Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2019

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας: ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ - ΚΑΣΣΙΟΠΕΙΑ ή ΚΑΣΣΙΕΠΕΙΑ ή ΚΑΣΣΙΟΠΗ

ΚΑΣΣΙΟΠΕΙΑ ή ΚΑΣΣΙΕΠΕΙΑ ή ΚΑΣΣΙΟΠΗ
(αστερισμός)
 
Η καταγωγή της Κασσιόπειας και η ιστορία της ζωής της τη συνδέει με την Αραβία, την Αιθιοπία και την Αίγυπτο.
 
Θεωρούνταν:
1. Κόρη του Άραβα, γιου του Ερμή.
2. Σύζυγος του Έπαφου, από τον οποίο γέννησε τη Λιβύη, μητέρα του Αγήνορα, βασιλιά της Φοινίκης, πατέρα του Κάδμου και της Ευρώπης και άλλων παιδιών. Σε αυτή την περίπτωση είναι σύζυγος του Φοίνικα (ονόμασε την περιοχή) και μητέρα του Φινέα.
3. Σύζυγος του βασιλιά της Αιθιοπίας Κηφέα, γιου του Βήλου, μητέρα της Ανδρομέδας.
 
Η ιστορία της μεταμόρφωσης της Κασσιέπειας σε αστερισμό συντελείται στην τρίτη αυτή εκδοχή και συνδέεται με την κόρη της Ανδρομέδα.
 
Η Κασσιόπεια τόλμησε να παινευτεί για την ομορφιά της και να συναγωνιστεί τις Νηρηίδες, καυχήθηκε μάλιστα ότι ήταν η ωραιότερη απ' όλες. Αυτό προκάλεσε την οργή των Νηρηίδων, αλλά και του Ποσειδώνα που τις συμμερίστηκε. Για τιμωρία πλημμύρισε τη χώρα και έστειλε ένα κήτος που τη ρήμαζε. Και επειδή ο Άμμωνας χρησμοδότησε ότι η χώρα θα σωθεί από τη συμφορά αν η κόρη βασιλικού ζεύγους Ανδρομέδα δοθεί στο κήτος βορά, ο Κηφέας αναγκάσθηκε από τους Αιθίοπες να το πράξει και έδεσε την κόρη του σε βράχο*. Εκείνη την εποχή έφτασε ο Περσέας στην Αιθιοπία, είδε τη δεμένη κόρη, την ερωτεύτηκε και συμφώνησε με τον Κηφέα να σκοτώσει το κήτος και να πάρει για γυναίκα του την Ανδρομέδα. Οι δυο άνδρες αντάλλαξαν όρκους ότι θα τηρήσουν τη συμφωνία, πόσο μάλλον που ο Κηφέας είχε υποσχεθεί την κόρη του στον αδελφό του Φινέα. Τελικά, ο Περσέας σκότωσε το κήτος, απελευθέρωσε την Ανδρομέδα και αντιμετώπισε τον Φινέα και όλους τους συνωμότες που κινήθηκαν εναντίον του -τους πέτρωσε δείχνοντάς τους το κεφάλι της Μέδουσας. (Απολλόδωρος 2.4) Η Κασσιόπεια μεταμορφώθηκε στον ομώνυμο αστερισμό (Ερατοσθ., Καταστ. 1.16**) και το ίδιο και ο Κηφέας, ύστερα από πρόταση της Αθηνάς (Ερατοσθ., Καταστ. 1.15***). Η κόρη τους, η Κηφηίδα Ανδρομέδα, παριστάνεται αλυσοδεμένη στους ουράνιους χάρτες ως θυσία στο κήτος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είχε συντελεστεί κάποια μεταμόρφωση. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Περσέα, πρωταγωνιστή των φθινοπωρινών αστερισμών, που ο Άρατος ονομάζει περιμήκετον, γιατί απλώνεται από την Ανδρομέδα φτάνοντας σχεδόν ως τις Πλειάδες. Εκεί είναι και το κήτος που έστειλε ο Ποσειδώνας (αστερισμός του Δράκοντος).
 
Ο μυθογράφος Κόνωνας έδωσε μια ορθολογική ερμηνεία στον μύθο (Διηγ. 40), που προφανώς βασίζεται στην αντίδραση του ανθρώπου όταν βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης ή τρόμου, παγώνει, πετρώνει, στέκεται σαν απολιθωμένος. Πιο συγκεκριμένα: Ο Κηφέας βασίλευε στην αρχαία Ιόππη που εκτεινόταν από τη Μεσόγειο μέχρι την Αραβία και την Ερυθρά θάλασσα. Την κόρη του Ανδρομέδα ήθελαν για σύζυγο ο επώνυμος ήρωας της Φοινίκης Φοίνικας και ο αδελφός του βασιλιά, ο θείος της Ανδρομέδας, Φινέας. Ο Κηφέας προέκρινε τον Φοίνικα αλλά χρειάστηκε να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στους δύο άνδρες· γι' αυτό σκηνοθέτησε μια αρπαγή. Θα άρπαζαν την Ανδρομέδα από ένα νησάκι, όπου η κόρη συνήθιζε να θυσιάζει στην Αφροδίτη, χωρίς όμως εκείνη να γνωρίζει τα σχέδιά τους. Έτσι, όταν το πλοίο του Φοίνικα, που το είχε ονομάσει Φάλαινα, άραξε στο νησί και ο Φοίνικας πήγε να την αρπάξει, η Ανδρομέδα άρχισε να φωνάζει δυνατά καλώντας σε βοήθεια. Από εκεί περνούσε τυχαία ο Περσέας που είδε τη σκηνή και έσπευσε να βοηθήσει την κόρη που ερωτεύτηκε ακαριαία. Αναποδογύρισε το πλοίο αφήνοντας άναυδους και πετρωμένους τους ναύτες από τη σύγχυση, πήρε μαζί του το κορίτσι και το παντρεύτηκε. Ύστερα βασίλεψαν ειρηνικά στο Άργος.
-----------------------------
*Σε περιόδους κρίσης ή φυσικών καταστροφών, τις οποίες οι άνθρωποι απέδιδαν στην οργή κάποιου θεού, μαρτυρούνται ανθρωποθυσίες σε επίπεδο μυθολογικό. Συνήθως τα θύματα ήταν τα πιο επίλεκτα μέλη της κοινωνίας -γόνοι της βασιλικής οικογένειας, και μάλιστα ο πιο μικρός ή ο πιο όμορφος, συνήθως κοπέλες ανύπαντρες (Ιφιγένεια για τον απόπλου των Αχαιών, Πολυξένη για την επιστροφή Αχαιών από την Τροία, Μενοικέας, γιος του Κρέοντα, για να σωθεί η Θήβα από τους Επτά, Μακαρία, κόρη του Ηρακλή, για την νίκη εναντίον του Ερεχθέα, οι Κορωνίδες για να σωθεί ο Ορχομενός από λοιμό κ.ά), όπως ακριβώς στις ζωοθυσίες επιλέγονταν ζώα τα οποία ξεχώριζαν για κάτι, για τα κέρατα, για το γυαλιστερό τρίχωμα, επειδή ήταν νεογέννητα κλπ. Τα ιεροποιημένα αυτά θύματα καλούνταν να παίξουν τον ρόλο του φαρμακού και του καθάρματος που καθαίρει την κοινότητα από τις «αμαρτίες» της οι οποίες προκάλεσαν την οργή του θεού. Η τάξη αναδύεται και πάλι μέσα από την περιοδική αταξία του φόνου. Η παρέμβαση του χρησμού, που εξηγεί την απαίτηση του θεού για εξιλασμό, θα πρέπει να είναι μεταγενέστερη προσθήκη σε εποχή που οι ανθρωποθυσίες είχαν λησμονηθεί και η θρησκεία συνδεόταν με την ηθική.
 
**Αστερισμός της Κασσιόπειας
 
Ταύτην ἱστορεῖ Σοφοκλῆς ὁ τῆς τραγῳδίας ποιητὴς ἐν Ἀνδρομέδᾳ ἐρίσασαν περὶ κάλλους ταῖς Νηρηίσιν εἰσελθεῖν εἰς τὸ σύμπτωμα, καὶ Ποσειδῶνα διαφθεῖραι τὴν χώραν κῆτος ἐπιπέμψαντα· δι' ἣν πρόκειται τῷ κήτει ἡ θυγάτηρ. οἰκείως δὲ ἐσχημάτισται ἐγγὺς ἐπὶ δίφρου καθημένη.
Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,16
 
***Αστερισμός του Κηφέα
 
Οὗτος ἐν τάξει τέτακται τέταρτος· ὁ δ' ἀρκτικὸς κύκλος αὐτὸν ἀπολαμβάνει ἀπὸ ποδῶν ἕως στήθους· τὸ δὲ λοιπὸν εἰς τὸ ἀνὰ μέσον πίπτει αὐτοῦ τοῦ τε ἀρκτικοῦ καὶ θερινοῦ τροπικοῦ· ἦν δέ, ὡς Εὐριπίδης φησίν, Αἰθιόπων βασιλεύς, Ἀνδρομέδας δὲ πατήρ· τὴν δ' αὑτοῦ θυγατέρα δοκεῖ προθεῖναι τῷ κήτει βοράν, ἣν Περσεὺς ὁ Διὸς διέσωσε· δι' ἣν καὶ αὐτὸς ἐν τοῖς ἄστροις ἐτέθη Ἀθηνᾶς γνώμῃ.
Ερατοσθένης, Καταστερισμοί, 1,15

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου