μόνο μια αρκετά πιο περιορισμένη μερίδα ανθρώπων, η χρήση των social media έχει δώσει πλέον (σε όποιον χειρίζεται τη νέα τεχνολογία σε ένα βασικό επίπεδο, τουλάχιστον) την ικανότητα να διατυπώνει την άποψή του άμεσα, ελεύθερα και μετά παρρησίας, απευθυνόμενος σε ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο ακροατήριο.    

Ως εδώ, όλα καλά. Βλέπουμε πως ο λόγος μας επί παντώς του επιστητού βρίσκει χώρο για να ακουστεί και να καταστεί προσβάσιμος από ένα κοινό και -ίσως- να βρει κάποιους ανθρώπους σύμφωνους. Ο λόγος (γραπτός ή προφορικός) έχει το χάρισμα να επικοινωνεί συναισθήματα και απόψεις, να διαμορφώνει γνώμες και να εγείρει αντιδράσεις απέναντι στα κακώς κείμενα και γενόμενα καθεστώτων, προσωπικοτήτων και εποχών.

Μέχρι εδώ και πάλι όλα καλά. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως ο λόγος μας (ειδικά όταν εκφράζεται από ένα δημόσιο βήμα) έχει βαρύτητα. Δεν έχει σημασία αν αποδέκτης μας είναι ένα μικρό ή μεγάλο κοινό. Δεν έχει σημασία, επίσης, ποιο μέσο διαλέγουμε για να εκφραστούμε -the pen is mightier than the sword- και φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη γλώσσα, που κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει, όπως λέει και ο θυμόσοφος λαός. Τα προβλήματα αρχίζουν όταν η πένα και η γλώσσα γίνονται λοστοί και διαλέγουν να τσακίσουν κόκαλα με χτυπήματα κάτω από τη μέση. Με άλλα λόγια, το δράμα ξεκινά όταν η δημόσια εκφορά λόγου γίνεται χωρίς σεβασμό απέναντι στο αντικείμενο σχολιασμού, με σκοπό να προσβάλει πρόσωπα, καταστάσεις και ιδανικά.

Τα βλέπουμε γύρω μας. Ζουν και αναπνέουν ανάμεσά μας πάμπολλα παραδείγματα δημοσίων ομιλητών που, κατά τη δημόσια έκφραση της άποψής τους, προτίμησαν την «πιπεράτη σάλτσα» έναντι της αλήθειας, το στεγνό και κυνικό χλευασμό έναντι των διατυπωμένων με σεβασμό επιχειρημάτων και τον εξευτελισμό και την κατινιά έναντι της αξιοπρέπειας.

Συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε τη βαρύτητα όσων λέμε. Δεν μπορούμε να συλλάβουμε τι μεγάλο αντίκτυπο μπορούν να έχουν τα λόγια μας στους άλλους και πως μπορούν να λειτουργήσουν και να σκάσουν είτε στις πλάτες τρίτων είτε στα μούτρα μας. Δυστυχώς, το κράξιμο και ο σεβασμός πουλάει, εισπράττοντας συχνά πανηγυρισμούς γηπεδικού τύπου από την κοινή γνώμη. Και μετά σιωπή. Γιατί κανέναν δεν ενδιαφέρει το μισοσπαραγμένο κουφάρι στην αρένα της κοινής γνώμης. Γιατί «δεν είναι δικό μας πρόβλημα». Γιατί «το ‘θελε το κράξιμό του, γυρεύοντας πήγαινε».

Σας θυμίζουν κάτι αυτές οι ατάκες; Βγαίνεις στο βήμα σου και μιλάς. Και είναι τα λόγια σου παχιά, βρώμικα, γεμάτα κακεντρέχεια και διάθεση εξευτελισμού προς τον κακώς εννοούμενο «αδύναμο», αφού μόνο εκεί σε παίρνει. Μετά καταλαβαίνεις (the hard way, συνήθως) τι έκανες και αρχίζεις τις συγγνώμες. Το θύμα του θύματος των λόγων σου, όμως, βρίσκεται εκεί, μπροστά σου, ξεσκισμένο από τα λιοντάρια. Αν η συνείδησή σου λειτουργούσε, θα ζούσες με τις τύψεις ότι έκανες σε κάποιον περισσότερο κακό απ’ όσο μπορούσες να φανταστείς. Τώρα σε νοιάζει απλά να περισώσεις τη δική σου εικόνα στα μάτια της κοινής γνώμης.

Όχι, φίλε μου. Η από σεβασμό διακατεχόμενη δημόσια έκφραση της γνώμης σου δεν είναι κάτι που υπόκειται στη διακριτική σου ευχέρεια. Είναι αυτονόητη ευθύνη, που έρχεται μαζί με το δικαίωμά σου για ελευθερία και παρρησία. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα ετοιμαστείς να μιλήσεις δημόσια για κάποιο (ευαίσθητο ή μη) θέμα, επεξεργάσου τα λόγια σου δυο και τρεις φορές, μέχρι να σιγουρευτείς πως δεν προσβάλεις και δεν εκθέτεις κανέναν. Ας μείνουν πεινασμένα μια φορά τα λιοντάρια της αρένας που ακούει στο όνομα «κοινή γνώμη». Μη δίνεις άλλο για βορά τους τον «αδύναμο».

Ηλιθιότητα και Εξουσία

Όπως όλα τα ανθρώπινα όντα, έτσι και οι ηλίθιοι άνθρωποι παρουσιάζουν τεράστιες διακυμάνσεις αναφορικά με τη δυνατότητά τους να επηρεάζουν τους συνανθρώπους τους.

Ορισμένοι ηλίθιοι άνθρωποι υπό φυσιολογικές συνθήκες προκαλούν μόνο περιορισμένες ζημίες, ενώ άλλοι καταφανώς επιτυγχάνουν να προκαλούν ανείπωτες και εκτεταμένες καταστροφές όχι απλά σε ένα ή δύο άτομα αλλά σε ολόκληρες κοινότητες ή κοινωνίες.

Το καταστρεπτικό δυναμικό του ηλίθιου ατόμου συναρτάται από δύο κύριους παράγοντες.

Πρώτα από όλα, εξαρτάται από το γενετικό παράγοντα. Μερικά άτομα κληρονομούν εξαιρετικές δόσεις του γονιδίου της ηλιθιότητας και ελέω κληρονομικότητας ανήκουν εκ γενετής στην αριστοκρατία της ομάδας τους.

Ο δεύτερος παράγοντας που καθορίζει το δυναμικό ενός ηλίθιου ατόμου σχετίζεται με την ισχύ και τις ευθύνες της θέσης που καταλαμβάνει στην κοινωνία. Μεταξύ των γραφειοκρατών, των στρατηγών, των πολιτικών και των αρχηγών κρατών είναι αρκετά εύκολο να εντοπιστούν εξαιρετικά παραδείγματα, ουσιαστικά, ηλίθιων ανθρώπων, των οποίων η καταστροφική δυνατότητα είχε (ή έχει) αυξηθεί τρομακτικά λόγω της θέσης εξουσίας που κατείχαν (ή κατέχουν).

Δε θα πρέπει εδώ να παραβλέψουμε και τους θρησκευτικούς αξιωματούχους.

Το ερώτημα, που συχνά εγείρουν οι λογικοί άνθρωποι, είναι πώς και γιατί τα ηλίθια άτομα καταφέρνουν να καταλάβουν υπεύθυνες θέσεις εξουσίας.

Η τάξη και οι κάστες ήταν οι κοινωνικές ρυθμίσεις που σταθερά ευνοούσαν την προώθηση ηλίθιων ατόμων σε θέσεις εξουσίας, στις περισσότερες κοινωνίες πριν από τη βιομηχανική επανάσταση.

Η θρησκεία ήταν ένας ακόμη παράγοντας που συνέτεινε στην επιδείνωση του φαινομένου.

Στο σύγχρονο εκβιομηχανισμένο κόσμο, οι τάξεις και οι κάστες έχουν ξορκιστεί τόσο ως λέξεις αλλά και ως έννοιες, και η θρησκεία φθίνει.

Αλλά αντί για τάξεις και κάστες έχουμε πολιτικά κόμματα και γραφειοκρατία, και αντί για θρησκεία έχουμε τη δημοκρατία.

Σε ένα δημοκρατικό σύστημα, οι βουλευτικές εκλογές είναι ένα αποτελεσματικότατο εργαλείο για να διασφαλιστεί σταθερό το ποσοστό η μεταξύ των ισχυρών.

Πρέπει να μην ξεχνάμε πως, σύμφωνα με το Δεύτερο Βασικό Νόμο, ένα ποσοστό η του εκλογικού σώματος είναι ηλίθιοι άνθρωποι και οι εκλογές παρέχουν σε όλους τους μία θαυμάσια ευκαιρία για να βλάψουν όλους τους υπόλοιπους χωρίς να κερδίσουν το παραμικρό από τις ενέργειές τους.

Το επιτυγχάνουν συμβάλλοντας στη συντήρηση του ποσοστού η μεταξύ αυτών που κατέχουν την εξουσία.

Ευγένιος Ιονέσκο: Το χρήσιμο μπορεί να είναι ένα άχρηστο, καταπιεστικό βάρος

Αντίθετα, σε μια χαμένη ανθρωπότητα που έχει χάσει την ουσία της ζωής, ο Ευγένιος Ιονέσκο απευ­θύνει κάποιες εξαιρετικές σκέψεις, σήμερα πιο επίκαιρες από ποτέ.

Σε μια διάλεξη που έδωσε τον Φε­βρουάριο του 1961 παρουσία άλλων συγγραφέων, ο μεγάλος δραματουργός επαναβεβαιώνει πόσο πολύ έχουμε ανάγκη από την αναντικατάστατη αχρηστία.

«Παρατηρήστε τον κόσμο να τρέχει πολυάσχολος στους δρόμους.

Δεν κοιτάζουν ούτε δεξιά ούτε αρι­στερά, ανήσυχοι, με τα μάτια καρφωμένα στο έδα­φος, σαν σκυλιά.

Προχωράνε ευθεία, αλλά πάντα χωρίς να κοιτάζουν μπροστά τους, διότι καλύπτουν μια διαδρομή ήδη γνωστή τους, μηχανικά.

Σε όλες τις μεγάλες πόλεις τού κόσμου αυτό συμβαίνει.

Ο σύγχρονος άνθρωπος, ο οικουμενικός, είναι ο πολυά­σχολος άνθρωπος που δεν έχει χρόνο, που είναι φυλακισμένος από την ανάγκη, που δεν κατανοεί πως ένα πράγμα μπορεί να μην είναι χρήσιμο, που δεν κατανοεί ούτε πως, στην πραγματικότητα, το χρήσιμο μπορεί να είναι ένα άχρηστο, καταπιεστικό βάρος.

Αν δεν καταλάβουμε τη χρησιμότητα του άχρηστου, δεν θα καταλάβουμε την τέχνη- και μια χώρα που δεν καταλαβαίνει την τέχνη είναι μια χώρα σκλάβων ή ρομπότ, μια χώρα δυστυχισμένων ανθρώπων, ανθρώπων που δεν γελάνε και δεν χαμογελάνε, μια χώρα χωρίς πνεύμα όπου δεν υπάρχει χιούμορ . όπου δεν υπάρχει γέλιο, υπάρχει οργή και μίσος».

Ο σύγχρονος άνθρωπος, που δεν έχει πλέον χρόνο να σταθεί στα μη χρήσιμα πράγματα, είναι καταδικασμένος να μετατραπεί σε άψυχη μηχανή. Αιχμάλωτος της ανάγκης, δεν είναι πλέον σε θέση να καταλάβει ότι το χρήσιμο μπορεί να μεταμορφωθεί σε «ένα άχρηστο, καταπιεστικό βάρος», και ότι αν «δεν καταλαβαίνουμε τη χρησιμότητα τού άχρηστου, δεν καταλαβαίνουμε την τέχνη».

Έτσι ο άνθρωπος που δεν καταλαβαίνει την τέχνη γίνεται σκλάβος ή ρομπότ, μεταμορφώνεται σε ένα ον που υποφέρει, ανίκανο να γελάσει ή να χαρεί. Και, ταυτόχρονα, μπορεί να γίνει εύκολο θήραμα ενός «παραληματικού φανατισμού» (αρκεί να αναλογιστούμε, τις τελευταίες δεκαετίες, τους θρησκευτικούς φανατισμούς) ή ενός «οποιουδήποτε βίαιου ομαδικού πάθους»:

«Διότι αυτά τα αγχωμένα, πολυάσχολα άτομα, που τείνουν σε έναν σκοπό που δεν είναι ανθρώπινος σκοπός ή που είναι μόνο μια αυταπάτη, ξαφνικά μπορούν, στον ήχο ποιος ξέρει ποιας σάλπιγγας, στο κάλεσμα οποιουδήποτε τρελού ή δαίμονα, να αφεθούν να παρασυρθούν από έναν παραληρηματικό φανατισμό, από ένα οποιοδήποτε βίαιο ομαδικό πάθος, από μια λαϊκή νεύρωση.

Οι πιο διαφορετικοί ρινοκερισμοί, της δεξιάς και της αριστεράς, οι πιο διαφορετικοί μεταξύ τους, αποτελούν απειλές που βαραίνουν σε μια ανθρωπότητα που δεν έχει χρόνο να σκεφτεί, να έρθει στα συγκαλά της».

Η Αλχημεία της εκδίκησης

«Προτού ξεκινήσεις ένα ταξίδι εκδίκησης, σκάψε δυο τάφους» –Κομφούκιος

Έγινε ό,τι έγινε, είτε με ανθρώπους είτε με καταστάσεις, κι έμεινες κυριολεκτικά στα κρύα του λουτρού ψυχή τε και σώματι, κάπου ανάμεσα στον άσσο και στο υπό το μηδέν. Ανεκπλήρωτα συναισθήματα, ανεκπλήρωτα όνειρα, ανεκπλήρωτα θέλω κι ανάγκες, σφιγμένα χείλη, συνοφρυωμένο μέτωπο, και δυο υγρά ποτάμια από τα μάγουλα ως το χαλί ή το πάτωμα, ανάλογα την εποχή.

Και το μόνο που σου μένει, αν καταφέρει και υπερισχύσει ο θυμός από την θλίψη, είναι οι ανείπωτες λέξεις και σκέψεις στο φάσμα ενός “για να σ’ εκδικηθώ”, του “θα πάρω το αίμα μου πίσω, θα σου δείξω εγώ, όταν καταλάβεις θα είναι αργά, θα γυρίσει ο τροχός και τότε θα δεις”, και η ύπαρξή σου θα κατακλυστεί από αυτή τη μαύρη και τοξική ενέργεια, που κρύβει όμως πολύ δύναμη.

Κι αυτό είναι το πρώτο στάδιο

Η εκδίκηση που κάνει τον περισσότερο θόρυβο είναι η σιωπηλή, κι είναι ένα πιάτο που τρώγεται πάντα κρύο σε δεύτερο χρόνο μετά την όποια “μεταμόρφωση”. Μπαίνεις στο τριπάκι να αφαιρείς την εστίαση από τον άλλον ή την κατάσταση που σε τσάκισε, και την φέρνεις όλη πάνω σου, με ένα μόνο κίνητρο: Να γίνεις καλύτερος, πιο δυνατός, πιο καλός σε ό,τι έκανες, να ανανεωθείς, να λάμψεις.

Τόσο πολύ, που όταν ολοκληρωθεί η μετάλλαξη και εμφανιστείς ξανά, οργανώνοντας κι ανανεώνοντας τα κομμάτια σου διαφορετικά, θα σε δουν και θα καταλάβουν την λάθος επιλογή ή μη επιλογή τους. Ο φθόνος, η ζήλια και η προσοχή μαζί με την πιθανή μεταμέλειά “τους” σε τροφοδοτούν συνεχώς, καθώς φροντίζεις να λάμψεις όσο πιο δυνατά μπορείς και να γίνεις η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου. Τυφλωμένος από αυτό τον σκοπό, όχι για σένα, αλλά για τους άλλους.

Κι αυτό είναι το δεύτερο στάδιο

Αυτό το στάδιο πυροδοτείται από το “θα σου δείξω εγώ”, κι αυτό γίνεται το καύσιμό σου για να πας ακόμα παραπέρα. Κι είναι ένα πολύ ισχυρό καύσιμο, ίσως όχι τόσο καθαρό σε ποιότητα αλλά πολύ δυνατό και χρήσιμο. Μα αν μείνεις σε αυτό, τα οφέλη θα σβήσουν γρήγορα, είναι μόνο ένα πυροτέχνημα, το οποίο αργά ή γρήγορα θα καλέσει και σε εσένα τις Ερινύες – Ευμενίδες.

Οι περισσότεροι άνθρωποι μένουν εδώ. Εσύ όμως, πρέπει να μπορέσεις να περάσεις στο τελευταίο στάδιο, το τρίτο. Μόνο έτσι θα τις εξευμενίσεις και θα λάβεις το Φως της εμπειρίας, δηλαδή το εσώτερο Πυρ που κρύβεται μέσα της. Την Φωτιά δηλαδή που θα σε ανεβάσει επίπεδο. Κι αυτό είναι που πρέπει να καταλάβεις: πως αυτός ο άνθρωπος ή η κατάσταση, σε βοήθησε να πυρ-οδοτηθείς και να γίνεις καλύτερη και καλύτερος, πιο λαμπερή και πιο λαμπερός, από μέσα προς τα έξω.

Αυτό, είναι το τρίτο στάδιο

Το τρίτο στάδιο λοιπόν, δεν είναι καν η συγχώρεση, αυτό το προσπερνάς νοητικά αυτομάτως, διότι δεν υπάρχει τίποτα να συγχωρέσεις, παρά μόνον να ευχαριστήσεις βαθιά για αυτό το δώρο. Το απαρχαιωμένο “Οφθαλμός αντί οφθαλμού” της Παλαιά Διαθήκης δεν θα σε ωφελήσει εδώ.

Μια τούρκικη παροιμία όμως που λέει “Το αίμα όχι με αίμα, αλλά με νερό το ξεπλένουν”, καθώς και το “Προτού ξεκινήσεις ένα ταξίδι εκδίκησης, σκάψε δυο τάφους” του Κομφούκιου, εμπεριέχουν μέρη της σοφίας για την οποία συζητάμε. Και κάπου εδώ γίνεσαι κι εσύ ένας μικρός αλχημιστής ή μια μικρή αλχημίστρια, νοερά λέγοντας κι απλά: “Σ’ ευχαριστώ που απ’ όσα μου προκάλεσες, απ’ όποιο μέρος μέσα κι έξω μου σακάτεψες και έσπασες σε κομμάτια χίλια, επέτρεψες να μπει τόσο άπλετο φως, ώστε να μπω σε μια διαδικασία να αναγνωρίσω την αληθινή μου αξία και να γίνω καλύτερος και καλύτερη”.

“Αλ” είναι το Φως όπως ίσως θα έχεις ακούσει από την ενδεχομένως κρυμμένη προσευχή του ελληνικού αλφαβήτου. “Χύμα” κατά μία μετάφραση παράγεται από το ρήμα “χέω” δηλαδή χύνω κάτι μέσα σε κάτι. “Αλχημεία” λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι είναι η διαδικασία που ρίχνεις Φως μέσα σε μία Εμπειρία, και έτσι αξιοποιώντας και καίγοντας με Πυρ τα εγωικά στοιχεία σαν καύσιμο, λαμβάνεις φως και νέα ώθηση για Ανώτερη Συνείδηση που ξεπερνάει το κάθε κατώτερο συναίσθημα ή σκέψη.

Εδώ πλέον, ό,τι κάνεις το κάνεις για εσένα και μόνο. Το έξω από εσένα παύει να υπάρχει. Παύει να ασκεί δύναμη και επιρροή πάνω σου. Και η εκδίκηση, ξεκινάει να μετατρέπεται αλχημικά σε ευγνωμοσύνη. Το καύσιμο πλέον, γίνεται πεντακάθαρο και άπειρες φορές ισχυρότερο.

Όπως καταλαβαίνεις, πηγαίνοντας σε μία τέτοια κατάσταση, φεύγεις σε μία τελείως διαφορετική δόνηση και επίπεδα, που πλέον εκεί συναναστρέφεσαι με άλλους ανθρώπους και καταστάσεις. Ανθρώπους και καταστάσεις που φαντάζουν από ένα μακρινό μέλλον ή μια φανταστική ιστορία σε κάποιο παράλληλο σύμπαν, που πίστεψέ με όμως είναι ίσως πολύ πιο κοντά σου από όσο φαντάζεσαι.

Κάν’ το για σένα, και για τους προγόνους σου που έπρεπε να περάσουν από όλα αυτά τα κατώτερα στάδια για να σου προσφέρουν γονιδιακά και ψυχικά σκαλοπάτια αντίληψης. Σκαλοπάτια αντίληψης που καθώς τα διάβηκες ένα προς ένα, άλλες φορές περπατώντας, άλλες τρέχοντας, κι άλλες σερνόμενος μέσα από τις εμπειρίες, έφτασες εδώ σε αυτό το κείμενο. Κάν’ το για αυτούς που σε περιμένουν να τους συναντήσεις σε άλλα φάσματα και επίπεδα ύπαρξης. Κάν’ το για όλους μας.

Αν το νιώθεις, και έλαβες Φως σε κάποια σκοτεινή γωνιά μέσα σου που ως τώρα ταλαιπωριόταν, μοιράσου κι αυτό το ταξίδι σκέψης με όσους περισσότερους μπορείς, ώστε να επιταχύνουμε την μονόδρομη μετάβαση σε ένα καλύτερο και πιο συλλογικό αύριο αγάπης, ειρήνης και εξέλιξης. Κι αυτή θα είναι η “εκδίκησή” σου σε όλα τα αρνητικά που βίωσες ως σήμερα, με ευγνωμοσύνη και κατανόηση πως όλα και όλοι τους ήταν απλά, εμπειρίες που εσώκλειαν ψυχικά εξελικτικά σκαλοπάτια. Σκαλοπάτια που οδηγούν σε ένα διαφορετικό κόσμο. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Καλώς ήρθες.

Κάρλος Καστανέντα: Για να γίνεις Άνθρωπος του Φωτός, πρέπει να είσαι ελαφρύς και ρευστός

“Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσω.” είπε ο Κάρλος Καστανέντα. Πολύ σωστή σκέψη… Πόσο δυνατό μυαλό, όμως, χρειάζεται να έχει κάποιος,  ώστε να μπορεί να το εφαρμόσει;

Ο σπουδαίος Αμερικανός ανθρωπολόγος και συγγραφέας, όλα δείχνουν πως είχε ισχυρή θέληση και σκέψη.  Γεννήθηκε στο Περού. ξεκίνησε  το 1968 μετά τη δημοσίευση του “Οι Διδασκαλίες του Δον Χουάν”, να γράφει  μια σειρά βιβλίων που περιγράφει τη μαθητεία του στον παραδοσιακό Μεσο-αμερικανικό σαμανισμό. Είναι εντυπωσιακό ότι τα 12 βιβλία του έχουν πουλήσει περισσότερα από 8 εκατομμύρια αντίτυπα σε 17 χώρες. Τόσο τα βιβλία όσο και ο ίδιος ο Καστανιέντα- ο οποίος απέφευγε να μιλά σε κοινό για τη δουλειά του- υπήρξαν για πολλά χρόνια αμφιλεγόμενοι. Εκείνοι που τον υποστηρίζουν πιστεύουν ότι τα βιβλία του είναι είτε αληθή, είτε πολύτιμες εργασίες στη φιλοσοφία και περιγραφές πρακτικών που επιτρέπουν μια αυξημένη επίγνωση. Οι ανθρωπολόγοι δε, θεωρούσαν τη δουλειά του κορυφαία και αυθεντική. Τα επόμενα χρόνια όμως, μια σειρά αποκαλύψεων έθεσαν υπό αμφισβήτηση την ειλικρίνεια του συγγραφέα. Σήμερα, οι ακαδημαϊκοί κριτικοί υποστηρίζουν ότι τα βιβλία του είναι έργα μυθιστορηματικά.

Στα βιβλία του, διηγείται σε πρώτο πρόσωπο αυτά που υποστηρίζει ότι αποτελούν τη μαθητεία του σε έναν Γιάκι Σαμάνο που ονομάζεται Δον Χουάν Μάτους με τον οποίο συναντήθηκε το 1960. Έγραψε ότι αναγνωρίστηκε από τον Δον Χουάν Μάτους να έχει τον ενεργειακό σχηματισμό του “ναγουάλ“, τον οποίο αφού τον επέλεγε  το πνεύμα θα μπορούσε να γίνει ο ηγέτης μιας ομάδας πολεμιστών. Ο όρος “ναγουάλ” χρησιμοποιούταν για να σηματοδοτήσει το μέρος της αντίληψης το οποίο βρίσκεται στην περιοχή του αγνώστου,  που ο άνθρωπος είναι δυνατόν να το φτάσει.

Κάποια από τα έργα του είναι :«Η διδασκαλία του Δον Χουάν», «Μια ξεχωριστή πραγματικότητα», «Ταξίδι στο Ιξτλάν», στους οποίους αναλύει το σύστημα γνώσης των ιθαγενών, που προϋποθέτει ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Άλλα έργα του είναι: «Ιστορίες δύναμης», «Ο δεύτερος κύκλος της δύναμης», «Το δώρο του αετού», «Εσωτερική φλόγα», «Η δύναμη της σιωπής», «Η τέχνη του ονείρου».

Επέλεξα κάποιες από τις σπουδαίες ρήσεις του και σας τις παραθέτω:

1. Η σιωπηλή γνώση στο πολεμιστή είναι θέμα βίωσης και όχι λογικής.
2. Σκοπός είναι η διεισδυτική μέθοδος που μας αναγκάζει να αντιλαμβανόμαστε. Δεν συνειδητοποιούμε επειδή αντιλαμβανόμαστε, αλλά μάλλον μπορούμε να αντιληφθούμε σαν αποτέλεσμα πίεσης και επέμβασης του σκοπού.
3. Το αίσθημα που ξέρουν όλοι ως έμπνευση είναι η ενεργοποίηση του δεσμού μας με το Σκοπό.
4. Σύμφωνα με τη σύνδεσή του με το Σκοπό, ένας πολεμιστής περνά τέσσερα στάδια : 1) Όταν είναι ένας σκουριασμένος αναξιόπιστος κρίκος με το Σκοπό. 2) Όταν έχει καταφέρει να τον καθαρίσει. 3) Όταν μαθαίνει να τον χειρίζεται. 4) Όταν μαθαίνει να δέχεται τις επιταγές του αφηρημένου.
5. Ένας πολεμιστής βρίσκεται σε συνεχή επιφυλακή ενάντια στη σκληρότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
6. Πόλεμος για ένα πολεμιστή είναι μια ολική πάλη ενάντια στην ατομικότητα που έχει στερήσει τον άνθρωπο από τη δύναμή του.
7. Το χιούμορ είναι ο μοναδικός τρόπος για να αντισταθμιστεί η ακαταμάχητη τάση της ανθρώπινης συνείδησης, που κατατάσσει και δημιουργεί άβολες κατηγορίες.
8. Προσοχή είναι η τιθάσευση και η αύξηση της συνείδησης, μέσω της διαδικασίας της Ζωής.
9. Μαντική είναι να εξοικονομείς ενέργεια. `Ένας πολεμιστής πρέπει να μάθει ότι η κρυμμένη δύναμη βρίσκεται μέσα του.
10. Ο εγωισμός είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα του πολεμιστή, γιατί καταναλώνει πολύ ενέργεια.
11. Μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στη ζωή του πολεμιστή, είναι ο φόβος γιατί τον σπρώχνει στη μάθηση.
12. Οι άψογοι πολεμιστές μπορούν να δουν τρομαχτικούς κόσμους κι όμως την άλλη στιγμή λένε ένα αστείο γελώντας με τους φίλους τους, ή με ξένους.
13. Οι πολεμιστές προετοιμάζονται για να συνειδητοποιούν. Η πλήρης συνείδησή τους έρχεται μόνο όταν δεν έχει μείνει πια εγωισμός, μέσα τους. Μόνο όταν δεν είναι πια τίποτα, γίνονται τα πάντα.
14. Ο εγωισμός είναι η κινητήρια δύναμη για κάθε κρίση μελαγχολίας. Οι πολεμιστές δικαιούνται να έχουν έντονες στιγμές μελαγχολίας, αλλά η μελαγχολία υπάρχει μόνο και μόνο για να γελούν.
15. Η κατεύθυνση του μονοπατιού του πολεμιστή είναι προς την εκθρόνιση της σημασίας του «εγώ».
16. Το να είσαι άψογος είναι μόνο την καλύτερη χρήση της ενεργειακής σου στάθμης. Απαιτεί λιτότητα, περίσκεψη, απλότητα, αθωότητα και πάνω από όλα έλλειψη αυταρέσκειας.
17. Όταν νιώθει κάποιος σημαντικός γίνεται βαρύς, αδέξιος, ματαιόδοξος. Για να γίνει όμως Άνθρωπος της Γνώσης πρέπει να είναι ελαφρύς και ρευστός.
18. Ένας πολεμιστής δε πρέπει να αντικρίζει τον κόσμο με την αίσθηση ότι καθετί είναι βαρύ γι’ αυτόν.
19. Ένας κανόνας για το πολεμιστή είναι να παίρνει τις αποφάσεις του, τόσο προσεχτικά που τίποτα από ό,τι θα μπορούσε να συμβεί σαν αποτέλεσμά της να μην μπορεί να τον ξαφνιάσει και πολύ περισσότερο να εξαντλήσει τη δύναμή του.
20. Η ελευθερία του πολεμιστή είναι ή να ενεργεί άψογα, ή να ενεργεί σα μπούφος. Δεν έχει άλλη επιλογή.
21. Η ραχοκοκαλιά του πολεμιστή είναι η ταπεινότητα και η αποτελεσματικότητα.
22. Οι πολεμιστές υπάρχουν για να εκπαιδεύουν τους εαυτούς τους. Να είναι αντικειμενικοί παρατηρητές ώστε να αντιλαμβάνονται τα μυστήρια του εαυτού τους και να απολαμβάνουν την ικανοποίηση της ανακάλυψης του τί είναι.
23. Το να είσαι άψογος σημαίνει πως κάνεις σωστή χρήση της ενέργειάς σου. Δεν είναι θέμα ηθικής αλλά στρατηγικής.
24. Το να είσαι άψογος σημαίνει να έχεις ελεύθερη ενέργεια, σημαίνει ότι έχεις ξεφορτωθεί τις λογικές απόψεις και τους λογικούς φόβους.
25. Μαγεία είναι η εφαρμογή της θέλησης κάποιου, σε ένα βασικό σημείο. Μαγεία σημαίνει παρέμβαση.
26. Η ιδέα του θανάτου είναι η μόνη που δίνει το μέτρο του πνεύματος ενός πολεμιστή.
27. Στον πολεμιστή ο θάνατος δε πρέπει να γίνει έμμονη ιδέα αλλά να αντιμετωπιστεί με αδιαφορία.
28. Η επίγνωση του θανάτου οδηγεί το πολεμιστή, τον κάνει να αποσπαστεί από τη ζωή και ταυτόχρονα να τη ποθεί σιωπηλά.
29. Για να γίνεις πολεμιστής πρέπει να είσαι καθαρός σα κρύσταλλος.
30. Ο πολεμιστής ξέρει ότι περιμένει και για τί πράγμα περιμένει. Ενώ περιμένει, δε θέλει τίποτα και έτσι όσο μικρό κι αν είναι αυτό που παίρνει, είναι πάντα περισσότερο από αυτό που επιθυμούσε να πάρει.
31. Ο πολεμιστής αντιμετωπίζει το κόσμο σαν ένα μυστήριο και αυτά που κάνουν οι άνθρωποι σαν παντοτινή τρέλα.
32. Ένας πολεμιστής δέχεται με ταπεινότητα αυτό που είναι, όχι σα βάση για οίκτο αλλά σα ζωντανή πρόκληση.
33. Ο πολεμιστής δε σκύβει το κεφάλι του σε κανένα. Όμως ταυτόχρονα δεν επιτρέπει σε κανένα να σκύψει το κεφάλι του σε αυτόν.
34. Η ζωή του πολεμιστή είναι μια άσκηση στη στρατηγική.
35. Ο πολεμιστής αισθάνεται τη κάθε του μάχη σα τη τελευταία του. Έτσι το αποτέλεσμα λίγο τον ενδιαφέρει.
36. Ο πολεμιστής γνωρίζει ότι ο κόσμος θ’ αλλάξει μόλις σταματήσει να μιλάει στον εαυτό του και πρέπει να είναι προετοιμασμένος γι’ αυτό το τράνταγμα.
37. Η αγαπημένη Ντάμα του πολεμιστή είναι η ζωντανή γη, που τον υποδέχεται, τον τρέφει, τον ντύνει και του δίνει όλα τα εφόδια για το πόλεμό του. Είναι ο ίδιος ο κόσμος.
38. Ένας πολεμιστής είναι πάντα χαρούμενος γιατί η αγάπη του είναι αμετάβλητη και, η αγαπημένη του, η γη, τον αγκαλιάζει και του προσφέρει ασύλληπτα δώρα. Η θλίψη ανήκει σε αυτούς που μισούν τη γη, που τους δίνει καταφύγιο.
39. Δεν έχει σημασία ποιο μονοπάτι θα διαλέξεις. Υπάρχουν ένα εκατομμύριο μονοπάτια και όλα είναι ίδια γιατί δεν οδηγούν πουθενά. Αρκεί το μονοπάτι να το ακολουθήσεις χωρίς φόβο και χωρίς φιλοδοξία. Και αρκεί το μονοπάτι να έχει καρδιά.
40. Ένας πολεμιστής πρέπει να φοβάται τους κοινούς ανθρώπους, που είναι μαύροι μάγοι, γιατί έχουν χαράξει τα μονοπάτια της λογικής του. Δεν πρέπει να φοβάται τους πολεμιστές, αυτούς δηλαδή που φέρνουν ελευθερία.
41. Ο πολεμιστής ξεκινά με τη πεποίθηση ότι το πνεύμα του δεν έχει ισορροπήσει. Έτσι ζώντας με πλήρη έλεγχο και επαγρύπνηση αλλά χωρίς βιασύνη ή καταναγκασμό, κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να αποχτήσει αυτή την ισορροπία.
42. Ένας πολεμιστής πρέπει να εξασκεί περισσότερο τ’ αυτιά του και όχι τα μάτια του.
43. Η θέληση είναι σαν μια δύναμη που αποτελεί τη σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους και το κόσμο.
44. Ο μέσος άνθρωπος αναζητά τη βεβαιότητα στα μάτια του θεατή και αυτό το ονομάζει αυτοπεποίθηση. Ο πολεμιστής επιδιώκει να είναι άψογος στα μάτια του και αυτό το ονομάζει ταπεινότητα.
45. Υπάρχουν τρία είδη κακών συνηθειών και μια, η άψογη του πολεμιστή. Πρώτη κακή είναι να παραβλέπεις ό,τι γίνεται ή έγινε και να νιώθεις σα να μην έγινε τίποτα . Είναι ο δρόμος του φανατικού. Δεύτερη, να δεχόμαστε το καθετί όπως μας παρουσιάζεται και να νιώθουμε ότι ξέρουμε τι συμβαίνει. Αυτός είναι ο δρόμος του πιστού. Τρίτη, να βασανιζόμαστε από ένα γεγονός, είτε γιατί δε μπορούμε να το παραβλέψουμε, είτε γιατί δε μπορούμε να το δεχτούμε ολόψυχα. Αυτός είναι ο δρόμος του τρελού. Ο τέταρτος, ο σωστός δρόμος, είναι αυτός όπου ο πολεμιστής ενεργεί σαν να μην έχει συμβεί ποτέ τίποτα, γιατί δε πιστεύει σε τίποτα κι ωστόσο δέχεται καθετί όπως του παρουσιάζεται. Ποτέ δε νιώθει ότι γνωρίζει. Ενεργεί σα να ελέγχει τον εαυτό του, ακόμη κι αν τρέμουν τα πόδια του. Με αυτό το τρόπο σκορπίζονται οι βασανιστικές σκέψεις.
46. Ο πολεμιστής πρέπει να χρησιμοποιεί τη θέληση και την υπομονή του για να ξεχνά. Στη πραγματικότητα διαθέτει μόνο τη θέληση και την υπομονή του και με αυτά οικοδομεί.
47. Ο πολεμιστής πρέπει να είναι ο αφέντης της κάθε εκλογής του Πρέπει να καταλαβαίνει ότι η εκλογή είναι δική του ευθύνη και ότι δεν έχει καιρό για μετανιώματα και υποσχέσεις.
48. Μια από τις πράξεις του πολεμιστή είναι ότι ποτέ δε θα αφήσει τίποτα να τον επηρεάσει. Μπορεί να δει και το διάβολο, όμως ποτέ δε θα αφήσει κανένα να το μάθει. Ο έλεγχος ενός πολεμιστή πρέπει να είναι άψογος.
49. Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσω.
50. Όταν νιώθεις σημαντικός, γίνεσαι βαρύς, αδέξιος, ματαιόδοξος. Για να γίνεις όμως Άνθρωπος του Φωτός, πρέπει να είσαι ελαφρύς και ρευστός.
51. Η θέληση είναι μια δύναμη που αποτελεί τη σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους και τον κόσμο.

Δεν καλλιεργείται η αρετή, όπως δεν μπορεί κανείς να καλλιεργήσει την αγάπη ή την ταπεινότητα

Εμείς δημιουργούμε την κοινωνία και η κοινωνία μάς διαμορφώνει. Ο νους μας βασανίζεται και διαμορφώνεται βαθιά από μια ηθική που δεν είναι ηθική. Η ηθική της κοινωνίας είναι ανηθικότητα, γιατί η κοινωνία δέχεται κι ενθαρρύνει τη βία, την απληστία, τον ανταγωνισμό, τη φιλοδοξία, κ.ο.κ., πράγματα που είναι ουσιαστικά ανήθικα. Δεν υπάρχει αγάπη, εκτίμηση, στοργή, τρυφερότητα, και η «ηθική υπευθυνότητα» της κοινωνίας είναι εντελώς χαοτική. Ένας νους που γυμνάστηκε χιλιάδες χρόνια ν’ αποδέχεται, να υπακούει και να συμμορφώνεται, δεν μπορεί με κανένα τρόπο να είναι υπερευαίσθητος και συνεπώς εξαιρετικά ενάρετος. Έχουμε πιαστεί σ’ αυτή την παγίδα. Τι είναι λοιπόν αρετή; Πρέπει να το δούμε επειδή η αρετή είναι απαραίτητη.

Χωρίς σωστές βάσεις ένας μαθηματικός δεν μπορεί να πάει πολύ μακριά. Με τον ίδιο τρόπο, προκειμένου κανείς να καταλάβει και να πάει πιο πέρα, σε κάτι που είναι μιας εντελώς διαφορετικής διάστασης, πρέπει να έχει σωστές οάσεις και η σωστή βάση είναι η αρετή, που είναι τάξη -όχι η τάξη της κοινωνίας, που είναι αταξία. Χωρίς τάξη πώς μπορεί ο νους να είναι ευαίσθητος, ζωντανός, ελεύθερος;

Προφανώς, αρετή δεν είναι η γεμάτη επαναλήψεις συμπεριφορά της συμμόρφωσης σ’ ένα πρότυπο που έχει γίνει σεβαστό σ’ ένα πρότυπο που το κατεστημένο, σ’ αυτή τη χωρά ή οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, δέχεται σαν Ηθική. Πρέπει κανείς να είναι ξεκάθαρος σχετικά με το τι είναι αρετή. Φτάνει κανείς στην αρετή: Δεν καλλιεργείται η αρετή, όπως δεν μπορεί κανείς να καλλιεργήσει την αγάπη ή την ταπεινότητα. Φτάνει κανείς σ’ αυτήν -στη φύση της αρετής, στην ομορφιά της, στην τάξη της- όταν ξέρει τι δεν είναι αρετή· μέσα από την άρνηση βρίσκει κανείς το θετικό. Δεν έρχεται κανείς στην αρετή ορίζοντας το θετικό και προσπαθώντας στη συνέχεια να το μιμηθεί -αυτό δεν είναι καθόλου αρετή. Δεν έχει κανένα νόημα να καλλιεργείς διάφορες μορφές «εκείνου που θα έπρεπε να είσαι», μορφές που ονομάζονται αρετή -όπως μη βία- ασκώντας τις καθημερινά μέχρι να γίνουν μηχανικές.

Ασφαλώς η αρετή υπάρχει κάθε στιγμή, όπως η ομορφιά, όπως η αγάπη -δεν είναι κάτι που το έχετε συσσωρεύσει και μέσα απ’ αυτό δράτε. Αυτό δεν είναι μια απλή λεκτική διαπίστωση που είτε τη δέχεσαι είτε όχι. Υπάρχει αταξία -όχι μόνο στην κοινωνία αλλά και μέσα μας, πλήρης αταξία- αλλά δεν είναι ότι κάπου μέσα μας υπάρχει τάξη και το υπόλοιπο πεδίο είναι σε αταξία: αυτός είναι ένας ακόμα δυϊσμός και συνεπώς αντίφαση, μπέρδεμα και πάλη. Όπου υπάρχει αταξία πρέπει να υπάρχει επιλογή και σύγκρουση. Μόνον ο μπερδεμένος νους επιλέγει. Για το νου που βλέπει τα πάντα ολοκάθαρα, δεν υπάρχει επιλογή. Αν είμαι μπερδεμένος, οι πράξεις μου θα ‘ναι κι αυτές μπερδεμένες.

Ένας νους που βλέπει τα πράγματα πολύ καθαρά, χωρίς διαστρέβλωση, χωρίς προσωπική προκατάληψη, που έχει καταλάβει την αταξία και είναι ελεύθερος απ’ αυτήν ένας τέτοιος νους είναι ενάρετος, είναι σε τάξη, όχι σε τάξη σύμφωνα με τους άλλους, αλλά σε τάξη επειδή έχει καταλάβει όλο το μέγεθος της αταξίας μέσα του. Η τάξη, εσωτερικά, είναι παρόμοια με την απόλυτη τάξη των μαθηματικών. Εσωτερικά η ύψιστη τάξη είναι κάτι απόλυτο και δεν μπορεί να βγει μέσα από την καλλιέργεια, ούτε μέσα από την άσκηση, την καταπίεση, τον έλεγχο, την υπακοή και τη συμμόρφωση. Μόνον ένας νους που έχει εξαιρετική τάξη μπορεί να είναι ευαίσθητος, νοήμων.

Πρέπει κανείς να έχει επίγνωση της αταξίας μέσα του, επίγνωση των αντιφάσεων, της δυϊστικής διαμάχης των αντίθετων επιθυμιών, να έχει επίγνωση των ιδεολογικών κυνηγητών και του εξωπραγματικού χαρακτήρα τους. Πρέπει να παρατηρεί «αυτό που είναι» χωρίς καταδίκη, χωρίς κριτική, χωρίς κανένα ζύγισμα. Βλέπω το μικρόφωνο σαν μικρόφωνο -όχι σαν κάτι που μου αρέσει ή δε μου αρέσει, θεωρώντας το καλό ή κακό-το βλέπω όπως είναι. Με τον ίδιον τρόπο, πρέπει να δει κανείς τον εαυτό του όπως είναι, χωρίς αυτό που βλέπει να το ονομάζει «κακό» ή «καλό» -χωρίς να υπολογίζετε τίποτα (πράγμα που δεν σημαίνει να κάνει ο καθένας ό,τι του αρέσει). Η αρετή είναι τάξη. Δεν μπορείς να έχεις το αντίγραφό της. Αν έχεις το αντίγραφο της αρετής και το ακολουθείς, έχεις γίνει ανήθικος, είσαι σε αταξία.

Η πιθανή ατομικότητα κάποιου δεν είναι παρά η μοναδικότητά του από οποιονδήποτε άλλον

Η προσωπικότητα είναι αυτό που σας δίδεται από τους άλλους -από τους γονείς, από τους δασκάλους, από την κοινωνία- όλα όσα έχουν πει για εσάς. Και η επιθυμία σας ήταν να είστε αξιοσέβαστος, να σας σέβονται, γι’ αυτό κάνετε πράγματα που οι άλλοι εκτιμούν, και η κοινωνία σάς ανταμείβει, σας σέβεται όλο και πιο πολύ. Αυτή είναι η μέθοδός τους για να δημιουργήσουν μια προσωπικότητα.

Αλλά η προσωπικότητα είναι πολύ λεπτή, επιφανειακή. Δεν είναι η φύση σας. Το παιδί γεννιέται χωρίς προσωπικότητα, αλλά γεννιέται με μια πιθανή ατομικότητα. Η πιθανή ατομικότητα δεν είναι παρά η μοναδικότητα του από οποιονδήποτε άλλον – είναι διαφορετικό.

Πρώτα λοιπόν, να θυμάστε ότι η ατομικότητα δεν είναι προσωπικότητα. Όταν εγκαταλείψετε την προσωπικότητά σας, θα ανακαλύψετε την ατομικότητά σας και μόνο το άτομο μπορεί να διαφωτιστεί. Το ψεύτικο δεν μπορεί να γίνει η απόλυτη συνειδητοποίηση της αλήθειας. Μόνο το αληθινό μπορεί να συναντήσει το αληθινό, μόνο το ίδιο μπορεί να συναντήσει το ίδιο.

Η ατομικότητά σας είναι υπαρξιακή· έτσι όταν η ατομικότητά σας ανθίζει μπορείτε να γίνετε ένα με το όλον. Η ερώτηση είναι η εξής: αν γίνετε ένα με το όλον, τότε πώς μπορείτε να παραμείνετε άτομο;

Το πρόβλημα είναι απλά μια μη κατανόηση. Η εμπειρία του να γίνει κανείς το όλον προέρχεται από τη συναίσθηση, και η έκφραση έρχεται μέσα από το σώμα, μέσα από το μυαλό. Η εμπειρία είναι πέρα από τη δομή του σώματος/μυαλού. Όταν κάποιος γίνεται απόλυτα σιωπηλός, δεν είναι σώμα, δεν είναι μυαλό. Είναι όλα σιωπηλά εκείνος βρίσκεται πολύ πάνω από αυτά. Είναι καθαρή συναίσθηση.

Αυτή η καθαρή συναίσθηση είναι καθολική, όπως ακριβώς αυτό το φως σε όλες αυτές τις λάμπες είναι ένα, αλλά μπορεί να εκφραστεί διαφορετικά. Η λάμπα μπορεί να είναι μπλε, μπορεί να είναι πράσινη, μπορεί να είναι κόκκινη· το σχήμα της λάμπας μπορεί να είναι διαφορετικό. Το σώμα/μυαλό είναι ακόμη εκεί, και αν ο άνθρωπος της εμπειρίας θέλει να εκφράσει την εμπειρία του, τότε πρέπει να χρησιμοποιήσει το σώμα/μυαλό· δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Και το σώμα/μυαλό του είναι μοναδικά – μόνο αυτός έχει αυτή τη δομή, κανείς άλλος δεν έχει αυτή τη δομή.

Έτσι έχει βιώσει το καθολικό, έχει γίνει το καθολικό, αλλά για τον κόσμο, για τους άλλους, είναι ένα μοναδικό άτομο. Η έκφρασή του θα είναι διαφορετική από άλλα συνειδητοποιημένα άτομα. Δεν είναι ότι θέλει να είναι διαφορετικός· έχει έναν διαφορετικό μηχανισμό, και μπορεί να έρθει σε εσάς περνώντας μόνο μέσα από αυτόν τον μηχανισμό.

Έχουν υπάρχουν διαφωτισμένοι ζωγράφοι. Δεν έχουν μιλήσει ποτέ επειδή η τέχνη τους δεν ήταν ο λόγος, αλλά έχουν ζωγραφίσει. Και οι πίνακές τους είναι τελείως διαφορετικοί από τους κανονικούς πίνακες, ακόμη και από τους πίνακες των μεγάλων δασκάλων. Ακόμη και οι σπουδαιότεροι δάσκαλοι ζωγράφοι είναι ασυναίσθητοι άνθρωποι· αυτό που ζωγραφίζουν αντανακλά την ασυναίσθησή τους.

Αλλά αν ζωγραφίζει ένας συνειδητοποιημένος άνθρωπος, τότε η ζωγραφική του έχει μια τελείως διαφορετική ομορφιά. Δεν είναι μόνο ένας πίνακας, είναι και ένα μήνυμα. Έχει ένα νόημα που πρέπει να ανακαλυφθεί. Το νόημα έχει δοθεί σε κώδικα, επειδή ο άνθρωπος ήταν ικανός μόνο για ζωγραφική, κι έτσι η ζωγραφική του είναι ένας κώδικας. Πρέπει να ανακαλύψετε τον κώδικα, και μετά ο πίνακας θα αποκαλύψει τεράστια νοήματα. Όσο πιο βαθιά πηγαίνετε σε αυτά τα νοήματα, τόσο περισσότερα θα ανακαλύπτετε. Οι άλλοι πίνακες που έχουν γίνει από έναν συνειδητοποιημένο άνθρωπο είναι πολυδιάστατοι, δεν είναι επίπεδοι. Θέλουν να σας πουν κάτι. Αν ο άνθρωπος είναι ποιητής, σαν τον Καμπίρ, τότε τραγουδάει, και η ποίησή του είναι έκφραση.

Αν ο άνθρωπος έχει την ευχέρεια να πει το ανείπωτο, τότε μιλάει· αλλά τα λόγια του θα έχουν έναν τελείως διαφορετικό αντίκτυπο. Τα ίδια λόγια χρησιμοποιούνται από όλους, αλλά δεν έχουν αυτόν τον αντίκτυπο επειδή δεν κουβαλάνε την ίδια ενέργεια, δεν προέρχονται από την ίδιαν πηγή. Τα λόγια ενός ανθρώπου με εμπειρία είναι γεμάτα με την εμπειρία του – δεν είναι στεγνά, δεν είναι τα λόγια ενός ρήτορα ή ενός ομιλητή. Μπορεί να μη γνωρίζει την τέχνη της ομιλίας αλλά κανένας ρήτορας δεν μπορεί να κάνει αυτό που μπορεί να κάνει εκείνος με τα λόγια. Μπορεί να μεταμορφώσει τους ανθρώπους απλά ακούγοντάς τον. Όντας απλά κοντά του, αφήνοντας απλά τα λόγια του να σας λούσουν, θα νιώσετε να λαμβάνει χώρα μια μεταμόρφωση: μέσα σας γεννιέται ένα νέο ον, ξαναγεννιέστε.

CHARLES BUKOWSKI: Η Ιδιοφυΐα Του Πλήθους

Υπάρχει αρκετή προδοσία, μίσος, βία, παραλογισμός στο μέσο
άνθρωπο για να προμηθεύσει οποιοδήποτε στρατό, οποιαδήποτε μέρα

και οι καλύτεροι στο φόνο είναι αυτοί που κηρύττουν εναντίον του
και οι καλύτεροι στο μίσος είναι αυτοί που κηρύττουν αγάπη
και οι καλύτεροι στον πόλεμο είναι τελικά αυτοί που κηρύττουν ειρήνη

εκείνοι που κηρύττουν θεό, χρειάζονται θεό
εκείνοι που κηρύττουν ειρήνη δεν έχουν ειρήνη
εκείνοι που κηρύττουν αγάπη δεν έχουν αγάπη

προσοχή στους κήρυκες
προσοχή στους γνώστες
προσοχή σε αυτούς που όλο διαβάζουν βιβλία
προσοχή σε αυτούς που είτε απεχθάνονται τη φτώχεια
είτε είναι περήφανοι γι’ αυτήν
προσοχή σε αυτούς που βιάζονται να επαινέσουν
γιατί θέλουν επαίνους για αντάλλαγμα
προσοχή σε αυτούς που βιάζονται να κρίνουν
φοβούνται αυτά που δεν ξέρουν
προσοχή σε αυτούς που ψάχνουν συνεχώς πλήθη
γιατί δεν είναι τίποτα μόνοι τους
προσοχή στο μέσο άνδρα και τη μέση γυναίκα
η αγάπη τους είναι μέτρια
ψάχνει το μέτριο

αλλά υπάρχει ιδιοφυΐα στο μίσος τους
υπάρχει αρκετή ιδιοφυΐα στο μίσος τους για να σας σκοτώσει
να σκοτώσει τον καθένα
δεν θέλουν μοναξιά
δεν καταλαβαίνουν τη μοναξιά
θα προσπαθήσουν να καταστρέψουν οτιδήποτε
διαφέρει από το δικό τους
μη βρισκόμενοι σε θέση να δημιουργήσουν έργα τέχνης
δεν θα καταλάβουν την τέχνη
θα εξετάσουν την αποτυχία τους ως δημιουργών
μόνο ως αποτυχία του κόσμου
μη βρισκόμενοι σε θέση να αγαπήσουν πλήρως
θα πιστέψουν ότι και η αγάπη σας είναι ελλιπής
και τότε θα σας μισήσουν
και το μίσος τους
θα είναι τέλειο

σαν ένα λαμπερό διαμάντι
σαν ένα μαχαίρι
σαν ένα βουνό
σαν μια τίγρη
όπως το κώνειο

η καλύτερη τέχνη τους

Η Σιωπή ειναι κορώνα στο κεφάλι σου

«Θα γνωρίσει το μυστικό του Αόρατου μόνο εκείνος που είναι ικανός να κλείσει τα χείλη του και να μείνει σιωπηλός.» -Τζελαλαντίν Αλ Ρουμί

«Για τα πράγματα που δεν μπορείς να μιλήσεις, πρέπει να σωπαίνεις.» -Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν

Η Σιωπή είναι κορώνα στο κεφάλι σου.

«Η Σιωπή σε διαφοροποιεί από τους βλάκες» Αυτό το επαναλαμβάνω καθημερινά στον εαυτό μου, γιατί μερικές φορές με βρίσκω να πιάνομαι κορόιδο (το ΕΓΩ θα σε παρασύρει στο τέλμα του, με χιλιάδες τρόπους) και να ξεπέφτω στον βάλτο των σαπρόφυτων, που η ύπαρξη τους είναι να σε παρασύρουν στον βούρκο της ανοησίας τους. Ετσι, μιλώντας με αυτόν τον τρόπο στον εαυτό μου δεν χρειάζεται να μιλήσω σε κανέναν άλλο. Προνοώ λοιπόν, η φαρέτρα μου να είναι γεμάτη με βέλη, αιχμηρά κι ακονισμένα για κάθε εχθρό που θα βρεθεί στο διάβα μου. (Φαρέτρα από το ρήμα φέρω.)

Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι το βαρύ πυροβολικό μου και φροντίζω να το διατηρώ ετοιμοπόλεμο, γιατί και στην ζωή και ειδικά στις business η ΣΙΩΠΗ είναι ο Χρυσός Κανόνας, η Χρυσή Τομή. Αυτό το χαρακτηριστικό διαφοροποιεί τον νικητή από τον μόνιμα χαμένο, τον τυχερό από τον άτυχο, τον Ηρωικό Πολεμιστή από τον μαζάνθρωπο, τον Άνθρωπο από τον ανθρωπάκο…

«Πολλοί δεν γίνονται ποτέ άνθρωποι, παραμένοντας βατράχια, σαύρες, μυρμήγκια. Άλλοι πάλι στο πάνω μέρος είναι άνθρωποι και στο κάτω είναι ψάρια. Αλλά ο καθένας είναι η πορεία της φύσης για την μορφοποίηση του ανθρώπου. Σ’ όλους μας είναι κοινές οι ρίζες και οι μάνες. Προερχόμαστε από την ίδια άβυσσο. Αλλά ο καθένας επιδιώκει τον δικό του σκοπό, βγαίνοντας μέσα από τα βάθη της με προσπάθεια κι ορμή. Μπορούμε να καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλον, αλλά ο καθένας ξέρει μόνο ο ίδιος να εξηγήσει τον εαυτό του.» Hermann Hesse, «Ντεμιαν» 1989

Το κείμενο ετούτο το ‘χω πολλά χρόνια και το ενημερώνω τακτικά. Το εκτυπώνω για να του ρίχνω μια ματιά καθημερινή και για να μην ξεχνιέμαι ό,τι κολυμπάω στα βαλτόνερα του ΕΓΩ, ενώ θέλω να σερφάρω στα αφρισμένα κύματα του ΕΙΝΑΙ.

Να μην ξεχνάω ό,τι ο ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ επιβάλλεται να είναι ΑΨΟΓΟΣ.

ΣΚΑΣΕ, ω, μα είναι τόσο απλό!!!

Αν αυτό που πρόκειται να πεις δεν κάνει καλό, καλύτερα να κλείσεις το στόμα σου.
Αν δεν μιλήσεις για να λύσεις και να καθησυχάσεις, καλύτερα ΣΚΑΣΕ.
Πρέπει να σωπαίνεις ή να λες κάτι καλύτερο από την σιωπή.
Αν δεν είσαι σίγουρος ότι είναι καλό να το πεις, ΣΚΑΣΕ.
Πριν ανοίξεις τον «αχόρταγο» κι αν διαθέτεις μυαλό, αναρωτήσου: Αυτό που θα πω είναι καλό, είναι απαραίτητο, είναι αληθινό, είναι καλύτερο από το …να ΣΚΑΣΩ;
Η σιωπή είναι χρυσάφι όταν δεν μπορείς να σκεφτείς μια καλή απάντηση σε κάποια κρίση κι όταν το να σκέφτεσαι σε δυσκολεύει, τότε, απλώς ΣΚΑΣΕ.
Καλύτερα να ΣΚΑΣΕΙΣ για χιλιάδες πράγματα που θα ‘πρεπε να μιλήσεις, παρά να μιλήσεις για ένα πράγμα που θα ‘πρεπε να ΣΚΑΣΕΙΣ.
Η μουσική είναι νότες ανάμεσα σε σιωπή. Σκέψου, αν μπορείς, τι είδους μουσική δημιουργούν οι νότες που βγαίνουν από το στόμα σου, κάθε στιγμή που δεν ΣΚΑΣ.

'Ολοι οι Φιλόσοφοι συμφωνούν… ό,τι έχεις να πεις πες το αύριο, μεθαύριο, αντιμεθαύριο …

«Χρη σιγάν ή κρείσσονα σιγής λέγειν» λέγει ο σοφότατος Πυθαγόρας.

Ερωτηθείς, ο Σόλων ενώ τα πίνανε και δεν μιλούσε, αν σιωπά επειδή δεν έχει τίποτα να πει ή επειδή είναι βλάκας, απάντησε ότι: κανένας βλάκας δεν μπορεί να μείνει σιωπηλός σ’ ένα συμπόσιο.

Καλύτερα να είσαι σιωπηλός και να θεωρείσαι από τον βλάκα ως βλάκας παρά να μιλήσεις και να αίρεις κάθε αμφιβολία.

'Αλλωστε όποιος δεν μπορεί να ακούσει την σιωπή σου, δεν μπορεί να ακούσει ούτε τα λόγια σου.
Μπρος σε κάποιον διαπληκτισμό ή διαφωνία, πάρε βαθιά ανάσα και ΣΚΕΨΟΥ προτού ανοίξεις το στόμα σου. Αν δεν μπορείς να ΣΚΕΦΤΕΙΣ τι να πεις, τότε ΣΚΑΣΕ.

Γιατί σε μια διαφωνία κι εν απουσίας μυαλού ο,τιδήποτε βγει από το στόμα σου δείχνει το ΠΟΙΟΝ σου.

Όταν μιλάς αντί να ΣΚΑΣ ο,τι κι αν πεις, μα οτιδήποτε, καθορίζει τον εαυτό σου και μόνο. Όταν βρίζεις φαινομενικά κάποιον έξω από εσένα, στην πραγματικότητα απευθύνεσαι στον εαυτό σου και μόνον. Γι’ αυτό το να ΣΚΑΣΕΙΣ, είναι η πιο σοφή πράξη που μπορείς να κάνεις, ειδικά σε φάσεις διαπληκτισμού κι ανταγωνισμού.

Η καλύτερη στιγμή για να ΣΚΑΣΕΙΣ είναι όταν αισθάνεσαι ότι αν δεν πεις κάτι θα σκάσεις.
Αν φοβάσαι να ΣΚΑΣΕΙΣ σημαίνει πως φοβάσαι και το δηλώνεις με λέξεις.

Οποιος φοβάται να ΣΚΑΣΕΙ, είναι υπόδουλος χωρίς να το ‘χει καταλάβει. Αυτό το ‘λεγε ο Αντισθένης.

Η ομιλία είναι εργαλείο του Χρόνου, η Σιωπή είναι θαυμαστό κόσμημα της Αιωνιότητας.

Η Σιωπή είναι μεγαλειώδης γιατί μονάχα με την Σιωπή μπορείς να της απαντήσεις.

Αυτός που σιωπά, όταν του επιτίθεσαι με κουφιόλογα, είναι ο μόνος που ο λόγος του μετράει.

Δεν υπάρχει πιο ταπεινωτική απάντηση προς τον βλάκα, από την περιφρονητική κι εκκωφαντική ΣΙΩΠΗ. Η ηθελημένη σιωπή δεν δηλώνει αδυναμία, αλλά το ακριβώς αντίθετο, δηλώνει ΔΥΝΑΜΗ.

Η Σιωπή είναι μεγαλειώδης, την στιγμή που λόγος χωρίς νου δηλώνει αδυναμία.
Η Σιωπή δεν σε φορτώνει με ενοχές, ενώ ο οχετός που θα βγει από το στόμα σου, ΝΑΙ.

Κι όπως πολύ σοφά είπε ο Ευριπίδης «Μίλα με την ΣΙΩΠΗ ΣΟΥ»

Η λίστα με τα πράγματα και με τους ανθρώπους που δεν θέλω και δεν αξίζει να μιλάω, έγινε τεράστια. Μάλλον, αυτός που διαθέτει την μεγαλύτερη λίστα κερδίζει τον τίτλο του φιλόσοφου.

Γιατί όταν έχεις ζωή έξω από τα χαζοκούτια, τότε το να αναλώνεσαι σε κούφιες κουβέντες και διαπληκτισμούς με τους κουφιοκέφαλους, δηλώνει αδυναμία να ζήσεις.

Αν για κάτι είμαι υπερήφανη είναι η ΔΥΝΑΜΗ ΜΟΥ. Οτιδήποτε κι οποιοσδήποτε προσπαθήσει να με καταστήσει αδύναμη απλώς το εξαφανίζω καθολικά.

Μου είναι πιό εύκολο και πιο ευχάριστο, να εξαφανίσω κάτι, παρά να το ανεχτώ.

Μπορεί να έχω άπειρη κατανόηση, αλλά μηδενική ανοχή.

Η Σιωπή σε έναν καυγά, σε μια διαφωνία, σε μια κρίση, δεν κάνει ποτέ λάθος.

Γιατί μονάχα με την ΣΙΩΠΗ δεν χρειάζεται να δείξεις μεταμέλεια και να ζητήσεις συγγνώμη.

Είσαι υποχρεωμένος να πες «συγγνώμη που σε προσέβαλα» αλλά ουδέποτε «συγγνώμη που δεν σε προσέβαλα», αν διαθέτεις ίχνη δύναμης κι αυτοπεποίθησης για να μπορείς να ζητάς συγγνώμη.

Οι σιωπηλοί άνθρωποι σε κάθε στιγμή κρίσης, είναι αυτοί που έχουν σε μεγάλη υπόληψη τον εαυτό τους και ταυτόχρονα, λυπούνται τους βλάκες που ουρλιάζουν την βλακεία τους.

Το μην μπορεί να ΣΚΑΣΕΙ, είναι η τελευταία χαρά του δυστυχισμένου, που είναι ανίκανος να ακούσει την εκκωφαντική Σιωπή σου. Η Σιωπή είναι κάτι που μπορείς να το ακούσεις …αν μπορείς να ακούς.

ΣΚΑΣΕ κι ΑΚΟΥ … είναι η αλάνθαστη στρατηγική τακτική του Ηρωικού Πολεμιστή.
Ο Ηρωικός Πολεμιστής ζει, παράγει και ρισκάρει στο όριο -και πέρα απ’ αυτό- οφείλει να ρισκάρει γιατί μονάχα εκεί εισπράττει κι απολαμβάνει το μέγιστο. Ξέρει ότι είναι παίκτης κι εφαρμόζει μια πρακτική τζόγου του τύπου «πολλά βάζεις- πολλά παίρνεις»

Αγαπητοί αναγνώστες αυτού του blog, ένας από τους άθλους του Ηρακλή ήταν ότι καθάρισε την κόπρο του Αυγεία. Να θυμάσαι λοιπόν ότι πρέπει να ζήσεις και να δουλέψεις σκληρά και μέσα στα σκατά …είναι ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ το να ζούμε, να ερωτευόμαστε και να παθιαζόμαστε ΜΕΣΑ στην μιζέρια και την κακομοιριά τους, μέσα στην μοχθηρία και την αμορφωσιά τους και είναι Ηράκλειος Άθλος το να κρατάμε Άσβεστη την Εσωτερική Φλόγα, όπως κράτησε ο Λεωνίδας με χίλιους πολεμιστές τις Θερμοπύλες  (άλλωστε όποιος κάνει φίλο και σύμβουλο τον Θάνατο του είναι πάνω και πέρα από την μιζέρια τους) κι έτσι κερδίζουμε με το σπαθί μας, επάξια μια θέση στ’ Άστρα  … αυτό είναι το παιχνίδι, αυτή είναι η πρόκληση για τον Αυθεντικό Άνθρωπο κι οφείλουμε να το παίξουμε με Αψογοσύνη μέχρι τέλους.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Ἠθικὰ Νικομάχεια (1171b-1172a)

[XII] Ἆρ᾽ οὖν, ὥσπερ τοῖς ἐρῶσι τὸ ὁρᾶν ἀγαπητότατόν ἐστι καὶ μᾶλλον αἱροῦνται ταύτην τὴν αἴσθησιν ἢ τὰς λοιπὰς ὡς κατὰ ταύτην μάλιστα τοῦ ἔρωτος ὄντος καὶ γινομένου, οὕτω καὶ τοῖς φίλοις αἱρετώτατόν ἐστι τὸ συζῆν; κοινωνία γὰρ ἡ φιλία, καὶ ὡς πρὸς ἑαυτὸν ἔχει, οὕτω καὶ πρὸς τὸν φίλον· περὶ αὑτὸν δ᾽ ἡ αἴσθησις ὅτι ἔστιν αἱρετή, καὶ περὶ τὸν φίλον δή· ἡ δ᾽ ἐνέργεια γίνεται αὐτῆς ἐν τῷ συζῆν,

[1172a] ὥστ᾽ εἰκότως τούτου ἐφίενται. καὶ ὅ ποτ᾽ ἐστὶν ἑκάστοις τὸ εἶναι ἢ οὗ χάριν αἱροῦνται τὸ ζῆν, ἐν τούτῳ μετὰ τῶν φίλων βούλονται διάγειν· διόπερ οἳ μὲν συμπίνουσιν, οἳ δὲ συγκυβεύουσιν, ἄλλοι δὲ συγγυμνάζονται καὶ συγκυνηγοῦσιν ἢ συμφιλοσοφοῦσιν, ἕκαστοι ἐν τούτῳ συνημερεύοντες ὅ τι περ μάλιστ᾽ ἀγαπῶσι τῶν ἐν τῷ βίῳ· συζῆν γὰρ βουλόμενοι μετὰ τῶν φίλων, ταῦτα ποιοῦσι καὶ τούτων κοινωνοῦσιν οἷς οἴονται συζῆν. γίνεται οὖν ἡ μὲν τῶν φαύλων φιλία μοχθηρά (κοινωνοῦσι γὰρ φαύλων ἀβέβαιοι ὄντες, καὶ μοχθηροὶ δὲ γίνονται ὁμοιούμενοι ἀλλήλοις), ἡ δὲ τῶν ἐπιεικῶν ἐπιεικής, συναυξανομένη ταῖς ὁμιλίαις· δοκοῦσι δὲ καὶ βελτίους γίνεσθαι ἐνεργοῦντες καὶ διορθοῦντες ἀλλήλους· ἀπομάττονται γὰρ παρ᾽ ἀλλήλων οἷς ἀρέσκονται, ὅθεν «ἐσθλῶν μὲν γὰρ ἄπ᾽ ἐσθλά.» περὶ μὲν οὖν φιλίας ἐπὶ τοσοῦτον εἰρήσθω· ἑπόμενον δ᾽ ἂν εἴη διελθεῖν περὶ ἡδονῆς.

***
[12] Άραγε λοιπόν, όπως για τους ερωτευμένους το να βλέπουν το αγαπημένο τους πρόσωπο είναι ό,τι τους ευχαριστεί περισσότερο από όλα και προτιμούν αυτήν την αίσθηση περισσότερο από όλες τις άλλες αισθήσεις επειδή με αυτήν κατά κύριο λόγο σχετίζεται ο έρωτας και από αυτήν γεννιέται, έτσι και για τους φίλους το πιο επιθυμητό πράγμα είναι το να περνούν μαζί τις ώρες και τις μέρες τους; Γιατί η φιλία είναι συναναστροφή και επικοινωνία, και όποια είναι η σχέση ενός ανθρώπου με τον εαυτό του, ίδια είναι και με τον φίλο του· ενσχέσει με τον εαυτό του το να συνειδητοποιεί κανείς ότι υπάρχει είναι κάτι το επιθυμητό· το ίδιο λοιπόν και ενσχέσει με τον φίλο. Η πραγμάτωση αυτής της συνειδητοποίησης γίνεται στη συμβίωση·

[1172a] είναι φυσικό λοιπόν που την επιθυμούν. Εξάλλου αυτό που είναι για τον καθένα η ύπαρξη στη ζωή ή αυτό για χάρη του οποίου θέλει να ζει, μέσα σ᾽ αυτό θέλει να περνάει μαζί με τον φίλο του τις ώρες και τις μέρες του. Έτσι μερικοί πίνουν μαζί, άλλοι παίζουν μαζί ζάρια, άλλοι συγγυμνάζονται και συγκυνηγούν ή συμφιλοσοφούν: όλοι τους περνούν μαζί τις ώρες και τις μέρες τους σ᾽ αυτό που τους ευχαριστεί πιο πολύ από όλα όσα μπορούν να κάνουν στη ζωή· θέλοντας δηλαδή να περνούν τη ζωή τους από κοινού με τους φίλους τους κάνουν εκείνες τις πράξεις και συμμετέχουν σ᾽ εκείνα τα πράγματα τα οποία πιστεύουν ότι συνιστούν την κοινή ζωή.

Έτσι η φιλία των κατώτερης ποιότητας ανθρώπων καταλήγει σε κάτι το κακό (όντας άνθρωποι ασταθείς μετέχουν από κοινού σε ηθικά κατώτερης ποιότητας πράγματα, και γίνονται κακοί επειδή εξομοιώνονται ο ένας με τον άλλον), ενώ η φιλία των καλών ανθρώπων είναι καλή και συναυξάνεται με τη συχνή συναναστροφή και επικοινωνία τους. Κατά την κοινή, επίσης, αντίληψη γίνονται καλύτεροι χάρη στον τρόπο με τον οποίο ενεργούν, αλλά και με τη βελτιωτική επιρροή που ασκούν ο ένας στον άλλον· ξεσηκώνουν, πράγματι, ο ένας από τον άλλον τα χαρακτηριστικά που τους αρέσουν — εξού και η έκφραση «απ᾽ τους καλούς καλά».

Τόσα λοιπόν ας θεωρηθούν αρκετά για το θέμα της φιλίας. Η καλύτερη τώρα συνέχεια είναι, νομίζω, ο λόγος μας για την ηδονή.

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἄλκηστις (568-605)

ΧΟ. ὦ πολύξεινος καὶ ἐλεύθερος ἀνδρὸς ἀεί ποτ᾽ οἶκος, [στρ. α]
570 σέ τοι καὶ ὁ Πύθιος εὐλύρας Ἀπόλλων
ἠξίωσε ναίειν,
ἔτλα δὲ σοῖσι μηλονόμας
ἐν δόμοις γενέσθαι,
575 δοχμιᾶν διὰ κλιτύων
βοσκήμασι σοῖσι συρίζων
ποιμνίτας ὑμεναίους.

σὺν δ᾽ ἐποιμαίνοντο χαρᾷ μελέων βαλιαί τε λύγκες, [ἀντ. α]
580 ἔβα δὲ λιποῦσ᾽ Ὄθρυος νάπαν λεόντων
ἁ δαφοινὸς ἴλα·
χόρευσε δ᾽ ἀμφὶ σὰν κιθάραν,
Φοῖβε, ποικιλόθριξ
585 νεβρὸς ὑψικόμων πέραν
βαίνουσ᾽ ἐλατᾶν σφυρῷ κούφῳ,
χαίρουσ᾽ εὔφρονι μολπᾷ.

τοιγὰρ πολυμηλοτάταν [στρ. β]
ἑστίαν οἰκεῖς παρὰ καλλίναον
590 Βοιβίαν λίμναν· ἀρότοις δὲ γυᾶν
καὶ πεδίων δαπέδοις ὅρον ἀμφὶ μὲν
ἀελίου κνεφαίαν
ἱππόστασιν αἰθέρα τὰν Μολοσσῶν ‹. . .› τίθεται,
595 πόντιον δ᾽ Αἰγαίων᾽ ἐπ᾽ ἀκτὰν
ἀλίμενον Πηλίου κρατύνει.

καὶ νῦν δόμον ἀμπετάσας [ἀντ. β]
δέξατο ξεῖνον νοτερῷ βλεφάρῳ,
τᾶς φίλας κλαίων ἀλόχου νέκυν ἐν
600 δώμασιν ἀρτιθανῆ· τὸ γὰρ εὐγενὲς
ἐκφέρεται πρὸς αἰδῶ.
ἐν τοῖς ἀγαθοῖσι δὲ πάντ᾽ ἔνεστιν σοφίας. ἄγαμαι·
πρὸς δ᾽ ἐμᾷ ψυχᾷ θάρσος ἧσται
605 θεοσεβῆ φῶτα κεδνὰ πράξειν.

***
ΧΟΡ. Αρχοντόσπιτο ανοιχτό στους ξένους πάντα,
σπίτι ανθρώπου ανοιχτοχέρη,
570 ως κι ο Απόλλωνας, ο Πύθιος, ο λυράρης,
δέχτηκε σ᾽ εσέ να μείνει
και να γίνει στα δικά σου βοσκοτόπια
προβατάρης· κι η φλογέρα του σκοπούς
έπαιζε ποιμενικούς
στις μακριές βουνοπλαγιές,
τα δικά σου όταν ζευγάρωναν κοπάδια.

Μαγεμένες απ᾽ τη γλύκα τους κι οι λύγκες
πλουμιστές μαζί βοσκούσαν·
580 κι απ᾽ της Όθρης τα φαράγγια κατεβήκαν
τα μαυρόξανθα λιοντάρια·
και πιο πέρ᾽ απ᾽ τα ψηλά, τα φουντωμένα
έλατα, ένα γοργοκίνητο, ελαφρό
ελαφάκι παρδαλό
βγήκε κι έστησε χορό,
Φοίβε, Φοίβε, στης κιθάρας σου τον ήχο.

Και γι᾽ αυτό κοντά στη λίμνη εκεί της Βοίβης
με τα καθαρά νερά
έχει ο Άδμητος αμέτρητα κοπάδια·
590 τα οργωμένα του χωράφια
κι οι πλατιοί ανοιχτοί του κάμποι
σύνορο έχουν
κατά κει που ο Ήλιος λύνει τ᾽ άλογά του,
δυτικά, τον ουρανό των Μολοσσών·
και το Πήλιο από την άλλη
κυβερνάει, όπου τ᾽ αλίμενα του Αιγαίου
ακρογιάλια.

Ως και σήμερα, με μάτια δακρυσμένα,
κι ενώ κλαίει την ακριβή,
την ασύγκριτη γυναίκα που έχει χάσει,
διάπλατ᾽ άνοιξε τις θύρες
600 του σπιτιού του για τον ξένο.
Ω, η ευγένεια
φέρνει πάντα την ευλάβεια προς τους άλλους.
Έχει ο ενάρετος και φρόνηση πολλή.
Τον θαυμάζω εγώ κι ελπίζω
πως καλό θα δει ένας άνθρωπος με τόση
θεοσέβεια.

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΟΔΥΣΣΕΑΣ

ΟΔΥΣΣΕΑΣ

(ζώο, άλογο)

 

Οι περιπέτειες του Οδυσσέα δεν τελειώνουν με την επιστροφή του στην Ιθάκη. Οι μυθογράφοι τον θέλουν να ξαναρχίζει τα ταξίδια και να κατευθύνεται προς τη Δύση, ενώ τα παιδιά που απέκτησε με την Κίρκη να γίνονται επώνυμοι ήρωες διαφόρων πόλεων στην ιταλική χερσόνησο, προσδίδοντας σε αυτούς κύρος και προβάδισμα στα διπλωματικά παιχνίδια.

 

Στο δεύτερο ταξίδι που επιχείρησε ο ήρωας στην Κίρκη πέρασε και από την Άλα, μάγισσα και ακόλουθο της Κίρκης, ετρουσκικής καταγωγής, που έδωσε το όνομά της σε μια πόλη ή τοποθεσία που λεγόταν Αλός Πύργος, πύργος της θάλασσας.

 

Προκειμένου να κρατήσει τον ήρωα κοντά της, η μάγισσα τον μεταμόρφωσε σε άλογο που έζησε μέχρι τα βαθιά γεράματα. Λέγεται ότι με τον μύθο αυτό εξηγείται ένας στίχος της Οδύσσειας που προέβλεπε τον θάνατο του Οδυσσέα μακριά από τη θάλασσα*.

 

Πάντως, η μεταμόρφωσή του σε ίππο τον σχετίζει με τον μεγάλο εχθρό του, τον Ποσειδώνα, που συχνά έπαιρνε τη μορφή ίππου -λατρευόταν και ως Ίππιος Ποσειδών. Σε αυτή τη μορφή ενώθηκε με τη Δήμητρα και απέκτησαν μια Κόρη, το όνομα της οποίας γνωστοποιούνταν μόνο στους μυημένους, ενώ οι αμύητοι την αποκαλούσαν Δέσποινα.

------------------------------

*Ο Τειρεσίας για τον θάνατο του Οδυσσέα

 

θάνατος δέ τοι ἐξ ἁλὸς αὐτῷ

ἀβληχρὸς μάλα τοῖος ἐλεύσεται, ὅς κέ σε πέφνῃ

γήραι ὕπο λιπαρῷ ἀρημένον· ἀμφὶ δὲ λαοὶ

ὄλβιοι ἔσσονται.

Κι ακόμα ο θάνατος γλυκός, γαλήνιος θα 'ρθει

να σε 'βρει αλάργα από τη θάλασσα, τα μάτια να σου κλείσει

μες σε βαθιά καλά γεράματα· κι ολόγυρα οι λαοί σου

θα ζουν χαιράμενοι.

(Οδ. λ 134-137)

ΣΤΩΪΚΙΣΜΟΣ: Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΤΕΛΕΙΩΣΗ ΩΣ ΑΠΤΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΣ

Εισαγωγικά.

«Όποιος αγνοεί τι εστί Κόσμος, δεν γνωρίζει πού ο ίδιος βρίσκεται» -Μάρκος Αυρήλιος

Δεν θα ήταν ορθό να ξεκινήσει κάποιος ένα οποιοδήποτε κείμενο που να αναφέρεται σε κάποια Φιλοσοφική Σχολή της προγονικής μας Παραδόσεως, δίχως προηγουμένως να ομιλήσει γενικότερα περί αυτής της ιδίας της Φιλοσοφίας, και αυτό διότι οι επί των «σωτηρίων» ετών μας στρεβλώσεις, παρεξηγήσεις, παραποιήσεις και ιδιοποιήσεις είναι σε τέτοιο βαθμό εξωφρενικές και προκλητικές, ώστε απαιτείται ένα στοιχειώδες ξεκαθάρισμα εννοιών και όρων, αν δεν θέλει να δει κανείς τον εαυτό του από τη μία στιγμή στην άλλη να αποτελεί οργανικό τμήμα όχι της επιλύσεως αλλά του προβλήματος, όπως επίσης και του γνωστού και μη εξαιρετέου αίσχους που προηγείται αλλά και έπεται του όποιου προβλήματος της «σωτηρίου» εποχής ή Era Vulgaris. 

Ο όρος «Φιλοσοφία» λοιπόν, εφευρέθη και εξεφέρθη από τους, πραγματικούς Έλληνες, προγόνους μας, για να δηλώσει το ιδιαίτατο πνευματικό πλαίσιο και επίπεδο που οδηγεί την ανθρώπινη ύπαρξη από την ημιζωώδη Άγνοια και την Κακία, στην θεία Σοφία και την Αρετή. Ο δρόμος που έδειξε η Φιλοσοφία στο ανθρώπινο βιολογικό είδος, δεν είναι άλλος από αυτόν που διασχίζει εκείνη την, επίσης, ιδιαίτατη πολιτισμική κατάκτηση του Έθνους των Ελλήνων, η οποία ορίζεται ως ΛΟΓΙΚΗ ΣΥΛΛΗΨΗ (και, εν συνεχεία, διατύπωση) του Κόσμου, εκείνου του θείου, αιωνίου και «θωμαστού» δηλαδή Όλου, το οποίο περιγράφεται, ορθώς, ως «άπειρον διατεταγμένο και κεκοσμημένο» (εξού και αυτή η ίδια η τόσο εύστοχη προγονική λέξη «Κόσμος», ήτοι «στολίδι»).

Οι πρόγονοί μας ώρισαν την Φιλοσοφία ποικιλοτρόπως, πλην όμως σαφώς και με τρόπο που η σύνθεση των ανά τόπους, σχολές και εποχές, ορισμών να δίδει μία διαυγέστατη εικόνα του οριζομένου ως «αναζήτηση της Αληθείας του Κόσμου ή των λεγομένων Πρώτων Αιτίων, μέσω της ανθρωπίνης Λογικότητος». Αυτό διετυπώθη μέσα από τον πρώτο ορισμό, εκείνον του Πυθαγόρου («η αληθής Επιστήμη περί τα καλά πρώτα και θεία και ακήρατα (άφθαρτα)») αλλά και όλους τους μεταγενεστέρους που έδωσε ο Εθνικός Κόσμος μέχρι τις αποφράδες ημέρες του 6ου αιώνος μετά την απαρχή της χριστιανικής χρονολογήσεως, τότε που οι χριστιανοί έκλεισαν τις τελευταίες Φιλοσοφικές Σχολές, έκαψαν ή διήρπασαν τις βιβλιοθήκες τους και έστειλαν στην εξορία ή θανάτωσαν τους τελευταίους των διδασκάλων: «η αγάπη ή επιδίωξις της Σοφίας», «η Επιστήμη της Αληθείας» (Αριστοτέλης), «η τέχνη της προσεγγίσεως των αφθάρτων και αναλλοίωτων» (Πλάτων, Πολιτεία), «η εξερεύνησις της Αληθείας και της φύσεως των πραγμάτων», «η άσκησις της Σοφίας» ή «η άσκησις της ορθής Επιστήμης» (κατά τους Στωϊκούς, SVF 2, 35, 36), «η Επιστήμη της σχέσεως των θείων πραγμάτων και των ανθρωπίνων υποθέσεων” (Κικέρων, De Officiis, Bk II, Ch.II), «η Επιστήμη που μας καθιστά καθαρούς και τελείους με σuντόμους και σαφείς κανόνες» (Ιεροκλής).

Η Φιλοσοφία, μέσα από τα τέσσαρα ιστορικά στάδιά της (Φυσική, Πολιτικοηθική, Βιοτικοηθική και Μυστικιστική) αποτελεί, καλώς ή κακώς, ένα κλειστό και πλήρες σύστημα, όπως και αιώνιο συνάμα, παρά τον απέριγραπτο αφανισμό τής πλειοψηφίας των κειμένων της μέσα από τις πυρές τής ιουδαιοχριστιανικής μισαλλοδοξίας που εξεδήλωνε επί αιώνες (4ος έως και σήμερα ακόμη..) τον πανικό της με τη σπάθα και το αναμμένο δαδί. Έξω από την Ελληνική Εθνική Παράδοση και, εκ των πραγμάτων, την αντίστοιχη των Ετρουσκορωμαίων, η οποία υιοθέτησε και υπηρέτησε έκτοτε πολύ πιστά την Φιλοσοφία, η τελευταία δεν είναι δυνατόν να έχει την ελαχίστη έστω αληθή υπόσταση, καθώς βασίζεται και αναφέρεται σε μία πολύ συγκεκριμένη ηθική στάση, κοσμοθέαση και δομή του ανθρωπίνου φαντασιακού.

Οφείλουμε να τονίσουμε συνεπώς, ότι έξω από τις πολύ συγκεκριμένες προδιαγραφές του Ελληνικού και Ελληνορωμαϊκού ανθρωπίνου τύπου και φαντασιακού, δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει Φιλοσοφία.

Αν «υπάρξει» τέτοια, ακόμη και στις πολύ σπάνιες περιπτώσεις που δεν θα επιχειρηθεί εκ του πονηρού να της δοθεί η υποτιθέμενη υπόσταση, τότε θα πρόκειται απλώς για μία ολότελα καταχρηστική χρησιμοποίηση του όρου, κατά την οποία ο όποιος μελετητής, διανοητής, σχολιαστής, αναλυτής, ή ο,τιδήποτε άλλο μπορεί να αναπτυχθεί στον αντικειμενικώς ευγενή χώρο της ανθρωπίνης αναζητήσεως, «βαπτίζεται» αυθαιρέτως «φιλόσοφος». Ο όρος «φιλόσοφος» όμως, σηματοδοτεί (όπως και ο όρος «Φιλοσοφία») την πολύ συγκεκριμένη Επιστήμη τού Είναι που περιεγράψαμε πιο πάνω, και η οποία εγεννήθη και εξεδηλώθη μόνον μέσα από την Εθνική Παράδοση των Ελλήνων και Ελληνορωμαίων. Αποτελεί άτοπο συνεπώς και οξύμωρο, ένας οπαδός μίας ιουδαιογενούς (ήτοι μη Εθνικής) ιδεολογίας, θρησκείας, Τρόπου ή ευρυτέρας κοσμοθεάσεως να αποκαλεί τον εαυτόν του «φιλόσοφο» ή να προσποιείται ότι ασχολείται με την «Φιλοσοφία». Ένα ισόβαθμο άτοπο και οξύμωρο με το να αποκαλεί λ.χ. τον εαυτόν του «ραβίνο» (ιουδαϊστί για τον «διδάσκαλο») ένας μη Ιουδαίος διδάσκαλος, με το σκεπτικό ότι απλώς.. διδάσκει κάποιους τα οποιαδήποτε κάποια πράγματα.

Αποτελεί συνεπώς ζήτημα στοιχειώδους σοβαρότητος αλλά και σεβασμού στην ακριβολογία, σε αυτή την ιερά εμμονή των προγόνων μας Ελλήνων, η εδώ ανακίνησις και τονισμός της ασυμβατότητος Φιλοσοφίας και εξω-Εθνικοελληνικών κοσμοαντιλήψεων και Τρόπων και υπό αυτή και μόνον την γωνία εγείρει ο γράφων την παρούσα του ένσταση στην όποια καταχρηστική χρησιμοποίηση του όρου «Φιλοσοφία» από αφοσιωμένα μέλη του ιδεολογικού πλέγματος της λεγομένης «μεταχριστιανικής» ανθρωπότητος. Δεν υπάρχει «ιουδαϊκή», «χριστιανική», «μωαμεθανική», «βουδιστική», «νεοεποχίτικη» κ.ά. «Φιλοσοφία», για τον ίδιο απλό λόγο που δεν υπάρχει «ελληνική», «ετρουσκική», «ρωμαϊκή», «κελτική» κ.ά «Ραβινική Παράδοση». Και επιπροσθέτως, μιας και ο τόπος μας δεν εξουσιάζεται, τουλάχιστον για την ώρα, από «ορθοδόξους ραβίνους» αλλά από «ορθοδόξους παπάδες» και «νέο-ορθοδόξους» «πνευματικούς» ταγούς (ακόμη και στην κατ’ευφημισμόν πλέον «Φιλοσοφική» Σχολή των Αθηνών έχουν στρατωνισθεί εδώ και κάποια χρόνια..) καλό θα ήταν να τονίσουμε επίσης ιδιαιτέρως το ασυμβίβαστο με την Φιλοσοφία ΟΛΩΝ εκείνων που ακολουθούν τα θέσφατα που έστησαν σκοταδιστές άνδρες όπως ο γνωστός και μη εξαιρετέος «Άγιος» Βασίλειος, ο οποίος στις ομιλίες του στο «Εξαήμερον», θέλει την απόρριψη της επιστήμης και κοσμογονίας (αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία) των «κακών» Εθνικών ως.. «επίπονη ματαιοπονία», καταγγέλλει τα ανθρώπινα (δηλ. φιλοσοφικά) επιχειρήματα, τονίζει ότι «την μόνη βεβαιότητα παρέχει ο Μωϋσής» και διακηρύσσει επίσης ότι.. «ό,τι αποσιωπά η Αγία Γραφή, δεν μας αφορά».

Φιλοσοφία και καθημερινή ζωή.

«Το πρώτο και αναγκαιότατο θέμα στη Φιλοσοφία είναι η εφαρμογή των παραγγελμάτων» -Επίκτητος

Από την εποχή κιόλας των Πυθαγορείων, ετέθη το ζήτημα της εμπράκτου εφαρμογής των φιλοσοφικών θέσεων στην καθημερινή ζωή. Η αξία της Γνώσεως οφείλει να μετρηθεί σύμφωνα με την χρησιμότητά της στην καθημερινή πραγματικότητα. Ακόμη και η Φυσική Επιστήμη, η Κοσμογονία ή η Θεολογία θα είναι άχρηστες αν δεν βοηθούν σε καθαρώτερη θέαση των πραγμάτων και, κατά συνέπεια, σε καθαρώτερη αντιμετώπισή τους.

Αρκετά αργότερα, και με τον Σωκράτη, τον «φιλόσοφο του Ανθρώπου» που, όπως είπε ο Κικέρων, «κατέβασε την Φιλοσοφία από τον ουρανό στην γή», να έχει ήδη προηγηθεί, στις αρχές του 3ου π.α.χ.χ. αιώνος, όταν δηλαδή η κοινωνικοπολιτική ζωή των Ελλήνων ετεροθεσμίζεται πλέον ως συνέπεια της Μακεδονοκρατίας, δύο «αντιμαχόμενες» Σχολές -ο Επικουρισμός και ο Στωϊκισμός- επεχείρησαν να διδάξουν στον άνθρωπο τα κριτήρια της βεβαιότητος, που μπορούν να του δώσουν, συμφιλιωτικούς με την Φύση και την ίδια την ζωή, κανόνες σκέψεως, καθημερινού τρόπου και συμπεριφοράς.

Κοινή αρχή και των δύο Σχολών υπήρξε το “ομοφώνως τήι φύσει ζην” ή «ομολογουμένως τήι φύσει ζήν», το να ζει δηλαδή ο άνθρωπος σε συμφωνία με τους φυσικούς Νόμους. Η διαφορά των βιοτικών προτεινομένων των δύο αυτών «αντιμαχομένων» Σχολών, επικεντρώνεται ωστόσο στη διαφορετική πρακτική τους πρόταση, για την πραγματοποίηση αυτού του «κατά φύσιν» βίου. Ο Επίκουρος από τη μία, ο ιδρυτής της Επικουρείου Σχολής ή του «Κήπου» όπως καθιερώθηκε να λέγεται, από τον τόπο που εδίδασκε ο ιδρυτής της, θέλει τον άνθρωπο να ζει σύμφωνα με την Φύση, υποτάσσοντας τον εαυτό του στην Αίσθηση, που θεωρείται κριτήριο του Αληθινού και του Αγαθού (μία θέση που εξελίχθη μέσα από τους επιγόνους σε αισθησιοκρατισμό και ηδονισμό).

Ο Ζήνων από την άλλη, ο ιδρυτής της Στωϊκής Σχολής ή «Στοάς» όπως καθιερώθηκε να λέγεται, από τον τόπο που εδίδασκε ο ιδρυτής της («Ποικίλη Στοά» της Αγοράς των Αθηνών), θέλει τον άνθρωπο να ζει σύμφωνα με την Φύση, με το να αποδέχεται μέσω της Γνώσεως την Φορά των συγκεκριμένων εκείνων γεγονότων που εκφράζουν την Θέληση του Κόσμου και των Θεών (θέση που οι Στωϊκοί εξέλιξαν σε υλοζωϊσμό και ηθικό ορθολογισμό).

Και οι δύο Σχολές, ακολουθώντας τον πλατωνικό Ξενοκράτη, διαιρούν την Φιλοσοφία σε ΛΟΓΙΚΗ (στην οποία κατατάσσονται η λογική, γνωσιοθεωρία, σημασιολογία, γραμματική, υφολογία, επιχειρηματολογία, από τους Στωϊκούς δε, ορίζεται ως “η επιστήμη του ορθώς διαλέγεσθαι”), ΦΥΣΙΚΗ (ερμηνεία της Φύσεως, θεολογία, θεώρηση, παρατήρηση) και ΗΘΙΚΗ (πρακτική και θεωρητική). Ο ίδιος ο Ζήνων ο Κιτιεύς (333/322-262/261, ή Ζήνων ο Πρεσβύτερος), είχε μία καλή Σωκρατική παιδεία (σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, 7,31, πρωτοήλθε από πολύ νεαρή ηλικία σε επαφή με τη Σωκρατική Φιλοσοφία), καθώς και Πλατωνική και Κυνική, που τον εβοήθησαν πολύ στη συγκρότηση της δικής του Σχολής, γύρω στο έτος 300 πριν την απαρχή της χριστιανικής χρονολογήσεως σε ηλικία περίπου 30 ετών (εσπούδασε πρώτα δίπλα στον Κυνικό Κράτητα τον Θηβαίο και στη συνέχεια στους Μεγαρικούς Στίλπωνα και Διόδωρο Κρόνο, καθώς και στους Ακαδημικούς Ξενοκράτη και Πολέμωνα). Οι χριστιανικές πυρές κατεσπάραξαν τα έργα του ιδρυτού της «Στοάς», με αποτέλεσμα εμείς να έχουμε πενιχρά μόνον αποσπάσματα της διδασκαλίας του, πλην όμως ένας κατάλογος των έργων του μάς παραδίδεται από τον Διογένη Λαέρτιο (“Λύσεις”, “Έλεγχοι”, “Περί σημείων”, “Περί λέξεων”, “Περί του κατά Φύσιν βίου”, “Περί παθών”, “Περί του καθήκοντος”, “Περί της Ελληνικής Παιδείας”, “Καθολικά”, κ.ά.) και ανάμεσά τους και 5 βιβλία «Ομηρικών Προβλημάτων» και μία «Πολιτεία». Η «Πολιτεία» του, θεωρείται σχεδίασμα ενός ιδανικού πολιτεύματος, κοινοτιστικής μορφής, και αποδίδεται στα πρώτα χρόνια της φιλοσοφικής του διαδρομής, όταν ακόμη ο φιλόσοφος ήταν υπό την επίδραση της κυνικής φιλοσοφίας (σε ένα από τα ελάχιστα μάλιστα διασωθέντα αποσπάσματα, προτείνει κατάργηση του χρήματος και των γάμων).

Η διαδρομή της μετεξελίξεως του Σωκρατισμού από τον Ζήνωνα, σε νέα και αυτόνομη Σχολή, δεν είναι πλήρως γνωστή, καθώς τα αποσπάσματα που διαθέτουμε δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο ( το σύστημα που εσχεδίασε ο Ζήνων, εδέχθη αργότερα μεγάλες τροποποιήσεις από τον Χρύσιππο, ο οποίος και απεκλήθη «επανιδρυτής» της Στοάς). Εικάζεται πάντως ότι ο Ζήνων ανέπτυξε μια ολοκληρωμένη διδασκαλία στους τομείς της Φυσικής, της Λογικής και της Ηθικής, με πολλά στοιχεία ηρακλειτείας Φιλοσοφίας (διδασκαλία περί Λόγου). Στο έργο «Περί Φύσεως», γράφει για δύο αιώνιες Αρχές, την Θεϊκή (ενεργητική Αρχή) και την δίχως ιδιότητες ‘Υλη (παθητική Αρχή). Η Ηθική του ήταν προσανατολισμένη προς μια ζωή σύμφωνη με την Φύση, προς την πραγμάτωση ορισμένων αρετών και την απελευθέρωση από τα πάθη.

Βασική θέση του Ζήνωνος για τον Κόσμο υπήρξε η “Ενότητα του Όντος”, δηλαδή ότι ο Κόσμος είναι “Ένας” (Διογ. Λαέρτ. 7, 143) πλην όμως δομείται από δύο Αρχές, την Ενεργητική και την Παθητική (το «ποιούν» και το «πάσχον»). Η βασική βιοτική θέση δε, είναι ότι η πραγματική φύσις του Ανθρώπου είναι η Λογικότητα (μία θέσις που ίσως έχει την πρώτη προέλευσή της στην κυνική θέση του Διογένους “συντελεί στην ευδαιμονία μου μόνον ό,τι συμφωνεί με την φύση μου ως λογικού όντος”). Η διδασκαλία της αρχικής Στοάς πέρασε βεβαίως πολλές αλλαγές ή διευρύνσεις, στα τρία στάδια (Αρχαία, Μέση και Νέα Στοά) που περιγράφουν την 6 περίπου αιώνων Ιστορία της, μέχρι τα τέλη του 3ου μ.α.χ.χ. αιώνος (επί σχολαρχίας Καλλιήτου) και δεν θα ήταν λογικό να επιχειρήσουμε την πλήρη σχεδίασή της στα στενά πλαίσια ενός και μόνον μικρού άρθρου. Εκείνο που θα ήταν λογικό και χρήσιμο να κάνουμε, είναι συνεπώς μία πυκνή σύνοψη των φιλοσοφικών θέσεων της Στοάς, για μία πρώτη μόνον επαφή τού ενδιαφερομένου αναγνώστου με αυτή την λαμπρή διδασκαλία της Εθνικής (προχριστιανικής) μας Παραδόσεως, για την ΕΦΑΡΜΟΣΙΜΗ οδό προς την ανθρώπινη τελείωση και την συνύπαρξη με τον Κόσμο και τους Θεούς.

Πρόκειται, ούτως ή άλλως, για μία διδασκαλία που εδώ και δύο περίπου χιλιετίες ανήκει στην «ηττημένη» πλευρά και για αυτό, εμείς οι γνωρίζοντες είμαστε πανευτυχείς που έχουμε απλώς την δυνατότητα, μέσα από τα ελάχιστα σπαράγματά της που διεσώθησαν, να την επανασυνθέτουμε προς όφελός μας μέσα στο πνευματικό σκότος και την ψυχική έρημο που επικρατεί στην Παγκόσμιο Ιερουσαλήμ. Πρόκειται για μία απτή όσο και υψηλή πρόταση για τους προικισμένους και τυχερούς ανθρώπους που μπορούν ακόμη να κινούνται με χαρά, μακριά από το ΔΙΠΟΛΟ (η δημιουργία παραπλανητικών διπολισμών είναι η κατεξοχήν ειδικότης της δισχιλιετούς Παγκοσμίου Ιερουσαλήμ) της υποτιθεμένης «επιλογής» ανάμεσα στο ανεφάρμοστο μίας αντιφυσικής και παραλόγου κοσμοθεάσεως και στο ζωώδες ενός ωφελιμιστικού και χυδαίου καθημερινού Τρόπου, μακριά από το πλέον πρόσφατο ΔΙΠΟΛΟ δηλαδή, εκείνο που βάζει η «σύγχρονη» ζωή στους «σύγχρονους» ανθρώπους.
  
Κύριες θέσεις και πεποιθήσεις της Στοάς.

«μπορούν να με σκοτώσουν, να με βλάψουν όμως όχι» -Επίκτητος

Για λόγους παρουσιάσεως και μόνον συνεπώς, θα μπορούσε κάποιος να συνοψίσει στις παρακάτω δέκα, τις κύριες θέσεις και πεποιθήσεις των Στωϊκών:

Θέσις πρώτη. Ο Άνθρωπος οφείλει να διάγει τον βίο του σε συμφωνία τόσο προς την συμπαντική, όσο και την ανθρώπινη φύση. Για τον Άνθρωπο, το «κατά Φύσιν ζήν» εξασφαλίζεται από την αξιοποίηση του «Λόγου», δηλαδή της συνειδήσεως της σχέσεως προς εαυτόν, αλλήλους και Κόσμο (η οποία, με τη σειρά της, εκδηλώνεται αυτομάτως ως ικανότης σκέψεως, σχεδιασμού, αναλύσεως και ομιλίας). Ο μέσος Άνθρωπος συνδέεται με την Φύση ή τον Θεό, μόνον ως λογικός, δηλαδή ενεργητικός παράγων. Ο φιλόσοφος Άνθρωπος όμως, αυτός που πορεύεται προς εκείνον που οι Στωϊκοί αποκαλούν «Σοφό», μέσω της Φυσικής Φιλοσοφίας, της Ηθικής και της Λογικής, κάνει ένα βήμα πέρα από την απλή «Λογικότητα». Για να ζήσει «κατά Φύσιν», οφείλει προηγουμένως να γνωρίζει ποια γεγονότα είναι αληθινά και σε τι συνίσταται η «Αλήθεια».

Εδώ ακριβώς πρέπει να τονισθεί ότι οι Στωϊκοί αποτολμούν μία σαφή διάκριση μεταξύ «Αληθείας» και «Αληθούς». Η ΑΛΗΘΕΙΑ, από την μία πλευρά, νοείται ως σύνθετη και πολύπλοκη και μπορεί να ορισθεί ως κατάληψη της «πρώτης αιτίας τού καθετί αληθινού» (Μάρκος Αυρήλιος). «Αλήθεια» είναι συνεπώς η «Γνώση» του αιτιακού πλέγματος το οποίο ελέγχει τα κοσμικά γεγονότα. Είναι χαρακτηριστικό του «Σοφού» και είναι σταθερή (σε αντίθεση με τις κάποιες αληθείς προτάσεις του οποιουδήποτε κοινού ανθρώπου, τις οποίες δεν μπορεί να αποδείξει απέναντι στις τυχόν προσπάθειες ανασκευής τους) και ενσώματη. Το ΑΛΗΘΕΣ από την άλλη πλευρά, είναι «απλό και ομοιόμορφο» και ισχύει για κάθε πρόταση που δηλώνει αυτό που συμβαίνει, είναι δηλαδή απλή δήλωσις μίας καταστάσεως, άρα ασώματον.

Θέσις δευτέρα. Ως «Φύσις» ορίζεται η εντός του Κόσμου Δύναμις και Αρχή, η οποία «..διαμορφώνει και δημιουργεί όλα τα πράγματα» (SVF 2, 937), «..δίδει στον Κόσμο ενότητα και συνοχή» (SVF 2, 549, 1211), «..κινείται μόνη της και δημιουργεί ως πύρινο πνεύμα ή τεχνικόν πύρ» (SVF 2, 1132 κ. ε.), «..εκδηλώνεται ως Ανάγκη και Ειμαρμένη» (SVF 2, 913), «..εκδηλώνεται ως Ψυχή του Κόσμου, Θεός, Πρόνοια, Δημιουργός, Ορθός Λόγος» (SVF 1, 158, 176, SVF 3, 323). Ο Κόσμος επιδέχεται λογική εξήγηση και είναι καθεαυτός ένα λογικώς οργανωμένο οικοδόμημα. Όλα, ορατά και αόρατα, είναι οργανικά τμήματα μίας Θείας Ενότητος. Όλα, μηδενός εξαιρουμένου, οι Θεοί, η ύλη, οι αρετές και, φυσικά, οι άνθρωποι, αποτελούν μέλη μίας συμπαντικής Πολιτείας με σαφείς, δίκαιους αλλά και απαράβατους νόμους, την οποία θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «Κοσμόπολι». Όλα τα μέλη της «Κοσμοπόλεως» είναι τέκνα της ιδίας Αρχής και προς άλληλα οφείλουν φιλότητα και διαρκή σεβασμό (το απελπιστικά μερικό υποτιθέμενο χριστιανικό προτεινόμενο, «αγαπάτε αλλήλους», όχι μόνο δεν αφορά τα μη ανθρώπινα αλλά και καθυστέρησε του αντιστοίχου, συμπαντικού μάλιστα, στωϊκού, τουλάχιστον 300 έτη)

Θέσις τρίτη. Το «εκδηλωμένο» τμήμα της «Κοσμοπόλεως» του Κόσμου, εξουσιάζεται από μία αιώνια και θαυμαστή αρμονία αντιθέτων (λ.χ. «ποιούν» και «πάσχον»). Η γένεσις του εκάστοτε Κόσμου συντελείται από δύο πρωταρχικές Αρχές, η μία εκ των οποίων είναι παθητική («Ύλη») και η άλλη ενεργητική («Θείος Λόγος»), που επιδρά πάνω στην πρώτη. Το δημιουργικό αίτιο («Ποιούσα Αρχή», «Ψυχή του Κόσμου», «Ζεύς», «Θεός») είναι εγκόσμιο, όπως σε όλες τις Εθνικές και πολυθεϊστικές Κοσμοαντιλήψεις, και ορίζεται ως πυροειδές πνεύμα που διαχέεται ακόμη και στα απειροελάχιστα τμήματα του Κόσμου και τα συνέχει. Περιγράφεται δε και ως «Ειμαρμένη» (επειδή θέτει τα πάντα σε απόλυτη σύνδεση κάτω από μία αυστηρή νομοτέλεια), «Πρόνοια» (επειδή διέπεται από Αγαθότητα και Φιλότητα και επιτρέπει σε κάθε λογικό όν την απόλυτη εμπιστοσύνη προς τις επιλογές της) και «Φυσικός Νόμος» (επειδή θέτει και συγκρατεί σε αιώνιο τάξη τα άπειρα τμήματα του Κόσμου).

Θέσις τετάρτη. Ο καθένας και το κάθε τι, συνδέεται με το Αιώνιο Όλον, μέσω μίας εσωτερικής προσωπικής θεότητος, του λεγομένου «Δαίμονος Εαυτού». Ο «Δαίμων Εαυτού» είναι ο σύνδεσμος της ψυχής μας με την Ψυχή του Παντός, με τον Αιώνα του Σύμπαντος (ο «Αιών» εδώ ας νοηθεί με την ομηρική έννοια, ως έδρα και πηγή της υπάρξεως).

Θέσις πέμπτη. Η κάθε ανθρώπινη ψυχή διαθέτει ελευθερία βουλήσεως και όχι ελευθερία αλλά δυνατότητα πράξεως. Μόνον η λεγόμενη «Πεποίθησις» αποτελεί πραγματική πράξη της ψυχής.

Θέσις έκτη. Κύριο βιοτικό προτεινόμενο είναι η απλότης του βίου μέσα από την οδό της μετριοπαθείας, της ανοχής και της λιτότητος.

Θέσις έβδομη. Η πνευματική εξέλιξις στο ανθρώπινο στάδιο, το οποίο «στοιχειώνεται» από τον παράγοντα «Λογικότης», αποκτάται μόνον με την επίμονη και επίπονη φιλοσοφική αναζήτηση του «Αγαθού». Η Φιλοσοφία είναι η ασφαλής οδός για την «Αρετή», η οποία θεμελιώνεται μόνον επάνω στην επαφή με την Γνώση (η οποία ορίζεται ως ασφαλής, δηλαδή αντικειμενική και αληθής). Η Γνώσις διαφέρει από την Δοξασία, η οποία είναι ασθενής ή ψευδής γνώσις. Κατά τον Ζήνωνα (όπως διασώζεται στον Κικέρωνα, Academica, 1, 41-42) η κάθε ασθενής ή ψευδής γνώσις μπορεί και πρέπει να ταυτίζεται, δικαίως, με την Άγνοια. Ο Αρκεσίλαος επεσήμανε ότι δεν υπάρχει ενδιάμεσο στάδιο ανάμεσα στην Γνώση και την Άγνοια.

Θέσις ογδόη. Η «Αρετή» πρέπει να είναι το απόλυτο «προς απόκτησιν», η «Κακία» το απόλυτο «προς αποφυγήν». Σε προέκταση της επισημάνσεως του Αρκεσιλάου αναφορικώς με την Γνώση και την Άγνοια, όλα τα υπόλοιπα ανάμεσα στην «Αρετή» και την «Κακία» κατατάσσονται στα λεγόμενα «Αδιάφορα». Οι κατεξοχήν «Αρετές» είναι η Σύνεσις, η Δικαιοσύνη, η Γενναιότης και η Εγκράτεια.

Θέσις ενάτη. Είναι παράλογη κάθε επιθυμία που αντιτίθεται στην θέληση των Θεών. Η συνταγή για έναν ευτυχή ανθρώπινο βίο είναι η «Απάθεια», η εκμηδένιση δηλαδή κάθε προσωπικής επιθυμίας για απόκτηση πραγμάτων ή για αλλαγή καταστάσεων, μόνον όμως όταν η «Λογικότης» τις καταδεικνύει να είναι πέρα από τις εκάστοτε ανθρώπινες δυνατότητες. Η «Απάθεια» οδηγεί σε μία άμεση ζωή, δίχως την εξαπάτηση από την υπερελπίδα ή τον τρόμο της αγωνίας για ένα μέλλον που, αντικειμενικώς, κείται έξω από τον έλεγχο της «Πεποιθήσεως».

Θέσις δεκάτη. Το Σύμπαν, είναι αιώνιος και ζώσα ύλη, η οποία, απλώς, αυτοαναπλάθεται περιοδικώς δι’ Εκπυρώσεων.

Οι Βιοτικές Ιεραρχήσεις της Στοάς.

«Να θεωρείς τον εαυτό σου άξιο για κάθε λόγο και για κάθε έργο που είναι σύμφωνο με την Φύση» -Μάρκος Αυρήλιος

Οι δέκα αυτές θέσεις και πεποιθήσεις των Στωϊκών, οδηγούν, με τη σειρά τους, στις πιο κάτω βασικές βιοτικές ιεραρχήσεις:

ΤΟ ΚΥΡΙΑΡΧΟΝ ΑΓΑΘΟΝ.

 

Ως ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΑΓΑΘΟΝ της ανθρωπίνης υπάρξεως, ΤΟ ΤΕΛΟΣ, δηλαδή ο σκοπός του ανθρωπίνου βίου, όπως το διετύπωσε ο Χρύσιππος, ορίζεται η λεγομένη ΕΥΡΟΙΑ (καλή ροή) ΤΟΥ ΒΙΟΥ, η οποία πραγματοποιείται μέσα από το «ομολογουμένως τήι Φύσει ζήν» (το να ζούμε συμφώνως προς τους Φυσικούς Νόμους). Για τους Στωϊκούς «δεν υπάρχει παρά μία μόνον τέχνη, μια ύψιστη τέχνη, η Αρετή» (και η Φιλοσοφία είναι η γνώσις που, χάρις σ' αυτήν, αποκτούν ενότητα οι ιδέες και οι πράξεις μας, προς το να ζούμε σύμφωνα με την Φύση, δηλαδή σύμφωνα με την θέληση των Θεών και σύμφωνα με το Λογικό που διαποτίζει τα πάντα).

Η κυρία έμφασις των σκέψεων και των πράξεων, πρέπει να δίδεται στην πληρότητα του λεγομένου «Σοφού», του περιφήμου εκείνου ιδανικού της Στοάς που από την Μέση Στοά κι εντεύθεν γίνεται τουλάχιστον παραδεκτό ότι είναι τελικός ΣΤΟΧΟΣ και όχι προϋπόθεσις τού «φιλοσοφείν». Για τους Στωϊκούς ο «Σοφός» νοείται ως ο μόνος ελεύθερος άνθρωπος, ο δε Jean Brun τον «σχεδιάζει» αρκετά καλά με την φράση «είναι αθώος, χωρίς έλεος και υπερβολικά κοινωνικός». Από τη Μέση Στοά, όπως προείπαμε, ο «Σοφός» γίνεται λιγώτερο «βαρύς» για τον απλό Στωϊκό για τον οποίο, λίγο αργότερα, ο Μάρκος Αυρήλιος θα σχεδιάσει μία πολύ πιο απλή οδό: «Να τιμάς τους Θεούς, να βοηθάς τους ανθρώπους, να μάθεις να αντέχεις τα της ζωής και να είσαι εγκρατής. Να θυμάσαι πάντα ότι όλα όσα βρίσκονται έξω από τα όρια του σώματός και του πνεύματός σου δεν σου ανήκουν, ούτε είναι του χεριού σου».

Ο «Σοφός» είναι τελικά ένας ΣΤΟΧΟΣ, μία ολοκλήρωση του Ανθρώπου, και δεν υπήρξε ποτέ μέχρι τώρα πραγματικά. Ο οπαδός της Στοάς προσπαθεί απλώς να πλησιάζει τον «Σοφό», ο δε Επίκτητος θα δηλώσει χαρακτηριστικά: «βλέπω πολλούς ανθρώπους που ασπάζονται τον Στωϊκισμό, αλλά δεν έχω δεί ποτέ κανέναν Στωϊκό.. αν δεν μπορείς να μου δείξεις έναν Στωϊκό, δείξε μου τουλάχιστον έναν άνθρωπο που να αρχίζει να γίνεται τέτοιος, μη στερήσεις έναν γέροντα σαν κι εμένα από αυτό το υπέροχο θέαμα που, ομολογώ, δεν μπόρεσα ακόμη να απολαύσω» (Επίκτητος). Για τη Μέση και Νέα Στοά, το βιοηθικό φιλοσοφικό προτεινόμενο έχει ήδη συμπληρωθεί με τα λεγόμενα ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ, μετατραπέν έτσι σε πιο απτό και «ανθρώπινο».

Κινούμενοι πάντως και στα 3 χρονικά στάδια της Στοάς, θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε εδώ, με τη σειρά τους, τις βασικές πεποιθήσεις και στάσεις ζωής του «Σοφού» που τον καθιστούν τέτοιον. Κατ’αρχάς, ως το «Τέλος», ο Τελικός Σκοπός, το Summum Bonum ή το «ζητούμενο» του ανθρωπίνου βίου είναι η Α-Πάθεια. Η τελευταία, ως έλλειψις «παθών» (δηλαδή παραλόγων κινήσεων της ψυχής) και όχι ως αναισθησία όπως λανθασμένα εκλαμβάνεται σήμερα λόγω της μεταχριστιανικής διαστροφής των όρων, δεν είναι παρά η εσωτερική γαλήνη που προέρχεται από τον συντονισμό της προσωπικής Λογικής με εκείνη του Σύμπαντος Κόσμου. Η ευθύνη για την Α-Πάθεια είναι αποκλειστικώς προσωπική, και ο Επίκτητος δίδει ένα πολύ καλό παράδειγμα όταν προσδιορίζει ότι «δεν είναι εκείνος που μας βρίζει, ούτε εκείνος που μας κτυπά αυτός που μας προσβάλλει, αλλά η γνώμη που εμείς έχουμε για αυτούς, ώστε να μας κάνει να τους βλέπουμε ως ικανούς να μας προσβάλλουν».

Τόσο ο απλός, συνηθισμένος Στωϊκός, όσο και ο τέλειος «Σοφός», οφείλουν να ενθυμούνται πάντοτε ότι ο Κόσμος κυβερνάται από Νόηση και Δικαιοσύνη και η προσωπική Θέλησις πρέπει να συμπορεύεται με εκείνη του Κόσμου. Ο Κόσμος, ως σύνολο, είναι Αγαθός και όλα τα γεγονότα υπάγονται στην φύση του. Συνεπώς κανένα γεγονός δεν μπορεί να είναι «καλό» ή «κακό», απλώς, κάποια γεγονότα φαίνονται «κακά» στους ανθρώπους επειδή δεν υποτάσσονται στην προσωπική τους επιθυμία. Ο «Σοφός», ως ο μόνος ελεύθερος εκ των ανθρώπων, μπορεί και στέκει γαλήνιος μπροστά στο κάθε γεγονός. Δεν προσπαθεί να «γλιτώσει» από το Αναπότρεπτο και τη Μοίρα, διότι έχει προ πολλού απαλλαγεί από τη μάταια, μυωπική και απέλπιδα θέληση να αλλάξει τα όσα είναι αντικειμενικώς πέραν των δυνάμεών του. Ο «Σοφός», αγωνίζεται για να αλλάξει ΜΟΝΟΝ εκείνα που είναι εφικτό, ή πιθανόν, να αλλάξει ένας θνητός, μέσα του ή τριγύρω του. Μόνον αυτά τα ελάχιστα εφικτά ή πιθανά δικαιούται ο θνητός να τα χαρακτηρίσει «καλά» ή «κακά». Οφείλει συνεπώς να αποφεύγει όλες τις σκέψεις, τις επιθυμίες, τις τάσεις και τις κρίσεις που τον υποδουλώνουν στα «εξωτερικά» πράγματα, ή που του ταράσσουν τον εσωτερικό κόσμο.

Ο «Σοφός» έχει την δύναμη, μία δύναμη που αντλεί από την Γνώση, να στέκει ατάραχος μπροστά στα «κακά» που του συμβαίνουν. Γνωρίζει πολύ καλά ότι τα λεγόμενα «εξωτερικά» γεγονότα είναι, ούτως ή άλλως, έξω από τις δυνάμεις του. Μπορεί και στέκει απολύτως συμφιλιωμένος με την Θέληση του Κόσμου, επειδή δεν επιθυμεί να κερδίσει τίποτε, αφού έχει προ πολλού απαλλαγεί από την επίσης μάταια, μυωπική και απέλπιδα θέληση τού «να αποκτήσει». Ο «Σοφός» είναι αφέντης του εαυτού του. Δεν εξαρτάται από τίποτε έξω από αυτόν. Γνωρίζει πολύ καλά ότι η Φύσις μάς χαρίζει συνεχώς διάφορα πράγματα, αλλά το ίδιο συνεχώς παίρνει κάποια άλλα πίσω. Κυρίως όμως, γνωρίζει ότι κανένα από τα «εξωτερικά» αγαθά δεν μπορεί να διαρκέσει σε όλον το ανθρώπινο βίο. Ο «Σοφός» κυρίως δεν εξαρτάται από άλλους ανθρώπους. Οφείλει να είναι εσωτερικώς αυτάρκης. Ποτέ του δεν προσκολλάται σε ανθρώπους, ούτε στον ελάχιστο βαθμό, ώστε λ.χ. να του προκαλέσει λύπη η για οποιονδήποτε λόγο απομάκρυνσή τους από αυτόν και, κυρίως, θυμάται ανά πάσα στιγμή ότι και οι γονείς μας, οι σύντροφοί μας και τα παιδιά μας είναι όλοι, μηδενός εξαιρουμένου, θνητοί.

Ο «Σοφός» δεν επιτρέπει σε τίποτε να τον ταράξει, δεν αναμένει τίποτε και, το κυριώτερο, δεν μεταφέρει ποτέ την ευθύνη για την όποια στενοχώρια του στους Θεούς ή τους άλλους ανθρώπους. Γνωρίζει ότι αυτός και μόνον ευθύνεται για το αν είναι ευτυχής ή όχι. Το μόνο σίγουρο μέτρο για τον «Σοφό» είναι η προσωπική Λογική, η οποία αποτελεί απειροελάχιστο αλλά ομοούσιο τμήμα της Θείας Λογικής τού Σύμπαντος Κόσμου και αυτή την Λογική καλείται να εκδηλώνει στις ενέργειες ή μη-ενέργειές του. Οφείλει να βοηθάει όλους όσους έχουν ανάγκη, όπως και να αντιμετωπίζει ισότιμα όλους τους ανθρώπους και τα λοιπά όντα με τα οποία «συγκατοικεί» ως είδος στην «Κοσμόπολι». Ο «Σοφός» ελεεί και συμπαρίσταται, δεν επιτρέπει ποτέ ωστόσο να τον κάνει δυστυχισμένο η Δυστυχία. Δεν επιτρέπει στον εαυτό του να αισθανθεί τα αρνητικά αισθήματα των άλλων, ούτε επιτρέπει «εισβολές» αλλά, αντιθέτως, διατηρεί πάντα εν ειρήνη την «εντός των συνόρων του» περιοχή. Γνωρίζει ότι δεν μπορεί να αναχαιτίσει τις θύελλες των εξωτερικών γεγονότων και δικαιούται μόνον την εντός του γαλήνη, ξεχωρίζει λοιπόν αυτά που μπορεί και εκείνα που δεν μπορεί, μόνον με τη βοήθεια της αντικειμενικής Γνώσεως.

ΤΑ ΑΓΑΘΑ (λατινιστί, bona).

 

Τα «Αγαθά» είναι εκείνα στα οποία πρέπει να επιδοθεί συστηματικώς ο φιλόσοφος στον δρόμο προς τον «Σοφό» (ας θυμηθούμε εδώ τον ορισμό του Σενέκα, Epistulae 89.9 , ότι η Φιλοσοφία είναι η «συστηματική επίδοσις στην Αρετή»). Τα «Αγαθά» είναι τριών ειδών, οι «Αρετές», οι «Ενάρετες Πράξεις» ή «Κατορθώματα» και οι «Ευπάθειες».

Στις «Αρετές» κατατάσσονται από τους Στωϊκούς η Λογική, η Σοφία, η Δικαιοσύνη, η Αφοσίωσις, η εύλογος Γενναιοδωρία, η εύλογος Φιλία, η Ανδρεία και η Σωφροσύνη. Στα «Κατορθώματα» κατατάσσονται όλες οι «ορθές πράξεις», δηλαδή οι σύμφωνες με τις απαιτήσεις της Αρετής λ.χ. λογικές, δίκαιες, ανδρείες πράξεις κ.ο.κ. Στις λεγόμενες «Ευπάθειες», τέλος, κατατάσσονται οι αγαθές, δηλαδή «έλλογες» παρορμήσεις ή «ευάρεστες διαθέσεις», δηλαδή η Βούλησις (ως έλλογος κίνησις της ψυχής προς το Αγαθόν), η Γαλήνη, η Ευλάβεια (ως επιφύλαξις) και η Χαρά (ως έλλογος κίνησις ψυχικής διαστολής).

ΤΑ ΚΑΚΑ (λατινιστί, mala).

 

Εδώ ισχύει το ακριβώς αντίθετο από τα «Αγαθά», πρόκειται δηλαδή για εκείνα που οφείλει να αποφεύγει συστηματικώς ο φιλόσοφος στον δρόμο προς τον «Σοφό». Και τα «Κακά», με τη σειρά τους, οι Στωϊκοί τα διακρίνουν σε τρία είδη, τις «Κακίες», τις «Κακουργίες» και τα «Πάθη».

Στις «Κακίες» η Στοά κατατάσσει τον Παραλογισμό, την Άγνοια, την Αδικία, την Απιστία, την Κτητικότητα, την άλογο Εχθρότητα, την Ανανδρεία και την Απερισκεψία, ενώ στις «Κακουργίες» τις ανόητες και άδικες πράξεις. Ως «Πάθη» ορίζονται όλες οι ορμές δίχως μέτρο ή «πλεονάζουσες», οι οποίες θεωρούνται ασθένειες και αναπηρίες της ψυχής και είναι διαταρακτικές για το Ηγεμονικόν και κατά προέκταση για ολόκληρη την ύπαρξη (ο Ζήνων ορίζει το Πάθος ως άλογο κίνηση της ψυχής αντίθετη στην Φύση, ή ορμή δίχως μέτρο). Ως καταστροφικό «Πάθος» οι Στωϊκοί φέρνουν λ.χ. την «Επιθυμία», δηλαδή την άλογο όρεξη, την οποία διακρίνουν στη συνέχεια σε «Σπάνη» (δηλαδή επιθυμία για ό,τι δεν μπορούμε να αποκτήσουμε), «Μίσος» (δηλαδή επιθυμία να συμβεί κακό σε άλλον), «Φιλονικία», «Θυμό» (δηλαδή επιθυμία αμέσου ανταποδόσεως / εκδικήσεως), «Πόθο» (επιθυμία για κάποιο εντυπωσιακό πρόσωπο), «Μήνι» (επιθυμία ετεροχρονισμένης εκδικήσεως) και «Κότο» (αυξανόμενο δηλαδή θυμό). Αλλά «Πάθη» είναι ο «Φόβος», δηλαδή η προσδοκία κακών, που με τη σειρά του διακρίνεται σε «Δείμα» (δηλ. τρόμο), «Όκνο» (φόβο αναλήψεως δράσεως), «Αισχύνη» (φόβο ντροπιάσματος), «Έκπληξι» (φόβο για το αναπάντεχο), «Θόρυβο» (φόβο που κόβει τη λαλιά) και «Αγωνία» (φόβο για το άγνωστο) και η «Ηδονή», δηλαδή η άλογος έπαρση από απόκτηση, που με τη σειρά της διακρίνεται σε «Διάχυσι» (κολακευτική δηλαδή ηδονή), «Επιχαιρεκακία» (ηδονή από τις συμφορές των άλλων) και «Κήλησις» (ακολασία, έκλυσις) και ο κατάλογος κλείνει με την «Λύπη», δηλαδή την άλογο αντίδραση της ψυχής, της οποίας ο Χρύσιππος παραθέτει 25 είδη της και ανάμεσά τους τον «Είλεο» (την άδικη δηλαδή λύπη), τον «Φθόνο» (την λύπη από τη θέα των αγαθών των άλλων), τον «Ζήλο» (δηλ. την ζήλεια), το «Άχθος» (λύπη όταν και οι άλλοι αποκτούν αυτά που εμείς έχουμε), το «Πένθος» (την παραλυτική λύπη), την «Ανία» (την λύπη που αυξάνει με τις σκέψεις) και την «Οδύνη» (βαριά λύπη).

ΤΑ ΑΔΙΑΦΟΡΑ, τέλος, είναι τα όσα, από μόνα τους, ούτε ωφελούν ούτε βλάπτουν την ηθική αξία του Ανθρώπου, πόσο μάλλον του φιλοσόφου. Ο πλούτος λ.χ. είναι προτιμώτερος από την φτώχεια αλλά δεν οφείλει να τον κατέχει υποχρεωτικώς ένα λογικό όν. Έχει αξία μόνον σε σχέση με την φτώχεια αλλά ουδεμία αξία σε σχέση με την Αρετή. Από τα «Αδιάφορα», τα λεγόμενα «ΠΡΟΗΓΜΕΝΑ», δηλαδή τα προτιμητέα είναι η Επιβίωση, η Φυσική Ομορφιά, η Υγεία, η Αποδοχή από τους Άλλους, η «Καλή» Υπόληψις, ο Πλούτος, οι Δεξιοτεχνίες, η Ευγενής Καταγωγή και η Απόλαυσις, τα δε «ΑΠΟΠΡΟΗΓΜΕΝΑ», δηλαδή τα μη προτιμητέα, είναι ο Θάνατος, η Ασχήμια, η Νόσος, η Απόρριψις, η “Κακή” Υπόληψις, η Πενία, η Αδεξιότης, η Ταπεινή Καταγωγή και η Οδύνη.

Επιλεγόμενα.

«Με όλη σου την ψυχή να ενεργείς το δίκαιο και να λέγεις την αλήθεια» -Μάρκος Αυρήλιος

Αυτά τα ολίγα για τον Στωϊκισμό και ελπίζω να έφερα κοντά στον μέσο αναγνώστη του blog, αν και εξαιρετικώς εν περιλήψει, τα υψηλά νοήματα και προτεινόμενα ενός μόνον τμήματος της φωτεινής και κολοσσιαίας ανθρωπιστικής Εθνικής μας Παραδόσεως, την οποία ποτέ, παρά τα γελοία διακηρυσσόμενα, δεν αξιώθηκε να ξεπεράσει κάποια άλλη πάνω σε τούτη την γή (και τι θα μπορούσε άλλωστε να προσθέσει κανείς σε μία Παράδοση που έχει εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες της αναζητήσεως της Αληθείας;). Εκείνο που θα ήθελε πάντως να προκαλέσει, επιπροσθέτως, ο γράφων, με αυτή την σύντομη παρουσίαση της Φιλοσοφικής Σχολής του Στωϊκισμού, μίας μόνον, το επαναλαμβάνω, από τις πολλές και εξίσου υψηλές Σχολές της Εθνικής μας Παραδόσεως, είναι το να χρησιμοποιήσει εδώ και τώρα ο αναγνώστης την κρίση του για να απαντήσει στα κάτωθι ερωτήματα:

α) Γιατί δεν του τα έμαθαν όλα αυτά στα 12 χρόνια που εσπατάλησε στα θρανία της Βασικής και Μέσης Εκπαιδεύσεως, ενός Κράτους που στο όνομα τουλάχιστον αρέσκεται να παριστάνει ότι είναι «Ελληνικό», αλλ’αντιθέτως υπεχρεώθη να μάθει απέξω τους «προφήτες» του Έθνους του Ισραήλ ή το ποία τα... άμφια των παπάδων του κρατούντος δόγματος;

β) Ποιες, πολύ γνωστές και, το πιο ανατριχιαστικό, ΗΜΕΔΑΠΕΣ δυνάμεις ευθύνονται για το ότι αυτή η (υπνο) «παιδεία» που του εδόθη υπήρξε τέτοια, δηλαδή χαυνωτική, αλλότρια και απαξιωτική, τόσο για την κριτική σκέψη όσο και για την Εθνική Ελληνική Παράδοση;

Κοινό μυστικό του κάθε διανοητού είναι βεβαίως ότι κανείς δεν πείθει κανέναν αν ο άλλος δεν έχει ΗΔΗ δρομολογηθεί από μοναχός του για να τιμήσει την Θεά Πειθώ (ακόμη και η Θεά Αθηνά, στην «Ιλιάδα», αφήνει στον Αχιλλέα την ευθύνη να ακούσει ή όχι τις προτροπές της: «έρχομαι από τον Όλυμπο, ΑΝ ΘΕΛΕΙΣ, άκουσέ με»). Ελπίζω συνεπώς να βοήθησα απλώς, τους, για την ώρα μειοψηφούντες, εκλεκτούς συνοδοιπόρους μου στον στέρεο και φωτεινό δρόμο των Ελλήνων, τους ήδη και εκ των ένδον αφυπνισθέντες, σε πείσμα των πάμπολλων παρωπιδοκατασκευαστών, σκοταδιστών, ασπαλάκων και απατεώνων.