Τετάρτη 17 Ιανουαρίου 2018

Ιωάννης Συκουτρής: Η Ηρωική Αντίληψη Της Ζωής

Στο βιβλίο του «Φιλοσοφία της Ζωής», ο Ιωάννης Συκουτρής παρουσιάζει έξι «Τύπους Αντιλήψεως Της Ζωής»: Την θρησκευτική αντίληψη, τη μηδενιστική, την ευδαιμονιστική, την ανθρωπιστική, την αντίληψη του αντικειμενικού έργου και, τέλος, την ηρωική. Αυτόν τον τελευταίο τύπο παραθέτουμε εδώ.
 
Η ΗΡΩΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΙΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Η ηρωική αντίληψις της Ζωής αναχωρεί από την αρχήν, ότι η Ζωή είν’ ένας διαρκής αγών, μία αδιάκοπος, χωρίς τέρμα και χωρίς σταμάτημα, μάχη εναντίον της φύσεως, εναντίον των άλλων ανθρώπων, εναντίον του εαυτού μας. Επομένως και ο άνθρωπος, κάθε γενεάς, αποτελεί μίαν συνεχή μ ε τ ά β α σ ι ν προς κάτι άλλο, προς κάτι ανώτερον. Όχι προς ένα διαφορετικόν είδος οργανικού όντος (τον υπεράνθρωπον π.χ. του Nietzsche), αλλά προς το να γίνη φορεύς μιας ανωτέρας, δηλαδή εντονωτέρας και πλουσιωτέρας μορφής της Ζωής. Έτσι κάθε άνθρωπος αξιόλο­γος είν’ ένας π ρ ό δ ρ ο μ ο ς, που αντλεί το νόημα της υπάρ­ξεώς του όχι από το παρελθόν ούτ’ από το παρόν, αλλ’ από το μέλλον και μόνον. Το παρελθόν ως παρελθόν το αγνοεί, προς το παρόν ευρίσκεται εις πόλεμον συνεχή. Όχι μόνον προς εκείνο το παρόν, το οποίον δεν είν’ εις την ουσίαν του παρά επιβίωσις του παρελθόντος, ή μάλλον διατήρησις του σώματος αυτού οφειλομέν’ εις την δειλίαν ή την νωθρότητα των συγχρόνων ανθ­ρώπων· ο ηρωικός άνθρωπος μάχεται και προς το γνήσιον πα­ρόν, το παρόν που ζη γύρω του και ζη μέσα του.
 
Και εδώ ακριβώς κείται η τ ρ α γ ι κ ό τ η ς του ηρωικού ανθρώπου. Ριζωμένος είναι βαθύτατα εις το παρελθόν, τού οποίου είναι το εκλεκτότερον κάρπισμα· μέσα του συμπυκνώνει εις μοναδικόν βαθμόν εντάσεως το παρόν – και όμως αρνείται το παρόν και το μάχετ’ εν ονόματι του μέλλοντος, το οποίον ζη ο ίδιος προληπτικώς μόνον ως πραγματικότητα μέσα του. Και το μάχεται με τα όπλα και την ρώμην της ψυχής του, που είναι του παρόντος όπλα και ρώμη, το οποίον κατ’ αυτόν τον τρόπον χρη­σιμοποιεί ταυτοχρόνως και καταπολεμεί. Έτσι τοποθετεί ο ίδιος τον εαυτόν του, εκλέγων ούτως ειπείν το επικινδυνότερον σημείον, μέσα εις την ορμήν και την οργήν παντοδαπών συγ­κρούσεων. Συγκρούσεων προς τούς συγχρόνους του, οι οποίοι τον μισούν, διότι μισούν το μέλλον εις το πρόσωπόν του. Συγ­κρούσεων προς τον ίδιον τον εαυτόν του, μιας πάλης μεταξύ της πραγματικότητάς του, που ανήκει εις το παρόν, και των δυ­νατοτήτων του, που ανήκουν εις το μέλλον, που ε ί ν α ι το μέλλον, που θα τας πολεμήση και πάλιν εν ονόματι άλλων δυνα­τοτήτων από την στιγμήν που θα γίνουν πραγματικότης.
 
Κατ’ αυτόν τον τρόπον ζη τ α υ τ ο χ ρ ό ν ω ς ο ηρωικός άνθρωπος τον μεγαλύτερόν του πόνον και την μεγαλυτέραν του ελπίδα. Ζη την συντριβήν και τον πόνον του, αλλά ζη μαζί και την ηθικήν αναγκαιότητα του πόνου και του χαμού του. Κάτι περισ­σότερον: Ερωτεύεται την συντριβήν του, την χαίρετ’ εκ των προτέρων, αντλεί την ιλαρωτέραν του ακριβώς παρηγορίαν από την συντριβήν του.
 
Αισθάνεται πως είναι διαλεγμένος από την Μοίραν ως αγωνιστής και ως μάρτυς – περισσότερον ως μάρτυς, αφού την επιτυχίαν δεν την μετρεί με αποτελέσματ’ άμεσα, με αριθμούς και μεγέθη, δεν την μετρεί καν διόλου. Είναι το αλεξικέραυνον, που θα συγκεντρώση επάνω του (θα προσελκύση μάλλον εθε­λουσίως) όλας τας καταιγίδας και όλα τ’ άστροπελέκια, διά να προστατευθούν τα κατοικητήρια των ειρηνικών ανθρώπων. Αλ­λά θα το κάνη όχι από πνεύμ’ αλτρουισμού και εθελοθυσίας υπέρ των άλλων. Εις την ετοιμότητα του κινδύνου τον σύρει με ακαταμάχητον έλξιν η α ι σ θ η τ ι κ ή, θα έλεγα, γοητεία του κινδύνου, η συναίσθησις ότ’ είναι π ρ ο ν ό μ ι ο ν των εκλε­κτών (όχι καθήκον ή πράξις φιλανθρωπίας) να συντρίβωνται υ π έ ρ των άλλων, υ π ό των άλλων – το πολυτιμότερον προνό­μιον! Ο ηρωικός άνθρωπος δεν είναι το άνθος, δεν είν’ ο καρπός – αυτά αντιπροσωπεύουν το παρόν και του παρόντος την ανεπιφύλακτον χαράν. Είναι ο σπόρος που θα ταφή και θα σαπίση, διά ν’ αναφανή το άνθισμα και το κάρπισμα. Είν’ εκείνος που θάπτεται διά να εορτασθή η α ν ά σ τ α σ ι ς, και ανάστασις χωρίς ταφήν δεν υπάρχει.
 
Αλλ’ ο ηρωικός άνθρωπος δεν δείχνεται εις την συντριβήν του μόνον, ή και εις την ετοιμότητα έστω προς συντριβήν. Ειδε­μή, η ηρωική αντίληψις θα ήτο ιδεώδες θανάτου μόνον, όχι μορφή ζωής – και τι ζωής! Ο ηρωικός άνθρωπος, και μόνος αυ­τός, ζη έ ν τ ο ν α και π λ ο ύ σ ι α ολόκληρον την Ζωήν. Αλ­λά το να ζήση έντονα δεν σημαίνει δι’ αυτόν ό,τι συνήθως νοού­μεν με την έκφρασιν αυτήν: να δοκιμάζη άφθονα και δυνατά τας απολαύσεις και τας ηδονάς της Ζωής.
 
Δεν τας αγνοεί βέβαια τας απολαύσεις της Ζωής ο ηρωικός άνθρωπος αλλά τας δοκιμάζει τόσον, όσον χρειάζεται να τας ξεπεράση, τας γνωρίζει τόσον, ώστε να εννοή, ότι κατά βά­θος παραλύουν μάλλον την δύναμιν του ανθρώπου, και ας τού χαρίζουν την ψευδαισθησίαν της εντατικότητος και της πλησμο­νής. Έπειτα, τας απολαύσεις αναζητεί εκείνος που ζητεί να πάρη από την Ζωήν, όχι εκείνος που έχει να της δώση – και σε πλουτίζει όχι το να παίρνης αλλά το να δ ί δ η ς.
 
Η έντονος αυτή ζωή είναι κατ’ ανάγκην π ο λ υ μ ε ­ρ ή ς, τόσον πολυμερής, ώστε να την ευρίσκουν πολυπράγμονα όσοι μετρούν τον πλούτον των εκλεκτών φύσεων με την πενίαν της ιδικής των, όσους δεν αφήνει ο φθόνος ν’ αναγνωρίσουν εις ένα σύγχρονόν των τον όλβον των αγαθών, που δεν έχουν εκεί­νοι. Ο ηρωικός άνθρωπος χαίρεται πολλάς μορφάς ζωής συγ­χρόνως, και τας χαίρεται όχι εξωτερικώς, σαν αισθητικόν θέαμα ή διά να ικανοποιήση την περιέργειάν του. Μ έ σ α τ ο υ ζη όλας αυτάς τας μορφάς της Ζωής, τας αφομοιώνει μέσα του, και τας αποδίδει με τον π ρ ο σ ω π ι κ ό ν του τρόπον. Η ψυχή του ομοιάζει μ’ ένα έδαφος λιπαρόν και βαθύ, εις το οποίον κάθε σπόρος άνετα θ’ ανθοβολήση και θα καρπίση. Έτσι μεταμορφώνεται, χωρίς να χάνη τον εαυτόν του. Ζη ταυτοχρόνως με πολλούς, όπως ο τραγικός ποιητής ο μεγαλοφυής, που ζη μέσ’ απ’ όλα του τα πρόσωπα, και όμως παραμένει ο ίδιος και ως ύπαρξις και ως διάνοια. Και δεν ζη μόνον πολλάς μορφάς Ζωής· συγκλονισμούς συγκλονίζεται πολλούς, συντριμμούς συντρίβε­ται πολλούς, μυρίους θανάτους αποθνήσκει.
 
Αλλ’ η πολυμέρεια αυτή δεν σημαίνει και δ ι ά σ π α σ ι ν, απώλειαν έρματος ατομικού, διάχυσιν και θόλωμα του πυρήνας της προσωπικότητας – αυτό συμβαίν’ εις τους πολλούς, όταν ποτέ θελήσουν να είναι πολυμερείς. Διά τον ηρωικόν άνθρωπον η πολυμέρεια δεν αίρει την συγκέντρωσιν· την καθιστά ισχυρο­τέραν, την α π ο δ ε ι κ ν ύ ε ι ισχυροτέραν. Δεν θα ήτον ηρωικός άνθρωπος, αν δεν ήτο μία δυνατή προσωπικότης, και δυνατή προσωπικότης σημαίνει ισχυρόν κεντρικόν εγώ, που να συγκρατή τας ψυχικάς περιπετείας και τα εξωτερικά περι­στατικά, τα πετάγματα και τα ενδιαφέροντα εις μίαν σφικτο­δεμένην ενότητα όχι μόνον χρονικής διαδοχής, αλλά συνο­χής λογικής, αναγκαιότητος ηθικής.
 
Η πολυμέρεια του ηρωικού ανθρώπου παρέχει πολλάκις την εντύπωσιν α ν τ ι φ α τ ι κ ό τ η τ ο ς. Είναι τόσον πλουσία η προσωπικότης του, ώστε το καθένα της μέρος, η καθεμία της πλευρά, θα ημπορούσε ν’ αποτελή (και αποτελεί διά τους πολ­λούς) έναν αυτόνομον κόσμον, διαφορετικόν από τον κόσμον που θα ημπορούσε ν’ αποδώση μία άλλη πλευρά του. Είναι λοι­πόν ν’ άπορής πώς οι πολλοί τας ευρίσκουν ασυμβιβάστους; Αλλ’ ο ηρωικός άνθρωπος δεν ομοιάζει με τους καλούς και φρονίμους αμαξάδες, οι οποίοι οδηγούν το αμαξάκι των «βραδέως αλλ’ ασφαλώς» από τους δρόμους τους στρωτούς και τους ήσύχους προς το τέρμα, που άλλοι καθώρισαν. Με τον ηνίοχον ομοιάζει, που κυβερνά τέσσαρα, οκτώ ίσως θυμοειδή άλογα – και το καθένα των σπεύδει ασυγκράτητον προς αυτοβούλους κατευθύνσεις. Τα κυβερνά με δυνατό χέρι, χωρίς όμως και να εξουδετερώνη εκείνων την ορμητικότητα και την επαναστατι­κότητα. Ειδεμή, τι θέλγητρον θα είχε δι’ αυτόν η ηνιοχεία; Το «βραδέως αλλ’ ασφαλώς» δεν το ξέρει· λογαριάζει και τας πτώ­σεις, διότι μόνον όπου υπάρχουν πτώσεις δίδετ’ ευκαιρία και ανυψώσεων.
 
Πράγματι ο π ό λ ε μ ο ς και ο κ ί ν δ υ ν ο ς είναι το στοιχείον του, η απαραίτητος τροφή του. Ο πόλεμος λέγω και η νίκη, όχ’ η ε π ι τ υ χ ί α. Η επιτυχία δεν είναι πάντοτε νίκη· είναι νίκη εξωτερική, εξωτερικός πλουτισμός εις επιτεύγματα και κέρδη – να σαν τα ρεκόρ συγχρόνου αθλητού, που μετρούνται με δευτερόλεπτα και υφεκατοστόμετρα. Αλλ’ ο ηρωικός ζητεί την νίκην εκείνου που χαίρεται το ότι επολέμησε, το ότι εκινδύνευσε, το ότι αντέστη την νίκην ως ευκαιρίαν μόνον να ζήση έντόνους και αγωνιώδεις στιγμάς. Και παρομοία νίκη συνυπάρχει κάλλιστα με την αποτυχίαν εις τους αντικειμενικούς σκοπούς, καθώς η αποτυχία των 300 εις τας Θερμοπύλας…
 
Άλλωστε γενικώς η επιτυχία είναι διά τον ηρωικόν άνθρω­πον μία λέξις, μία πραγματικότης ίσως – όχι α ξ ί α. Δεν την ξέρει, ούτε τον ξέρει εκείνη. Αν επίστευεν ολιγώτερον εις τον εαυτόν του, θα ήτο δι’ αυτό απογοητευμένος. Αν επίστευεν ολι­γώτερον εις της Μοίρας την σοφίαν, θα ήτο απαισιόδοξος. Αλλ’ επιτυχία σημαίνει πραγματοποίησις σκοπού, που ευρίσκετ’ έξω μας, και εκείνος έχει μ έ σ α τ ο υ τον σκοπόν και το νόημα της υπάρξεώς του. Απέναντι αυτού τίποτε δεν μετρεί, ούτ’ ή ζωή του ούτ’ η ευτυχία του. Και τι μεγαλύτερον θα ημπορούσεν η επιτυχία να τού προσφέρη;
 
Έπειτα η επιτυχία σημαίνει φρόνησιν, και η φρόνησις είναι προσαρμογή της ψυχής προς τα πράγματα, κ α τ α β ι­ β α σ μ ο ς δηλαδή και ολιγάρκειά της, διά να συμμορφωθή προς την καθημερινότητα του εξωτερικού κόσμου. Ενώ η σοφία και η αποστολή του ηρωικού είναι ν’ α ν α β ι β ά σ η τα πράγματα προς την ψυχήν του, να τα γεμίση με νόημα τόσον, ώστε να γίνουν αντάξιά του. Δι’ αυτό παρέχει την εντύπωσιν άφρονος, και είναι άφρων. Έχει την αφροσύνην του παιδιού, που στερείται την πολυύμνητον αυτήν πείραν της πραγματικότητας, η οποία είναι κατά βάθος όκνος και ολιγοπιστία. Ενώ το παιδί είναι παιδί, ακριβώς διότι πιστεύει, διότ’ ημπορεί ακόμη να πιστεύη, ανεπιφύλακτα. Ο ηρωικός άνθρω­πος είν’ ο αιωνίως νέος – τι να την κάνη την φρόνησιν; Είναι διά τους πεζούς και τους νοικοκυραίους, που βαδίζουν ήσυ­χα και ομαλά τον δρόμον της ζωής των. Εκείνος όμως δεν βα­δίζει· χορεύει.
 
Αυτός είν’ ο λόγος που θεωρείται και είναι άνθρωπος α β ο ή θ η τ ο ς εις την συνήθη πρακτικήν ζωήν. Και ένας άλλος λόγος: δεν έχει την φρόνησιν να δ υ σ π ι σ τ ή προς τους γύ­ρω του. Να δυσπιστή προς τι; Διά ν’ αποφύγη κινδύνους; Μα αυτούς είναι ακριβώς, που αναζητεί η ψυχή του. Τούς αναλαμβάνει όχι από επαγγελματικήν συνήθειαν η από βιοπορι­στικόν καταναγκασμόν – οι ακροβάται και οι θηριοδαμασταί θα ήσαν τότε οι ηρωικώτεροι των ανθρώπων – αλλ’ ως εσωτερικήν προσταγήν της μοίρας του, ως το ιερώτερον δικαίωμα που τού δημιουργεί η υπεροχή του. Οι πολλοί καμαρώνουν δι’ όσους κινδύνους απέφυγαν, όχι δι’ όσους υπεβλήθησαν· περιγράφουν τας επιτυχίας, που επραγματοποίησαν, και υπερηφανεύονται διά την εξυπνάδα των. Αλλά διά τον ηρωικόν άνθρωπον, το εί­δαμεν: η επιτυχία δεν αποτελεί ούτε κριτήριον ούτε ιδεώδες· ιδεώδες του και κριτήριον: να ζήση δυνατός και ωραίος. Και είναι γενναιότερον και ωραιότερον ν’ αδικηθής παρά ν’ αδικήσης, να εξαπατηθής παρά να εξαπατήσης.
 
Άλλωστε προς τι να εξαπατήση; Εξαπατούν οι ετεροκεν­τρικοί, αυτοί που ασχολούνται διαρκώς με τους άλλους, διά να τούς αντιγράφουν ή να τούς φθονούν ή και τα δύο μαζί. Απασχολούνται κατ’ ανάγκην, αφού δεν είναι τόσον πλούσιον το εγώ των, ώστε να τούς απασχολή εκείνο έντονα και ικανοποιητι­κά. Ο ηρωικός όμως αποτελεί ο ίδιος κ έ ν τ ρ ο ν τ ο υ ε α υ ­τ ο ύ τ ο υ, ελεύθερος εις την απομόνωσίν του, αριστοκρατικός με την απόστασιν εις την οποίαν κρατεί τούς άλλους, απτόητος με το θάρρος της προσωπικής του γνώμης και της προσωπικής του ευθύνης, υπερήφανος μέσα εις το άβατον τέμενος της μο­ναξιάς του. Δι’ αυτό δεν καταδέχεται να φθονή, μήτε να παρα­βγαίνη με τούς άλλους· δεν χρειάζεται να βεβαιώνη εις τον εαυτόν του μ’ αυτό το μέσον, με την εξωτερικήν αναγνώρισίν του δηλαδή, την υπεροχήν του.
 
Αν φαίνεται κάποτε να προχωρή από την απομόνψσίν του προς τους άλλους, το κάνει από πλησμονήν εσωτερικήν, από εντροπήν να κρατή μόνος του τον πλούτον που αναβλύζει μέσα του, από την σκληράν, αυτοβασανιστικήν επιθυμίαν να ξεφύγη από τον υ π ο κ ε ι μ ε ν ι σ μ ό του, τον μόνον κίνδυνον που φοβείται σοβαρά, να προχωρήση από το εγώ του προς την μ ο ί ρ α ν του. Και είν’ η μοίρα μας που διαπλάσσει το εγώ μας, όχι τανάπαλιν. Έτσι ο ήρως είναι πάντα μ ο ν α χ ι κ ό ς – ειδεμή, δεν θα ήτον ήρως- αλλά ποτέ υποκειμενικός.
 
Πουθενά δεν φαίνεται περισσότερον η υ π ε ρ η φ ά ν ­ε ι α του ηρωικού ανθρώπου, παρά εις τον τρόπον που δι­εξάγει τους λεγομένους αγώνας ιδεών. Δεν αποβλέπει ποτέ εις το να νικήση. Τι θα ειπή να νικήση; Να δεχθούν τας απόψεις του; Συμφορά! Ο ίδιος ξέρει τι τού εστοίχισεν ως που να κατα­λήξη εις αυτάς, τι τ ό λ μ η εχρειάσθη – sapere aude, λέγει ο αρχαίος ποιητής – τι εσωτερικήν ω ρ ί μ α ν σ ι ν προϋποθέτει. Έτσι, ανησυχεί μάλλον παρά ποθεί εκείνον, που θα τας δεχθή κατ’ επιταγήν ή ως προϊόν μιας συντόμου συζητήσεως.
 
Διά ν’ αποκτήση μήπως ο π α δ ο ύ ς; Είν’ αληθές, ότι πολλοί αισθάνονται την ανάγκην να κάνουν προπαγάνδαν διά τας ιδέας των, σαν να φοβούνται, ότι δεν θα είναι ορθαί, αν δεν τας ανεγνώριζαν και άλλοι, κατά το δυνατόν πολυαριθμότεροι. Αλλ’ εκείνος γνωρίζει, ότι σημασίαν δεν έχει το περιεχόμε­νον των ιδεών ενός ανθρώπου, αλλ’ η ψυχική δύναμις με την οποίαν τας κατέκτησε και τας κατέχει. Όχι το τ ι πιστεύεις, αλλά το π ώ ς πιστεύεις ό,τι πιστεύεις. Ότι τας θεμελιώδεις, τας ζωτικάς πεποιθήσεις σού ρυθμίζει κατά βάθος η μοίρα σου, όχι τανάπαλιν. Και η μοίρα σου είναι κάτι απολύτως προσωπι­κόν· δεν ημπορείς μήτε να το δανεισθής, μήτε να το δανείσης. Έπειτα τι σημαίνει διά τον ηρωικόν άνθρωπον ο αριθμός; Εκείνος θέλει, και ως πνευματικός άνθρωπος ακόμη, να εργάζεται, όχι να σ υ ν ε ρ γ ά ζ ε τ α ι· είναι ανδρικώτερον…
 
Έτσι, και όταν υπερασπίζη τας απόψεις του, δεν το κάνει διά να τας επιβάλη· αλλά διά να μείνη οποίος είναι. Και ακρι­βώς το να είναι οποίος είναι, αποτελεί εις τα μάτια των άλλων πολλάκις, αυτό και μόνον, πολεμικήν. Η ύπαρξίς του και μόνη εξεγείρει το μίσος· αρκεί να περιγράφη απλώς πώς είναι, και προκαλεί αντιπάθειαν· τόσον μεγάλον μέρος από το μέλλον αντιπροσωπεύει! Διότι το μέλλον είναι σκοτεινόν, και είν’ ολίγοι που δεν φοβούνται το σκοτάδι, οι πολλοί το φοβούνται, και ο φόβος των παίρνει πολλάκις την μορφήν αντιπαθείας.
 
Και όμως σπείρει άφθονα τα γεννήματα του νου του. Τα σπείρει, διότι δεν ημπορεί να κάνη διαφορετικά· όπως το δέν­τρον που τινάζει τούς καρπούς του σαν ωριμάσουν, είτ’ ευρί­σκοντ’ αποκάτω είτε όχι αυτοί που θα τούς είναι χρήσιμοι. Έ­τσι και ο ηρωικός άνθρωπος: διδάσκει, παρασυρόμενος από την πίστιν του· ομιλεί περί αυτής, υποκύπτων εις την εσωτερικήν ορμήν ν’ ανακοινώση – όχι ν’ ανακοινώση· ν α τ ρ α γ ο υ δ ή σ η μάλλον, την χαράν του και τους θησαυρούς του – να φωνάξη την αγάπην του, και διαβεβαιώνει κάθε φοράν το αγαπημένον του πρόσωπον πόσον τ’ αγαπά, όχι διά να το πείση ούτε διότι φαν­τάζεται πως αμφιβάλλει, αλλά μόνον διότι ευχαριστείται ο ίδιος κάθε φοράν να τ’ ακούη. Έτσι και ο ηρωικός άνθρωπος: είτε προφορικώς αναπτύσσει προς ένα κοινόν, είτε γράφει, κατά βάθος είν’ ο ίδιος ακροατής και αναγνώστης του εαυτού του. Ομιλεί ενώπιον των άλλων, διά ν’ ακούση ο ίδιος την φωνήν του δυνατώτερα, διαυγέστερα, συνειδητότερα.
 
Υπερήφανος είναι, όχι εγωιστής. Δι’ αυτό σπαταλά τον εαυτόν του. Η ευτυχία του είναι ν α δ α π α ν ά, ακριβέστε­ρον ακόμη: ν α δ α π α ν ά τ α ι. Ανεξάντλητος όπως είναι, δεν ξέρει αριθμητικήν. Είναι τόσον πλούσιος, ώστε θ’ αναπλη­ρώση εύκολα (το ξέρει) κάθε ζημίαν· προς τι λοιπόν να την υπο­λογίζη; Υπολογίζει ο πτωχός· ο πλούσιος κλείνει τα μάτια, απλώνει το χέρι, και σκορπά… Όσα και να σκορπήση, πάντοτ’ εκ του περισσεύματος θα είναι.
 
Εκ του περισσεύματος αντλεί και η μεγαλοδωρία του ηρωικού ανθρώπου. Αφρόντιστα και αδίστακτα σπαταλά τα πλούτη του, την δραστηριότητά του, την υγείαν του, την ρωμαλεότητα της ψυχής και του νου του. Σκορπά την αγάπην του χωρίς ανταλλάγματα, έτοιμος να πληρώση εκείνους που θα θελήσουν να την δεχθούν. Σκορπά τας συγκινήσεις, τους ενθουσιασμούς και την φλόγα, τα κάλλη και τα ρίγη της ψυχής του και είναι τόσον πολλά τα πολύτιμ’ αυτά πετράδια, ώστε ο πτωχός και ο κακός υποπτεύουν πως θα πρέπει κίβδηλα να είναι· ειδεμή, θα τα εμοίραζεν έτσι, τόσον αμέριμνα, τόσον αλύπητα; Σκορπά του νου του τα γεννήματα, που είναι δι’ αυτόν βιώματα ψυχής, χωρίς να κατοχυρώνη συγγραφικώς την πατρότητά των, να έτσι σαν τον ήλιον που ακτινοβολεί παντού το φως του. Και ο ήλιος δεν έχει μετρητήν του φωτός· έχουν αι ηλεκτρικαί εταιρείαι μόνον.
 
Και είν’ η χαρά του να σκορπά: όλα τ’ αγαθά της γης τα εκτιμά όχι ως κ τ ή μ α τ α, αλλ’ ως χ ρ ή μ α τ α (με την αρχαίαν σημασίαν της λέξεως εκ του χρώμαι), ως δαπανήματα δηλαδή. Ή μάλλον πιστεύει πως αγαθά δεν είναι· γ ί ν ο ν τ α ι αγαθά, αφ’ ης στιγμής και εφ’ όσον δαπανώνται.
 
Εις την εργασίαν καθυποβάλλεται με ανεπιφύλακτον προ­θυμίαν. Την δέχεται αυτονόητα και χαρωπά, αφού είναι κάτι βαρύ και δύσκολον, αφού ζωή σημαίνει δι’ αυτόν δράσις και κά­ματος. Εργάζεται από την επιθυμίαν να χρησιμοποιή τας δυνά­μεις του σώματος και της ψυχής εις έργα δύσκολα, εργάζετ’ αισθητικώς, καθώς ένας αθλητής.
 
Το ίδιον και εις την πνευματικήν του εργασίαν: Δεν μελετά διά να γράψη ένα βιβλίον – η σκέψις είναι δι’ αυτόν κάτι που το ζη, όχι κάτι που το γράφει – ή διά να επιτύχη εν αξίωμα. Μέσα του θέλει να πλουτίση, να πλουτίση ακόμη με την χαράν που δί­δει ένα δύσκολον ζήτημα. Προχείρως έτσι σκορπά ένα πλήθος προσωπικών στοχασμών (προσωπικών και όταν έχη απ’ άλλους λάβει την αφετηρίαν της σκέψεως), που ένας άλλος θα επροφύ­λασσε ζηλοτύπως. Μα ο ηρωικός άνθρωπος αγνοεί την ζηλοτυ­πίαν.
 
Και είναι φυσικόν· αφού διατηρεί ζωντανά και καθαρά τα χαρίσματα του γνησίου αριστοκράτου: την μοναξιά του, το αίσθημα της ανεπιμειξίας, το θάρρος και την ικανότητα προς πε­ριφρόνησιν, τας μακροχρονίους αφοσιώσεις, την αρχοντικήν μεγαλοδωρίαν. Προ παντός το αίσθημα της προσωπικής τιμής, ενώπιον της οποίας όλα τ’ άλλα, πλούτος και μόρφωσις, εξουσία και υγεία, είν’ ένα μηδέν.
Η ζωή ενός ανθρώπου, καθώς αυτού που περιέγραψα, δεν ημπορεί παρά να είναι σ ύ ν τ ο μ ο ς. Σύντομος όχι πάντοτε με την κοινήν σημασίαν· ημπορεί κάποτε να ζήση και πολλά χρό­νια, αλλά πάντα θα είν’ ολίγα, σχετικώς με την πλησμονήν της ζωτικότητός του. Άλλωστ’ η ηλικία είναι κάτι σχετικόν· δεν μετρείται πάντως με την διάρκειαν, με το περιεχόμενόν της μετρείται. Είν’ έννοια ηθική, όχι αστρονομική.
 
Συνήθως όμως είναι σύντομος και υπό την συνήθη χρήσιν της λέξεως. Σύντομος, διότι ο ηρωικός άνθρωπος περνά ολόκληρον την ζωήν του εις το πολυκίνδυνον μέτωπον του πολέμου. Σύντομος, διότι πάντοτε είναι, από την μοίραν του και μόνην οδηγούμενος, ε ρ α σ ι θ ά ν α τ ο ς.
 
Βαδίζει προς τον θάνατον όχι διά ν’ αναπαυθή, όχι διότι εβαρέθηκε την ζωήν, όχι διότι εδειλίασεν ενώπιον αυτής, όχι από μαρασμόν και εξάντλησιν των δυνάμεών του. Ο ηρωικός άνθρωπος δεν υ φ ί σ τ α τ α ι τον θάνατον. Δι’ αυτόν και ο θάνατος ακόμη δεν είναι π ά σ χ ε ι ν, είναι π ρ ά τ τ ε ι ν. Είναι η τελευταία πράξις, με την οποίαν επισφραγίζει όλας του τας άλλας πράξεις. Τούς δίδει αυτή το νόημα· διότι και η Ζωή όλη είναι μία διαρκής αρχή, και η αρχή το νόημά της αντλεί από το τέλος, του οποίου είν’ η αρχή. Και είναι το τέλος ο θάνατος, αλλά και η τελείωσις.
 
Αλλ’ ο πληθωρισμός της ζωής είναι τόσος μέσα του, ώστε και ο θάνατός του δεν είν’ εκμηδένισις πλέον. Μεστώνει από περιεχόμενον, από ηθικήν αναγκαιότητα, πλημμυρίζει από την χαράν και την ωραιότητα μιας τελευταίας νίκης – παρόμοια με τον ήλιον, ο οποίος, κλίνων προς την δύσιν, ενδύεται την πορ­φυράν του μεγαλοπρέπειαν.
 
Αν θα είν’ εκούσιος ο θάνατος ή ακούσιος, δεν έχει σημα­σίαν. Διά τον ηρωικόν άνθρωπον ο θάνατος είναι πάντοτ’ ε ­κ ο ύ σ ι ο ς, αφού ο δρόμος, που συνειδητά εδιάλεξε και βαδί­ζει, μοιραίως και αναγκαίως οδηγεί προς τα εκεί. Άλλωστε δια­λέγει συνήθως ο ίδιος τον θάνατόν του και την ώραν του, με την εσώψυχον πίστιν ότι δικαίωμά του απόλυτον είναι: Αν θέλης να γεννηθής και πότε θέλεις να γεννηθής, δεν εξαρτάτ’ από την συγκατάθεσίν σου· το να φύγης όμως από την Ζωήν και πότε να φύγης, αυτό αφήκεν ο Θεός εις την ιδικήν σου, την υπεύθυνον διαγνώμην. Και είναι βαρεία και δύσκολος αυτή η ευθύνη – διά τούτο και η ορμή προς αυτοσυντηρησίαν είναι τόσον ισχυρά.
 
Αλλ’ εκούσιος ή ακούσιος ο θάνατος του ήρωος, είναι πάντοτε μία έκρηξις ηφαιστείου. Να έτσι εξαφνικά σπα το δο­χείον της ζωής του, συντρίβεται και συντρίβει όλα γύρω του, φλέγεται και φλέγει, φωτίζεται και φωτίζει – και τρομάζουν οι δειλοί και ταπεινοί και φθονεροί. Οργή!.

Διψᾶμε τὴ ζωὴ μὲ τὸ κορμὶ καὶ τὴν ψυχή μας

''Ἀδελφιδός μου παρῆλθε· ψυχή μου ἐξῆλθεν ἐν λόγῳ αὐτοῦ''.
 
Γνωρίζουμε τὸν ἔρωτα μόνο στὴν ἀπόσταση τῆς ἀποτυχίας. Πρὶν τὴν ἀποτυχία δὲν ὑπάρχει γνώση· ἡ γνώση ἔρχεται πάντα μετὰ τὴ βρώση τοῦ καρποῦ. Σὲ κάθε ἔρωτα ξαναζεῖ ἡ ἐμπειρία τῆς γεύσης τοῦ παραδείσου καὶ τῆς ἀπώλειας τοῦ παραδείσου. Σπουδάζουμε τὸν ἔρωτα μόνον ἐξόριστοι ἀπὸ τὴν πληρότητα τῆς ζωῆς ποὺ αὐτὸς χαρίζει.   
 
Στὴν ἐμπειρία τοῦ ἔρωτα εἴμαστε ὅλοι πρωτόπλαστοι. Ἡ πείρα τῶν ἄλλων δὲν μᾶς μαθαίνει τίποτα γιὰ τὸν ἔρωτα. Εἶναι γιὰ τὸν καθένα μας τὸ ἀρχέγονο καὶ μέγιστο μάθημα τῆς ζωῆς, ἡ ἀρχέγονη καὶ μέγιστη ἐξαπάτηση. Μέγιστο μάθημα, γιατὶ σπουδάζουμε στὸν ἔρωτα τὸν τρόπο τῆς ζωῆς. Καὶ μέγιστη ἐξαπάτηση, ἀφοῦ αὐτὸς ὁ τρόπος ἀποδείχνεται ἀνέφικτος γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση μας.
 
Ἡ ἀνθρώπινη φύση μας (αὐτὸ τὸ ἀκαθόριστο κράμα τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ κορμιοῦ μας) «ξέρει», μὲ φοβερὴ ὀξυδέρκεια πέρα ἀπὸ νοήματα, πὼς ἡ πληρότητα τῆς ζωῆς κερδίζεται μόνο στὴν ἀμοιβαιότητα τῆς σχέσης. Στὴν ἀμοιβαία ὁλοκληρωτικὴ αὐτοπροσφορά. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἐπενδύει ἡ φύση μας στὸν ἔρωτα ὅλη τὴ ἀπύθμενη δίψα της γιὰ ζωή. Δίψα τοῦ κορμιοῦ καὶ τῆς ψυχῆς μας.
 
Διψᾶμε τὴ ζωή, καὶ τὸ ἐνδεχόμενο τῆς ζωῆς περνάει μόνο μέσα ἀπὸ τὴ σχέση μὲ τὸν Ἄλλον. Στὸ πρόσωπο τοῦ Ἄλλου ἀναζητᾶμε τὴ δυνατότητα τῆς ζωῆς – τὴν ἀμοιβαιότητα στὴ σχέση. Ὁ Ἄλλος γίνεται τὸ «σημαῖνον» τῆς ζωῆς, ἡ αἰσθητὴ ἀνταπόκριση στὴν πιὸ βαθειὰ καὶ κυρίαρχη τῆς φύσης μας ἐπιθυμία. Ἴσως αὐτὸ ποὺ ἐρωτευόμαστε νὰ μὴν εἶναι τὸ πρόσωπο τοῦ Ἄλλου, ἀλλὰ ἡ δίψα μας ἔνσαρκη στὸ πρόσωπό του. Ὁ Ἄλλος νὰ εἶναι πρόσχημα κι ἡ αὐτοπροσφορά μας αὐταπάτη. Ὅμως κι αὐτὸ θὰ διαφανεῖ μόνο στὴν ἀπόσταση τῆς ἀποτυχίας.
 
Μετὰ τὴν ἀποτυχία ξέρουμε ὅτι ὁ ἔρωτας εἶναι ὁ τρόπος τῆς ζωῆς, ἀλλὰ τρόπος ἀνέφικτος γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση μας. Ἡ φύση μας διψάει ἀπεγνωσμένα τὴ σχέση, δίχως νὰ ξέρει νὰ ὑπάρχει μὲ τὸν τρόπο τῆς σχέσης. Δὲν ξέρει νὰ μοιράζεται, νὰ κοινωνεῖ, ξέρει μόνο νὰ ἰδιοποιεῖται τὴ ζωή, νὰ τὴν κατέχει καὶ νὰ τὴν νέμεται. Ἂν ἡ γεύση τῆς πληρότητας εἶναι κοινωνία τῆς ζωῆς μὲ τὸν Ἄλλον, ἡ ὁρμὴ τῆς φύσης μας ἀλλοτριώνει τὴν κοινωνία σὲ ἀπαίτηση ἰδιοκτησίας καὶ κατοχῆς τοῦ Ἄλλου. Ἡ ἀπώλεια τοῦ παραδείσου δὲν εἶναι ποτὲ ποινή, εἶναι μόνο αὐτοεξορία.
 
Τὸν τρόπο τῆς ζωῆς τὸν σπουδάζουμε πάντοτε σὰν χαμένο παράδεισο. Τὸν ψηλαφοῦμε στὴ στέρηση, στὸ ἐκμαγεῖο τῆς ἀπουσίας του. Ἔγγλυφο ἴχνος τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς εἶναι ἡ πίκρα τῆς μοναξιᾶς στὴν ψυχή μας, ἡ ἀνέραστη μοναχικότητα. Γεύση θανάτου. Μὲ αὐτὴ τὴ γεύση μετρᾶς τὴ ζωή. Πρέπει νὰ σὲ ναυτολογήσει ὁ θάνατος γιὰ νὰ περιπλεύσεις τὴ ζωή, νὰ καταλάβεις ὅτι πρόκειται γιὰ τὴν πληρότητα τῆς σχέσης. Τότε ξεδιακρίνεις τὶς ἀκτὲς τοῦ νοήματος: Ζωὴ σημαίνει νὰ παραιτεῖσαι ἀπὸ τὴν ἀπαίτηση τῆς ζωῆς γιὰ χάρη τῆς ζωῆς τοῦ Ἄλλου. Νὰ ζεῖς, στὸ μέτρο ποὺ δίνεσαι γιὰ νὰ δεχθεῖς τὴν αὐτοπροσφορὰ τοῦ Ἄλλου. Ὄχι νὰ ὑπάρχεις, καὶ ἐπιπλέον νὰ ἀγαπᾶς. Ἀλλὰ νὰ ὑπάρχεις μόνο ἐπειδὴ ἀγαπᾶς, καὶ στὸ μέτρο ποὺ ἀγαπᾶς.
 
Διψᾶμε τὴ ζωὴ καὶ δὲν τὴν διψᾶμε μὲ σκέψεις ἢ νοήματα. Οὔτε καὶ μὲ τὴ θέλησή μας. Τὴν διψᾶμε μὲ τὸ κορμὶ καὶ τὴν ψυχή μας. Ἡ ὁρμὴ τῆς ζωῆς, σπαρμένη μέσα στὴ φύση μας, ἀρδεύει κάθε ἐλάχιστη πτυχὴ τῆς ὕπαρξής μας. Καὶ εἶναι ὁρμὴ ἀδυσώπητη γιὰ σχέση, γιὰ συν-ουσία: Νὰ γίνουμε ἕνα μὲ τὴν ἀντι-κείμενη οὐσία τοῦ κόσμου, ἕνα μὲ τὸ κάλλος τῆς γῆς, τὴν ἀπεραντοσύνη τῆς θάλασσας, τὴ νοστιμιὰ τῶν καρπῶν, τὴν εὐωδιὰ τῶν ἀνθῶν. Ἕνα κορμὶ μὲ τὸν Ἄλλον. Ὁ Ἄλλος εἶναι ἡ μόνη δυνατότητα νὰ ἔχει ἀμοιβαιότητα ἡ σχέση μας μὲ τὸν κόσμο. Εἶναι τὸ πρόσωπο τοῦ κόσμου, ὁ λόγος κάθε ἀντι-κείμενης οὐσίας. Λόγος ποὺ ἀπευθύνεται σὲ μένα καὶ μὲ καλεῖ στὴν καθολικὴ συν-ουσία. Μοῦ ὑπόσχεται τὸν κόσμο τῆς ζωῆς, τὸ ἔκπαγλο κόσμημα τῆς ὁλότητας. Στὴ μία σχέση.

Βαν Γκογκ: Η αγάπη είναι κάτι αιώνιο. Μπορεί να αλλάζει η μορφή αλλά όχι η ουσία

Αν αναγνωρίσουμε τα αστέρια και το άπειρο που βρίσκεται πάνω μας. Με τον τρόπο αυτό η ζωή μπορεί να μοιάζει μέχρι και μαγική.
 
Για την αγάπη και τον έρωτα: Είναι καλό να αγαπάς πολλά πράγματα, γιατί εκεί βρίσκεται η πραγματική δύναμη. Όποιος αγαπά πολύ, κάνει πολλά, μπορεί να καταφέρει πολλά και κάθε τι που γίνεται στην αγάπη γίνεται πολύ καλά. Δεν υπάρχει τίποτα πιο αληθινά καλλιτεχνικό από την αγάπη για τους ανθρώπους. Αυτός που δεν έχει μάθει να λέει «αυτή και καμιά άλλη», δεν ξέρει τι είναι αγάπη. Η αγάπη είναι κάτι αιώνιο. Μπορεί να αλλάζει η μορφή αλλά όχι η ουσία.
 
Για την φιλία: Οι κοντινοί μας φίλοι είναι πραγματικός θησαυρός της ζωής. Μερικές φορές μας ξέρουν καλύτερα απ’ ότι εμείς τους εαυτούς μας. Με ευγενική ειλικρίνεια, είναι πρόθυμοι να μας καθοδηγήσουν και να μας υποστηρίξουν. Μοιράζονται το γέλιο και το δάκρυ μας. Η παρουσία τους μας θυμίζει ότι ποτέ δεν είμαστε μόνοι.
 
Για τη ζωή: Ο δρόμος είναι στενός, η δίοδος είναι στενή και λίγοι τη βρίσκουν. Τα μεγάλα πράγματα φτιάχνονται από μια σειρά μικρών πραγμάτων που συγκεντρώνονται όλα μαζί.
 
Για τη φτώχεια: Η φτώχεια εμποδίζει τους εκλεκτούς να πετύχουν, αυτή είναι η παλιά παροιμία του Palizzy που έχει μια δόση αλήθειας, κι είναι ολότελα αληθινή αν κανείς καταλάβει την πραγματική σημασία και το νόημα αυτής της παροιμίας. Πρέπει να στήνεις τ' αυτί σου περισσότερο σε αυτά που λέει η φύση παρά στη γλώσσα των ζωγράφων. Με πλημμυρίζουν οι καινούργιες χαρές για όσα βλέπω, γιατί ελπίζω πάλι να φτιάξω κάτι που να' χει ψυχή. Είμαι τόσο πολύ πασαλειμμένος με χρώματα, που υπάρχουν χρώματα και πάνω σε αυτό το γράμμα ακόμα. Δουλεύω τη μεγάλη ακουαρέλα με τη ξέρα. Θα ήθελα πολύ να πετύχει, μα το μεγάλο πρόβλημα είναι να διατηρήσω το σχέδιο με μια βαθύτητα τόνου κι ο φωτισμός είναι τρομερά δύσκολος.
 
Για τη ζωγραφική: Υπάρχουν νόμοι αναλογιών, φωτός και σκιάς, προοπτικής που πρέπει κανείς να γνωρίζει για να μπορεί να ζωγραφίζει. Αν δεν τα κατέχει κανείς αυτά, κάνει έναν «άκαρπο αγώνα» και δεν κατορθώνει ποτέ να «ξεγεννήσει» τίποτα.

Ο εσωτερικός παρατηρητής και οι σχέσεις σου με τους άλλους

Αποτέλεσμα εικόνας για cg artworkΗ πρώτη σου αντίδραση, όταν ακούς κάποιον να σου λέει κάτι προσωπικό, είναι να αξιολογήσεις αυτό που σου λέει. Μέσα απ’ αυτό, να κρίνεις αυτόν που ακούς. Η εμπειρία μου λέει πως αυτό που συνήθως κάνεις δεν σε βοηθά να χτίσεις ικανοποιητικές σχέσεις με τους ανθρώπους.

Συχνά είσαι επικριτικός απέναντι στους άλλους, επειδή μεγάλωσες ως κάποιος που συνεχώς αξιολογείται και κρίνεται από αυτούς. Κανένας δεν σε είδε, δεν σε συνάντησε ως αυτόν που σήμερα είσαι, αποδεχόμενος την παρούσα πραγματικότητά σου, χωρίς να έχει τη διάθεση να σε αξιολογήσει.

Κρίνεις, σχεδόν αυτόματα, τους άλλους, επειδή συνεχώς, και δίχως να το συνειδητοποιείς, επικρίνεις τον εαυτό σου. Η αδιάλειπτη όμως επίκριση της προσωπικής σου πραγματικότητας, σκέψης, συναισθημάτων, ζωής, δεν έχει αφήσει καθόλου χώρο στον εσωτερικό σου παρατηρητή.

Εσωτερικός παρατηρητής είναι αυτή η οντότητα που απλά αποτυπώνει και καταγράφει ό,τι συμβαίνει εντός σου, εντοπίζοντας και κοινωνώντας το εσωτερικό σου «σύμπαν». Ως αποτέλεσμα της χρόνιας αποταύτισής σου με τον εσωτερικό σου κριτή, ο ρόλος και η λειτουργία του παρατηρητή έχουν έντονα ατονήσει.

Είσαι όλο και πιο περιφραγμένος, κλειστός στις ψυχικές σου εκδοχές, στα εσωτερικά σου προσωπεία, τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου που προκύπτουν αβίαστα ως φυσική συνέπεια των παρατηρήσεών σου.

Αφού δεν έρχεσαι σε επαφή μαζί τους, όλο και λιγότερο τις αναγνωρίζεις, όλο και λιγότερο τις εμπιστεύεσαι. Μαζί με όλες τις παραπάνω συνιστώσες της εσωτερικής σου ζωής, όλο και λιγότερο εμπιστεύεσαι τους άλλους. Δεν τους ακούς πραγματικά.

Ίσως τους χρησιμοποιείς περισσότερο ως αντικείμενα, στα οποία προβάλεις την ανασφάλεια και την αυτοκατάκρισή σου, παρά ως εναύσματα ψυχικής πληροφόρησης, επικοινωνίας και διαπροσωπικής μάθησης.

Όντας αγχωμένος ήδη με τις αδιαφανείς εσωτερικές σου διεργασίες, οι οποίες σε κατακλύζουν με συναισθήματα που αρνείσαι να αποδεχτείς και να εκφράσεις, μόλις ακούσεις κάποιον να σου λέει το πρόβλημα του βιάζεσαι να «διορθώσεις τα πράγματα».

Αφού δεν σέβεσαι την πολυπλοκότητα της εσωτερικής σου ζωής, δεν προτίθεσαι, ούτε μπορείς να το κάνεις στις σχέσεις σου με τους άλλους. Στους άλλους πάντα καθρεφτίζεις θραύσματα της αυτοεικόνας σου. Το ίδιο κάνουν και οι άλλοι σε σένα.

Τα μηνύματα που δέχεσαι από κείνους συνήθως επιβεβαιώνουν κι αναπαράγουν την αντίληψη που έχεις για τον εαυτό σου, τους φόβους, τις πεποιθήσεις, τις προοπτικές σου ως ατόμου και ως εταίρου της διυποκειμενικής πραγματικότητας. Στο παραπάνω σχεσιακό πρίσμα, όσο εκουσίως καλλιεργείς την οπτική του παρατηρητή, αποδυναμώνεις τον ρόλο του κριτή μέσα σου.

Κρυμμένες πτυχές της ψυχικής σου σφαίρας αποκαλύπτονται, αναδιπλώνονται κι εξελίσσονται. Σου προσφέρεται η ευκαιρία να τις αποδεχτείς, πλουτίζοντας το ρεπερτόριο των προσωπείων και των συμπεριφορών σου. Σταδιακά μαθαίνεις πως είσαι υπαρξιακά πιο πολυσχιδής, περίπλοκος, και πλούσιος.

Ως αποτέλεσμα της διευρυνόμενης σου αυτοαντίληψης κι αυτοαποδοχής, γίνεσαι όλο και πιο ανοιχτός στο να ακούς τους συνανθρώπους σου, χωρίς να τους κρίνεις. Ή χωρίς να λαμβάνεις σοβαρά και δεσμευτικά υπόψη σου τις κρίσεις που κάνεις για τους άλλους. Ταυτόχρονα, αποδεσμεύεσαι από την εμμονή σου να παρεμβαίνεις, να βελτιώνεις, να διορθώνεις τους άλλους και τις ζωές τους.

Το ευχάριστο και παράδοξο είναι ότι, όσο μειώνεται η επιτακτική ανάγκη σου να ασκείς έλεγχο σε σένα – μέσω της επίκρισης – και στους άλλους.

Όσο παραιτείσαι από την επιθυμία σου να σε αλλάξεις, να τους αλλάξεις…

Όσο με πρόθεση αποδοχής ενσωματώνεις στο σώμα της αντιληπτικής σου πραγματικότητας τις νεοεμφανιζόμενες κι αναπτυσσόμενες πλευρές του εαυτού σου και των άλλων, τόσο πιο εύκολα, κι εσύ και οι άλλοι «ανθίζουν», μεταμορφώνονται, αβίαστα αλλάζουν…

Οι «κίνδυνοι» της θετικής σκέψης

Η ψυχική δύναμη πηγάζει από τη ρεαλιστική σκέψη.

Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να πούμε για τη δύναμη της θετικής σκέψης. Κοιτώντας τη θετική πλευρά της ζωής, μπορούμε να ξεπεράσουμε κάποιες από τις σκληρότερες προκλήσεις. Αλλά η υπέρμετρη αισιοδοξία είναι επιβλαβής και μπορεί ακόμα και να λειτουργήσει εις βάρος της ψυχικής δύναμής μας. Για παράδειγμα, όταν κάποιος που ετοιμάζεται να ξεκινήσει μια νέα δουλειά, σκεφτεί: «είναι τόσο εύκολη, που δεν χρειάζομαι καν εκπαίδευση», τότε αυτό το μοτίβο σκέψης μπορεί να αποτελέσει μεγάλο εμπόδιο για εκείνον στο μέλλον.

Οι κίνδυνοι της υπερβολικής αισιοδοξίας
Είναι ευκολότερο να αντικαταστήσουν τις αρνητικές τους σκέψεις με μια υγιέστερη στάση. Οι αρνητικές σκέψεις, τους κάνουν να νιώθουν άσχημα κι αυτό που θέλουν είναι να νιώθουν καλύτερα. Αλλά οι υπέρμετρα αισιόδοξες σκέψεις κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν καλά και δεν θέλουν κανένας να ταράξει αυτή την ησυχία τους. Γι’ αυτό και αρνούνται να ακούσουν κάθε λογική σκέψη που μπορεί να υπονοεί ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο ρόδινα, όσο πιστεύουν.

Παρακάτω αναλύονται τρεις τύποι αισιόδοξων σκέψεων που κάνουν περισσότερο κακό, παρά καλό:

1. Μεγαλοποιώντας τα θετικά
Σκέψεις όπως: «Η νέα μου σχέση δεν έχει κανένα μειονέκτημα, όλα πάνε τέλεια» ή «όλοι λάτρεψαν τον λόγο μου» αποτελούν σημάδια ότι πιθανώς παραβλέπεται ένα κομμάτι πραγματικότητας. Οι άνθρωποι που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως τέλειο, δεν προσπαθούν να βελτιωθούν σε τίποτα. Και εκείνοι που βλέπουν μόνο τα καλά στοιχεία στους άλλους τείνουν να δικαιολογούν σημαντικά μειονεκτήματα του χαρακτήρα τους ή παγιδεύονται μαζί τους σε τοξικές καταστάσεις.

2. Υπερβολική αυτοπεποίθηση
Παρόλο που συχνά μιλάμε για τη σημασία της αυτοεκτίμησης, η υπέρμετρη αυτοπεποίθηση μπορεί να αποδειχθεί και επιβλαβής. Όταν πιστεύετε ότι έχετε ήδη όσες δεξιότητες χρειάζεστε, μπορεί να καταλήξετε να είστε απροετοίμαστοι σε κάποιον τομέα της ζωής σας. Μπορεί να μη διαβάσετε για ένα τεστ ή να μην εξασκηθείτε σε κάποια δεξιότητα, επειδή είστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι είστε ήδη τέλειοι. Αυτό όμως θα σας κοστίσει στο μέλλον.

3. Υπερεκτίμηση των πιθανοτήτων επιτυχίας σας
Είτε είστε πεπεισμένοι ότι η επιχείρησή σας δεν πρόκειται να αποτύχει, είτε είστε σίγουροι ότι η νέα σας επένδυση θα αποδώσει τα μέγιστα, το πιθανότερο είναι ότι παραβλέπετε τους κινδύνους που αντιμετωπίζετε. Αν δεν δίνετε την ευκαιρία στον εαυτό σας να σκεφτεί και τι θα μπορούσε να πάει στραβά, δεν θα μπορείτε και να το εμποδίσετε από το να συμβεί.

Συμφωνήστε ότι μπορείτε να διαφωνείτε

Όλοι είμαστε μοναδικοί και ο καθένας βλέπει τη ζωή με λίγο διαφορετικό τρόπο. Έχουμε τις προτιμήσεις και τις ιδέες μας. Έχουμε επίσης τις δικές μας σκέψεις για τον λόγο που συμβαίνουν κάποια πράγματα, όπως και τον δικό μας τρόπο να αντιμετωπίζουμε τις διαφωνίες. Ο καθένας μας αξιολογεί διαφορετικά τα γεγονότα που είναι σημαντικά και μπορούμε σχεδόν πάντα να βρούμε κάποιο λάθος στον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται ή συμπεριφέρεται ο διπλανός μας.

Μπορούμε ακόμα να παρουσιάσουμε τη δική μας εκδοχή της πραγματικότητας, εστιάζοντας την προσοχή μας σε στοιχεία και καταστάσεις που πιστεύουμε ότι αποδεικνύουν πως έχουμε δίκιο. Με λίγα λόγια, ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τη ζωή φαίνεται πάντα δικαιολογημένος, λογικός και σωστός στα δικά μας μάτια.

Το πρόβλημα είναι ότι όλοι είμαστε πεπεισμένοι πως το δίκιο είναι με το μέρος μας.

Οι σύζυγοι, τα παιδιά, οι γονείς, οι φίλοι, οι γείτονες – όλοι οι άνθρωποι που γνωρίζουμε – είναι εξίσου σίγουροι ότι η δική τους εκδοχή της πραγματικότητας είναι η πιο ακριβής! Έτσι είναι φυσικό ότι οι άνθρωποι στη ζωή σας δεν καταλαβαίνουν γιατί δεν βλέπετε τα πράγματα όπως τα βλέπουν αυτοί. Νομίζουν μάλιστα ότι η κατάσταση θα διορθωθεί αν αποδεχτείτε ως σωστή τη δική τους εκδοχή.

Αλλά αφού ξέρουμε ότι αυτό ισχύει, γιατί οι περισσότεροι από εμάς συνεχίζουμε να στενοχωριόμαστε με το γεγονός ότι διαφωνούμε με τους άλλους; Γιατί ενοχλούμαστε εύκολα όταν κάποιος αγαπημένος μας ή έστω γνωστός μας εκφράζει μια διαφορετική άποψη, αντιλαμβάνεται κάτι αλλιώς ή θεωρεί ότι κάνουμε λάθος εμείς;

Νομίζω ότι η απάντηση είναι πολύ απλή: από ψυχολογική άποψη, ξεκινάμε ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική για τον καθένα από εμάς. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τη ζωή και τα γεγονότα έχει επηρεαστεί καθοριστικά από πολλούς και ποικίλους παράγοντες, μοναδικούς για τον καθένα μας.

Τα παιδικά μου χρόνια και τα βιώματά μου ήταν (και συνεχίζουν να είναι) τελείως διαφορετικά από τα δικά σας, συνεπώς ο τρόπος που αντιμετωπίζω τη ζωή είναι αρκετά διαφορετικός. Κάτι που ενοχλεί εμένα ίσως για εσάς να είναι εντελώς ασήμαντο – και το αντίθετο

Το «κόλπο» για να γίνετε πιο ήρεμοι και να αντιδράτε λιγότερο έντονα είναι να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι είναι φυσικό να υπάρχουν κάποιες μικροδιαφορές. Αντί να αντιμετωπίζετε με έκπληξη αυτή την αλήθεια της ζωής, μπορείτε να μάθετε να την περιμένετε, ακόμα και να την αποδέχεστε.
Αντί να εκνευρίζεστε όταν κάποιος που αγαπάτε διαφωνεί μαζί σας, πείτε στον εαυτό σας: «Μα φυσικά θα το έβλεπε διαφορετικά». Και αντί να αντιδράτε αμυντικά όταν ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεστε εσείς ένα γεγονός είναι διαφορετικός από τον τρόπο κάποιου άλλου, να νιώθετε ευγνωμοσύνη και χαρά για τις λίγες περιπτώσεις που συμφωνείτε.

Το πιο σημαντικό είναι να «συμφωνήσετε ότι μπορείτε να διαφωνείτε». Αυτό δεν σημαίνει ότι η δική σας οπτική είναι λιγότερο σημαντική ή σωστή, σημαίνει απλώς ότι δεν χρειάζεται να στενοχωριέστε όταν οι άλλοι δεν συμφωνούν πάντα μαζί σας ή δεν βλέπουν τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο. Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως θέλετε να μείνετε σταθεροί στις απόψεις και στις αρχές σας, κι αυτό είναι απόλυτα θεμιτό. Μπορείτε όμως να το κάνετε αυτό με ειλικρινή σεβασμό και κατανόηση για τη γνώμη του άλλου.

Υιοθετώντας αυτή τη στρατηγική, θα δείτε το άγχος σας να μειώνεται, αλλά και ένα σημαντικό ποσοστό των διαφωνιών σας με τους άλλους να εξαλείφεται. Στις περισσότερες περιπτώσεις το πρόσωπο με το οποίο διαφωνείτε θα διαισθανθεί τον αληθινό σεβασμό σας και θα είναι πιθανότατα λιγότερο αντιδραστικό απέναντί σας.

Επίσης, αν υιοθετήσετε αυτή την συπεριφορά στις σχέσεις με τους άλλους γύρω σας, θα ανακαλύψετε ότι θα ενδιαφέρεστε περισσότερο για τις απόψεις τους και εν τέλει θα απολαμβάνετε πιο πολύ τη συντροφιά τους. Θα μάθετε να παίρνετε από τους γύρω σας ό,τι καλύτερο έχουν να σας δώσουν και θα επιτρέπετε και σε αυτούς να κάνουν το ίδιο! Έτσι όλοι βγαίνουν κερδισμένοι.

Έχω δει ότι αυτή η απλή αλλαγή οπτικής γωνίας βοήθησε ιδιαίτερα πολλούς γάμους, φιλίες και οικογενειακές σχέσεις. Η στρατηγική είναι πολύ απλή και κάνει τη ζωή πολύ πιο ευχάριστη. Ξεκινήστε από σήμερα και δείτε αν μπορείτε να συμφωνήσετε ότι επιτρέπεται να διαφωνείτε. Αξίζει πραγματικά τον κόπο.

Λέγεται ότι μια μέρα η μνήμη και η ματαιοδοξία μάλωσαν

Όπως είπαμε, τα περισσότερα εμπόδια βρίσκονται μέσα μας, και το πρόβλημα είναι ότι δεν είμαστε πάντα διατεθειμένοι να τα δούμε.

Και για να γίνει ακόμη πιο περίπλοκο: όταν δεν μας τυφλώνουν οι εξαρτήσεις της διαπαιδαγώγησής μας –που πάνε χέρι χέρι με τις αποτυχίες-, έρχεται η ματαιοδοξία να μας εμποδίσει να το παραδεχτούμε.

Λέγεται ότι μια μέρα η μνήμη και η ματαιοδοξία μάλωναν.

Η μνήμη έλεγε:
Έτσι έγινε”.

Κι η ματαιοδοξία της απαντούσε:
Αποκλείεται. Δεν έγινε όπως λες”.

Η μνήμη επαναλάμβανε:
Εγώ σου λέω πως έτσι έγινε. Το θυμάμαι πολύ καλά”.

Η ματαιοδοξία όμως επέμενε:
Εγώ ξέρω ότι δεν μπορεί να έγινε έτσι”.

Ο μύθος λέει ότι οι δυο τους μάλωναν άγρια γι’ αυτό το ζήτημα και συνέχισαν να μαλώνουν…

Στο τέλος, έγινε αυτό που γίνεται πάντα: η ματαιοδοξία παρέμεινε αμετάπειστη, ώσπου η μνήμη κουράστηκε να καβγαδίζει αδίκως κι αποφάσισε να τα παρατήσει.

Από τότε, ο άνθρωπος έπαψε να εμπιστεύεται την αξιοπιστία της ανάμνησής του και προτίμησε τη σιγουριά της ιστορίας που βόλευε καλύτερα τη ματαιοδοξία και την περηφάνια του.

Κλεομήδης: Ο πυγμάχος της Αρχαιότητας

Στην 71η Ολυμπιάδα στην Ολυμπία, το 496 π.χ. το όνομα ενός αθλητή χαράσσεται με μαύρα γράμματα στην ιστορία της διοργάνωσης.  Πρόκειται για τον πυγμάχο Κλεομήδη, ο οποίος είχε καταγωγή από την Αστυπάλαια και ήταν ένας μεγαλόσωμος και σπουδαίος αθλητής. Οι αναμετρήσεις στις οποίες συμμετείχε πολλές όπως και οι διακρίσεις του.

Ο κόσμος τον στήριζε και τον αγαπούσε μέχρι την στιγμή που έγινε ο δολοφόνος του αντιπάλου του. Στην συγκεκριμένη Ολυμπιάδα ο Κλεομήδης είχε αντίπαλο τον Ίκκο από την Επίδαυρο. Ο αγώνας έδειχνε αμφίρροπος, καθώς και ο Ίκκο ήταν ένας από τους καλύτερους αθλητές της εποχής. Στο μυαλό του Κλεομήδη όμως δεν χωρούσε η λέξη ήττα.

Το δολοφονικό χτύπημα στον αντίπαλο του
Ο αγώνας ξεκίνησε με τον Κλεομήδη να συνειδητοποιεί ότι ο αντίπαλος του έχει τις ίδιες πιθανότητες με εκείνον να κερδίσει. Η σκέψη και μόνο τον έκανε έξω φρενών με αποτέλεσμα να μην καταφέρει να τιθασεύσει την οργή του και να γίνει ανεξέλεγκτος. Η κακιά στιγμή δεν άργησε να έρθει. Ο Κλεομήδης εκτός εαυτού δίνει ένα αντικανονικό χτύπημα στον αντίπαλο του και τον σκοτώνει. Με τον τρόπο αυτό κερδίζει τον αγώνα, παραβιάζοντας όμως τους ιερούς κανόνες και τα ολυμπιακά ιδεώδη. Στη συνέχεια οι ελλανοδίκες του αφαίρεσαν τη νίκη και το δάφνινο στεφάνι που τόσο ποθούσε δεν κατάφερε να το φορέσει ποτέ. Του επιβλήθηκε μάλιστα και πρόστιμο, το οποίο αντιστοιχούσε σε 40 τάλαντα, ποσό που για την εποχή ήταν υπερβολικό ακόμη και για κάποιον που ήταν εύπορος. Έτσι ο Κλεομήδης από κορυφαίος αθλητής γίνεται δακτυλοδεικτούμενος, με τον κόσμο να αρχίζει να τον απαξιώνει και να τον περιφρονεί.

Η εισβολή στο σχολείο και ο θάνατος 60 παιδιών
Η ψυχολογική κατάσταση του γίγαντα Κλεομήδη πήγαινε από το κακό στο χειρότερο, με αποτέλεσμα για μια ακόμη φορά να μην μπορέσει να ελέγξει τον θυμό του. Έτσι μια μέρα εισέβαλε σε ένα σχολείο την ώρα που γινόταν μάθημα. Το μόνο που ήθελε, όπως ισχυρίστηκε, ήταν να δείξει στα παιδιά πόσο δυνατός είναι. Έπιασε λοιπόν την κεντρική ξύλινη κολόνα και άρχισε να την κουνά δυνατά. Η συγκεκριμένη κολόνα όμως στήριζε την στέγη, η οποία κατέρρευσε και εξήντα παιδάκια βρήκαν τραγικό θάνατο. Οι γονείς άρχισαν να τον κυνηγούν για να πάρουν εκδίκηση για το θάνατο των παιδιών τους. Εκείνος για να αποφύγει τον λιθοβολισμό, βρίσκει άσυλο στο ναό της Αθηνάς και κρύβεται σε ένα κασόνι που βρισκόταν στο ιερό. Έπειτα από λίγες ημέρες οι κάτοικοι της Αστυπάλαιας μπήκαν στο ναό και έσπασαν το κασόνι, με έκπληξη όμως διαπίστωσαν ότι εκείνος δεν ήταν μέσα.

Τον έσωσε το μαντείο των Δελφών
Ο θρήνος των γονιών  για τα παιδιά που είχαν σκοτωθεί δεν είχε τέλος. Προσπαθούσαν να βρουν ένα τρόπο να λυτρωθούν, έτσι σε μια ύστατη προσπάθεια να τον εντοπίσουν καταφεύγουν στο μαντείο των Δελφών. Το μαντείο τους έδωσε την εξής απάντηση: «Ύστατος ηρώων Κλεομήδης Αστυπαλαιεύς, όν θυσίαις τιμάθ΄ατε μηκέτι θνηντόν εόντα», δηλαδή «Ο τελευταίος των ηρώων ο Κλεομήδης από την Αστυπάλαια, πρέπει να τιμάται με θυσίες και να μη θεωρείται πια θνητός!». Η ψυχή των κατοίκων της Αστυπάλαιας ηρέμησε και μαζί της βρήκε την ηρεμία του και ο Κλεομήδης ο οποίος κάθε φορά που έχανε τον έλεγχο δημιουργούσε και μια νέα τραγωδία

Πώς πέθανε ο μυθικός Οδυσσέας;

Όλοι γνωρίζουμε τις περιπέτειες του πολυμήχανου Οδυσσέα, του βασιλιά της Ιθάκης, ο οποίος αφού πολέμησε δέκα χρόνια στην Τροία ξεκίνησε ένα μακρύ ταξίδι επιστροφής στο νησί του, που διήρκεσε άλλα δέκα χρόνια. Επιστρέφοντας σκότωσε τους μνηστήρες της γυναίκας του, της Πηνελόπης, που επιβουλεύονταν την περιουσία του και επανήλθε στο θρόνο του.

Κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα, όπως θα τελείωνε ένα παραμύθι! Ή μήπως όχι; Πώς άραγε πέθανε ο μυθικός Οδυσσέας, ποιο ήταν το τέλος του;


Στη ραψωδία λ της Οδύσσειας, ο Οδυσσέας κατεβαίνει στον Άδη και μιλά με το μάντη Τειρεσία ο οποίος μεταξύ άλλων προβλέπει το τέλος του. Αφού τον συμβουλεύει να εξευμενίσει τον Ποσειδώνα προβλέπει πως το τέλος του θα έρθει σε βαθιά γεράματα μακριά, έξω από τη θάλασσα, «εξαλός». (σ.σ. στα ομηρικά χρόνια η μετέπειτα πρόθεση εκ χρησιμοποιούνταν ως επίρρημα με την έννοια του εκτός).

Επιπλέον, πηγές (που δεν μπορέσαμε να διασταυρώσουμε) αναφέρουν ότι κάποια στιγμή ο Οδυσσέας είδε ένα όνειρο και η εξήγηση που του δόθηκε ήταν ότι θα σκοτωθεί από το γιό του. Με αυτή την αφορμή ο βασιλιάς της Ιθάκη απομάκρυνε το γιο του Τηλέμαχο για κάποιο διάστημα αν και στη συνέχεια αναίρεσε την απόφασή του.

Πράγματι η ιστορία επιβεβαιώθηκε. Όταν κάποια στιγμή ξένος στρατός αποβιβάστηκε στην Ιθάκη ο Οδυσσέας έσπευσε για την απόκρουση των εισβολέων με το στρατό του. Ο επικεφαλής των ξένων εξαπέλυσε ένα δόρυ σκοτώνοντας των Οδυσσέα. Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Τηλέγονος, γιος το Οδυσσέα με την Κίρκη, του οποίου ο βασιλιάς της Ιθάκης αγνοούσε την ύπαρξη. Ο Τηλέγονος είχε ταξιδέψει αναζητώντας τον πατέρα του και σκότωσε τον Οδυσσέα χωρίς να γνωρίζει ποιος είναι. Το δόρυ έφερε κεφαλή από ουρά σαλαχιού. Έτσι επιβεβαιώθηκε ο μάντης Τειρεσίας.

Στη συνέχεια ο Τηλέγονος μαζί με τον Τηλέμαχο θρήνησαν το νεκρό Οδυσσέα και μετέφεραν το άψυχο κορμί του στο νησί της Κίρκης μαζί με την Πηνελόπη.

Η ιστορία τελειώνει με δύο παράξενους γάμους. Η Πηνελόπη παντρεύτηκε τον Τηλέγονο και ο Τηλέμαχος την Κίρκη!

Ας δούμε αναλυτικά το κομμάτι της Οδύσσειας που αναφέρεται στο τέλος του Οδυσσέα:

«Μα εσύ θα γδικιωθείς διαγέρνοντας τις αδικίες τους όλες.
Κι ως τους μνηστήρες στο παλάτι σου με κοφτερό σκοτώσεις

χαλκό, με δόλο ξεπλανώντας τους για κι ανοιχτά, το δρόμο
πάρε μετά, κουπί καλάρμοστο στο χέρι σου κρατώντας,
σε ανθρώπους ως να φτάσεις, θάλασσα που δεν κατέχουν τι είναι,
κι ουδέ ποτέ με αλάτι αρτίζουνε τα φαγητά που τρώνε,
κι ουδέ καράβια αλικομάγουλα ποτέ αγνάντεψαν, μήτε

κουπιά καλάρμοστα, που ως φτερούγες δρομίζουν τα καράβια.
Σου λέω και το σημάδι ξάστερα και θα το δεις κι ατός σου:
Σα σε ανταμώσει εκεί στη στράτα σου κανένας πεζολάτης
και λιχνιστήρι πει στον ώμο σου πως κουβαλάς τον ώριο,
στο χώμα τότε το καλάρμοστο να μπήξεις λέω κουπί σου,

κι αφού θυσίες προσφέρεις πάγκαλες στο ρήγα Ποσειδώνα,
κριάρι και κάπρι λατάρικο και ταύρο σφάζοντας του,
γύρισε πίσω στην πατρίδα σου, και πρόσφερε θυσίες
μεγάλες στους θεούς, που αθάνατοι τα ουράνια πλάτη ορίζουν,
σε όλους γραμμή. Κι ακόμα ο θάνατος γλυκός, γαλήνιος θα ‘ρθει

να σε ‘βρει αλάργα από τη θάλασσα, τα μάτια να σου κλείσει
μες σε βαθιά καλά γεράματα᾿ κι ολόγυρα οι λαοί σου
θα ζουν χαιράμενοι. Τον άκουσες τον άψευτό μου λόγο

Διαστημική πλοήγηση μέσω ακτίνων Χ από τη NASA

Ομάδα μηχανικών της NASA επέδειξε για πρώτη φορά πλήρως αυτόνομη πλοήγηση με ακτίνες Χ στο διάστημα- ένα επίτευγμα το οποίο, σύμφωνα με την υπηρεσία, θα μπορούσε να φέρει επανάσταση όσον αφορά στις δυνατότητες χειρισμού ρομποτικών διαστημοπλοίων σε μεγάλες αποστάσεις στο ηλιακό μας σύστημα- και πέρα από αυτό. 
 
Η επίδειξη, η οποία πραγματοποιήθηκε με ένα πείραμα με την ονομασία Station Explorer for X-ray Timing and Navigation Technology (SEXTANT) έδειξε πως pulsars της τάξης των μιλισεκόντ θα μπορούσαν να χρησιμοποηθούν για τον ακριβή εντοπισμό της θέσης ενός αντικειμένου που κινείται σε ταχύτητες χιλιάδων χιλιομέτρων ανά ώρα στο διάστημα- με έναν τρόπο που θυμίζει τον τρόπο λειτουργίας του GPS.
 
«Η επίδειξη αυτή είναι σημαντικό επίτευγμα για τη μελλοντική εξερεύνηση του διαστήματος» είπε ο υπεύθυνος προγράμματος του SEXTANT, Τζέισον Μίτσελ. «Ως οι πρώτοι που επιδείξαμε πλήρη αυτόνομη πλοήγηση ακτίνων Χ σε πραγματικό χρόνο στο διάστημα, πλέον δείχνουμε τον δρόμο».
 
Η τεχνολογία αυτή παρέχει μια νέα επιλογή για την πλοήγηση στο διάστημα, που θα μπορούσε να λειτουργεί συμπληρωματικά στις υπάρχουσες μεθόδους. Αν και θα χρειαστούν χρόνια για την «ωρίμανση» ενός συστήματος πλοήγησης ακτίνων Χ αρκετά πρακτικού για χρήση σε διαστημόπλοια που ταξιδεύουν στο βαθύ διάστημα, το γεγονός ότι μηχανικοί της NASA κατάφεραν να αποδείξουν πως λειτουργεί αποτελεί σίγουρα καλό οιωνό για τα μελλοντικά διαπλανητικά ταξίδια. Ένα τέτοιο σύστημα παρέχει έναν νέο τρόπο για να μπορούν τα διαστημόπλοια να βρίσκουν τη θέση τους όταν είναι μακριά από τα υπάρχοντα, με βάση τη Γη, δίκτυα πλοήγησης, καθώς τα pulsars είναι προσβάσιμα σχεδόν σε κάθε είδους πτήση- από τη χαμηλή τροχιά μέχρι το πολύ βαθύ διάστημα.
 
Από τη στιγμή που έχει αποδειχθεί ότι το σύστημα αυτό λειτουργεί, στόχος των μηχανικών είναι η βελτίωση των λογισμικών πτήσης και εδάφους για τη διεξαγωγή ενός δεύτερου πειράματος, αργότερα μέσα στο 2018. Ο τελικός στόχος, για την υλοποίηση του οποίου πιθανώς θα χρειαστούν χρόνια, είναι η ανάπτυξη αισθητήρων και άλλων εξαρτημάτων που θα καθιστούν διαθέσιμη την πλοήγηση με pulsar σε μελλοντικά διαστημόπλοια. Αξίζει να σημειωθεί πως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της NASA, εάν μια αποστολή στον Δία ή τον Κρόνο διέθετε τέτοια συστήματα πλοήγησης, θα μπορούσε να υπολογίζει από μόνη της τη θέση της ακόμα και αν παρέμενε για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς επικοινωνία με τον πλανήτη μας.

Το CERN από το άλφα ώς το ωμέγα

Σχετική εικόνα«Ο Οργανισμός θα παρέχει συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών στην πυρηνική έρευνα με ένα καθαρό, επιστημονικό και θεμελιώδη χαρακτήρα καθώς και στην έρευνα και τις επεκτάσεις της που συνδέονται ουσιαστικά με την αρχική. Ο Οργανισμός δεν θα έχει καμία σχέση με εργασία για στρατιωτικές απαιτήσεις και τα αποτελέσματα της πειραματικής και θεωρητικής εργασίας θα δημοσιεύονται ή αλλιώς θα καθίστανται γενικώς διαθέσιμα». Αρθρο ΙΙ, Παράγραφος 1, ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΕΝΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, Παρίσι 1η Ιουλίου 1953.

Αυτή είναι η γέννηση του CERN, του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Σωματιδιακής Φυσικής, που αναπτύχθηκε ως το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο στον κόσμο.

Το CERN, μια από τις πρώτες κοινές ευρωπαϊκές προσπάθειες ανάπτυξης της βασικής έρευνας και καινοτομίας στη πυρηνική και σωματιδιακή φυσική, ένα πρότυπο ευρωπαϊκής συνεργασίας, εκκίνησε πριν από λίγες μέρες τη λειτουργία του Μεγάλου Αδρονικού Επιταχυντή (LHC), μετά από δύο χρόνια αναβάθμισης.

Γράφονται και λέγονται πολλά, το CERN μοιάζει να είναι στα χείλη όλων τα τελευταία χρόνια χάρη στα επιτεύγματά του, τι ακριβώς ξέρουμε όμως για τους σκοπούς και τους στόχους του; Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απαντήσεις σε «όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για το CERN», ξεκινώντας από τα βασικά και μιλώντας με κορυφαίους επιστήμονες. Σε αυτό το πρώτο μέρος του αφιερώματός μας στο CERN θα συνοψίσουμε την ιστορία, τη δομή και τον τεράστιο ρόλο που παίζει στην επιστημονική έρευνα αιχμής του 21ου αιώνα.

Στόχος η ερμηνεία του σύμπαντος
– Τι είναι το CERN;
– Ενας ζωντανός επιστημονικός οργανισμός με 21 κράτη-μέλη (μεταξύ τους και η Ελλάδα), 2.300 εργαζόμενους και 11.500 επισκέπτες επιστήμονες (πάνω από το 50% του παγκόσμιου επιστημονικού δυναμικού στον τομέα των στοιχειωδών σωματιδίων) που προέρχονται από περίπου 700 πανεπιστήμια και ινστιτούτα σε 113 χώρες σε όλο τον κόσμο, ένα μοναδικό κοινωνικο-οικονομικό φαινόμενο συνεργασίας μεταξύ ερευνητών ανεξαρτήτως φύλου, γλώσσας, θρησκείας, εθνικότητας.
«Το πάθος και η αφοσίωση των ερευνητών να εκπληρώσουν τους στόχους τους και να συμμετέχουν ισότιμα με όλους τους άλλους, είναι μοναδικό φαινόμενο κοινωνικής συνεργασίας που έχει γίνει αντικείμενο μελέτης από ΟΗΕ και ΟΑΣΑ. Η προσφορά του CERN στο παγκόσμιο κοινωνικό και επιστημονικό γίγνεσθαι, αναγνωρίστηκε από τον ΟΗΕ, και το CERN προσκλήθηκε να έχει μόνιμη θέση Παρατηρητή στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ από το 2013», λέει ο Ευάγγελος Γαζής, Καθηγητής Σωματιδιακής Φυσικής του ΕΜΠ, Εθνικός Εκπρόσωπος Διασύνδεσης της Βιομηχανίας με το CERN και μέλος της Οικονομικής Επιτροπής του Συμβουλίου του CERN.

– Πού εστιάζουν τα πειράματα του CERN;
– Τα πειράματα του CERN εστιάζουν στη θεμελιώδη έρευνα της φυσικής για τη δομή της ύλης με συμπεράσματα που οδηγούν στη διαδικασία της δημιουργίας του σύμπαντος. Δημιουργούν συνθήκες της ύλης αντίστοιχες με εκείνες που επικρατούσαν κλάσματα του πρώτου δευτερολέπτου μετά τη Μεγάλη Εκρηξη. Ερωτήματα όπως, από τι είναι φτιαγμένο το Σύμπαν, από πού προέρχεται η ύλη και πώς συγκρατείται για να σχηματίσει τις κοσμικές δομές που αναγνωρίζουμε σήμερα (πλανήτες, άστρα, γαλαξίες), βρίσκονται στο κέντρο των ερευνών που διεξάγονται στο CERN.
Οι φυσικοί αναγνωρίζουν ότι το Καθιερωμένο Πρότυπο, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται η γενικά αποδεκτή φυσική θεωρία που συνοψίζει τις γνώσεις μας για τη φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων, αν και έχει επιβεβαιωθεί σε όλους τους πειραματικούς ελέγχους τα τελευταία 50 χρόνια, αφήνει αρκετά αναπάντητα ερωτήματα: γιατί στο Σύμπαν επικράτησε η ύλη αντί για την αντι-ύλη, από τι είναι φτιαγμένη η σκοτεινή ύλη και κατ’ επέκταση η σκοτεινή ενέργεια, και το «Αγιο Δισκοπότηρο» της Φυσικής, η αναζήτηση μιας ενοποιημένης περιγραφής όλων των θεμελιωδών αλληλεπιδράσεων της φύσης.

– Ακούμε συχνά να μιλούν για τον Επιταχυντή LHC του CERN. Τι είναι αυτό;
– Μια διαδοχή επιταχυντών χρησιμοποιείται για να ενισχύσει προοδευτικά τις δέσμες πρωτονίων σε όλο και υψηλότερες ενέργειες, καταλήγοντας στον LHC που είναι η τελευταία παγκόσμια τεχνολογική κατάκτηση αυτής της αλυσίδας επιταχυντών, όπου τα πρωτόνια επιταχύνονται ως τη μοναδική ενέργεια των 6.5 TeV (1 τρισεκατομύριο Ηλεκτρονιοβόλτ) ανά δέσμη. Οι περισσότεροι από τους άλλους επιταχυντές της αλυσίδας έχουν επιπλέον τους δικούς τους πειραματικούς θαλάμους, όπου οι δέσμες σωματιδίων χρησιμοποιούνται για πειράματα σε χαμηλότερες ενέργειες.
Ο επιταχυντής LHC χρησιμοποιεί μία σήραγγα περιφέρειας 27 χιλιομέτρων και μερικούς από τους ισχυρότερους δίπολους και τετράπολους μαγνήτες και κοιλότητες ραδιοσυχνοτήτων, όλα από υπεραγώγιμο υλικό (NbTi) που λειτουργούν σε θερμοκρασία -271.1 οC. Η σήραγγα βρίσκεται σε μέσο βάθος 100 μέτρων, γιατί ο φλοιός της Γης παρέχει καλή θωράκιση από την εξωτερική ακτινοβολία και δεν εμποδίζει τις τωρινές ή μελλοντικές πολιτικές δράσεις στην περιοχή (υπόγειες σήραγγες ύδρευσης, παροχής ενέργειας, συγκοινωνία μετρό κ.λπ.).
Δέσμες αδρονίων (πρωτονίων ή ιόντων Μολύβδου 208Pb) ταξιδεύουν σε αντίθετες κατευθύνσεις στο εσωτερικό δύο δακτυλίων για πολλές ώρες, καλύπτοντας απόσταση μεγαλύτερη από 10 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα (αρκετή για να πάει κανείς στον πλανήτη Ποσειδώνα και να επιστρέψει), πριν οδηγηθούν σε σύγκρουση στα τέσσερα σημεία τομής των δακτυλίων όπου βρίσκονται οι ανιχνευτές των τεσσάρων μεγάλων πειραμάτων ALICE, ATLAS, CMS και LHCb. Από την αλληλεπίδραση των δεσμών του LHC στα σημεία σύγκρουσης των πειραμάτων δημιουργούνται ώς και 800 εκατομμύρια συγκρούσεις σωματιδίων το δευτερόλεπτο.

Μελλοντικά σχέδια
– Τι έχει καταφέρει έως σήμερα ο LHC;
– Ο LHC χρειάστηκε περίπου 10 χρόνια για να κατασκευαστεί και να τεθεί σε λειτουργία (μαζί με τα 4 βασικά πειράματα) και θα λειτουργήσει μέχρι περίπου το 2030. Η πρώτη φάση λειτουργίας του ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2009, σημειώνοντας πολλές επιτυχίες με αποκορύφωμα την ανακοίνωση, στις 4 Ιουλίου 2012, της ανακάλυψης του μποζονίου Higgs από τα πειράματα ATLAS και CMS.
Στις αρχές του 2013 ο LHC απενεργοποιήθηκε για να πραγματοποιηθεί η προγραμματισμένη συντήρηση και αναβάθμισή του και την 3η Ιουνίου 2015 ξεκίνησε τη δεύτερη περίοδο λειτουργίας του παρέχοντας τα πρώτα επιστημονικά δεδομένα στη σχεδόν διπλάσια ενέργεια-ρεκόρ των 13 TeV.
Μελλοντικά σχέδια προβλέπουν την κατασκευή ενός γραμμικού επιταχυντή επόμενης γενιάς όπως ο επιταχυντής συγκρουόμενων ηλεκτρονίων-ποζιτρονίων CLIC στον οποίο έχουν επενδυθεί περισσότερα από 20 χρόνια έρευνας και ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, ή ενός κυκλικού επιταχυντή – διάδοχου του LHC που θα φτάνει ενέργειες ώς και 100 TeV με αντίστοιχη περίμετρο 80 ή 100 χμ! Είναι φανερό ότι η σύγχρονη τεχνολογία μπορεί να φτάσει πια σε ενέργειες που μέχρι πρόσφατα συναντούσαμε μόνο στη Φύση.

– Πώς όμως συνδέονται όσα γίνονται στο CERN με την καθημερινότητά μας;
– Η τεχνολογία είναι θα έλεγε κανείς το μέσο με το οποίο η κοινωνία και η καθημερινότητά μας μπολιάζεται με την επιστήμη. Η φυσική υψηλών ενεργειών απαιτεί τεχνολογία αιχμής που δεν υπάρχει ακόμη στη βιομηχανία. «Εξήντα χρόνια μετά την ίδρυσή του, το CERN αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο παγκόσμιο διεθνή ερευνητικό οργανισμό με σπουδαία επιτεύγματα όχι μόνο στον τομέα της βασικής έρευνας αλλά και με πολλαπλά οφέλη τεχνολογικών και καινοτομικών ανακαλύψεων.
Από την επιστήμη των υλικών, μέχρι τους υπολογιστές, την ιατρική, την ενέργεια και το περιβάλλον, οι τεχνολογίες αιχμής που αναπτύχθηκαν στο CERN μπήκαν για τα καλά στη ζωή μας βελτιώνοντας την καθημερινότητά μας» λέει ο καθηγ. Ε. Γαζής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανάπτυξη του Παγκόσμιου Ιστού (του γνωστού μας world wide web) που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1989 από το CERN και είναι πια αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας, αλλάζοντας για πάντα την συμπεριφορά και λειτουργία του σύγχρονου ανθρώπου και των κοινωνιών

Bιομηχανικές εφαρμογές
– Ποιες μπορεί να είναι οι εφαρμογές των επιταχυντών στη ζωή μας;
– Η τεχνολογία που αναπτύχθηκε για τις ανάγκες της φυσικής υψηλών ενεργειών έχει παίξει σπουδαίο ρόλο σε καινοτομίες στο πεδίο των εναλλακτικών μορφών ενέργειας όπως η ηλιακή, ή στην ασφαλέστερη παραγωγή πυρηνικής ενέργειας και τη διαχείριση των επικίνδυνων πυρηνικών αποβλήτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ενισχυτής Ενέργειας που προτάθηκε πριν από λίγα χρόνια από τον νομπελίστα ερευνητή του CERN Carlo Rubbia. Με βάση την ιδέα αυτή οργανώθηκε και λειτουργεί η συνεργασία N_TOF, στην οποία συμμετέχει το ΕΜΠ, το Παν/μιο Ιωαννίνων και το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος».
Αλλά και οι βιομηχανικές εφαρμογές των επιταχυντών είναι πολλές: επεξεργασία προϊόντων, αποστείρωση ιατρικού εξοπλισμού και τροφών, κατασκευή ημιαγωγών των ηλεκτρονικών υπολογιστών, μικροηλεκτρονική, βελτίωση της αντοχής βιομηχανικών προϊόντων, έλεγχος και εντοπισμός φθορών κινητήρων, έλεγχος λαθρεμπορίου σε λιμάνια και αεροδρόμια. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους 30.000 και πλέον επιταχυντές που λειτουργούν παγκοσμίως μόνον οι 200 αφορούν τη βασική έρευνα, ενώ οι υπόλοιποι χρησιμοποιούνται σε ποικίλες (βιομηχανικές και ιατρικές) εφαρμογές.

– Υπάρχει κάποιος συσχετισμός του CERN με την ιατρική;
– Οι ανιχνευτές ακριβείας, οι επιταχυντές και οι τεχνολογίες δεσμών βρίσκουν σπουδαίες ιατρικές (διαγνωστικές και θεραπευτικές) εφαρμογές: ιατρική απεικόνιση (τομογραφία SPECT, PET, MRI), αναίμακτη θεραπεία καρκίνου με αδρόνια (περισσότεροι από 60.000 ασθενείς έχουν θεραπευθεί παγκοσμίως), ιατρικά ραδιο-ισότοπα για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, βραχυθεραπεία καρκίνου. Πάνω από το 50% των επιταχυντών που λειτουργούν παγκοσμίως χρησιμοποιούνται στην ιατρική.
Οι ιατρικές εφαρμογές, περισσότερο ίσως από τους υπόλοιπους τομείς, είναι η επιτομή της συνεργασίας μεταξύ επιστημονικών πεδίων και ερευνητών από πολύ διαφορετικούς κλάδους (φυσικοί, γιατροί, ραδιοβιολόγοι, μηχανικοί, προγραμματιστές, βιομηχανικός κόσμος) αποδεικνύοντας ότι βασική και εφαρμοσμένη επιστήμη μπορούν να συμβαδίζουν προωθώντας η μια την άλλη σε νέες καινοτόμες τεχνολογίες με πολλαπλά οφέλη για την ανθρωπότητα.

Eίναι ασφαλή τα πειράματα;
«Συγκρούσεις τόσο μεγάλης ενέργειας μπορεί να καταστρέψουν τον πλανήτη μας»:
Ολα αυτά τα φαινόμενα του μικρόκοσμου, αφορούν αλληλεπιδράσεις σωματιδίων με απειροελάχιστες μάζες, των οποίων οι τεράστιες ενέργειες δεν απειλούν τον άνθρωπο και τη γη. Η πολύ πιο επικίνδυνη κοσμική ακτινοβολία που διαπερνάει το Σύμπαν, βομβαρδίζει καθημερινά τον πλανήτη μας χωρίς να έχει οδηγήσει σε καταστροφή.
«Τα πειράματα στον LHC μπορεί να δημιουργήσουν επικίνδυνα σωματίδια, τα λεγόμενα strangelets, που θα αποσταθεροποιήσουν τους πυρήνες της κανονικής ύλης μετατρέποντάς τους σε μια περίεργη μορφή ύλης που αποτελείται από έναν ασυνήθιστο συνδυασμό κουάρκ»:
Η υπόθεση αυτή οφείλεται σε μία θεωρία που δεν έχει επαληθευτεί πειραματικά, ούτε προβλέπεται από το Καθιερωμένο Πρότυπο. Η δημιουργία strangelets στις υψηλές ενέργειες που επικρατούν στον LHC είναι απίθανη, εξάλλου για να διατηρηθούν θα χρειάζονταν πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Είναι πιο πιθανό να δημιουργηθεί πάγος σε νερό που βράζει παρά strangelets στον LHC.
«Τα πειράματα του CERN μπορεί να δημιουργήσουν μικροσκοπικές μαύρες τρύπες που θα καταπιούν τον πλανήτη μας»:
Αυτό το σενάριο «έπαιξε» πάρα πολύ το 2009 για να μην αρχίσει η λειτουργία του LHC, αλλά έξι χρόνια μετά την ακίνδυνη λειτουργία του LHC σταμάτησε να ακούγεται. Οι υποτιθέμενες μαύρες τρύπες, αν ποτέ δημιουργηθούν, θα είναι ακίνδυνες, αφού θα συρρικνωθούν και θα εξατμισθούν στιγμιαία λόγω της ακτινοβολίας Hawking που εκπέμπουν.

Λειτουργεί στους -271.1ο C
• Τα πρωτόνια που επιταχύνονται στον LHC προέρχονται από απλή φιάλη με συνηθισμένο υδρογόνο, όπου 2 νανογραμμάρια αρκούν για μια ημέρα δουλειάς στον LHC. Για να επιταχυνθούν όλα τα πρωτόνια που προέρχονται από 1 γραμμάριο υδρογόνου θα χρειάζονταν 1 εκατ. χρόνια λειτουργίας του LHC.
• Κάθε μία από τις 6.000-9.000 υπεραγώγιμες ίνες κράματος Νιοβίου-Τιτανίου στο καλώδιο των μαγνητών του LHC έχει πάχος 0,007 χιλιοστά, περίπου 10 φορές λεπτότερο από μια ανθρώπινη τρίχα. Εάν προσθέσουμε όλες τις ίνες μαζί, το μήκος τους αντιστοιχεί σε 6 ταξίδια μετ’ επιστροφής στον Ηλιο και 150 ταξίδια στη Σελήνη.
• Το κεντρικό τμήμα του LHC είναι το μεγαλύτερο ψυγείο του Σύμπαντος, λειτουργεί σε θερμοκρασία -271.1 βαθμών Κελσίου, ψυχρότερο και από το μακρινό Διάστημα. Στο εσωτερικό των αγωγών που μεταφέρουν τις δέσμες επικρατεί υπερυψηλό κενό, με πίεση 10 φορές μικρότερη εκείνης που επικρατεί στη Σελήνη. Τα πρωτόνια που επιταχύνονται στον LHC στην υψηλότερη ενέργεια, ταξιδεύουν με ταχύτητα 0.999999991 εκείνης του φωτός, διατρέχοντας τον δακτύλιο περιμέτρου 27 χλμ. 11.000 φορές το δευτερόλεπτο.
• Το CERN εκτός από επιταχυντές διαθέτει και έναν επιβραδυντή αντιπρωτονίων που δίνει στους ερευνητές τη δυνατότητα να κάνουν πειράματα για να μελετήσουν τις ιδιότητες και τη συμπεριφορά της αντιύλης.
• Τα δεδομένα που συλλέγονται από κάθε μεγάλο πείραμα του LHC στη διάρκεια ενός έτους γεμίζουν 100.000 DVD διπλής επίστρωσης, που αν μπουν σε μια στοίβα θα ξεπεράσουν την υψηλότερη κορυφή της Ευρώπης, το Λευκό Ορος (4.810 μέτρα).

Πόσο κοστίζει
– Πόση ενέργεια καταναλώνει ο LHC;
– Ο LHC καταναλώνει περίπου 120 MW (230 MW για όλο το CERN) και αντιστοιχεί λίγο-πολύ στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας όλων των νοικοκυριών στο καντόνι της Γενεύης. Υποθέτοντας ένα μέσο όρο 270 εργάσιμων ημερών του επιταχυντή, η εκτιμώμενη ετήσια κατανάλωση ενέργειας είναι περίπου 800.000 MWh, ανεβάζοντας το συνολικό ετήσιο κόστος για τη λειτουργία του LHC στα 19 εκατομμύρια ευρώ.
«Το κόστος λειτουργίας για 10 χρόνια του LHC ισοδυναμεί με τα έξοδα 3 ημερών ενός τοπικού πολέμου (π.χ. Ιράκ), ενώ αν προσθέσουμε και το κόστος κατασκευής του (περίπου 6 δισ. ευρώ), ισοδυναμεί με το κόστος ενός αεροπλανοφόρου».

Ζώνη του Κάιπερ: Το μεγάλο σύνολο μικρών σωμάτων στην περιοχή του εξωτερικού Ηλιακού συστήματος

Η Ζώνη του Κάιπερ είναι ένα μεγάλο σύνολο μικρών σωμάτων στην περιοχή του εξωτερικού Ηλιακού συστήματος. Είναι ένας δίσκος στο επίπεδο της κίνησης των πλανητών και σε απόσταση από 30 μέχρι 50 περίπου αστρονομικές μονάδες από τον Ήλιο.

Αποτελείται από δύο ειδών αντικείμενα: μικρά σώματα, παρόμοια με τον πλανήτη νάνο Πλούτωνα, σε αργή τροχιά γύρω από τον Ήλιο, και πυρήνες κομητών. Θεωρείται και ως μία δεύτερη ζώνη αστεροειδών, πέρα από την «κύρια ζώνη των αστεροειδών».

Αυτοί οι αστεροειδείς και κομητικοί πυρήνες, τα Αντικείμενα Διασκορπισμένου Δίσκου και το Νέφος του Όορτ είναι γνωστοί ως Μεταποσειδώνια αντικείμενα (TransNeptunian Objects, TNOs).

Με βάση την τροχιά τους, τα αντικείμενα της ζώνης του Κάιπερ χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες:

α) Αν η τροχιά τους δεν επηρεάζεται από τον Ποσειδώνα, τότε λέμε πως αποτελούν «Κλασικά αντικείμενα της Ζώνης του Κάιπερ» («Classical KBOs» ή «cubewanos»). (Παράδειγμα τέτοιου αντικειμένου αποτελεί ο Μακεμάκε).

β) Αντίθετα, αν παρουσιάζουν τροχιακό συντονισμό με τον Ποσειδώνα, τότε αναφέρονται με τον όρο «Resonant KBOs». Στην περίπτωση που αυτός ο τροχιακός συντονισμός έχει λόγο 2:3 (δηλαδή κάθε για 2 περιφορές του αντικειμένου, ο Ποσειδώνας περιφέρεται 3 φορές, όπως ακριβώς συμβαίνει με τον Πλούτωνα) τότε τα αντικείμενα ονομάζονται «plutinos». Εκτός από τον Πλούτωνα, παράδειγμα plutino αποτελεί ο 90482 Όρκος.

Η βασική υποψία για την ύπαρξη μιας τέτοιας ζώνης γύρω από το Ηλιακό σύστημα ήταν οι τροχιές των κομητών με μικρές περιόδους, που έδειχναν ότι πρέπει να προέρχονται από μια τέτοια περιοχή. Η ύπαρξή της προτάθηκε για πρώτη φορά το 1951 από τον αστρονόμο Γκέραρντ Κάιπερ (Gerard P. Kuiper) και επιβεβαιώθηκε παρατηρησιακά το 1992 με τον εντοπισμό του σώματος 1992 QB1.

Από τότε έχουν αναγνωριστεί πολλές εκατοντάδες σώματα στη ζώνη, μερικά από τα οποία φτάνουν σε διάμετρο τα χίλια χιλιόμετρα. Πρόκειται για παγωμένους κόσμους με κόκκινο χρώμα (λόγω της διάσπασης των υλικών της επιφάνειάς τους από την ακτινοβολία) και τροχιές που έχουν περίοδο εκατοντάδες έως χιλιάδες χρόνια.

Μερικές φορές η βαρύτητα των μεγάλων πλανητών αποσπά ένα σώμα από τη ζώνη προς το εσωτερικό του Ηλιακού συστήματος. Αυτά τα αντικείμενα λέγονται Κένταυροι και πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι ο δορυφόρος του Κρόνου, Φοίβη είναι πιθανότατα ένα τέτοιο σώμα.

Η Ζώνη του Κάιπερ εξερευνήθηκε για πρώτη φορά γύρω στο 2015, όταν η αμερικανική διαστημοσυσκευή «Νέοι Ορίζοντες» (New Horizons), αφού μελέτησε τον Πλούτωνα και το δορυφόρο του Χάροντα,  προσέγγισε ένα ή περισσότερα σώματα της ζώνης.

Εντοπίσθηκαν εκατοντάδες μυστηριώδεις γαλαξίες

Είναι πολύ σκοτεινοί, με χαμηλή πυκνότητα και περιβάλλονται από μια παράξενη δύναμη.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Stony Brook στη Νέα Υόρκη χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Subaru στη Χαβάη έκαναν μια εντυπωσιακή ανακάλυψη.

Εντόπισαν 854 άγνωστους μέχρι σήμερα γαλαξίες που βρίσκονται σε απόσταση περίπου 300 εκ. ετών φωτός και ανήκουν σε ένα μεγάλο γαλαξιακό σμήνος που έχει ονομαστεί Σμήνος της Κόμης επειδή βρίσκεται στον αστερισμό της Κόμης της Βερενικής.

Οι 854 γαλαξίες ανήκουν σε ένα σπάνιο και μυστηριώδες είδος – έχουν πολύ χαμηλή πυκνότητα και είναι εξαιρετικά σκοτεινοί. Σύμφωνα με τους ερευνητές οι… σπάνιοι γαλαξίες περιβάλλονται από μια άγνωστη δύναμη που συγκρατεί τα «εύθραυστα» αστρικά συστήματα τα οποία βρίσκονται σε αυτούς.

Οι ερευνητές εικάζουν ότι αυτή η άγνωστη δύναμη μπορεί να αφορά γιγάντιες ποσότητες της μυστηριώδους σκοτεινής ύλης.

Όπως και έχει πάντως, οι ερευνητές τονίζουν ότι η ανακάλυψή τους που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters» θα προσφέρει νέα στοιχεία για την εξέλιξη των γαλαξιών και ειδικά για την εξέλιξη της φωτεινότητάς τους.

Την γλώσσα μου επέλεξα Eλληνική

«Γιατί όλα γίνουνται στην Ελλάδα σα να μας κινεί ένα θανάσιμο μίσος για τη λαλιά μας. Το κακό είναι τόσο μεγάλο που μόνο σαν ένα φαινόμενο ομαδικής ψυχοπάθειας θα μπορούσε κανείς να το εξηγήσει. Ίσως, ποιος ξέρει, οι “απωθήσεις” που προκάλεσε μια δασκαλοκρατία πολλών αιώνων έπρεπε να καταλήξουν στις σημερινές μας νευρώσεις.

Στα χρόνια μας, πρέπει να μην το ξεχνάμε, το ζήτημα δεν είναι πια αν θα γράφουμε καθαρεύουσα ή δημοτική. Το τραγικό ζήτημα είναι αν θα γράφουμε, ή όχι, ελληνικά· αν θα γράφουμε ελληνικά ή ένα οποιοδήποτε ελληνόμορφο εσπεράντο. Δυστυχώς όλα γίνουνται σα να προτιμούμε το εσπεράντο· σα να θέλουμε να ξεκάνουμε με όλα τα μέσα τη γλώσσα μας
[1]
 
Γράφει ο Σεφέρης σ’ ένα κείμενο του 1946 που πραγματεύεται την μη διδασκαλία της δημοτικής στην εκπαίδευση. Περιέργως, η έγνοια του για την ελληνική παραμένει επίκαιρη σ’ ένα ολότελα διαφορετικό πλαίσιο που όμως εξακολουθεί ν’ αφορά την ποιότητα της καθομιλουμένης.
 
Η γλωσσική ένδεια της ελίτ
Ενώ για τον Σεφέρη στην δημοτική εκφράζεται η συνέχεια και η ζωντάνια της ελληνικής γλώσσας διαμέσου των αιώνων έναντι της αποστειρωμένης καθαρεύουσας, στην σημερινή καθομιλουμένη διαπιστώνεται μια αυξανόμενη χρήση αγγλικών όρων ακόμη και από ανθρώπους υψηλού μορφωτικού επιπέδου οι οποίοι θα περίμενε κανείς ότι θα διακρίνονταν όχι απλώς από αρτιότατη εκφραστική ικανότητα, αλλά επίσης από γλωσσική ευαισθησία.
 
Εν ολίγοις θα περίμενε κανείς όχι μόνο σαφήνεια και καθαρότητα στον προφορικό λόγο, αλλά και καλαισθησία στο ύφος. Μια προσεγμένη κομψότητα στις διατυπώσεις και την αβίαστα ανεπιτήδευτη χρήση ενός πλούσιου λεξιλογίου. Αντιθέτως, πολλοί εξ αυτών υπερασπίζονται την χρήση αγγλικών λέξεων συχνά επικαλούμενοι είτε τις σπουδές ή την εργασία τους στο εξωτερικό είτε την έλλειψη αντίστοιχων ελληνικών όρων. Αρκετοί επίσης, θεωρώντας εαυτούς κοσμοπολίτες, αντιμετωπίζουν αφ’ υψηλού ή με συγκατάβαση ως παρωχημένη την ανησυχία για την ελληνική γλώσσα. Μάλιστα για ορισμένους η ανησυχία για την γλώσσα συνιστά δείγμα πολιτικού συντηρητισμού ή ακόμη χειρότερα απωθητική κινδυνολογία ενός συγκαλυμμένου εθνικισμού.
 
Φροντίζοντας την γλώσσα
Ωστόσο το γεγονός ότι κανείς έχει σπουδάσει, εργαστεί ή κατοικεί μόνιμα στο εξωτερικό δεν συνεπάγεται αναγκαίως την αποδυνάμωση των ελληνικών του λόγω της παραμονής στην ξένη χώρα. Τουναντίον μπορούν κάλλιστα να εμπλουτιστούν καθώς ενδέχεται να φωτιστούν πτυχές και ανεξερεύνητες εώς τότε εκφραστικές δυνατότητες της ελληνικής συμβάλλοντας στην γλωσσική ευαισθησία και επιμέλεια. Πληθώρα ανθρώπων που διήγαν ένα σημαντικό μέρος του βίου τους στο εξωτερικό ή γεννήθηκαν και μεγάλωσαν δίγλωσσοι διακρίνονται όχι απλώς από την άριστη γνώση της ελληνικής, αλλά κυρίως από το μεράκι τους γι’ αυτήν. Επιπλέον, συνήθως οι άνθρωποι που επικαλούνται τις σπουδές ή την εργασία τους στο εξωτερικό έχουν περάσει σχετικά μικρό χρονικό διάστημα σ’ αυτό και η γνώση της αγγλικής που διαθέτουν συχνά υπολείπεται συγκριτικά με όσους την έχουν ως μητρική γλώσσα.
 
Γλώσσα και κοσμοπολιτισμός
Όσον αφορά την έλλειψη αντίστοιχων όρων στην ελληνική, αυτό ισχύει μέχρι ενός σημείου στις επιστήμες, όπου όμως αν υπάρχει η βούληση, δύναται να βρει κανείς κατάλληλους ελληνικούς όρους. Δεν απαιτείται πάντοτε πολύς κόπος. Σχετικά με την χρήση αγγλικών όρων στην καθομιλουμένη ως δείγμα κοσμοπολιτισμού μάλλον συνιστά έκφραση ενός αισθήματος μειονεξίας. Ιδίως σε χώρες θύματα της αποικιοκρατίας στον εικοστό αιώνα, όπως η Ινδία, οι τοπικές ελίτ, και όχι μόνο, μετά την εθνική ανεξαρτησία εξακολουθούσαν στην καθημερινότητα να μιλούν την γλώσσα των πρώην κατακτητών τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις η πολιτισμική χειραφέτηση παραμένει ζητούμενο.
 
Θεωρώ λοιπόν ότι ένας γνήσιος κοσμοπολιτισμός προϋποθέτει έναν εύηλιο πατριωτισμό. Δίχως αγάπη για την πατρίδα και γνώση της γλώσσας, της ιστορίας και του πολιτισμού της είναι δύσκολο ν’ αγαπήσει κανείς μια δεύτερη πατρίδα. Ενώ όσοι ισχυρίζονται ότι πατρίδα τους είναι ολόκληρη η οικουμένη μοιάζουν με εκείνους που λένε ότι αγαπούν όλους τους ανθρώπους. Στην πραγματικότητα δεν αγαπούν κανέναν παρά ίσως τον εαυτό τους. Προσωπικά βιώνω τον πατριωτισμό ως ζήτημα απόστασης. Εντός της Ευρώπης νιώθω Έλληνας, αλλά και Γερμανός. Στις ΗΠΑ νιώθω Ευρωπαίος και στην Λατινική Αμερική, Δυτικός. Αν ταξίδευα σ’ έναν εξωγήινο πολιτισμό πατρίδα μου θα ήταν η Γη.
 
Η γλώσσα δεν είναι μόνον ένα μέσον επικοινωνίας
Τέλος, αν και ο πολιτικός συντηρητισμός χαρακτηρίζεται συνήθως και από ένα ενδιαφέρον για την γλώσσα, αυτό δεν σημαίνει ότι ισχύει το αντίστροφο. Μπορεί κάλλιστα κανείς να νοιάζεται για την ελληνική γλώσσα ως αριστερός που θέλει ν’ αντισταθεί στον αμερικανικό πολιτισμικό ιμπεριαλισμό ή και ανεξάρτητα από τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Η ιδεολογικοποίηση των γλωσσικών ζητημάτων παραγνωρίζει την γλώσσα ως αγωγό κοινωνικών νοημάτων και συστατικό στοιχείο της ελληνικής ταυτότητας ρηχαίνοντας την δημόσια σφαίρα. Οι ενστάσεις που προσπάθησα ν’ αντικρούσω αντιλαμβάνονται την γλώσσα ως απλό κωδικό επικοινωνίας ή ως ουδέτερου εργαλείου που δεν χρήζει φροντίδας. Όμως, όπως επισημαίνει ο Ελύτης,
«Η γλώσσα δεν είναι μόνον ένα μέσον επικοινωνίας. Κουβαλάει την ψυχή του λαού μας κι όλη του την ιστορία και όλη του την ευγένεια…είναι ένας φορέας ήθους που, αν δεν τον υπακούσεις, θα τιμωρηθείς».[2]
Η γλώσσα μας δόθηκε ελληνική, αλλά επαφίεται στον καθέναν από εμάς να επωμιστεί την φροντίδα της και την ευθύνη των νοημάτων που φέρει.
-----------------------------
[1] Γιώργος Σεφέρης, Δοκιμές Ι, Εκδόσεις Ίκαρος, σ. 320
[2] Ομιλία του Οδυσσέα Ελύτη σ’ έλληνες μετανάστες στην Στοκχόλμη μετά την απονομή του βραβείου Νομπέλ.

Ο Hegel ερμηνεύει Αριστοτέλη

Χέγκελ: η κατά Αριστοτέλη διαλεκτική

     §1. Ο κορυφαίος διαλεκτικός φιλόσοφος της νεωτερικής εποχής, ο Χέγκελ, αποτιμώντας την ιστορική δυναμική του φιλοσοφικού στοχασμού του Αριστοτέλη, αποφαίνεται ως εξής: ο Αριστοτέλης ανήκει στα πιο βαθυστόχαστα μυαλά της ανθρωπότητας και απέναντί του καμιά εποχή δεν έχει να αντιτάξει παρόμοιο ανάστημα. Αυτός και ο Πλάτων δικαίως αναγνωρίζονται ως δάσκαλοι του ανθρώπινου γένους[1]. Ο Αριστοτέλης συνέχισε και προήγαγε περαιτέρω ό,τι άρχισε ο Πλάτων, τόσο στο βάθος των ιδεών, δηλαδή κατά την ποιότητα, όσο και στην εξάπλωσή τους, δηλαδή κατά την ποσότητα. Την ίδια στιγμή που απλωνόταν στην έρευνα των πιο διαφορετικών πτυχών του επιστητού, ολοκλήρωνε αυτή την αναλυτική έρευνα στην ολότητα, στον ενιαίο χαρακτήρα της έννοιας:

«Ο Αριστοτέλης έχει εισδύσει σε ολόκληρη τη μάζα και σε όλες τις πλευρές του πραγματικού σύμπαντος και υπέταξε τον πλούτο και τη διασπορά, τον πολύπτυχο χαρακτήρα του στην έννοια»[2].

     §2. Μια γενικότερη αντίληψη που ισχύει για την αριστοτελική φιλοσοφία, κατά τον γερμανό φιλόσοφο, είναι ότι ο Αριστοτέλης έχει αναγάγει σε απαρχή (Anfang) και όχι σε αξιωματική αρχή (Prinzipp) της θεωρητικής γνώσης την εμπειρία, τουτέστι την εξωτερική εποπτεία, θεώρηση[3], ως προϋπόθεση για να παραχθεί συγκεκριμένη σκέψη[4]. Πιο ειδικά, τούτο σημαίνει πως λαμβάνει ως αφετηρία της φιλοσοφικής ή, με όρους του Χέγκελ, της θεωρησιακής σκέψης την εκάστοτε δεδομένη περιοχή της εμπειρικής σκέψης, δηλαδή τις μορφές της αφηρημένης κατ’ αρχήν νόησης και τη δραστηριότητα αυτών των μορφών· από εδώ ανέρχεται σε πιο μεστά περιεχομένου υψώματα στοχαστικής συλλογιστικής, επεξεργαζόμενος μια συλλογιστική, εμπειρικά, εξωτερικά εκτυλισσόμενη, σε εσωτερική ανταπόκριση με μια εξόχως θεωρητική διεργασία[5]. Πρόκειται για εκείνο τον συνδυασμό, που αποτελεί, ούτως ειπείν, ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της αριστοτελικής θεωρίας περί διαλεκτικής.

     §3. Το έργο, στο οποίο ο Αριστοτέλης αναπτύσσει κυρίως τη θεωρία του, είναι τα Τοπικά, χωρίς να παραγνωρίζεται ορισμένως και το άλλο έργο του: Σοφιστικοί Έλεγχοι, όπου συζητά περισσότερο τη λειτουργική σχέση και αντίθεση σοφιστικής και διαλεκτικής υπό το πρίσμα μιας θεωρίας της αντίφασης. Στα Τοπικά πραγματεύεται τους τόπους. Ετούτοι είναι:

«οι επόψεις, τα [επ]οπτικά σημεία, με βάση τα οποία μπορεί να εξεταστεί ένα πράγμα […]. Κάθε πρόβλημα μπορεί άμεσα να αναχθεί σ’ αυτές τις διάφορες επόψεις, που η παρουσία τους είναι παντού αναγκαία»[6].

Έτσι, μας λέει ο Χέγκελ, οι τόποι αποτελούν, υπό ένα ευρύ πνεύμα, σχήματα εξέτασης και έρευνας ενός αντι-κειμένου, κατά Λόγο σχήματα που επιτρέπουν μια σφαιρική κάτοψη του αντι-κειμένου (Gegenstand) και μια αντίστοιχη εκδίπλωση επιχειρημάτων, εναρμονισμένων με τις διάφορες όψεις αυτού του αντι-κειμένου[7]. Συσχετιζόμαστε λοιπόν με ένα είδος διαλεκτικής, που χαρακτηρίζεται από εξωτερικούς προσδιορισμούς ανασκόπησης ή ανασκοπικής επιστροφής[8], κάτι δηλαδή σαν την ανασκοπικής επιστροφής δραστηριότητα της σκέψης στην εγελιανή θεωρία της ουσίας[9].

     §4. Η διαλεκτική κατανοείται, ως εκ τούτου στον Αριστοτέλη, ως η μέθοδος εκείνη, που μας δίνει τη δυνατότητα να συλλογιζόμαστε για κάθε πρόβλημα και να υποβάλλουμε τη σκέψη μας σε έλεγχο, χωρίς να πέφτουμε σε αντιφάσεις, ακολουθώντας τους εν λόγω τόπους, που γενικώς συνοψίζονται ως εξής:

«α) διαφορετικότητα· β) ομοιότητα· γ) αντίθεσηˑ δ) σχέση/αναλογίαˑ ε) σύγκριση.

Τόποι κατάλληλοι, για να αποδείξουν ότι κάτι είναι καλύτερο ή προτιμότερο, είναι:

α) διάρκεια του χρόνου· β) αυθεντία εκείνων που θα το επιλέξουν· γ) το γένος έναντι του είδους· δ) το επιθυμητό διεαυτό[10]· ε) επειδή αυτό είναι καλύτερο [από τα άλλα]· ζ) σκοπός· η) σύγκριση του σκοπού και της συνέπειας· θ) το πιο ωραίο και το περισσότερο άξιο επαίνου κ.ο.κ»[11].

     §5. Ο κατά περίπτωση αριθμός ή ποσότητα τόπων συνιστά τις κατευθυντήριες εννοιολογικές μορφές, δυνάμει των οποίων η διαλεκτική μορφοποιείται σε ερμηνευτική μέθοδο. Ο ερμηνευτικός της χαρακτήρας έγκειται κυρίως στην εξωτερική επιχειρηματολογία, στην εξωτερική λογική επιχειρημάτων. Ο Αριστοτέλης μελετά κάθε ιδέα, κάθε μεμονωμένο διανόημα· το παραθέτει δίπλα στα άλλα και συσχετίζει εξωτερικά συγκεκριμένες, προσδιορισμένες εκάστοτε έννοιες, που αποτελούν χαρακτηριστικές πτυχές του πνεύματος. Αναφέρει συγκεκριμένα ο Χέγκελ:

 «Ο Αριστοτέλης δεν έχει αφήσει περιθώρια για να αναζητούμε ένα σύστημα της φιλοσοφίας. Ωστόσο επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον κύκλο των ανθρώπινων ιδεών και τον υπέταξε στα διανοήματά του· η φιλοσοφία του είναι πολύ εκτενής. Στα ιδιαίτερα μέρη του όλου δεν συνάγει, δεν επάγει· απεναντίας φαίνεται να λαμβάνει μια εμπειρική απαρχή, επί πλέον αναπτύσσει εξωτερική επιχειρηματολογία, μιλάει για εμπειρίες. Ο χαρακτηριστικός του τρόπος είναι συχνά εκείνος της κοινής επιχειρηματολογίας, αλλά το αξιοπρόσεκτο είναι πως κοντά σ’ αυτή τη διαδικασία είναι και πολύ βαθιά θεωρησιακός»[12].

     §6. Ο Αριστοτέλης δεν έφτασε να αναπτύξει ένα διαλεκτικό σύστημα φιλοσοφίας υπό την έννοια της εσωτερικής διαφοροποίησης των εννοιών κατά τις επιτακτικές εκδιπλώσεις του εγελιανώς διαλεκτικού Λόγου· ωστόσο καλλιέργησε τη θεωρησιακή σκέψη κατά τρόπο, που από την εσωτερική διαφοροποίηση της μιας και της άλλης έννοιας να περνά στον προσδιορισμό της καθολικής έννοιας και εντός αυτής-εδώ να καταφάσκει το αληθές ως την ενότητα του υποκειμενικού και του αντικειμενικού στοιχείου[13]. Αυτή η εννοιολογική ενότητα δεν συνιστά μια αφηρημένη ταυτότητα, αλλά την ενεργό ταυτότητα μέσα στη διαφορά.
--------------------
[1] Hegel: Werke 19, σ.132
[2] Ό.π.
[3] Ό.π. σ. 237.
[4] Ό.π.
[5] Ό.π.
[6] Ό.π., σ. 235.
[7] Ό.π. σ. 236.
[8] äußere Reflexionsbestimmungen: ό.π.
[9] Χέγκελ: Επιστήμη της Λογικής-η Διδασκαλία περί της Ουσίας, εισαγωγή, μτφρ., σχόλια Δημ. Τζωρτζόπουλος, σσ. 85 κ.εξ.
[10] Δηλαδή κάτι, που είναι αυτοσκοπός, όπως π.χ. η υγεία και όχι όπως η γυμναστική ή ο πλούτος, που προτιμώνται για κάτι άλλο και όχι για τον εαυτό τους.
[11] Hegel: Werke 19, σ. 236.
[12] Ό.π., σ. 145.
[13] Ό.π., σ. 163.