Τρίτη 1 Μαΐου 2018

ΑΙΣΧΥΛΟΣ - Ἀγαμέμνων (160-191)

Ζεύς, ὅστις ποτ᾽ ἐστίν, εἰ τόδ᾽ αὐ- [στρ. β] 160
τῷ φίλον κεκλημένῳ,
τοῦτό νιν προσεννέπω.
οὐκ ἔχω προσεικάσαι
πάντ᾽ ἐπισταθμώμενος
165 πλὴν Διός, εἰ τὸ μάταν ἀπὸ φροντίδος ἄχθος
χρὴ βαλεῖν ἐτητύμως.

οὐδ᾽ ὅστις πάροιθεν ἦν μέγας, [ἀντ. β]
παμμάχῳ θράσει βρύων,
170 οὐδὲ λέξεται πρὶν ὤν·
ὃς δ᾽ ἔπειτ᾽ ἔφυ, τρια-
κτῆρος οἴχεται τυχών.
Ζῆνα δέ τις προφρόνως ἐπινίκια κλάζων
175 τεύξεται φρενῶν τὸ πᾶν,

τὸν φρονεῖν βροτοὺς ὁδώ- [στρ. γ]
σαντα, τὸν πάθει μάθος
θέντα κυρίως ἔχειν.
στάζει δ᾽ ἀνθ᾽ ὕπνου πρὸ καρδίας
180 μνησιπήμων πόνος· καὶ παρ᾽ ἄ-
κοντας ἦλθε σωφρονεῖν.
δαιμόνων δέ που χάρις βίαιος
σέλμα σεμνὸν ἡμένων.

καὶ τόθ᾽ ἡγεμὼν ὁ πρέ- [ἀντ. γ]
185 σβυς νεῶν Ἀχαιικῶν,
μάντιν οὔτινα ψέγων,
ἐμπαίοις τύχαισι συμπνέων,
εὖτ᾽ ἀπλοίᾳ κεναγγεῖ βαρύ-
νοντ᾽ Ἀχαιικὸς λεώς,
190 Χαλκίδος πέραν ἔχων παλιρρό-
χθοις ἐν Αὐλίδος τόποις·

***
Ο Δίας —όποιος κι αν είναι— αν μ᾽ αυτό
τ᾽ όνομ᾽ αρέσει να τον λένε,μ᾽ αυτό κι εγώ τον ονομάζω·όλα στη στάθμη τ᾽ απεικάζωκι έξω απ᾽ το Δία δε βρίσκω κι άλλογια να μπορέσω αν πρέπει αλήθειαμες απ᾽ τα στήθιατο βάρος της αμφιβολίας να βγάλω.
Ούδ᾽ όποιος ήτανε μεγάλος πρινκι ακατανίκητος θρασομανούσε,170ούτ᾽ αν υπήρξε θα μνημονευτεί·κι όποιος κατόπιν ήρθε, βρήκετον τρεις φορές του νικητή και πήγε·μα όποιος απ᾽ όλη την καρδιάτου Δία τα επινίκεια ψάλλει,της γνώσης τον καρπό τρυγά.
Αυτός στον άνθρωπο άνοιξε το δρόμοτης φρόνησης κι έβαλε νόμο: πάθος μάθος·αυτός, ως και στον ύπνο, στην καρδιά μας180στάζει τον πόνο, που θυμίζειμε τρόμο τα παθήματά μαςκι αθέλητα μας συνετίζει.μα αλήθεια, χάρη ᾽ναι και μόνοπου κυβερνούν μ᾽ αυστηροσύνηοι θεοί τον κόσμο απ᾽ το ψηλό τους θρόνο.
Λοιπόν και τότε ο πιο μεγάλος ο αρχηγόςτου Αχαϊκού του στόλου, δίχως να τα βάλειμε μάντη του κανένα, πήγε σύμφωνοςμ᾽ όπου η ανάντια μοίρα του τον βγάλει— όταν καιροί αταξίδευτοι άρχισαναδειάζοντας τ᾽ αμπάριανα τυραγνούνε των Ελλήνων το στρατό190και στη Χαλκίδα εμπρός, μες στο στενόκρατούσαν της Αυλίδας τα καράβια.

Ομοιομορφία και ποικιλομορφία

Σχετική εικόνα«Το να ζεις σε αγέλη, είναι σαν να ζεις ανάμεσα σε καθρέπτες».

«Μια πτυχή της υπέροχης ποικιλομορφίας και του μυστηρίου της ζωής βρίσκεται στο γεγονός ότι οι ομάδες διαφέρουν μεταξύ τους σε ό,τι αφορά τα έθιμα, τον τρόπο ζωής, τη θρησκεία, το χρώμα του δέρματος, το ντύσιμο κ.ο.κ. Αυτή η διαφορετικότητα των επιμέρους κοινοτήτων μπορεί βέβαια να γίνε αποδεκτή με κατανόηση ως κάτι το οποίο εμπλουτίζει τη ζωή, μπορεί να τιμάται και να τυγχάνει σεβασμού ακόμα και να προκαλεί χαρά».
Βάσλαβ Χάβελ.

Στην παραπάνω επισήμανση του Χάβελ για την παρουσία της ποικιλομορφίας, ως μιας φυσικής αναγκαιότητας, κάποιοι αντιτείνουν πως στις σύγχρονες παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες κυριαρχεί ένας άλλοτε εμφανής – συνειδητός κι άλλοτε ένας ασυνείδητος κομφορμισμός. Η δεύτερη επισήμανση εκλαμβάνει την ομογενοποίηση – κομφορμισμό ως προϊόν μιας αδήριτης κοινωνικής αναγκαιότητας.

«Σε κανένα δεν δόθηκε η δυνατότητα να επιλέξει την εποχή στην οποία θα ζήσει ούτε και η δυνατότητα να ζήσει έξω από την εποχή στην οποία γεννήθηκε. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην είναι τέκνο του καιρού του και επομένως που να μην είναι κατά κάποιον τρόπο «ομογενοποιημένος». Σε σχέση με τις εποχές που προηγήθηκαν η εποχή μας είναι η πρώτη που ζητάει την ομογενοποίηση όλων των ανθρώπων ως προϋπόθεση της ύπαρξής τους» (Δημοσίευμα εφημερίδας).

Αν δεχτούμε την παραπάνω θέση ως κάτι επιβεβλημένο που υπερβαίνει τη βούλησή μας, μόνο αρνητικές σκέψεις μπορούν να γεννηθούν για το μέλλον της ανθρωπότητας. Αυτήν την επιβεβλημένη ομογενοποίηση πολλοί τη χαρακτηρίζουν ως «υγιή ρεαλισμό» που οδηγεί ευκολότερα στην κοινωνική αποδοχή και στην επαγγελματική επιτυχία. Συναφής προς τις διαπιστώσεις αυτές είναι και η προβολή της άποψης – που αγγίζει τα όρια της προπαγάνδας – πως αυτός ο κόσμος είναι ο μοναδικός κόσμος και γι’ αυτό προαπαιτείται ένας βαθμός ομογενοποίησης και απώλειας κάποιων στοιχείων της διαφορετικότητάς μας.

Πολλοί μελετητές της ανθρώπινης ψυχολογίας αλλά και του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας θεωρούν πως η ληξιαρχική πράξη γέννησης της κοινωνίας πρόβλεπε κι ένα ελάχιστο όριο ομογενοποίησης και κομφορμισμού. Η εξέλιξη των κοινωνιών άλλοτε στιγματίστηκε από την απόλυτη ομογενοποίηση και τον ισοπεδωτικό κομφορμισμό κι άλλοτε από την εξασφάλιση συνθηκών για την ελεύθερη έκφραση των επί μέρους ιδιαιτεροτήτων κάθε ατόμου. Διαχρονικά, δηλαδή, παρατηρείται μια σύγκρουση ανάμεσα στην κοινωνική αναγκαιότητα που επιβάλλει έναν στοιχειώδη κομφορμισμό και στη βιολογική – γονιδιακή αναγκαιότητα που επιτάσσει το σεβασμό στην πολυπλοκότητα και ποικιλότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Οι αρχές του «νέου ανθρωπισμού» προβάλλουν με έμφαση την ανάγκη ανάδειξης της ανθρώπινης ποικιλομορφίας ως της απόλυτης ατομικής και κοινωνικής αξίας. Η δυσκολία διατήρησης της ποικιλομορφίας είναι μεγάλη, αν αναλογιστούμε την ανάγκη του σύγχρονου ατόμου να εργάζεται και να εκφράζεται στο εσωτερικό ενός μηχανισμού που πιέζει αφόρητα για πλήρη συμμόρφωση. Κι αυτό, γιατί «το πλήθος μισεί τον άνθρωπο που δεν είναι κομμάτι του. Το πλήθος γίνεται πολύ ανήσυχο βλέποντας ανάμεσά του κάποιον άγνωστο, επειδή ο άγνωστος γίνεται ένα ερωτηματικό» (Μπουκάι).

Κυρίαρχο στοιχείο αντίστασης ενάντια στην καταθλιπτική ομοιομορφία και διάσωσης της ποικιλομορφίας – σε όλες τις εκδοχές της – μπορεί να είναι πραγμάτωση της εσωτερικής πληρότητας. Αποτελεί κοινό τόπο η διαπίστωση πως την τάση για τον κομφορμισμό την τρέφουν η αβεβαιότητα, η ανασφάλεια και τα διάφορα συμπλέγματα. Όσο, δηλαδή, ανασφαλές νιώθει ένα άτομο τόσο επιρρεπές είναι στην ανάγκη για ένταξη στην ομάδα – αγέλη. Η άρση αυτών των αρνητικών συναισθημάτων και η διαφύλαξη της ατομικότητας προϋποθέτει την κατάκτηση ενός υψηλού επιπέδου αυτοεκτίμησης.

Παράλληλα προς την αυτοεκτίμηση αναγκαία κρίνεται και η συναισθηματική ισορροπία ως αποτέλεσμα όχι της συμμόρφωσης στις επιταγές της κοινής γνώμης αλλά της αντίστασης στους ποικίλους μηχανισμούς χειραγώγησης. Να διεκδικούμε χωρίς φόβο τη «μοναξιά» της διαφορετικότητας και να μην μας φοβίζει η απόρριψη της μάζας. Όσο περισσότερο γνωρίζουμε και αποδεχόμαστε τον εαυτό μας τόσο περισσότερο αντιστεκόμαστε στις σειρήνες της ασφάλειας – δύναμης που μας υπόσχεται η μάζα.

Σημαντική, επίσης, κρίνεται και η δόμηση μιας υγιούς κοινωνικής και ηθικής ταυτότητας στον αγώνα για διαφύλαξη της ατομικότητας ως αναγκαίας προϋπόθεσης για την υπεράσπιση τις ποικιλομορφίας. Οι «τιποτόφρονες» και οι θιασώτες της ιδιώτευσης είναι οι κατεξοχήν τρόφιμοι της κοινωνικής ομοιομορφίας και της αγελοποίησης. Αντίβαρο σε αυτά μπορεί να σταθεί ο κοινωνικός προβληματισμός και η «ηθική ανησυχία». Κι αυτό γιατί ο κοινωνικός μιθριδατισμός και ο διογκωμένος αμοραλισμός οδηγούν τα άτομα στην ευτυχία της αγέλης και διαβρώνουν τους πυλώνες της αυτόνομης προσωπικότητας.

Βοηθητικό στοιχείο σε όλα τα παραπάνω μπορεί να υπάρξει ο ιδεολογικός εξοπλισμός, η συνειδητοποίηση της αξίας της διαφορετικότητας και η απόρριψη κάθε μοιρολατρικής στάσης μπορούν να ενεργοποιήσουν τα αντισώματα και τους ηθικούς μηχανισμούς. Μόνον έτσι κατακτιέται η αυτοβουλία, η αυτονομία και το αυτεξούσιο που συνιστούν το υπόβαθρο της ελευθερίας ως αναγκαίας συνθήκης για την προάσπιση της ατομικότητας, της διαφορετικότητας και της μοναδικότητας. Η ηθική αρτίωση και η κοινωνική ωρίμανση συνδράμουν καταλυτικά στον αγώνα του ανθρώπου να αντιμετωπίσει την εξουσία του σύγχρονου «μεγάλου αδελφού» με στόχο την υπεράσπιση της ποικιλομορφίας ως ζωτικού στοιχείου των ανθρώπινων κοινωνιών.

Εξίσου, όμως, θετική θεωρείται και η συνδρομή των πνευματικών εφοδίων στην προσπάθεια του ανθρώπου να διαφυλάξει το «πρόσωπό» του από την επίθεση της ομοιομορφίας. Κι αυτό γιατί η πνευματική αρτίωση ενεργοποιεί τα πνευματικά αντισώματα που βοηθούν το άτομο να κατακτήσει τόσο την αυτογνωσία του όσο και την διαβρωτική λειτουργία των κοινωνικοποιητικών μηχανισμών που στοχεύουν στον πλήρη συμμόρφωση. Η κριτική σκέψη, η φαντασία, τα ερωτήματα και ο ορθολογισμός ως πνευματικά εφόδια προφυλάσσουν το σύγχρονο άνθρωπο από τη μακαριότητα και τις ψευδαισθήσεις που απλόχερα «μοιράζει» η βεβαιότητα της αγελαίας σκέψης.

Η διαφύλαξη του προσώπου και η υπεράσπιση της μοναδικότητας και της ποικιλομορφίας προϋποθέτουν μια συνεχή πνευματική εγρήγορση που μπορεί να διακρίνει τα όρια της κοινωνικής αναγκαιότητας και το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα του ανθρώπου να είναι ο «εαυτός» του. Εξάλλου, οι αξιολογικοί κώδικες με τους οποίους το άτομο ερμηνεύει την πραγματικότητα καθορίζονται από το επίπεδο πνευματικότητας. Μια πνευματικότητα που ακτινοβολεί στα διάφορα χρώματα της ποικιλομορφίας και μας προφυλάσσει από την ύπνωση των φενακισμένων συνειδήσεων.

Θα αποτελούσε παράλειψη, ωστόσο, αν δεν τονιστεί ο ρόλος της αισθητικής στην αντιμετώπιση της μαζοποίησης. Γιατί ο κομφορμιστής – μαζοποιημένος δεν χαρακτηρίζεται μόνο από την απουσία ταυτότητας και ατομικότητας αλλά κι από μια έλλειψη αισθητικής, ικανής να αναδείξει την αξία της ομορφιάς του διαφορετικού και της ποικιλότητας. Το αγελαίο άτομο είναι τυφλωμένο από τη μονομέρεια του μαζικού πνεύματος και αναγνωρίζει το πρόσωπό του στους καθρέπτες της αγέλης. «Το να ζεις σε αγέλη, είναι σαν να ζεις ανάμεσα σε καθρέπτες».

Αντίθετα, η αισθητική της διαφοράς καλλιεργεί τη σύνθεση και τη σύζευξη των διαφορετικοτήτων, ευνοεί το συγχρωτισμό τους και πυροδοτεί την εξέλιξη, την πρόοδο και την αναζωογόνηση των κοινωνιών και του πολιτισμού. Εξάλλου σε ένα άλλο επίπεδο η αισθητική και η ηθική αν δεν ταυτίζονται, αλληλοτροφοδοτούνται «η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος».


Η φύση, λοιπόν, οπλισμένη με τους δικούς της νόμους επιβάλλει την πειθαρχία σε όλα τα συστήματά της εξασφαλίζοντας έτσι την ισορροπία της σε όλα τα επίπεδα του σύμπαντος. Κατ’ αναλογία λειτουργεί και η κοινωνία στοχεύοντας στην εξισορρόπηση των αντιθέτων και την επιβολή ενός μόνου προτύπου κοινωνικής συμπεριφοράς και δράσης. Ωστόσο, αυτή η πραγματικότητα, ως ένα βαθμό, συνεισφέρει θετικά στη λειτουργία της κοινωνίας, αλλά μακροπρόθεσμα ακυρώνει την ανανέωση και την εξέλιξή της.

Γι’ αυτό είναι αναγκαία η υπέρβαση των καθιερωμένων «σχημάτων», η απελευθέρωση από τα δεσμά της ομοιομορφίας – αγέλης και η καλλιέργεια ενός πνεύματος αμφισβήτησης με στόχο την πραγμάτωση της αυθεντικότητας του ανθρώπου και την ανάδειξη της ποικιλομορφίας ως αξία ζωής.

Μπροστά στους ύπουλους κι αφανείς μηχανισμούς της ομοιομορφίας το σύγχρονο άτομο επιβάλλεται να σταθεί όρθιο και να αποφύγει τον εύκολο δρόμο της συμμόρφωσης. Η αξία του ατόμου και η πορεία του μέσα στον χρόνο σημασιοδοτείται θετικά από το βαθμό συνειδητοποίησης της ιδιαιτερότητάς του. Η ζωή, η φύση και ο πολιτισμός προάγουν και εμπεριέχουν την ποικιλομορφία. Η διαφύλαξη της ιδιοπροσωπίας και η προβολή της ποικιλότητας ως κοινωνικής αξίας συνιστούν το προοδευτικό πρόταγμα της εποχής μας. Σύμφωνα και με τον ποιητή του «αντισταθείτε».

            «Το ζήτημα πια έχει τεθεί: Ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε ή θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο απέναντί τους».

Είναι κουβέντες που δίνουν φτερά

Απορώ με τους ανθρώπους που δε λένε ποτέ μια καλή κουβέντα για κανέναν!
Ο έπαινος και η ενθάρρυνση είναι άγνωστες λέξεις γι’ αυτούς.
Μήπως δεν τους είπε ποτέ κανείς “μπράβο” γι’ αυτό και αποφεύγουν τη λέξη αυτή;
Πάντα εστιάζουν στα αρνητικά στοιχεία των συνανθρώπων τους και όχι στα θετικά που μπορεί και να υπερτερούν.
Η κριτική τους είναι μονίμως κακόβουλη.
Είναι γενναιόδωροι στο κακό σχόλιο και συγκρατημένοι στην καλή κουβέντα.
Γιατί; Γιατί είναι τόσο δύσκολο να επισημάνει κάποιος το καλό στους γύρω του;
Τι θα πάθει αν ξεχωρίσει τα θετικά στοιχεία και τα επιβραβεύσει; Όλοι μας έχουμε ανάγκη από έναν καλοπροαίρετο λόγο.
Ένα θετικό σχόλιο, μια επιβράβευση, μια ανατροφοδότηση για παραπέρα ώθηση!
Δε μιλάω για κολακεία ή ψεύτικο “χάιδεμα αυτιών”. Ούτε αποκλείω την κριτική.
Όχι όμως κριτική επιπόλαιη, κομπλεξική, κακοπροαίρετη.
Χρειάζεται κριτική με επιχειρήματα που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να βελτιωθούμε, να εντοπίσουμε τα λάθη μας, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Ένας καλός λόγος μπορεί να βοηθήσει την ψυχολογία μας και να μας γεμίσει με όμορφα συναισθήματα!
Μπορεί να μας εμπνεύσει και να μας δώσει ” το χέρι” που χρειαζόμαστε να σηκωθούμε όταν λυγίζουμε στα δύσκολα.
Ας πούμε λοιπόν μια γλυκιά κουβέντα!
Δεν κοστίζει τίποτα! Μόνο χαρά προσφέρει.
Πείτε “μπράβο”, δώστε “συγχαρητήρια”, βεβαιώστε κάποιον ότι μπορεί να τα καταφέρει και θα το κάνει!
Είναι κουβέντες που δίνουν φτερά!

Η εμπειρία είναι η καλύτερη γνώση

Είμαστε μόνοι. Άλλες φορές ο κόσμος είναι ένα γκέτο που μας έχει προκαθορίσει τα όριά του –που κατάφερε να κάνει και δικά μας– κι άλλες φορές ένας ατέλειωτος ορίζοντας που ούτε που θυμόμαστε από ποιο βυθό ξεκινήσαμε να τον κατακτήσουμε. Όσο καλύπτουμε αποστάσεις, σβήνουμε εμπόδια, χαράζουμε νέες πορείες, κολυμπάμε σε νέα νερά, ευτυχείς που δεν πνιγήκαμε στα παλιά και μαζεύουμε εμπειρίες αγαπώντας τελικά και τις απρόσκλητες. Κάπως έτσι, καταλαβαίνουμε την προέλευση όλων αυτών. Ίσως κι όσων θα ‘ρθουν ή ακόμα κι αυτών που δε θα περάσουν από ‘δω ποτέ. Είναι όλες ένα ενιαίο σύνολο γνώσεων. Ένα συγκροτημένο σύστημα επιμόρφωσης χωρίς, όμως, να γυρίσουμε σελίδα βιβλίου ποτέ. Ούτε τώρα ούτε πριν.Όλες μας οι εμπειρίες, όλη η ζωή που πέρασε μέσα από αυτές –αλλά και για αυτές– όλα μας τα βιώματα κι όλες οι φορές που ήμασταν στο σωστό μέρος κι όλες εκείνες που για αλλού ξεκινήσαμε κι αλλού φτάσαμε. Όλα γίνανε οι γνώσεις μας, οι εργασίες που πήραμε για το σπίτι να μάθουμε κι άλλα, η κατάδική μας μόρφωση, όταν κανένας Ντοστογιέφσκι, κανένας Καμύ, Ελύτης ή Καμπανέλλης δεν επαρκούσε για να μιλήσει μέσα μας και τα γνωμικά τους έμοιαζαν λίγα συγκρίνοντάς τα με τα όσα μας έμαθε η σάρκα μας κάθε που λαχταράει κι άλλες εμπειρίες για να μάθει κι άλλα. Όλα γίνανε εμείς. Όλα ένα-ένα γίνανε η ζωή μας.

Κι όσο θέλουμε κι άλλα, τα ίδια μάτια που κοιτάνε γύρω κοιτάνε και τον καθρέφτη και το φως που βοηθάει την όραση ενώ δεν είναι διαφορετικό, δεν έχει αλλάξει, είναι πιο χρήσιμο γιατί όσες φορές κι αν νιώσαμε πως έσβησε, ήταν για να πέσουμε επίτηδες στο σκοτάδι. Να ζήσουμε και μέσα σ’ αυτό. Να μας δώσει γνώσεις κι αυτό. Γι’ αυτό κι είμαστε μόνοι, εξάλλου. Είναι αφόρητα προσωπική υπόθεση το μαύρο κι όλα μας τα χρώματα, κι αν αποφασίσουμε να γίνουμε καλοί μαθητές των εμπειριών γρήγορα θα δούμε ότι όλα αρχίζουν και τελειώνουν στη γνώση αυτής της προσωπικής υπόθεσης. Κανένας άλλος, ούτε στη θέση μας ούτε δίπλα μας, δεν μπορεί να μας μάθει, να μας δείξει ή έστω να μας πει αυτά που λέμε εμείς σε μας τους ίδιους.

Άλλες φορές, μέσα από εμπειρίες σωστές που μόνο η ευτυχία μας καθόρισε ως τέτοιες κι άλλες φορές ως λάθος μας λένε, ανάλογα την περίσταση, την αλήθεια ή μας τριβελίζουν το ίδιο μας το μυαλό με την πλάνη ενός αποτελέσματος που δε μας άξιζε συνήθως από εμπειρίες που χάσαμε τον έλεγχο. Μεταξύ μας, αυτές μας έμαθαν και τα περισσότερα. Αυτές έκαναν μέχρι και τις σωστές να αξίζουν και τα περισσότερα. Επιπλέον, πάνω σε αυτές και τις γνώσεις που μας έδωσαν πατήσαμε για να δώσουμε γνώσεις και στους άλλους.

Άλλωστε, οι καλύτεροι μέντορες είναι αυτοί που φωνάζουν «ξαναχτίστε» ήδη απ’ την πρώτη σκόνη πριν κατεδαφιστεί  εντελώς το οικοδόμημα. Όλες οι εμπειρίες στα χαλάσματα τους έδωσαν τη γνώση αυτή να προβλέψουν την κατεδάφιση. Αλλά κι όλα τα βιώματα σε στερεή κι ακλόνητη βάση χτισμένη πέτρα-πέτρα.

Κι έτσι, χτίζουμε και χτιζόμαστε, γκρεμίζουμε και γκρεμιζόμαστε διακαώς κι αδιάκοπα για χάρη της ζωής, αυτής της μιας που έχουμε. Γιατί ενώ αυτή έχει μόνο τρία γράμματα, εμείς έχουμε πολλά να μάθουμε ακόμα.

Το Άπειρο Βάθος του Είναι

Η Ύπαρξη (το πιο ουσιαστικό μέρος της Ύπαρξης) είναι η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ. Έχουμε Συνείδηση ότι υπάρχουμε. Προβληματιζόμαστε κι αναζητάμε απαντήσεις για την Φύση της Ύπαρξης, τα Όριά της. Ο Μόνος Σωστός Τρόπος για να βρούμε απαντήσεις είναι να βιώσουμε την Ύπαρξη κι όχι μέσα από διδασκαλίες, θεωρίες, σκέψεις (όλα αυτά είναι μετα-ερμηνείες). Βιώνουμε την Ύπαρξη όταν απορρίπτουμε τις δευτερεύουσες δραστηριότητες της ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ. Τότε μόνο μπορούμε να έχουμε Καθαρή Αντίληψη και μπορούμε να νοιώσουμε το ΑΠΕΙΡΟ ΒΑΘΟΣ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ.
 
Τον περασμένο αιώνα οι υπαρξιστές φιλόσοφοι ξεκινώντας από την Παρούσα Συνείδηση (για τον Χάιντεγκερ Da-Sein, «εδώ είναι», «εδώ συνείδηση»), απορρίπτοντας όλες τις επιφανειακές εκδηλώσεις της Ύπαρξης έφτασαν στην Βίωση της Συνείδησης, του Καθαρού Είναι (για τον Xάιντεγκερ Sein ή Sein διαγραμμένο, Είναι και Μη-Είναι).
 
Το Είναι (ή Μη-Είναι) των υπαρξιστών για πολλούς είναι ο Θεός ή η Ύστατη Πραγματικότητα (που μπορούμε να την δούμε και αρνητικά σαν «Μηδέν»). Πάντως η ερμηνεία του Χάιντεγκερ είναι διφορούμενη. Το Είναι μπορεί να είναι το Πλήρες Είναι ή το Μη-Είναι, σαν το χωρίς ιδιότητες. Η δυσκολία δεν οφείλεται στο Είναι αλλά στην δική μας αδυναμία να αντιληφθούμε, είναι δηλαδή ερμηνευτικό το πρόβλημα.
 
Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ Είναι για Πάντα Αυτό που Είναι. Δεν αλλοιώνεται, δεν αυξάνεται, δεν μειώνεται. Δεν υπάρχει παρά μία συγκέντρωση σε μία δραστηριότητα, σε ένα σύνολο από αντιλήψεις και συμπεριφορές που μας «βάζει» σε ένα κύκλο ζωής, μέσα στα σύμπαντα, αόρατα και ορατά. Όλα αυτά όμως συμβαίνουν σε ένα φαντασιακό χώρο (που μόνο από την ατελή συνείδηση θεωρείται πραγματικότητα). Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ούτε πτώση, ούτε λύτρωση, ούτε τίποτα. Όλα συμβαίνουν στον φαντασιακό χώρο και οι δραστηριότητες όλες και οι διαλογιστικές πρακτικές συμβαίνουν στον φαντασιακό χώρο. Το μόνο που υφίσταται είναι η συνειδητοποίηση ότι όλα αυτά είναι ψεύτικα, («ψεύτικα», όχι ανύπαρκτα – θα το εξηγήσουμε αυτό εν καιρώ).
 
Η διατύπωση μίας απορίας, μίας ερώτησης, προϋποθέτει ήδη μία κοσμοαντίληψη, ένα λογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αρθρώνεται ο λόγος, η ερώτηση. Πολλές φορές οι απορίες που διατυπώνονται από τον άνθρωπο είναι λανθασμένες, οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα και θεμελιώνουν την ζωή και την δράση σε όχι στέρεες βάσεις. Γιατί όμως διατυπώνονται απορίες με λάθος τρόπο; Επειδή το κοσμοθεωρητικό πλαίσιο είναι εσφαλμένο ο λόγος είναι αδύναμος και η λογική συνέπεια είναι όχι πραγματική αλλά τυπολογική. Απορία, ερώτηση που κάνουν οι άνθρωποι χιλιάδες χρόνια: Υπάρχει Θεός; Τι Είναι Θεός; Πως Τον γνωρίζουμε; πως Τον προσεγγίζουμε; Με αφετηρία αυτή την απορία έχουν δημιουργηθεί θρησκείες, συστήματα, φιλοσοφίες κι έχουν γραφτεί εκατοντάδες χιλιάδες τόμοι. Κι όμως είναι μία λανθασμένη ερώτηση που ξεκινά από μία λανθασμένη αντίληψη, τοποθέτηση. Έτσι όλα είναι στον αέρα, ιστορία, θρησκείες, φιλοσοφίες, δραστηριότητες, είναι όλα διανοητικά σκουπίδια. Γιατί; Ιδού γιατί: Ξεκινάμε από την λανθασμένη αντίληψη ότι ο Θεός Είναι Κάτι, Κάτι έξω από εμάς, ένα Αντικείμενο που μπορούμε να γνωρίσουμε, ίσως με την διαίσθηση, τις διανοητικές ενέργειες, ή ενδεχομένως με την αίσθηση. Αλλά όμως ο Θεός δεν είναι Κάτι. Ο Θεός Είναι το ΕΙΝΑΙ, η Πηγή του Είναι. Εμείς οι ίδιοι (σαν Συνείδηση, Συνείδηση της Ύπαρξης, του «Είναι») ανήκουμε στο ΕΙΝΑΙ. Για να προσεγγίσουμε λοιπόν το ΕΙΝΑΙ πρέπει να το κάνουμε μέσα από την Βίωση του ΕΙΝΑΙ κι όχι θεωρώντας το ΕΙΝΑΙ απέναντί μας, ένα Αντικείμενο. Η θεώρηση του Θεού σαν Κάτι έξω από εμάς, από το Είναι μας, από το ΕΙΝΑΙ, είναι η χειρότερη ειδωλολατρία.
 
Για να προσεγγίσουμε το ΕΙΝΑΙ πρέπει να το κάνουμε λοιπόν μέσω του ΕΙΝΑΙ που Είμαστε. Το ΕΙΝΑΙ, η Συνείδηση του Είναι, η Συνείδηση, πρέπει να καθαρισθεί από όλες τις διανοητικές παρερμηνείες, από όλες τις διανοητικές δραστηριότητες, για να Αποκαλυφθεί το ΕΙΝΑΙ. Μία τέτοια τοποθέτηση που θεωρεί το ΕΙΝΑΙ σαν το Υπερσύνολο του «όποιου είναι είμαστε» και το προσεγγίζουμε μέσα από την Βίωση του ΕΙΝΑΙ, είναι τελείως διαφορετική από την άλλη αντίληψη, από την αντίληψη που θεωρεί ότι το ΕΙΝΑΙ Είναι έξω από εμάς κι οδηγεί σε άλλα συμπεράσματα και θεμελιώνει την ζωή και την δραστηριότητα σε άλλες βάσεις. Μας κατευθύνει στην Βίωση του ΕΙΝΑΙ, της Ύπαρξης, σε μία εσωτερική αντίληψη κι όχι σε μία εξωτερική δραστηριότητα. Θέτει εξαρχής την Σχέση μας με το ΕΙΝΑΙ, τον Προορισμό μας, την Ολοκλήρωσή μας.
 
Περισσότερο λοιπόν χρήσιμο από το να διατυπώνουμε απορίες και να δίνουμε απαντήσεις πάνω στις οποίες θεμελιώνουμε την Ύπαρξή μας είναι να δούμε από ποια θεωρητική βάση ξεκινάμε. Η αντίληψη που συνδέει το Είναι μας με το ΕΙΝΑΙ και μας κατευθύνει στην εσωτερική ζωή είναι σαφώς πιο ισχυρή λογικά. Ενώ η αντίληψη που ξεκινά από μία μικρή, αδύναμη, αμαθή, συνείδηση που τα αντιλαμβάνεται όλα έξω από τον εαυτό της είναι ανώριμη κι ανήκει σε παρωχημένες εποχές. Δυστυχώς όμως η ανθρωπότητα αντιλαμβάνεται την Ύπαρξη εντελώς επιπόλαια.

Άδραξε την ευκαιρία να επανεφεύρεις εσένα

Όταν για ακόμη μια φορά, αναβοσβήνει στο μυαλό σου το σύμβολο που λέει: «Επιτέλους, διόρθωσε το αυτό!» , ήρθε η ώρα:

– Να το αντιμετωπίσεις.

– Να σε αντιμετωπίσεις.

– Και να κάνεις κάτι νέο!

Ό,τι και να ναι αυτό -μια συνήθεια, το σώμα σου, η σχέση σου, η εργασία σου- προκειμένου να υπερπηδήσεις τα εμπόδια που βλέπεις μπροστά και γύρω σου, χρειάζεται να είσαι πρόθυμος να κάνεις αλλαγές τέτοιες, που να δημιουργούν ένα διαφορετικό αποτέλεσμα.

Τι να κάνεις και τι να μην κάνεις; Τι σε βοηθάει και τι όχι; Ποια είναι μερικά μόνο από τα do’s και τα don’ts για να «ξεκολλήσεις» και να μην επαναλάβεις τα ίδια λάθη;

Ακολουθούν προτάσεις για να αλλάξεις το «παλιό» και να εξοικειωθείς με το «νέο».

Πώς δεν σε βοηθάς:

-Δεν σε βοηθάς με το να εύχεσαι να είχες κάνει τα πράγματα διαφορετικά.

-Δεν σε βοηθάς με το να καταναλώνεις χρόνο, χώρο και ψυχή επαναλαμβάνοντας ένα επεισόδιο στο μυαλό σου ξανά και ξανά.

-Δεν σε βοηθάς προσπαθώντας να αλλάξεις κάποιον άλλον εκτός από τον εαυτό σου.

-Δεν σε βοηθάς με το να αναλώνεσαι στον θυμό, την επίρριψη ευθυνών και εύρεση παντός υπευθύνου για το λάθος σου.

-Δεν σε βοηθάς ενδίδοντας στον πειρασμό να παίξεις «το παιχνίδι του θύματος», αγνοώντας τα δικά σου ελαττώματά.

-Δεν σε βοηθάς με το να προσπαθείς καταναγκαστικά να το ξεχάσεις, να το βάλεις κάτω από το χαλί ή να το απορρίψεις όσο πιο γρήγορα γίνεται.

-Δεν σε βοηθάς προσπαθώντας να είσαι κάποιος που δεν είσαι.

-Δεν σε βοηθάς προσπαθώντας να ευχαριστήσεις τους πάντες.-Δεν σε βοηθάς με το να παραμένεις αποσβολωμένος, περιμένοντας έναν από μηχανής θεό να σε ξεκολλήσει ή να σε σώσει.

Πώς σε βοηθάς:
Σε βοηθάς αναγνωρίζοντας τα λάθη σου

Μπορεί να είναι ενοχλητικό και επώδυνο μερικές φορές, αλλά μέχρι να μπορέσεις να πεις «έκανα λάθος», δεν είσαι έτοιμος να αλλάξεις.

Σε βοηθάς αντιμετωπίζοντας τα λάθη σου, αντιμετωπίζοντας τον φόβο σου, αντιμετωπίζοντας τον «φόβο του λάθους σου»

Μην φοβάσαι την αποτυχία και αναβάλλεις. Αντιμετωπίζοντας το λάθος, «χτυπάς» κατευθείαν την καρδιά των φόβων σου. Θυμήσου ακόμα και η αποτυχία είναι η ευκαιρία να αρχίσει κανείς και πάλι με πιο έξυπνο τρόπο.

Σε βοηθάς καθορίζοντας τα αίτια

Καθόρισε την αιτία του λάθους. Κατάλαβε τι προκάλεσε ένα σφάλμα ή προκάλεσε μια σειρά σφαλμάτων. Ψάξε πού, με τι, με ποιόν μπορεί να έχεις «αποτύχει». Για να διαπιστώσεις εάν κάνεις τα ίδια λάθη επανειλημμένα, εξέτασε πρότυπα, συνήθειες, ρουτίνες, μοτίβα. (Μήπως οι περιστάσεις που έχεις διανοητικά χαρακτηρίσει ως «ασυνήθιστες» εμφανίζονται επανειλημμένα; Προσδιόρισε τη συγκεκριμένη ενέργεια που ήταν λάθος).

Σε βοηθάς προχωρώντας παρέα με τη νέα σοφία σου

Αφού καθορίσεις τι έκανες μέχρι πρότινος λανθασμένα, άρχισε να συμπεριφέρεσαι με διαφορετικό τρόπο. Βεβαιώσου ότι έχεις εντοπίσει τις σκέψεις, τα πρότυπα και τις ενέργειες, που δεν προσδίδουν αξία στην ολοκλήρωση των στόχων σου και αντικατέστησε τα με αυτά που σε προδιαθέτουν για επιτυχία. Το μέσα σου ξέρει!

Σε βοηθάς κάνοντας πρόληψη

Πάρε τα μέτρα σου! Απέφυγε καταστάσεις ή συμβάντα που θα σε αναγκάσουν να ολισθήσεις πάλι πίσω στην παλιά συμπεριφορά σου. Δημιούργησε μια λίστα με τους λόγους για τους οποίους δεν θέλεις να κάνεις το ίδιο λάθος ξανά. Κάνε στον εαυτό σου τις δύσκολες ερωτήσεις.

– Τι πήγε στραβά;

– Τι θα μπορούσα να κάνω καλύτερα την επόμενη φορά;

– Τι έμαθα από αυτό;

Γράψε τις απαντήσεις σου και δες την κατάσταση λίγο πιο ξεκάθαρα. (Βλέποντας τις απαντήσεις σου γραμμένες σε χαρτί, συχνά βοηθάει να σκεφτείς πιο λογικά μια παράλογη συναισθηματική αντίδραση, πεποίθηση ή εμπειρία.)

Σε βοηθάς ζητώντας βοήθεια

Αντιμετώπισε εσένα και την κατάσταση με διαφάνεια. Ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε είναι να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και τους άλλους. Κάνε μια έρευνα για να μάθεις πώς άλλοι άνθρωποι γύρω σου έχουν προσεγγίσει καταστάσεις παρόμοιες με τη δική σου. Σταμάτα να αγωνίζεσαι, να επεξεργάζεσαι και να απογοητεύεσαι με ένα θέμα μόνος σου. Άκου και άλλους ανθρώπους. Αν αναρωτιέσαι “Θα νιώσω ευάλωτος”; Η απάντηση είναι, Ναι. Αλλά θα ξέρεις ότι δεν είσαι μόνος.

(Συχνά χρειαζόμαστε εξωτερική βοήθεια για να μάθουμε τι έχουμε κάνει λάθος. Ένας καλύτερος τρόπος για να μάθουμε από τα λάθη μας είναι να ζητήσουμε συμβουλές από έναν ειδικό. Όποια και αν είναι η συνθήκη, πάρε μια απόφαση να μην συνεχίσεις να επαναλαμβάνεις τον ίδιο κύκλο μόνος σου).

Σε βοηθάς εστιασμένος στις δυνάμεις σου

Είναι σημαντικό να αποφεύγεις να μπερδεύεις το λάθος με σένα. Το λάθος είναι το λάθος. Δεν είσαι ΕΣΥ το λάθος! Προσπαθήστε να ισορροπήσεις την σκληρή αυτοκριτική με τον εορτασμό όσων κάνεις καλά. Επικεντρώσου στην αντικατάσταση μιας κακής συνήθειας με κάτι θετικό. Κάνε μια λίστα με όλα όσα έχεις ξεπεράσει και όλες τις επιτυχίες σου. Γράψε τις ιδιότητες που εκτιμάς στον εαυτό σου. Βάλε τα δυνατά σου στη στιγμή που έχεις τώρα.

Σε βοηθάς καταστρώνοντας ένα σχέδιο

Θέσε έναν συγκεκριμένο στόχο. Σπάσε τον στόχο σου σε μικρά κομμάτια όσο το δυνατόν περισσότερα. Κατέγραψε τον. Να είσαι όσο το δυνατόν λεπτομερέστερος, αλλά παρέμεινε ευέλικτος, καθώς το σχέδιό σου μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει. Τοποθέτησε τον γραπτό σου στόχο σε ένα μέρος που μπορείς να τον βλέπεις συχνά και εύκολα. Εφάρμοσε όσα έχεις μάθει.

 Σε βοηθάς δοκιμάζοντας μια νέα προσέγγιση

Εφαρμόστε μια νέα συμβουλή. Μείνε επικεντρωμένος στη βελτίωση. Άφησε πίσω σου τη παλιά σου ταυτότητα. Άδραξε την ευκαιρία να επανεφεύρεις εσένα!

Μην ζητάς τη δικαίωση… μόνο να είσαι δίκαιος με τον εαυτό σου

Πολλές φορές αναζητάς μέσα απο τους κόπους σου τη δικαίωση, αυτή που θα καταλαγιάσει μέσα σου τα πράγματα, αυτή που θα γίνει η αρχή για ένα νέο ξεκίνημα που θα σε επιβεβαιώσει. Είναι η προσωπική ανάγκη κάθε ανθρώπου που έχει μάθει να περιμένει, να αγαπά και να αγωνίζεται για τις αξίες του.

Η δικαίωση πολλές φορές αργεί και τότε σε θυμώνει, σε πονά και άλλες φορές έρχεται συχνά σε μικρές δόσεις, αλλά δεν τις βλέπεις κάθε φορά και τις προσπερνάς, ενώ εσυ ο ίδιος τις έχεις κερδίσει. Υπάρχουν και οι φορές που έρχεται μια δικαίωση ολόκληρη, σαν αλήθεια, σαν φως, σαν να έχεις φτάσει στον προορισμό σου. Η δικαίωση έρχεται πάντα στο τέλος!

Όταν έρχεται η δικαίωση, συνήθως, είναι η στιγμή που δεν την χρειάζεσαι πια! Ήταν τέτοιος ο δρόμος, κουραστικός, δύσκολος, σκόνταψες, σηκώθηκες. Είδες όμως και πόσα πράγματα, τα ξεχώρισες, έμαθες τον εαυτό σου και κυρίως είδες πως δεν είσαι μόνος σου. Καταλαβαίνεις λοιπόν πως η δικαίωση είναι αυτό που εσύ ο ίδιος άξιζες και κέρδισες τελικά.

Η διαδρομή όμως συνεχίζεται! Δεν περιμένεις πια δικαίωση, την έχεις κερδίσει, την κράτησες, τη πανηγύρισες, την άφησες μετά, τη ξέχασες κάποιες φορές και συνέχισες το δρόμο σου. Τώρα προχωράς χωρίς να περιμένεις τη δικαίωση και ο δρόμος μερικές φορές μοιάζει πάλι δύσκολος, ενώ εσύ έχεις ήδη δικαιωθεί. Καταλαβαίνεις ότι υπάρχει κάτι πολύ παραπάνω που χρειάζεται απο τη δικαίωση, κάτι πιο δύσκολο γιατί πρέπει να το κερδίσεις από τον ίδιο σου τον εαυτό. Να μάθεις να είσαι δίκαιος με τον εαυτό σου! Είναι η μεγαλύτερη μάχη που έχεις να δώσεις, για να έχεις σε όλη τη διαδρομή της ζωής σου, σε κάθε δρόμο, σε κάθε δυσκολία… τον καλύτερο συνοδοιπόρο… τον εαυτό σου.

Να είσαι δίκαιος με τον ευατό σου σημαίνει τον βλέπω, τον παρατηρώ, του δίνω χρόνο όταν χρειάζεται, τον αφήνω να κάνει λάθη για να πάει παρακάτω. Είσαι δίκαιος, όταν του επιτρέπεις να μην έχει τον έλεγχο σε όλα, γιατί δε γίνεται πάντα να τον έχει. Δίκαιος είσαι, όταν βάζεις τα όρια στους άλλους, σε όλα αυτά που εσένα πονούν.

Δίκαιος είσαι, όταν τον επιβραβεύεις και περηφανεύσαι για όλα όσα έχεις καταφέρει. Δίκαιος είσαι όταν υποστηρίζεις τον εαυτό σου, όταν το αξίζει και όταν του δίνεις ευκαιρίες, ακόμη όταν έχει κάνει λάθη. Όταν όλα όσα σε πονούν δεν τα κρατάς μέσα σου αλλά με θάρρος τα εκφράζεις και δεν αφήνεις τις πληγές και το θυμό να σου ορίζουν τη διαδρομή σου. Να είσαι δίκαιος με τον εαυτό σου σημαίνει να μη ξεχνάς όλα όσα έχεις κατακτήσει και να συνεχίζεις να ονειρεύεσαι.

Όταν αθωώσουμε τελικά τους εαυτούς μας, τότε γινόμαστε δίκαιοι με τους εαυτούς μας!

Θα σου πλέξω ένα στεφάνι μαγιάτικο

Θα σου πλέξω ένα στεφάνι. Μαγιάτικο. Που είναι κύκλος τέλειος. Το όλον να συμβολίζει, την πληρότητα. Γιατί θέλω να είσαι πλήρης!

Από κληματαριά, που είναι ευλύγιστη και ανθεκτική. Γιατί έτσι θέλω να είσαι!

Θα πάρω ένα Άλφα.
Ξέρεις εκείνο το πρώτο από την Αγάπη. Από εκεί θα ξεκινήσω. Δανεικό! Αυτή την λέξη δεν επιτρέπεται να την ακρωτηριάζουμε. Να την αφήνουμε άηχη.

Υπερήφανο και στιβαρό το θέλω! Να ξεκινάς με γεμάτο στόμα και μετά να έρχεται το γάμα και τα άλλα. Απαλά, τρυφερά και γλυκά σαν καραμέλα παιδική. Θυμάσαι; Άνοιγε η ψυχή, άνοιγαν τα μάτια εκστατικά με την γλύκα της…

Και τριαντάφυλλα θα πάρω. Εκείνα τα κόκκινα της φωτιάς που σου αρέσουν. Τρία θα βάλω.
Ένα για το χαμόγελό σου. Αυτό που ανθίζει στα μάτια σου όταν τα καταφέρνεις σε αυτό που κάνεις!
Ένα για την αγκαλιά σου. Όταν δεν μιλάς αλλά θέλεις να τα πεις όλα!
Ένα για τις σκέψεις σου. Εκείνες που μοιάζουν ουράνια τόξα φωτεινά και πολύχρωμα!

Θα βάλω και Δάφνη. Το αγαπημένο του Απόλλωνα. Έχει το φως του στην καρδιά της. Σου έχω πει την ιστορία της. Θυμάσαι; Ε ναι! Τον έρωτα δεν πρέπει να τον χλευάζουμε. Νικά και τους Θεούς!

Και ελιά θα βάλω γιατί είναι Ελλάδα!
Και εκείνα τα ευωδιαστά… μανουσάκια τα ξέρω. Μυρίζουν άνοιξη, ελπίδα και αναγέννηση.
Και ήλιο! Θα βάλω και ήλιο. Θα του ζητήσω ακτίνες δικές του με φως ουράνιο, να οδηγά την σκέψη και την ψυχή σου. Τι λες;

Και μετά θα στο χαρίσω.
Να το βάλεις στα μαλλιά.
Να το φοράς σαν στέμμα!

Να τρέξεις να αγκαλιάσεις το μέλλον σου παιδί μου…

Μάθε τώρα στον κατήφορο όσα δεν ήξερες στον ανήφορο

Τον 6ο αιώνα μ.Χ., ο ρωμαίος φιλόσοφος Σεβερίνο Μποέτσιο γράφει το έργο του: Η Παρηγορία της Φιλοσοφίας. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας, από την εξορία όπου βρίσκεται, οργισμένος και θλιμμένος, κατηγορεί την τύχη που τον εγκατέλειψε και επέτρεψε να χάσει «άδικα» όλη τη δύναμη, τη φήμη και τα πλούτη που είχε κάποτε.

Στην αρχή του τέταρτου βιβλίου, η ίδια η τύχη παίρνει τον λόγο και του λέει:

Γιατί με κατηγορείς, Μποέτσιο; Γιατί μου παραπονιέσαι;
Τι σου έκανα; Τι σου πήρα απ’ ό,τι ήταν δικό σου;
Θυμήσου ότι σε βρήκα γυμνό…
Και σ’ έντυσα με τα ΔΙΚΑ ΜΟΥ αγαθά.
 
Σου έδωσα όλα όσα έχεις και σε φρόντισα με αγάπη…
Δεν ήξερες τις συνήθειές μου; Δε διάβασες τα κατορθώματά μου;
Είσαι λοιπόν κι εσύ ένας άνθρωπος, σαν όλους τους ανθρώπους.
Φιλάργυρος, ζήτουλας, καβγατζής και φιλόδοξος.
 
Χαιρόσουν τα καπρίτσια μου και καυχιόσουν σε όλους,
και τώρα που αποφάσισα να μη σου δίνω τόσα,
παραπονιέσαι και απαιτείς αντί να ευγνωμονείς
για όλον τον καιρό που είχες ό,τι δεν σου ανήκε.
 
Μάθε τώρα στον κατήφορο όσα δεν ήξερες στον ανήφορο.
Πως οι τιμές και τα πλούτη δεν σου ανήκαν ποτέ.
Ήταν πάντα σκλάβοι μου, που εγώ τους είχα φέρει.
Και βέβαια, τώρα που φεύγω θα τρέξουν ξωπίσω μου…
και δεν θα μείνουν μαζί σου.
 
Ο μύθος της θεάς Τύχης

Κάθε φορά που βρίσκω το νόημα της ζωής το αλλάζουν

“Κάθε φορά που βρίσκω το νόημα της ζωής το αλλάζουν”
ΡΑΪΝΧΟΛΝΤ ΝΙΜΠΟΥΡ, ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ (1892 – 1971)

ΤΩΡΑ ΜΟΥ ΤΟ ΛΕΣ!
Αυτή η ρήση με ώθησε να παρατήσω το σημειωματάριο των “Λακωνικών” μου στα μέσα της τέταρτης δεκαετίας της ζωής μου. Το όλο εγχείρημα μου φάνηκε αφελές και μάταιο.
Νισάφι πια.

Όμως, περίπου σαράντα χρόνια αργότερα, να με πάλι να με συναρπάζουν οι ιδέες αυτών των φιλοσόφων για το πώς να ζούμε τη ζωή μας. Και τώρα που συλλογίζομαι ξανά τη ρήση του Νίμπουρ με μπερδεύει πιο πολύ από ποτέ – πράγμα που μάλλον ήταν ο σκοπός του καθηγητή Νίμπουρ.

Ο Νίμπουρ, όπως ο μέντοράς του, ο θεολόγος Πάουλ Τίλλιχ, ανέλυσε το πρόβλημα του ανθρώπου με υπαρξιστικούς όρους. Και οι δύο διανοητές έθεσαν το εξής βασικό ερώτημα: Γιατί δεν μπορεί ο άνθρωπος να απαλλαγεί από την αμαρτία, εφόσον είναι απόλυτα ελεύθερος να δημιουργήσει τον εαυτό του και τις αξίες του;

Η απάντηση, λέει ο Νίμπουρ, είναι ότι ο άνθρωπος, ακόμη κι όταν είναι πνευματικά προσηλωμένος στον Θεό, παραμένει δέσμιος ενός πεπερασμένου νου που δεν μπορεί ποτέ να κατανοήσει πλήρως τις υπερβατικές θεϊκές αξίες.

Δεν είμαστε σε θέση να συλλάβουμε στην εντέλεια την έννοια της αμαρτίας. Δεν μπορούμε να υπερβούμε αυτή την υπαρξιακή διττότητα· έχουμε την ικανότητα να στοχαζόμαστε πάνω στη θνητότητά μας, στο καλό και στο κακό και στο “νόημα της ζωής”, αλλά όχι τη δυνατότητα να αποκτήσουμε συνολική εποπτεία των πραγμάτων. Απλώς δεν είμαστε κατάλληλα εξοπλισμένοι για κάτι τέτοιο.

Ο Νίμπουρ ασχολήθηκε επίσης με τη θέση του ανθρώπου στον κόσμο της εμμένειας του Θεού, στον κόσμο των πολιτισμών και των κοινωνιών και των πολιτικών πεποιθήσεων.

Μετά την άνοδο του ναζισμού άρχισε να εστιάζει στη “νοοτροπία του κοπαδιού”, την οποία απεχθανόταν τόσο ο Νίτσε. Ο Νίμπουρ αναλογίστηκε μελαγχολικά την αδυναμία του ανθρώπου απέναντι στην κομφορμιστική ανθρώπινη συμπεριφορά. Επίσης, όπως ο Νίτσε, πίστευε πως όσο παραμένουμε προϊόν του πολιτισμικού μας περιβάλλοντος δεν μπορούμε να υπερβούμε τις αξίες του.

Νομίζω πως αυτό είχε κατά νου όταν έγραψε αυτοσαρκαστικά: “Κάθε φορά που βρίσκω το νόημα της ζωής το αλλάζουν”. Μέσα σε ένα πολιτισμικό περιβάλλον οι φιλοσοφίες της ζωής, όπως οι πολιτικές πεποιθήσεις και τα διαφημιστικά σλόγκαν, γνωρίζουν την άνοδο και την πτώση. Όταν ξανακοιτάω τις πρώτες καταχωρίσεις μου στο σημειωματάριο συνειδητοποιώ πόσο πολύ είχα επηρεαστεί από τις φιλοσοφικές μόδες των δεκαετιών του 1960 και του 1970, πόσο άκριτα αποδεχόμουν τον κοινωνικό μηδενισμό και τον εγωκεντρισμό του Άλντους Χάξλεϋ και του Τίμοθυ Λίρυ, παράλληλα με την υπαρξιακή ανία και τη μελαγχολία του Αλμπέρ Καμύ και του Ζαν Πολ Σαρτρ. Αναμφίβολα, λοιπόν, είχα εν μέρει μια νοοτροπία του κοπαδιού.

Ωστόσο, αυτοί οι διανοητές με βοήθησαν όντως να δω τη φιλοσοφία ως έναν τρόπο για να διαμορφώσω στοχαστικά τη ζωή μου.

Ε, κάπου εδώ ακούω τον Άνταμ Φίλλιπς να με νουθετεί να πάψω να σκέφτομαι το παρελθόν μου και κατ’ επέκταση όλα τα σενάρια γύρω από το τι θα μπορούσα να είχα κάνει.

Ας πούμε, λοιπόν, ότι το εμπεδώσαμε, κύριε Νίμπουρ:

Από λεπτό σε λεπτό θα αλλάξουν το νόημα της ζωής.

Ξανά.

Επιστήμονες δημιούργησαν διπλο-γεφυρωμένα πεπτίδια που συνδέονται με οποιαδήποτε ασθένεια-στόχο

Οι επιστήμονες της EPFL έχουν αναπτύξει ένα νέου τύπου «διπλο-γεφυρωμένο πεπτίδιο» που μπορεί να εφαρμοστεί για να ενωθεί σφιχτά με οποιουδήποτε ενδιαφέροντος ασθένεια-στόχο. Η υψηλής αποτελεσματικότητας σύνδεση των πεπτιδίων, συσχετίζονταν με το μικρό τους μέγεθος και την υψηλή σταθερότητα που τα καθιστά ιδανικά για φαρμακευτικές αγωγές. Η εργασία δημοσιεύθηκε στο Nature Chemistry.

Στην εικόνα του κειμένου ένα μοντέλο διπλο-γεφυρωμένου πεπτιδίου (το πεπτίδιο σε ανοιχτό μπλε, ο δυο γέφυρες σε κίτρινο). Το υπόβαθρο δείχνει πολλά παραδείγματα σκελετών (ονομάζονται επίσης «σκαλωσιές» ή «ραχοκοκαλιές») των διπλο-γεφυρωμένων πεπτιδίων.

Τα πεπτίδια είναι βραχείες αλυσίδες αμινοξέων που μπορούν να ενωθούν με τις πρωτεΐνες και να αλλάξουν τη λειτουργία τους. Δείχνουν υψηλή τάση (συνάφεια) σύνδεσης, χαμηλή τοξικότητα και είναι εύκολο να συντεθούν, ένα σύνολο που κάνει τα πεπτίδια ιδανικά για χρήση στην ανάπτυξη φαρμάκων, και πολλά από τα φυσικώς εμφανιζόμενα πεπτίδια όπως η ινσουλίνη, η οξυτοκίνη, η σωματοστατίνη και τα αντιβιοτικά η βανκομυκίνη ή η πολυμυξίνη Β, ήδη χρησιμοποιήθηκαν έτσι με επιτυχία.

Ωστόσο, η χρήση πεπτιδίων ως φάρμακα αντιμετωπίζει δυο προκλήσεις. Πρώτον, η τάση σύνδεσης (συνάφεια): Η καλή σύνδεση απαιτεί δύσκολες πεπτιδικές αρχιτεκτονικές και αλληλουχίες αμινοξέων που είναι τέλεια συμπληρωματικές στο σχήμα και στο φορτίο με την επιφάνεια των πρωτεϊνών-στόχων τους. Δεύτερον, η πεπτιδική σταθερότητα: τα πεπτίδια μπορούν δυνητικά να κοπούν από ένζυμα (πρωτεάσες) σε μικρότερα και άχρηστα θραύσματα ή ακόμη απλά αμινοξέα.

Το εργαστήριο του Christian Heinis στην EPFL έχει τώρα αντιμετωπίσει και τις δυο αυτές προκλήσεις με την ανάπτυξη μια νέας πεπτιδικής μορφής που αποκαλούν «διπλο-γεφυρωμένα πεπτίδια». Αυτά είναι αλυσίδες 10-15 αμινοξέων, τέσσερα από τα οποία είναι χημικώς συνδεδεμένα με δυο γέφυρες. Κάθε γέφυρα συνδέει ένα ζεύγος δυο αμινοξέων κυστεΐνης – τέσσερα στο σύνολο.

Επειδή οι τέσσερις κυστεΐνες μπορούν να τοποθετηθούν κατά πολλούς διαφορετικούς τρόπους κατά μήκος της σειράς των αμινοξέων, η στρατηγική της διπλής γέφυρας επέτρεψε τους ερευνητές να δημιουργήσουν ένα φοβερά μεγάλο αριθμό δομικά διαφορετικών πεπτιδικών αρχιτεκτονικών. Διεύρυναν την διαφορετικότητα ακόμη περαιτέρω χρησιμοποιώντας διάφορα χημικά αντιδραστήρια που αύξαναν των αριθμό των γεφυρών. Οι επιστήμονες βρήκαν επίσης ότι οι τέσσερις κυστεΐνες θα μπορούσαν να γεφυρωθούν από δυο συνδέσμους με τρεις διαφορετικούς τρόπους, προκαλώντας τρεις διαφορετικές αρχιτεκτονικές για κάθε απλή πεπτιδική σειρά.

Χρησιμοποιώντας αυτή την στρατηγική, οι ερευνητές παρήγαγαν μια τεράστια ποικιλία πεπτιδκών δομών, όλες με διαφορετικές «σκελετικές» δομές. Επιπροσθέτως, οι χημικοί άλλαζαν συστηματικά τα αμινοξέα μεταξύ των κυστεϊνών και δημιούργησαν βιβλιοθήκες δισεκατομμυρίων διαφορετικών διπλο-γεφυρωμένων πεπτιδίων. Μετά από φιλτράρισμα των βιβλιοθηκών, ο ερευνητές μπόρεσαν να απομονώσουν υψηλής τάσης συνδέσμους για σημαντικούς πρωτεϊνικούς στόχους.

Ένας από αυτούς τους στόχους ήταν η καλλικρεΐνη, ένα πλάσμα πρωτεΐνης που συνδέεται με κληρονομικό αγγειοοίδημα, μια σπάνια διαταραχή. Ένας άλλος ήταν η ιντερλευκίνη-17, μια κυτταροκίνη πρωτεϊνη που εμπλέκεται σε διάφορες φλεγμονώδεις διαταραχές όπως η ρευματοειδής αρθρίτις και η ψωρίασις. Χρησιμοποιώντας την προσέγγιση της διπλής-γέφυρας και για τους δυο αυτούς πρωτεϊνικούς στόχους, οι επιστήμονες ανέπτυξαν πεπτίδια που θα μπορούσαν να τους δεσμεύσουν αποτελεσματικά σε συγκεντρώσεις νανομορίων. Στην περίπτωση της καλλικρεΐνης, τα πεπτίδια θα μπορούσαν να την δεσμεύσουν για περισσότερο από μια ώρα πριν την αποσύνδεση.

Η σταθερότητα ήταν επίσης ένα υψηλά ελκυστικό χαρακτηριστικό της νέας πεπτιδικής μορφής. Τα διπλο-γεφυρωμένα πεπτίδια αποδομούνται δύσκολα από τις πρωτεάσες στο αίμα, πράγμα που είναι μεγάλο πλεονέκτημα επειδή κρατά τα πεπτίδια από το να εξαλειφθούν πολύ γρήγορα, διευρύνοντας έτσι τα θεραπευτικά τους αποτελέσματα.

Με βάση τα αποτελέσματα αυτά, το εργαστήριο του Heinis εφαρμόζει τώρα τη πεπτιδική μορφή σε πολλές άλλες ασθένειες-στόχους. Οι επιστήμονες έχουν ήδη αναπτύξει νέες, ακόμη μεγαλύτερες βιβλιοθήκες διπλο-γεφυρωμένων πεπτιδίων και τις έχουν φιλτράρει για μια περιοχή στόχων σχετικών ασθενειών. Ένα από αυτά τα πεπτίδια υποβάλλεται ήδη σε προ-κλινική αξιολόγηση.

Τα ηλεκτρόνια είναι στην ουσία αθάνατα

Τα ηλεκτρόνια ανήκουν στους θεμέλιους λίθους του σύμπαντος, μεταφέροντας το αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο και μας επιτρέπουν να χαιρόμαστε όλες τις ανέσεις της σύγχρονης ζωής. Η σταθερότητα του ηλεκτρονίου δεν αμφισβητήθηκε ποτέ, αλλά βάζοντας ένα όριο στην σταθερότητα του, επιτρέπει στους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τις θεμελιώδεις αρχές που κυβερνάνε την ύπαρξη μας.
 
Ο ανιχνευτής νετρίνων Borexino στην Ιταλία

Έτσι, σε μία νέα έρευνα, Ιταλοί ερευνητές μελέτησαν την πιθανή αποσύνθεση(φθορά) των ηλεκτρονίων χρησιμοποιώντας τον ανιχνευτή νετρίνων Borexino για 408 ημέρες. Και δεν βρήκαν τίποτα! Καμία αποσύνθεση. Αυτά είναι καλά νέα, γιατί επιβεβαιώνουν τον νόμο της διατήρησης του ηλεκτρικού φορτίου σαν ένα θεμελιώδη νόμο του σύμπαντος.
 
Η ομάδα μπόρεσε επίσης να υπολογίσει τον ελάχιστο χρόνο ζωής των ηλεκτρονίων, βασιζόμενη στα αποτελέσματα του πειράματος. Μία «ζωή» ηλεκτρονίου έχει διάρκεια 66 χρόνια Yotta (6.6×10^28 χρόνια) ή 5 δισεκατομμύρια δισεκατομμύρια φορές την ηλικία του σύμπαντος ή 66,000,000,000,000,000,000,000,000,000 έτη.
 
Τα ευρήματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο Physical Review Letters.
Το πείραμα Boxerino είναι ένας ειδικός ανιχνευτής νετρίνων θαμμένος βαθιά κάτω από το βουνό Gran Sasso, ένα Ιταλικό βουνό 100 χιλιόμετρα μακριά από τη Ρώμη. Ο ανιχνευτής είναι γεμάτος με ένα οργανικό υγρό πλούσιο σε ηλεkτρόνια (περίπου 10^32). Μία υποθετική διάσπαση ηλεκτρονίου θα παράξει ένα φωτόνιο και ένα νετρίνο, και ο ανιχνευτής έχει 2.000 φωτο πολλαπλασιαστές που μπορούν να εντοπίσουν το φως που εκ πέμφθηκε. Κανένας τέτοιος εντοπισμός που να πληροί αυτές τις προϋποθέσεις. Το να το αναφέρουμε αυτό μπορεί να ακούγεται ανόητο, όμως πειράματα που δεν ανακαλύπτουν τίποτα είναι επίσης πολύ σημαντικά στη φυσική.
 
Η αποσύνθεση είναι κάτι πολύ συνηθισμένο στη φυσική, με τα πιο βαριά σωματίδια να διασπούνται σε πιο ελαφριά. Αυτές οι αποσυνθέσεις τείνουν να ακολουθούν αυστηρούς κανόνες. Τα ηλεκτρόνια είναι τα μικρότερα σωματίδια με ηλεκτρικό φορτίο που υπάρχουν. Οτιδήποτε μικρότερο (νετρίνα, φωτόνια, γλουόνια) έχουν ουδέτερο και άρα μηδενικό φορτίο, οπότε δεν υπάρχει τρόπος να διασπαστούν σε κάτι άλλο χωρίς να παραβιάζουν τον νόμο της διατήρησης του ηλεκτρικού φορτίου.
 
Μιλώντας μάλιστα στο Physics World, o Gianpaolo Bellini είπε ότι αν καταμετρηθούν και όλες οι πηγές της ακτινοβολίας υποβάθρου τότε ο ελάχιστος χρόνος ζωής του ηλεκτρονίου μπορεί θεωρητικά να αυξηθεί σε 10^31 χρόνια.

Η συμπλήρωση των στιβάδων με ηλεκτρόνια και οι ιδιότητες των στοιχείων

Τα παρακάτω απλά σκίτσα δείχνουν την πυκνότητα των ηλεκτρονίων για τους πρώτους τρεις φλοιούς (στιβάδες) του ατόμου του υδρογόνου. Μπορούν έτσι να δώσουν μια εντύπωση για τους περιορισμούς που διέπουν την κατασκευή του περιοδικού πίνακα. Τα όρια για τον αριθμό ηλεκτρονίων που βρίσκονται στις υποστιβάδες  προκύπτουν από τους κβαντικούς αριθμούς και τη σχέση την μεταξύ τους. Αυτά τα σκίτσα προέρχονται από τις κυματοσυναρτήσεις του υδρογόνου που χαρτογραφούν την πυκνότητα των ηλεκτρονίων.
 
horbital

Οι αριθμοί των κύριων στοιβάδων, όπως το 1s, προκύπτουν από τον κύριο κβαντικό αριθμό n στην κβαντομηχανική περιγραφή των ηλεκτρονίων. Τα γράμματα (s, p, d, f, g, h) υποδηλώνουν τις υποστιβάδες και ακολουθούν την ιστορική  κλασσική περιγραφή με τα γράμματα.
 
spectrumΣε γενικές γραμμές, οι ανώτερες στιβάδες (φλοιοί) έχουν υψηλότερη ενέργεια (λιγότερο στενά δεσμευμένα στο άτομο) και είναι κατά μέσο όρο πιο μακριά από τον πυρήνα. Αυτό ισχύει αυστηρά για το άτομο υδρογόνου, όπου τα επίπεδα ενέργειας εξαρτώνται μόνο από τον κύριο κβαντικό αριθμό (η λεπτοδομή παραμελείται). Αλλά σε μεγαλύτερα άτομα, η ενέργεια εξαρτάται και από τον κβαντικό αριθμό τροχιάς l έτσι ώστε οι υποστιβάδες να γεμίζονται με τη σειρά s, p, d, f, κλπ. Αυτό το γέμισμα τελικά οδηγεί σε αλληλεπικάλυψη, με την υποστιβάδα 4s να είναι χαμηλότερης ενέργειας από την 3d υποστιβάδα.
Ο διαχωρισμός σε κύριες στιβάδες  ενθαρρύνει ένα είδος «πλανητικού μοντέλου» για τα ηλεκτρόνια και ενώ αυτό δεν είναι καθόλου ακριβές ως περιγραφή των ηλεκτρονίων, έχει μια ορισμένη μνημονική αξία για την παρακολούθηση της συσσώρευσης ηλεκτρονίων των βαρύτερων στοιχείων.
 
econfig
Ίσως ένας καλύτερος τρόπος για να παρακολουθείτε τη διαδικασία συσσώρευσης (συμπλήρωσης με ηλεκτρόνια) είναι να παρακολουθείτε απλώς την πλήρωση των καταστάσεων με τη βοήθεια κανόνων. Όπως ότι οι καταστάσεις είναι καθορισμένες, κβαντοποιημένες, καταστάσεις ενέργειας. Η απαγορευτική αρχή του Pauli περιορίζει στενά όλη τη διαδικασία συσσώρευσης (συμπλήρωσης), επιτρέποντας σε ένα μόνο ηλεκτρόνιο να καταλαμβάνει κάθε διαθέσιμη κατάσταση. Καθώς όλη η φύση τείνει στη χαμηλότερη ενεργειακή κατάσταση, πρώτα θα γεμίσουν οι καταστάσεις με τη χαμηλότερη ενέργεια και μετά με την υψηλότερη ενέργεια.
orbuild
Η διαδικασία συμπλήρωσης για τα πρώτα 12 στοιχεία του περιοδικού πίνακα δίνει μερικές συμβουλές για την προέλευση της χημικής δραστικότητας των στοιχείων.Η χωρική κατάσταση του 1s μπορεί να έχει δύο καταστάσεις spin, τις οποίες συνήθως αναφερόμαστε ως «spin up» και «spin down». Με δύο ηλεκτρόνια στην κατάσταση 1s, είναι γεμάτο και σταθερό, σχηματίζοντας το ευγενές αέριο ήλιο, το οποίο είναι χημικά αδρανές.
 
Το λίθιο είναι ένα πολύ ενεργό αλκαλικό μέταλλο , έχοντας μόνο ένα ηλεκτρόνιο στην δεύτερη στιβάδα. Έχει την τάση να χάνει εκείνο το 3ο μονήρες ηλεκτρόνιο για να επανέλθει στην σταθερή δομή του ηλίου.
 
Τα στοιχεία από το βόριο έως το νέον στον περιοδικό πίνακα πληρούν τα 2p τροχιακά. Οι τρεις δυνατότητες για τροχιακά 2p μπορούν να συσχετιστούν με χωρικές διευθύνσεις, π.χ. x, y και z. Η σειρά της συμπλήρωσης θα τοποθετήσει ένα ηλεκτρόνιο σε κάθε ένα (x,y,z) πριν τοποθετήσει δύο σε οποιοδήποτε τροχιά, αφού τα ηλεκτρόνια απωθούνται μεταξύ τους και προτιμούν να είναι απομακρυσμένα περισσότερο.
 
Η πλήρωση του τροχιακού 2ρ τοποθετεί οκτώ ηλεκτρόνια στο δεύτερο φλοιό – στιβάδα, μία «σταθερή οκτάδα». Η ιδιαίτερη σταθερή διαμόρφωση παράγει το ευγενές αέριο νέον. Αλλά το φθόριο με ένα λιγότερο ηλεκτρόνιο από την σταθερή οκτάδα είναι πολύ ενεργό ! Τείνει να αποκτήσει έτσι ένα ηλεκτρόνιο, ενώ το πολύ ενεργό νάτριο τείνει να χάσει ένα ηλεκτρόνιο, παράγοντας σε κάθε περίπτωση την σταθερή διάταξη οκτάδας του νέον.
 
Οι διαμορφώσεις των τροχιακών παρέχουν μια δομή για την κατανόηση των χημικών αντιδράσεων, οι οποίες καθοδηγούνται από την αρχή της εύρεσης της χαμηλότερης ενεργειακής (κατάστασης)  (πιο σταθερής) διάταξης των ηλεκτρονίων. Λέμε ότι το νάτριο έχει σθένος +1 επειδή τείνει να χάσει ένα ηλεκτρόνιο και το χλώριο έχει ένα σθένος -1 δεδομένου ότι έχει την τάση να αποκτά ένα ηλεκτρόνιο. Και τα δύο αυτά άτομα είναι πολύ ενεργά χημικά και ο συνδυασμός τους είναι η κλασική περίπτωση ενός ιοντικού δεσμού .
orbnacl
Οι χημικές ενώσεις που περιλαμβάνουν στοιχεία στις πρώτες τρεις σειρές του περιοδικού πίνακα μπορούν να γίνουν κατανοητές με το είδος των τροχιακών ιδιοτήτων που αναφέραμε παραπάνω. Τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα στην τέταρτη σειρά του περιοδικού πίνακα. Τα ηλεκτρόνια του 4s βυθίζονται κάτω από τα 3d ηλεκτρόνια σε ενέργεια και αφού υπάρχουν δέκα συνδυασμοί κβαντικού αριθμού στην υποστιβάδα d, το γεγονός αυτό εισάγει 10 στοιχεία μεταξύ των υποστιβάδων 4s και 4p, τα λεγόμενα «μεταβατικά στοιχεία».
 
tranorb

Με το μοντέλο – πρότυπο που καθορίστηκε παραπάνω, η σειρά συμπλήρωσης των επιπέδων ενέργειας των ηλεκτρονίων μπορεί να προβλεφθεί στις περισσότερες περιπτώσεις. Παρόλο που υπάρχουν ελάχιστες εξαιρέσεις, η διαβάθμιση των επιπέδων ακολουθεί το παρακάτω σχήμα που υποδεικνύεται στο διάγραμμα, με τα βέλη να δείχνουν τα σημεία στα οποία μετακινείται στον επόμενο φλοιό, αντί να προχωρήσουμε σε υψηλότερο τροχιακό κβαντικό αριθμό στον ίδιο φλοιό (στιβάδα).

pertabord
 
Η πρώτη εξαίρεση στο παραπάνω σχήμα που συναντάται είναι το χρώμιο, όπου κατ’ εξαίρεση καταλαμβάνεται η πέμπτη 3d κατάσταση των ηλεκτρονίων αντί της δεύτερης κατάστασης των 4s. Ο χαλκός είναι επίσης μια εξαίρεση, όπου γεμίζονται  τα δέκα 3d  ενώ η δεύτερη κατάσταση των 4s να είναι κενή. Αυτή η εξαιρετική συμπεριφορά χρωμίου και χαλκού εκτίθεται επίσης και από τα στοιχεία ακριβώς κάτω από αυτά στον περιοδικό πίνακα, το μολυβδαίνιο και τον άργυρο.
 
pertab

 

Ο Αριστοτέλης και η αναζήτηση της ιδανικής δημοκρατίας από την πλευρά των θεσμών

Με άλλα λόγια, αυτό που κυρίως ζητείται είναι η πολιτειακή σταθερότητα, η οποία, σε τελική ανάλυση, είναι και η μεγαλύτερη απόδειξη της συναίνεσης των πολιτών, τουλάχιστον της μεγαλύτερης μερίδας. Η εκδοχή της απροκάλυπτης καταπίεσης με τις μεθοδεύσεις της βίας και του εκφοβισμού είναι αδύνατο να εγγυηθούν πολιτική σταθερότητα, αφού ήδη έχει ξεκαθαριστεί ότι αυτού του είδους οι τυραννίες είναι οι πιο βραχύβιες πολιτειακές περιπτώσεις. Κι αυτός είναι ο λόγος που τα πολιτεύματα πρέπει να λειτουργούν «αποφεύγοντας προσεκτικά τους φθοροποιούς παράγοντες αλλά και θεσπίζοντας τέτοιους νόμους, και άγραφους και γραπτούς, ώστε να περιλαμβάνουν κυρίως τα σωτήρια για τα πολιτεύματα στοιχεία». (1319b 39 – 1320a 2).
 
Με δεδομένο το ταξικό υπόβαθρο όλων των πολιτευμάτων, είναι φανερό ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για δημοκρατία, αν δεν υπάρχει μέριμνα για την ενίσχυση των φτωχών. Κι εδώ ξεκινούν τα προβλήματα για τον Αριστοτέλη: «Αλλά οι σημερινοί δημαγωγοί για να είναι αρεστοί στο λαό τους δημεύουν τις περιουσίες πολλών χρησιμοποιώντας τα δικαστήρια». (1320a 4 – 6).
 
Δεν υπάρχει τίποτε πιο εύκολο για το δημαγωγό απ’ το να ανεβάσει τη δημοτικότητά του παρέχοντας χρήματα στους φτωχούς. Κι επειδή η ταξική πάλη γεννάει εχθρότητα, η δημοτικότητα γίνεται ακόμη πιο μεγάλη, αν η παροχή χρημάτων στους φτωχούς συνοδευτεί από αντίστοιχες δημεύσεις περιουσιών των πλουσίων: «Επειδή συνήθως σύρονται σε τέτοιες δίκες όχι άνθρωποι λαϊκών στρωμάτων αλλά ευγενείς, επιβάλλεται όλοι οι πολίτες να είναι πολύ θετικά διατεθειμένοι απέναντι στο πολίτευμα, ενώ σε διαφορετική περίπτωση, τουλάχιστον να μην αντιμετωπίζουν τους φορείς εξουσίας ως εχθρούς». (1320a 13 – 17).
 
Και βέβαια, η παρότρυνση του Αριστοτέλη, ώστε να μην αντιμετωπίζονται οι φορείς εξουσίας ως εχθροί, δεν έχει καμία σχέση με τη δόλια προσπάθεια συγκάλυψης οποιωνδήποτε κυβερνητικών ατοπημάτων. Η δικαιοσύνη και η πολιτική εντιμότητα είναι η βάση της κοινωνικής συνοχής και τίθενται με τρόπο αδιαπραγμάτευτο. Αυτό που μένει είναι ο πολιτικός λαϊκισμός, που οδηγεί στην ανθρωποφαγία προς τέρψη του πλήθους και προς ανάδειξη του κάθε δημαγωγού.
 
Η σπίλωση και η εξόντωση των επιφανών για προφανή πολιτική κατανάλωση δεν είναι μόνο ισοπέδωση που διαλύει κάθε έννοια αξιοκρατίας, αλλά και ύψιστη πολιτική στρέβλωση που μετατρέπει την πολιτική σκηνή σε αρένα αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό στον αδίστακτο. Οι δημοκρατίες που οικοδομούνται σε τέτοιες βάσεις δεν μπορούν να έχουν μέλλον. Η δημαγωγία, η κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος, η πολιτική διαφθορά, η αναξιοκρατία και η λαϊκή αποδοχή όλων των στρεβλώσεων (επειδή θεωρούνται βολικές σε ατομικό επίπεδο) είναι νομοτελειακό να οδηγήσουν σε αδιέξοδο.
 
Φυσικά, πρέπει να διασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρχει προσωπικό όφελος σε καταγγελίες και δίκες που αφορούν τις περιουσίες των επιφανών: «Έτσι όσοι φροντίζουν για το πολίτευμα οφείλουν να αντιστέκονται σε τέτοιες πρακτικές, νομοθετώντας να μην περιέρχεται στο δημόσιο και να μην προστίθεται στο δημόσιο ταμείο τίποτε από τις δημευμένες περιουσίες, αλλά να αφιερώνεται στα ιερά των θεών, γιατί έτσι όσοι αδικούν θα είναι προσεκτικότεροι (αφού θα αντιμετωπίζουν την απειλή ίδιας τιμωρίας) και ο όχλος θα περιορίσει την καταδικαστική ψήφο του σε βάρος αυτών που δικάζονται, εφόσον δεν πρόκειται να πάρει τίποτε από τις περιουσίες τους». (1320a 4 – 11).
 
Κι αν αυτό το μέτρο κρίνεται ανεπαρκές, ο Αριστοτέλης προτείνει συμπληρωματικά: «Επιπλέον οφείλουν να περιορίσουν σε ελάχιστες τις δίκες για το πολίτευμα, αποθαρρύνοντας με επιβολή υπέρογκων προστίμων όσους υποβάλλουν μηνύσεις χωρίς σοβαρό λόγο». (1320a 11 – 13).
 
Το κατά πόσο τα μέτρα αυτά μπορούμε να τα αποδεχτούμε ή όχι τίθεται στην κρίση του καθενός. Το βέβαιο είναι ότι η λογική που θέλει τα χρήματα τα οποία προέρχονται από τις δημεύσεις των περιουσιών (μετά από δικαστική απόφαση) να πηγαίνουν σε θρησκευτικούς φορείς προκειμένου να καταπολεμηθούν τα κίνητρα των αδηφάγων, ατέρμονων (και άδικων) καταγγελιών, είναι μάλλον ισοπεδωτική, αφού προτάσσεται η ευθύγραμμη αντιμετώπιση των περιπτώσεων κι όχι το ξεδιάλεγμα που επιβάλλει η μελέτη κάθε υπόθεσης. Σε τελική ανάλυση, οι περιουσίες που κρίνονται καταχρηστικές οφείλουν να επιστρέφουν στο δημόσιο ταμείο, αφού επί της ουσίας από εκεί αντλήθηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
 
Όσο για το δεύτερο μέτρο που θέλει υψηλά πρόστιμα, ώστε να αποθαρρύνει τους φτωχούς από τις δικαστικές διεκδικήσεις, κρίνεται μάλλον ολιγαρχικό, αφού προτάσσει το χρήμα ως προτεραιότητα για τον αποκλεισμό κάποιων. Με δεδομένο ότι ποτέ κανείς δεν μπορεί να είναι απολύτως σίγουρος για την τροπή που μπορεί να πάρει μια δικαστική υπόθεση είναι προφανές ότι ένα τέτοιο μέτρο σταδιακά θα στερούσε τους φτωχούς από την πρόσβαση στη δικαιοσύνη μετατρέποντάς την σε πεδίο διεκδικήσεων που αφορά μόνο τους οικονομικά ισχυρούς.
 
Ο ισχυρισμός ότι ο Αριστοτέλης δεν αναφέρεται συλλήβδην στις δικαστικές υποθέσεις, αλλά μόνο στις περιπτώσεις που αφορούν καταγγελίες για δήμευση περιουσιών, δεν αλλάζει την κατάσταση, αφού, ακόμη κι έτσι να το δει κανείς, δεν μπορεί παρά να ανοίγει πεδίο δράσης για τους αδίστακτους, που θα λυμαίνονται το δημόσιο ταμείο (με τον ένα ή τον άλλο τρόπο) και θα τίθενται και υπεράνω δίκης, καθώς ο λαός θα έχει εξουδετερωθεί.
 
Η περίπτωση καταγγελίας από κάποιον άλλο πλούσιο είναι μάλλον επίφοβη, αφού αυτού του είδους τα μέτρα που αποκλείουν το λαό από βασικές πολιτειακές λειτουργίες περισσότερο συνασπίζουν τους ισχυρούς, ώστε να γίνουν ισχυρότεροι, παρά τους διαχωρίζουν. Εκτός αν μιλάμε για την κατάσταση της ακραίας ολιγαρχίας, όπου οι ισχυροί αντιμάχονται (σαν σε τελική αναμέτρηση) προκειμένου να γίνουν ακόμα πιο λίγοι οι διαχειριστές της εξουσίας. Σε κάθε περίπτωση αυτά είναι φαινόμενα καθαρής ολιγαρχίας και τέτοιες προτάσεις δεν αρμόζουν, όταν αναφέρεται κανείς σε δημοκρατικούς θεσμούς.
 
Τελικά, αυτό που πρωτίστως διαφαίνεται από αυτές τις προτάσεις είναι (για μια ακόμη φορά) η αγανάκτηση του Αριστοτέλη προς την ποιότητα της δημοκρατίας που παρακολουθεί. Την κατατάσσει στο πέμπτο και χειρότερο είδος δημοκρατίας, επαναλαμβάνει διαρκώς τις στρεβλώσεις που επιφέρουν οι δημαγωγοί και αποκαλεί όχλο τον αθηναϊκό λαό που συχνάζει στην αγορά. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτού του είδους τη δημοκρατία την εκλαμβάνει ως τυραννία του όχλου.
 
Η οργή του Αριστοτέλη για την κατάσταση που επικρατεί στην Αθήνα είναι φανερή και στην τοποθέτησή του αναφορικά με το θέμα του μισθού που παρεχόταν στους φτωχούς για τη συμμετοχή τους στην εκκλησία του δήμου: «Επειδή τα τελευταία είδη δημοκρατίας εμφανίζονται σε πολυάνθρωπες πόλεις και είναι δύσκολο να προσέρχονται οι πολίτες στην εκκλησία του δήμου χωρίς μισθό, αυτή η κατάσταση στρέφεται εναντίον των επιφανών πολιτών στις πόλεις όπου τα δημόσια έσοδα δεν αρκούν (διότι είναι ανάγκη τότε να εξευρεθούν οι μισθοί από υποχρεωτικές εισφορές και δημεύσεις που αποφασίζουν διεφθαρμένα δικαστήρια από τα οποία έχουν ανατραπεί ήδη πολλές δημοκρατίες)». (1320a 17 – 22).
 
Η επισήμανση των διεφθαρμένων δικαστηρίων, που, εν τέλει, υπονομεύουν τη δημοκρατία, αφού θα την οδηγήσουν στην ανατροπή, είναι διαβεβαίωση ότι η δικαιοσύνη είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας κι ότι η ματαίωσή της είναι η δρομολόγηση της εν γένει πολιτειακής ματαίωσης.
 
Και γι’ αυτό το λόγο προτείνει: «Όπου, λοιπόν, συμβαίνει να μην υπάρχουν επαρκή έσοδα για μισθούς, τότε η εκκλησία του δήμου πρέπει να συνεδριάζει σπάνια και τα δικαστήρια να αποτελούνται από πολλούς δικαστές, να έχουν όμως λίγες δικάσιμες μέρες (γιατί με τη ρύθμιση αυτή και οι πλούσιοι δε θα φοβούνται τις δαπάνες, αν οι εύποροι δεν παίρνουν δικαστικό μισθό αλλά μόνο οι άποροι, και οι υποθέσεις θα εκδικάζονται πολύ καλύτερα, αφού οι εύποροι δεν θέλουν να απομακρύνονται από τις ιδιωτικές τους ασχολίες για πολλές μέρες, για λίγο χρόνο όμως το δέχονται)». (1320a 22 – 29).
 
Για τον Αριστοτέλη η διασφάλιση της δικαιοσύνης αφορά την ισότιμη συμμετοχή και των πλουσίων και των φτωχών. Η συμμετοχή των φτωχών είναι διασφαλισμένη από την ύπαρξη του μισθού. Οι επιφανείς όμως (πλούσιοι), είναι προφανές ότι προτιμούν την αποχή, αφού οι χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες τους απομακρύνουν από τις ασχολίες τους. Γι’ αυτό έχει ήδη προτείνει, ότι αν η πολιτεία θέλει να εξασφαλίσει τη συμμετοχή όλων, δε φτάνει να προσφέρει μισθό στους φτωχούς που συμμετέχουν, αλλά να επιβάλει και πρόστιμο στους πλούσιους που απέχουν.
 
Τα πολιτεύματα που δίνουν μισθό στους φτωχούς, χωρίς όμως να προβλέπουν πρόστιμο στους πλούσιους (αν απέχουν), είναι αυτά που εμμέσως θέλουν να αποκλείσουν τους πλούσιους όπως κι εκείνα που προβλέπουν πρόστιμο στους πλούσιους (αν απέχουν), χωρίς όμως μισθό στους φτωχούς, (ώστε να συμμετέχουν) υπογείως αποκλείουν τους φτωχούς.
 
Η άποψη που θέλει την εκκλησία του δήμου να συνεδριάζει σπάνια, αν δεν επαρκούν τα έσοδα για να καλύψουν τη λειτουργία της, κρίνεται και πάλι ισοπεδωτική, αφού οι σπάνιες συνελεύσεις υπονομεύουν τη συμμετοχή. Μια τέτοια κατάσταση μπορεί να οδηγήσει στο συγκεντρωτισμό των αποφάσεων. Η τοποθέτηση αυτή κρύβει την απόλυτη απαξίωση του οργισμένου απέναντι σε όλους αυτούς που δήθεν κόπτονται για τις δημοκρατικές διαδικασίες.
 
Όμως, η κατά μέτωπο επίθεση γίνεται αμέσως μετά: «Εκεί όμως όπου υπάρχουν έσοδα, δεν πρέπει να γίνεται αυτό που τώρα κάνουν οι δημαγωγοί (μοιράζουν δηλαδή στους απόρους ως μισθό τα πλεονάσματα, αυτοί τα εισπράττουν και χρειάζονται ευθύς αμέσως τα ίδια, γιατί μια τέτοια βοήθεια προς τους απόρους μοιάζει με το τρύπιο πιθάρι των Δαναΐδων)». (1320a 29 – 32).
 
Το νέο πλήγμα που επιφέρει ο Αριστοτέλης στους δημαγωγούς δεν αποτελεί απαξίωση της οικονομικής βοήθειας προς τους φτωχούς, αλλά επίκριση του λαϊκιστικού χειρισμού του θέματος, αφού αυτού του είδους οι βοήθειες περισσότερο δημιουργούν σχέσεις εξάρτησης προς διαιώνιση του πολιτικού σκηνικού παρά προστατεύουν πραγματικά τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Η πρόσκαιρη ανακούφιση μιας τέτοιας βοήθειας όχι μόνο δεν επιλύει το θέμα, αλλά καταπραΰνει τη γενική δυσαρέσκεια, ώστε να προληφθούν ενδεχόμενες ακρότητες: «Αντίθετα προς αυτά ο αληθινός δημοκράτης οφείλει να επιδιώκει με ποιον τρόπο το πλήθος δεν θα είναι πάμφτωχο, διότι η μεγάλη φτώχεια του λαού τραυματίζει τη δημοκρατία. Πρέπει λοιπόν να επινοηθούν μέτρα που θα έκαναν την ευημερία διαρκή». (1320a 32 – 35).
 
Κι αυτή ακριβώς είναι η καρδιά της δημοκρατικής λογικής, η οποία ορίζει με τρόπο αδιαπραγμάτευτο τον τελικό στόχο που οφείλουν να υπηρετήσουν οι δημοκρατικοί θεσμοί. Η φτωχοποίηση του κόσμου, ώστε να φυτοζωεί με επιδόματα κι έκτακτες βοήθειες, είναι το πεδίο των καιροσκόπων που μετατρέπουν τα αναφαίρετα δικαιώματα σε προσωπική τους πρωτοβουλία. Ο δημαγωγός δε θέλει τον κόσμο ισχυρό, γιατί ο ισχυρός είναι περήφανος, κι ως εκ τούτου ανεξάρτητος.
 
Η  διαιώνιση της υποτέλειας είναι το κύριο μέλημα του δημαγωγού. Κι αυτός είναι ο λόγος που ο δημαγωγός δε θέλει λύσεις. Θέλει συνέχεια ημίμετρα που θα επιφέρουν νέα αδιέξοδα, που (βέβαια) μόνο αυτός θα μπορέσει να επιλύσει: «… οι άρχοντες οφείλουν να συγκεντρώνουν όλα τα έσοδα και να τα μοιράζουν στους απόρους, μάλιστα σε όποιον μπορεί να συγκεντρώνει τόσο ποσό όσο χρειάζεται για την αγορά μικρού χωραφιού ή αν δεν είναι εφικτό αυτό, τόσο όσο μπορεί να χρησιμεύσει ως μικρό κεφάλαιο για εμπορική ή γεωργική επιχείρηση». (1320a 36 – 1320b 1).
 
Η δημοκρατική πόλη οφείλει να δίνει κίνητρα και να ενισχύει τις ατομικές εμπορικές ή γεωργικές επιχειρήσεις, αφού μόνο έτσι θα εξασφαλίσει τη διαιώνιση της ευημερίας. Η πόλη που αδιαφορεί για τη σύσταση των μικρών επιχειρήσεων επί της ουσίας αδιαφορεί για τη δημοκρατία. Γιατί η δημοκρατία είναι και οικονομικό μέγεθος. Δημοκρατία είναι η διαμοίραση της απασχόλησης, ώστε να μπορέσουν να ζήσουν αξιοπρεπώς όλοι.
 
Φυσικά, ο Αριστοτέλης αναφέρεται στα δεδομένα της εποχής του, όπου οι δυνατότητες της ανθρώπινης εργασίας ευνοούσαν τη μικρή ιδιοκτησία. Τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα που εφαρμόζονται στη γεωργία είναι προφανές ότι αφορούν μεγάλες εκτάσεις. (Η παραγωγική δύναμη μιας θεριστικής κομπίνας ματαιώνεται, αν μιλάμε για δύο – τρία στρέμματα). Κι αυτό ακριβώς είναι το δημοκρατικό στοίχημα της εποχής. Να αξιοποιήσει τα νέα μέσα, χωρίς όμως να προβεί σε συγκεντρωτισμό του πλούτου, παρέχοντας σε όλους θέσεις εργασίας.
 
Με άλλα λόγια, η δυναμική των πολιτευμάτων είναι αλληλένδετη με την εργασία ως θεμέλιο της οργάνωσης της παραγωγής. Η συλλογικότητα στην παραγωγή, που αναπόσπαστα προϋποθέτει και συλλογική ιδιοκτησιακή συνθήκη, είναι η πραγμάτωση της δημοκρατίας σε εργασιακό επίπεδο, αφού όλα ορίζονται μέσα από την οπτική της πλειοψηφίας. Αυτού του είδους οι παραγωγικές συνθήκες δεν μπορούν παρά να προσφέρουν σε όλους εργασία, δηλαδή αξιοπρεπή ζωή και ταυτόχρονα να μειώσουν το ωράριο της εργασίας αυξάνοντας τον ελεύθερο χρόνο, στοιχεία που αποτελούν τον κύριο στόχο κάθε δημοκρατίας.
 
Και μην προτρέξει κανείς να συμπεράνει το κομμουνιστικό μοντέλο. Ο Αριστοτέλης ήταν ξεκάθαρα υπέρ της ιδιοκτησίας. Αυτό που δικαιούμαστε να υποθέτουμε ως προέκταση της αριστοτελικής λογικής είναι η ένωση των επιμέρους ιδιοκτησιών, σαν συνεταιρισμός, όπου ο καθένας όποτε θέλει θα μπορεί να πάρει την ιδιοκτησία του και να τη διαθέσει όπως νομίζει. Με δυο λόγια, μιλάμε και πάλι για παραγωγή που βασίζεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία, μόνο που θα υπάρχουν πολλοί ιδιώτες μαζί.
 
Από την άλλη, η ιδιοκτησία όλων των εκτάσεων από έναν μετατρέπει τους άλλους σε άνεργους, που πρέπει να προσληφθούν από αυτόν ή να καταφύγουν στα κρατικά βοηθήματα. Αυτό το μοντέλο παραγωγής οδηγεί στον πλουτισμό του ενός, αυξάνει το ωράριο εργασίας και μετατρέπει την εργασιακή συνθήκη σε υποτέλεια, αφού όλα επαφίενται στην κρίση του αφεντικού. Αν το πρώτο μοντέλο παραγωγής ταιριάζει στη δημοκρατία, είναι φανερό ότι το δεύτερο ταιριάζει στην ολιγαρχία. Η πόλη έχει τρόπους να ευνοήσει το ένα ή το άλλο μοντέλο. Η φορολογία είναι ένας από αυτούς.
 
Τελικά, το ζήτημα είναι καθαρά θέμα πολιτικής επιλογής που για τον Αριστοτέλη παίρνει και ξεκάθαρες ηθικές διαστάσεις: «Εξάλλου από λεπτότητα ήθους και σύνεση χαρακτηρίζονται οι επιφανείς πολίτες, εφόσον αντιλαμβάνονται την αξία και τις ανάγκες των απόρων και τους παρέχουν κίνητρα για να στραφούν σε κερδοφόρες εργασίες». (1320b 7 – 9).
 
Κατά συνέπεια, οι επιφανείς που αποτρέπουν τους φτωχούς από οποιαδήποτε κερδοφόρα δραστηριότητα με γραφειοκρατίες, φορολογίες, και πάσης φύσεως αποθαρρυντικές αντιξοότητες παίζοντας το παιχνίδι των παραγωγικά ισχυρών δεν έχουν ούτε λεπτότητα ήθους ούτε σύνεση. Κι αυτό είτε θεσμικά είτε ηθικά δεν αρμόζει στις δημοκρατίες.            
 
Αριστοτέλης: Πολιτικά