Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2017

ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΓΟΡΓΙΑΣ - Ὑπὲρ Παλαμήδους ἀπολογία (11-21)

Αποτέλεσμα εικόνας για Παλαμήδης[11] καὶ δὴ τοίνυν γενέσθω καὶ τὰ μὴ γενόμενα, συνήλθομεν, εἴπομεν, ἠκούσαμεν, χρήματα παρ᾽ αὐτῶν ἔλαβον, ἔλαθον λαβών, ἔκρυψα. ἔδει δήπου πράττειν ὧν ἕνεκα ταῦτα ἐγένετο. τοῦτο τοίνυν ἔτι τῶν εἰρημένων ἀπορώτερον. πράττων μὲν γὰρ αὐτὸς ἔπραττον ἢ μεθ᾽ ἑτέρων· ἀλλ᾽ οὐχ ἑνὸς ἡ πρᾶξις. ἀλλὰ μεθ᾽ ἑτέρων; τίνων; δηλονότι τῶν συνόντων. πότερον ἐλευθέρων ἢ δούλων; ἐλευθέροις μὲν γὰρ ὑμῖν σύνειμι. τίς οὖν ὑμῶν ξύνοιδε; λεγέτω. δούλοις δὲ πῶς οὐκ ἄπιστον; ἑκόντες ‹τε› γὰρ ἐπ᾽ ἐλευθερίᾳ χειμαζόμενοί τε δι᾽ ἀνάγκην κατηγοροῦσιν.

[12] ἡ δὲ πρᾶξις πῶς ‹ἂν› ἐγένετο; δηλονότι τοὺς πολεμίους εἰσαγαγεῖν ἔδει κρείττονας ὑμῶν· ὅπερ ἀδύνατον. πῶς ἂν οὖν εἰσήγαγον; πότερα διὰ πυλῶν; ἀλλ᾽ οὐκ ἐμὸν ταύτας οὔτε κλῄειν οὔτε ἀνοίγειν, ἀλλ᾽ ἡγεμόνες κύριοι τούτων. ἀλλ᾽ ὑπὲρ τειχέων ‹διὰ› κλίμακος; οὔκουν ‹ἐφωράθην ἄν;› ἅπαντα γὰρ πλήρη φυλακῶν. ἀλλὰ διελὼν τοῦ τείχους; ἅπασιν ἄρα φανερὰ γένοιτο ἄν. ὑπαίθριος γὰρ ὁ βίος (στρατόπεδον γάρ) ἔστ᾽ ἐν ὅπλοις, ἐν οἷς ‹πάντες› πάντα ὁρῶσι καὶ πάντες ὑπὸ πάντων ὁρῶνται. πάντως ἄρα καὶ πάντῃ πάντα πράττειν ἀδύνατον ἦν μοι.

[13] σκέψασθε κοινῇ καὶ τόδε. τίνος ἕνεκα προσῆκε βουληθῆναι ταῦτα πράττειν, εἰ μάλιστα πάντων ἐδυνάμην; οὐδεὶς γὰρ βούλεται προῖκα τοὺς μεγίστους κινδύνους κινδυνεύειν οὐδὲ τὴν μεγίστην κακότητα εἶναι κάκιστος. ἀλλ᾽ ἕνεκα τοῦ; (καὶ αὖθις πρὸς τόδ᾽ ἐπάνειμι.) πότερον ‹τοῦ› τυραννεῖν; ὑμῶν ἢ τῶν βαρβάρων; ἀλλ᾽ ὑμῶν [ἀλλ᾽] ἀδύνατον τοσούτων καὶ τοιούτων, οἷς ὑπάρχει ἅπαντα μέγιστα, προγόνων ἀρεταί, χρημάτων πλῆθος, ἀριστεῖαι, ἀλκὴ φρονημάτων, βασιλεία πόλεων. [

14] ἀλλὰ τῶν ‹βαρβάρων›; ὁ δὲ παραδώσων τίς; ἐγὼ δὲ ποίᾳ δυνάμει παραλήψομαι Ἕλλην βαρβάρους, εἷς ὢν πολλούς; πείσας ἢ βιασάμενος; οὔτε γὰρ ἐκεῖνοι πεισθῆναι βούλοιντ᾽ ἄν, οὔτ᾽ ἐγὼ βιάσασθαι δυναίμην. ἀλλ᾽ ἴσως ἑκόντες ἑκόντι παραδώσουσιν, μισθὸν τῆς προδοσίας ἀντιδιδόντες; ἀλλά γε ταῦτα πολλῆς μωρίας καὶ πιστεῦσαι καὶ δέξασθαι· τίς γὰρ ἂν ἕλοιτο δουλείαν ἀντὶ βασιλείας, ἀντὶ τοῦ κρατίστου τὸ κάκιστον;

[15] εἴποι τις ἂν ὅτι πλούτου καὶ χρημάτων ἐρασθεὶς ἐπεχείρησα τούτοις. ἀλλὰ χρήματα μὲν μέτρια κέκτημαι, πολλῶν δὲ οὐθὲν δέομαι· πολλῶν γὰρ δέονται χρημάτων οἱ πολλὰ δαπανῶντες, ἀλλ᾽ οὐχ οἱ κρείττονες τῶν τῆς φύσεως ἡδονῶν, ἀλλ᾽ οἱ δουλεύοντες ταῖς ἡδοναῖς καὶ ζητοῦντες ἀπὸ πλούτου καὶ μεγαλοπρεπείας τὰς τιμὰς κτᾶσθαι. τούτων δὲ ἐμοὶ πρόσεστιν οὐθέν. ὡς δ᾽ ἀληθῆ λέγω, μάρτυρα πιστὸν παρέξομαι τὸν παροιχόμενον βίον· τῷ δὲ μάρτυρι μάρτυρες ὑμεῖς ἦτε· σύνεστε γάρ μοι, διὸ σύνιστε ταῦτα.

[16] καὶ μὴν οὐδ᾽ ἂν τιμῆς ἕνεκα τοιούτοις ἔργοις ἀνὴρ ἐπιχειρήσειε καὶ μέσως φρόνιμος. ἀπ᾽ ἀρετῆς γὰρ ἀλλ᾽ οὐκ ἀπὸ κακότητος αἱ τιμαί· προδότῃ δὲ τῆς Ἑλλάδος ἀνδρὶ πῶς ἂν γένοιτο τιμή; πρὸς δὲ τούτοις οὐδὲ τιμῆς ἐτύγχανον ἐνδεὴς ὤν· ἐτιμώμην γὰρ ἐπὶ τοῖς ἐντιμοτάτοις ὑπὸ τῶν ἐντιμοτάτων, ὑφ᾽ ὑμῶν ἐπὶ σοφίᾳ.

[17] καὶ μὴν οὐδ᾽ ἀσφαλείας [ὧν] οὕνεκά τις ἂν ταῦτα πράξαι. πᾶσι γὰρ ὅ γε προδότης πολέμιος, τῷ νόμῳ, τῇ δίκῃ, τοῖς θεοῖς, τῷ πλήθει τῶν ἀνθρώπων· τὸν μὲν γὰρ νόμον παραβαίνει, τὴν δὲ δίκην καταλύει, τὸ δὲ πλῆθος διαφθείρει, τὸ δὲ θεῖον ἀτιμάζει. τῷ δὲ τοιούτῳ ‹ὁ› βίος περὶ κινδύνων τῶν μεγίστων οὐκ ἔχει ἀσφάλειαν.

[18] ἀλλὰ δὴ φίλους ὠφελεῖν βουλόμενος ἢ πολεμίους βλάπτειν; καὶ γὰρ τούτων ἕνεκά τις ἂν ἀδικήσειεν. ἐμοὶ δὲ πᾶν τοὐναντίον ἐγίνετο· τοὺς μὲν φίλους κακῶς ἐποίουν, τοὺς δὲ ἐχθροὺς ὠφέλουν. ἀγαθῶν μὲν οὖν ἔγκτησιν οὐδεμίαν εἶχεν ἡ πρᾶξις· κακῶς δὲ παθεῖν οὐδὲ εἷς ἐπιθυμῶν πανουργεῖ.

[19] τὸ δὲ λοιπόν ἐστιν, εἴ τινα φόβον ἢ πόνον ἢ κίνδυνον φεύγων ἔπραξα. ταῦτα δ᾽ οὐθεὶς ἂν εἰπεῖν ἔχοι τί μοι προσήκειν. δισσῶν γὰρ τούτων ἕνεκα πάντες πάντα πράττουσιν, ἢ κέρδος τι μετιόντες ἢ ζημίαν φεύγοντες· ὅσα δὲ τούτων ἔξω πανουργεῖται, ‹ὅτι› κακῶς ἐμαυτὸν ἐποίουν ταῦτα [γὰρ] πράττων, οὐκ ἄδηλον· προδιδοὺς γὰρ τὴν Ἑλλάδα προὐδίδουν ἐμαυτόν, τοκέας, φίλους, ἀξίωμα προγόνων, ἱερὰ πατρῷα, τάφους, πατρίδα τὴν μεγίστην τῆς Ἑλλάδος. ἃ δὲ πᾶσι περὶ παντός ἐστι, ταῦτα ἂν τοῖς ἀδικήσασιν ἐνεχείρισα.

[20] σκέψασθε δὲ καὶ τόδε. πῶς οὐκ ἂν ἀβίωτος ἦν ὁ βίος μοι πράξαντι ταῦτα; ποῖ γὰρ τραπέσθαι με χρῆν; πότερον εἰς τὴν Ἑλλάδα; δίκην δώσοντα τοῖς ἠδικημένοις; τίς δ᾽ ἂν ἀπείχετό μου τῶν κακῶς πεπονθότων; ἀλλὰ μένειν ἐν τοῖς βαρβάροις; παραμελήσαντα πάντων τῶν μεγίστων, ἐστερημένον τῆς καλλίστης τιμῆς, ἐν αἰσχίστῃ δυσκλείᾳ διάγοντα, τοὺς ἐν τῷ παροιχομένῳ βίῳ πόνους ἐπ᾽ ἀρετῇ πεπονημένους ἀπορρίψαντα; καὶ ταῦτα δι᾽ ἐμαυτόν, ὅπερ αἴσχιστον ἀνδρί, δυστυχεῖν δι᾽ αὑτόν.

[21] οὐ μὴν οὐδὲ παρὰ τοῖς βαρβάροις πιστῶς ἂν διεκείμην· πῶς γάρ, οἵτινες ἀπιστότατον ἔργον συνηπίσταντό μοι πεποιηκότι, τοὺς φίλους τοῖς ἐχθροῖς παραδεδωκότι; βίος δὲ οὐ βιωτὸς πίστεως ἐστερημένῳ. χρήματα μὲν γὰρ ἀποβαλὼν ‹ἢ› τυραννίδος ἐκπεσὼν ἢ τὴν πατρίδα φυγὼν ἀναλάβοι τις ἄν· ὁ δὲ πίστιν ἀποβαλὼν οὐκ ἂν ἔτι κτήσαιτο. ὅτι μὲν οὖν οὔτ᾽ ἂν ‹ἐδυνάμην βουλόμενος οὔτ᾽ ἂν δυνάμενος› ἐβουλόμην προδοῦναι τὴν Ἑλλάδα, διὰ τῶν προειρημένων δέδεικται.

***
[11] Αλλά έστω ότι έγιναν αυτά που δεν έγιναν. Συναντηθήκαμε, μιλήσαμε, συνεννοηθήκαμε, πήρα απ᾽ αυτούς χρήματα, τα πήρα κρυφά και τα έκρυψα. Θα έπρεπε μετά να κάνω αυτά για τα οποία έγιναν όλα τούτα. Και αυτό είναι ακόμα πιο αδύνατον απ᾽ τα όσα ανέφερα προηγουμένως. Γιατί θα είχα ενεργήσει είτε μόνος μου είτε μαζί με άλλους· αλλά η πράξη αυτή χρειάζεται περισσότερους από έναν. Μαζί με άλλους λοιπόν; Με ποιούς; Με τους συντρόφους μου προφανώς. Και τί, με τους ελεύθερους ή με τους δούλους; Γιατί οι ελεύθεροι σύντροφοί μου είσαστε εσείς. Ποιός λοιπόν από σας το γνωρίζει; Ας το πει. Από την άλλη μεριά πώς να πιστέψει κανείς ότι χρησιμοποίησα δούλους; Γιατί αυτοί καταγγέλλουν και από μόνοι τους προκειμένου να κερδίσουν την ελευθερία τους, αλλά και όταν εξαναγκαστούν με βασανιστήρια.

[12] Και η πράξη η ίδια με ποιόν τρόπο θα μπορούσε να γίνει; Προφανώς θα έπρεπε να φέρω μέσα στο στρατόπεδο δυνάμεις εχθρικές, ανώτερες από σας· πράγμα αδύνατον. Γιατί με ποιόν τρόπο θα τους έβαζα μέσα; Μήπως από τις πύλες; Μα δεν είναι στη δικαιοδοσία μου ούτε να τις κλείνω ούτε να τις ανοίγω, παρά υπάρχουν φρούραρχοι που έχουν αυτή την αρμοδιότητα. Μήπως όμως πάνω από τα τείχη με σκάλα; Μα δεν θα με έβλεπαν; Αφού παντού είναι γεμάτο φρουρές. Μήπως λοιπόν τρυπώντας το τείχος; Μα τότε θα το έβλεπαν οι πάντες. Γιατί σε καιρό πολέμου ζούμε στο ύπαιθρο —στρατόπεδο είναι— και όλοι τα βλέπουν όλα, και όλοι είναι κάτω από τα βλέμματα όλων. Επομένως μου ήταν εντελώς αδύνατον να κάνω με οποιονδήποτε τρόπο οτιδήποτε απ᾽ όλα αυτά.
 
[13] Σκεφτείτε μαζί και τούτο: έστω και αν είχα, κατ᾽ εξαίρεση, τη δυνατότητα να τα κάνω όλα αυτά, με ποιό σκοπό θα ήθελα να τα κάνω; Γιατί κανείς δεν θέλει έτσι, χωρίς ανταμοιβή, να διατρέξει μέγιστους κινδύνους, ούτε να φορτωθεί το πιο μεγάλο από τα κρίματα. Αλλά τότε —ξαναγυρίζω τώρα σ᾽ αυτό το ζήτημα— για ποιό λόγο; Μήπως για χάρη της εξουσίας; Πάνω σε σας ή στους βαρβάρους; Μα πάνω σε σας είναι αδύνατον, αφού είσαστε τόσοι πολλοί και τόσο σπουδαίοι, αφού διαθέτετε τα πιο μεγάλα προσόντα, αρετή των προγόνων, πλήθος χρημάτων, ανδρεία, υψηλό φρόνημα, βασιλική εξουσία πάνω στις πολιτείες σας.

[14] Μήπως πάνω στους βαρβάρους; Και ποιός θα μου την παρέδιδε; Και εγώ, ένας Έλληνας, με ποιά δύναμη θα έπαιρνα την εξουσία πάνω σε βαρβάρους, ένας εγώ από πολλούς; Με την πειθώ ή με τη βία; Γιατί ούτε εκείνοι θα ήθελαν να πεισθούν, ούτε εγώ θα μπορούσα να τους εξαναγκάσω με τη βία. Μήπως όμως επρόκειτο να την παραδώσουν πρόθυμα στη δική μου προθυμία, δίνοντας την ως αμοιβή της προδοσίας μου; Μα θα πρέπει κανείς να είναι πολύ ανόητος για να πιστέψει και να παραδεχτεί κάτι τέτοιο· ποιός θα διάλεγε τη σκλαβιά από τη βασιλεία, αντί για το μέγιστο αγαθό το χειρότερο κακό;

[15] Μπορεί κανείς να πει ότι τα επιχείρησα αυτά από αγάπη για τον πλούτο και το χρήμα· Όμως χρήματα έχω αρκετά και δεν χρειάζομαι πολλά· πολλά χρήματα έχουν ανάγκη όσοι ξοδεύουν πολλά και όχι αυτοί που είναι υπεράνω των ηδονών της φύσης, αλλά αυτοί που είναι σκλάβοι των ηδονών και αποζητούν να αποκτήσουν δόξα από τα πλούτη και τα μεγαλεία. Τίποτε απ᾽ αυτά όμως δεν ισχύει για μένα. Και για να αποδείξω ότι λέω την αλήθεια, επικαλούμαι ως αδιάψευστο μάρτυρα τον πρότερο βίο μου· και του μάρτυρα αυτού μάρτυρες είσαστε εσείς· γιατί σύντροφοί μου είσαστε, και έτσι τα γνωρίζετε αυτά.

[16] Αλλά ούτε για χάρη της δόξας θα επιχειρούσε κανείς τέτοιες πράξεις αν είχε λίγο μυαλό. Γιατί οι τιμές έρχονται από την αρετή, όχι από την κακία· και τί τιμή θα μπορούσε να έχει ένας προδότης της Ελλάδας; Άλλωστε δεν μου έλειπε η δόξα· γιατί με τιμούσαν οι πιο τιμημένοι για το πιο τιμημένο πράγμα: εσείς για τη σοφία μου.

[17] Αλλά ούτε και για χάρη της ασφάλειας θα μπορούσε κανείς να τα κάνει αυτά. Γιατί ο προδότης είναι εχθρός για όλους: για το νόμο, για τη δικαιοσύνη, για τους θεούς, για τους περισσότερους ανθρώπους· αφού παραβαίνει το νόμο, καταλύει τη δικαιοσύνη, καταστρέφει πλήθος ανθρώπων και ατιμάζει το θείο. Και τούτου η ζωή είναι εκτεθειμένη στους πιο μεγάλους κινδύνους.

[18] Μήπως όμως επιδίωκα να ωφελήσω τους φίλους μου ή να βλάψω τους εχθρούς μου; Γιατί μπορεί κανείς να κάνει άδικες πράξεις και γι᾽ αυτό. Με μένα όμως θα συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο· θα έκανα κακό στους φίλους και θα ωφελούσα τους εχθρούς. Επομένως η πράξη μου δεν θα μου απέφερε κανένα όφελος· και κανένας δεν μηχανεύεται κάτι από επιθυμία να πάθει κακό.

[19] Απομένει όμως να εξετάσουμε αν έκανα την πράξη για να αποφύγω κάτι φοβερό, οδυνηρό ή επικίνδυνο. Απ᾽ αυτά όμως κανείς δεν θα μπορούσε να πει ότι κάποιο ταιριάζει για την περίπτωσή μου. Όλοι κάνουν όλα όσα κάνουν για τούτα τα δύο: ή για να αποκτήσουν κάποιο κέρδος ή για να αποφύγουν κάποια ζημιά· και ό,τι μηχανεύεται κανείς έξω απ᾽ αυτά, αν το έκανα, είναι προφανές ότι θα έκανα κακό στον εαυτό μου· αφού προδίδοντας την Ελλάδα θα πρόδιδα τον εαυτό μου, τους γονείς μου, τους φίλους μου, την τιμή των προγόνων, τα πατροπαράδοτα ιερά, τους τάφους, την πιο μεγάλη πατρίδα, την Ελλάδα. Και αυτά που για όλους αποτελούν την ύψιστη αξία, αυτά θα τα είχα παραδώσει σ᾽ αυτούς που τα έβλαψαν.

[20] Αλλά σκεφτείτε και το εξής: αν τα είχα κάνει αυτά δεν θα γινόταν αβίωτος ο βίος μου; Γιατί πού θα έπρεπε να στραφώ; Στην Ελλάδα; Να υποστώ την τιμωρία απ᾽ αυτούς που έβλαψα; Ποιός θα μου χαριζόταν απ᾽ όσους θα είχαν πάθει κακό εξαιτίας μου; Να μείνω με τους βαρβάρους; Να παραμελήσω έτσι όλα τα πιο σημαντικά πράγματα, στερημένος από τη πιο καλή δόξα, περνώντας τη ζωή μου μέσα στη χειρότερη ντροπή, πετώντας τους κόπους που κατέβαλα στην προηγούμενη ζωή μου για την αρετή; Και αυτά εξαιτίας εμού του ίδιου, πράγμα που είναι το χειρότερο για έναν άνθρωπο, να πέφτει σε δυστυχία εξαιτίας του ίδιου του εαυτού του.

[21] Όμως ούτε και οι βάρβαροι θα μου είχαν εμπιστοσύνη· πώς, αφού θα γνώριζαν και εκείνοι ότι θα είχα διαπράξει τη μεγαλύτερη απιστία, παραδίδοντας τους φίλους μου στους εχθρούς; Και χωρίς εμπιστοσύνη, ο βίος είναι αβίωτος. Γιατί αν κανείς χάσει χρήματα ή εξουσία ή διωχτεί από τη πατρίδα του, μπορεί να τα ανακτήσει· όμως όποιος χάσει την εμπιστοσύνη των άλλων δεν μπορεί πια ξανά να την αποκτήσει. Αποδείχθηκε λοιπόν με όσα είπα ότι ούτε αν ήθελα θα μπορούσα, ούτε αν μπορούσα θα ήθελα να προδώσω την Ελλάδα.

Περί Αρμονίας

Αποτέλεσμα εικόνας για Περί  ΑρμονίαςΕισαγωγικά
Τι είναι αυτό που οδηγεί την ανθρώπινη σκέψη σε κάτι το ενωτικό, σε κάτι που υπέρκειται της συνείδησης του υποκειμένου, ακόμα και αυτού του ιδίου του σύμπαντος; Το ίδιο «παραμύθι», δηλαδή οι περισσότερες θεωρήσεις φιλοσοφικών επιστημονικών συστημάτων ή θρησκειών, έχουν το ίδιο κοινό γνώρισμα, αυτό της αναγωγής σε κάτι το ιδεατό, το ιδανικό, το όμορφο – κατ’ επέκταση στατικό και αμετάβλητο. Αυτό που ο Πυθαγόρας και οι μαθητές του, και όχι μόνον, όριζαν ως αρμονία ικανοποιώντας ένα αίτημα/απαίτηση του ανθρώπινου νου για να μπορεί να «χαζεύει» τα δημιουργήματά του -- στατικά και αυτά και αμετάβλητα στο χρόνο -- αλλά και τα δημιουργήματα των θεών του... Εξ άλλου, η σίγουρη έλευση του θανάτου, του επιτείνει αυτή τη βεβαιότητα, αφού γνωρίζει ότι το μέλλον δεν δίνει ρόλο στο ίδιο συγκεκριμένο δημιούργημα της φύσης ούτε καν για μια δεύτερη φορά.

Θεατής, λοιπόν, ο άνθρωπος κατάφερε να μετατρέψει το «ὁρᾶν» σε «θεωρεῖν» (εδώ η ελληνική σκέψη έκανε την καινοτόμο είσοδό της) διακατεχόμενος από μια ανάγκη να εντοπίσει τις πάγιες σταθερές, τόσο της ουσίας του κόσμου -- ψυχής και ύλης -- όσο και της δικής του. Η ομορφιά της δικής του ψυχής τον έκανε να αναζητεί την αρμονία και την ομορφιά της ουσίας ολόκληρου του κόσμου, ένα γυρολόγο από τα βάθη του υποσυνειδήτου (ατομικού και συλλογικού) στα πανηγύρια των αλλαγών του χρόνου, στις εσχατιές του σύμπαντος.

Αυτή η αναζήτηση, του έδινε τις πιο κομψές, από αισθητική άποψη, εξηγήσεις, καθώς και τα μοντέλα των θεωρήσεων και αναγωγών του. Ίσως η μουσική να ήταν και το πρώτο ολοκληρωμένο μοντέλο εξιδανίκευσης και προβολής συμπαντικών αρχέτυπων πάνω στις τρεμάμενες από φόβο - αλλά και σεβασμό στο Αιώνιο και Ωραίο - ψυχές των ανθρώπων. Κομμάτι εξ άλλου του Ωραίου και η ψυχή: Θυμάται, άδει, σημαίνει, πληροφορεί ώστε η αλήθεια να φτάνει σε μας φθαρμένη, τίμημα για το ένδυμα που αναγκάστηκε να φορέσει κατοικώντας προσωρινά στο ανθρώπινο σώμα.

Εδώ, λοιπόν, είναι όλη η ουσία του θέματος. Από τη μουσική ως τις τελευταίες θεωρίες των μοντέρνων φυσικών, οι εξισώσεις και οι σχέσεις που εκφράζουν μετρήσιμες ποσότητες διορθώσεων, ώστε να αποφεύγονται οι απειρισμοί[1].

Έτσι από το πυθαγόρειο κόμμα ως το μικρόκοσμο της ύλης ή "κατάρα", θα λέγαμε, συνεχίζεται.

Η αλήθεια φτάνει στα μάτια μας και στα όργανα μέτρησης κατατεμαχισμένη και φθαρμένη, χωρίς να τηρεί τα κομψά μοντέλα των απαιτήσεών μας. Γιατί ένα ιδανικό και γραμμικό σύστημα εξισώσεων το ελέγχουμε και το κατανοούμε καλύτερα από το να μπλέκουμε σε περιπέτειες με απειρισμούς, μικροποσότητες και με ηχητικά κόμματα. Έτσι κατανοείται και η εμμονή των Πυθαγορείων στους ακεραίους, που τελικά, μετατράπηκε σε ψυχονευρωτισμό με τα γνωστά αποτελέσματα για τη σχολή του.

Αρμονία - Γενικά

Μυθική θεά, κόρη του Άρη και της Αφροδίτης. Φέρεται ως σύζυγος του Κάδμου (διακρίνεται, ενδεχομένως, μια βοιωτική καταγωγή του μύθου) με παιδιά τον Πολύδωρο, τη Σεμέλη (μητέρα του Διονύσου), την Ινώ (Λευκοθέα) και την Αγαύη. Προσωποποιεί, ως θεά, την αρμονία στις ηθικές, κοινωνικές και οικογενειακές σχέσεις και, φυσικά, δεν είναι τυχαίο και το όνομα Κάδμος, απ’ το οποίο δανείστηκαν οι Πυθαγόρειοι τη λέξη «Κόσμος» (κόσμημα) για την ίδια την φύση.

Σύμφωνα με το λεξικό της ελληνικής γλώσσας των Η. Liddell - Η. Scott, η αρμονία -- με την έννοια του αρμόζω -- προέρχεται από τη ρίζα «Αρ-», από όπου το ρήμα αραρίσκω και άρω και οι έννοιες άρθρον, αρμός, αρμονία, αριθμός, άρτιος, άριστος, αρετή, άρμα και ίσως Άρειος, Άρης, (καθόλου, βέβαια, απίθανο σαν πατέρας της Αρμονίας).

Έτσι το ετυμολογικό υπόβαθρο της σκέψης των Πυθαγορείων μας υποδεικνύει δυο βασικές για μας έννοιες: Αυτή της Αρμονίας και αυτήν του Αριθμού, οπότε, με το πάντρεμα της πρώτης με τον Κάδμο (Κόσμο), έχουμε κωδικοποιημένη, σε αυτές τουλάχιστον τις έννοιες, την τέλεια ομορφιά του κόσμου.

Κατ’ επέκταση και σύμφωνα πάλι με τις απόψεις των Πυθαγορείων, οι "εξισώσεις" περιγραφής της ομορφιάς αυτής (ψυχής και ύλης) θα' χουν, όσο το δυνατόν, απλούστερες μαθηματικές σχέσεις και αναλογίες, πρόβλημα που η σκέψη από τον Πυθαγόρα μέχρι τη θεωρία των υπερχορδών ερευνά ακόμα. Η έννοια Αρμονία φέρεται επίσης να σχετίζεται και με τη συμφωνία των ήχων και καταγράφεται έτσι ως πρόσωπο μυθικό, σύντροφος της ΄Ηβης, των Χαρίτων και των Ωρών (βλ. Ομηρικό ύμνο εις Απόλλωνα 195).

Σίγουρα, η επίσημη είσοδός της σαν μουσική έννοια έγινε από τον Πυθαγόρα, στον ελλαδικό χώρο τουλάχιστον[2].

Σύμφωνα με το Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής του Σόλωνα Μιχαηλίδη και σε συνδυασμό με το προαναφερθέν λεξικό, αρμονία σημαίνει τη σύνδεση, τη συναφή, την άρθρωση, τον αρμό, το σημείο σύνδεσης αντικειμένων (αἱ τῶν λίθων ἁρμονίαι, Διοδ. Σικ. 2,8) και κυρίως τη σωστή μαθηματική ή γεωμετρική αναλογία των μερών ενός συνόλου.

Επίσης, είναι συνώνυμη και με την αρμογή, που σημαίνει το χόρδισμα των μουσικών στα όργανά τους, ιδιαίτερα όταν αλλάζουν (προσαρμογή) από μια αρμονία σε μια άλλη, π.χ. από Δώρια σε Φρύγια κλπ. Κάτι που συμβαίνει ακόμα και σήμερα στα έγχορδα όργανα με κινητά τάστα (κανονάκι, ταμπουράς, σάζι κλπ.)

Ο Αριστόξενος λέει ότι οι προηγούμενοι απ' αυτόν, που ασχολήθηκαν με την αρμονία (τους ονομάζει Αρμονικούς), ορίζουν σαν τέτοια το διάστημα 8ης καθαρής και τη διαφορετική διάταξη των φθόγγων μέσα στο διάστημα ογδόης, κάτι που, όπως φαίνεται, υιοθετήθηκε και στην εποχή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, μαθητής των οποίων υπήρξε ο Αριστόξενος (ἐκ παςῶν ὀκτώ οὐσῶν [χορδῶν, φωνῶν] μίαν ἁρμονίαν συμφωνεῖν)[3].

Για τον Αριστοτέλη και τον Ηρακλείδη τον Ποντικό (μαθητής του Πλάτωνα και μετά τον Αριστοτέλη και αυτός), ο όρος αρμονία ταυτίζεται με τα συστήματα των κλιμάκων. ΄Ετσι έχουμε τουλάχιστον τρεις «αρμονίες ελληνικές»: Τη Δωρική, την Αιολική και την Ιωνική, κατ’ αναλογία των τριών ελληνικών φυλών, ενώ από τους μεταγενέστερους συγγραφείς υιοθετήθηκαν οι ακόλουθες εφτά, τα ονόματα των οποίων καμιά φορά αλλάζουν:

1. Μυξολυδική σι - σι

2. Λυδική ντο - ντο

3. Φρυγική ρε - ρε

4. Δωρική μι - μι

5. Υπολυδική λα - λα

6. Ιωνική (Υποφρυγική) σολ - σολ

7. Αιολική λα - λα

Στη βυζαντινή μουσική, ο όρος αρμονία έχει το ίδιο περιεχόμενο, που είχε και στην αρχαιότητα, ενώ στη δυτική μουσική[4] η έννοια αποκτά άλλο περιεχόμενο. Αυτό θα πρέπει να αναζητηθεί στις πρώτες προσπάθειες πολυφωνίας στη γαλλοφλαμανδική σχολή κάπου στον 14ο και 15ο αιώνα μ.Χ., σημαίνοντας πια απλά τη σύνδεση, άρμοση και κίνηση των συγχορδιακών μαζών, με οτιδήποτε κι αν σημαίνει ο όρος από τότε μέχρι τη σημερινή «jazz» εποχή[5].

Ενώ για τους αρχαίους, το φθογγικό υλικό (με τα μικροδιαστήματα) και ο όρος αρμονία είχαν να κάνουν με πιο βαθύτερες ουσίες, για τους νέους μουσικούς πολιτισμούς σήμαιναν, απλά, έναν ιδιαίτερο τρόπο οργάνωσης των μουσικών φθόγγων.

Ίσως οι πρώτες δονήσεις της στιγμής της γέννησης του σύμπαντος να ηχούσαν στα αυτιά των αρχαίων θεωρητικών και να φώλιαζαν στις ψυχές τους (ear=αυτί, hear=ακούω, heart=καρδιά)[6]. Μυστηριώδη πράγματα βέβαια, ειδικά για τους ορθολογιστές, δεμένα όμως με τις μαγικές δυνάμεις των αριθμών και των φωνηέντων (φυσικά και με τα αναπόσπαστα στοιχεία του ρυθμού και του μέτρου, συγχωνευμένα αδιαχώριστα), τυλίγουν το κουβάρι του μυστηρίου μέχρι σήμερα.

Κάτω, λοιπόν, από τη στάχτη του παρελθόντος υπάρχουν πάντα σπίθες παλαιού πνεύματος έτοιμες να ανάψουν νέες φωτιές πάνω στις σημερινές θεωρήσεις μας για το φθογγικό υλικό και τα μουσικά συστήματά μας, ώστε να δώσουν νέα άλματα στη μουσική... Σήμερα η κατάσταση είναι σαν εκείνη που επικρατούσε κατά τους χρόνους της μετάβασης από τους εκκλησιαστικούς τρόπους στις μείζονες και ελάσσονες κλίμακες -- φυσικά μιλώντας για τη δυτική μουσική. Η πρακτική έχει προχωρήσει σε τέτοιο σημείο, που η θεωρία δεν την ακολούθησε. Όλοι οι συνθέτες χρησιμοποιούν τις εκτεταμένες μελωδικές και αρμονικές σχέσεις που προκύπτουν από τη χρήση του υλικού της χρωματικής κλίμακας, αλλά, λόγω ελλείψεως ενός κατάλληλου θεωρητικού υπόβαθρου, ακόμη προσπαθούν να στριμώξουν κάθε εκδήλωση μέσα στα στενά όρια της διατονικής ερμηνείας[7].

Ηρακλείτεια Αρμονία

 Δε θα αναφερθώ εκτενώς στη θεωρία του μεγάλου Εφέσιου φιλοσόφου[8], αλλά θα απομονώσω από αυτήν εκείνα τα στοιχεία που έχουν να κάνουν με την έννοια/λέξη της αρμονίας, μιας και δεν είναι του παρόντος η ανάπτυξη μιας θεωρίας καθαρά περί φύσης, που περιλαμβάνει οντολογικές, γνωσιολογικές και ηθικές αρχές καθώς και ένα «ολοκληρωμένο» προσωκρατικό κοσμολογικό μοντέλο[9].

΄Ετσι, από τα συγκεκριμένα αποσπάσματα, τα οποία διασώθηκαν από γραπτά κατοπινών συγγραφέων, σχολιαστών διαφορετικής προελεύσεως και εγκυρότητας (από όλους θεωρείται πιο έγκυρη η άποψη του Αριστοτέλη[10], Ρητορική [ΙΙ] απόσπασμα 1, και του Διογένη Λαέρτιου, οι οποίοι αποδέχονται την ύπαρξη βιβλίου «περί φύσεως») παραθέτω τα δύο επόμενα αποσπάσματα, τα οποία θα πρέπει να συνδυαστούν, τουλάχιστον από την άποψη της φυσικής: (54) «Ἁρμονίης ἀφανής φανερῆς κρέσσων» και (123) «Φύσις κρύπτεσθαι φιλεῖ».

Εδώ η ηρακλείτεια σκέψη προσδίδει στην έννοια αρμονία όχι έναν επί πλέον μουσικό χαρακτήρα, αλλά μάλλον την ταυτίζει με αυτή της συμμετρίας και κανονικότητας των νόμων της φύσης. Γι’ αυτόν η «κρυμμένη»[11] ομορφιά/αρμονία είναι καλύτερη από την κοινή/φανερή, μιας και η πραγματική φύση αρέσκεται στο να κρύβεται και να «παίζει» με τον παρατηρητή ένα παιγνίδι χωρίς τέλος, χωρίς νικητή και φυσικά,με πολλές γι' αυτόν εκπλήξεις.

Για να φτάσει όμως κανείς να γνωρίσει την πραγματική φύση και την αρμονία της, που διέπει τα πάντα, πρέπει (σύμφωνα με ένα άλλο απόσπασμα, το οποίο επιβάλλεται να συνεκτιμηθεί με τα δύο προηγούμενα: (18) «Ἐάν μή ἔλπηται ἀνέλπιστον οὐκ ἐξευρήσει, ἀνεξερεύνητον ἑόν καί ἄπορον»), να επιδείξει επιμονή, ώστε να βρεθεί μπροστά στο ζητούμενο ἀνέλπιστον, το ἄπορον, το ἀνεξερεύνητον, γιατί δεν υπάρχει από πριν κάποιος συγκεκριμένος δρόμος (πόρος) για το νέο, τη γνώση και την ομορφιά. Επομένως πρέπει να αναζητηθούν νέοι ατραποί και καινούργιες ιδέες (Το άπορον = το ἀπροσπέλαστον).

Σύμφωνα με τα προηγούμενα, εκφράζω την άποψη ότι ή ο Ηράκλειτος διάβασε τους μοντέρνους φυσικούς ή αυτοί αποκωδικοποίησαν σωστά τη σκέψη του (ειδικά ο Heisenberg τον έχει σχολιάσει κατά καιρούς)[12]. Αυτό γιατί οι θεωρίες των τελευταίων δεκαετιών -- περί κρυμμένης συμμετρίας (gauge theories), υπερσυμμετριών, σπασιμάτων συμμετριών (spontaneous breaking of symmetry), ενοποιήσεων δυνάμεων και αλληλεπιδράσεων, κομψά μοντέλα εξισώσεων, θεωρία αλληλεπιδράσεων με εναλλαγή σωματιδίων -- θυμίζουν, κρύβουν ουσιαστικά την ουσία και το βάθος της σκέψης του Ηράκλειτου. Με λίγα λόγια οι νόμοι της φυσικής, σύμφωνα και με τον Ηράκλειτο και με τους φυσικούς, είναι συμμετρικοί, αλλά οι συμμετρικές λύσεις είναι ασταθείς. Δηλαδή ζούμε σε ένα μη συμμετρικό περιβάλλον, έτσι ώστε να μη μπορούμε να αντιληφθούμε την αρμονία της φύσης.

Ειδικά η ιδέα της κρυμμένης συμμετρίας αποδείχθηκε αξιόλογη στη φυσική, καθόσον ενοποιεί φαινόμενα που φαίνονται τελείως ασύνδετα (π.χ. η ασθενής και η ηλεκτρομαγνητική αλληλεπίδραση, η διαφορά των οποίων έγκειται στη μάζα των αντίστοιχων μποζονίων που τις μεταφέρουν). Αλήθεια, τα αποσπάσματα: (90) «Πυρός ἀνταμοιβή τά πάντα καί πῦρ ἁπάντων...» και (30) «...Πῦρ ἀείζωον ἁπτόμενον μέτρα καί ἀποσβενόμενον μέτρα» δεν προαναγγέλλουν τη θεωρία των αλληλεπιδράσεων μέσω σωματιδίων μποζονίων, φωτονίων (πυρ;).

Όσο για την ίδια την εμφανή συμμετρία/αρμονία, η ύπαρξή της διατυπώνει στη φυσική τους περισσότερους νόμους διατήρησης φυσικών μεγεθών (ενέργεια, ορμή, στροφορμή κλπ.) Κι ας μου επιτραπεί να «παίξω» και λίγο με τις λέξεις και τα γράμματα, εκείνο το ear των Άγγλων (το αυτί δηλαδή, που άκουε τους πρώτους ήχους των δονήσεων της πρώτης έκρηξης) μήπως έχει σχέση με τη γέννηση της Ρέας; Kαι ο Κρόνος/Χρόνος, που τρωει τα παιδιά του; Kαι από τότε, με την αδιάκοπη Ροή (Διαλεκτική), φτάνουμε στο: Τα πάντα ρει..., τα πάντα κατ’ εριν..., τα πάντα κατά χρεών... Και να, από κοντά ο Έρως (γιορταζόταν κατά το έαρ) και η μούσα Ερατώ. Τα γράμματα παίζουν και γίνονται έννοιες άφθαρτες και αιώνιες για να καταδεικνύουν και να σημαίνουν.

Για τον Ηράκλειτο, λοιπόν, η καλλίστη αρμονία χωράει και τον έρωτα και την έριδα και αυτά τα δυο στοιχεία με τη σειρά τους συμπορευόμενα, καθορίζουν και κατευθύνουν τη ροή των πραγμάτων. Συμπαντική, λοιπόν, υπόθεση γι' αυτόν η αρμονία, υπαρκτή όμως μέσα από αντίθετες έννοιες (μη ξεχνάμε και τους μυθολογικούς γονείς της). Πιο κοντά λοιπόν η σκέψη του Ηράκλειτου στο μύθο.

Το μονόχορδο και η τετρακτύς

 Πρόκειται, σίγουρα, για ένα τελικό στάδιο πειραματικής εξέλιξης των μηχανισμών που εφεύραν ο Πυθαγόρας[13] και οι μαθητές του για να καθορίσουν τις μαθηματικές σχέσεις που διέπουν τα μουσικά διαστήματα[14].

Το μονόχορδο ή χορδοτόνιο είναι ένα όργανο με μια χορδή (πρόγονος του ψαλτηρίου ή κανονάκι, σε διάφορα μεγέθη και μορφές), ένας μαθηματικός μουσικός «κανών», βαθμονομημένος -- κάτι σαν ξύλινος χάρακας -- πάνω στον οποίον ήταν στηριγμένη μια χορδή τεντωμένη. Από τη μυθολογία[15] ήδη είναι γνωστό σαν δημιούργημα του Απόλλωνα δωρηθέν στους ανθρώπους, ενώ ο Πολυδεύκης (2ος μ.Χ.) δίνει την καταγωγή του οργάνου αυτού στους Άραβες (ΙΙ, 60). Στα δε σημιτικά-εβραϊκά, kanum ή qauoum σημαίνει ραβδί.

Για να μην μπω σε λεπτομέρειες, το αποτέλεσμα των μετρήσεων του Πυθαγόρα και των μαθητών του πάνω σ’ αυτό το όργανο-κανόνα, μας λέει ότι τα εύηχα (σύμφωνα) μουσικά διαστήματα εκφράζονται με λόγους ακεραίων. Ειδικά το διάστημα της οκτάβας (όταν ο υπαγωγέας - κινητός καβαλάρης βρίσκεται στο μέσον ακριβώς της χορδής) εκφράζεται με το λόγο (2:1), εναρμονίζει δηλαδή τη μονάδα και τη δυάδα δίνοντας έτσι και το λόγο των συχνοτήτων (διάστημα 8ης καθαρής). Τέλειο λοιπόν διάστημα και το όνομα που δόθηκε από τους Πυθαγόρειους σ’ αυτό: Αρμονία.

Αν συνεχίσουμε την κατάτμηση της χορδής με τη βοήθεια του υπαγωγέα σύμφωνα με τους λόγους (3:2) και (4:3), δημιουργούμε τα μουσικά διαστήματα της 5ης καθαρής (διοξεία) και 4ης (συλλαβή ή συλλαβά) αντιστοίχως. ΄Ετσι οι τέσσερις πρώτοι αριθμοί (1, 2, 3, 4 με άθροισμα 10, την ιερά τετρακτύ) δημιουργούν με τις αναλογίες τους τα πιο σύμφωνα μουσικά διαστήματα.

Ανάλογες διαστημικές αναλογίες χρησιμοποιήθηκαν για να εκφράσουν ακόμα και αποστάσεις ουρανίων σωμάτων καθώς και συγκεκριμένες εποχές του έτους. Σχετικές αντιλήψεις και θεωρήσεις αναφέρονται στους Χαλδαίους, στους Αιγύπτιους, στους Σουμέριους, καθώς και στα ιερατεία της Άπω Ανατολής.

Ειδικότερα κατά τις αντιλήψεις των Χαλδαίων (επαφές με τους οποίους είχε, σύμφωνα με τους βιογράφους του, ο Πυθαγόρας), το διάστημα 1ης (1:1) συνδέεται με την άνοιξη, το διάστημα 8ης (2:1) με το καλοκαίρι, το 5ης (3:2) με το χειμώνα, ενώ το 4ης (4:3) με το φθινόπωρο. Παράλληλα, στην Κίνα η μουσική θεωρείτο απεικόνιση μιας αιώνιας, άφθαρτης και πανταχού παρούσας αρμονίας, ούτως ώστε όφειλε, για να είναι "σωστή", να είναι εναρμονισμένη με το σύμπαν ολόκληρο. Σύμφωνα λοιπόν με τις θεωρήσεις των ιερατείων της Κίνας, η γη και ο ουρανός, τα δύο συζευγμένα αντίθετα, εκφράζονται από τους αριθμούς 2 και 3 αντίστοιχα:

 2: Γη - Γιν, σημαίνει το αιώνιο θηλυκό, το σκοτάδι, το κρύο, τους άρτιους αριθμούς.

 3: Ουρανός - Γιανγκ, σημαίνει το αρσενικό (που γονιμοποιεί τη γη), το φως, τη θερμότητα και φυσικά τους μονούς αριθμούς.

Το άθροισμα αυτών των δύο όψεων του «νομίσματος», το πέντε (5), μας δίνει και εκφράζει τις αντίστοιχες «σωστές» κλίμακες των πέντε τόνων, (πεντατονικές κλίμακες), που είναι ιερές και απαράβατες. Ξεκινώντας κάθε φορά από διαφορετική νότα δημιουργούμε και μια άλλη πεντατονική (Η κάθε μια από αυτές αντιπροσωπεύει και μια διαφορετική εποχή του έτους, ακόμα και μέχρι σήμερα στην Κίνα). Αξιοσημείωτο, βέβαια, είναι το γεγονός ότι οι κλίμακες αυτές είναι ριζωμένες σε διάφορες περιοχές της γης και σε μεγάλες μεταξύ τους αποστάσεις (Δωδώνη - Ηπειρώτικη πεντατονία - Αρμενία, Ινδία, Κίνα, Νότιος Αφρική κ.ά.) Ενδεικτικά, μια πεντατονική κλίμακα φτιάχνεται από συνεχόμενες πέμπτες (3:2) ως εξής:

 

Κάθε νέος αυτοκράτορας διέταζε να συγκληθούν οι μουσικοί και οι αστρολόγοι, για να διορθώνουν, αν αυτό χρειαζόταν, από κοινού το μήκος των αυλών ή τα άλλα όργανα, ώστε να αποκαθίσταται ή να συνεχίζεται η παγκόσμια αρμονία κατά την περίοδο και της δικής του ηγεμονίας. Ανάλογα πράγματα θα συναντήσει κανείς και στους άλλους λαούς της Άπω Ανατολής, αλλά και της Ινδίας. Ακόμα και στην ευρωπαϊκή μουσική θα συναντήσουμε την επιμονή των θεμάτων σε όλες σχεδόν τις φόρμες της να «γυρίζουν» στην τονικότητα της δεσπόζουσας (5ης) βαθμίδας.

Η ενότητα, λοιπόν, του σύμπαντος πρέπει να αποδεικνύεται μέσα από κάποια «μαγική» αριθμητική και να υποδεικνύει και τα ανάλογα «μαγικά» σύμβολα, που ο Πυθαγόρας και η σχολή του -- σε συνέχεια προηγούμενων εξελιγμένων πολιτισμών[16] -- άλλα υιοθέτησαν, άλλα μετάλλαξαν και, φυσικά, άλλα δημιούργησαν.

Ένα τέτοιο πυθαγόρειο σύμβολο είναι η «τετρακτύς», από την οποία αναβλύζει η αιώνια και τέλεια φύση και ίσως σε αυτήν να τελευτά (Παγάν αενάου φύσεως). Εδώ έχουμε την εισαγωγή μιας νέας επαναστατικής άποψης για τη συμβολοποίηση των αιώνιων αρχετύπων. Τί άλλο από τη γεωμετρία και τις τέλειες ιδεατές αναπαραστάσεις εισάγει; Η ιερά τετρακτύς, λοιπόν,



με τα 10 ισόπλευρα τρίγωνα, μια γεωμετρική αναπαράσταση, εκφράζει αριθμητικά τον ιερό αριθμό 10, που είναι το άθροισμα των τεσσάρων πρώτων (1+2+3+4=10) αριθμών. Ένα «σώμα»[6] δηλαδή, που αντιστοιχίζει τα αιώνια και άφθαρτα πρότυπα/αρχέτυπα με τα πεπερασμένα/εμπειρικά/φθαρτά.

Η πραγματική φύση λοιπόν ρέει μέσα από την τετρακτύν και γίνεται αισθητή εμπειρικά από τον ανθρώπινο νου, αλλά φυσικά, με το αντίτιμο που αναφέραμε στην αρχή. Οι μετρήσεις μας καταγράφουν λάθη, άλογους αριθμούς, μικροκόμματα. Αλλά, ευτυχώς, κι αυτά ακόμα δεν ξεφεύγουν των ανθρωπίνων αισθητηρίων, αφού παρίστανται γεωμετρικά (τρανό παράδειγμα η υποτείνουσα ορθογωνίου τριγώνου με πλευρές β=γ=1, α=Ö2, άλογος η υποτείνουσα α=Ö2, αλλά υποτείνουσα).

Το πυθαγόρειο κόμμα

 Τί είναι τώρα το πυθαγόρειο κόμμα; Όλα ξεκινούν από την προσπάθεια του Πυθαγόρα και των μαθητών του να χωρίσουν την οκτάβα (διαπασών) με ένα συγκεκριμένο τρόπο δημιουργώντας έτσι μια διαστημική σειρά από τόνους, ημιτόνια, ακόμα και μικρότερες υποδιαιρέσεις του ημιτονίου, με αποτέλεσμα την εμφάνιση κλιμάκων. Αυτό, δηλαδή, που οι αρχαίοι ονόμαζαν σύστημα και σήμερα το λέμε κλίμακα. Δε θα επεκταθώ στο θέμα των κλιμάκων. Αλλά, σύμφωνα με αυτά που είπαμε για το μονόχορδο και τις αναλογίες της 8ης και 5ης, μπορούμε να υπολογίσουμε το πυθαγόρειο κόμμα ως εξής: Ξεκινώντας με ένα ντο του πιάνου και προχωρώντας με πέμπτες θα έχω:

Ντο 13/2=σολ1.3/2=ρε2.3/2=λα2.3/2=μι3.3/2=σι3.3/2=

φα#4.3/2=ντο5#.3/2=

=σολ#5.3/2=ρε6#.3/2=

λα6 #.3/2=μι #7.3/2=σι7#.

 (οι δείκτες 1,2,3... δείχνουν τη σειρά της οκτάβας)

 Με 1 το πρώτο ντο της σειράς θα έχουμε:

 σι #7 / ντο1 =(3/2)12 (α)

Αν τώρα ξεκινήσουμε από το ίδιο ντο και προχωρήσουμε με διαστήματα 8ης (2:1), τότε αντί για 61#7 θα βρούμε λογικά τα ντο8 που θα έχει λόγο με το ντο1:

 ντο8 / ντο1 = 27 (β)

 Η διαφορά των δύο αυτών λόγων (α, β) μας δίνει αυτό που ονομάζουμε πυθαγόρειο κόμμα, μια ακουστική διαφορά πολύ μικρή βέβαια, αλλά ικανή να ταράζει τη βεβαιότητα για τις τέλειες ακέραιες αναλογίες που έψαχναν οι Πυθαγόρειοι.

 Μια διαφορά της τάξεως:

 (3:2)12 / 27 = 312 / 210 = 1,0136406<1/4 του τόνου.

 Έτσι, λοιπόν, σε ένα μουσικό όργανο, αν κρατήσουμε τις 5ες σωστές, θα χαλάσουμε τις 8ες και αντίστροφα.

 Οι «συμφωνίες» δηλαδή των 5ων και 8ων δεν συμφωνούσαν τελικά (και με 4ες να προχωρούσαμε θα φτάναμε στο ίδιο αποτέλεσμα).

 Τελικά, στα όρια της 8ης οι Πυθαγόρειοι κατέληξαν στις εξής διαστημικές αναλογίες (τις παραθέτω με βάση το βαθμό συμφωνίας τους):

1. 1η (ισοτονία ή ταυτοφωνία) 1/1

2. 2η διαπασών ή οκτάβα) 2/1

3. 5η (διαπέντε ή διοξεία) 3/2

4. 4η (διατεσσάρων ή συλλαβή) 4/3

5. 3η Μεγάλη 5/4 χ 81/80

6. 3η μικρή 6/5 χ 81/80

7. 6η Μεγάλη 5/3 χ 81/80

8. 6η μικρή 8/5 χ 81/80

9. 2α Μεγάλη 9/8

10. 2α μικρή 16/15 χ 81/80

11. 7η Μεγάλη 15/8 χ 81/80

12. 7η μικρή 16/9 χ 81/80

Φυσικά οι 1η, 8η, 5η, 4η ξεχωρίζουν για την πραγματική συμφωνία τους, ενώ τα άλλα διαστήματα για τη διαφωνία τους. Αλλά σήμερα δεν χωρίζουμε τα όργανά μας σύμφωνα με τους λόγους αυτούς. Έχουμε την απαίτηση για μια πιο φυσική κλίμακα με πιο ακέραιες αναλογίες για τα περισσότερα διαστήματα. Έτσι π.χ. προτιμούμε μια «σύμφωνη» 3η μεγάλη φυσική με λόγο (5:4) παρά τη διάφωνη (η διαφοροποίηση του όρου συμφωνία-διαφωνία ανήκει στην Πυθαγόρεια σχολή).

 Πυθαγόρεια 5/4 χ 81/80 = 81/64.

 Οι δύο αυτές τρίτες έχουν διαφορά της τάξης του:

 81/64 : 5/4 = 324/320 = 81/80.

 Το ίδιο συμβαίνει και με τα άλλα «διάφωνα», κατά τους Πυθαγόρειους, διαστήματα σε σχέση με τα αντίστοιχα φυσικά. Έχουμε, δηλαδή, μια σταθερή διαφορά (81:80) μεταξύ των Πυθαγορείων και των αντίστοιχων φυσικών διαστημικών λόγων. Αυτή η διαφορά ονομάζεται κόμμα του Διδύμου ή συντονικό κόμμα (επειδή ο Δίδυμος ο Αλεξανδρεύς[17] τον 1ο μ.Χ. αιώνα ήταν αυτός που, πρώτος, ξεκινώντας από την 3η μεγάλη (5:4), υπολόγισε τα υπόλοιπα διάφωνα. Επονομάστηκε Χαλκέντερος για την επίμονη εργατικότητά του στη συγγραφή βιβλίων και Βιβλιολάθας, γιατί έχοντας συγγράψει τεράστιο αριθμό βιβλίων δεν μπορούσε να τα θυμάται. Βέβαια, ο καθορισμός αυτός αμφισβητείται έντονα και αποδίδεται στον Πυθαγόρειο φιλόσοφο και μαθηματικό Αρχύτα[18], που ίσως ήταν ο σημαντικότερος ειδικός σε θέματα ακουστικής (400 - 350 π.Χ.) Μάλιστα, ήταν ο πρώτος που επεξεργάστηκε τους λόγους των διαστημάτων του τετραχόρδου και στα τρία γένη (διατονικό, χρωματικό και εναρμόνιο).

Η αρμονία των σφαιρών

 «Ο 6ος π.Χ. αιώνας, ο θαυμαστός αιώνας του Βούδα, του Κουμφούκιου, του Λάο Τσε, των φιλοσόφων της Ιωνίας και του Πυθαγόρα, ήταν μια αποφασιστική καμπή για το ανθρώπινο είδος», λέει ο Καίσλερ. Και συνεχίζει: «Ήταν η αρχή της μεγάλης περιπέτειας, η προμηθεϊκή αναζήτηση των φυσικών εξηγήσεων και των λογικών αιτιών, που θα άλλαζε τη μορφή της ζωής του είδους στα επόμενα δυο χιλιάδες χρόνια ριζικότερα απ’ όσο είχε αλλάξει στα διακόσια χιλιάδες χρόνια πριν».

Όπως είπαμε και πριν, στην απλή διαίρεση της διαπασών ο Πυθαγόρας[19] και οι μαθητές του κατάφεραν την πρώτη μαθηματική αναγωγή της ανθρώπινης εμπειρίας. Τους απλούς λόγους των σύμφωνων διαστημάτων ακολούθησε η γεωμετρική αναπαράσταση των άρρητων αριθμών (γεωμετρική αναγωγή της εμπειρίας, δηλαδή), η οποία προχώρησε ακάθεκτη στην κατάκτηση και της αστρονομικής εμπειρίας. Η ίδια μαθηματική αναγωγή και εκεί...

Για τους Πυθαγορείους, η κάθε αναγωγή της απτής φαινομενικής πραγματικότητας ήταν ένα όνειρο, ένας σκοπός ιερός, που σήμαινε γι’ αυτούς πηγή αιώνιας και τέλειας ζωής. Αριθμοί, αρμονία[20], μουσική, ήταν για αυτούς έννοιες που οδηγούσαν το νου σε πραγματική πνευματική έκσταση... Ήταν εξ άλλου κοντά η εποχή του μύθου, που οι θεοί έρχονταν σε επαφή με θνητούς και θνητές και ερωτεύονταν ο ένας τον άλλο... Και ο μύθος τότε, πριν από την εποχή του βιβλίου, ερχόταν στις ψυχές μόνο μέσω του ήχου και της μουσικής... Το μοντέλο για την αρμονία της διαπασών εκτεινόταν τέλεια ακόμα και στη δομή του ανθρωπίνου σώματος[21] κι από κει λοιπόν κοντά ήταν και τα σώματα των αστροθεών... Εκεί η αρμονία ονομάστηκε «Αρμονία των σφαιρών».

Έτσι, το κοσμολογικό μοντέλο των Πυθαγορείων όριζε για κάθε ουράνιο σώμα και έναν ομόκεντρο κύκλο σε αποστάσεις ανάλογες αυτών των μουσικών διαστημάτων. Και κατ' επέκταση, όπως και ένα ανθρώπινο σώμα (ουσιαστικά ο Πυθαγόρας θεμελίωσε επιστημονικά την μουσικοθεραπεία), έτσι και το σύνολο των πλανητικών τροχιών σχηματίζει ένα είδος μουσικού οργάνου, του οποίου τη μουσική άκουγε φυσικά μόνον ο Μεγάλος Δάσκαλος.

Πιο συγκεκριμένα, ο Πυθαγόρας όριζε για την απόσταση Γης-φεγγαριού το μουσικό διάστημα του τόνου. Γι' αυτή του Ερμή και του φεγγαριού το ημιτόνιο και συνέχιζε προς τα αστέρια ως εξής:

Ερμής - Αφροδίτη ημιτόνιο

Αφροδίτη - Ήλιος τρίτη μικρή

Ήλιος - Άρης τόνος

Άρης - Δίας ημιτόνιο

Δίας - Κρόνος ημιτόνιο

Κρόνος - αστέρια τρίτη μικρή

Μια μουσική κλίμακα δηλαδή που με βάση το ντο γίνεται:

 Ντο, ρε, μιb, μι, σολ, λα, σιb, σι, ρε,

C, D, Eb, E, G, A, Bb, B, D

 (Κάποιοι μετέπειτα συγγραφείς διαφοροποιούνται δίνοντας άλλα διαστήματα).

 Ο Νικόμαχος υποστηρίζει ότι τα ονόματα των επτά μουσικών φθόγγων της κλίμακας, στα όρια της διαπασών, βγήκαν από τους επτά πλανήτες και τη θέση τους σε σχέση με τη Γη (βέβαια, σύμφωνα με το τότε κοσμολογικό μοντέλο)[22].

Έτσι έχουμε την εξής αντιστοιχία:

Σφαίρες Διαπασών

Κρόνος Υπάτη (λόγω της μεγάλης αποστάσεως από τη Γη)

Δίας Παρυπάτη

Άρης Λιχανός

Ήλιος Μέση

Ερμής Παράμεση

Αφροδίτη Παρανήτη

Σελήνη νήτη (νέατον = χαμηλό, πιο κοντά στη Γη

Ουσιαστικά, λοιπόν, σύμφωνα με τα εκτεθέντα, η μουσική αρμονία του Πυθαγόρα και της σχολής του, κυβερνάει τα πάντα -- από τις ψυχές των όντων ως τις αιώνιες περιφορές των αστεριών -- θέσεις που επηρέασαν μεγάλους διανοητές της αρχαιότητας (π.χ. Πλάτων[23]), ακόμα και μεταγενέστερους (μ.Χ.) φυσικούς (π.χ. Κέπλερ), πάνω στους οποίους στηρίχθηκαν οι θεωρίες των φυσικών του 20ού αιώνα (Einstein, Weinberg κ.ά.)

Συνήθως τα γοητευτικά μοντέλα των φιλοσόφων επηρεάζουν βαθύτατα τους κατ' εξοχήν λιγότερο ονειροπόλους και λάτρεις των ποιητικών συλλήψεων, επιστήμονες.

Ο καρπός του έρωτα του Κέπλερ με το πυθαγόρειο όνειρο έφτασε να γίνει το φανταστικό θεμέλιο (επισφαλές βέβαια) της σύγχρονης αστρονομίας[24].

Ένα πυθαγόρειο όνειρο, που ουσιαστικά είχε ενσωματωθεί στις αναζητήσεις του Πλάτωνα στο έργο του περί φύσεως (Τίμαιος). Και έτσι, σαν αναπόσπαστη πλατωνική σκέψη επηρέασε βαθύτατα το έργο μεγάλων Ευρωπαίων διανοητών (Descartes, Spinoza κ.ά.)

Επίλογος

 Ο φόβος για την αταξία και το χάος ίσως να γέννησε την ανάγκη του ανθρώπινου νου να αναζητήσει την καλλίστη Αρμονία. Γι’ αυτόν οι «καλές» επιθυμητές αναλογίες, καθώς και οι τέλειες γεωμετρικές δομές, θα είναι πάντα τα αιώνια αρχέτυπα (οι «ιδέες» του Πλάτωνα), που θα πρέπει, έτσι και αλλιώς, να αναζητούνται αδιάκοπα (Οι πλατωνικοί και νεοπλατωνικοί, καθώς και οι νεοπυθαγόρειοι, σίγουρα το έκαναν).

Τα μικροδιαστήματα και οι εν δυνάμει απειρισμοί δεν μπορούν να θολώσουν την εικόνα της πραγματικής φύσης.

Ο κάθε επιστήμονας - παρατηρητής τότε (και μάλλον ο Πυθαγόρας το ξεκίνησε), όπως και τώρα στις τελευταίες δεκαετίες, επέμενε και επιμένει να ρωτά και να παίρνει απαντήσεις, κατασκευάζοντας έτσι μοντέλα, που μάλλον τον βολεύουν, για να απλοποιεί και να φέρνει στα «μέτρα» του τις αιώνιες αλήθειες.

Οι απαντήσεις όμως είναι για αυτά που το υποκείμενο ρωτά και με τον τρόπο που τα ρωτά, ενώ η πραγματική φύση - ουσία ξεγλιστρά με το ίδιο πάντα ειρωνικό χαμόγελο μπροστά στην αγωνία μας.

 Η θεμελιώδης έννοια της αιτιοκρατίας, λοιπόν, εμποδίζει τη σκέψη μας να μεταλλαχτεί και να επαναπροσδιορίσει την πραγματική ουσία του υποκείμενου, που ρωτά, και του αντικείμενου, που υφίσταται τη δράση του. Κάτι που μόνο η κβαντομηχανική των τελευταίων δεκαετιών προσπάθησε, αλλάζοντας έτσι την ήδη υπάρχουσα λογική των θεωρήσεων μας.

Κατ’ αυτή, λοιπόν, την πορεία τόσων αιώνων το υποκείμενο (ανθρώπινος νους) και αντικείμενο (φύσις - αρμονία) πορεύονται σε μια διαρκή αλληλεπίδραση έρωτος, μανίας, τάσεων διαφυγής του ενός από τον άλλον, αλλά σίγουρα και με σημεία αφής και πρόσβασης, παρ’ όλη τη σθεναρή αντίσταση του αντικειμένου να μας δείξει τη βαθύτερη ουσία του...

Όπως και με τα ερωτικά μας «αντικείμενα» του πόθου, η ωραιοποίηση και τελειοποίηση αυτού (του πόθου) και της φύσης μας είναι αναπόφευκτη.

Δε θα είναι λοιπόν και όλα «ακέραια». Εξ άλλου, σε θερμοδυναμικά συστήματα που υπεισέρχεται ιδιαίτερα και ο αντίστοιχος χρόνος (Κρόνος;), τα πάντα «θολώνουν» («φύσις κρύπτεσθαι φιλεῖ»), σε αντίθεση με το στατικό κόσμο της ανόργανης φύσης (π.χ. οι κρύσταλλοι και τα τέλεια γεωμετρικά δομικά τους σχήματα).

Φυσικά, οι Πυθαγόρειοι δεν παραιτήθηκαν των θέσεων τους, αλλά συνέχισαν δικαιολογώντας τα αναγκαστικά «λάθη» στις μετρήσεις τους σ' αυτό που λέμε επιστημονική διαδικασία[25]... Αλλά κι αν ακόμα έβγαζαν τα επιθυμητά αποτελέσματα για τις μουσικές διαστημικές αναλογίες, το μουσικό αποτέλεσμα θα ήταν σίγουρα όχι και τόσο μελωδικό.           

Έχουν δηλαδή ομορφιά και τα κόμματα.

Η ολιστική πραγματικότητα έχει φυσικό νόημα και αρμονία, εντεταλμένη να μορφοποιεί και να ωραιοποιεί με έντονη ποιητική διάθεση την προϋπάρχουσα άτακτη και άμορφη ύλη. Έτσι φτάνουμε στον αισθητό κόσμο, τον κόσμο της εμπειρίας, που αποτελεί μια απτή εικόνα του αιώνιου και τέλειου αρχέτυπου Ωραίου, που καταφαίνεται μέσω της γεωμετρίας, αριθμητικής και μουσικής.
  --------------------
 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Landau - Lifzhits: Relativistic Quantum Theory, κεφάλαιο "Θεωρία Διαταραχών" (Perturbation theory, διαγράμματα Feynmann και "renormalization").
2. Από τότε συνέγραψαν έργα με θέμα την αρμονία κατά χρονολογική σειρά οι παρακάτω συγγραφείς:
Δημόκριτος (5ος π.Χ.), "περί Ρυθμών και Αρμονίας" (σώζονται λίγα αποσπάσματα).
Αριστόξενος ο Ταραντίνος (4ος π.Χ.), "Αρμονικά στοιχεία" (σε τρία βιβλία των οποίων έχει διασωθεί το μεγαλύτερο μέρος).
Ευκλείδης (4ος / 3ος π.Χ.), "Εισαγωγική Αρμονική" (σωζόμενο έργο, το οποίο όμως κατά μια άποψη φέρεται να ανήκει και στον Κλεονίδη, 2ος μ.Χ., και κατά άλλη άποψη στον Πάππο Αλεξανδρινό, 3ος μ.Χ.).
Νικόμαχος ο Γερασηνός (2ος μ.Χ.), "Αρμονικόν εγχειρίδιον" (σώζεται).
Γαυδέντιος ο Φιλόσοφος (2ος / 3ος μ.Χ.): "Αρμονική Εισαγωγική" (σώζεται).
Πτολεμαίος Κλαύδιος (2ος μ.Χ.), "Αρμονικά" (σώζεται σε τρία βιβλία).
Βρυέννιος ο Μανουήλ (14ος μ.Χ.), "Αρμονικά" (έργο σωζόμενο, που αποτελεί μια πολύτιμη πηγή για τις θεωρίες και τα δόγματα των Πυθαγόρειων).
3. Πλάτων: Πολιτεία, 617 β.
4. Karl Neef: Ιστορία της Μουσικής.
5. ΄Εργα που οριοθετούν την έννοια αρμονία στη Δύση, αναφέρονται τα εξής:
Εγχειρίδιον Αντίστιξης (Le Institution Harmoniche) του Zarlino, 1558 (Ιταλός θεωρητικός που επέκτεινε τις θεωρίες των Πυθαγορείων πάνω στο ίδιο με αυτούς πνεύμα).
Σύγγραμμα περί Αρμονίας (Le traite de Harmonie) του Ι. Φ. Ραμώ, 1722 (όπου επισημοποιείται ο όρος αρμονία και στη Δύση με τη κλασική της μορφή-έννοια, με την οποία διδάσκεται στα ωδεία ακόμα και σήμερα).
6. Νέστωρ Ταίηλορ: Η Αρμονία των Πυθαγορείων, Νεφέλη, Αθήνα 2000.
7. P. Hindemith: Σύστημα Μουσικής Σύνθεσης, Κ. Νάσος 1979, σελ. 63.
8. Εγκυκλοπαίδεια "Πυρσός", αντίστοιχο λήμμα.
9. Θεόδωρος Χρηστίδης: Χάος και πιθανολογική αιτιότητα, Εκδόσεις Βάνιας, 1997.
10. Αριστοτέλης: Ρητορική [ΙΙ], απόσπασμα 1.
11. Αναφορά για την κρυμμένη αρμονία έχει κάνει και ο Σωκράτης στο Φαίδρο, καταδεικνύοντας έτσι μια ηρακλείτεια επίδραση. Εκεί το άκουσμα, ο μουσικός ήχος, είναι το μέσο της μετάβασης για το "μουσικό άνθρωπο" από την εμφανή αρμονία της εμπειρίας στην αφανή, στην κρυμμένη.
12. Werner Heisenberg: Φυσική και φιλοσοφία, Εκδόσεις Κάλβος 1978, σελ. 50-51.
13. Για τη ζωή και το έργο του Πυθαγόρα, μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες: α) στο αντίστοιχο λήμμα της εγκυκλοπαίδειας "Πυρσός" και β) στο βιβλίο: "Η Θεωρητική Αριθμητική των Πυθαγορείων", Thomas Taylor, Εκδόσεις Ιάμβλιχος 1999, σελ. 15.
Σημειώνουμε ότι δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός πως το κύριο πρόβλημα για τον Πυθαγόρα είναι η έλλειψη πηγών, αφού οι δύο βιογραφίες του, που έχουν φτάσει ώς εμάς σήμερα, είναι του Πορφύριου και του Ιάμβλιχου, που έζησαν 800 χρόνια αργότερα από αυτόν. Κατά τους μελετητές του, οι πληροφορίες περιέχουν τόσο πραγματικά όσο και μυθικά στοιχεία.
14. Νέστωρ Ταίηλορ: Η Αρμονία των Πυθαγορείων.
15. Σόλων Μιχαηλίδης: Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής, λήμμα "Μονόχορδο".
16. ΄Ενα σύμβολο τέτοιο θα μπορούσε να θεωρηθεί ο λάβρυς της μινωικής Κρήτης και μεταγενέστερα ο σταυρός στο χριστιανισμό.
17. Σόλων Μιχαηλίδης: Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής, λήμμα "Δίδυμος ο Αλεξανδρεύς".
18. Ομοίως, λήμμα "Αρχυτας".
19. Θεμελιωτής της μαθηματικής επιστήμης, την οποία ανήγαγε σε φιλοσοφική θεωρία, εισάγοντας παράλληλα την έννοια του μαθηματικού στοχασμού. (Thomas Taylor: Η Θεωρητική Αριθμητική των Πυθαγορείων, Ιάμβλιχος 1999, σελ. 20).
20. Μια αρμονία, την οποία αφουγκραζόταν ο Πυθαγόρας, όπως συνήθιζε να λέει ο ίδιος (T. Taylor, ομοίως, σελ. 22).
21. Για τους Πυθαγορείους, ο "κόσμος" δεν είναι απλά ένα αντικείμενο έρευνας, πειραματισμού και επιβολής, αλλά μια ιερή τάξη γεμάτη δυνάμεις. Και η συμμετοχή σ’ αυτές δρα αποκαλυπτικά στη νόησή μας και διεγείρει βαθύτατα τον εσωτερικό μας κόσμο. Ένα σύμπαν οργανωμένο και έμψυχο, μικρογραφία του οποίου είναι και ο ίδιος ο άνθρωπος.
22. Σόλων Μιχαηλίδης: Εγκυκλοπαίδεια Μουσικής, λήμμα "Νικόμαχος".
23. Πλάτων: Τίμαιος, Εκδόσεις Κάκτος.
24. Α. Καίσλερ: Οι υπνοβάτες, Εκδόσεις Χατζηνικολή, σελ. 25.
25. Νέστωρ Ταίηλορ: Η Αρμονία των Πυθαγορείων.

Επιστημονική επανάσταση και πολιτισμός

Αποτέλεσμα εικόνας για Επιστημονική επανάσταση και πολιτισμόςΗ πεμπτουσία μιας Επιστημονικής Επανάστασης δεν ενέχει μόνο τη μεγάλη αύξηση της γνώσης αλά είναι μια συγκεκριμένη ανατροπή των επιστημονικών γνώσεων που έχει σαν άμεσο αποτέλεσμα τη ρήξη με την πολιτική και τη θεολογική κοινωνία του παρελθόντος.
 
Ένα θεωρητικό σχήμα για το πώς δημιουργείται ένας Πολιτισμός. Ο ορισμό του Πολιτισμού συμπεριλαμβάνομένου της Θεωρίας των 3 Πυλώνων στους οποίους αυτός βασίζεται.
 
Νομίζω ότι είναι κάτι σχετικά απλό. Δεν ξυπνά ένα πρωί μια Κοινωνία λέγοντας … «ας φτιάξω ένα Πολιτισμό». Ο Πολιτισμός δημιουργείται προκειμένου να κατασιγάσει κάποιους ανθρώπινους φόβους. Υπάρχουν εκατομμύρια ανθρώπινοι φόβοι. Αν τους ταξινομήσουμε θα δούμε πρώτα ένα σύνολο φόβων που έχει να κάνει με τα Φυσικά Φαινόμενα τα οποία όχι μόνο φοβίζουν τον άνθρωπο αλλά πολλές φορές τον αφανίζουν κιόλας. Ξεκινάμε με την Φυσική Φιλοσοφία που βρήκε τις ρίζες της στους Προσωκρατικούς οι οποίοι προσπάθησαν όχι μόνο να εξηγήσουν αλλά και να βρουν τρόπους να τιθασεύσουν τα φαινόμενα. Έτσι λοιπόν αρχίζουν όλα από μια φιλοσοφία, που αργότερα με την παρατήρηση και το πείραμα εξελίσσεται σε Επιστήμη και αργότερα εξελίσσεται σε Τεχνολογία. Αυτός είναι ο Πρώτος Πυλώνας στον οποίον στηρίζεται ένας Πολιτισμός.
 
Μια δεύτερη γκάμα φόβων είναι ο φόβος που απέναντι στους άλλους ανθρώπους, απέναντι στη δύναμη των πιο ισχυρών που μπορεί να πλήξουν τους πιο αδύνατους σε όλα τα επίπεδα. Γι΄ αυτό φτιάχνω τον Δεύτερο Πυλώνα που είναι ο Πυλώνας τη Κοινωνικής Κοσμοθεωρίας. Αυτή η θεωρία μάς φτιάχνει κοινωνικά και πολιτικά συστήματα αλλά και οικονομικά συστήματα και νόμους που μας προστατεύουν από τις … επιθέσεις των δυνατότερων.
 
Μια τρίτη γκάμα φόβων είναι αυτή που αφορά τον φόβο του θανάτου και όλους τους σχετικούς φόβους όπως αυτόν της ασθένειας κλπ. Εγώ θέλω να τον λέω Πυλώνα της Εσωτερικής φιλοσοφίας που γεννάει την Θεολογία και αυτή με τη σειρά της γεννάει τη Θρησκεία. Πολλές φορές μάλιστα από τη ίδια Θεολογία μπορούν να προκύψουν πολλά διαφορετικά δόγματα. Για παράδειγμα γύρω από το πρόσωπο του Χριστού δεν υπάρχουν μόνο οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί.
 
Συνεπώς, αυτοί οι τρεις Πυλώνες συνιστούν ένα πολιτισμικό ρεύμα. Για να γιγαντώνεται αυτό το Πολιτιστικό ρεύμα θα πρέπει αυτοί οι Πυλώνες να μη πολεμούν ο ένας τον άλλον αλλά να τους διακρίνει μια εσωτερική συνοχή. Αν υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στους πυλώνες τότε ο Πολιτισμός καταρρέει.
 
Υπάρχει χρονική προτεραιότητα ανάπτυξης του ενός Πυλώνα απέναντι στους άλλους;
 
Γενικά, όχι. Παλιότερα όμως οι άνθρωποι το πρώτο πράγμα που ήθελαν να ξέρουν είναι το πότε θα σπείρουν τη γη τους, πότε θα θερίσουν, πότε θα μαζέψουν τα πρόβατά τους για να ξεχειμωνιάσουν, πότε θα φορέσουν βαριά ρούχα. Παρά τα σημάδια που είχαν από διάφορα μικρά γεγονότα που συνέβαιναν δίπλα τους κατάλαβαν ότι ο ακριβέστερος προσδιορισμός των εποχών γίνεται με τη βοήθεια της παρατήρησης των Άστρων. Απλώς, σε πιο αρχαίους πολιτισμούς οι ίδιοι άνθρωποι που μελετούσαν τις κινήσεις των άστρων ήταν και αρχιερείς, ήταν επικεφαλής και του Πυλώνα της Θρησκείας αλλά και της Επιστήμης. Αυτοί μάλιστα ήταν και υπεράνω του Βασιλιά διότι μπορούσαν, τρόπον τινά να απαιτήσουν από τον Βασιλιά συγκεκριμένα πράγματα υπό την απειλή, για παράδειγμα, ότι θα … σβήσουν τον Ήλιο. Δηλαδή ουσιαστικά ήταν και αρχηγοί, ηγούνταν και των τριών Πυλώνων. Αλλά και σε νεότερες κοινωνίες όπως ήταν στην πρώην Σοβιετική Ένωση υπήρχαν πολιτικές αποφάσεις της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος που καθόριζαν τις κατευθύνσεις της Επιστήμης οι οποίες ήταν δήθεν στην υπηρεσία του λαού.  Αυτά δεν γίνονται όμως, είναι απαράδεκτα, δεν μπορείς να υποχρεώσεις έναν ερευνητή να ερευνήσει ένα συγκεκριμένο αντικείμενο γιατί τότε δεν θα είναι πια ερευνητής, δεν θα δρα με μεράκι.
 
H Επιστημονική Επανάσταση και πώς επηρεάζει τους υπόλοιπους Πυλώνες
 
Η πεμπτουσία μιας Επιστημονικής Επανάστασης δεν ενέχει μόνο τη μεγάλη αύξηση της γνώσης αλά είναι μια συγκεκριμένη ανατροπή των επιστημονικών γνώσεων που έχει σαν άμεσο αποτέλεσμα τη ρήξη με την πολιτική και τη θεολογική κοινωνία του παρελθόντος. Αυτή η Επανάσταση αναγκάζει τους άλλους 2 Πυλώνες να ανακατατάξουν τη δομή τους και να μεταβληθούν. Κατά την άποψή μου η πρώτη Επιστημονική Επανάσταση έγινε με τους Προσωκρατικούς οι οποίοι απέκοψαν τη γνώση για τη Φύση από τα τότε ιερατεία. Άρα δημιουργήθηκε για πρώτη φορά ένας ξεχωριστός Πυλώνας που επιχειρούσε να ερμηνεύσει τη Φύση. Αυτό είχε και πολιτικές συνέπειες. Για να το πω απλά, δεν θα είχαμε σήμερα Δημοκρατία αν τη γνώση τη χειρίζονταν μόνο τα Ιερατεία.
 
Η προτελευταία Επιστημονική Επανάσταση ήταν στον 17ο αιώνα με εξέχουσες προσωπικότητες τους Νεύτωνα, Γαλιλαίο που άλλαξαν την κοσμοεικόνα που είχαμε τότε για τον Κόσμο. Έβγαλαν τον Άνθρωπο και τη Γη από το κέντρο του Σύμπαντος. Σήμερα; Ζούμε μια άλλη Επιστημονική Επανάσταση; Και ποια τα χαρακτηριστικά της, σύμφωνα με το θεωρητικό σχήμα;
 
Περί τα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα έχουμε την τελευταία Επιστημονική Επανάσταση που κρατάει μέχρι σήμερα. Αξίζει σε αυτό το σημείο να σημειώσουμε ότι και τους 3 Πυλώνες μιας Επιστημονικής Επανάστασης τους διατρέχουν 3 βασικές έννοιες: η Ύλη, ο Χώρος και ο Χρόνος. Αυτές οι 3 έννοιες είναι και η κοινή συγκρότηση των 3 Πυλώνων. Οι Θετικές Επιστήμες στηρίζονται στο εννοιολογικό περιεχόμενο που η κάθε εποχή δίνει σε αυτές τις 3 έννοιες. Αν αλλάξει μία από αυτές τις έννοιες, θα αλλάξουν και οι άλλες άρα θα αλλάξει και ολόκληρη η Φυσική Θεωρία. Το ψέμα που λέμε οι Επιστήμονες είναι ότι τα επιστημονικά μας δεδομένα είναι δήθεν αναλλοίωτες αλήθειες διότι ενέχουν πείραμα, θεωρία, επαλήθευση κ.λπ. Δεν λέμε όμως σε κανέναν ότι αυτές οι Επιστήμες στηρίζονται μόνο σε αυτές τις έννοιες και ότι αν μεταβληθεί για κάποιο λόγο η εικόνα που έχουμε για το χρόνο π.χ. τότε αλλάζει όλη η Επιστήμη. Ενώ όμως, οι Πυλώνες και της Θεολογίας και της Πολιτικής Θεωρίας και της Επιστήμης έχουν κοινή αντίληψη για το τρίπτυχο Ύλη – Χώρος – Χρόνος, εντούτοις μόνο ο Πυλώνας της Επιστήμης είναι αυτός που μπορεί να μεταβάλλει το περιεχόμενο αυτών των εννοιών. Οι άλλοι 2 Πυλώνες αναγκαστικά αποδέχονται αυτό το περιεχόμενο. Όποιος δεν λαμβάνει υπόψη του αυτές τις μεταβολές και πιστεύει ότι η θεωρία μένει αναλλοίωτη τότε είναι βαθιά αναχρονιστικός. Για παράδειγμα, υπάρχουν άνθρωποι σήμερα οπαδοί του ρεύματος του Διαλεκτικού Υλισμού που πιστεύουν ότι στον Μαρξισμό δεν χρειάζεται να αλλάξει τίποτα γιατί είναι μια πλήρης Θεωρία. Ε, όταν δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις εξελίξεις της Επιστήμης τότε είναι βαθιά νυχτωμένοι. Δεν αρνούμαι την αξιοπιστία του Μαρξισμού ως αντίληψη αλλά πρέπει αυτός όπως και ο κάθε «-ισμός» να ενσωματώσει τα νέα επιστημονικά δεδομένα και να μεταβληθεί, αλλιώς θα πεθάνει. Ας πάμε κάπου αλλού. Αν η Επιστήμη αποδείξει π.χ. ότι υπάρχει ζωή μετά θάνατον τότε τα κοινωνικά συστήματα δεν θα αλλάξουν αυτομάτως; Δεν θα πρέπει να αλλάξει και η Θεολογία; Συμπεραίνουμε λοιπόν με ασφάλεια ότι έχουμε Επιστημονική Επανάσταση κάθε φορά που μεταβάλλεται το εννοιολογικό περιεχόμενο των όρων Ύλη – Χώρος – Χρόνος. Εστιάζοντας στην τελευταία Επιστημονική Επανάσταση, αυτή του 2οου αιώνα έχουμε πάλι μια ριζική ανατροπή αυτών των εννοιών. Τα δεδομένα της νεότερης επιστημονικής Επανάστασης δεν έχουν περάσει ακόμα ούτε στα Πανεπιστήμια, είναι τρομερό, εξακολουθούμε να ζούμε μέσα σε μια μηχανοκρατική και υλιστική εκδοχή του Σύμπαντος εκδοχή  που δεν συνάδει με τα τελευταία δεδομένα των Επιστημών. Δηλαδή, οι ηγετικές ομάδες του κόσμου εξακολουθούν να κινούνται πίσω από μια εκδοχή υλιστική και μηχανοκρατούμενη ενώ τα δεδομένα την έχουν ξεπεράσει. Εξακολουθούν δηλαδή να πιστεύουν ότι ο Κόσμος είναι όλος αντιληπτός από αισθήσεις και όργανα μέτρησης, και ότι είναι και ο μόνος πραγματικός, ότι η Φυσική είναι η Νευτώνεια Φυσική και ότι το Σύμπαν μας είναι Ευκλείδειο ότι στο Σύμπαν μας αντιλαμβανόμαστε μόνο εξατομικευμένα διαιρεμένα αντικείμενα κ.λπ. Δεν είναι όμως έτσι, έχουμε στα χέρια μας πλέον άλλη εικόνα για τον Κόσμο, αλλά αυτή η νέα εικόνα που μας δίνει η Επιστήμη δεν έχει λάβει δημοσιότητα δεν έχει περάσει ακόμα στην Κοινωνία. Υποστηρίζω όμως ότι ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας έχει αρχίσει αν όχι να καταλαβαίνει, τουλάχιστον να ψυχανεμίζεται αυτήν τη Νέα Επιστημονική Επανάσταση ως προς τα αποτελέσματα. Διαισθάνεται ότι κάτι καινούριο τρέχει που του λύνει δικά του προβλήματα. Όταν μιλά ένα βουλευτής, όταν μιλά ένας παπάς και όταν μιλά ένας Φυσικός ο κόσμος καταλαβαίνει ότι αυτά που ακούει από τον Φυσικό είναι πιο ενδιαφέροντα, του αρέσουν περισσότερο, τον αγγίζουν άμεσα. Άρα η Νέα Διήγηση της Φυσικής έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στον κόσμο από την ιστορία που θα του πει ο βουλευτής ή ο παπάς. Και τέλος πάντων αυτά που λέει η Επιστήμη δεν είναι καλλιτεχνικά δημιουργήματα, μπορεί πλέον να τα αποδείξει.
 
Tα εργαλεία που χρησιμοποιεί η Νέα Επιστήμη προκειμένου να αποδείξει  την νέα εικόνα που έχει για τον κόσμο,  στηρίζονται σε αυτά τα νέα δεδομένα, δεν θα γίνουν γρήγορα κατανοητά από τον κόσμο.
 
Λάθος! Εγώ, αλλά και η Νέα Επιστήμη μπορούμε να πείσουμε τους ανθρώπους ότι υπάρχει ένας άλλος Κόσμος που δεν μπορούν να αντιληφθούν οι αισθήσεις μας, αλλά αυτός ο κόσμος γίνεται αντιληπτός με τα αποδεικτικά εργαλεία της προηγούμενης Επιστημονικής Επανάστασης, δηλαδή αυτής του 17ου αιώνα. Άρα δεν χρειάζεται οι «αδαείς» να επιφορτιστούν με άπειρα επιστημονικά και αποδεικτικά εργαλεία και μεθόδους νέου τύπου προκειμένου να έχουν μια εικόνα για τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Εγώ, ας πούμε θα ήθελα να απευθυνθώ στους εκπαιδευτικούς των σχολείων και να τους ζητήσω να κάνουν τέτοια πειράματα που θα αναδεικνύουν νέες και, άγνωστες γι΄ αυτούς πλευρές της πραγματικότητας. Να αναιρέσουν με εργαλεία της προηγούμενης Επιστημονικής Επανάστασης αυτήν ακριβώς την Επανάσταση που μας τέλειωσε και να ψυλλιαστούν τι παίζεται σήμερα, κι ας μην το γράφουν ακόμα τα σχολικά και τα Πανεπιστημιακά εγχειρίδια. Μπορώ ας πούμε να μιλήσω για τη καμπυλότητα του χώρου που προκαλούν οι Μαύρες Τρύπες και που γι΄ αυτό δεν τις βλέπουμε, ανάγοντάς την στην καμπυλότητα της πορείας ενός καραβιού στη θάλασσα όταν αυτό απομακρύνεται από εμάς και μετά δεν το βλέπουμε καθώς αυτό έχει χαθεί «πίσω από τον ορίζοντα» (άρα έχει αυξήσει την καμπυλότητα του χώρου). Μπορώ να τους πω για το γεγονός ότι «μικρά» τόξα συμπεριφέρονται ακριβώς σαν ευθύγραμμα τμήματα όταν δεν ξεπερνούν ένα όριο -  ο δρόμος για να πάω σπίτι μου θεωρείται ευθεία παρά το ότι η Γη είναι καμπύλη… (Επιστημονικά αυτό το λέμε «ότι μια Ρημάνεια επιφάνεια όταν είναι αρκούντως μικρή συμπεριφέρεται σαν Ευκλείδια»). Επίσης, μια σημαντική έννοια που θα πρέπει ας πούμε να εκλαϊκεύσουμε είναι ο «χώρος του Minkowski», είναι ο «καθρέφτης» μέσα στον οποίον συμβαίνουν όλα τα γεγονότα του Σύμπαντος, είναι το ίδιο το Σύμπαν που βλέπουμε. Αν όμως δούμε το Σύμπαν σαν ένα καθρέφτη όπου απεικονίζονται γεγονότα τότε αυτός ο καθρέφτης δεν περιέχει εμάς αλλά εικόνες μας, δηλαδή τα Matrix μας, για να χρησιμοποιήσουμε έναν ευφυή όρο που μας τον έκανε ευρύτερα η γνωστό μια κινηματογραφική επιτυχία. Συνεπώς, και με βάση τα σύγχρονα δεδομένα δεν είμαστε εμείς τίποτα παραπάνω παρά εικόνες, σύνολα πληροφοριών, Matrix δηλαδή, ενός άλλου κόσμου που απεικονίζεται σε έναν ιδιόμορφο χώρο που λέγεται «χώρος Minkowski». Και πολλά – πολλά ακόμη. Άρα πιστεύω σε έναν νέο Διαφωτισμό που θα ενσωματώσει σε ανθρώπους της σημερινής και της προηγούμενης γενιάς το νέο Κοσμοείδωλο που έχουμε πλέον στα χέρια μας οι Επιστήμονες.
 
H εικόνα για την έννοια της 4ης διάστασης
 
Χοντρικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο κόσμος που ζούμε γίνεται αντιληπτός από εμάς μέσω των αισθήσεών μας. Ο τρόπος που λειτουργούν οι αισθήσεις μας καθορίζεται από το DNA μας. Το DNA μας επιτρέπει να αντιληφθούμε μέχρι 3 διαστάσεις του κόσμου. Έχει όμως αποδείξει η Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν ότι υπάρχει και 4η διάσταση που δεν ταυτίζεται με το χρόνο. Όταν ένα σώμα στις 3 διαστάσεις αρχίζει και καμπυλώνεται προς την 4η διάσταση  τότε η αυτή ακριβώς η καμπύλωση είναι που δημιουργεί την αιτία για να μπορέσω να το δω. Τα αντικείμενα που βρίσκονται γύρω μας είναι 4διάστατα και για να μπορέσω να τα δω έχουν «καμπυλωθεί» προς την 4η διάσταση. Και βέβαια, ξέρουμε ότι δεν τα βλέπω ολόκληρα αλλά, όπως είπαμε και πιο πριν, βλέπω μια «προβολή» τους στον τρισδιάστατο χώρο. Στην πραγματικότητα οι έννοιες καμπυλότητα χώρου από τα Μαθηματικά, και «Πυκνότητα Υλοενέργειας» από τη Φυσική είναι το ίδιο πράγμα σύμφωνα και με τον Αϊνστάιν. Δείτε: ο άνθρωπος όταν γεννιέται αρχίζει από τη στιγμή που είναι γονιμοποιημένο σπέρμα να αυξάνει την υλοενέργειά του. Όταν βαίνει προς το θάνατο μειώνει την υλοενεργειά του. Αυτή την καμπύλωση του χώρου προς την τέταρτη διάσταση οι άνθρωποι τη μετράνε με τον χρόνο, με το πόσες φορές γυρίζει η Γη γύρω από τον Ήλιο, αλλά ο χρόνος δεν ταυτίζεται  με την 4 η διάσταση. Όλα τα προηγούμενα δεν είναι πια ερμηνείες προτεινόμενες, δεν είναι εικασίες, έχουμε αποδείξεις έγκυρες κι αξιόπιστες, είναι κομμάτι της ανθρώπινης γνώσης το οποίο απλά δεν έχει λάβει δημοσιότητα ούτε καν στα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Στα Πανεπιστημιακά εγχειρίδια, ακόμη δεν έχουν περάσει σε μεγάλη έκταση οι νεότερες εξελίξεις και η ουσία τους, παρά μόνο ακροθιγώς. Εξακολουθούν να σκέφτονται πολλοί σύγχρονοι επιστήμονες και ερευνητές με παλιούς όρους αλλά το πράγμα προχωράει σιγά - σιγά. Πάντως ο φιλόσοφος που ακούει για όλα αυτά, ο Θεολόγος, ο Μυστικιστής, ο Δωδεκαετής κ.λπ. αρχίζει να σχηματίζει νέες φιλοσοφικές αντιλήψεις και έτσι επηρεάζεται ό ένας Πυλώνας και μεταβάλλεται.
 
Πάντως ένα από τα εντυπωσιακά είναι ότι όλα στο Σύμπαν,  και εμείς ακόμα,  είναι Matrix (Μητρώα Μαθηματικών Πληροφοριών τρόπον τινά)
 
Υπάρχει η απλοϊκή άποψη που λέει πως αν βγω μια βόλτα π.χ. στο Λιμάνι και κοιτάξω γύρω μου βλέπω τα αντικείμενα όπως βλέπω και τα σώματα του ουρανού, τον Ήλιο, τ’ αστέρια κ.λπ. Λάθος: τα αστέρια, οι γαλαξίες απέχουν εκατομμύρια, δισεκατομμύρια έτη φωτός άρα όταν τα κοιτάζω αντικρίζω μόνο μια εικόνα του παρελθόντος τους δεν αντικρίζω τα ίδια αυτά καθ΄ αυτά. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Ήλιο που είναι πιο κοντά, απέχει από τη Γη 8 λεπτά άρα αυτό που βλέπω είναι μέρος της εικόνας του όπως ήταν πριν από 8 λεπτά. Αλλά και τον διπλανό μου όταν τον κοιτάζω βλέπω μια εικόνα του όπως ήταν πριν από ένα απειροελάχιστο κλάσμα του δευτερολέπτου, αλλά η ουσία είναι ότι βλέπω μια παλιά εικόνα του άρα ένα Matrix του, ένα είδος προβολής του αντικειμένου από το παρελθόν του.
 
Το Σύμπαν μας είναι διαιρετό, ή μήπως η «διαίρεση» είναι αποτέλεσμα των αισθήσεων;
 
Προφανώς και είναι αποτέλεσμα των αισθήσεων. Υλοενέργεια υπάρχει παντού. Μάλιστα όταν ένας άνθρωπος κοιτάζει έναν άλλον θεωρεί ότι ανάμεσά τους δεν υπάρχει τίποτα. Ξέρουμε πολύ καλά πως όχι μόνο δεν υπάρχει το κενό αλλά αν μπορούσαν τα μάτια μας να δουν τα πάντα θα βλέπαμε παντού γύρω μας μια … κοχλάζουσα υλοενέργεια. Θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε τα πάντα ως ένα Όλον με διαφορετικές πυκνότητες υλοενέργειας σε διαφορετικά σημεία του Σύμπαντος. Η ουσία είναι ότι τα πάντα στο Σύμπαν «επικοινωνούν».

Ίδιες λέξεις, διαφορετικές έννοιες

Είναι πολλές λέξεις που χρησιμοποιώ συχνά όμως με εντελώς διαφορετικό τρόπο από αυτόν που συνηθίζεται και έχουμε εκπαιδευτεί να κατανοούμε. Η Βαβέλ, που αναφέρω συχνά, περνά κυρίως απαρατήρητη, καθώς νομίζουμε πως κατανοούμε και εννοούμε τα ίδια πράγματα.

Ακόμα και τα παραδείγματα που συμπεριλαμβάνω εδώ, διευρύνονται με τον καιρό ή αλλάζουν, ανάλογα με τον συγκεκριμένο άνθρωπο με τον οποίο μιλώ, αλλά και με τη δική μου συνεχιζόμενη διεύρυνση του νου.

Πώς γίνεται αυτό; Όταν δεν έχεις ανάγκη να κρατιέσαι από μια συγκεκριμένη ταυτότητα, υποστηρίζοντας αυτό που νομίζεις πως είσαι (και φοβάσαι μήπως χάσεις), μπορείς να «γίνεσαι» οποιοσδήποτε, με σκοπό να εισχωρήσεις σε άλλες πραγματικότητες, για να επικοινωνήσεις με αυτές, ενώ διατηρείς το Είναι σου.

Σκοπός δεν είναι να γίνουμε ακόλουθοι κάποιου - οποιουδήποτε - ή κάποιας συγκεκριμένης σχολής/διδαχής, αλλά να μάθουμε να στηριζόμαστε στη δική μας εσωτερική διάκριση, χρησιμοποιώντας ένα μεγαλύτερο "μέρος του νου μας", που μας παρέχει όλες τις δυνατότητες της Αυτο-αποκάλυψής μας... με όλα τα συνεπακόλουθα/δώρα αυτής της επιλογής: σιγουριά, ευτυχία, συνειδητή δράση, δημιουργία, αρετή, σοφία κλπ.

Παρατηρώντας την ομιλία μας, ανακαλύπτουμε πολλά. Όμως μόνο αν έχουμε μάθει να παρατηρούμε τον εαυτό μας...

Παρατηρώ: η αντικειμενική, απαλλαγμένη από άποψη και συναισθηματική προσκόλληση εστίαση της προσοχής μέσα από πολλαπλά επίπεδα αντίληψης. Είναι δυνατόν να επιτευχθεί μέσα από σταδιακή απ-εκπαίδευση και παράλληλη καθοδήγηση καλλιέργιας/διεύρυνσης του νου.  Πριν από αυτό, η αντίληψή μας είναι αναγκαστικά περιοριστική και διαστρεβλωμένη.

Σύμβουλοι ψυχικής υγείας – η παγίδευση του διαμελισμού του Είναι μας, απομονώνοντας – όπως κάνει και συμβατική ιατρική για παράδειγμα – τον άνθρωπο από την ολότητά του.

Ειδικός – αυτός που έχει σταματήσει να μαθαίνει, να εξελίσσεται, να αλληλεπηδρά ολιστικά.

Αλλαγή – η φυσική συνέπεια της διεύρυνσης της συνειδητότητάς μας, χωρίς την ανάγκη επιβολής, προσπάθειας και εστίασης στα συμπτώματα.

Προσπάθεια – η συνήθεια να πηγαίνουμε κόντρα στον εαυτό μας, νομίζοντας ότι πλησιάζουμε.

Ο κατάλογος μπορεί να είναι ατελείωτος... Όμως, ακόμα και με αυτές τις διευκρινήσεις, θα πρέπει να σημειώσω ότι η κατανόηση συνεχίζει να είναι μισή γιατί αφορά όλους και γενικά. Με κάποιον συγκεκριμένο άνθρωπο, που γνωρίζω τον κώδικα κατανόησής του, τα λόγια μου/οι διευκρινήσεις, θα άλλαζαν ή καλύτερα θα προσαρμόζονταν, με σκοπό να γίνω κατανοητός, στο ίδιο επίπεδο επικοινωνίας με τον συνομιλητή μου.

Αυτό που δεν κατανοούμε είναι ότι ο καθένας μας έχει μέσα του, καταχωρημένες στο υποσυνείδητό του, της ερμηνείες για όλες τις σημαντικές για αυτόν λέξεις/έννοιες, τις οποίες στο μεγαλύτερο μέρος τους, αγνοεί και νομίζει ότι είναι διαφορετικές από αυτές που είναι πραγματικά. Είναι ο υποκειμενικός τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μας, εν αγνοία μας.

Ναι, έχουν σημασία οι λέξεις που χρησιμοποιούμε. Έχει σημασία να αρχίσετε να αντιλαμβάνεστε, κάτω από αυτά που διαβάζετε για να εντοπίζετε σιγά σιγά το πραγματικό νόημα που κρύβεται (για σας) από τις άμεσες αισθήσεις σας. Όμως η προσωπική δουλειά που χρειάζεται να κάνει ο καθένας, καλλιεργώντας το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου του, διευρύνοντας το φάσμα της συνείδησής του, δεν μπορεί να αντικατασταθεί από οποιαδήποτε μελέτη ή ομαδικές συγκεντρώσεις.

Γιατί οι άνθρωποι δεν μιλάνε;

Αποτέλεσμα εικόνας για  οι άνθρωποι δεν μιλάνε; Δεν αναφέρομαι στους θρασείς αντιρρησίες σε ό,τι κι αν διαβάσουν ή ακούσουν που δεν ανταποκρίνεται στη δική τους δομημένη θεώρηση ζωή. Δεν αναφέρομαι ούτε στους «εξυπνάκηδες» που θέλουν να κάνουν επίδειξη πληροφορίας (θεωρητικά, γιατί η προσωπική στάση ζωής τους παραμένει πάντα αθέατη), διεκδικώντας αξία και εγωιστικό όφελος, χωρίς ουσιαστικά να κατανοούν βαθύτερα αυτό που λένε.

Αναφέρομαι στους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους – εμένα και εσένα – που προσπαθούν να ζήσουν απλά τη ζωούλα τους, να λύσουν τις προσωπικές, πρακτικές, υπαρξιακές τους απορίες, να μάθουν πέντε πράγματα ώστε να λειτουργούν ουσιαστικά την καθημερινότητά τους και τέλος να θεραπεύουν τον εαυτό τους και αυτούς που αγαπούν από τα δεινά τους (σωματικά – ψυχολογικά – νοητικά).

Γιατί λοιπόν όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν μιλάνε, δεν ρωτάνε, δεν εκφέρουν προσωπική άποψη, παρά διαβάζουν ή ακούν βουβά, χωρίς να εκδηλώνουν τον εαυτό τους; Γιατί δεν τολμούν τις απορίες τους, τις απλές, αληθινές, αυθόρμητες σκέψεις τους; Γιατί δειλιάζουν μπροστά στις «αυθεντίες» ή όποιον φαίνεται να γνωρίζει περισσότερα από αυτούς;

Μερικοί από τους λόγους που οι άνθρωποι δεν μιλάνε και κρυφά ομολογούν στον εαυτό τους είναι:
  • Δεν γνωρίζω αρκετά ώστε να εκφέρω άποψη
  • Δεν γράφω σωστά, δεν ξέρω να εκφράζομαι σωστά.
  • Θα γελοιοποιηθώ
  • Μπορεί να είναι λάθος αυτό που θα πω
  • Ας μην εκτεθώ εγώ, θα περιμένω να ρωτήσει κάποιος άλλος πρώτα.
  • Θα απειλήσω την εικόνα μου, αυτό που θέλω να προβάλλω
  • Υπάρχουν κρυφές πτυχές του εαυτού μου που δεν θέλω να φανερώσω
Πίσω από αυτές τις αρχικές δικαιολογίες που ο καθένας μας παραδέχεται σε κάποιες στιγμές, ανάλογα με τον ποιον ή τι έχουμε απέναντί μας, βρίσκεται η υποτίμηση του εαυτού μας και η εξουσία που άθελά μας παραδίδουμε σε ονόματα, αξιώματα, δημόσια πρόσωπα, αυθεντίες. Υπάρχει επίσης και η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση του "κακού" που αναζητά το κρυφό.

Όλο αυτό είναι μια υποσυνείδητη λειτουργία που έχουμε μάθει πολύ νωρίς να λειτουργούμε. Θα μπορούσαμε να πούμε βολικά, ότι συνδέεται άμεσα με την παιδική μας ηλικία, τότε που μας έλεγαν «να σιωπούμε όταν μιλάνε οι μεγάλοι», τότε που αξιολογούμασταν σύμφωνα με αυτά που γνωρίζαμε και όχι σύμφωνα με τις ερωτήσεις που θέταμε, τότε που χάθηκε ασυνείδητα η παιδικότητα και η αθωότητά μας. Και φυσικά, χωρίς να χρειάζεται να πάμε ακόμα πιο πίσω (ή πιο βαθιά) στην κατανόησή μας, θα διαπιστώσουμε ότι τα πιο πάνω είναι αρκετά για να διαμορφώσουν τον συμβιβασμένο χαραχτήρα μας. Μέρα με τη μέρα, γεγονός με γεγονός, επανάληψη με επανάληψη.

Ολόκληρο το σύστημα της κοινωνίας του μάτριξ των κατώτερων ενστίκτων που έχουμε δημιουργήσει, ενισχύει την υποτίμηση του εαυτού μας, όσο αναπτύσσει την εγωιστική αντίδραση, την επιφανειακή θεωρητικο-λογικο-αναλυτική διαφωνία και ενισχύει το δυαδικό μοτίβο «πειθούς – υποταγής/συμβιβασμού». Σας φαίνεται περίεργο; Κοιτάξτε λίγο γύρω σας. Τι άλλο συμβαίνει παρά προσπάθειες να πείσουν οι μεν τους δε ή υποταγής όσων αισθάνονται αδύναμοι, εν αγνοία, ασήμαντοι;

Χρειάζεται να καταλάβουμε ότι δεν είμαστε ανεξάρτητα άτομα όπως νομίζουμε και όπως φαίνεται στην επιφάνεια της μορφολογικής ύπαρξής μας. Είμαστε αλληλένδετοι και επηρεάζουμε ο ένας τον άλλον ΚΑΙ θετικά ΚΑΙ αρνητικά, με τρόπους που αδυνατούμε να αντιληφθούμε μέσα από τις αισθήσεις μας και την κατώτερη διάνοια. Πώς; Συναισθηματικά και νοητικά.

Είναι τεράστια πλάνη να πιστεύουμε ότι επειδή το συναίσθημα δεν εκφράζεται, επειδή η σκέψη δεν ομολογείται, άρα και δεν επηρεάζει, δεν φτάνει στον αποδέκτη της. Τεράστια πλάνη! Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει: ό,τι δεν ομολογείται, επηρεάζει πολύ περισσότερο από το ομολογούμενο. Γιατί;

Μα γιατί, κρατώντας το μέσα μας ενισχύεται, παραμορφώνεται και παίρνει διαστάσεις παράνοιας, χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Η κατώτερη διάνοια δημιουργεί (εν αγνοία μας πάντα) μορφοποιήσεις, σενάρια, εκδοχές, που ελάχιστα ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Και όλο αυτό, απλά επειδή πιστεύουμε ότι μπορεί να υπάρξει το «κρυφό». Στην ουσία βέβαια, δεν κρυβόμαστε και είναι αδύνατον να αποσυνδεθούμε από το σύνολο των ανθρώπων, από το περιβάλλον μας από τη συλλογική ενέργεια. Απλά έχουμε την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να προφυλαχτούμε, αποκρύπτοντας τον εαυτό μας. Μόνο τον εαυτό μας ξεγελάμε.

Στην πραγματικότητα, αυτή η μυστικοπάθεια, η ανάγκη διατήρησης της ατομικότητάς μας ανεξάρτητα και ανεπηρέαστα από τους άλλους, είναι και η αιτία της δυστυχίας μας, της οδύνης που μετατρέπεται σε ηδονή, από την οποία δεν καταφέρνουμε να απεγκλωβιστούμε. Όσο μας απωθεί, τόσο μας έλκει. Όσο την απορρίπτουμε αναζητώντας τη σύνδεση, άλλο τόσο την έχουμε ανάγκη, φοβούμενοι για την ακύρωση και την ανυπαρξία μας.

Δεν χρειαζόμαστε άλλους επικριτές, αυθεντίες, εξουσιαστές. Χρειαζόμαστε ανθρώπους και ευκαιρίες ώστε να βγούμε από τις περιοριστικές πρακτικές μας και να τολμήσουμε την εκδήλωση του εαυτού μας, απλά και αληθινά. Χρειαζόμαστε κοινότητες, ανοιχτούς χώρους έκφρασης για όσους είναι έτοιμοι να κάνουν το άλμα της εξωτερίκευσης του εαυτού τους. Χρειαζόμαστε χώρους ελεύθερης έκφρασης (με την πραγματική έννοια του όρου), λειτουργώντας την αθωότητα, την αληθινή, αυθόρμητη έκφραση του εαυτού μας.

Σίγουρα δεν γίνεται ακόμα αυτοί οι χώροι να είναι «ανοιχτοί» στο πλατύ κοινό, αφού πολλοί είναι αυτοί που έχουν ακόμα ανάγκη να παρουσιάζουν την «αυθεντικότητά τους», την υπεροχή τους και την επιφανειακή επικριτική τους ταυτότητα, μη θέλοντας να μετακινηθούν από τη ζώνη άνεσης των ήδη διαμορφωμένων δεδομένων τους. Όμως είναι χώροι όπου η εκδήλωση του κάθε εαυτού θα αρχίσει να διαφαίνεται καθώς συμβάλλουμε όλοι μαζί στην διεύρυνση της συνειδητότητάς μας, ΜΑΖΙ και όχι υποτακτικά.

Μαθαίνουμε επηρεαζόμενοι, συνθέτουμε συλλογικά το πάζλ της συνειδητότητάς μας, προσθέτουμε ο ένας στον άλλον, λαμβάνουμε ο ένας από τον άλλον, μοιραζόμαστε αυτά που γνωρίζουμε ενώ ταυτόχρονα αυτά μεταβάλλονται σε επιπρόσθετες πληροφορίες που γίνονται γνώση βιωματικά στις ζωές μας.

Για όλους του πιο πάνω λόγους, οι δημόσιοι χώροι και τα διαδικτυακά δημόσια βήματα, δεν αλλάζουν ουσιαστικά την πραγματικότητά μας, αλλά ενισχύουν την διεκδίκηση της εικόνας μας, προς μια εξ’ ολοκλήρου δέσμευση της ελεύθερης βούλησης και της δημιουργικής μας έκφρασης. Το παιχνίδι παίζεται στα παρασκήνια του επιφανειακού νου, πίσω από τα φαινόμενα, που συχνά εξαπατούν.

Δε μένουμε όπου δε μας θέλουν

Αποτέλεσμα εικόνας για μενω η φευγωΔεν υπάρχει νομίζω άνθρωπος που να μη θέλει να ζει και να χαίρεται μέσα σε καλές σχέσεις.

Σχέσεις οικογενειακές, φιλίες, ερωτικούς δεσμούς, συνεργασίες, συνοδοιπορίες και όλων των ειδών τα πάρε δώσε. Δεν αρκεί όμως να οδηγείς εσύ προσεχτικά και σωστά το αμάξι σου για να φτάσεις στον προορισμό σου, πρέπει να μη σου έρθει ο άλλος κόντρα καταπάνω σου από την απέναντι λωρίδα του δρόμου.

Κάποιοι στο πίσω μέρος του κεφαλιού σκέφτονται: Καλύτερα χωρίς σχέση παρά με κακή σχέση. Και άλλοι σκέφτονται: Καλύτερα σε κακή σχέση παρά χωρίς σχέση…

Υπάρχει όμως μια ακλόνητη, ισχυρή αντίσταση της ψυχοπνευματικής ισορροπίας σε ό,τι αποφασίζουμε για τη ζωή μας: η μοναξιά αρνείται σθεναρά να γιατρευτεί μέσα σε κακές σχέσεις. Αντιθέτως αυξάνεται, αρρωσταίνει χειρότερα. Επιπλέον σβήνει η ελπίδα τού «ίσως αύριο»… Είσαι εγκλωβισμένος και αισθάνεσαι παράλυτος.

Σχέση δίχως επικοινωνία είναι η πιο σκληρή φυλακή. Οδηγεί και σε κάτι παραπέρα, άσχημο, στενάχωρο και αγχογόνο: Σε υποβιβάζει στα ίδια τα μάτια σου, λιγοστεύει και εξαφανίζει με τον καιρό την αυτοεκτίμηση. Δίχως αυτοεκτίμηση, δεν έχεις αυτοπεποίθηση, και δίχως αυτοπεποίθηση καταντάς όλο και περισσότερο σκλάβος. Οι άλλοι, χρησιμοποιούν τους σκλάβους τους, βολεύονται ευχαρίστως, αλλά δεν τους σέβονται, δεν τους εκτιμούν, οι βολικοί δούλοι τούς εκνευρίζουν.

Τα παιδιά μας, ζώντας και μεγαλώνοντας μέσα σε τέτοια ασθενική, νοσηρή, δήθεν υπερευαίσθητη ατμόσφαιρα, μας θυμώνουν που δεν τους χαρίζουμε σθένος και τονωτικό παράδειγμα. Η δεδομένη ανασφάλεια τέτοιων γονεϊκών συμπεριφορών τούς μεταγγίζει ανασφάλεια για τις δικές τους περιπέτειες στο μέλλον. Τα παιδιά ζητούν από τους γονείς τους να τα στηρίζουν και να τα ξεφοβίζουν, να τα εμπνέουν στο σημαντικό. Να καλλιεργούν όραμα που κάνει τη ζωή και τον αγώνα να αξίζει, να ενθουσιάζει.

Για τούτο και τα μικρά παιδιά εξελίσσονται σε έφηβους τόσο αυστηρούς με τους γονείς τους, σκληρούς, επικριτικούς, απόλυτους και οργισμένους.

Κακά τα ψέματα! Οι αγάπες αξιώνουν θαυμασμό. Και όταν λέμε θαυμασμό, δεν εννοούμε κοινωνικές επιτυχίες ή καθαυτό πλούτη, αλλά το δέος που μας προξενούν οι ελεύθερες ψυχές, οι τονωτικές, οι έντιμες.

Ο έντιμος ούτε εξαγοράζει ούτε εξαγοράζεται, δεν κολακεύεται ούτε κολακεύει. Έχει λεβεντιά. Είναι ευαίσθητος απέναντι στο ερώτημα: «Με θέλουν εδώ ή δε με θέλουν;»

Κανείς να μη μένει εκεί όπου δεν τον θέλουν. Είναι μεγάλο ρεζιλίκι να κάνεις ότι δεν το καταλαβαίνεις, να λες πως ψιχαλίζει όταν σε φτύνουν. Ούτε σε έρωτες, ούτε σε γάμους, ούτε καν κοντά στα παιδιά του δεν επιτρέπεται να μένει κανείς όταν δεν είναι ευπρόσδεκτος. Μόνο αν φύγει θα έχει ελπίδα να τον ξαναπροσεγγίσουν, να τον καλέσουν να επιστρέψει, αν θέλει βέβαια ως τότε πάλι κι ο ίδιος.

Οι αποστάσεις σώζουν την υγεία και τη σχέση, επανεξετάζεις καταστάσεις και μετανοείς, διορθώνεσαι και ξεσκαρτάρεις. Με τέτοια εσωτερική έμπρακτη εργασία απομένει ατόφιο το αληθινό και πετιέται στα σκουπίδια το ψεύτικο. Αν μια σχέση είναι ψεύτικη, ας πεταχτεί, είναι λύτρωση! Αν είναι αληθινή, θα μάθει να διαχειρίζεται υγιώς την κατάστασή της. Ο καθαρός αέρας της απόστασης είναι διαυγής, αναζωογονητικός και διαφωτιστικός. Είναι ανοησία να φοβόμαστε να ξεκολλήσουμε από όποιον λέμε πως αγαπάμε. Τον πρώτο καιρό που αποχωριζόμαστε μια κίβδηλη σχέση ή μια κίβδηλη συμπεριφορά, ο εθισμός της ανάγκης μάς κάνει να υποφέρουμε, θέλουν χρόνο όλων των ειδών και ποιοτήτων οι αποτοξινώσεις. Έπειτα όμως από ένα διάστημα, μόνο μια αλήθεια από εκείνη την κατάσταση επιζεί, οι ψευδοανάγκες και τα ψευδοαισθήματα εξανεμίζονται. Συχνά τότε αναρωτιέσαι: Μα γιατί άργησα τόσο να λυτρωθώ; Γιατί φοβόμουν να απομακρυνθώ από τη σκλαβιά μου; Όταν δε φαίνεσαι σε βλέπουν καλύτερα, και όταν σιωπάς ακούγεσαι.

Η απόσταση που απαιτείται να πάρεις δε σημαίνει απουσία αγάπης, ούτε διακοπή σχέσης, αντιθέτως. Όσοι όντως αγαπούν είναι πολύ ευαίσθητοι στο να μη φορτώνονται, να μην πιέζουν, να μην ενοχλούν τους αγαπημένους. Η ανθρωπιά σου και η ποιότητά σου εξαρτώνται εν πολλοίς από το τι κάνεις με τη μοναξιά σου. Πώς τη ζεις, πώς τη διαχειρίζεσαι. Όταν δηλαδή χρειαστεί να την ακολουθήσεις, όταν, μένοντας μόνος, διασώζεις τον αυτοσεβασμό σου.

Η σχέση σου με τη μοναξιά καθορίζει την ποιότητα των σχέσεων με τους άλλους. Εννοούμε με άλλους με τους οποίους δε «σκοτώνεις την ώρα σου», αλλά «ζεις την ώρα σου». Δεν περνάς τον καιρό σου, αλλά τον γεμίζεις.

Η ώρα μου! Ο καιρός μου! Τι ωραίες λέξεις, τι νόημα!

Τελικά κακώς ονομάζουμε μοναξιά τη μοναξιά. Έτσι όπως το λέμε, η μοναξιά μοιάζει με εσωτερική ερήμωση, με την ανυδρία τού έσω μη κόσμου, με το κενό. Με το αδειανό μη σύμπαν και την άπνοια της πλήξης και της ανίας. Δεν είναι όμως! Είναι απαραίτητο να διαχωρίζουμε μοναξιά από ερήμωση.

Η πρώτη είναι η αναγκαία προϋπόθεση κάθε αυτογνωσίας, κάθε γνώσης, κάθε ανεξαρτησίας, κάθε ωρίμανσης, και εξέλιξης, και ενδυνάμωσης, κάθε κοινωνίας. Μοναξιά είναι το σημείο συνάντησης με τον χαρακτήρα μας και με το θείο. Ο τόπος του ραντεβού μας. Όλοι αξίζουμε τη μοναξιά, αξίζει να μένουν και μόνοι, διότι εκεί πιέζει και παίρνει φόρα η φτέρνα του δρομέα. Μόνοι λοιπόν, για ένα διάστημα, κάποιες ώρες της μέρας, αναγκαστικά της νύχτας, κάποιες μεγάλες εποχές της ζωής, κάποιες ζωές. Εκεί εκκολάπτεται η μάθηση, η αφομοίωση, ο απολογισμός και ο σχεδιασμός, η ενίσχυση.

Μια νέα μορφή σχέσης: Έχουν άλλο σύντροφο για την αγάπη και άλλο για το σεξ

Αποτέλεσμα εικόνας για Μια νέα μορφή σχέσης: Έχουν άλλο σύντροφο για την αγάπη και άλλο για το σεξΤι συμβαίνει όταν η σεξουαλική έλξη χάνεται 
 
Η σεξουαλική ζωή ενός ζευγαριού αποτελεί σημαντική υπόθεση  και για τα δυο φύλα. Είναι μια βασική ανάγκη του ανθρώπου σε βιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο. Μια αυθεντική σεξουαλική ζωή προσφέρει υγεία, ευημερία, διάρκεια,  καλή επικοινωνία, καλή ποιότητα της σχέσης και όχι μόνο, είτε το ζευγάρι βρίσκεται σε γάμο είτε σε μια μακροχρόνια σχέση. Παρόλα αυτά δεν είναι λίγα τα ζευγάρια που παραμένουν σε μια σχέση ενώ η ερωτική επαφή δεν είναι στις προτεραιότητες τους. Αντιθέτως, συνεχίζουν να είναι με τον σύντροφο τους για πολλούς άλλους λόγους που θεωρούν πιο σημαντικούς και πνίγουν το σεξουαλικό τους ένστικτο.
 
Οι λόγοι ποικίλουν στον καθένα. Κανείς μπορεί να θεωρεί ότι κάποια άλλα χαρακτηριστικά όπως η αφοσίωση, η καλοσύνη, η ειλικρίνεια, το χιούμορ είναι πιο σημαντικά από μια μέτρια ή λειψή ερωτική ζωή. Βεβαίως και είναι σημαντικά αυτά αλλά όχι όταν πρέπει να καταπιέσουμε ή να ξεχάσουμε άλλες επίσης βασικές ανάγκες που σε συνδυασμό με τα παραπάνω εκτοξεύουν την ευτυχία.  Άλλοι προτιμούν την ασφάλεια, είτε συναισθηματική (τύπου στοργική σχέση σαν αδέλφια) είτε οικονομική, που τους παρέχει μια σχέση. Η  απόκτηση ενός παιδιού και η σταθερότητα της οικογένειας επίσης λειτουργεί για πολλούς ως  προτεραιότητα ακόμη και αν η ερωτική σχέση με το άλλο μισό έχει σχεδόν ξεχαστεί.  Η συνήθεια και η ανασφάλεια βέβαια είναι από τα πιο ισχυρά κολλήματα σε μια σχέση που ενώ ο ερωτισμός έχει φύγει και στην θέση του έχει έρθει η αποξένωση, το ζευγάρι παραμένει μαζί. Συνήθως δεν εκφράζεται αυτό ανοιχτά καθότι είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, ένα θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα όπως ήταν πριν δεκαετίες. Μπορεί δηλαδή για χρόνια το ζευγάρι να μην το επικοινωνεί ξεκάθαρα  χρησιμοποιώντας διάφορες δικαιολογίες γα να το κουκουλώνουν. Ο φόβος κυριαρχεί σε πολλές περιπτώσεις κάνοντας το άτομο να φοβάται να εκφράσει στον σύντροφο του/της ότι δεν τον/την επιθυμεί ερωτικά. Μερικοί οδηγούνται στην προσποίηση της ερωτικής επιθυμίας κάτι που όταν γίνεται για χρόνια καταντά πολύ ψυχοφθόρο. Γενικότερα η μη ικανοποιητική σεξουαλική ζωή του ζευγαριού οδηγεί σε πολλές νευρώσεις και ψυχολογικές διαταραχές όπως είναι η κατάθλιψη, η χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, διατροφικές διαταραχές και όχι μόνο.
 
Βλέπουμε καμιά φορά ζευγάρια να ξεφεύγουν σε παράνομες σχέσεις για να αποκτήσουν πάλι την σεξουαλική τους  επιθυμία αλλά και για να καλύψουν διάφορες άλλες συναισθηματικές τους ανάγκες όπως το να νιώσουν ποθητοί και αρεστοί. Όπως όλοι γνωρίζουμε, κάτι τέτοιο πληγώνει πολύ τον άλλον αν μαθευτεί αλλά και η απόκρυψη μιας παράνομης σχέσης δημιουργεί συχνά άγχος, ενοχές, φοβίες και διάφορα άλλα αρνητικά συναισθήματα. Πρέπει επίσης να υπολογίσουμε το πώς βιώνει όλη αυτήν την κατάσταση και το τρίτο πρόσωπο μιας που η ύπαρξη της συζυγικής σχέσης, τα παιδιά, ο περιορισμένος χρόνος, κτλ, μπορεί να τον/την φέρει σε δύσκολη θέση. Από το να νιώθει παραμελημένος/η μέχρι έντονη ζήλια ή θυμό που οδηγεί σε διάφορα προβλήματα. Υπάρχουν προσωπικές ανάγκες που δεν μπορούν να καλυφτούν. Ενώ καλύπτει κάποια κενά της αρχικής συζυγικής σχέσης δεν σημαίνει πάντα ότι το άτομο νιώθει ολοκληρωμένο. Είναι λειψές σχέσεις με την έννοια ότι απουσιάζει το στοιχείο της συντροφικότητας που χαρίζει επιπλέον ανάγκες του ανθρώπου πέρα από τις ερωτικές. Από την άλλη μπορεί το κάτι παραπάνω να μην είναι επιθυμητό σε κανέναν από τους δυο, και να μένουν μόνο στην ερωτική κάλυψη.
 
Συχνά ακούμε να λένε ότι «ο γάμος σκοτώνει τον ερωτισμό». Δεν είναι πάντα έτσι… υπάρχουν ζευγάρια που έχουν βρει τις ισορροπίες τους μέσα από την ομαδική συνεργασία και την καλή επικοινωνία που έχουν όπου φροντίζουν και βελτιώνουν το ερωτικό τους επίπεδο. Υπάρχει κατανόηση.  Είναι κάτι που θέλει δουλειά όπως όλα σε μια σχέση μακροχρόνια. Είναι φυσιολογικό να περνάει καμιά φορά μια κρίση το ζευγάρι όπου το ερωτικό κομμάτι επηρεάζεται αλλά δεν σηματοδοτεί το τέλος της σχέσης ή του έρωτα αντιθέτως ξανά βρίσκει τις ισορροπίες του το ζευγάρι.
 
Υπάρχουν βεβαία και μερικά ζευγάρια που έχουν δεχτεί με κοινή απόφαση ότι ο έρωτας έχει φύγει ανάμεσα τους και τους ενώνει η οικογενειακή συμβίωση. Ο γάμος, τα παιδιά, επαγγελματικές υποχρεώσεις, ο περίγυρος, μια ζωή που δημιούργησαν με κόπο μαζί, μια σχέση που κρατά ρίζες από πολλά χρόνια πριν, κτλ, συγκρατεί την σχέση αλλά ο καθένας έχει εκφράσει ανοιχτά την επιθυμία του/της να είναι με άλλον σύντροφο έξω από τον γάμο. Είναι κάτι που δεν είναι μυστικό ανάμεσα τους ή και σε άτομα που εμπιστεύονται. Σε αυτήν την περίπτωση είναι θετικό το ότι το έχουν ξεκαθαρίσει μεταξύ τους και είναι σύμφωνοι να είναι έτσι. Ζουν μαζί και όλα τα υπόλοιπα τρέχουν φυσιολογικά χωρίς να υπάρχει πρόβλημα που δεν θέλει πια ερωτικά ο ένας τον άλλον. Είναι για κάποια ζευγάρια ένα ιδανικό σενάριο και ναι υπάρχουν περιπτώσεις που όταν και οι δυο είναι σαν καλοί φίλοι με εποικοδομητική επικοινωνία και κατανόηση η φόρμουλα αυτή τους έχει βοηθήσει να συνυπάρχουν. Επικεντρώνονται σε όλα τα άλλα στοιχεία του γάμου και μιας οικογένειας. Ειδικά μέχρι να μεγαλώσουν τα παιδιά και είναι σε μια πιο ώριμη ηλικία όπου μπορούν να καταλάβουν τους γονείς τους και να συμμεριστούν τις προσωπικές τους  ανάγκες και προτιμήσεις. Για αυτούς η απόφαση ενός διαζυγίου είναι κάτι ασήμαντο.
 
Δεν είναι πολύ εύκολο στην πράξη βέβαια. Συχνά η ισορροπία αυτή διαταράσσετε μιας που η ζήλια και η κτητικότητα εύκολα ξετρυπώνουν. Μπορεί ένας από τους δυο να αισθάνεται λιγότερο άνετα με την συμφωνία αυτή βαθύτερα και να κάνει εκρήξεις θυμού με το που κάτι συμβεί. Ρίχνει εύκολα το φταίξιμο στην εξωσυζυγική σχέση. Εάν δεν τηρούνται οι υποχρεώσεις ή οι ρόλοι όπως θα έπρεπε, δεν είναι σπάνιο να κατηγορείται η εξωσυζυγική σχέση με το παραμικρό. Επίσης, το κομμάτι της συντροφικότητας δεν μπορεί σε έναν τέτοιο διακανονισμό να ολοκληρωθεί όπως θα ήταν ιδανικά. Το άτομο θα πρέπει να κοπεί στα δυο ζώντας δυο παράλληλες ζωές. Μπορεί να δημιουργείτε πρόβλημα και με το πρόσωπο έξω από τον γάμο αντίστοιχα που μοιράζεται το αγαπημένο του/της πρόσωπο και δεν δίνετε ολοκληρωτικά. Είναι καθαρά ένα θέμα που το κοιτάμε κατά περίπτωση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ζευγαριού, τα συν και τα κατά. Μεγάλη προσοχή θέλει από τους γονείς στο πως το διαχειρίζονται με τα παιδιά. Εύκολα νιώθουν προδομένα και τραυματίζονται βαθιά εάν οι γονείς δείχνουν μια εικόνα άλφα (ότι είναι μαζί και όλα είναι μια χαρά) αλλά καταλάβουν ότι κάτι άλλο συμβαίνει. Μην υποτιμάτε την νοημοσύνη των παιδιών επειδή είναι μικρά… οι κεραίες τους είναι πάντα ανοιχτές και η διαίσθηση τους έντονη. Μπορούν εύκολα να νιώσουν ζήλια ή υπερπροστασία απέναντι στον γονέα εάν δουν ένα τρίτο ύποπτο πρόσωπο.
 
Η καλύτερη συνταγή για ένα ζευγάρι που παραμένει μαζί αλλά που δεν πρωταγωνιστεί πλέον ο ερωτισμός είναι αρχικά να μπορέσουν να μιλήσουν ανοιχτά για το θέμα αυτό έτσι ώστε να δουν πως νιώθει ο καθένας τους και να οδηγηθούν σε μια κοινή λύση. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αναζωπυρωθεί η σεξουαλικότητα ανάμεσα σε δυο άτομα που το έχουν χάσει είτε γιατί αυξήθηκαν οι υποχρεώσεις είτε επειδή μπήκε ανάμεσα τους η ρουτίνα και η φθορά του χρόνου για παράδειγμα. Μπορεί να οφείλεται και στην έλλειψη της εποικοδομητικής επικοινωνίας. Με την ειλικρίνεια μπορεί το ζευγάρι να δουλέψει αυθεντικά την ερωτική του ζωή. Να εκφράσουν τι επιθυμούν και οι δυο για να νιώσουν ολοκληρωμένοι ερωτικά και να μην καταπιέζονται. Στο διαδίκτυο υπάρχουν χιλιάδες πληροφορίες σε άρθρα και όχι μόνο για να αναθερμάνετε τον χαμένο ερωτισμό σας. Το κάθε ζευγάρι θα βρει αυτό που του ταιριάζει καλύτερα. Όπως επίσης δεν είναι ταμπού στις μέρες μας να επισκεφτούμε έναν ειδικό που θα βοηθήσει το ζευγάρι να συζητήσει  διάφορα πράγματα πάνω στο θέμα αυτό. Αυτό μπορεί να γίνει και σε ατομικό επίπεδο εάν το να πάνε και οι δυο μαζί φαίνεται πολύ δύσκολο. Ακόμη και αν ο ερωτισμός έχει χαθεί οριστικά, αυτό είναι κάτι που μπορεί να εξεταστεί ανάμεσα στους δυο και να βρεθούν κοινές λύσεις για το πώς θα το διαχειριστούν. Καταλήγουμε λοιπόν στην επικοινωνία που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στους δυο άλλα και στην ειλικρίνεια που πρέπει να δείξουμε στον ίδιο μας τον εαυτό. Όπως για όλα τα θέματα που περιτριγυρίζουν ένα ζευγάρι. Είναι ότι πιο λυτρωτικό και εποικοδομητικό το να μπορούν δυο άνθρωποι που μοιράζονται τόσα μαζί να χρησιμοποιούν, ή να μάθουν σιγά σιγά να χρησιμοποιούν, την δύναμη του διαλόγου και της αυθεντικότητας.

«Έξυπνο» υλικό προσκολλάται και αποκολλάται μέσω φωτός

Αποτέλεσμα εικόνας για «Έξυπνο» υλικό προσκολλάται και αποκολλάται μέσω φωτόςΟι μηχανισμοί προσκόλλησης που παρατηρούνται στη φύση, όπως στις σαύρες gecko και άλλα είδη πλασμάτων που μπορούν π.χ. να περπατούν ανάποδα στο ταβάνι, έχουν μια σειρά από πλεονεκτήματα: Είναι πάντα εξαιρετικά δυνατοί και αποτελεσματικοί, και χωρίς να αφήνουν πίσω τους κατάλοιπα – και για αυτό επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Κιέλου διερευνούν πώς μπορούν να δημιουργηθούν τεχνητά.
 
Ομάδα επιστημόνων από διάφορους κλάδους (επιστήμη υλικών, χημεία, βιολογία) κατάφερε να αναπτύξει ένα εμπνευσμένο από τη βιολογία προσκολλητικό υλικό, το οποίο μπορεί να ελέγχεται εξ αποστάσεως μέσω υπεριώδους φωτός.
 
Έτσι είναι δυνατή η ακριβής μεταφορά και κίνηση αντικειμένων σε μικροσκοπικό επίπεδο, κάτι που παρέχει σημαντικά πλεονεκτήματα σε τομείς όπως η ρομποτική, η βιομηχανία και η ιατρική τεχνολογία. Η έρευνα παρουσιάστηκε στο Science Robotics.
 
Στη φύση, μηχανικά ερεθίσματα όπως κινήσεις μυών διασφαλίζουν πως τα πόδια των ζώων προσκολλώνται σε επιφάνειες και μετά μπορούν να αποκολλούνται.
Οι επιστήμονες στο Κίελο χρησιμοποιούν φως για τον έλεγχο του τεχνητού αυτού μηχανισμού προσκόλλησης, τον οποίο δημιούργησαν εμπνεόμενοι από μοντέλα που υπάρχουν στη φύση.
 
«Το πλεονέκτημα του φωτός είναι ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί με μεγάλη ακρίβεια. Είναι αναστρέψιμο, οπότε μπορεί να ενεργοποιείται και να απενεργοποιείται και μάλιστ απολύ γρήγορα» λέει ο Εμρέ Κιζιλκάν, ένας από τους ερευνητές.
 
Οι επιστήμονες στην αρχή ανέπτυξαν ένα ελαστικό πορώδες υλικό (LCE, liquid crystal elastomer) το οποίο κάμπτεται όταν φωτίζεται με υπεριώδες φως, λόγω της ιδιαίτερης μοριακής δομής του. Όταν γινόταν αυτό, παρατηρήθηκε πως όσο πιο πορώδες είναι το υλικό, τόσο πιο πολύ κυρτώνει.
 
Οι ερευνητές το αξιοποίησαν αυτό: «Λόγω των δομών τους, πορώδη υλικά μπορούν πολύ εύκολα να ενσωματωθούν σε άλλα υλικά» λέει ο Κιζιλκάν.
«Οπότε πειραματιστήκαμε για να δούμε τι συμβαίνει όταν συνδυάζουμε το ελαστικό υλικό, που αντιδρά καλά στο φως, με ένα εμπνευσμένο από τη βιολογία υλικό που έχει καλές προσκολλητικές ιδιότητες».
 
Το αποτέλεσμα ήταν ένα «έξυπνο» προσκολλητικό συνθετικό υλικό που ελέγχεται με το φως. Η επιφάνεια αποτελείται από μικροδομές προσκόλλησης σε σχήμα μανιταριού, σαν αυτές που μπορούν να βρεθούν στα πόδια κάποιων ειδών εντόμων. Επίπεδα ή τρισδιάστατα μικρά στοιχεία, όπως slides μικροσκοπίων ή γυάλινα σφαιρίδια μπορούν να προσκολληθούν και να σηκωθούν. Όταν το υλικό φωτίζεται με υπεριώδες φως, κυρτώνει.
 
Εξαιτίας του κυρτώματος της επιφάνειας όλο και περισσότερα στοιχεία προσκόλλησης αποκολλώνται από το αντικείμενο, το οποίο αφήνεται να πέσει.