Ένας από τους ουσιαστικούς παράγοντες που διατηρούν έναν άνθρωπο νέο είναι το να διαθέτει μυαλό δραστήριο

Υπάρχει πολλή σοφία στο κλασικό ρητό «νους υγιής εν σώματι υγιεί»: μας υπενθυμίζει ότι τόσο το μυαλό όσο και το σώμα είναι σημαντικά και η υγεία του ενός εξαρτάται από την υγεία του άλλου. Έχει ευρέως αποδειχτεί ότι ένας από τους ουσιαστικούς παράγοντες που διατηρούν έναν άνθρωπο νέο είναι και το να διαθέτει μυαλό δραστήριο, ευέλικτο και ικανό να συνεχίσει να μαθαίνει.

Το νεανικό μυαλό ωθεί τον άνθρωπο να αναζητήσει έναν υγιεινό τρόπο ζωής που θα καθυστερήσει τη γήρανση.

Όπως η έλλειψη φυσικής άσκησης εξασθενεί το σώμα και επηρεάζει τη διάθεση, έτσι και η έλλειψη νοητικής άσκησης επηρεάζει αρνητικά τον άνθρωπο, αφού προκαλεί απώλεια νευρώνων και νευρωνικών συνάψεων και ως εκ τούτου τη μείωση της ικανότητας αντίδρασης.

Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντική η γυμναστική για τον εγκέφαλο.

Ένας πρωτοπόρος υπέρμαχος της νοητικής άσκησης είναι ο νευροεπιστήμονας Σλόμο Μπρέζνιτζ, ο οποίος υποστηρίζει πως ο εγκέφαλος έχει ανάγκη από πολλά ερεθίσματα για να διατηρείται σε φόρμα:

«Υπάρχει μια αντίφαση ανάμεσα σε αυτό που είναι καλό για τον άνθρωπο και σε εκείνο που του αρέσει να κάνει. Γιατί στους ανθρώπους, προπαντός στους ηλικιωμένους, τους αρέσει να κάνουν τα πράγματα όπως τα έκαναν πάντα. Το πρόβλημα είναι πως, όταν ο εγκέφαλος διεκπεραιώνει πολύ ισχυρές συνήθειες, δε χρειάζεται πια να σκεφτεί. Όλα γίνονται αυτόματα, με μεγάλη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, ακόμα και με τρόπο πιο επωφελή. Γιατί ο εγκέφαλος έχει την τάση να γαντζώνεται στις συνήθειες και ο μόνος τρόπος για να βγαίνει από αυτές είναι να έρχεται αντιμέτωπος με την καινούρια πληροφορία» διαβεβαίωνε ο Μπρέζνιτζ σε μια συνέντευξή του στην εκπομπή Ρέδες του Εδουάρ Πουνσέτ.

Έτσι, εισάγοντας καινούριες πληροφορίες, ο εγκέφαλος δημιουργεί νέες συνάψεις και αναζωογονείται. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να εκτίθεται κανείς στην αλλαγή, ακόμα κι αν αυξάνει το επίπεδο άγχους του, βγαίνοντας από την περιοχή άνεσής του.

Τα αποτελέσματα της νοητικής εκγύμνασης είναι επιστημονικά αποδεδειγμένα. Ο Μπρέζνιτζ τα θεωρεί ευεργετικά σε διάφορα επίπεδα: «Αρχίζεις να γυμνάζεις το μυαλό και το κάνεις μέσω μιας ασχολίας με την οποία έρχεσαι αντιμέτωπος για πρώτη φορά. Και σου φαίνεται πολύ δύσκολη, αλλά καθώς τώρα τη μαθαίνεις, η εκγύμναση λειτουργεί. Και τη δεύτερη φορά αντιλαμβάνεσαι ότι σου βγαίνει πιο εύκολα, ποτέ πιο δύσκολα, γιατί την κάνεις κάθε φορά και καλύτερα. Ο αντίκτυπος που έχει στην ψυχική κατάσταση του ατόμου είναι αφάνταστος. Πρόκειται για μια μεταμόρφωση που δεν έχει να κάνει μόνο με τα αποτελέσματα που πετυχαίνει κανείς, αλλά και με την αντίληψη που έχει ο ίδιος για τον εαυτό του».

Η προαναφερθείσα «νοητική εκγύμναση» του Μπρέζνιτζ μπορεί να ακούγεται κάπως περίπλοκη, όμως, απλώς αλληλεπιδρώντας κοινωνικά με άλλα ενήλικα άτομα, για παράδειγμα μέσα από κάποιο παιχνίδι, αποφεύγουμε την κατάθλιψη στην οποία μπορεί να μας οδηγήσει η μοναξιά και μας προμηθεύει καινούρια ερεθίσματα.

Από τα είκοσι και μετά οι νευρώνες αρχίζουν να γερνούν, αλλά η διαδικασία αυτή επιβραδύνεται με την πνευματική εργασία, την περιέργεια και την όρεξη για μάθηση. Το να έρχεται κανείς αντιμέτωπος με νέες καταστάσεις, να μαθαίνει κάτι καινούριο κάθε μέρα, να παίζει και να αλληλεπιδρά με άλλα πρόσωπα φαίνεται ότι είναι ζωτικής σημασίας για τη νοητική αντιγήρανση.

Όσο θετικότερη είναι η στάση μας σε αυτό, τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα οφέλη για το μυαλό μας.

Το μυαλό έχει αποφασιστική επιρροή πάνω στο σώμα, όπως και στην ταχύτητα γήρανσής του. Και γι’ αυτό οι περισσότεροι γιατροί συγκλίνουν στο ότι το μυστικό της νεότητας του σώματος βρίσκεται στη διατήρηση του μυαλού νεανικού και δραστήριου, όπως κάνουν οι αιωνόβιοι Ιάπωνες, και σε μια μαχητική στάση απέναντι στις δυσκολίες που μπορεί να συναντήσουμε στην πορεία της ζωής μας.

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Γεσίβα κατέληξε ότι οι μακρόβιοι άνθρωποι επιδεικνύουν δύο κοινές και καθοριστικές στάσεις ζωής: τον θετικισμό και μια υψηλή συναισθηματική εκφραστικότητα. Συνεπώς, όσοι δέχονται τις προκλήσεις κρατώντας καλή στάση και μπορούν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους, έχουν κερδίσει κατά πολύ το πέρασμα στη μακροζωία.

Μια στωική στάση —η ηρεμία απέναντι στις δυσκολίες— επίσης ενισχύει την επιμήκυνση της νεότητας, μια και μειώνει τα επίπεδα άγχους και στρες και σταθεροποιεί τη διάθεση. Αυτό αντικατοπτρίζεται στο μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής που έχουν κάποιοι λαοί, οι οποίοι ακολουθούν έναν οργανωμένο και μετρημένο τρόπο ζωής.

Άλλη στάση ζωής εξαιρετικά αντιγηραντική είναι μακριά από τον ηδονισμό και την ικανοποίηση των καπρίτσιων και των παρορμήσεων της στιγμής.

Η υποχώρηση σε πειρασμούς, ιδιαίτερα σε διατροφικούς, οδηγεί σε κακή σίτιση η οποία εξασθενεί τον οργανισμό.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό των μακρόβιοι, πολύ διαδεδομένο μεταξύ τους, είναι η υγιεινή και μετρημένη διατροφή, όπως θα δούμε ξαναγυρνώντας στην Οκινάουα, καθώς και η αποφυγή των βλαβερών για τον οργανισμό ουσιών.

Τα άτομα που έχουν διατηρηθεί δραστήρια τόσο σωματικά όσο και πνευματικά κατά την ωριμότητά τους, φτάνουν συνήθως σε πιο ήπια και ευχάριστα γηρατειά, με τον οργανισμό τους καλύτερα προετοιμασμένο να παλέψει με τις αδιαθεσίες και τις ασθένειες.

Γι’ αυτό, όταν μιλάμε για αιωνόβιους ή υπεραιωνόβιους —για ανθρώπους 110 ετών ή και παραπάνω—, βλέπουμε συχνά ένα κοινό χαρακτηριστικό: άντρες και γυναίκες με μια ζωή γεμάτη, αλλά και σκληρή σε πολλές περιπτώσεις, που όμως ξέρουν να αντιμετωπίζουν με μια θετική στάση τα εμπόδια και να μην αφήνονται να νικηθούν από αυτά.

Ο Αλεξάντερ Ίμιτς, ο οποίος έφτασε να είναι ο γηραιότερος άντρας στον κόσμο σε ηλικία 111 ετών, πίστευε ξεκάθαρα πως είχε καλά γονίδια, αλλά και υπήρχαν και άλλα σημαντικά πράγματα για να ζήσει πολύ: «Το είδος ζωής που ζει χάνεις είναι το ίδιο ή και περισσότερο σημαντικό για τη μακροβιότητα» δήλωσε σε κάποια συνέντευξη μετά την εγγραφή του στο Βιβλίο Γκίνες.