Δευτέρα 14 Μαΐου 2018

Η κρίση της Μιλήτου και οι Πάριοι εμπειρογνώμονες

Η Μίλητος, όπως θυμόμαστε από το σχολείο, ήταν η επιφανέστερη πόλη της Ιωνίας. Χτισμένη στις εκβολές του ποταμού Μαιάνδρου, από Ίωνες αποίκους, που έφτασαν εκεί από την Αττική, αλλά είχαν αρχηγούς τους Νηλείδες, τους απόγονους δηλαδή του Νέστορα, του βασιλιά της Πύλου, χάρη στη γεωγραφική της θέση και τα δυο ασφαλή λιμάνια της, έγινε πολύ γρήγορα το οικονομικό και πολιτικό κέντρο της Ιωνίας, υποσκελίζοντας την Έφεσο, την Πριήνη, τη Σάμο, τη Χίο, τη Φώκαια και τις λοιπές ιωνικές πόλεις.

Τον 6ο π.Χ. αιώνα στα λιμάνια της Μιλήτου μπορούσες να συναντήσεις πλοία από όλες τις μεσογειακές πόλεις και ανθρώπους κάθε φυλής και γλώσσας. Εκεί έφταναν έμποροι από τα βάθη της Μικρασίας και από πιο μακριά ακόμα, και από εκεί ξεκινούσαν πλοία για όλα τα λιμάνια της Μεσογείου και του Ευξείνου.

Στην Ιωνία δε συγκεντρώθηκε μονάχα μεγάλος πλούτος αλλά και πάμπολλες πληροφορίες και γνώσεις. Η κοινωνία στις ιωνικές πόλεις ήταν η πιο ανοικτή της εποχής και το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη συσσώρευση πλούτου και γνώσεων, έβαλε τον σπόρο από τον οποίο άνθισε η φιλοσοφία. Στη Μίλητο λοιπόν εμφανίστηκαν οι τρεις πρώτοι φιλόσοφοι, που επειδή ασχολήθηκαν κατά κύριο λόγο με τη φύση, ονομάστηκαν από τον Αριστοτέλη φυσικοί ή φυσιολόγοι. Ο Θαλής, ο Αναξίμανδρος και ο Αναξιμένης.

Από πολύ νωρίς όμως, η συσσώρευση τόσου πλούτου αλλά και η άνιση κατανομή του, προκάλεσε ταξικές αντιπαραθέσεις και κοινοτικές ταραχές. Δημιουργήθηκαν τρία «κόμματα», τα δύο από τα οποία είχαν πολύ χαρακτηριστικά ονόματα: η «Πλούτις» ήταν η παράταξη των πλουσίων και η «Χειρομάχα» η παράταξη των εργαζομένων στο λιμάνι, στα πλοία και στα εργαστήρια. Το τρίτο κόμμα, που το αποτελούσαν οι ακτήμονες αγρότες ήταν οι «Γέργιθες».

Στην αρχή την εξουσία την είχαν οι πλούσιοι, αλλά η σκληρή διακυβέρνησή τους, προκαλούσε μεγάλες αντιδράσεις στο λαό και διαρκώς εξυφαίνονταν συνωμοσίες εναντίον τους. Η ένταση έφτασε σε τέτοιο σημείο, ώστε οι εκπρόσωποι της «Πλούτιδος», από φόβο για τη ζωή τους, δε συνεδρίαζαν σε κάποιο κτίριο στη στεριά, αλλά μέσα στα πλοία τους, στην ανοιχτή θάλασσα. Και επειδή αυτό γινόταν πολύ συχνά ονομάστηκαν ειρωνικά αειναύτες.

Κάποτε η «Χειρομάχα» σε συμμαχία με τους «Γέργιθες», πήρε την εξουσία και εξαπέλυσε διωγμό κατά των πλουσίων, εξορίζοντας πολλούς και δημεύοντας τις περιουσίες τους. Οι πλούσιοι όμως, με τη βοήθεια των Λυδών και των Σπαρτιατών, ξαναπήρανε την εξουσία και προχώρησαν σε αιματηρά αντίποινα. Η Μίλητος βυθίστηκε σε βαθιά κοινωνική αλλά και οικονομική κρίση, που δεν έδειχνε σημείο ύφεσης. Τότε κάποιοι επιφανείς Μιλήσιοι σκέφτηκαν να ζητήσουν τις συστάσεις ξένων «εμπειρογνωμόνων» για το ξεπέρασμα της κρίσης.

Εκείνο τον καιρό η Πάρος ήταν μια ευημερούσα και καλά οργανωμένη πολιτεία, που όλοι οι Έλληνες σέβονταν για την κοινωνική γαλήνη και την οικονομική ευρωστία της. Στους Παριανούς λοιπόν απευθύνθηκαν οι Μιλήσιοι, ζητώντας τις συμβουλές τους. Πραγματικά έφτασε στη Μίλητο πολυμελής ομάδα πολιτών της Πάρου, οι οποίοι για έναν και πάνω μήνα δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να γυρίζουν στην πόλη και στους γύρω αγρούς, να μπαίνουν σε σπίτια, να συζητούν με τους κατοίκους και να κρατάνε σημειώσεις. Στο τέλος συγκέντρωσαν τους πολίτες της Μιλήτου στο θέατρο της πόλης και τους ανακοίνωσαν τα πορίσματα των ερευνών τους.

«Όλον αυτό τον καιρό καταγράψαμε ποιοι από σας έχουν τα πιο περιποιημένα χωράφια, το πιο ταχτοποιημένο σπίτι, ποιοι δουλεύουν με όρεξη και αποδοτικά και καταρτίσαμε αυτό τον κατάλογο. Αυτούς λοιπόν να βάλετε να κυβερνήσουν την πόλη σας».

Ηρόδοτος, Βιβλίο Ε’, Τερψιχόρη 28-30

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου