Δευτέρα 30 Απριλίου 2018

ΑΙΣΧΥΛΟΣ - Ἀγαμέμνων (104-159)

κύριός εἰμι θροεῖν ὅδιον κράτος αἴσιον ἀνδρῶν [στρ. α]
105 ἐντελέων· ἔτι γὰρ θεόθεν καταπνεύει
πειθώ, μολπᾶν ἀλκάν, σύμφυτος αἰών·
ὅπως Ἀχαιῶν δίθρονον κράτος, Ἑλλάδος ἥβας
110 ξύμφρονα ταγάν,
πέμπει σὺν δορὶ καὶ χερὶ πράκτορι
θούριος ὄρνις Τευκρίδ᾽ ἐπ᾽ αἶαν,
οἰωνῶν βασιλεὺς βασιλεῦσι νεῶν ὁ κελαινός, ὅ τ᾽ ἐξόπιν
115 ἀργᾶς,
φανέντες ἴκταρ μελάθρων χερὸς ἐκ δοριπάλτου
παμπρέπτοις ἐν ἕδραισι,
βοσκόμενοι λαγίναν, ἐρικύμονα φέρματα, γένναν,
120 βλαβέντα λοισθίων δρόμων.
αἵλινον αἵλινον εἰπέ, τὸ δ᾽ εὖ νικάτω.

κεδνὸς δὲ στρατόμαντις ἰδὼν δύο λήμασι δισσοὺς [ἀντ. α]
Ἀτρεΐδας μαχίμους ἐδάη λαγοδαίτας
125 πομπούς τ᾽ ἀρχάς· οὕτω δ᾽ εἶπε τερᾴζων·
«χρόνῳ μὲν ἀγρεῖ Πριάμου πόλιν ἅδε κέλευθος,
πάντα δὲ πύργων
κτήνη πρόσθε τὰ δημιοπληθέα
130 Μοῖρα λαπάξει πρὸς τὸ βίαιον·
οἶον μή τις ἄγα θεόθεν κνεφάσῃ προτυπὲν στόμιον μέγα Τροίας
στρατωθέν. οἴκτῳ γὰρ ἐπίφθονος Ἄρτεμις ἀγνὰ
135 πτανοῖσιν κυσὶ πατρὸς
αὐτότοκον πρὸ λόχου μογερὰν πτάκα θυομένοισι·
στυγεῖ δὲ δεῖπνον αἰετῶν.»
αἵλινον αἵλινον εἰπέ, τὸ δ᾽ εὖ νικάτω.

«τόσον περ εὔφρων ἁ καλά, [ἐπῳδ.] 140
δρόσοις ἀέπτοις μαλερῶν λεόντων
πάντων τ᾽ ἀγρονόμων φιλομάστοις
θηρῶν ὀβρικάλοισι τερπνά,
τούτων αἰτεῖ ξύμβολα κρᾶναι,
145 δεξιὰ μὲν κατάμομφα δὲ φάσματα † στρουθῶν.
ἰήιον δὲ καλέω Παιᾶνα,
μή τινας ἀντιπνόους Δαναοῖς χρονίας ἐχενῇδας ἀπλοίας
150 τεύξῃ, σπευδομένα θυσίαν ἑτέραν, ἄνομόν τιν᾽, ἄδαιτον,
νεικέων τέκτονα σύμφυτον,
οὐ δεισήνορα. μίμνει γὰρ φοβερὰ παλίνορτος
155 οἰκονόμος δολία μνάμων μῆνις τεκνόποινος.»
τοιάδε Κάλχας ξὺν μεγάλοις ἀγαθοῖς ἀπέκλαγξεν
μόρσιμ᾽ ἀπ᾽ ὀρνίθων ὁδίων οἴκοις βασιλείοις·
τοῖς δ᾽ ὁμόφωνον
αἵλινον αἵλινον εἰπέ, τὸ δ᾽ εὖ νικάτω.

***
Να ψάλλω ξέρω πως μπορώ του δρόμου το σημάδι
που με καλό ξεκίνησαν οι αντρείοι μας οι στρατοί
— γιατί στην ηλικία μου οι θεοί μού αφήνουν καν τη χάρη
110του τραγουδιού τη δύναμη τη μαγική —
πώς του πολέμου το πουλί ξεπροβοδάει και στέλλει
της νιότης της Ελληνικής τη δίθρονην αρχή,
τους ομογνώμους αρχηγούς με σίδερο στο χέρι
και μ᾽ εκδικήτρα δύναμη στη γη την Τρωϊκή.
Δυο βασιλιάδες των πουλιών στων πλοίων τους βασιλιάδες
φανήκαν, ο κατάμαυρος κι ο άλλος μ᾽ άσπρην ουρά,
πλάι στα παλάτια απ᾽ το δεξί του κονταριού το χέρι
σε πρόφαντη ψηλή μεριά,
κι αρπάζοντας σπαράζανε στον τελευταίο της δρόμο,
120μια λάγισσα με πρόσβαρη της ώρας της κοιλιά.
Ψάλλε σκοπό λυπητερό, μα το καλό ας νικά!

Κι ο σοφός μάντης του στρατού απείκασε όντας είδε
στους λαγοφόνους τους αετούς τους αρχηγούς του δρόμου
τους πολεμάρχους δυο αδερφούς κι ισόψυχους Ατρείδες
και τέτοια λέει μαντεύοντας: «Θα πάρει, μα με χρόνο
αυτός που ξεκινάει ο στρατός την πόλη του Πριάμου
κι όλα τα σωριαστά από πριν πλήθια στους πύργους πλούτη
130θ᾽ αρπάξει η Μοίρα με τη βιά· φτάνει μόνο απ᾽ το φτόνο
το θεϊκό να μη βλαβεί πριν απ᾽ το τέλος τούτη
της Τροία η ζώνη η δυνατή, γιατί κι η αγνή η παρθένα
η Αρτέμιδα η πονετικιά
μάχεται του πατέρα της τα φτερωτά σκυλιά,
που πριν της γέννας σπάραξαν μ᾽ όλη μαζί τη γέννα
τη λάγισσα την κακομοίρα
κ᾽ εχθρεύεται των αετών τα δείπνα.»
Ψάλλε σκοπό λυπητερό, μα το καλό ας νικά!

140«Τόσο καλόβουλη η Καλή στις τρυφερές δροσιές
και των πυρών των λιονταριών και στις γαλαθηνές
τις γέννες όλων των αγρίων θηρίων,
ζητάει σε τέλος των πουλιών να φέρει τα σημάδια,
που αν και δεξιά μα και πολλά γιομάτα ᾽ναι ψεγάδια.
Και τον Παιάνα εγώ καλώ βοηθό μας, μήπως στείλει
150ενάντιους καιρούς στους Δαναούς και δέσουν τα καράβια
πολύν καιρό αταξίδευτα, για να ζητήσει κάποια
θυσίαν άλλη, ανίερη και απρόσφορη, αφορμή
πολλών δεινών συγγενικών, γιατί η άφοβη η οργή
μένει στο σπίτι η δολερή, μια μέρα να ξυπνήσει
κι εκδίκηση, θυμάμενη, του τέκνου να ζητήσει.»
Κι ο Κάλχας τέτοια με πολλά διαλάλησε αγαθά
μελλούμενα για τα βασιλικά παλάτια
απ᾽ των πουλιών εκείνων τα σημάδια
και σύμφωνα μ᾽ αυτά
Ψάλλε σκοπό λυπητερό, μα το καλό ας νικά!

Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΣΑΝ ΕΙΝΑΙ, ΣΑΝ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΣΑΝ ΕΓΩ

Η Αντίληψη της Πραγματικότητας
 
Για να μιλήσουμε απλά, χωρίς περίπλοκους φιλοσοφικούς όρους, στην ζωή υπάρχουν εύκολα πράγματα (δραστηριότητες) και δύσκολα πράγματα. Συνήθως, κάθε τι φυσικό, όπως το να υπάρχουμε, να ανασαίνουμε, να περπατάμε, να κάνουμε διάφορα πράγματα, να σκεφτόμαστε, να φανταζόμαστε, κλπ., ανήκουν στις εύκολες δραστηριότητες (σε κανονικές συνθήκες βέβαια). Τις περισσότερες φορές τα δύσκολα προέρχονται από την αναγκαστική συμβίωση με άλλους σε μία κοινωνία που βρίσκεται σε διαμάχη και σύγχυση. Είναι εύκολο να αγναντέψουμε ένα τοπίο, να παρατηρήσουμε διάφορα αντικείμενα, αλλά είναι δύσκολο να επιβιώσουμε σε μία εχθρική κοινωνία που ζητάει πάρα πολλά και δίνει ψίχουλα.
 
Το να αντιληφθούμε την Πραγματικότητα, την Απώτερη, Βαθύτερη Πραγματικότητα, πίσω από τα φαινόμενα, είναι στην πραγματικότητα μία τελείως απλή, φυσική, διαδικασία. Οι άνθρωποι όμως έχουν επινοήσει περίπλοκες θεωρίες για να ερμηνεύσουν τα πιο απλά πράγματα του κόσμου. Αν θελήσετε να ερμηνεύσετε τον κόσμο μέσα από κάποια γνωστή θρησκεία ή φιλοσοφία, στο τέλος θα βρεθείτε σε αδιέξοδο. Η απόδειξη: Δείξτε μας έναν οπαδό, οποιασδήποτε θρησκείας, που έφτασε σε αυτό που η θρησκεία του ορίζει σαν λύτρωση, σωτηρία, τελείωση, κλπ. Απεναντίας, το να αντιληφθείτε μόνοι σας την Πραγματικότητα, να φτάσετε σε αυτό που οι θρησκείες και οι φιλοσοφίες ονομάζουν το Απόλυτο, η Πραγματικότητα, ο Θεός, είναι τελείως απλό.
 
Στην πραγματικότητα όλοι οι μεγάλοι διδάσκαλοι και φιλόσοφοι απλά παρακίνησαν τους άλλους να ανακαλύψουν την Αλήθεια μόνοι τους, με δικά τους μέσα, με δικό τους τρόπο, απλά, ήσυχα κι ολοκληρωτικά. Η ίδια αποκάλυψη έγινε ξανά και ξανά (σε διαφορετικές συνθήκες βέβαια) από τον Βούδα και τον Σανκάρα, τον Λάο-Τσε, τον Πλάτωνα… και την ίδια αποκάλυψη κάνουμε ξανά εδώ. Δεν λέμε κάτι καινούργιο, λέμε κάτι που έχει ξαναειπωθεί… αλλά το λέμε με διαφορετικό τρόπο, μέσα στις παρούσες συνθήκες…
 
Το πρώτο βήμα λοιπόν: Ξεχάστε όλες τις θεωρίες. Ανακαλύψτε μόνοι σας την Πραγματικότητα, απλά, φυσικά, όπως ανασαίνετε, όπως σηκώνεστε και περπατάτε, ή όπως κάθεστε ήσυχα και ηρεμείτε, όπως φαντάζεστε μία εικόνα, ή φέρνετε στην μνήμη μία ήδη κατακτημένη γνώση… Πόσο απλά; πως; Θα το δούμε στην συνέχεια…
 
Η Συνείδηση σαν Πραγματικότητα
 
Το πιο κοντινό, το πιο προσιτό σε μας, στην ύπαρξή μας (η ίδια η ουσία της ύπαρξής μας στην πραγματικότητα), είναι η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ. Έχουμε Συνείδηση ότι υπάρχουμε, έχουμε Συνείδηση ότι υπάρχουμε μέσα σε ένα «χώρο» κι αντιδρούμε μέσα σε αυτόν τον χώρο. Έχουμε Συνείδηση ότι είμαστε κάτι συγκεκριμένο (με κάποιες ιδιότητες) σε αυτό τον «χώρο» και σε αυτή την «ύπαρξη». ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ λοιπόν, Αντίληψη και Εγώ (με συγκεκριμένες ιδιότητες) υπάρχουν πρώτα από όλα, όλα τα άλλα ακολουθούν. Ο προβληματισμός για το τι είναι ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ, τι σχέση έχει με το επιφαινόμενο της ύπαρξης, την ύλη, κλπ., είναι μετασκέψη, ακολουθεί. Αν θέλουμε λοιπόν να αντιληφθούμε την Πραγματικότητα, την πραγματική μας ύπαρξη, την πραγματική μας ουσία, αυτό που είμαστε πραγματικά, θα πρέπει να το κάνουμε μέσω της ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ, βιώνοντας άμεσα την ύπαρξη κι όχι μέσω της μετασκέψης. Πως μπορεί να γίνει αυτό;
 
Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ είδαμε ότι είναι Συνείδηση, Αντίληψη, Εγώ. Στην πραγματικότητα αυτά τα τρία είναι Ένα. Τα όντα όμως σε αυτόν τον χωρόχρονο τα αντιλαμβάνονται είτε σαν τρεις ταυτόχρονες λειτουργίες, είτε σαν διαδοχικές διαδικασίες. Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ σαν ΕΙΝΑΙ Είναι ένας Απέραντος Ωκεανός Ύπαρξης. Η Αντίληψη μπορεί να αγκαλιάζει το Σύνολο της Ύπαρξης κι είναι τότε Καθαρή Αντίληψη ή να περιορίζεται σε κάτι ιδιαίτερο και γίνεται Εγώ. Το Εγώ δεν είναι παρά μία μικρή προβολή του ΕΙΝΑΙ στην επιφάνεια, στις ιδιότητες. Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ πρέπει να στραφεί προς το ΕΙΝΑΙ, πέραν ακόμα και της Αντίληψης για να συλλάβει την Πραγματικότητά Της. Η Αντίληψη είναι μία φυσική ικανότητα. Το περιεχόμενο της Αντίληψης (το Εγώ) είναι ένα σύνολο από ιδιαίτερες αντιλήψεις, που μας απορροφούν σε μία ιδιαίτερη ζωή. Απορρίπτοντας όλες τις ιδιαίτερες αντιλήψεις, απορρίπτοντας την ίδια την Αντίληψη νοιώθουμε το Βάθος, το ΕΙΝΑΙ, Άπειρο, Αιώνιο, χωρίς καμία ιδιότητα, το Απόλυτο.
 
Ένας από τους μεγαλύτερους ψυχολόγους του περασμένου αιώνα, ο Καρλ Γιούγκ, θεωρούσε ότι η Πραγματική Ουσία είναι Ένα Παγκόσμιο Ασυνείδητο, Ένας Ωκεανός Ασυνείδητης Ύπαρξης κι ότι το Εγώ δεν είναι παρά μία επιφανειακή προβολή, ένα σύμπλεγμα από ορισμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές. Η Ουσία είναι το Βάθος κι όχι το Εγώ. Με αυτή την έννοια το Παγκόσμιο Ασυνείδητο Είναι Μία Ύπαρξη πέρα από το περιορισμένο ον. Το Παγκόσμιο περιέχει το Εγώ κι όχι το αντίθετο. Για τον Γιούγκ το Ασυνείδητο δεν είναι μέρος του Εγώ, όπως θεωρούσαν οι άλλοι σύγχρονοι ψυχολόγοι. Ο Γιούγκ είχε κάνει μία πλήρη αντιστροφή στις ψυχολογικές αντιλήψεις του περασμένου αιώνα. Το ότι τον κατηγόρησαν για μυστικιστή ήταν μάλλον τιμή κι όχι μομφή.
 
Όπως και να έχει από την Συσχέτιση ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ-Εγώ προκύπτουν κάποιες σχέσεις, προσδιορίζεται μία θέση και σκιαγραφείται κάποιος προορισμός. Για να βρούμε την Ουσία της Ύπαρξης, να Βιώσουμε την Ουσία της Ύπαρξης, πρέπει να στραφούμε στο Βάθος κι όχι στις επιφανειακές λειτουργίες και δραστηριότητες. Αυτή η Διαδικασία (που στην πραγματικότητα είναι το τέλος των διαδικασιών, στα πλαίσια της ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ), τελείως απλή, τελείως φυσική, χωρίς προσπάθεια, είναι ο Δρόμος της Ζωής. Στις θρησκείες είναι η Μυστική Οδός, ο Διαλογισμός, η Πνευματική Άσκηση, κλπ. Η Βίωση του Βάθους του ΕΙΝΑΙ, της Ύπαρξης, δεν είναι διαδικασία, όπως είπαμε, αλλά το τέλος των διαδικασιών της εξωτερικής αντίληψης, των εσωτερικών διαδικασιών του Εγώ, της Ίδιας της Αντίληψης σαν Παγκόσμιας Ύπαρξης, η εγκατάλειψη όλων των διαδικασιών για να αναδυθεί το ΑΠΕΙΡΟ ΕΙΝΑΙ. Θα δούμε πως γίνεται αυτό.
 
Η Πύλη της Ζωής
 
Το Βάθος της ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ είναι ΕΝΑ και ΜΟΝΑΔΙΚΟ. Από αυτό το Ένα Βάθος προβάλλει η Αντίληψη, το Εγώ (το κάθε εγώ) σαν ένα σύμπλεγμα αντιλήψεων και συμπεριφορών μέσα στους διαφόρους χωροχρόνους...
 
Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ (η παρούσα συνείδησή μας) είναι η Πύλη της Ζωής και της Απώλειας. Όταν η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ απορροφιέται σε επιφανειακές δραστηριότητες οδηγεί σε μία εξωτερική ζωή και τελικά χάνεται στον «χώρο της φαντασίας»...
 
Όταν όλες αυτές οι δραστηριότητες απορρίπτονται αναδύεται το Άπειρο Βάθος του ΕΙΝΑΙ. Για να γίνει αυτό δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι. Όσο προσπαθούμε να κάνουμε κάτι τόσο μπλεκόμαστε στο δίχτυ της δραστηριότητας και βυθιζόμαστε στο χώρο της φαντασίας. Πρέπει να απορρίψουμε όλες αυτές τις προσπάθειες και να αφεθούμε σε Αυτό που Είμαστε Πραγματικά. Όταν εγκαταλειφθούμε ολοκληρωτικά θα αναδυθούμε στο ΕΙΝΑΙ.
 
Τότε... δεν θα υπάρχει ούτε Βάθος, ούτε επιφάνεια... ούτε τίποτα...
 
Μία Πραγματικότητα όλα... Από εδώ αρχίζει η Εσωτερική Πορεία, στις Εσωτερικές Καταστάσεις, κόσμους... Και πέραν Αυτών, η Αχανής Θεότητα...
 
Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ (η παρούσα συνείδηση) είναι συνεχώς σε δραστηριότητα. Είτε απορροφηθούμε σε αυτή την δραστηριότητα, είτε προσπαθούμε να την ελέγξουμε, είμαστε στην ίδια κατάσταση της δραστηριότητας. Δεν είναι αυτός ο τρόπος. Πρέπει να ατενίσουμε ήρεμα τις δραστηριότητες και να τις αφήσουμε να εξελιχθούν χωρίς να απορροφιόμαστε κάπου. Μετά από κάποιο απροσδιόριστο διάστημα όλα αυτά παύουν να έχουν σημασία. Τότε είναι η στιγμή να εγκαταλειφθούν. Η Πρώτη Έξοδος από το φανταστικό γίνεται στην Καθαρή Αντίληψη που αγκαλιάζει όλη την Ύπαρξη. Είναι το Παγκόσμιο Πνεύμα. Αλλά αυτό δεν είναι η Τελική Πραγματικότητα. Κι Αυτό θα πρέπει να εγκαταλειφθεί για να Αναδυθούμε στο ΚΑΘΕΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ.
 
Είμαστε Αυτό που Είμαστε για πάντα. Δεν χρειάζεται να γίνουμε κάτι. Αυτές οι αντιλήψεις (το να νομίζουμε ότι πρέπει να γίνουμε κάτι) είναι ανοησίες της σκέψης. Όταν εξαντληθούν όλες οι μάταιες δραστηριότητες του νου αποκαλύπτεται Αυτό που Είμαστε Πραγματικά. Δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι. Απλά πρέπει να εγκαταλειφθούμε σε Αυτό που Είμαστε Πραγματικά απορρίπτοντας την δραστηριότητα της σκέψης. Έτσι απλά, να χαλαρώσουμε, να εγκαταλειφθούμε, για να αναδυθούμε στο Άπειρο, στο Αιώνιο. Οι λανθασμένες αντιλήψεις μας ωθούν σε δραστηριότητα και νοιώθουμε αγωνία να γίνουμε κάτι. Έτσι παραμένουμε στον κύκλο της δραστηριότητας και δεν μπορούμε να «νοήσουμε» Αυτό που Είμαστε Πραγματικά. Τελικά μας φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να μην κάνουμε τίποτα. Να καθίσουμε ήσυχα, έτσι απλά, να μην κάνουμε τίποτα. Αυτή είναι η Υπέρτατη Σοφία. Κι ενώ είναι τόσο απλό, τόσο εύκολο και τόσο αναπαυτικό και πλήρες, δεν μπορούμε να το κάνουμε.

Ο χρόνος δεν σβήνει τίποτα: βάζει τα πράγματα στη θέση τους

Είστε το προϊόν όσων έχετε κάνει, όσων έχετε πει και όσων έχετε δει και έχετε πετύχει. Αλλά να θυμάστε: είστε επίσης ενεργός παράγοντας στην δική σας πραγματικότητα.

Ο χρόνος δεν σβήνει τίποτα! Τα δάχτυλα του χρόνου είναι καλλιτεχνικά, αδυσώπητα και ισχυρά. Για να μην βλέπετε τον εαυτό σας σαν μαριονέτα με σχοινιά, όμως, πρέπει να γνωρίζετε κάτι πολύ καλά: είστε ένας ενεργός παράγοντας στη ζωή σας.

Υπάρχουν εκείνοι που ζουν με την ιδέα ότι «το παρελθόν είναι ό, τι είναι» και ότι δεν έχει σημασία τι είχε συμβεί χθες, διότι κάθε μέρα είναι μια καινούρια ευκαιρία για να αλλάξετε και να δημιουργήσετε μια καινούρια πραγματικότητα και να αφήσετε πίσω όσα έχουν περάσει.

Ενώ είναι αλήθεια ότι αυτό μπορεί να είναι μια πολύ θετική προοπτική για την προσωπική ανάπτυξη, υπάρχει κάτι άλλο που δεν πρέπει να ξεχνάτε: είστε το προϊόν όσων έχετε κάνει, όσων έχετε πει και όσων έχετε δει και έχετε πετύχει, τόσο μόνοι σας όσο και με άλλους.

Το παρελθόν σας έχει γίνει ένα άρτιο κομμάτι του παρόντος σας και αποτελεί μέρος του εαυτού σας. Ο χρόνος σας διαμορφώνει και σας τοποθετεί στο παρόν, κάτι που πρέπει πάντα να γνωρίζετε.

Σήμερα θα θέλαμε να σταθούμε λίγο περισσότερο σε αυτό.

Ο χρόνος πάντα βάζει τα πράγματα εκεί όπου ανήκουν

Αυτή η φράση μπορεί να δίνει πιο ισχυρή εντύπωση: ο χρόνος βάζει τα πάντα στην θέση που τους αξίζει να είναι. Πολύ πιθανό να το θεωρείτε άδικο.

Αν είστε καλός άνθρωπος, γιατί νιώθετε τόσο δυστυχισμένοι αυτή τη στιγμή; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι απλή: η δυστυχία σας έχει ρίζες της στο παρόν και δεν έχει να κάνει με το παρελθόν σας.

Πρέπει να αναλάβετε δράση και να παλέψετε για την ευημερία σας τώρα.

Εδώ είναι μερικά παραδείγματα για να σας βοηθήσουν να το καταλάβετε καλύτερα.
Οι άνθρωποι που έχουν αντιμετωπιστεί με περιφρόνηση ή εγωισμό από τους γύρω τους ενδέχεται αυτή τη στιγμή να βιώνουν απόρριψη ή έλλειψη εμπιστοσύνης εξαιτίας των μελών της οικογένειάς τους.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν τολμήσει ποτέ να βγουν από την ζώνη της άνεσής τους, είναι απογοητευμένοι με το παρόν και έχουν την αίσθηση ότι η ζωή τους δεν είναι όπως την είχαν ονειρευτεί.

Ο άνθρωπος που σπέρνει πίκρα θα θερίσει μόνο μοναξιά.

Όπως μπορείτε να δείτε, αυτά τα μικρά παραδείγματα δημιουργούν μια κεντρική ιδέα: θα θερίσετε όλους τους καρπούς που σπείρατε εγκαίρως.

Είστε ό, τι έχετε δει και έχετε νιώσει, αλλά μπορείτε να αλλάξετε

Όντως μπορούν να αλλάξουν οι άνθρωποι; Η προσωπικότητα είναι ένα πολύπλοκο πράγμα. Είναι ένα προϊόν των γονιδίων σας, του περιβάλλοντος στο οποίο έχετε μεγαλώσει και των εμπειριών της ζωής σας.

Οι άνθρωποι δεν μπορούν να αλλάξουν από τη μια μέρα στην άλλη. Ωριμάζουν. Ομοίως, αποκτάτε επίγνωση των πτυχών του εαυτού σας τις οποίες θέλετε να βελτιώσετε.

Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν τις προσωπικότητές τους. Αυτό που αλλάζει είναι η στάση τους. Μπορείτε να βελτιώνεστε όσο συνειδητοποιείτε ότι είναι απαραίτητο.

Είστε ό, τι έχετε δει και βιώσει στο παρελθόν, αλλά επίσης είστε ο ενεργός παράγοντας στην δική σας πραγματικότητα. Αυτό αξίζει να το κρατάτε στο νου σας: εάν υπάρχει θέληση, ο άνθρωπος μπορεί να κάνει μια αλλαγή.

Όταν ο χρόνος είναι άδικος

Δυστυχώς, το να είστε καλός άνθρωπος δεν εγγυάται ότι η ζωή σας θα είναι πάντα εξαιρετική. Ούτε αυτό καθορίζει ότι τα καλά πράγματα θα βρίσκονται συνέχεια στον δρόμο σας.

Ενώ είναι αλήθεια ότι «ο χρόνος βάζει τα πράγματα στη θέση τους», πρέπει να καταλάβετε επίσης ότι η ζωή δεν πιστεύει πάντα στην ισότητα. Να θυμάστε:
Αν δείχνετε συνέχεια στον/στην σύντροφό σας αγάπη και σεβασμό, θα σας αγαπά για πάντα (αυτό δεν συμβαίνει πάντα).
Επειδή είστε πάντα ταπεινός στην δουλειά σας, το αφεντικό σας θα σας συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο (αυτό δεν ισχύει πάντα).
Αφού έχω μεγαλώσει τα παιδιά μου με αγάπη και πάντα τους έδινα ό, τι επιθυμούσαν, θα μου συμπεριφέρονται πάντα με τον ίδιο τρόπο (πολλοί γονείς μπορούν να σας πουν ότι αυτό δεν θα συμβαίνει πάντα).

Μπορεί να φαίνεται άδικο, αλλά στην πραγματικότητα η ισορροπία της ζωής δεν σημαίνει δικαιοσύνη. Δεν θα παίρνετε πάντα αυτό που πιστεύετε ότι θα έπρεπε να πάρετε σύμφωνα με αυτό που δώσατε. Το να είστε καλός άνθρωπος δεν εγγυάται την ευτυχία.

Ο χρόνος, περιστασιακά, δεν σας φέρεται όπως θα έπρεπε.

Λοιπόν…τι μπορείτε να κάνετε σε αυτές τις περιπτώσεις;

Πώς να αντιμετωπίσετε την καθημερινή αδικία

Μην ενεργείτε παθητικά ενάντια της αδικίας. Αν κάποιος στο παρόν σας σάς φέρεται άσχημα, μην το παίρνετε προσωπικά και συμπεριφέρεστε σαν να είστε θύμα. Αντιδράστε.

Εάν θεωρείτε ότι ο χρόνος δεν σας φέρεται όπως σας αξίζει, δημιουργήστε την πραγματικότητα που θέλετε. Οι άνθρωποι δεν είναι μαριονέτες του πεπρωμένου τους: είμαστε οι μαχητές που έχουμε να αντιμετωπίσουμε όλα τα είδη των προβλημάτων κάθε μέρα.

Να καταλάβετε ότι το να έχετε καλή καρδιά σας κάνει επίσης πιο ευαίσθητους. Νοιάζεστε για άλλους ανθρώπους και έχετε μεγαλύτερη συμπάθεια και συναισθηματική ειλικρίνεια. Όλα αυτά μπορούν να προκαλέσουν τους άλλους πού και πού να σας βλάψουν με εγωιστικές επιθυμίες.

Να είστε γενναίοι και να μην σταματάτε να είστε καλός άνθρωπος. Εάν πάντα σπέρνατε καλούς σπόρους, στο παρόν μην αφήνετε τον χρόνο να το αλλάξει. Βασιστείτε μόνο σε αυτό που κάνουν ή δεν κάνουν οι άλλοι.

Ακολουθήστε το ένστικτό σας και να είστε ένα άξιο άτομο που είναι ικανό να είναι ευτυχισμένο και προσφέρει την ευτυχία στους άλλους.

Όταν ο έρωτας γίνεται εμμονή

Μπερδεύοντας την αγάπη με την εμμονή
 
Αγάπη ή Εμμονή;
Γιατί μερικά άτομα δεν ερωτεύονται απλώς αλλά παθαίνουν εξάρτηση από το σύντροφό τους;   
 
Γιατί μερικά άτομα βασανίζονται από έμμονες ιδέες στον έρωτα και δυσκολεύονται να δημιουργήσουν υγιείς ερωτικές σχέσεις;
 
Πώς ξέρει κανείς ότι δεν έχει αναπτύξει υγιείς δεσμούς στη σχέση του;
 
Ένας τρόπος είναι εξετάζοντας τον Τροχό της Έμμονης Αγάπης (ΤΕΑ), ο οποίος είναι σχεδιασμένος ώστε να δείχνει τη γενικότερη διαδικασία της εμμονής με μία σχέση η οποία είναι περισσότερο βασανιστική και λιγότερο βασισμένη σε αμοιβαία, υγιή αγάπη.
 
Ονομάζεται τροχός γιατί διαρκώς γυρίζει, καθώς η σχέση συνεχίζεται. Μερικές φορές ο τροχός γυρίζει πιο γρήγορα, άλλοτε πιο αργά, αλλά πάντα η διαδικασία αυτή προκαλεί ψυχικό πόνο. Υπάρχουν τέσσερις φάσεις στη διαδικασία που περιγράφεται στον ΤΕΑ, και η κάθε μία χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες συμπεριφορές.
 
Όπως φαίνεται από τον τροχό, όταν κάποιος ξεκινήσει έναν μη υγιή δεσμό με κάποιο άλλο άτομο, το άτομο που μπερδεύει την αγάπη με την εμμονή αρχίζει να χάνει το συναισθηματικό έλεγχο της κατάστασης.
 
Εξετάζοντας τον ΤΕΑ, προσπαθήστε να διακρίνετε συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς στη σχέση σας και ρωτήστε τον εαυτό σας αν εσείς ο ίδιος ή ο/η σύντροφός σας συμπεριφέρεστε με ανάλογο τρόπο.
 
Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να καταλάβετε αν μπαίνετε στη διαδικασία των σχέσεων που βασίζονται σε έμμονες ιδέες και όχι σε αληθινά αισθήματα.
 
Φάση 1: Η Περίοδος της Έλξης
Η αρχική φάση της διαδικασίας των σχέσεων που βασίζονται σε έμμονες ιδέες και όχι σε αληθινά αισθήματα χαρακτηρίζεται από μια ξαφνική και πολύ έντονη έλξη απέναντι σε ένα άτομο. Σε αυτό το σημείο το άτομο που έχει την τάση να γίνεται εξαρτημένο από τις σχέσεις του παθαίνει «εξάρτηση» ακόμα και από το ελάχιστο ρομαντικό ενδιαφέρον που του δείχνει ο άλλος, προς τον οποίο αισθάνεται έλξη.
 
Οι συμπεριφορές της πρώτης φάσης συνήθως περιλαμβάνουν:
-Έντονη έλξη προς ένα άτομο που δείχνει ότι ενδιαφέρεται ερωτικά, από τα πρώτα λεπτά της γνωριμίας.
-Αμεση και επιτακτική αίσθηση ότι είναι ώρα να δημιουργηθεί σχέση, χωρίς να λάβει το άτομο υπόψη του αν ταιριάζει με τον άλλον.
-Εξάρτηση από την εξωτερική εμφάνιση του άλλου, χωρίς να λάβει το άτομο υπόψη του τις διαφορές προσωπικότητας με τον άλλον.
-Μη ρεαλιστικές φαντασιώσεις για μια σχέση αγάπης, αποδίδοντας «μαγικές» ιδιότητες στο άτομο το οποίο κανείς ερωτεύεται.
-Φαίνονται τα πρώτα σημάδια των έμμονων, ελεγκτικών συμπεριφορών.
 
Φάση 2: Η Περίοδος του Αγχους
Πρόκειται για κρίσιμη φάση, που συνήθως συμβαίνει αφού έχει γίνει κάποια δέσμευση ανάμεσα στα δυο άτομα. Σε μερικές περιπτώσεις, το άτομο που εξαρτάται από τις σχέσεις θα μπει σε αυτή τη φάση χωρίς να υπάρχει δέσμευση από την πλευρά του/της συντρόφου του.
 
Αυτό συμβαίνει όταν το άτομο φαντασιώνεται ότι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον και δέσμευση, άσχετα από το τι κάνει ή λέει το άλλο άτομο (που μπορεί να δηλώνει ξεκάθαρα ότι δεν ενδιαφέρεται).
 
Οι συμπεριφορές της δεύτερης φάσης συνήθως περιλαμβάνουν:
-Αβάσιμες υποψίες απιστίας και απαίτηση από τον/τη σύντροφο να δώσει αναφορά για καθημερινά προγράμματα και δραστηριότητες.
-Υπερβολικός φόβος εγκατάλειψης.
-Έντονη ανάγκη να είναι διαρκώς σε επαφή με τον/τη σύντροφο μέσω τηλεφώνου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή πρόσωπο-με-πρόσωπο.
-Εμφανίζονται έντονα συναισθήματα δυσπιστίας που δημιουργούν κατάθλιψη, εκνευρισμό και τεταμένες σχέσεις.
-Οι έμμονες και ελεγκτικές συμπεριφορές συνεχίζονται και κλιμακώνονται.
 
Φάση 3: Η Περίοδος της Εμμονής
Αυτή η συγκεκριμένη φάση αντικατοπτρίζει τη γρήγορη κορύφωση των μη υγιών δεσμών σε μια σχέση. Σε αυτό το σημείο οι συμπεριφορές του ατόμου που δείχνουν την εμμονή του προς τον/τη σύντροφο και η τάση του να τον ελέγχει αποκορυφώνονται, με αποτέλεσμα να κυριαρχούν στη ζωή του εξαρτημένου από τη σχέση του ατόμου.
 
Σε αυτό το σημείο επίσης το άτομο που αισθάνεται διαρκώς κάτω από το μικροσκόπιο και τον έλεγχο αρχίζει να διαμαρτύρεται έντονα και να απομακρύνεται, μέχρι που φτάνει στο χωρισμό.
 
Με λίγα λόγια, στην τρίτη φάση το εξαρτημένο από τις σχέσεις άτομο, λόγω του υπερβολικού του άγχους, χάνει εντελώς τον έλεγχο και μαζί με αυτόν και τον/τη σύντροφό του.
 
Οι συμπεριφορές της τρίτης φάσης συνήθως περιλαμβάνουν:
Το εξαρτημένο από τη σχέση άτομο δε μπορεί να σταματήσει να σκέφτεται τον/τη σύντροφό του και να απαιτεί διαρκή προσοχή.
Νευρωτικές, έμμονες συμπεριφορές που καταντούν ενοχλητικές (π.χ. άπειρα μηνύματα ή τηλεφωνήματα προς τον/τη σύντροφο).
Αβάσιμες κατηγορίες ότι ο/η σύντροφος τον/την απατάει, λόγω υπερβολικού άγχους του εξαρτημένου από τη σχέση ατόμου.
Ελεγκτικές συμπεριφορές (π.χ. οδηγεί γύρω από το σπίτι του συντρόφου για να τσεκάρει τι γίνεται)
Παρακολούθηση του αγαπημένου προσώπου με διάφορους τρόπους.
Ακραίες τακτικές ελέγχου, όπως το να «ανακρίνει» τον σύντροφο για να διαπιστώσει πόσο αφοσιωμένος είναι, με στόχο να κάνει τον άλλον να αισθανθεί τύψεις και να κερδίσει περισσότερη προσοχή.
 
Φάση 4: Η Περίοδος της Καταστροφής
Αυτή είναι η τελική φάση της διαδικασίας των σχέσεων που βασίζονται σε έμμονες ιδέες και όχι σε αληθινά αισθήματα. Πρόκειται για τη διάλυση της σχέσης, εξαιτίας των συμπεριφορών που έχουν προηγηθεί κατά την τρίτη φάση. Το πρόσωπο που αγαπάει το άτομο με εξάρτηση από τις σχέσεις οδηγείται στο να εγκαταλείψει τη σχέση. Πρόκειται για την πιο επικίνδυνη φάση, γιατί το άτομο που εξαρτάται από τις σχέσεις του ξαφνικά πέφτει σε βαθιά κατάθλιψη εξαιτίας του ότι τελείωσε η σχέση του.
 
Οι συμπεριφορές της τέταρτης φάσης συνήθως περιλαμβάνουν:
Έντονο συναίσθημα κενού και κατάθλιψης.
Ξαφνική απώλεια αυτοεκτίμησης, εξαιτίας του τέλους του δεσμού.
Ακραία συναισθήματα αυτό-κατηγορίας, ακόμα και μίσος για τον εαυτό.
Θυμός, οργή και επιθυμία να εκδικηθεί το αγαπημένο πρόσωπου που εγκατέλειψε τη σχέση.
Αρνηση να δεχτεί ότι η σχέση τελείωσε, υποσχέσεις ότι «άλλαξα» και πίστη ότι θα κερδίσει πίσω το αγαπημένο πρόσωπο.
Χρήση αλκοόλ, φαρμάκων, ναρκωτικών, φαγητού ή σεξ για να «απαλύνει» το συναισθηματικό πόνο.
Αδυναμία να δει τα λάθη της συμπεριφοράς του που οδήγησαν στη διάλυση της σχέσης.
 
Υπάρχει λύση;
Αν διαπιστώσατε ότι εσείς ή ο σύντροφός σας έχει κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά, ίσως θα έπρεπε να διερευνήσετε το ζήτημα βαθύτερα και να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια προκειμένου να μάθετε να κάνετε συναισθηματικά υγιείς σχέσεις.
 
Τα χαρακτηριστικά και οι συμπεριφορές των ατόμων που παθαίνουν εξάρτηση από τις σχέσεις του και η αγάπη τους μετατρέπεται σε εμμονή -οδηγώντας τον εκάστοτε σύντροφο να τους εγκαταλείπει- δε μετριάζονται ή εξαφανίζονται από μόνα τους, αλλά μόνο μέσω ψυχοθεραπείας.

Τα συστατικά μιας σωστής σχέσης ώστε να έχει διάρκεια στο χρόνο και να σε κάνει ευτυχισμένη

Τον ερωτεύθηκες και σε ερωτεύθηκε. Κι αυτό είναι μόνο η αρχή. Μια σχέση για να αντέξει στο χρόνο και για να μας κάνει ευτυχισμένες οφείλει να έχει κάποια βασικά χαρακτηριστικά, τα οποία και θα την κρατήσουν ζωντανή και υγιής, διαφορετικά θα αντιμετωπίζουμε προβλήματα.  Μία σχέση απαρτίζεται όχι μόνο από δύο διαφορετικούς ανθρώπους αλλά από δύο διαφορετικά συστήματά αξιών, αντιλήψεων και βιωμάτων. Δεν αρκεί να είναι μαζί δύο άνθρωποι και να είναι ζευγάρι. Το ουσιαστικό είναι να «σχετίζονται» μεταξύ τους, να ωριμάζει και να εξελίσσεται η σχέση ώστε να είναι ανθεκτική στο χρόνο και στα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν.
 
Αναμφισβήτητα δεν υπάρχουν «συνταγές» ώστε να προδιαγράφουν ή να προσδιορίζουν μία υγιή σχέση, υπάρχουν κάποια σημαντικά στοιχεία που θέτουν τις προϋποθέσεις και κάτι τέτοιο. Ποια είναι αυτά; 
 
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Αυτό σημαίνει ότι μαθαίνω να ακούω, να μπαίνω στα παπούτσια του άλλου, ενώ παράλληλα εκφράζω και τις δικές μου ανάγκες και ανησυχίες. Με αυτόν τον τρόπο καταλαβαίνουμε τη διαφορετικότητα του άλλου και παράλληλα δημιουργούμε τις προϋποθέσεις να αναπτύξουμε κώδικες μεταξύ μας ώστε να επικοινωνήσουμε και να αποδεχτούμε τη διαφορετικότητα μεταξύ μας.
 
ΑΠΟΔΟΧΗ
Κανένας δεν μπορεί να αλλάξει τον άλλο και να τον προσαρμόσει στα δικά του δεδομένα. Αποδέχομαι τον άλλο σημαίνει ότι σέβομαι τις ιδιαιτερότητές του και χτίζω τη σχέση με σεβασμό σε αυτές. Η αλλαγή είναι προσωπική υπόθεση και δεν αφορά στον άλλο. Επιπλέον φαντασιώνοντας την αλλαγή του άλλου, εξιδανικεύσεις, περιμένεις και υπομένεις, προσδοκείς και απογοητεύεσαι όταν δεν ανταποκρίνεται η πραγματικότητα του άλλου στις δικές σου προσδοκίες.
 
ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ
Είναι η βάση για τη συναισθηματική ασφάλεια που χρειάζεσαι από το σύντροφό σου. Αν δεν τον εμπιστεύεσαι δεν μπορείς να απολαύσεις τις στιγμές μαζί του και το παρόν ώστε να επενδύσεις και στο μέλλον. Η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι κακός σύμβουλος σε μία σχέση, την κουράζει, την εξαντλεί και στο τέλος την αποδομεί.
 
ΣΕΒΑΣΜΟΣ
Διατηρεί την ποιότητα της σχέσης, βάζει όρια και στον εαυτό μας και στον άλλο και μας βοηθάει να εκφραζόμαστε με διακριτικότητα και ευαισθησία. Η έλλειψη σεβασμού συχνά συνοδεύεται με την υποτίμηση του συντρόφου και την τάση να λειτουργούμε εγωιστικά αφήνοντας έτσι ρωγμές στη σχέση που συχνά δεν επουλώνονται.
 
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΣ
Σε μία υγιή σχέση βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχει και προσωπικός χώρος και χρόνος. Όλοι έχουμε την ανάγκη να έχουμε και προσωπική ζωή με ατομικά ενδιαφέροντα και χρόνο για τον εαυτό μας. Οι ασφυκτικές σχέσεις οδηγούν σε αδιέξοδα. Αν ο καθένας δεν είναι καλά πρωτίστως με τον εαυτό του, σίγουρα δεν μπορεί να είναι καλά και με το σύντροφό του. Το «εμείς» στις σχέσεις είναι βασικό ωστόσο δύο διαφορετικοί άνθρωποι όταν συναντιούνται έχουν την ανάγκη να λειτουργούν και ως μονάδες καλύπτοντας έτσι προσωπικές ανάγκες που δεν είναι δυνατό να καλυφτούν στις δυαδικές σχέσεις. Έχοντας επαφή με τον εαυτό μας και δίνοντας τον ανάλογο χωροχρόνο σε αυτόν είναι στην ουσία ένδειξη αυτονομίας, μειώνει το ενδεχόμενο των εξαρτημένων σχέσεων και συντελεί στη θετική εξέλιξη των προσωπικών μας σχέσεων.
 
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ
Αναμφισβήτητα δύο διαφορετικοί άνθρωποι διαφωνούν και συγκρούονται. Αυτό είναι βασικό συστατικό στην εξέλιξη και την ωρίμανση της σχέσης, ωστόσο ο τρόπος που συγκρουόμαστε κάνει τη διαφορά. Αν κάθε σύγκρουση είναι ένας «πόλεμος» μεταξύ των δύο σίγουρα ψάχνουμε ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο -δηλαδή νικητή και ηττημένο. Σε τέτοιες περιπτώσεις ενδυναμώνει ο θυμός και η δυσφορία και καταλήγουμε σε συναισθηματικό αδιέξοδο. Η σωστή σύγκρουση βασίζεται στην καλή επικοινωνία και στη διάθεση που έχει το ζευγάρι να κατανοήσει ο ένας τον άλλο, και να βρουν ένα σημείο συνάντησης ή να συμφωνήσουν ότι διαφωνούν.
 
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ
Βασικός παράγοντας αναζωογόνησης της σχέσης είναι η κοινωνική ζωή που έχει το ζευγάρι. Η αλλαγή παραστάσεων, η συναναστροφή με άλλα ζευγάρια και οτιδήποτε άλλο μπορεί να συμπεριλαμβάνεται στην κοινωνική ζωή του ζευγαριού συνήθως «γεμίζει τις μπαταρίες» σε μία σχέση, λειτουργεί ισορροπιστικά και διεξοδικά στη ρουτίνα του ζευγαριού και ενθαρρύνει την ομαλή πορεία της σχέσης.
 
ΑΓΑΠΗ, ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΗ
Καμία σχέση δεν μπορεί να είναι ανθεκτική στο χρόνο και τις δυσκολίες της καθημερινότητας αν δεν υπάρχει αγάπη, φροντίδα και στήριξη από τον ένα στον άλλο. Τίποτα στις ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι αυτονόητο, αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο τα δείχνουμε με τις πράξεις μας στο σύντροφό μας αλλά του τα εκφράζουμε κιόλας με τα λόγια μας.
 
ΣΕΞ
Ζωτικής σημασίας σε μία σχέση. Μια υγιής σχέση προϋποθέτει και καλή σεξουαλική ζωή όχι τόσο σε επίπεδο ποσότητας όσο σε ποιότητα. Ζευγάρια που απομακρύνονται σεξουαλικά με τον καιρό παίρνουν απόσταση μεταξύ τους, χάνουν το ενδιαφέρον να φροντίσουν τον εαυτό τους, αποξενώνονται και σταδιακά η σχέση φθίνει ή και τελειώνει. Ωστόσο ούτε η ανταπόκριση στο σεξουαλικό κάλεσμα του ενός από τους δύο βοηθάει γιατί πλέον το σεξ που γίνεται καταναγκαστικά, δεν προκαλεί ανανέωση και ενίσχυση της σχέσης, δεν γίνεται για απόλαυση και σταδιακά θα φέρει δυσάρεστα αποτελέσματα στο ζευγάρι.
 
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΡΙΤΩΝ;
Η παρέμβαση των τρίτων είναι ένας ακόμη παράγοντας που μπορεί να πυροδοτήσει καταστροφικές συνέπειες στη σχέση. Ένα ζευγάρι καλό είναι να μην εμπλέκει τρίτους στην προσωπική του ζωή, «να κλείνει την πόρτα του» και να λύνει τα θέματά του όσο γίνεται in cognitive. Η βοήθεια που μπορεί να πάρει αν χρειαστεί, καλό θα είναι να είναι από ένα άτομο που δεν θα εμπλέκεται προσωπικά και θα έχει την ανάλογη επαγγελματική κατάρτιση.
 
Εν κατακλείδι, η σχέση είναι ένα διαρκές πάρε – δώσε και των δύο και χρειάζεται συνεχή φροντίδα προκειμένου να εξελίσσεται και να αναζωπυρώνεται. Τα προβλήματα και η ρουτίνα της καθημερινότητας εύκολα μπορούν να την «εξουθενώσουν» αν δεν υπάρχει επίγνωση και διάθεση και από τις δύο πλευρές να επιλύουν τις δυσκολίες και να επενδύουν συναισθηματικά. Το «εγώ» από μόνο του δεν βοηθά, χρειάζεται και το «εμείς» για να μπορεί μια σχέση να ωριμάζει, να ενισχύεται και να είναι ανθεκτική στο χρόνο.

Πόσο κακό μπορεί να κάνει η βιασύνη σε μια σχέση;

Είναι ο ενθουσιασμός; Είναι το άγχος και η ανασφάλεια; Είναι αυτή η βιασύνη που μας πιάνει όταν γνωρίζουμε κάποιον, όταν γίνονται τα πρώτα βήματα και θέλουμε να ξέρουμε, να βάλουμε ταμπέλες, να επισπεύσουμε τις διαδικασίες και τις δηλώσεις. Πόσο κακό μπορεί να κάνει η βιασύνη σε μια γνωριμία; Μόλις γνωρίζουμε κάποιον, γενικά κάπως βιαζόμαστε, δεν δίνουμε χρόνο στην κατάσταση να εξελιχθεί, πιέζουμε, αγχωνόμαστε. Κι όταν ξεκινάει μια σχέση, πάλι βιαζόμαστε, για δηλώσεις, ταμπέλες, εξομολογήσεις κλπ. Πόσο λάθος είναι αυτό και πόσο κακό μπορεί να κάνει;
 
Σε κάθε νέα γνωριμία όλοι έχουν τις δικές τους προσδοκίες. Έτσι ο καθένας εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο, περιμένει διαφορετικά πράγματα από τον άλλον και δείχνει με το δικό του τρόπο το ενδιαφέρον του. Κάποιοι σε όλο αυτό το «παιχνίδι» τείνουν να ξεκινούν με μεγάλο ενθουσιασμό και ένταση. 
 
Σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να έχετε παρατηρήσει ότι δεν έχει να κάνει με το άτομο που έχετε απέναντι σας μόνο, αλλά είναι ένας τρόπος που έχετε μάθει να ξεκινάτε μια νέα γνωριμία. Έχετε αναρωτηθεί γιατί;
 
Αυτό μπορεί να συμβαίνει αρχικά γιατί σαν άνθρωποι είστε αρκετά εξωστρεφείς, σας αρέσει να ζείτε τις στιγμές σας έντονα, δημιουργικά και να βάζετε πάθος στη ζωή σας. Δηλαδή, λειτουργείτε γενικά στη ζωή σας με ένταση όπου είτε χαίρεστε με κάτι πολύ έντονα και θέλετε να αφιερώνετε χρόνο για αυτό είτε όταν απογοητεύεστε με κάτι και πάλι αυτό γίνεται πολύ έντονο και σας επηρεάζει σε πολλά επίπεδα και με έντονο βαθμό στη ζωή σας και στη διάθεσή σας.
 
Από την άλλη αυτό κρύβει και μια δόση ανασφάλειας σαν συμπεριφορά. Για παράδειγμα, δείχνοντας πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, θέλοντας να περνάτε πολύ χρόνο με τον άλλον, να μάθετε όσο το δυνατόν περισσότερα για τον ίδιο και τη ζωή του και έχοντα αγωνία από πολύ νωρίς για το πότε θα έρθει η «ταμπέλα»- επισημοποίηση του όρου «σχέση», μπορεί να σημαίνει ότι προσπαθείτε με πολλούς τρόπους να «εξασφαλίσετε και να ελέγξετε» το ενδιαφέρον του άλλου αν είναι αληθινό. Σκέφτεστε πως αν βάλετε στη ζωή σας τον άλλον σε μεγάλο βαθμό, αλλά και αν εξασφαλίσετε με κάποιους τρόπους ότι θα το κάνει και εκείνος, πως αυτό αυτόματα σημαίνει πως είστε και εσείς σημαντική για εκείνον.
 
Κάτι που δυστυχώς δεν ισχύει.
Ειδικά παίρνοντας παράδειγμα από κάποιες σχέσεις – γνωριμίες που σας έχουν απογοητεύσει και έχουν πάρει χώρο και χρόνο από τη ζωή σας, που εκ των υστέρων σκέφτεστε πόσο διαφορετικά θα ήταν κάποια πράγματα εάν είχατε πράξει διαφορετικά ή αν είχατε φύγει νωρίτερα, σκέφτεστε μήπως επισπεύδοντας τα πράγματα σε μια νέα γνωριμία θα δείτε από πιο νωρίς εάν μπορείτε να έχετε αυτή τη σχέση, εάν την θέλετε ή ακόμη και αν δεν σας ταιριάζει.
 
Κάτι ακόμη που είναι λάθος.
Με τη «βιασύνη» σίγουρα δεν θα κερδίσετε τίποτα από αυτά που πιστεύετε. Εάν πάλι αυτή η «βιασύνη» να προχωρήσει αυτή η γνωριμία είναι καθαρός ενθουσιασμός, θα ήταν πολύ σημαντικό και χρήσιμο να τον εκδηλώνετε σε άλλα πράγματα και διαφορετικές καταστάσεις.
 
Θα ήταν ωραίο όταν περνάτε χρόνο μαζί να δείχνετε ενδιαφέρον για την ημέρα του άλλου, για τις σκέψεις που κάνει και τους στόχους που έχει. Επίσης, θα μπορούσατε να προτείνετε να κάνετε ενδιαφέροντα και διαφορετικά πράγματα μαζί ή ακόμη και να απολαμβάνετε με τον πιο απλό αλλά πιο ουσιαστικό τρόπο το χρόνο σας, με μια βόλτα, ένα περπάτημα, μια συζήτηση, ή και μια βόλτα στην παραλία.
 
Εάν όλος ο ενθουσιασμός και η βιασύνη συσσωρευτεί και εκδηλώνετε με οποιοδήποτε άλλο τρόπο που αναφέραμε πιο πάνω, όπως να περνάτε πολύ χρόνο μαζί, να θέλετε να βάλετε έναν τίτλο σε αυτό που ζείτε κλπ., θα δημιουργήσει μόνο πίεση, όσο ευχάριστα και αν αντιδράει ο άλλος. Αλλά κυρίως πίεση σε εσάς και δεν θα είναι το αποτέλεσμα που θα θέλατε εάν προσπαθήσετε να το ορίσετε εσείς και δεν αφήσετε απλά να έρθει με έναν φυσικό και μαγικό τρόπο μόνο του.
 
Όλες αυτές οι σκέψεις θα σας βάλουν σε μια διαδικασία διαρκώς να σκέφτεστε το επόμενο βήμα, να «ελέγχετε» κάθε συμπεριφορά αν πληροί το στόχο και το σκοπό σας και δεν θα μπορέσετε να απολαύσετε κανένα βήμα και στάδιο αυτής της γνωριμίας ή σχέσης.
 
Μπορεί ο χρόνος να σας τρομάζει σαν ιδέα, αλλά αφήστε εκείνος να σας δείξει το δρόμο και να φωτίσει όλα αυτά που αναζητάτε να μάθετε.

Ο δρόμος προς την αποδοχή του εαυτού μου

Αποτέλεσμα εικόνας για Κάρλος Καστανέντα: Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσωΣτην καθημερινότητά μου μ’ ενοχλούν πολλά πράγματα γύρω μου, σε σχέση με τον εαυτό μου και τους άλλους. Όταν παρατηρώ τα αρνητικά αρχίζω και αισθάνομαι δυσφορία, αισθάνομαι άσχημα για τον εαυτό μου πχ γιατί έχω παχύνει. Αρχίζω με μια προσπάθεια να ελέγξω την κατάσταση ξεκινώντας δίαιτα. Στην πορεία όμως καταλαβαίνω ότι δυσκολεύομαι. Όσο πιέζω τον εαυτό μου να τρώω λιγότερο, τόσο εκείνος αντιδρά και οι βραδινές επιδρομές στο ψυγείο γίνονται όλο και πιο συχνές.

Έτσι αρχίζει ένας φαύλος κύκλος αυτο-επίκρισης και ενοχών. Κατηγορώ τον εαυτό μου που δεν έχω αυτο-έλεγχο, νιώθω ενοχές και συναισθηματική δυσφορία και καταλήγω να τρώω για να αυτοπαρηγορηθώ.

Τι μπορώ να κάνω για να βγω απ’ τον φαύλο κύκλο;
Να σταματήσω να πολεμώ τον εαυτό μου, να σταματήσω να με επικρίνω για τα επιπλέον κιλά ή για τη δυσκολία μου για αυτοέλεγχο. Να αποδεχτώ ότι έτσι είμαι στην παρούσα στιγμή της ζωής μου.  Δεν πειράζει που είμαι έτσι, το αποδέχομαι, δεν το πολεμώ. Αποδέχομαι αυτή τη δυσκολία μου, δεν κατηγορώ τον εαυτό μου, ησυχάζω μ’ αυτό που είμαι, μ’ αυτό που κάνω, δεν προσπαθώ να το ελέγξω.

Κάθε φορά που νιώθω άσχημα για κάτι, επαναλαμβάνω μέσα μου τα λόγια της αποδοχής. Κάτι σαν προσευχή…
Αποδέχομαι τον εαυτό μου όπως είναι, αποδέχομαι αυτά που με δυσκολεύουν, αποδέχομαι αυτά που δεν μπορώ να ελέγξω, ησυχάζω μέσα μου…
Μπορώ να ονοματίζω κάθε φορά αυτό που με δυσκολεύει, πχ η θλίψη που νιώθω, οι δύσκολες πλευρές του συντρόφου μου, ο θυμός μου, μια συμπεριφορά μου, η επίκριση που έχω προς τους άλλους, τα παιδιά μου, οτιδήποτε δεν μπορώ να ελέγξω και να αλλάξω προς την κατεύθυνση που θα ήθελα. Και καλό θα ήταν αυτή την «προσευχή» να την λέω κάθε μέρα σε στιγμές χαλάρωσης, όπου είμαι μόνος με τον εαυτό μου και μπορώ να συγκινηθώ ή ακόμα καλύτερα να κλάψω. Στην αρχή μπορεί να μου φαίνεται ξένο, ή να φέρνω αντίσταση, αλλά το προσπαθώ συνειδητά.

Μια τέτοια «προσευχή», θα μπορέσει να αλλάξει τον προγραμματισμό μου. Έχω μεγαλώσει σ’ ένα περιβάλλον που όλοι χρησιμοποιούσαν την επίκριση σαν μέσο ελέγχου. Έχω εσωτερικεύσει την επίκριση απ’ το περιβάλλον μου και την χρησιμοποιώ ενάντια στον εαυτό μου. Έτσι δεν μπορώ να αποδεχτώ τον εαυτό μου και ειδικά τις δύσκολες πλευρές μου. Ως αποτέλεσμα δεν μπορώ ν’ αποδεχτώ τις δυσκολίες των άλλων ανθρώπων και της ζωής.

Όταν σιγά σιγά μάθω να ησυχάζω μέσα μου, να αντέχω τον πόνο και τη δυσφορία, να μιλάω ήρεμα και τρυφερά στον εαυτό μου, να αφήνομαι σ’ αυτό που μου συμβαίνει χωρίς να τρέμω μην χάσω τον έλεγχο, τότε έρχεται η αλλαγή. Όταν αποδέχομαι τον εαυτό μου, τότε γίνομαι ικανός να τον φροντίσω και να τον αγαπήσω. Στο παράδειγμα με τα παραπάνω κιλά, έχοντας εδραιώσει την αυτοαποδοχή.

Αποδέχομαι αυτό που είμαι και μετά μπορώ να βλέπω τα καλά στη ζωή μου, να νιώθω ευγνωμοσύνη που είμαι ζωντανός, που μπορώ να περπατώ, που έχω την υγεία μου, που έχω την οικογένειά μου, το σπίτι μου, όλα τα θετικά που μπορεί να υπάρχουν γύρω μου. Και τότε μπορώ να απελευθερωθώ απ’ τα δεσμά της επίκρισης, του άγχους, της κατάθλιψης, του ψυχαναγκασμού… και να νιώσω επιτέλους χαρά! Και πάντα να θυμάμαι ότι η επίκριση είναι η βάση της ασθένειας του πολιτισμού μας και η αποδοχή το φάρμακο που θα με θεραπεύει!

Κάρλος Καστανέντα: Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσω

«Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσω.» είπε ο Κάρλος Καστανέντα. Πολύ σωστή σκέψη… Πόσο δυνατό μυαλό, όμως, χρειάζεται να έχει κάποιος,  ώστε να μπορεί να το εφαρμόσει;

Ο σπουδαίος Αμερικανός ανθρωπολόγος και συγγραφέας, όλα δείχνουν πως είχε ισχυρή θέληση και σκέψη.  Γεννήθηκε στο Περού. ξεκίνησε  το 1968 μετά τη δημοσίευση του «Οι Διδασκαλίες του Δον Χουάν», να γράφει  μια σειρά βιβλίων που περιγράφει τη μαθητεία του στον παραδοσιακό Μεσο-αμερικανικό σαμανισμό. Είναι εντυπωσιακό ότι τα 12 βιβλία του έχουν πουλήσει περισσότερα από 8 εκατομμύρια αντίτυπα σε 17 χώρες. Τόσο τα βιβλία όσο και ο ίδιος ο Καστανιέδα- ο οποίος απέφευγε να μιλά σε κοινό για τη δουλειά του- υπήρξαν για πολλά χρόνια αμφιλεγόμενοι. Εκείνοι που τον υποστηρίζουν πιστεύουν ότι τα βιβλία του είναι είτε αληθή, είτε πολύτιμες εργασίες στη φιλοσοφία και περιγραφές πρακτικών που επιτρέπουν μια αυξημένη επίγνωση. Οι ανθρωπολόγοι δε, θεωρούσαν τη δουλειά του κορυφαία και αυθεντική. Τα επόμενα χρόνια όμως, μια σειρά αποκαλύψεων έθεσαν υπό αμφισβήτηση την ειλικρίνεια του συγγραφέα. Σήμερα, οι ακαδημαϊκοί κριτικοί υποστηρίζουν ότι τα βιβλία του είναι έργα μυθιστορηματικά.

Στα βιβλία του, διηγείται σε πρώτο πρόσωπο αυτά που υποστηρίζει ότι αποτελούν τη μαθητεία του σε έναν Γιάκι Σαμάνο που ονομάζεται Δον Χουάν Μάτους με τον οποίο συναντήθηκε το 1960. Έγραψε ότι αναγνωρίστηκε από τον Δον Χουάν Μάτους να έχει τον ενεργειακό σχηματισμό του «ναγουάλ», τον οποίο αφού τον επέλεγε  το πνεύμα θα μπορούσε να γίνει ο ηγέτης μιας ομάδας πολεμιστών. Ο όρος «ναγουάλ» χρησιμοποιούταν για να σηματοδοτήσει το μέρος της αντίληψης το οποίο βρίσκεται στην περιοχή του αγνώστου,  που ο άνθρωπος είναι δυνατόν να το φτάσει.

Κάποια από τα έργα του είναι :«Η διδασκαλία του Δον Χουάν», «Μια ξεχωριστή πραγματικότητα», «Ταξίδι στο Ιξτλάν», στους οποίους αναλύει το σύστημα γνώσης των ιθαγενών, που προϋποθέτει ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Άλλα έργα του είναι: «Ιστορίες δύναμης», «Ο δεύτερος κύκλος της δύναμης», «Το δώρο του αετού», «Εσωτερική φλόγα», «Η δύναμη της σιωπής», «Η τέχνη του ονείρου».

Επέλεξα κάποιες από τις σπουδαίες ρήσεις του και σας τις παραθέτω:
  1. Η σιωπηλή γνώση στο πολεμιστή είναι θέμα βίωσης και όχι λογικής.
  2. Σκοπός είναι η διεισδυτική μέθοδος που μας αναγκάζει να αντιλαμβανόμαστε. Δεν συνειδητοποιούμε επειδή αντιλαμβανόμαστε, αλλά μάλλον μπορούμε να αντιληφθούμε σαν αποτέλεσμα πίεσης και επέμβασης του σκοπού.
  3. Το αίσθημα που ξέρουν όλοι ως έμπνευση είναι η ενεργοποίηση του δεσμού μας με το Σκοπό.
  4. Σύμφωνα με τη σύνδεσή του με το Σκοπό, ένας πολεμιστής περνά τέσσερα στάδια : 1) Όταν είναι ένας σκουριασμένος αναξιόπιστος κρίκος με το Σκοπό. 2) Όταν έχει καταφέρει να τον καθαρίσει. 3) Όταν μαθαίνει να τον χειρίζεται. 4) Όταν μαθαίνει να δέχεται τις επιταγές του αφηρημένου.
  5. Ένας πολεμιστής βρίσκεται σε συνεχή επιφυλακή ενάντια στη σκληρότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
  6. Πόλεμος για ένα πολεμιστή είναι μια ολική πάλη ενάντια στην ατομικότητα που έχει στερήσει τον άνθρωπο από τη δύναμή του.
  7. Το χιούμορ είναι ο μοναδικός τρόπος για να αντισταθμιστεί η ακαταμάχητη τάση της ανθρώπινης συνείδησης, που κατατάσσει και δημιουργεί άβολες κατηγορίες.
  8. Προσοχή είναι η τιθάσευση και η αύξηση της συνείδησης, μέσω της διαδικασίας της Ζωής.
  9. Μαντική είναι να εξοικονομείς ενέργεια. `Ένας πολεμιστής πρέπει να μάθει ότι η κρυμμένη δύναμη βρίσκεται μέσα του.
  10. Ο εγωισμός είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα του πολεμιστή, γιατί καταναλώνει πολύ ενέργεια.
  11. Μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις στη ζωή του πολεμιστή, είναι ο φόβος γιατί τον σπρώχνει στη μάθηση.
  12. Οι άψογοι πολεμιστές μπορούν να δουν τρομαχτικούς κόσμους κι όμως την άλλη στιγμή λένε ένα αστείο γελώντας με τους φίλους τους, ή με ξένους.
  13. Οι πολεμιστές προετοιμάζονται για να συνειδητοποιούν. Η πλήρης συνείδησή τους έρχεται μόνο όταν δεν έχει μείνει πια εγωισμός, μέσα τους. Μόνο όταν δεν είναι πια τίποτα, γίνονται τα πάντα.
  14. Ο εγωισμός είναι η κινητήρια δύναμη για κάθε κρίση μελαγχολίας. Οι πολεμιστές δικαιούνται να έχουν έντονες στιγμές μελαγχολίας, αλλά η μελαγχολία υπάρχει μόνο και μόνο για να γελούν.
  15. Η κατεύθυνση του μονοπατιού του πολεμιστή είναι προς την εκθρόνιση της σημασίας του «εγώ».
  16. Το να είσαι άψογος είναι μόνο την καλύτερη χρήση της ενεργειακής σου στάθμης. Απαιτεί λιτότητα, περίσκεψη, απλότητα, αθωότητα και πάνω από όλα έλλειψη αυταρέσκειας.
  17. Όταν νιώθει κάποιος σημαντικός γίνεται βαρύς, αδέξιος, ματαιόδοξος. Για να γίνει όμως Άνθρωπος της Γνώσης πρέπει να είναι ελαφρύς και ρευστός.
  18. Ένας πολεμιστής δε πρέπει να αντικρίζει τον κόσμο με την αίσθηση ότι καθετί είναι βαρύ γι’ αυτόν.
  19. Ένας κανόνας για το πολεμιστή είναι να παίρνει τις αποφάσεις του, τόσο προσεχτικά που τίποτα από ό,τι θα μπορούσε να συμβεί σαν αποτέλεσμά της να μην μπορεί να τον ξαφνιάσει και πολύ περισσότερο να εξαντλήσει τη δύναμή του.
  20. Η ελευθερία του πολεμιστή είναι ή να ενεργεί άψογα, ή να ενεργεί σα μπούφος. Δεν έχει άλλη επιλογή.
  21. Η ραχοκοκαλιά του πολεμιστή είναι η ταπεινότητα και η αποτελεσματικότητα.
  22. Οι πολεμιστές υπάρχουν για να εκπαιδεύουν τους εαυτούς τους. Να είναι αντικειμενικοί παρατηρητές ώστε να αντιλαμβάνονται τα μυστήρια του εαυτού τους και να απολαμβάνουν την ικανοποίηση της ανακάλυψης του τί είναι.
  23. Το να είσαι άψογος σημαίνει πως κάνεις σωστή χρήση της ενέργειάς σου. Δεν είναι θέμα ηθικής αλλά στρατηγικής.
  24. Το να είσαι άψογος σημαίνει να έχεις ελεύθερη ενέργεια, σημαίνει ότι έχεις ξεφορτωθεί τις λογικές απόψεις και τους λογικούς φόβους.
  25. Μαγεία είναι η εφαρμογή της θέλησης κάποιου, σε ένα βασικό σημείο. Μαγεία σημαίνει παρέμβαση.
  26. Η ιδέα του θανάτου είναι η μόνη που δίνει το μέτρο του πνεύματος ενός πολεμιστή.
  27. Στον πολεμιστή ο θάνατος δε πρέπει να γίνει έμμονη ιδέα αλλά να αντιμετωπιστεί με αδιαφορία.
  28. Η επίγνωση του θανάτου οδηγεί το πολεμιστή, τον κάνει να αποσπαστεί από τη ζωή και ταυτόχρονα να τη ποθεί σιωπηλά.
  29. Για να γίνεις πολεμιστής πρέπει να είσαι καθαρός σα κρύσταλλος.
  30. Ο πολεμιστής ξέρει ότι περιμένει και για τί πράγμα περιμένει. Ενώ περιμένει, δε θέλει τίποτα και έτσι όσο μικρό κι αν είναι αυτό που παίρνει, είναι πάντα περισσότερο από αυτό που επιθυμούσε να πάρει.
  31. Ο πολεμιστής αντιμετωπίζει το κόσμο σαν ένα μυστήριο και αυτά που κάνουν οι άνθρωποι σαν παντοτινή τρέλα.
  32. Ένας πολεμιστής δέχεται με ταπεινότητα αυτό που είναι, όχι σα βάση για οίκτο αλλά σα ζωντανή πρόκληση.
  33. Ο πολεμιστής δε σκύβει το κεφάλι του σε κανένα. Όμως ταυτόχρονα δεν επιτρέπει σε κανένα να σκύψει το κεφάλι του σε αυτόν.
  34. Η ζωή του πολεμιστή είναι μια άσκηση στη στρατηγική.
  35. Ο πολεμιστής αισθάνεται τη κάθε του μάχη σα τη τελευταία του. Έτσι το αποτέλεσμα λίγο τον ενδιαφέρει.
  36. Ο πολεμιστής γνωρίζει ότι ο κόσμος θ’ αλλάξει μόλις σταματήσει να μιλάει στον εαυτό του και πρέπει να είναι προετοιμασμένος γι’ αυτό το τράνταγμα.
  37. Η αγαπημένη Ντάμα του πολεμιστή είναι η ζωντανή γη, που τον υποδέχεται, τον τρέφει, τον ντύνει και του δίνει όλα τα εφόδια για το πόλεμό του. Είναι ο ίδιος ο κόσμος.
  38. Ένας πολεμιστής είναι πάντα χαρούμενος γιατί η αγάπη του είναι αμετάβλητη και, η αγαπημένη του, η γη, τον αγκαλιάζει και του προσφέρει ασύλληπτα δώρα. Η θλίψη ανήκει σε αυτούς που μισούν τη γη, που τους δίνει καταφύγιο.
  39. Δεν έχει σημασία ποιο μονοπάτι θα διαλέξεις. Υπάρχουν ένα εκατομμύριο μονοπάτια και όλα είναι ίδια γιατί δεν οδηγούν πουθενά. Αρκεί το μονοπάτι να το ακολουθήσεις χωρίς φόβο και χωρίς φιλοδοξία. Και αρκεί το μονοπάτι να έχει καρδιά.
  40. Ένας πολεμιστής πρέπει να φοβάται τους κοινούς ανθρώπους, που είναι μαύροι μάγοι, γιατί έχουν χαράξει τα μονοπάτια της λογικής του. Δεν πρέπει να φοβάται τους πολεμιστές, αυτούς δηλαδή που φέρνουν ελευθερία.
  41. Ο πολεμιστής ξεκινά με τη πεποίθηση ότι το πνεύμα του δεν έχει ισορροπήσει. Έτσι ζώντας με πλήρη έλεγχο και επαγρύπνηση αλλά χωρίς βιασύνη ή καταναγκασμό, κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να αποχτήσει αυτή την ισορροπία.
  42. Ένας πολεμιστής πρέπει να εξασκεί περισσότερο τ’ αυτιά του και όχι τα μάτια του.
  43. Η θέληση είναι σαν μια δύναμη που αποτελεί τη σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους και το κόσμο.
  44. Ο μέσος άνθρωπος αναζητά τη βεβαιότητα στα μάτια του θεατή και αυτό το ονομάζει αυτοπεποίθηση. Ο πολεμιστής επιδιώκει να είναι άψογος στα μάτια του και αυτό το ονομάζει ταπεινότητα.
  45. Υπάρχουν τρία είδη κακών συνηθειών και μια, η άψογη του πολεμιστή. Πρώτη κακή είναι να παραβλέπεις ό,τι γίνεται ή έγινε και να νιώθεις σα να μην έγινε τίποτα . Είναι ο δρόμος του φανατικού. Δεύτερη, να δεχόμαστε το καθετί όπως μας παρουσιάζεται και να νιώθουμε ότι ξέρουμε τι συμβαίνει. Αυτός είναι ο δρόμος του πιστού. Τρίτη, να βασανιζόμαστε από ένα γεγονός, είτε γιατί δε μπορούμε να το παραβλέψουμε, είτε γιατί δε μπορούμε να το δεχτούμε ολόψυχα. Αυτός είναι ο δρόμος του τρελού. Ο τέταρτος, ο σωστός δρόμος, είναι αυτός όπου ο πολεμιστής ενεργεί σαν να μην έχει συμβεί ποτέ τίποτα, γιατί δε πιστεύει σε τίποτα κι ωστόσο δέχεται καθετί όπως του παρουσιάζεται. Ποτέ δε νιώθει ότι γνωρίζει. Ενεργεί σα να ελέγχει τον εαυτό του, ακόμη κι αν τρέμουν τα πόδια του. Με αυτό το τρόπο σκορπίζονται οι βασανιστικές σκέψεις.
  46. Ο πολεμιστής πρέπει να χρησιμοποιεί τη θέληση και την υπομονή του για να ξεχνά. Στη πραγματικότητα διαθέτει μόνο τη θέληση και την υπομονή του και με αυτά οικοδομεί.
  47. Ο πολεμιστής πρέπει να είναι ο αφέντης της κάθε εκλογής του Πρέπει να καταλαβαίνει ότι η εκλογή είναι δική του ευθύνη και ότι δεν έχει καιρό για μετανιώματα και υποσχέσεις.
  48. Μια από τις πράξεις του πολεμιστή είναι ότι ποτέ δε θα αφήσει τίποτα να τον επηρεάσει. Μπορεί να δει και το διάβολο, όμως ποτέ δε θα αφήσει κανένα να το μάθει. Ο έλεγχος ενός πολεμιστή πρέπει να είναι άψογος.
  49. Κανένας άνθρωπος δεν είναι αρκετά σημαντικός για να με κάνει να θυμώσω.
  50. Όταν νιώθεις σημαντικός, γίνεσαι βαρύς, αδέξιος, ματαιόδοξος. Για να γίνεις όμως Άνθρωπος του Φωτός, πρέπει να είσαι ελαφρύς και ρευστός.
  51. Η θέληση είναι μια δύναμη που αποτελεί τη σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους και τον κόσμο.

Η μοναξιά είναι ο δρόμος από τον οποίο το πεπρωμένο θέλει να οδηγήσει τον άνθρωπο στον εαυτό του

Ο Νίτσε έλεγε ότι το περπάτημα μας βοηθάει να κατεβάσουμε ιδέες, να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας. Το να χαρίζουμε στον εαυτό μας μια στιγμή μοναξιάς μας επιτρέπει να βάζουμε σε τάξη τις σκέψεις μας, να διερωτόμαστε για τη ζωή, για το τι στ’ αλήθεια θέλουμε. Είναι δική μας στιγμή περισυλλογής, ο δικός μας χώρος για να γινόμαστε δημιουργικοί.

Είναι σημαντικό να φυλάμε ένα τμήμα της μέρας για τον εαυτό μας, όχι απλώς για χουζούρεμα, αλλά για να είμαστε παρόντες εδώ και τώρα, να χαλαρώνουμε και να μη μας βαραίνουν τα γεγονότα.

Έχουμε ανάγκη από έναν προσωπικό χώρο για να ξεφεύγουμε από τον θόρυβο και να σκεφτόμαστε, ή για το εντελώς αντίθετο: για να αδειάζουμε το μυαλό μας από τα καθημερινά προβλήματα.

Ο Έκχαρτ Τόλλε μας μιλάει για το πόσο προβληματικός μπορεί να γίνει ο διανοητικός θόρυβος, το να σκεφτόμαστε διαρκώς. Αν ο εγκέφαλος μας βρίσκεται πάντα σε διέγερση, δε θα μπορέσουμε να απολαύσουμε ούτε μια στιγμή ησυχίας ούτε να ζήσουμε εδώ και τώρα. Γι’ αυτό είναι καλό να αποσυνδεόμαστε. Να κάνουμε switch off. Όλα τα άλλα μπορούν να περιμένουν για λίγα λεπτά.

Η απομάκρυνση από τον θόρυβο, έστω και για λίγο, μας ξαναδίνει την ηρεμία και το νόημα της ύπαρξης. Μας δίνει μία κατεύθυνση για να αποσαφηνίσουμε τα σχέδια μας και να ενεργήσουμε με σιγουριά.

Μπορούμε να αναπνέουμε το οξυγόνο της μοναξιάς έξω στη φύση ή σε ένα δωμάτιο του σπιτιού, σε ένα καφέ, οπουδήποτε μπορούμε να σκεφτούμε.

Αυτή είναι η σημασία του να αποσυνδέεσαι για μερικές στιγμές από τον κόσμο και να συνδέεσαι με τον εαυτό σου. Ανακαλύπτεις ότι η μοναξιά είναι θεραπευτική, δημιουργική και απελευθερωτική. Αν κρατάς ένα μικρό κομμάτι της μέρας για σένα, θα πάψεις να νιώθεις χαμένος.

Τι είναι όμως αυτό που αναγκάζει κάποιον να φοβάται τον γείτονα, να σκέφτεται και να πράττει αγεληδόν;

Καμιά φορά μας απογοητεύει «αυτό που είμαστε». Ποθούμε να γίνουμε καλύτεροι απ’ όσο είμαστε. Αλλά δεν ξέρουμε τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Ο Νίτσε κατανοεί την ανησυχία μας. Δε μας επιπλήττει λέγοντάς μας πως θα έπρεπε να νιώθουμε ευλογημένοι και να θυμόμαστε πως τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι πολύ χειρότερα˙ ή να λέμε πως με βάση τη γενική κατάσταση του κόσμου είμαστε πολύ τυχεροί και άρα θα πρέπει να νιώθουμε βολεμένοι. Απεναντίας, μας καλεί να ενδιαφερθούμε για το τι συμβαίνει όταν δεν είμαστε ευχαριστημένοι με τον εαυτό μας. Αυτό το θεωρεί σημάδι καλής ψυχικής υγείας. Ο Νίτσε θέλει να γνωρίσουμε αυτή τη δυσαρέσκεια, να την λάβουμε σοβαρά υπόψη και να κάνουμε κάτι γι’ αυτήν.

Μερικές πρώτες ιδέες για το πώς θα ήταν μια καλύτερη εκδοχή του καθενός από μας είναι ίσως οι εξής: να βγάζουμε περισσότερα χρήματα, να κάνουμε πιο συναρπαστικά πράγματα, να έχουμε μια δουλειά που να μας αρέσει, να μετακομίσουμε, να φύγουμε από μια απογοητευτική σχέση, να βρούμε καινούριους φίλους, να κάνουμε ένα μεταπτυχιακό. Αυτοί θα ήταν πολύ καλοί στόχοι. Προσέξτε όμως πως είναι όλοι τους εξωτερικοί. Αφορούν πράγματα που θα μπορούσαμε να κάνουμε ή να έχουμε. Τι συμβαίνει όμως με τον εαυτό μας; Ποιοι είμαστε πραγματικά, αυτοί καθ’ εαυτοί; Και γιατί δε στοχεύουμε προς τα εκεί; Γιατί δε γινόμαστε οι άνθρωποι που θέλουμε να είμαστε; Μήπως είμαστε πολύ τεμπέληδες;

Αυτό το ερώτημα θέτει ο Νίτσε σε ένα δοκίμιο με τίτλο «Ο Σοπενχάουερ ως παιδαγωγός»:

«Ο ταξιδευτής εκείνος, που είχε δει πολλές χώρες και λαούς και κάμποσες ηπείρους, και τον ρώτησαν ποια ιδιότητα των ανθρώπων συνάντησε παντού, έλεγε: «έχουν μια κλίση στην οκνηρία». Σε μερικούς θα φανεί ότι θα μιλούσε σωστότερα και πιο έγκυρα αν έλεγε: «είναι όλοι δειλοί». Κρύβονται κάτω από ήθη και απόψεις. Κατά βάθος, κάθε άνθρωπος ξέρει καλά πως βρίσκεται στον κόσμο για μία φορά και μόνο, ως κάτι μοναδικό, και πως καμιά άλλη τόσο παράξενη σύμπτωση δε θα συνταιριάξει, για δεύτερη φορά, μια τόσο θαυμάσια πολλαπλότητα σε ενότητα, όπως είναι αυτός: το ξέρει αυτό, αλλά το κρύβει σαν μια κακή συνείδηση – για ποιο λόγο; Από φόβο μπρος στον γείτονα ο οποίος απαιτεί τη σύμβαση, τη στιγμή που και ο ίδιος καλύπτεται με αυτή. Τι είναι όμως αυτό που αναγκάζει κάποιον να φοβάται τον γείτονα, να σκέφτεται και να πράττει αγεληδόν, και να μην είναι ευχαριστημένος με τον ίδιο του τον εαυτό; Η ντροπαλοσύνη, ίσως, για λίγους και σπάνιους. Για τους περισσότερους, όμως, είναι η νωθρότητα, η φυγοπονία, δηλαδή εκείνη η ροπή στην οκνηρία, για την οποία μίλησε ο ταξιδιώτης.

Έχει δίκιο: οι άνθρωποι είναι περισσότερο οκνηροί απ’ ότι δειλοί και φοβούνται περισσότερο τους κόπους που θα τους επέβαλε μια απόλυτη εντιμότητα και γύμνια. Μόνο οι καλλιτέχνες μισούν αυτή την αμέριμνη πορεία, με τα ιδανικά φερσίματα και τις αταίριαστες γνώμες , και φανερώνουν το μυστικό, την κακή συνείδηση του καθενός, την πρόταση πως κάθε άνθρωπος είναι ένα μοναδικό θαύμα. Τολμούν να μας δείξουν τον άνθρωπο˙ πως αυτός, ως και στην κάθε κίνηση των μυών, είναι μόνος του˙ ακόμα περισσότερο πως αυτός, με την αυστηρή συνέπεια της μοναδικότητάς του, είναι όμορφος και αξιοθαύμαστος, καινοφανής και απίστευτος, όπως κάθε έργο της φύσης, και βέβαια καθόλου βαρετός. Όταν ένας μεγάλος στοχαστής περιφρονεί τους ανθρώπους, περιφρονεί την οκνηρία τους˙ διότι εξαιτίας της οι άνθρωποι εμφανίζονται ως βιομηχανικά προϊόντα, ως αδιάφοροι, ανάξιοι για συναναστροφή και νουθεσία. Ο άνθρωπος που δε θέλει να ανήκει στη μάζα χρειάζεται μόνο να πάψει να είναι νωθρός απέναντι στον εαυτό του και θα πρέπει να ακολουθεί τη συνείδησή του η οποία του φωνάζει: «να είσαι ο εαυτός σου! Όλα αυτά δεν είσαι εσύ, αυτά που τώρα κάνεις, σκέφτεσαι και λαχταράς».

Κάθε νεανική ψυχή ακούει αυτή τη φωνή μέρα νύχτα και τρέμει˙ γιατί νιώθει αιωνίως σίγουρη την επιτυχία, όταν συλλογίζεται την πραγματική της απελευθέρωση˙ για τούτη την ευτυχία όμως όσο καιρό βρίσκεται στις αλυσίδες των γνωμών και του φόβου, κανείς και με κανένα τρόπο δεν μπορεί να τη βοηθήσει. Και δίχως την απελευθέρωση εκείνη, πόσο απελπισμένη και παράλογη μπορεί να γίνει η ζωή! Δεν υπάρχει πιο βαρετό και αντιπαθητικό πλάσμα από τον άνθρωπο που παραμερίζει το πνεύμα του δεξιά και αριστερά, πίσω και παντού. Σε έναν τέτοιο άνθρωπο δεν πρέπει τελικά να εναντιωνόμαστε, γιατί είναι φλοιός δίχως πυρήνα, ένα σάπιο, ζωγραφιστό, διογκωμένο ένδυμα, ένα καλλωπισμένο φάντασμα το οποίο δεν μπορεί να προκαλέσει φόβο, ούτε ασφαλώς συμπόνια. Και αν δικαίως λέμε πως ο τεμπέλης σκοτώνει το χρόνο, τότε πρέπει να ανησυχούμε σοβαρά, μήπως μια εποχή που στηρίζει την ευτυχία της στις κοινές γνώμες, δηλαδή στις ατομικές νωθρότητες, σκοτωθεί στ’ αλήθεια: εννοώ ότι θα σβηστεί από την ιστορία της πραγματικής απελευθέρωσης της ζωής.

Πόσο μεγάλη πρέπει να είναι η απέχθεια κατοπινών γενεών που θα ασχολούνται με την κληρονομιά εκείνης της εποχής, στην οποία βασίλευαν όχι οι ζωντανοί άνθρωποι αλλά ανθρωποειδή της κοινής γνώμης. Γι’αυτό τον λόγο, η εποχή μας, για κάποιους μακρινούς απογόνους μπορεί να είναι η πιο σκοτεινή και πιο άγνωστη, καθότι πιο απάνθρωπη, περίοδος της ιστορίας. Διασχίζω τις καινούριες οδούς των πόλεων μας σκέφτομαι πως από όλα τα φριχτά σπίτια, που έχτισε για λογαριασμό της η γενιά της κοινής γνώμης, δε θα υπάρχει τίποτα σε μια εκατονταετία και πως επίσης, τότε, οι γνώμες αυτών των οικοδόμων πιθανώς θα έχουν διαλυθεί. Πόσο γεμάτοι ελπίδα πρέπει απεναντίας να είναι όλοι εκείνοι που δε νιώθουν πολίτες εκείνης της εποχής. Γιατί, αν ήταν κάτι τέτοιο, τότε θα συνεργάζονταν για να σκοτώσουν την εποχή τους και μαζί με την εποχή τους να βουλιάξουν – ενώ αυτοί, μάλλον, θέλουν να χαρίσουν στην εποχή τους ζωή για να εξακολουθήσουν, οι ίδιοι, να ζουν σε αυτή τη ζωή. Αλλά ακόμα κι αν το μέλλον δε μας επιτρέπει να ελπίζουμε τίποτα, η αλλόκοτη ύπαρξή μας ακριβώς σε αυτό το Τώρα μας ενθαρρύνει πειστικότατα να ζήσουμε σύμφωνα με έναν ιδιαίτερο νόμο και μέτρο: είναι αυτό το ανεξήγητο, το ότι ζούμε ακριβώς σήμερα, ενώ είχαμε άπειρο χρόνο για να υπάρξουμε, το ότι δεν κατέχουμε τίποτε άλλο από μια σπιθαμή σήμερα και πρέπει να δείξουμε γιατί και προς τι γεννηθήκαμε τώρα ακριβώς.»

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΤΣΕ

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΠΕΙΘΟΥΣ

Έχω αναλογιστεί συχνά και εις βάθος το ερώτημα κατά πόσον η ευγλωττία και η εμμονική αφοσίωση στην ευφράδεια έχουν κάνει μεγαλύτερο καλό ή κακό στους ανθρώπους και στις πόλεις τους. Όταν στοχάζομαι τα δεινά που έχει επιφέρει στην πολιτεία μας, και επανεξετάζω στο μυαλό μου τις συμφορές των σημαντικότερων πόλεων της αρχαιότητας, διαπιστώνω ότι ένα διόλου ευκαταφρόνητο μέρος των καταστροφών προκλήθηκε από τη δράση ανθρώπων που ήταν ιδιαίτερα έμπειροι στην ομιλία. Από την πλευρά, όταν αναζητώ στα χρονικά της γραμματείας γεγονότα που, λόγω της αρχαιότητάς τους, απέχουν από τη μνήμη της γενιάς μας, διαπιστώνω ότι πολλές πόλεις έχουν ιδρυθεί, οι φλόγες πάρα πολλών πολέμων έχουν σβήσει, οι σταθερότερες συμμαχίες και οι πιο τιμημένες φιλίες έχουν δημιουργηθεί, όχι μόνο από τη δύναμη της λογικής αλλά, επίσης, και με μεγαλύτερη ευκολία, από την ευφράδεια.

Και αφού στοχάστηκα επί αυτού για πολύ, η ίδια τούτη δύναμη της λογικής με οδηγεί να διαμορφώσω πρωτίστως αυτή την άποψη: η σοφία χωρίς την ευγλωττία συμβάλλει ελάχιστα στο καλό των πολιτειών, αλλά η ευγλωττία χωρίς τη σοφία είναι στις περισσότερες περιπτώσεις εξαιρετικά επιζήμια και ποτέ ωφέλιμη. Αν, λοιπόν, κάποιος αφιερώσει όλη του την ενέργεια στην εξάσκηση της ρητορικής, παραμελώντας τις υψηλότερες και τις ευγενέστερες επιδιώξεις της λογικής και της ηθικής διαγωγής, ανατρέφεται ως πολίτης άχρηστος για τον εαυτό του και επιβλαβής για την πατρίδα του- αλλά όποιος οπλίζεται με ευφράδεια με τέτοιον τρόπο που του επιτρέπει να μην πλήξει τα συμφέροντα της πατρίδος του, αλλά για να προαγάγει, αυτός ο άνδρας, θεωρώ, θα είναι ένας πολίτης αφοσιωμένος στην προώθηση των δικών του συμφερόντων όσο και του δήμου. (Περί ευρέσεως 1.1)

ΜΑΡΚΟΣ ΤΥΛΛΙΟΣ ΚΙΚΕΡΩΝ, Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΠΕΙΘΟΥΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

Τις επιστολές, όπως γράφεις, τις έδωσες σε ένα φίλο σου να μου τις φέρει· ύστερα, με συμβουλεύεις να μην του αναφέρω όσα γράφεις για τον εαυτό σου, γιατί, όπως λες, ούτε κι’ εσύ ο ίδιος δεν το συνηθίζεις. Μ’ αυτόν τον τρόπο και μέσα στην ίδια την επιστολή, γράφεις ότι αυτό είναι και δεν είναι φίλος σου. Αν, βέβαια, τη λέξη αυτή χρησιμοποίησες με την κοινή και συνηθισμένη σημασία της, τότε ονόμασες φίλο σου, όπως αποκαλούμε «ενάρετους άνδρες» όλους εκείνους που θέτουν υποψηφιότητα για δημόσια αξιώματα, όπως ονομάζουμε «κύριους» όσους συναντούμε και δεν θυμόμαστε τα ονόματά τους, και σ’ αυτήν την περίπτωση κανείς δεν έχει να σου προσάψει τίποτε. Αν πάλι θεωρείς κάποιον φίλο σου και δεν του έχεις τόση εμπιστοσύνη όση και στον εαυτό σου, τότε κάνεις λάθος και δεν έχεις αρκετή γνώση της αληθινής φιλίας.

Για όλα τα πράγματα οφείλεις να σκέφτεσαι μαζί με τον φίλο σου, αλλά πριν απ’ όλα, οφείλεις να σκέφτεσαι αυτόν τον ίδιο. Μετά τη σύναψη της φιλίας οφείλεις να τον εμπιστεύεσαι· μόνο πριν μπορείς να τον κρίνεις. Αντιστρέφουν και μπερδεύουν τη σειρά των καθηκόντων όσοι αντίθετα προς τις προσταγές του Θεόφραστου, κρίνουν αφού αγαπήσουν, και δεν αγαπούν παρά μόνον αφού έχουν κρίνει. Να συλλογιστείς πολύ αν πρέπει να διαλέξεις κάποιον για φίλο σου, αλλά όταν το αποφασίσεις, να τον δεχθείς με όλη την καρδιά σου· να μιλάς μαζί του με τόσο θάρρος, σαν να μιλάς με τον εαυτό σου.

Γιατί, βέβαια, οφείλεις να ζεις έτσι που να μην εμπιστεύεσαι στον εαυτό σου τίποτε που να μην μπορείς να εμπιστευθείς στον εχθρό σου. Αλλά επειδή η συνήθεια κάνει έτσι ώστε μερικά πράγματα να κρατιούνται μυστικά, να μοιράζεσαι με τον φίλο σου όλες τις σκέψεις και τις έγνοιες σου. Αν τον θεωρείς πιστό, θα γίνει τέτοιος. Μερικές φορές μαθαίνουμε στους άλλους να μας εξαπατούν, από τον φόβο μας μήπως απατηθούμε, και δίνουμε με τις υποψίες μας το δικαίωμα να πράττουν το κακό εναντίον μας. Για ποιό λόγο να κρύβω λόγια μπροστά στον φίλο μου; Γιατί μπροστά του να μην κάνω σαν να είμαι μόνος μου;

Ορισμένοι διηγούνται σε όσους συναντούν εκείνα τα οποία μόνο σε φίλους πρέπει να εμπιστεύονται, και ξεστομίζουν με ευχαρίστηση στ’ αυτιά ενός τυχαίου κάθε τους στεναχώρια. Άλλοι πάλι φοβούνται να εξομολογηθούν και στους πλέον προσφιλείς τους και καθώς είναι πρόθυμοι να μην εμπιστευθούν ούτε τους εαυτούς τους, απωθούν βαθύτερα μέσα στην ψυχή κάθε μυστικό τους. Ούτε το ένα, ούτε το άλλο πρέπει κανείς να πράττει, επειδή είναι ελάττωμα να έχεις εμπιστοσύνη σε όλους, καθώς είναι ελάττωμα να μην έχεις εμπιστοσύνη σε κανέναν. Το ένα το θεωρώ ως το τιμιότερο ελάττωμα και το άλλο ως το πλέον επικίνδυνο.

Με τον ίδιο τρόπο, οφείλουμε να επιτιμούμε όσους δεν μπορούν να μείνουν ήσυχοι σε μιά θέση, καθώς και εκείνους που ξέρουν μόνο να τεμπελιάζουν. Η χαρά της διαρκούς ενασχόλησης δεν είναι απόδειξη δραστήριου πνεύματος, αλλά μιάς καταναγκαστικής ανησυχίας· η πίστη ότι κάθε κίνηση είναι επίπονη δεν σημαίνει την ήρεμη ζωή, αλλά αυτοεγκατάλειψη και αποχαύνωση. Γι’ αυτό σου εμπιστεύομαι τούτο τον λόγο του Πομπώνιου: “Ορισμένοι εισχωρούν τόσο πολύ μέσα στα σκοτάδια, που θεωρούν αναταραχή οτιδήποτε γίνεται μέρα μεσημέρι”.

Οφείλουμε να φτάνουμε σε μία ισορροπία. Ο υπέρμαχος της επανάπαυσης οφείλει να δραστηριοποιείται και ο υπέρμαχος της δράσης να αναπαύεται. Διδάξου από την φύση: αυτή θα σου πει τι κάνει τη μέρα και τη νύχτα.

ΣΕΝΕΚΑΣ, Επιστολές στον Λουκίλιο

Ο παράγοντας «τύχη» δεν υπάρχει. Η ζωή είναι δημιουργία και όχι τυχαία γεγονότα.

Οι περισσότεροι από εμάς μαθαίνουμε από νωρίς ότι είμαστε «άτυχοι» δίνοντας τεράστια σημασία σε αυτά που μας λένε οι άλλοι, αρχής γενομένης των γονέων μας.

Μας προτρέπουν να μην ακούμε την εσωτερική μας φωνή αλλά να ζούμε σύμφωνα με τις ανάγκες τις προσδοκίες και τις επιθυμίες των άλλων. Και συνήθως στην παιδική και εφηβική ηλικία αυτό προκαλεί συγκρούσεις και έντονες αντιπαραθέσεις με το περιβάλλον μας διότι τα παιδιά διαισθητικά γνωρίζουν ότι όλα αυτά είναι λάθος.

Επιπλέον αργότερα στην κοινωνία για να ενταχθούμε πρέπει να είμαστε σαν κι αυτούς, να πιστεύουμε αυτό που πιστεύουν και να κάνουμε αυτό που «πρέπει». Και φυσικά να πιστεύουμε ότι δεν έχουμε καμία «τύχη». Η ανασφάλεια μας να είναι τόση ώστε να μην τολμήσουμε ποτέ να βγάλουμε το κεφάλι από τη σακούλα και να δούμε γύρω μας.

Μας φαίνεται πιο φυσιολογικό να είμαστε άτυχοι παρά τυχεροί.

Μια φράση που χρησιμοποιούμε όλοι πολύ συχνά είναι το «ποιός έχασε την τύχη του για να την βρω εγώ».

Όπως πολύ συχνά βλέπουμε κάποιους ανθρώπους και σκεφτόμαστε ότι έχουν όλη την τύχη με το μέρος τους.

Ο παράγοντας «τύχη» δεν υπάρχει. Η ζωή είναι δημιουργία και όχι τυχαία γεγονότα.

Ο όρος «τύχη» δημιουργήθηκε για να εκφράσει τη μη αντίληψη μας ότι όλα είναι δικά μας δημιουργήματα. Αυτός που ενδόμυχα πιστεύει ότι είναι άτυχος θα βιώσει αυτό ακριβώς, την α-τυχία. Και το αντίθετο φυσικά.

Οι λεγόμενοι «τυχεροί» είναι αυτοί που πιστεύουν ότι είναι τυχεροί. Είναι ο νόμος του αίτιου και του αιτιατού και δε μπορεί να γίνει διαφορετικά.

Η πίστη στην αδυναμία και τη μη τύχη είναι ο απόλυτος έλεγχος πάνω μας. Και εδώ είναι η πρόκληση μας. Η υπέρβαση που πρέπει να γίνει.

Όταν και αν καταφέρουμε να το αλλάξουμε αυτό, δηλαδή να καταλάβουμε και να πιστέψουμε ότι εμείς έχουμε τη δύναμη και εμείς δημιουργούμε τα πάντα, θα δούμε ότι η ζωή θα αρχίσει να ξεδιπλώνεται με απρόβλεπτους τρόπους.

Και όλα αυτά τα προκαλεί η δημιουργική σκέψη, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο από την συνειδητοποίηση ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να συνεχίσουμε να κάνουμε τα πράγματα με τον τρόπο που τα κάναμε μέχρι τώρα.

Παλιές συνήθειες και νοοτροπίες που προάγουν το φόβο δε μας εξυπηρετούν.

Αν από δω και στο εξής σκεφτόμαστε και πράττουμε με το δικό μας τρόπο ότι κι αν σημαίνει αυτό, θα δημιουργούμε αυτό ακριβώς που πιστεύουμε ότι αξίζουμε.

Και το πρώτο βήμα για την έξοδο από το λούκι είναι να σταματήσουμε την τρεχάλα και να σκεφτούμε τι πραγματικά θέλουμε. Με ειλικρίνεια. «Ακούγοντας» προσεκτικά.

Γιατί ο κάθε ένας από εμάς δικαιούται να είναι αυτό που ΕΙΝΑΙ και να γίνει ότι επιλέξει.

Για πρώτη φορά ηλεκτρονικά κυκλώματα gadgets τυπώθηκαν πάνω στο δέρμα!

Ένας χαμηλού κόστους 3D printer τύπωσε ηλεκτρονικά κυκλώματα κατευθείαν πάνω στο χέρι για παρθενική φορά, εισάγοντάς μας κατευθείαν στην επόμενη γενιά των gadgets.

Ο μικρός φορητός αυτός εκτυπωτής ευαγγελίζεται το μέλλον, καθώς η λειτουργία του εξατομικεύεται κάθε φορά και μπορεί να επιτρέπει σε στρατιώτες, για παράδειγμα, να τυπώνουν επιτόπου ό,τι χρειάζονται στη μάχη σε επίπεδο ηλεκτρονικών βοηθημάτων, όπως χημικούς αισθητήρες πάνω στο δέρμα τους.

«Είμαστε ενθουσιασμένοι για τις δυνατότητες αυτής της νέας τεχνολογίας τρισδιάστατης εκτύπωσης, χρησιμοποιώντας έναν φορητό και ελαφρύ εκτυπωτή κάτω των 400 δολαρίων», δήλωσε περιχαρής ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Michael McAlpine.

Ο νέος τύπος 3D printer δεν χρειάζεται καλιμπράρισμα πριν από την εκτύπωση, καθώς χρησιμοποιεί μικροσκοπικές κάμερες για να ανιχνεύει και να προβλέπει σε πραγματικό χρόνο τις ανεπαίσθητες κινήσεις του σώματος και του δέρματος, τοποθετώντας προσωρινούς δείκτες πάνω στην επιδερμίδα.

Χρειάστηκε επίσης και ένας νέος τύπος μελανιού, υδροδιαλυτού εδώ, που εφαρμόζεται σε θερμοκρασίες δωματίου ώστε να μην καίει το δέρμα. Την ίδια ώρα, μικρά επαγωγικά πηνία χρησιμεύουν για τη φόρτιση των ηλεκτρονικών κυκλωμάτων. Η μικροσυσκευή, όποια χρήση κι αν έχει, παραμένει στο χέρι για περισσότερο από δύο ώρες και μετά την ξεκολλάς εύκολα ή την αφαιρείς με τη βοήθεια του νερού!

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Advanced Materials», μας λέει ακόμα πως οι ερευνητές τύπωσαν επίσης «βιομελάνι», ένα μείγμα που περιλάμβανε βιολογικούς παράγοντες, πάνω σε τραύμα ποντικιού και κατέληξαν σε μια νέα μέθοδο θεραπείας ανοιχτών πληγών επιτόπου.

«Είμαι εντυπωσιασμένος από την ιδέα να τυπώνεις ηλεκτρονικά ή κύτταρα κατευθείαν πάνω στο δέρμα», καταλήγει ο McAlpine, «είναι μια τόσο απλή ιδέα που έχει απεριόριστες εφαρμογές για σημαντικές εξελίξεις στο μέλλον»...

Φοβάμαι τις ευτυχισμένες μου στιγμές

Όπως είχε παρατηρήσει ο Freud ορισμένοι ασθενείς του δεν άντεχαν την ευτυχία. Έτσι, όταν κατάφερναν να βελτιωθούν στο πλαίσιο της θεραπείας παλινδρομούσαν και επέστρεφαν στο σημείο από το οποίο είχαν ξεκινήσει.
Μήπως κάποιες φορές αυτό ισχύει και στη δική μας ζωή; Μήπως έχουμε μάθει ή μας είναι πιο εύκολο να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση δυστυχίας παρά μια ευτυχισμένη στιγμή; Μήπως μπορούμε πιο πολύ να αντέξουμε τη δυστυχία μας παρά την ευτυχία μας; Μήπως απλά στην ευτυχία μας τρομάζει η επόμενη στιγμή δυστυχίας που θα ζήσουμε ή μήπως κάθε φορά αμαυρώνουμε μια στιγμή ευτυχίας μέσα από τις επόμενες δυστυχίες, ακυρώνοντας κάθε θετικό που έχουμε ζήσει;

Είναι πολλά τα μήπως που μπορούμε να αναζητήσουμε… στο γιατί συμπεριφερόμαστε με αυτό το αρνητικό συναίσθημα σε κάτι που αντικειμενικά είναι τόσο επιθυμητό και ευχάριστο. Η ευτυχία όμως μας έχει μάθει ότι δεν έχει διάρκεια, ότι μπορεί να χαθεί, ότι μπορεί να καταστραφεί… κι εμείς μπορεί να δίνουμε περισσότερη έμφαση στη δυστυχία που ζούμε παρά στις στιγμές ευτυχίας που βιώνουμε…
 
Ίσως μας φαίνεται υπερβολικό ή και παράλογο να λέμε ότι φοβόμαστε την ευτυχία, ότι φοβόμαστε να νιώσουμε ευτυχισμένοι. Η αυτόματη σκέψη είναι «γιατί να νιώθουμε φόβο για κάτι θετικό;». Κάποιοι άνθρωποι έχουν ταυτίσει την ευτυχία με μια επικείμενη δυστυχία και θεωρούν πως για κάθε στιγμή ευτυχίας θα ακολουθήσει κάποια δυσάρεστη στιγμή, επομένως, είναι καλύτερα να μην βιώνουν στιγμές ευτυχίας ώστε να μην βιώνουν και στιγμές δυστυχίας… «Από το να ζω πολύ θετικά γεγονότα που θα ακολουθούνται από πολύ αρνητικά γεγονότα, καλύτερα να μη ζω τίποτα από τα δύο», αφήνοντας τη ζωή μου σε μια ουδέτερη κατάσταση, αποτρέποντας τον εαυτό μου να αφεθεί στην ευτυχία.
 
Αν το δούμε με βάση τη λογική αυτό σίγουρα δεν ισχύει… Η ζωή μας είναι γεμάτη από θετικά και αρνητικά γεγονότα, από ευχάριστα και δυσάρεστα συναισθήματα, ωστόσο, από εμάς εξαρτάται που δίνουμε έμφαση, που θα εστιάσουμε και τι νόημα θα αποδώσουμε σε καθένα από αυτά… Μπορεί εύκολα να φέρουμε στο μυαλό μας κάποιες συνδέσεις ανάμεσα σε θετικά συμβάντα που ακολουθούνται από αρνητικά συμβάντα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως πάντα έτσι θα γίνεται…
 
Αν δώσουμε λίγο περισσότερη σημασία στο τώρα, αν αφοσιωθούμε σε αυτό που ζούμε και αν καταφέρουμε να βιώσουμε τις στιγμές ευτυχίας όπως τις αξίζει τότε θα μπορέσουμε να γεμίσουμε… να νιώσουμε… να είμαστε καλά… να αντιμετωπίσουμε κάθε δυσκολία στη ζωή… που δεν θα οφείλεται στην ευτυχία που ζήσαμε, αλλά στο γεγονός ότι η ζωή είναι ένα μείγμα από ευχάριστες και δυσάρεστες στιγμές… κι εμείς είμαστε εδώ για να χαρούμε τις ευτυχισμένες στιγμές και να βρούμε τρόπους να αντιμετωπίσουμε τις δυσάρεστες στιγμές… χωρίς να πείσουμε τον εαυτό μας πως αν τον κρατήσουμε από μια στιγμή ευτυχίας θα μπορέσουμε να τον προφυλάξουμε σε ότι θα ακολουθήσει ή θα μπορέσουμε να τον κάνουμε να μην απογοητευτεί για το τέλος της ευτυχίας…
 
Δεν μπορούμε να ζήσουμε μια στιγμή ευτυχίας αγχωμένοι για το τι θα γίνει όταν μας τελειώσει… Δεν μπορούμε να βιώσουμε μια στιγμή ευτυχίας με τη σκέψη ότι θα απογοητευτούμε όταν πλέον δεν θα υπάρχει ή όταν θα μείνουμε μόνοι… Δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε μια στιγμή ως ευτυχισμένη περιμένοντας κάτι αξιοσημείωτο να συμβεί, κάτι που θα ανταποκρίνεται πλήρως στις προσδοκίες μας, στην «τελειομανία» που διακρίνει τη σκέψη μας και στα σενάρια που έχουμε φτιάξει στο μυαλό μας.
 
Οι ευτυχισμένες στιγμές ανήκουν μόνο στο τώρα… και μπορούμε να τις ζήσουμε αν απαλλάξουμε τον εαυτό μας από τους φόβους για το πριν, για το μετά… για το ίσως… αν αποβάλλουμε υπερβολικές προσδοκίες, αν σταματήσουμε να υπεραναλύουμε την κάθε στιγμή… αν καταφέρουμε να μην επισκιάζεται η ευτυχία από τραυματικά συμβάντα του παρελθόντος. Δεν μπορούμε να καθορίζουμε την ευτυχία μας με όσα ζήσαμε κάποτε και δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε ότι αφού δεν βρήκαμε την ευτυχία μέχρι τώρα δεν πρόκειται ποτέ να την βρούμε…

Αριστοτέλης και η αναζήτηση της ιδανικής δημοκρατίας από την πλευρά του πληθυσμού

Σχετικά με τη σύσταση του πληθυσμού (ως προς τις βιοποριστικές δραστηριότητες) που θα μπορούσε να ευνοήσει με τον καλύτερο τρόπο τη δημοκρατία ο Αριστοτέλης είναι ξεκάθαρος: «ο γεωργικός είναι ο καλύτερος δήμος, με αποτέλεσμα να είναι δυνατόν να καθιδρυθεί δημοκρατία εκεί όπου το πλήθος ζει από τη γεωργία ή την κτηνοτροφία». (1318b 9 – 11).

Κι όσο για την τεκμηρίωση αυτού, τα πράγματα τίθενται απολύτως ευθέως: «Αυτό οφείλεται στο ότι ένας τέτοιος δήμος εργάζεται διαρκώς, γιατί δεν έχει μεγάλη περιουσία κι επομένως δεν προσέρχεται συχνά στην εκκλησία. Εξάλλου, επειδή τα μέλη του [δεν] εξασφαλίζουν τα αναγκαία για την επιβίωσή τους, αναλώνουν το χρόνο τους στις εργασίες τους και δεν επιθυμούν τα ξένα αγαθά, αλλά αντίθετα βρίσκουν μεγαλύτερη ευχαρίστηση στην εργασία από την πολιτική και την άσκηση εξουσίας, όπου βέβαια δεν υπάρχουν μεγάλες απολαβές από τα αξιώματα». (1318b 11 – 16).
 
Έχοντας υπόψη ότι ο Αριστοτέλης είχε τοποθετήσει την υπερεργασία στις τυραννικές μεθοδεύσεις, προκαλεί εντύπωση ότι επικαλείται το ίδιο διερευνώντας τις ιδανικές προϋποθέσεις (αναφορικά με την απασχόληση του πληθυσμού) από την πλευρά της δημοκρατίας. Το επιχείρημα, μάλιστα, τίθεται με τρόπο ισοπεδωτικό, αφού κατ’ ουσία προάγει τη λογική ότι όλα τα πολιτεύματα μπορούν να γίνουν ανεκτά με την προϋπόθεση ότι αφήνουν τους πολίτες ήσυχους να κάνουν τη δουλειά τους: «Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ανέχονταν τις παλιές τυραννίδες και τώρα ανέχονται τις ολιγαρχίες, εφόσον δεν τους εμποδίζει κανείς από την εργασία τους και δεν τους αφαιρεί τίποτε. Έτσι άλλοι πλουτίζουν γρήγορα και άλλοι δεν αντιμετωπίζουν φτώχεια». (1318b 17 – 21).
 
Το μόνο που μένει να ρυθμιστεί είναι η περίπτωση των πολιτών που έχουν πολιτικές φιλοδοξίες: «Επιπλέον αν έχουν φιλοδοξίες, την έλλειψη αξιωμάτων την αναπληρώνει το δικαίωμά τους να εκλέγουν και να ελέγχουν τους άρχοντες, αφού σε ορισμένες δημοκρατίες, ακόμα και αν δεν έχουν όλοι οι πολίτες το δικαίωμα να εκλέγουν άρχοντες αλλά από όλους μόνο μερικοί εκλέκτορες που εκλέγονται με τη σειρά, για παράδειγμα στη Μαντίνεια, οι περισσότεροι είναι ευχαριστημένοι, εφόσον έχουν το δικαίωμα να γίνονται βουλευτές». (1318b 21 – 26).
 
Με δεδομένο ότι ο Αριστοτέλης συγκαταλέγει τη δημοκρατία στα στρεβλά πολιτεύματα, αυτό που μένει ως συμπέρασμα είναι ότι αναφέρεται περισσότερο στις ιδανικές συνθήκες διατήρησης της δημοκρατίας κι όχι στην καλύτερη δυνατή λειτουργία της. Εφόσον η δημοκρατία, από θέση αρχής, στηρίζεται στη συμμετοχή των πολλών, που και σε ταξικό επίπεδο θα προασπίσουν τα συμφέροντά τους, είναι τουλάχιστον παράδοξο να υποστηρίζει κανείς ότι η ιδανική δημοκρατία είναι αυτή που το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού θα απέχει από την «εκκλησία» λόγω εργασίας. Η συμπλήρωση: «Έτσι άλλοι πλουτίζουν γρήγορα και άλλοι δεν αντιμετωπίζουν φτώχεια», απευθύνεται ολοφάνερα στην ολιγαρχία, που είχε αναφερθεί προηγουμένως, κι όχι στη δημοκρατία, ώστε να πει κανείς ότι τουλάχιστον εξασφαλίζεται η απομάκρυνση της φτώχειας, στοιχείο ξεκάθαρα δημοκρατικό.
 
Από την άλλη, ο αποκλεισμός των φτωχότερων στρωμάτων από τα ανώτερα αξιώματα είναι και πάλι στοιχείο ολιγαρχικό, που προτάσσεται ως πλεονέκτημα της ιδανικής δημοκρατίας: «Επομένως και συμφέρει στο προαναφερόμενο είδος δημοκρατίας και καθιερώθηκε από συνήθεια όλοι οι πολίτες να εκλέγουν τους άρχοντες, να ελέγχουν την εξουσία τους και να γίνονται δικαστές, αντίθετα όμως τα ανώτατα αξιώματα να απονέμονται με εκλογές και με κριτήριο το εισόδημα και μάλιστα τα σπουδαιότερα αξιώματα να δίνονται στα μεγαλύτερα εισοδήματα ή σε διαφορετική περίπτωση να μην απονέμονται καθόλου με βάση το εισόδημα αλλά με βάση την προσωπική ικανότητα». (1318b 27 – 32).
 
Η αναγνώριση ότι τα αξιώματα μπορούν εναλλακτικά να απονέμονται όχι με βάση το εισόδημα, αλλά την προσωπική ικανότητα του καθενός, είναι η προσπάθεια του Αριστοτέλη να αποδώσει τη διαχείριση της εξουσίας σ’ αυτούς που το αξίζουν. Είναι δηλαδή η κατοχύρωση της αξιοκρατίας που θέλει τους κατάλληλους ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις. Από αυτή την άποψη, δε γίνεται λόγος για τον αποκλεισμό των πολλών από την εξουσία, αλλά για τη διασφάλιση των καλύτερων που πρέπει να τεθούν στην υπηρεσία του κράτους.
 
Το εισόδημα, ως πρώτη επιλογή των αξιωματούχων, τίθεται ως πρόταγμα της αναζήτησης των άξιων, αφού η ακεραιότητα της δικαιοσύνης αναδεικνύει τους καλύτερους και σε επίπεδο περιουσίας. Είτε έτσι (δηλαδή περιουσιακά) είτε αλλιώς (δηλαδή ως αναγνώριση της ατομικής αξίας), η βασικότερη μέριμνα της δημοκρατίας είναι η ανάδειξη των πιο ικανών στη διαχείριση της εξουσίας: «Και η άσκηση της πολιτικής με αυτόν τον τρόπο συνεπάγεται αναγκαστικά σωστή άσκηση της πολιτικής (καθώς οι εξουσίες θα βρίσκονται πάντα στα χέρια των άριστων με τη συναίνεση του λαού και χωρίς φθόνο για τους κοινωνικά ανώτερους)». (1318b 32 – 35).
 
Κι αυτή ακριβώς είναι η αριστοτελική εκδοχή της ιδανικής δημοκρατίας. Η καταξίωση των καλύτερων στην ηγεσία, χωρίς όμως να αποκλείεται ο λαός που θα τους εκλέγει και θα τους ελέγχει: «Επομένως χρειάζεται στα πολιτεύματα να συμβαίνει το απολύτως ωφέλιμο, δηλαδή να εξουσιάζουν οι επιφανείς πολίτες χωρίς να κάνουν σφάλματα, αλλά και χωρίς να χάνει καθόλου τα δικαιώματά του το πλήθος». (1319a 1 – 4).
 
Τα δικαιώματα του πλήθους δεν αναφέρονται απλώς ως αναγκαστική συνθήκη προκειμένου το πολίτευμα να είναι αποδεκτό, αλλά ως θεσμική αναγνώριση για την αδιαπραγμάτευτη πολιτειακή ωφέλεια που θα υπάρξει από την ενεργό λαϊκή συμμετοχή. Εξάλλου, πρέπει να υπάρχει έλεγχος στους ανθρώπους που διαχειρίζονται την εξουσία, αφού η ανεξέλεγκτη εξουσία οδηγεί στην ασυδοσία: «Γιατί η αλληλεξάρτηση και η αδυναμία να κάνει κάποιος ό,τι του περνάει από το νου συμφέρουν, με δεδομένο ότι η ευχέρεια να κάνει κάποιος ό,τι του αρέσει δεν μπορεί να συγκρατήσει τη ροπή προς το κακό που έχει μέσα του κάθε άνθρωπος». (1318b 38 – 1319a 1).
 
Με άλλα λόγια, η εξασφάλιση της στελέχωσης των ανώτερων αξιωμάτων από τους καλύτερους κρίνεται επίσης επίφοβη, αν δε συνοδευτεί από το λαϊκό φίλτρο. Κι εδώ, πέρα από το προφανές της συλλογικότητας, που εξασφαλίζει τη δυνατότερο αρμονική και συμφέρουσα διαχείριση της εξουσίας, γίνεται λόγος και για την επικινδυνότητα της διαφθοράς που πάντα υπάρχει, όταν η εξουσία παραχωρείται χωρίς κανένα έλεγχο. Ακόμη και οι καλύτεροι, οι ομολογουμένως αξιότεροι, μπορούν να υποκύψουν στους πειρασμούς της εξουσίας.
 
Η αλαζονεία, η συμφεροντολογία, το δέλεαρ του προσωπικού πλουτισμού, η μεροληψία, με δυο λόγια όλες οι παθολογίες της εξουσίας πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και να αποτρέπονται. Μοιραία, δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τη δικαιοσύνη που πρέπει να αποδίδεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι στρεβλώσεις της δικαιοσύνης είναι ξεκάθαρα πολιτειακές, αφού είναι αδύνατο να μην έχουν πολιτικό αντίκτυπο. Ο έλεγχος του λαού, η προσωρινότητα των αξιωμάτων και η εγγύηση της δικαιοσύνης είναι η μόνη πολιτειακή διασφάλιση.
 
Τελικά, αυτό που καθίσταται σαφές είναι ότι η πιο βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των παραπάνω είναι η αποδοχή των ρόλων που πρέπει να φέρουν σε πέρας όλες οι πλευρές. Ο λαός πρέπει να γνωρίζει τον ελεγκτικό του ρόλο και να μην έχει περαιτέρω αξιώσεις – όπως βέβαια και οι επιφανείς να φανούν αντάξιοι της εμπιστοσύνης που τους δίνεται. (Η  δικαιοσύνη θα εξασφαλίζει τις ισορροπίες). Από αυτή την άποψη κρίνεται και η ποιότητα ενός λαού, που είναι αλληλένδετη με την ωριμότητα που δείχνει στα πολιτειακά του καθήκοντα: «Φάνηκε λοιπόν, ότι αυτό το πολίτευμα είναι το άριστο είδος δημοκρατίας και για ποια αιτία επίσης, επειδή δηλαδή ο λαός έχει κάποια ποιότητα». (1319a 4 – 6).
 
Αυτός είναι λόγος που ο Αριστοτέλης προτάσσει ως ιδανικό πληθυσμό το γεωργικό. Γιατί οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη γη γνωρίζουν τα όρια των δυνατοτήτων τους, ώστε να μην προβάλουν παράλογες απαιτήσεις και ταυτόχρονα να διατηρούν την ανεξαρτησία και το αδούλωτο πνεύμα τους, αφού, ως μικροκαλλιεργητές, έχουν οικονομική αυτονομία και νιώθουν περήφανοι ορίζοντας οι ίδιοι την τύχη τους. Αντίθετα οι εργάτες και οι χειρώνακτες υιοθετούν τη δουλικότητα, αφού διαρκώς βρίσκονται υπό εξάρτηση. (Για τους δούλους δε χρειάζεται να γίνει λόγος).
 
Όσο για τους μικρεμπόρους, δεν είναι μόνο η δουλικότητα που αποκτούν προκειμένου να επιβιώσουν, αλλά και η διαφθορά που θεωρείται εγγενής σ’ ένα επάγγελμα που δεν αφορά την παραγωγή προϊόντων, αλλά την αναπαραγωγή του χρήματος: «Οι άλλοι πληθυσμοί, σχεδόν όλοι, από τους οποίους αποτελούνται οι δημοκρατίες είναι πολύ κατώτεροι… γιατί και ο τρόπος ζωής τους είναι κακός και καμία εργασία από αυτές που εκτελούν οι χειρώνακτες, οι μικρέμποροι και οι εργάτες δε διέπεται από αρετή». (1319a 24 – 28).
 
Το μόνο που μένει είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες, ώστε να προαχθεί η γεωργική οικονομία: «Προκειμένου δε να καταστεί ένας δήμος γεωργικός, είναι χρήσιμοι μερικοί νόμοι που είχαν θεσπιστεί παλιά σε πολλές πόλεις σύμφωνα με τους οποίους ή δεν επιτρέπεται γενικά να αποκτήσει κάποιος έκταση γης περισσότερη από το προβλεπόμενο όριο ή σε περιοχή που δε βρίσκεται σε μια συγκεκριμένη απόσταση από το άστυ και την πόλη (είχε νομοθετηθεί μάλιστα στα παλιά χρόνια να απαγορεύεται να πουλά κάποιος τους αρχικούς κλήρους των πατρικών κτημάτων)». (1319a 6 – 11).
 
Όμως, ακόμη κι έτσι, είναι αδύνατο να διευκρινιστεί το πλεονέκτημα που έγκειται στους γεωργούς από την υπερεργασία που τους αναγκάζει να απέχουν από την «εκκλησία». Θα έλεγε κανείς ότι από τη στιγμή που ο λαός εκτελεί το ρόλο του ελεγκτικού μηχανισμού δεν υπάρχει τίποτε πιο αυτονόητο από την παρουσία του στα πολιτικά τεκταινόμενα, ώστε να έχει ξεκάθαρα διαμορφωμένη πολιτειακή εικόνα.
 
Η παραδοξότητα αυτή παίρνει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις από το γεγονός ότι ως δεύτερη καταλληλότερη πληθυσμιακή ομάδα για την επίτευξη της ιδανικότερης δημοκρατίας κρίνεται εκείνη «που αποτελείται από βοσκούς και ανθρώπους που ζουν από την κτηνοτροφία» (1319a 20 – 21) για το λόγο ότι «αυτός ο τρόπος ζωής έχει πολλές ομοιότητες με το γεωργικό τρόπο ζωής» (1319a 21) κι επιπλέον «…επειδή ένα τέτοιο πλήθος συχνάζει γύρω στην αγορά και στο άστυ, εύκολα συμμετέχει στην εκκλησία του δήμου» (1319a 28 – 30).
 
Με άλλα λόγια, οι κτηνοτρόφοι προτείνονται ως δεύτερη καταλληλότερη πληθυσμιακή ομάδα για την εγκαθίδρυση της ιδανικής δημοκρατίας, επειδή συμμετέχουν στην εκκλησία του δήμου και οι γεωργοί προτείνονται ως πρώτη, επειδή δε συμμετέχουν, πράγμα που ο Αριστοτέλης επαναλαμβάνει καθιστώντας σαφές ότι δεν πρόκειται για παραδρομή: «Αντίθετα οι γεωργοί, επειδή βρίσκονται διασκορπισμένοι στην ύπαιθρο, ούτε εύκολα συναντιούνται μεταξύ τους ούτε και νιώθουν την ίδια ανάγκη για την εκκλησία του δήμου». (1319a 30 – 32).
 
Η αντίφαση αυτή δεν αίρεται, αλλά είναι δυνατό να ερμηνευτεί ως μομφή προς τη λειτουργία της δημοκρατίας που παρακολουθεί ο Αριστοτέλης στην Αθήνα: «Εξάλλου όπου συμβαίνει η γεωγραφική θέση της χώρας να είναι τέτοια ώστε η ύπαιθρος να απλώνεται σε μεγάλη έκταση μακριά από την πόλη, εκεί είναι εύκολο να καθιδρυθεί εύρυθμη δημοκρατία και πολιτεία, επειδή το πλήθος αναγκάζεται να κατοικεί στα χωράφια και συνεπώς στις δημοκρατίες επιβάλλεται, ακόμη και αν υπάρχει όχλος που συχνάζει στην αγορά, να μη συγκαλείται εκκλησία του δήμου χωρίς το πλήθος που κατοικεί στην ύπαιθρο». (1319a 32 – 38).
 
Τα πράγματα τίθενται απολύτως ξεκάθαρα. Η εκκλησία του δήμου δεν πρέπει να μονοπωλείται από τον όχλο που συχνάζει στην αγορά, αλλά από τους ανθρώπους που στηρίζουν την παραγωγή με τον προσωπικό τους μόχθο. Γι’ αυτό το λόγο η εκκλησία του δήμου πρέπει να συγκαλείται μόνο κατόπιν συνεννοήσεως με την ύπαιθρο, αφού το πλέον κατάλληλο κομμάτι του λαού βρίσκεται εκεί. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι τελικά ο Αριστοτέλης όταν έλεγε ότι η υπερεργασία των γεωργών εμποδίζει τη συμμετοχή τους στην εκκλησία του δήμου δεν εννοούσε το ευνοϊκό της αποχής τους, αλλά την αναγκαιότητα της συνεννόησης μαζί τους, ώστε να είναι παρόντες.
 
Το σίγουρο είναι ότι τους προτιμά και τους κατατάσσει ως ιδανική πληθυσμιακή ομάδα για τη δημοκρατία σε σχέση με τον αργόσχολο όχλο της αγοράς που καραδοκεί να καρπωθεί ό,τι μπορεί από τις συγκυρίες. Ενδεχομένως, για τον Αριστοτέλη, οι γεωργοί εκπροσωπούν τη λαϊκή αγνότητα, που δε γνωρίζει τη διαφθορά (σε αντίθεση με τον όχλο) και διατηρεί την καθαρότητα της σκέψης. Ως εκ τούτου, οι δημοκράτες πολιτικοί πρέπει να λαμβάνουν πολύ σοβαρά τις επιλογές που έρχονται από την ύπαιθρο και να μην περιφρονούν τους ανθρώπους που διαμένουν εκεί.
 
Ταυτόχρονα, όμως, παρακολουθώντας τις μεθοδεύσεις των πολιτικών καταγγέλλει ότι συμβαίνει μάλλον το αντίθετο, γεγονός που οδηγεί στο τελευταίο είδος της δημοκρατίας, το πιο εκφυλισμένο, όπου καταλύονται οι νόμοι κι επικρατεί η δυναμική του όχλου που άγεται και φέρεται από τις υποδείξεις των δημαγωγών: «Προκειμένου μάλιστα να καθιδρύσουν αυτό το είδος της δημοκρατίας και να καταστήσουν το λαό ισχυρό, συνηθίζουν οι άρχοντες να προσελκύουν όσο το δυνατόν περισσότερους και να τους πολιτογραφούν και μάλιστα όχι μόνο τα νόμιμα παιδιά των πολιτών αλλά και τα νόθα κι εκείνα που έχουν πολίτη έναν από τους γονείς τους, οποιονδήποτε, είτε τον πατέρα είτε τη μητέρα. Η εξήγηση είναι ότι κάθε περίπτωση από αυτές προσαρμόζεται εύκολα σε έναν μάλλον τέτοιο τύπο δημοκρατίας. Συνηθίζουν βέβαια οι δημαγωγοί να ρυθμίζουν με τον τρόπο αυτόν την πολιτική κατάσταση. Πρέπει όμως να προσελκύουν τέτοιους πολίτες έως το σημείο που το πλήθος αυτών των πολιτών να βρίσκεται σε ισορροπία με το πλήθος των επιφανών και των μεσαίων πολιτών, και να μην υπερβάλλουν, γιατί, αλλιώς, προκαλούν μεγαλύτερη ακαταστασία στο πολίτευμα κι ερεθίζουν τους επιφανείς πολίτες περισσότερο, ώστε με δυσκολία πια να ανέχονται τη δημοκρατία. Αυτό ακριβώς προκάλεσε την επανάσταση στην Κυρήνη». (1319b 6 – 18).
 
Σε τελική ανάλυση, η ποιότητα της δημοκρατίας είναι συνυφασμένη με την ποιότητα του κόσμου που τη συνδιαμορφώνει και η μέριμνα για τη διαπαιδαγώγηση του κόσμου, ώστε να είναι αντάξιος των δημοκρατικών ευθυνών, επισφραγίζει και την ποιότητα κάθε δημοκρατίας.
 
Όσο για τα πλεονεκτήματα των κτηνοτρόφων που κρίνονται δεύτεροι καταλληλότεροι της ιδανικής δημοκρατίας προτάσσονται τα εξής: «… οι άνθρωποι αυτοί είναι έτοιμοι για πολεμικές επιχειρήσεις και αυτό οφείλεται στις συνήθειές τους, είναι χρήσιμοι για τη σωματική τους δύναμη και δυνατοί για να ζουν έξω φυλάγοντας τα σύνορα». (1319a 22 – 24).
 
Κι αν τα κριτήρια που θέτει ο Αριστοτέλης φαίνονται αναχρονιστικά ή ακόμη και λανθασμένα, αυτό που προέχει είναι ότι η ιδανική δημοκρατία τρέφεται από ανθρώπους που έχουν απόλυτη επίγνωση των ευθυνών τους, δε διαπλέκονται και διατηρούν την εντιμότητά τους κι όχι από πολίτες – αυλικούς των δημαγωγών που ετοιμάζονται να αδράξουν τις ευκαιρίες.
 
Ο αριστοτελικός όχλος, που συχνάζει στην αγορά και σπεύδει στην εκκλησία του δήμου, είναι η ιδιοτελής πελατεία των δημαγωγών, που στηρίζει κι εξαργυρώνει εκπληρώνοντας την ωφελιμιστική – ισοπεδωτική αντίληψη του πολιτεύματος. Από τη στιγμή που οι πολίτες αυτοί αποκτούν το προβάδισμα παραμερίζοντας τους άλλους σε «υπαίθριες» ασχολίες δε μιλάμε για δημοκρατία, αφού ούτε το δίκαιο υπερισχύει ούτε η αντίληψη του συλλογικού συμφέροντος ούτε η ισότητα που κατοχυρώνεται μέσω της εξουσίας που ενδιαφέρεται για όλους το ίδιο.
 
Αυτό που μένει είναι ο διαχωρισμός των πολιτών σε πολλές κατηγορίες (πρώτη, δεύτερη, τρίτη κλπ) ανάλογα με την πρόσβαση που μπορούν να έχουν στους διαχειριστές της εξουσίας. Κι αυτός είναι ο μηχανισμός που καταλύει το νόμο μετατρέποντας τους πολίτες σε κλακαδόρους προς όφελος όλων των δημαγωγών. Μ’ αυτό τον τρόπο  πρέπει να αντιλαμβανόταν ο Αριστοτέλης το πέμπτο είδος της δημοκρατίας, που ονόμαζε τυραννία του όχλου…
 
Αριστοτέλης: Πολιτικά