Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου 2016

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Μήδεια (1021-1080)

Αποτέλεσμα εικόνας για gustave moreau ὦ τέκνα τέκνα, σφῷν μὲν ἔστι δὴ πόλις
καὶ δῶμ᾽, ἐν ᾧ λιπόντες ἀθλίαν ἐμὲ
οἰκήσετ᾽ αἰεὶ μητρὸς ἐστερημένοι·
ἐγὼ δ᾽ ἐς ἄλλην γαῖαν εἶμι δὴ φυγάς,
1025 πρὶν σφῷν ὀνάσθαι κἀπιδεῖν εὐδαίμονας,
πρὶν λουτρὰ καὶ γυναῖκα καὶ γαμηλίους
εὐνὰς ἀγῆλαι λαμπάδας τ᾽ ἀνασχεθεῖν.
ὦ δυστάλαινα τῆς ἐμῆς αὐθαδίας.
ἄλλως ἄρ᾽ ὑμᾶς, ὦ τέκν᾽, ἐξεθρεψάμην,
1030 ἄλλως δ᾽ ἐμόχθουν καὶ κατεξάνθην πόνοις,
στερρὰς ἐνεγκοῦσ᾽ ἐν τόκοις ἀλγηδόνας.
ἦ μήν ποθ᾽ ἡ δύστηνος εἶχον ἐλπίδας
πολλὰς ἐν ὑμῖν, γηροβοσκήσειν τ᾽ ἐμὲ
καὶ κατθανοῦσαν χερσὶν εὖ περιστελεῖν,
1035 ζηλωτὸν ἀνθρώποισι· νῦν δ᾽ ὄλωλε δὴ
γλυκεῖα φροντίς. σφῷν γὰρ ἐστερημένη
λυπρὸν διάξω βίοτον ἀλγεινόν τ᾽ ἐμοί·
ὑμεῖς δὲ μητέρ᾽ οὐκέτ᾽ ὄμμασιν φίλοις
ὄψεσθ᾽, ἐς ἄλλο σχῆμ᾽ ἀποστάντες βίου.
1040 φεῦ φεῦ· τί προσδέρκεσθέ μ᾽ ὄμμασιν, τέκνα;
τί προσγελᾶτε τὸν πανύστατον γέλων;
αἰαῖ· τί δράσω; καρδία γὰρ οἴχεται,
γυναῖκες, ὄμμα φαιδρὸν ὡς εἶδον τέκνων.
οὐκ ἂν δυναίμην· χαιρέτω βουλεύματα
1045 τὰ πρόσθεν· ἄξω παῖδας ἐκ γαίας ἐμούς.
τί δεῖ με πατέρα τῶνδε τοῖς τούτων κακοῖς
λυποῦσαν αὐτὴν δὶς τόσα κτᾶσθαι κακά;
οὐ δῆτ᾽ ἔγωγε· χαιρέτω βουλεύματα.
καίτοι τί πάσχω; βούλομαι γέλωτ᾽ ὀφλεῖν
1050 ἐχθροὺς μεθεῖσα τοὺς ἐμοὺς ἀζημίους;
τολμητέον τάδ᾽· ἀλλὰ τῆς ἐμῆς κάκης,
τὸ καὶ προσέσθαι μαλθακοὺς λόγους φρενί.
χωρεῖτε, παῖδες, ἐς δόμους. ὅτῳ δὲ μὴ
θέμις παρεῖναι τοῖς ἐμοῖσι θύμασιν,
1055 αὐτῷ μελήσει· χεῖρα δ᾽ οὐ διαφθερῶ.
ἆ ἆ·
μὴ δῆτα, θυμέ, μὴ σύ γ᾽ ἐργάσῃ τάδε·
ἔασον αὐτούς, ὦ τάλαν, φεῖσαι τέκνων·
ἐκεῖ μεθ᾽ ἡμῶν ζῶντες εὐφρανοῦσί σε.
μὰ τοὺς παρ᾽ Ἅιδῃ νερτέρους ἀλάστορας,
1060 οὔτοι ποτ᾽ ἔσται τοῦθ᾽ ὅπως ἐχθροῖς ἐγὼ
παῖδας παρήσω τοὺς ἐμοὺς καθυβρίσαι.
[πάντως σφ᾽ ἀνάγκη κατθανεῖν· ἐπεὶ δὲ χρή,
ἡμεῖς κτενοῦμεν οἵπερ ἐξεφύσαμεν.]
πάντως πέπρακται ταῦτα κοὐκ ἐκφεύξεται·
1065 καὶ δὴ ᾽πὶ κρατὶ στέφανος, ἐν πέπλοισι δὲ
νύμφη τύραννος ὄλλυται, σάφ᾽ οἶδ᾽ ἐγώ.
ἀλλ᾽, εἶμι γὰρ δὴ τλημονεστάτην ὁδὸν
καὶ τούσδε πέμψω τλημονεστέραν ἔτι,
παῖδας προσειπεῖν βούλομαι· δότ᾽, ὦ τέκνα,
1070 δότ᾽ ἀσπάσασθαι μητρὶ δεξιὰν χέρα.
ὦ φιλτάτη χείρ, φίλτατον δέ μοι στόμα
καὶ σχῆμα καὶ πρόσωπον εὐγενὲς τέκνων.
εὐδαιμονοῖτον, ἀλλ᾽ ἐκεῖ· τὰ δ᾽ ἐνθάδε
πατὴρ ἀφείλετ᾽· ὦ γλυκεῖα προσβολή,
1075 ὦ μαλθακὸς χρὼς πνεῦμά θ᾽ ἥδιστον τέκνων.
χωρεῖτε χωρεῖτ᾽· οὐκέτ᾽ εἰμὶ προσβλέπειν
οἵα τε †πρὸς ὑμᾶς† ἀλλὰ νικῶμαι κακοῖς.
καὶ μανθάνω μὲν οἷα δρᾶν μέλλω κακά,
θυμὸς δὲ κρείσσων τῶν ἐμῶν βουλευμάτων,
1080 ὅσπερ μεγίστων αἴτιος κακῶν βροτοῖς.
***
Παιδιά μου, αχ παιδιά μου, εσείς έχετε πόλη και σπίτι,όπου θα μείνετε για πάντα χωρίς τη μητέρα,αφήνοντάς με στη δυστυχία μου.Εγώ πορεύομαι ήδη εξόριστη σε άλλη γη.1025Δεν πρόλαβα να σας χαρώ και να σας καμαρώσω ευτυχισμένα,να ετοιμάσω το λουτρό του γάμου,να στολίσω τη νύφη, να στρώσω το κρεβάτι το νυφικόκαι να υψώσω λαμπάδες γαμήλιες.Τόση δυστυχία γι᾽ αυτό μου το πείσμα!Άδικα σας ανάθρεψα, παιδιά μου,1030άδικα εμόχθησα και τυραννήθηκα,υπομένοντας τις ανελέητες ωδίνες της γέννας.Πολλές αλήθεια ελπίδες στήριξα κάποτε απάνω σαςη δύστυχη, να με φροντίσετε όταν θα γεράσωκαι όταν μια μέρα θα με πάρει ο θάνατοςνα με νεκροστολίσετε κατά την τάξη με τα χέρια σας,1035κάτι που το ζηλεύει ο κάθε άνθρωπος. Τώραπάει πια η γλυκιά εκείνη απαντοχή. Χωρίς εσάςθα είναι όλη μου η ζωή πόνος και οδύνη.Και εσείς δεν θα κοιτάξετε ποτέ ξανάτη μητέρα μ᾽ αυτά τ᾽ αγαπημένα μάτια— άλλος βίος σάς προσμένει.1040Αλίμονο! Αλίμονο! Πώς με κοιτάζουν, παιδιά μου,τα μάτια σας; Γιατί μου γελάτε, το ύστατο γέλιο;Ωωω! Τί να κάνω; Η καρδιά μου, γυναίκες, ελύγισε,όταν είδα τα μάτια των παιδιών μου που έλαμπαν.Δεν βρίσκω τη δύναμη. Ώρα καλή στα σχέδια τα πριν.1045Θα πάρω από τη χώρα τα παιδιά μου. Γιατί άραγε,για να πληγώσω τον πατέρα τους με τη δική τους δυστυχία,να γίνω εγώ διπλά δυστυχισμένη;Όχι, δεν θα γίνει, όχι. Ώρα καλή στα σχέδιά μου.Όμως, τί έχω πάθει; Θέλω μήπως να γίνω περίγελως1050γιατί άφησα τους εχθρούς μου ατιμώρητους;Πρέπει να τολμήσω. Τί λιποψυχία και η δική μου,και μόνο που άφησα να περάσουν από τη σκέψη μουμειλίχια λόγια. Πηγαίνετε μέσα, παιδιά μου.Και όποιος δεν πρέπει να παρίσταταιστη θυσία που ετοιμάζω, η ευθύνη δική του.1055Το χέρι μου δεν θα πτοηθεί.Ααα! Ααα!Μη, ψυχή μου, μη, μην πράξεις αυτό που πας να πράξεις.Άφησέ τα, δύστυχη, λυπήσου τα παιδιά.Όταν θα ζουν εκεί μαζί μου, θα χαίρεσαι.Μα τους τιμωρούς δαίμονες του Άδη,1060ένα πράγμα δεν θα γίνει ποτέ:να επιτρέψω εγώ στους εχθρούς μουνα ταπεινώσουν τα παιδιά μου.[Ανάγκη αδήριτη. Πρέπει να πεθάνουν.Και αφού πρέπει που πρέπει,εγώ που τα γέννησα, εγώ και θα τα σκοτώσω.]Έτσι και αλλιώς αυτά έχουν πια τελειώσει.Διαφυγή δεν υπάρχει.1065Το στεφάνι κάθεται ήδη στην κόμη της,φοράει τον πέπλο η βασιλική νύφηκαι πεθαίνει — το γνωρίζω άριστα.Όμως τώρα που θα πάρω τον δρόμο τον πιο σκληρόκαι θα προπέμψω τα παιδιά μου σε ακόμα σκληρότερο,θέλω να τ᾽ αποχαιρετήσω.1070Δώστε, παιδιά μου, δώστε το δεξί σας χέριστη μητέρα σας να το φιλήσει.Χέρι μου αγαπημένο, αγαπημένο στόμα,ευγενική μορφή και πρόσωπο των τέκνων μου,να είστε και τα δυο μου ευτυχισμένα, όμως εκεί· τα εδώσας τα στέρησε ο πατέρας σας. Γλυκό μου αγκάλιασμα,1075δέρμα μου τρυφερό και ανάσα μυρωμένη των παιδιών μου!Πηγαίνετε, πηγαίνετε. Δεν αντέχω άλλο να σας κοιτάζω,το κακό που με ζώνει με λύγισε.Και καταλαβαίνω βέβαια το κακό που πάω να κάνω,όμως πιο δυνατό από τη λογική μου είναι το μένος της ψυχής,1080αυτό που ευθύνεται για των ανθρώπων τα δεινά τα πιο μεγάλα.
(Τα παιδιά εισέρχονται στο σπίτι, αν δεν έχουν εισέλθει ήδη μετά τον στ. 1076.)

Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ

Αποτέλεσμα εικόνας για χειμερινό ηλιοστάσιοΣτον Φαίδωνα έχουμε την αφήγηση του ομώνυμου μαθητή του Σωκράτη -στον Πυθαγόρειο Εχεκράτη, της τελευταίας ημέρας της ζωής του δάσκαλου του και τις τελευταίες συζητήσεις που ο μεγάλος φιλόσοφος μοιράστηκε με τους μαθητές του που τον πλαισίωσαν ως το τέλος του. Μία αριστουργηματική πραγματεία διαλεκτικής στην απόδειξη της αθανασίας της ψυχής. Η δε περιγραφή του πως ο Σωκράτης αντιμετώπισε τον θάνατο, επιβεβαιώνει την εσωτερική του διάσταση και στάση στην διαδραματιζόμενη συζήτηση: '' ...Μου έδινε, βλέπεις την εντύπωση ανθρώπου ευτυχισμένου, Εχεκράτη - λέει ο Φαίδων - με τους τρόπους και τα λόγια του, τόσο ατρόμητος και ανώτερος στάθηκε στον θάνατό του, ώστε μου φάνηκε ότι και στον Άδη ακόμα που πάει δεν πηγαίνει χωρίς τη θεϊκή πρόνοια, όμως και εκεί όταν φτάσει θα ευτυχήσει όσο κανένας άλλος..." (§58e).
 
Κύριοι συνομιλητές του Σωκράτη, ο Κέβης και ο Σιμμίας, που με τις ερωτήσεις και απορίες τους βοηθούν στο ξετύλιγμα μιας μοναδικής ανάπτυξης του θέματος σχετικά με την αθανασία της ψυχής.
 
H συζήτηση ότι ένας φιλόσοφος δεν αυτοκτονεί αλλά πεθαίνει μόνο όταν στείλει ο Θεός κάποια ανάγκη -όπως αυτή τώρα στον Σωκράτη - γιατί βρίσκεται κάτω από την κηδεμονία και επίβλεψή Του, καταλήγει στο ότι "ελπίζω να φτάσω κοντά σε δεσποτάδες θεούς εξόχως αγαθούς, να το ξέρετε' αν υπάρχει κάτι που θα μπορούσα να υποστηρίξω με πεποίθηση, είναι αυτό. Συνεπώς, γι αυτό δεν αγανακτώ όπως οι άλλοι, αντίθετα ευελπιστώ ότι υπάρχει κάτι για όσους έχουν πια πεθάνει και, όπως λέει και η αρχαία παράδοση, πολύ καλύτερο για τους αγαθούς παρά για τους κακούς." (§63c).
 
Ο φιλόσοφος που αναζητεί την αληθινή φύση των όντων, στρέφεται και ασχολείται με την ψυχή, και όχι με τις ηδονές του σώματος - έρωτα, καλοφαγία, εκλεκτά φορέματα και υποδήματα και άλλους καλλωπισμούς, ούτε ακόμα και με αυτές τις αισθήσεις που δεν είναι ικανές να μεταφέρουν την πλήρη αλήθεια. Αντιλαμβάνεται ότι είναι αναξιόπιστες και ότι το αμιγές και καθαρό Ον συλλαμβάνεται μόνο με αμιγή και καθαρή σκέψη: "...ότι δηλαδή δεν ακούμε τίποτα με ακρίβεια, ούτε βλέπουμε. Κι όμως αν είναι αναξιόπιστες αυτές οι αισθήσεις του σώματος (δηλ. η όραση και η ακοή), σκέψου οι άλλες. Γιατί όλες είναι κατά κάποιο τρόπο κατώτερες από αυτές...." (§65b).
 
Όσο η ψυχή υπάρχει μέσα στο σώμα, αυτό θα δημιουργεί χιλιάδες περισπάσεις με τις ανάγκες και επιθυμίες του που θα εμποδίζουν την ψυχή να βρει την φρόνηση που τόσο ποθεί ο αληθινός φιλόσοφος. Έτσι μέλημά του είναι να ζει με σύνεση, "σωφροσύνη", επιδιώκοντας την αποταύτιση από το σώμα και χρησιμοποιώντας το ''αν υπάρχει απόλυτη ανάγκη" μέχρις ότου ο ίδιος ο Θεός τον απελευθερώσει. "Και έτσι αγνοί, απαλλαγμένοι από την αφροσύνη του σώματος θα είμαστε κατά πως φαίνεται, μαζί με τέτοιου είδους ανθρώπους και θα γνωρίζουμε αφ' εαυτού μας ό,τι είναι [αγνό ή] αμιγές." (§67a-b).
 
Και ο ορισμός της φρόνησης αναφέρεται παρακάτω: "Όταν όμως ερευνά αυτή καθ' αυτή (δηλαδή η ψυχή, χωρίς τις ταυτίσεις του σώματος) προς τα εκεί εφορμά, προς αυτό που είναι καθαρό και υπάρχει πάντοτε, είναι αθάνατο και βρίσκεται πάντα στην ίδια κατάσταση· και επειδή έχει συγγένεια με αυτό, βρίσκεται πάντοτε κοντά του, όταν βέβαια μένει αυτή καθ' αυτή χωρίς εμπόδια, παύει την περιπλάνηση και σχετικά με εκείνα [που είναι παροδικά] διατηρεί πάντοτε την ταυτότητά της...και τούτη η κατάστασή της ονομάζεται φρόνηση." (§79d)
 
Με άλλα λόγια αυτοί που φιλοσοφούν σωστά, ασκούνται στο να πεθαίνουν -όπως φαίνεται στους υπόλοιπους ανθρώπους που έχουν ταύτιση με τις υλικές απολαύσεις και τις θεωρούν απαραίτητο στοιχείο της ζωής. Οι φιλόσοφοι όμως "πεθαίνουν" με το να αποταυτίζονται από τις εγκόσμιες επιδιώξεις κι έτσι φοβούνται λιγότερο τον θάνατο.
 
Μήπως όμως η ψυχή διασκορπίζεται μετά τον θάνατο του σώματος και χάνει την υπόστασή της; Το θέμα δεν είναι μόνο αν υπάρχει μετά θάνατον αλλά αν διατηρείται ως ενέργεια και νόηση. Έτσι αναφέρονται τρεις θέσεις. Πρώτα υπάρχει η παλιά παράδοση της επαναγέννησης, ότι δηλαδή οι ψυχές πηγαίνουν στον Άδη και μετά επιστρέφουν και ξαναγεννώνται. Η παλιά πίστη στον κύκλο των διαδοχικών γεννήσεων δίνει τον πρώτο λόγο να πιστέψει κανείς στην αθανασία της ψυχής (§70d).
 
Ύστερα, σύμφωνα με την αντίληψη ότι ο κόσμος συγκροτείται από τα αντίθετα - αντίληψη ευρέως διαδεδομένη στην αρχαία Ελληνική σκέψη - το είμαι ζωντανός γεννιέται από το είμαι νεκρός, καθώς και το είμαι νεκρός γεννιέται από το είμαι ζωντανός, και αυτά τα δύο διαδέχονται το ένα το άλλο κυκλικά, όπως το είμαι κοιμισμένος έχει σαν προέκταση το είμαι ξύπνιος και το είμαι ξύπνιος το είμαι κοιμισμένος (§70e-72e). Κατ' επέκταση και ένα πράγμα που φέρει μία ιδιότητα που έχει αντίθετό της, παύει να υπάρχει ή εξαφανίζεται όταν προσεγγίζει πράγμα που φέρει την αντίθετη ιδιότητα. Έτσι, το χιόνι έχει την ιδιότητα του ψυχρού και η φωτιά του θερμού, όταν όμως η φωτιά προσεγγίσει το χιόνι, αυτό δεν γίνεται θερμό και η φωτιά δεν γίνεται ψυχρή. Απλά ένα από τα δύο εξαφανίζεται ή παύει να υπάρχει (§102e-103). Ο αριθμός τρία έχει την ιδιότητα του περιττού αριθμού και δεν θα γίνει ποτέ άρτιος. Είναι λοιπόν ανάρτιος αριθμός ( §104-105c). Έτσι αυτό που κάνει ζωντανό ένα σώμα είναι η ψυχή και του φέρνει ζωή. Αυτή είναι η ιδιότητα της ψυχής. Αντίθετο στη ζωή είναι ο θάνατος. Όμως η ψυχή δεν μπορεί να δεχτεί την αντίθετη ιδιότητα, τον θάνατο - συνεπάγεται λοιπόν ότι είναι αθάνατη. Αθάνατη και ανώλεθρη εφόσον και ο θεός είναι αθάνατος και δεν έχει φθορά (§105d-106). Έτσι αποκλείεται και η πιθανότητα η ψυχή αφού διατελέσει σε αριθμό σωμάτων να φθαρεί κάποτε και να εξανεμιστεί, να υποστεί δηλαδή όλεθρο.
 
Η θέση ότι η μάθηση είναι ανάμνηση, έρχεται να ενισχύσει την άποψη ότι η ψυχή γνωρίζει πριν γεννηθεί, άρα υπάρχει και έχει νόηση πριν "ενσαρκωθεί". H έννοια του ίσου για παράδειγμα υπάρχει ως γνώση, και καθώς κανείς εξετάζει το μήκος δύο ξύλων μπορεί να κρίνει κατά πόσο αυτά είναι ίσα ή όχι αλλά η διάκριση, η γνώση της έννοιας υπάρχει από πριν έτσι ώστε να έρχεται ως ανάμνηση συνειρμικά. Γιατί βέβαια η γνώση της έννοιας "ίσο" είναι ανώτερη από την ισότητα των συγκρινόμενων ξύλων. Με τον ίδιο τρόπο γνωρίζει η ψυχή και έννοιες όπως ωραίο, καλό, δίκαιο, όσιο κλπ. πριν ακόμη έρθει στον υλικό κόσμο (§73-77a).
 
''Αν υπάρχουν αυτά που συνεχώς επαναλαμβάνουμε, δηλαδή κάποιο ωραίο και καλό και κάθε ανάλογη ουσία, και σε αυτήν ανάγουμε ό,τι προέρχεται από τις αισθήσεις, βρίσκοντάς την να προϋπάρχει και να μας ανήκει, και παραβάλλουμε αυτά με εκείνη, είναι αναγκαίο, όπως και αυτά (οι ουσίες) υπάρχουν, κατά τον ίδιο τρόπο να υπάρχει και η ψυχή μας πριν εμείς γεννηθούμε", και "...αν δεν υπάρχουν αυτά [τότε δεν υπάρχουν] ούτε και οι ψυχές" (§76e). Και παρακάτω: "...αν μεν υπάρχει η ψυχή προηγουμένως και αν, από την άλλη, είναι ανάγκη γι' αυτήν να έρθει στη ζωή και να γεννάται όχι από κάποια άλλη αρχή αλλά από τον θάνατο και από την κατάσταση του θανάτου, δεν θα ήταν αναγκαίο να υπάρχει και όταν πεθάνει κάποιος, αφού πρέπει να γεννηθεί;" (§77d).
 
Η θέση της ανάμνησης εξετάζεται διεξοδικά στο έργο του Πλάτωνα «Μένων» όπου θα αναφερθούμε παρακάτω.
 
Και τέλος εφ' όσον το σώμα είναι ορατό και μέρος του μεταβλητού υλικού κόσμου μετά τον θάνατο ως σύνθετο, θα αποσυντεθεί ενώ η ψυχή, αόρατη και αμετάβλητη προσομοιάζοντας το θείο, θα παραμείνει αμετάβλητη.
 
Έτσι αρχίζει η μελλοντική πορεία της ψυχής μετά τον θάνατο του σώματος, ανάλογα με την ταύτιση που είχε στον ενσαρκωμένο βίο της με το σώμα και τις απολαύσεις του. Όσο πιο αταύτιστη η γήινη θητεία της, τόσο πιο καθαρή και ελεύθερη η κατάστασή της μετά καθώς και οι πιθανότητες να φτάσει το γένος των θεών και να συνυπάρξει μαζί τους. Υπάρχει όμως και η αντίθετη κατάσταση: ''Η κάθε ηδονή και θλίψη, σαν να κρατάει ένα καρφί, καρφώνει την ψυχή στο σώμα, την στερεώνει, την κάνει σωματική και την κάνει να θεωρεί ότι αληθινά είναι όσα και το σώμα λέει ότι είναι. ...(έτσι) δεν θα φτάσει ποτέ στον Ήδη αγνή, αλλά πάντα βγαίνει μολυσμένη από το σώμα, έτσι που γρήγορα ξαναπέφτει σε άλλο σώμα και, σαν να την έσπειραν, ριζώνει σε αυτό και εξ' αιτίας αυτών δεν έχει μερίδιο στη συναναστροφή με το θείο, το καθαρό και αυτό που έχει μία μορφή." (§83d). Όσο πιο ταυτισμένη ήταν, τόσο βαραίνει πάλι προς τον υλικό κόσμο "...μέχρις ότου η επιθυμία αυτού που τις ακολουθεί κατά πόδας, δηλαδή του σωματικού, τις κάνει να δεθούν πάλι με το σώμα' και όπως είναι φυσικό δένονται με ήθη σαν αυτά στα οποία έτυχε να εντρυφήσουν κατά την διάρκεια του βίου.'' (§81e). Με άλλα λόγια, η ψυχή ξανασαρκώνεται ανάλογα με την προηγούμενη γνώση και δράση της.
 
Και παρακάτω αφού η συζήτηση κατέληξε στο ότι η ψυχή είναι αθάνατη και ανώλεθρη ο Σωκράτης λέει: "Αν βέβαια είναι αθάνατη η ψυχή, χρειάζεται τη φροντίδα μας όχι μόνο για τον χρόνο που διαρκεί ό, τι αποκαλούμε «ζω», αλλά για το σύνολο του χρόνου, γιατί από δω και πέρα ο κίνδυνος θα ήταν φοβερός να αμελήσει κάποιος την ψυχή. Αν βέβαια ο θάνατος ήταν απαλλαγή από τα πάντα, θα αποτελούσε ανέλπιστο δώρο για τους κακούς που, πεθαίνοντας, ταυτόχρονα με το σώμα απαλλάσσονται κι από την κακία τους μαζί με την ψυχή. Στην πραγματικότητα όμως, από την στιγμή που η ψυχή φαίνεται αθάνατη, δεν υπάρχει γι' αυτήν καμιά άλλη δυνατότητα να ξεφύγει από τα κακά και να σωθεί από το να γίνεται όσο το δυνατόν καλύτερη και φρονιμότερη. Η ψυχή, βλέπετε, έρχεται στον Ήδη χωρίς να έχει μαζί της τίποτε άλλο πέρα από την παιδεία και την ανατροφή της, αυτά δηλαδή που τα μέγιστα, όπως λέγεται, ωφελούν ή βλάπτουν αυτόν που τελεύτησε ήδη από το ξεκίνημα της πορείας του προς τα εκεί. Και καταπώς λέγεται, μόλις πεθάνει κάθε άνθρωπος, ο δαίμων του καθενός, αυτό ακριβώς που του είχε λάχει όσο ζούσε, αναλαμβάνει να τον μεταφέρει σε έναν τόπο, όπου πρέπει να συγκεντρωθούν όλοι για να περάσουν από δίκη κι έπειτα να πορευτούν προς τον Ηδη με οδηγό εκείνον που έχει ταχθεί να τους περάσει από δω προς τα εκεί. Αφού λοιπόν τους δοθεί η τύχη που τους πρέπει και παραμείνουν όσο χρόνο χρειάζεται, ένας άλλος πάλι οδηγός τους φέρνει προς τα εδώ, μετά από πολλές και μακρές περιόδους χρόνου." (§107c-107e).
 
Στην ερώτηση των μαθητών για τυχόν παραγγελίες του που θα μπορούσαν να κάνουν για να τον ευχαριστήσουν, απαντά "Να φροντίζετε και να εργάζεστε στον Εαυτό σας''. Αν αντίθετα αμελήσουν τους εαυτούς τους και δεν θελήσουν να ζήσουν στα αχνάρια όσων ειπώθηκαν και αναλάβουν σοβαρές και πολλές δεσμεύσεις, δεν θα προχωρήσουν ούτε βήμα (§115b-c).
 
Στην ερώτηση δε του Κρίτωνα για το πώς πρέπει να τον θάψουν, έρχεται το παρακάτω απόσπασμα: "Όπως σας αρέσει, αρκεί να με πιάσετε και να μη σας ξεφύγω. Και γελώντας γλυκά, έστρεψε το βλέμμα σε μας και είπε: Δεν μπορώ φίλοι μου να πείσω τον Κρίτωνα ότι εγώ εδώ είμαι ο Σωκράτης, αυτός που συζητά αυτή τη στιγμή και βάζει σε τάξη τα λόγια του. Αντίθετα φαντάζεται ότι είμαι εκείνος που θα αντικρίσει λίγο αργότερα νεκρό και ρωτά πως θα με θάψει. Ό,τι εγώ επαναλάμβανα συνέχεια εδώ και ώρα, ότι δηλαδή, αφού πιω το δηλητήριο, δεν θα μείνω πια κοντά σας, αλλά θα φύγω για την ευδαιμονία που ζουν, φαντάζομαι, οι μακάριοι, είναι γι' αυτόν, θαρρώ, κούφια λόγια, παρηγοριές για σας και συνάμα για τον εαυτό μου. Εγγυηθείτε λοιπόν για μένα στον Κρίτωνα, είπε, το αντίθετο από αυτό που ο ίδιος εγγυήθηκε στους δικαστές - γιατί αυτός εγγυήθηκε ότι σίγουρα θα παραμείνω. Εσείς ωστόσο εγγυηθείτε του ότι σίγουρα δεν θα παραμείνω όταν πεθάνω, αλλά θα φύγω μακριά, ώστε να το αντέξει ευκολότερα και, αντικρίζοντας το σώμα μου να καίγεται ή να παραχώνεται στον τάφο, να μην θλίβεται για μένα με τα δεινά, τάχα, που τραβάω, και να μη λέει στην ταφή ότι εκθέτει τον Σωκράτη ή κάνει την εκφορά του Σωκράτη ή τον θάβει. Γιατί να ξέρεις, καλέ μου Κρίτωνα, το να μην μιλάει κάποιος σωστά δεν είναι απλώς σφάλμα απέναντι στη γλώσσα, αλλά κάνει κακό και στις ψυχές. Πρέπει λοιπόν να μην λιποψυχείς, να λες ότι θάβεις το σώμα μου και να το θάβεις όπως σου αρέσει κι όπως σου φαίνεται σύμφωνο με την παράδοση." (§115d-e).
 
Ακούμε λόγια μεγάλης αποταύτισης από έναν ετοιμοθάνατο...
Στο έργο "Μένων" ο Σωκράτης αναφέρεται εκτεταμένα στην ανάμνηση, εξετάζοντας με τον Μένωνα τον συνομιλητή του - ένας πλούσιος και ωραίος νέος από την Θεσσαλία που βρίσκεται στην Αθήνα - αν η αρετή μπορεί να διδαχθεί η όχι. Λέει: "Επειδή λοιπόν η ψυχή είναι αθάνατη κι έχει γεννηθεί πολλές φορές, έχει δει τα πάντα, κι εδώ και στον Άδη, και δεν υπάρχει τίποτα που να μην έχει γνωρίσει. Επομένως δεν είναι καθόλου περίεργο να μπορεί τούτη να θυμάται και για την αρετή και γι άλλα πράγματα τα οποία γνώριζε από πριν. Επειδή λοιπόν η φύση όλων των πραγμάτων συγγενεύει, και η ψυχή έχει γνωρίσει τα πάντα, τίποτα δεν την εμποδίζει από τη στιγμή που θα θυμηθεί μόνο ένα - γεγονός που οι άνθρωποι ονομάζουν μάθηση - ν' ανακαλύψει όλα τα υπόλοιπα κατά τον ίδιο τρόπο, εάν βέβαια είναι γενναία και δεν κουράζεται με την αναζήτηση' γιατί η αναζήτηση και η μάθηση είναι γενικά ανάμνηση." (§81d)
 
Στο ίδιο έργο ο Σωκράτης αποδεικνύει με έντεχνο τρόπο πως είναι δυνατόν να βγει στην επιφάνεια αυτή η γνώση κάνοντας απλές και ορθές ερωτήσεις σε έναν δούλο του Μένωνα. Ο δούλος, εντελώς ανεκπαίδευτος στην γεωμετρία, με την καθοδήγηση του Σωκράτη, καταλήγει ότι το διπλάσιο εμβαδόν ενός συγκεκριμένου τετραγώνου μπορεί να βγει έχοντας ως πλευρά την διαγώνιο του τετραγώνου αυτού ή την υποτείνουσα του τριγώνου που σχηματίζεται. Είναι το γνωστό μας Πυθαγόρειο θεώρημα. Αφού λοιπόν ο δούλος δεν απέκτησε τις γνώσεις του στην παρούσα του ζωή, είναι φανερό ότι τις απέκτησε πριν γεννηθεί.
 
Λέει λοιπόν: ''Αν λοιπόν σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο, ακόμα και όταν δεν ήταν άνθρωπος, υπάρχουν σε αυτόν αληθείς αντιλήψεις, οι οποίες γίνονται γνώση, αφού ξυπνήσουν με τις ερωτήσεις, δεν θα λέγαμε πως η ψυχή του ανθρώπου γνώριζε πάντοτε; Γιατί είναι φανερό πως στην αιωνιότητα ο άνθρωπος είτε υπάρχει είτε δεν υπάρχει. Αν λοιπόν ανέκαθεν η αλήθεια των όντων υπάρχει μέσα στην ψυχή μας, η ψυχή πρέπει να είναι αθάνατη." (§86a-b).
 
Μετά από μία εκτεταμένη ανάλυση, ο Μένων με τον Σωκράτη καταλήγουν ότι η αρετή δεν μπορεί να διδαχθεί εφόσον δεν υπάρχουν δάσκαλοί της επί πληρωμή όπως σε όλα όσα διδάσκονται. Κι εφ' όσον δεν μπορεί να διδαχθεί δεν μπορεί να θεωρηθεί γνώση.
 
Όσον αφορά την γνώση, υπάρχει η βέβαια γνώση - όταν κάποιος γνωρίζει με σιγουριά - και υπάρχει η σωστή γνώμη. Ο Σωκράτης τονίζει ότι και τα δύο είναι εξίσου αποτελεσματικά, διαφέρουν ως προς το εξής: "... Γιατί και οι σωστές γνώμες, όσο διάστημα παραμένουν στον άνθρωπο, είναι ωραίο πράγμα και του αποφέρουν ωφέλεια' δεν συνηθίζουν όμως να παραμένουν για πολύ, αλλά φεύγουν μακριά από την ψυχή του ανθρώπου, ώστε δεν αξίζουν πολύ, ωσότου κάποιος τις δέσει με τον υπολογισμό του αιτίου τους. Αυτό είναι, φίλε μου Μένων η ανάμνηση, όπως συμφωνήσαμε μεταξύ μας προηγουμένως. Όταν δεθούν, πρώτα γίνονται γνώσεις κι ύστερα μονιμοποιούνται για τον λόγο τούτο είναι πολυτιμότερη η βέβαιη γνώση από τη σωστή γνώμη και διαφέρει από αυτή ως προς το ότι είναι δεμένη." (§98a). Και συνεχίζει "...αν αυτή που καθοδηγεί κάθε πράξη είναι η σωστή γνώμη, τα καταφέρνει το ίδιο καλά όσο και η γνώση" και ότι ''..η σωστή γνώμη δεν είναι καθόλου χειρότερη ή λιγότερο ωφέλιμη για τις πράξεις από τη βέβαιη γνώση, ούτε ο άνθρωπος που έχει σωστή γνώμη, από αυτόν που έχει βέβαιη γνώση." (§98b-c).
 
Άρα εφόσον η αρετή είναι αγαθό ωφέλιμο που καθοδηγεί τον άνθρωπο σωστά και δύο πράγματα καθοδηγούν σωστά, η σωστή γνώμη και η γνώση, η αρετή δεν απομένει παρά να είναι σωστή γνώμη, και οι άνθρωποι που την χρησιμοποιούν είτε είναι πολιτικοί ή χρησμωδοί ή μάντεις ή ποιητές, αξίζει να ονομάζονται θεϊκοί, οι οποίοι χωρίς σκέψη, κατορθώνουν πολλά και μεγάλα πράγματα με όσα κάνουν και λένε. Έχουν θεία έμπνευση, αφού εμπνέονται ή κατέχονται από κάποιον θεό, όταν κατορθώνουν με τα λόγια τους πολλά και μεγάλα πράγματα, χωρίς να γνωρίζουν τίποτε απ' όσα λένε. Η αρετή έρχεται σε όσους έρχεται ως θείο δώρο, χωρίς σκέψη (§99-100).
 
''Αν λοιπόν σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο, ακόμα και όταν δεν ήταν άνθρωπος, υπάρχουν σε αυτόν αληθείς αντιλήψεις, οι οποίες γίνονται γνώση, αφού ξυπνήσουν με τις ερωτήσεις, δεν θα λέγαμε πως η ψυχή του ανθρώπου γνώριζε πάντοτε; Γιατί είναι φανερό πως στην αιωνιότητα ο άνθρωπος είτε υπάρχει είτε δεν υπάρχει. Αν λοιπόν ανέκαθεν η αλήθεια των όντων υπάρχει μέσα στην ψυχή μας, η ψυχή πρέπει να είναι αθάνατη.''

Πώς το γέλιο αλλάζει τη ζωή μας (ακόμα και τη σχέση μας)

Αποτέλεσμα εικόνας για Πώς το γέλιο αλλάζει τη ζωή μας (ακόμα και τη σχέση μας)Και ξαφνικά, οι «ειδικοί» ανακάλυψαν τη χαρά και το γέλιο. Μετά από μακροχρόνια σχεδόν αποκλειστική ενασχόληση με την σκοτεινή μεριά της ανθρώπινης ύπαρξης, τα «αρνητικά» συναισθήματα και τις αιτίες τους ήρθε και η σειρά των «θετικών» συναισθημάτων. Τυχαίο; Σίγουρα όχι, αν αναλογιστούμε τα ποσοστά των ανθρώπων που πάσχουν από κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές και ψυχοσωματικές παθήσεις. Και όχι μόνο, βέβαια. Και για τους υπόλοιπους, που δεν πάσχουν από κάτι παθολογικό, τα πράγματα δεν είναι ρόδινα. Το άγχος, η μοναξιά, η καθημερινή αγωνία, οι δυσκολίες στις σχέσεις είναι μόνιμο βίωμα για πάρα πολλούς ανθρώπους, ξεκινώντας από όλο και μικρότερες ηλικίες και οι στιγμές χαλαρότητας, ευφορίας, χαράς, επαφής, γέλιου συμπιέζονται και γίνονται πιο δυσεύρετες αλλά και πιο αναγκαίες. Καιρός μάλλον να ερευνήσουμε λίγο αυτή την πιο «φωτεινή» ανθρώπινη πλευρά και μάλιστα αυτή την τόσο ωραία και μεταδοτική εκδήλωση της που είναι το γέλιο.

«Χαζό παιδί χαρά γεμάτο» λοιπόν ή μήπως ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε;

Τι μας κάνει να γελάμε λοιπόν, πώς γίνεται αυτό το μαγικό; Ας φανταστούμε ότι ακούμε ένα αστείο. Ανάλογα με το πόσο πετυχημένο είναι γελάμε λίγο, χαμογελάμε, ξεσπάμε σε δυνατά γέλια, «ξεκαρδιζόμαστε».

Πολύ πιθανό είναι ότι, αν είστε μόνοι –κι ακούσετε π. χ. ένα αστείο στο ραδιόφωνο ή στην τηλεόραση ή το διαβάσετε κάπου- και το βρείτε πετυχημένο, θα το «κρατήσετε» για να το διηγηθείτε σε κάποιον ή κάποιους άλλους και τότε, θα γελάσετε κι εσείς ακόμη πιο πολύ με την ψυχή σας.

Κάποιος που βλέπει μόνος του μία κωμωδία γελάει βέβαια, αν τη δει με παρέα το πιθανότερο είναι ότι θα γελάσει πολύ περισσότερο. Όσο πιο πολλοί άνθρωποι γελάνε τόσο πιο μεταδοτικό είναι το γέλιο. Αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιείται το λεγόμενο “canned laughter” το «γέλιο κονσέρβας», σαν ηχητικό υπόβαθρο σε ορισμένες κωμωδίες, για να μεταδώσει στους θεατές το γέλιο (κάτι που βέβαια δεν μπορεί να έχει αποτέλεσμα αν το χιούμορ του έργου είναι ανόητο ή ανύπαρκτο). Παρακολουθώντας κάτι αστείο μαζί με άλλους, αυτό γίνεται κοινωνικό γεγονός. Ο καθένας αναζητά οπτική επαφή με τους άλλους για να δει αν διασκεδάζουν κι αυτοί. Μόλις «συνεννοηθούν» αρχίζουν να γελάνε μαζί.

Το γέλιο είναι, κατά κάποιο τρόπο, η δημοσιοποίηση του χαμόγελου και μεταδίδεται ακουστικά σε όλους τους παρευρισκόμενους. Όταν «μοιραζόμαστε» το γέλιο μας με άλλους κοιταζόμαστε χωρίς να «καρφωνόμαστε», ανταλλάσσουμε μια στιγμιαία ματιά και στο επόμενο ανοιγoκλείσιμο των ματιών κοιτάμε κιόλας κάπου αλλού. Αυτή η στιγμή φτάνει για να γίνουμε «σύμμαχοι» στην ευχαρίστηση που μας φέρνει το γέλιο, για να σιγουρέψουμε ότι «είμαστε μαζί σ’ αυτό».

Έχουμε την ικανότητα να γελάμε είτε αυθόρμητα, χωρίς δηλαδή να προλάβουμε να σκεφτούμε το γιατί και πώς, είτε συνειδητά, στρατηγικά. Όταν το γέλιο έρχεται γρήγορα, «ανάβει» δηλαδή μέσα σε λιγότερο από μισό δευτερόλεπτο, είναι αυθόρμητο, πάει να πει «αληθινό». Αντίθετα, όταν αργεί περισσότερο να «πάρει μπροστά» αυτό σημαίνει ότι έχει ήδη περάσει από τον έλεγχο του μυαλού και καθοδηγείται απ’ αυτό. Το γέλιο αυτής της δεύτερης κατηγορίας είναι «υπολογιστικό» -χωρίς οπωσδήποτε την αρνητική σημασία αυτής της λέξης- δηλαδή εκπληρώνει μια λειτουργία, ακολουθεί ένα σκοπό, π. χ. να είναι ευγενικό ή να δημιουργήσει φιλική ατμόσφαιρα. Το «αληθινό» γέλιο κρατάει περισσότερο ενώ το καθοδηγούμενο μόνο 2-3 δευτερόλεπτα. Το πρώτο εκλαμβάνεται από τους άλλους ως συμπαθητικό, «μέσα απ’ την καρδιά» και κερδίζει, το δεύτερο ως ελεγχόμενο, ευγενικό αλλά καμιά φορά και ως «εκ του πονηρού» και δημιουργεί επιφυλάξεις.

Καλά όλα αυτά αλλά ποιος χρονομετράει το γέλιο; Μήπως μπορούν οι άλλοι να ξεχωρίσουν ποιο γέλιο είναι αληθινό και ποιο όχι, όταν πολλές φορές κι εμείς οι ίδιοι δεν ξέρουμε να πούμε αν γελάσαμε αυθόρμητα ή επειδή «έπρεπε»; Κι όμως το γέλιο είναι μία έμφυτη ανθρώπινη ικανότητα όπως και η ικανότητα μας να το ερμηνεύουμε. Στους πολύ μακρινούς μας προγόνους το άνοιγμα του στόματος σε χαμόγελο σήμαινε σε δύσκολες στιγμές επικίνδυνης κόντρας «δεν σου κάνω τίποτα, μη με πειράξεις» και εξασφάλιζε μ’ αυτό τον τρόπο την επιβίωση. Πολύ βαθιά μέσα μας λοιπόν είναι καταγεγραμμένο το γέλιο σαν ένα απαραίτητο «όπλο ειρήνης», ασπίδα κατά της επιθετικής διάθεσης, του άλλου ή της δικής μας.

Η δράση του είναι πολλές φορές άμεση, απροσδόκητη, σχεδόν παράδοξη.

Όλοι μας έχουμε ζήσει παρόμοιες στιγμές: Ένα ζευγάρι τσακώνεται. Ο ένας μόλις έχει επιστρέψει απ’ τη δουλειά, κουρασμένος, προβληματισμένος, γεμάτος νεύρα, ο άλλος γύρισε νωρίτερα αλλά στο μεταξύ «τάχει πάρει» με τα παιδιά που συνέχεια κάτι θέλουν, το πλυντήριο που χάλασε, τη «λυπητερή» της τράπεζας που βρήκε στο γραμματοκιβώτιο. Δεν θέλει πολύ, μια λάθος κουβέντα, οι τόνοι ανεβαίνουν και ο καβγάς ανάβει. Εκτός εαυτού και χωρίς να μιλιούνται, έτοιμοι όμως να ξαναρπαχτούν με την πρώτη ευκαιρία, ασχολείται ο καθένας με τα δικά του και τυχαία βρίσκονται μπροστά απ’ την τηλεόραση που εκείνη τη στιγμή μεταδίδει ένα πολύ πετυχημένο επεισόδιο μιας σατιρικής σειράς. Χωρίς να είναι σε τέτοια διάθεση, ένα αυθόρμητο γέλιο ανάβει και χωρίς ακριβώς να το θέλουν, κοιτάζονται και γελάνε ακόμη περισσότερο. Χωρίς καμία προσπάθεια ο πάγος έχει σπάσει, τα νεύρα ηρεμούν, η επιθετικότητα και ο θυμός εξατμίζονται, η συμφιλίωση είναι κοντά. Χάρη στο γέλιο.

Αυτό θα μπορούσε να είχε συμβεί ακόμη κι αν οι δυο ή έστω ο ένας απ’ τους δυο είχε ακούσει μόνος του κάτι αστείο, είχε γελάσει ένα ωραίο, αυθόρμητο γέλιο και είχε κάπως αποφορτιστεί. Είναι πολύ πιθανό ότι μετά απ’ αυτό θα είχε αντικρύσει το σύντροφο του με πιο καλή διάθεση και θα του την είχε μεταδώσει, ως ένα βαθμό τουλάχιστον. Το γέλιο μόνος όμως σπάνια μπορεί να συγκριθεί σε απόλαυση και «καθαρτική» δύναμη από το γέλιο που γίνεται «μαζί».

Ο Γερμανός ερευνητής της συμπεριφοράς, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου Κάρστεν Νίμιτς υποστηρίζει ότι το 80% του γέλιου μας δεν βασίζεται στο χιούμορ. Δεν γελάμε γιατί κάτι είναι αστείο αλλά κυρίως για να φτιάξουμε κοινωνικούς δεσμούς, επειδή γελώντας μοιραζόμαστε και δηλώνουμε στους άλλους ότι κάτι μας αρέσει, μας ευχαριστεί.

Αυτό ισχύει φυσικά για όλες τις σχέσεις μας, από τις πιο προσωπικές και κοντινές ως τις φιλικές, τις επαγγελματικές, τις λεγόμενες «τυπικές». Το αληθινό γέλιο ή έστω χαμόγελο δείχνει ότι δυο άνθρωποι έχουν φιλικές διαθέσεις ο ένας απέναντι στον άλλο, έχουν δηλαδή μια καλή βάση για να στηθεί κάτι κοινό μεταξύ τους.

Θα ήταν λοιπόν πολύ καλό για μας, για τους δικούς μας, για τις σχέσεις μας αν μπορούσαμε πότε-πότε, συχνά, να γελάμε μαζί. Ναι αλλά, γέλιο κατά παραγγελία, μόνο και μόνο επειδή ξέρουμε ότι κάνει καλό; Και μάλιστα γίνεται να επιδιώκουμε σκόπιμα να γελάμε αληθινά και αυθόρμητα; Όχι, αυτό είναι αντιφατικό και θα έμοιαζε με το «γέλιο κονσέρβας» στις φτηνές κωμωδίες.

Αυτό που μπορούμε όμως να κάνουμε είναι να κάνουμε πιο κοινωνικές τις στιγμές του γέλιου μας. Μπορεί να μην το φανταζόμαστε αλλά η αγαπημένη μας κωμική σειρά γίνεται απείρως πιο ξεκαρδιστική όταν τη βλέπουμε με παρέα.

Μια συνηθισμένη, μάλλον μοναχική βραδιά στον καναπέ με συντροφιά λίγο γέλιο μπορεί να μετατραπεί σε μια ξεκαρδιστική –και καθόλου μοναχική- βραδιά παρέα με ένα-δυο καλούς φίλους.

Ένα σημείο που μας έκανε να γελάσουμε στο βιβλίο ή στο περιοδικό που διαβάζαμε μπορεί να ξεσηκώσει κύμα γέλιου μέσα στην οικογένεια μας αν τους το διαβάσουμε φωναχτά εμπλουτίζοντας το φυσικά χρησιμοποιώντας όσο μιμητικό ταλέντο διαθέτουμε και να μας κάνει κι εμάς να ξαναγελάσουμε, ίσως περισσότερο κι απ’ την πρώτη φορά.

Οι περισσότεροι παντρεμένοι, στην αρχή της σχέσης τους, όταν είναι πολύ ερωτευμένοι, έχουν πράγματα κοινά που τους κάνουν αν γελούν μαζί. Ταινίες, ιστορίες και περιστατικά απ’ τη ζωή τους, φράσεις-κλειδιά, ατάκες, γκριμάτσες, που αποτελούν κάτι σαν «μυστικό κωμικό κώδικα» μεταξύ τους. Πολλά ζευγάρια στο πέρασμα των χρόνων και με τις καινούργιες υποχρεώσεις και τα βάρη που προστίθενται στην κοινή τους ζωή ξεχνούν σχεδόν εντελώς αυτό τον κώδικα τους.

Κι όμως αξίζει τον κόπο όχι μόνο να διατηρεί κανείς ένα τέτοιο κώδικα αλλά και να τον εμπλουτίζει με καινούργιες «πηγές γέλιου» και στην ανάγκη, να τον ξεθάβει και να τον ξεσκονίζει όταν έχει μείνει καιρό αχρησιμοποίητος. Δεν είναι ούτε αναγκαίο, ούτε εφικτό δυο άνθρωποι να είναι σε διαρκή καλή διάθεση, ο ένας με τον άλλο και ο καθένας με τον εαυτό του. Είναι όμως ιδιαίτερα ωφέλιμο να μπορούν να γελούν μαζί. Τα ζευγάρια που μπορούν να γελούν μαζί έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να ξεπεράσουν κρίσεις της σχέσης τους από αυτά στα οποία ο καθένας γελάει μόνο χώρια απ’ τον άλλο.

Οι ηλικιωμένοι, που πολλές φορές μας δίνουν την εντύπωση ότι πάσχουν από κατάθλιψη –και συχνά πάσχουν πράγματι, τουλάχιστον κατά διαστήματα- μπορεί να είναι ταυτόχρονα και ιδιαίτερα «ευάλωτοι» στο γέλιο. Μπορούν να ξεκαρδιστούν σαν μικρά παιδιά αν έχουν κάποιον να μοιραστεί μαζί τους κάτι αστείο. Το γέλιο αυτό έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και η θετική επίδραση του δεν είναι μόνο στιγμιαία αλλά μπορεί και να αλλάξει έστω για ένα μικρό διάστημα την διάθεση τους.

«Ας σοβαρευτούμε λοιπόν, δεν είμαστε εδώ για να γελάμε και να σαχλαμαρίζουμε, έχουμε σοβαρή και δύσκολη δουλειά να κάνουμε» μπορεί να ακούσουμε δασκάλους, καθηγητές, προισταμένους να ανακαλούν στην τάξη τους μαθητές ή υφισταμένους τους φοβούμενοι ότι τα γέλια και η εύθυμη διάθεση θα επηρεάσουν αρνητικά την μαθησιακή ή εργασιακή δραστηριότητα. Θα έκαναν όμως πολύ καλά να το ξανασκεφτούν και, αν και όσο μπορούν να συμμετάσχουν και να ενθαρρύνουν την ιλαρότητα. Κι αυτό γιατί εκτός από όλα τα άλλα τερπνά, το γέλιο και η ευθυμία κάνουν τα εξής ωφέλιμα: μας κάνουν πιο ανοιχτούς στη γνώση και σε καινούργιες εμπειρίες, αυξάνουν την δημιουργικότητα και την ευφυία μας και καθιστούν τον εγκέφαλο μας πιο ικανό να αντιμετωπίζει και να επιλύει προβλήματα. Και κάτι ακόμη: ενισχύουν τους δεσμούς, μας φέρνουν πιο κοντά.

Higgs, καὶ ἐγένετο φῶς

Αποτέλεσμα εικόνας για HiggsΟ κόσμος γύρω μας, ο κόσμος που εμείς βλέπουμε με τις αισθήσεις μας, αποτελείται από άτομα που αποτελούνται από ηλεκτρόνια, πρωτόνια, και νετρόνια. Το ηλεκτρόνιο είναι στοιχειώδες σωματίδιο, αλλά τα πρωτόνια και τα νετρόνια όχι.

Τα νετρόνια είναι σύνθετα σωματίδια και αποτελούνται από 2 κουάρκ down και ένα quark up. Τα πρωτόνια είναι και αυτά σύνθετα σωματίδια και αποτελούνται από δύο κουάρκ up και 1 κουάρκ down. Πρωτόνια νετρόνια και ηλεκτρόνια συνθέτουν τα άτομα και υπάρχουν 117 διαφορετικά στοιχεία (άτομα) που δημιουργούν το σύμπαν , όλα όμως φτιαγμένα από κουάρκ και ηλεκτρόνια. ( Επίσης από την δεκαετία του 30 ακόμα προβλέφθηκε πειραματικά το νετρίνο ηλεκτρονίου , σωματίδιο χωρίς ηλεκτρικό φορτίο που δεν αλληλεπιδρά μετρήσιμα με την ύλη και έχει μάζα σχεδόν μηδενική)

O κόσμος γύρω μας λοιπόν αποτελείται από ηλεκτρόνια , up quark, down quark (άντε και από νετρίνα ηλεκτρονίου). Αλλά εκτός από αυτά τα τρία-τέσσερα στοιχειώδη σωματίδια υπάρχουν άλλα 8 που έχουν ανακαλυφθεί. Υπάρχουν τα μυόνια και τα νετρίνα μυονίου , υπάρχουν τα κουάρκ “παράξενο” και “χαριτωμένο” , υπάρχουν τα σωματίδια ταυ και τα νετρίνα ταυ και τέλος υπάρχουν τα κουάρκ “ψηλό” και “χαμηλό”

Άρα έχουμε συνολικά έξι κουάρκς (όμως δύο μόνο απο αυτά συναντάμε στον κόσμο μας τον καθημερινό) και άλλα έξι σωματίδια που τα λέμε “λεπτόνια”. Από τα λεπτόνια όμως, όπως είδαμε, στον κόσμο μας τον καθημερινό συναντάμε μόνο το ηλεκτρόνιο
Υπάρχουν όμως άλλα στοιχειώδη σωματίδια; Ή είναι μόνο αυτά τα δώδεκα; Και που είναι τα φωτόνια; Θα ρωτήσουν οι παρατηρητικοί; Στην πραγματικότητα τα 12 παραπάνω σωματίδια έχουν την γενική ονομασία “Φερμιόνια” .

Το φωτόνιο δεν είναι φερμιόνιο αλλά “μπονζόνιο”

Στα μπονζόνια ανήκουν: Τα φωτόνια οι φορείς δηλαδή του φωτός, τα μπονζόνια W και Z υπεύθυνα για την ασθενή πυρηνική δύναμη, τα γκλουόνια υπεύθυνα για την ισχυρή πυρηνική δύναμη (η δύναμη που κρατά πρωτόνια και νετρόνια μαζί), τα φωτόνια και πλέον τα σωματίδια Higgs

Με δύο απλά και κατανοητά λόγια:

Φερμιόνια: υπακούν στην απαγορευτική αρχή του Παουλί , δημιουργούν σταθερές δομικές μονάδες και κατ επέκταση την ύλη γύρω μας, υπακούν στα κβαντικά φαινόμενα, δημιουργούν κβάντα πεδίων και άρα ύλη

Μπονζόνια: δεν υπακούν στην απαγορευτική αρχή του Παουλί , δεν δημιουργούν κβάντα πεδίων και άρα δεν είναι αυτό που λέμε ύλη.
Θα ρωτήσετε όμως δίκαια, “Ωραία, γιατί όμως η ύλη είναι ύλη; Τι είναι αυτό που την “υλοποιεί" την ύλη;”.

Το σωματίδιο Higgs “υλοποιεί” την ύλη!

Ας το δούμε λίγο αναλυτικότερα. Η μάζα είναι και αυτή ένα χαρακτηριστικό ενός σωματιδίου όπως το ηλεκτρικό φορτίο του. Και όπως άλλα σωματίδια έχουν ηλεκτρικό φορτίο, όπως τα ηλεκτρόνια και τα πρωτόνια ενώ άλλα δεν έχουν όπως τα νετρόνια έτσι και η μάζα είναι μια ιδιότητα ας πούμε “μαζικής” φόρτισης.

Και όπως οι ηλεκτρικές ιδιότητες ενός σωματιδίου γίνονται αντιληπτές μόνο όταν υπάρχει η έννοια ενός ηλεκτρικού πεδίου, υπάρχει κατ’ αντιστοιχία ένα τέτοιο “μαζικό” πεδίο που δημιουργήθηκε και “ενεργοποιήθηκε” τα πρώτα χιλιοστά του δευτερολέπτου μετά το Big Bang

Το πεδίο Higgs. To πεδίο “μαζικής φόρτισης”. Τρις εκατομμύρια τρις εκατομμυρίων αόρατα σωματίδια Higgs που περιβάλλουν τον κόσμο μας παντού και δημιουργούν το πεδίο μάζας , αυτό που κάνει δηλαδή την ύλη χειροπιαστή.

Στο CERN λοιπόν περιστρέφουμε γύρω-γύρω στον θηριώδη επιταχυντή γνωστά στοιχειώδη σωματίδια και τα κάνουμε να συγκρούονται μεταξύ τους με την ελπίδα να παρατηρήσουμε “συντρίμμια” που γνωρίζουμε από τα θεωρητικά μοντέλα των Φυσικών επιστημόνων ότι είναι “συντρίμμια από σωματίδια Higgs”.

Γιατί μόνο “συντρίμμια”; Διότι , το σωματίδιο higgs είναι εξαιρετικά ασταθές και “αποσυντίθεται″ αλληλεπιδρώντας με τα υπόλοιπα στοιχειώδη σωματίδια δίνονταν διάφορους συνδυασμούς φερμιονίων μπονζονίων, που όμως οι ίδιου συνδυασμοί είναι παράγωγο και άλλων στοιχειωδών σωματιδίων εκτός του Higgs

To ξαναλέω: Οι “συγκρούσεις” στο εσωτερικό του επιταχυντή δίνουν διαφόρων ειδών συντρίμμια που μπορεί να είναι αποτέλεσμα από συγκρούσεις με Higgs , μπορεί και όχι. Έχει όμως αποδειχθεί επιστημονικά ότι μετά από κάποιον αριθμό πειραμάτων (χιλιάδων επαναλήψεων του ίδιου πειράματος με τα “συντρίμμια” θα υπάρχει μια μικρή αλλά σημαντική διαφορά σε όλο αυτό το “σκουπιδαριό” που θα έχουν συλλέξει οι επιστήμονες που θα αποδεικνύει ότι υπάρχει Higgs .(Είναι σαν να λέμε όταν αν πάρουμε τις βίδες από ένα χαλασμένο βίντεο δεν μπορούμε να αποφασίσουμε εάν ήταν Panasonic , αλλά άμα πάρουμε χιλιάδες βίδες από χιλιάδες βίντεο σε όλο τον κόσμο, από τις βίδες και μόνο θα μπορέσουμε να συμπεράνουμε ότι έστω και ένα βίντεο σε όλο τον κόσμο ήταν ένα χαλασμένο πανασόνικ χωρίς να ξέρουμε ακριβώς ποιο)

Στο CERN πραγματοποιούνταν 40.000.000 συγκρούσεις το δευτερόλεπτο για 5 ολόκληρα χρόνια ώστε να συλλεχθεί ικανός αριθμός πειραματικών δεδομένων.

Με τον τρόπο αυτό, οι επιστήμονες του CERN, επιβεβαίωσαν πειραματικά την ύπαρξη του σωματιδίου Higgs που δημιουργεί το πεδίο Higgs, που δίνει στα φερμιόνια “φόρτιση μάζας” και άρα υλοποιεί τον κόσμο γύρω μας , τον κόσμο που δημιουργήθηκε από το Bing Bang και που πριν την ενεργοποίηση του πεδίου Higgs ήταν ένας κόσμος άυλος.

Γεννηθήτω φώς!

Η παραβολή του δέντρου που εκπληρώνει τις επιθυμίες

Αυτός που σκέφτεται γίνεται δημιουργικός με τις σκέψεις του΄ πρόκειται για μια από τις πιο θεμελιώδεις αλήθειες που πρέπει να καταλάβεις. Όλα όσα βιώνεις είναι δημιούργημα δικό σου. Πρώτα το δημιουργείς, έπειτα το βιώνεις και μετά παγιδεύεσαι μέσα στο βίωμα΄ επειδή δεν ξέρεις ότι η πηγή του παντός υπάρχει μέσα σου.

Κάποτε ταξίδευε ένας άνθρωπος και μπήκε κατά λάθος στον παράδεισο. Σύμφωνα με την Ινδική αντίληψη του παράδεισου, υπάρχουν δέντρα που εκπληρώνουν τις επιθυμίες, τα κάλπαταρου. Κάθεσαι απλώς από κάτω τους, επιθυμείς το οτιδήποτε και εκπληρώνεται αυτό αμέσως΄ δεν υπάρχει κανένα κενό μεταξύ της επιθυμίας και της εκπλήρωσής της. Σκέφτεσαι και αμέσως μετατρέπεται αυτό σε πράγμα΄ η σκέψη πραγματοποιείται αυτόματα.

Αυτά τα κάλπαταρου δεν είναι τίποτε άλλο από συμβολισμός τού νου. Ο νους είναι δημιουργικός, δημιουργικός με τις σκέψεις του.

Ο άνθρωπος ήταν κουρασμένος κι έτσι αποκοιμήθηκε κάτω από ένα δέντρο που εκπληρώνει επιθυμίες. Όταν ξύπνησε, πεινούσε πολύ κι έτσι είπε, ΄΄Μακάρι να έβρισκα από κάπου φαγητό.΄΄ Κι αμέσως εμφανίστηκε φαγητό από το πουθενά, επιπλέοντας στον αέρα, νόστιμο φαγητό. Αρχισε αμέσως να τρώει κι όπως ένιωθε πολύ ικανοποιημένος, πρόβαλε μέσα του μια άλλη σκέψη: ΄΄Μακάρι να έβρισκα κάτι να πιω…΄΄ Και στον παράδεισο δεν απαγορεύεται το ποτό κι έτσι εμφανίστηκε αμέσως κάποιο πολύτιμο κρασί.

Καθώς έπινε το κρασί, χαλαρός στον δροσερό αέρα του παραδείσου κάτω από τη σκιά του δέντρου, άρχισε να αναρωτιέται, ΄΄Τι συμβαίνει; Μήπως με πήρε ο ύπνος ή μήπως βρίσκονται τίποτα φαντάσματα τριγύρω και μου κάνουν κόλπα;΄΄ Και εμφανίστηκαν φαντάσματα! Ηταν θηριώδη, φρικτά, αηδιαστικά. Αρχισε να τρέμει και πρόβαλε μέσα του μια σκέψη: ΄΄Τώρα είναι βέβαιο ότι θα με σκοτώσουν. Αυτοί οι άνθρωποι θα με σκοτώσουν.΄΄ Και τον σκότωσαν.

Αυτή η παραβολή είναι παραβολή αρχαία, με τεράστια σημασία. Ο νους σου είναι το δέντρο που εκπληρώνει επιθυμίες΄ ό,τι σκέφτεσαι αργά ή γρήγορα εκπληρώνεται. Μερικές φορές το κενό είναι τέτοιο που έχεις ξεχάσει εντελώς ότι ήταν κάτι που το είχες αρχικά επιθυμήσει΄ καμιά φορά το κενό είναι κενό ετών, ή καμιά φορά κενό ζωών, κι έτσι δεν μπορείς να συνδέσεις την πηγή. Αν όμως παρατηρήσεις σε βάθος, θα δεις ότι όλες σου οι σκέψεις δημιουργούν εσένα και τη ζωή σου. Δημιουργούν την κόλασή σου, δημιουργούν τον παράδεισό σου. Δημιουργούν τη δυστυχία σου, δημιουργούν τη χαρά σου. Δημιουργούν το αρνητικό, δημιουργούν το θετικό. Ο καθένας είναι ένας ταχυδακτυλουργός που κλώθει και υφαίνει γύρω του έναν μαγικό κόσμο κι έπειτα παγιδεύεται΄ η ίδια η αράχνη παγιδεύεται μέσα στο δίχτυ της.

Όταν το καταλάβεις αυτό, αρχίζουν να αλλάζουν τα πράγματα. Τότε μπορείς να παίζεις΄ τότε μπορείς να αλλάξεις την κόλασή σου σε παράδεισο΄ είναι απλώς ζήτημα να την ζωγραφίσεις από διαφορετική οπτική. ΄Η, αν είσαι τόσο πολύ ερωτευμένος με την δυστυχία, μπορείς να δημιουργήσεις όση θέλεις, ώσπου να ευχαριστηθεί η καρδιά σου. Τότε όμως δεν παραπονιέσαι ποτέ, επειδή ξέρεις ότι πρόκειται για δικό σου δημιούργημα, για δική σου ζωγραφιά, δεν μπορείς να κάνεις κανένα να νιώθει υπεύθυνος γι΄αυτήν.

Τότε όλη η ευθύνη είναι δική σου. Τότε προβάλει μια καινούργια δυνατότητα: μπορείς να πάψεις να δημιουργείς τον κόσμο, μπορείς να σταματήσεις να τον δημιουργείς. Δεν υπάρχει λόγος να δημιουργείς παράδεισο και κόλαση, δεν υπάρχει λόγος να δημιουργείς καθόλου. Ο δημιουργός μπορεί να χαλαρώσει, να αποσυρθεί.

Πάντα να συγχωρείς τους εχθρούς σου. Τίποτα δεν τους ενοχλεί περισσότερο.

Αποτέλεσμα εικόνας για Πάντα να συγχωρείς τους εχθρούς σουΤίποτα δε μας χαλαρώνει τόσο όσο το να συγχωρούμε την προσβολή που μέχρι τώρα μας κατέτρωγε. Όταν αφήνουμε στην άκρη την πικρία, νιώθουμε ξαφνικά απελευθερωμένοι.

Για να το καταφέρουμε δεν πρέπει να συγχωρούμε από θέση ανωτερότητας, αλλά να δεχόμαστε πως όλα συμβαίνουν όπως ακριβώς πρέπει να συμβούν. Κάθε άνθρωπος βρίσκεται σε διαφορετικό στάδιο πνευματικής εξέλιξης και, επομένως, ενεργεί μέσα στα όριά του.

Όλοι δίνουμε αυτό που έχουμε -λίγο ή πολύ- ανάλογα με τις συνθήκες στις οποίες βρισκόμαστε. Ο καθένας βρίσκεται εκεί που πρέπει να βρίσκεται και προσφέρει αυτό που μπορεί να προσφέρει. Επομένως δεν υπάρχει τίποτα να συγχωρήσουμε. Το πολύ πολύ, μπορούμε να βοηθήσουμε τους άλλους να προχωρήσουν λίγο στον δρόμο τους προς την πληρότητα.

Όποιος φέρεται άσχημα, στην πραγματικότητα, μας ζητάει βοήθεια. Και βοηθώντας τον, αναπτυσσόμαστε πνευματικά μαζί μ’ αυτόν τον άνθρωπο.

Δεδομένου ότι στο σχολείο της ζωής δεν υπάρχουν προσβολές, μόνο μαθήματα, θα .έπρεπε να τους είμαστε ευγνώμονες για τη δυνατότητα που μας προσφέρουν να γίνουμε καλύτεροι και να φανούμε χρήσιμοι στους άλλους.

Ακριβώς μια φράση που αποδίδεται στον Όσκαρ Ουάιλντ είναι : «Αγάπα με όταν το αξίζω λιγότερο, επειδή τότε θα το χρειάζομαι περισσότερο»

ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΝΤ, 99 μαθήματα σοφίας για μια ευτυχισμένη ζωή εδώ και τώρα

Από τι αναστατώνονται οι άνθρωποι;

 Όλα τα πράγματα (γεγονότα, καταστάσεις, σχέσεις, συμπεριφορές, κ.λ.π) στη ζωή μας, εξαρτώνται αφ' ενός από την οπτική που έχει διαμορφωθεί στο νοητικό μας πλαίσιο κι αφετέρου, από τον τρόπο προσέγγισης και την "ερμηνεία" που δίνουμε εμείς, σ' αυτά.

Το πως ερμηνεύουμε το κάθε τι, έχει άμεση σχέση με τις πρώιμες εμπειρίες, τα βιώματα και τις αναμνήσεις μας.

Το ίδιο γεγονός, αλλιώς το ερμηνεύει ο ένας, με άλλο τρόπο ο άλλος, κ.λ.π, εξ' ού και οι διαφορετικές αντιδράσεις και συμπεριφορές.

Μια εμπειρία, ως γενική έννοια, δεν μας φοβίζει, είμαστε ανοιχτοί και δεκτικοί, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο.

Αυτό συνήθως όμως, που μας προβληματίζει και μας δημιουργεί άγχος, είναι η βίωσή της και δη, οι συνέπειες και τα δυσάρεστα αποτελέσματα, που τυχόν θα προκύψουν. Κι όλα αυτά βεβαίως, σε φαντασιακό επίπεδο.

Πριν καν δοκιμάσουμε, βγάζουμε αυθαίρετα συμπεράσματα, που λειτουργούν ανασταλτικά, στην όποια εμπλοκή μας, σε μια κατάσταση. Μας κυριεύει το άγχος της αποτυχίας και η αίσθηση της ευαλωτότητάς μας είναι τόσο υψηλή, που στο τέλος υποχωρούμε και μένουμε αδρανείς και θλιμμένοι, που δεν μπορέσαμε να κάνουμε την ''υπέρβαση'' και να διεκδικήσουμε αυτό που θα μας κάλυπτε κάποια ανάγκη μας.

Τελικά αυτό που καταφέρνουμε, με την ανησυχία του ''αγνώστου'' ή με άλλα λόγια του ''νέου'' και ''πρωτόγνωρου'', είναι να στερούμε τον εαυτό μας, από εμπειρίες, που θα λειτουργούσαν ως θετική ενίσχυση της αυτοεικόνας (αυτοαξίας) μας και θα απομυθοποιούσαν (ή θα διέλυαν) και τον "τοξικό" φόβο της αρνητικής εξέλιξης των πραγμάτων.

Ο Δημοσθένης, σχετικά με το φόβο της μελλοντικής εξέλιξης κάποιου γεγονότος, μας λέει, ότι: "Οι άνθρωποι αναστατώνονται όχι για τα πράγματα, αλλά για την ιδέα που έχουν γι' αυτά".!!

 Ένα από τα μεγαλύτερα ''νοητικά εγκλήματα'' που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος στον εαυτό του, είναι να μάθει να σκέφτεται περίπλοκα. Δεν ευαγγελίζομαι την απλοϊκότητα. Η απλότητα της σκέψης όμως, σε συνδυασμό με την ευφυΐα της καρδιάς (συναισθηματική νοημοσύνη), είναι το μυστικό του ''ευ ζην'', για κάθε άνθρωπο.

Ας επεξεργαστούμε κάποιες ιδέες:

Για ν' απολαύσουμε τη θέα, απ' την κορυφή του βουνού, πρέπει να ανέβουμε τα μονοπάτια του.

Για να χαρούμε την ανθρώπινη επαφή, πρέπει να πάρουμε το ρίσκο, της αυτοαποκάλυψης, στον άλλον.

Για ν' ανακαλύψουμε νέες θάλασσες, πρέπει να έχουμε το θάρρος να απομακρυνθούμε απ' την ακτή.

Κι εδώ τα ''πρέπει'', όπως και σε κάθε περίπτωση, είναι επιλογές. 

Αν δεν τολμήσουμε την αλλαγή, αν δειλιάσουμε την κατάλληλη στιγμή να δώσουμε τη μάχη της επιβίωσης και ευημερίας μας, αν μας κυριεύσει ο φόβος της ηττοπάθειας και παραδοθούμε ''άνευ όρων'', στον ανελέητο και τοξικό βραχνά των ''αρνητικών σκέψεων'', που σχετίζονται με αυτά που θα έρθουν – και σαφώς ουδείς τα γνωρίζει- , το ''παρόν'' δεν θα υφίσταται και το ''μέλλον'', θα αναμένεται ως ''κόλαση''.

Κι όλα αυτά, για πράγματα που δεν υπάρχουν, για πράγματα που μόνο εμάς περιμένουν, για το πως θα δημιουργηθούν.

Γιατί στην ουσία, εμείς χαράσσουμε τον ορίζοντές μας, εμείς και μόνο εμείς, ''κτίζουμε'' στο παρόν για να απολαύσουμε, ένα ανθρώπινο και υπέροχο μέλλον, με τα πρόσωπα που συνταξιδεύουν μαζί μας.

ΓΙΑ ΤΟN ΦΟΒΟ

Μην κινείσαι λόγω φόβου

΄Μην κινείσαι με τον τρόπο που σε κάνει να κινείσαι ο φόβος. Κινήσου με τον τρόπο που σε κάνει να κινείσαι η χαρά – όχι από φόβο, διότι όλες οι λεγόμενες θρησκείες έχουν ως βάση τους το φόβο. Ο Θεός τους δεν είναι τίποτε άλλο από φόβο και ο παράδεισος και η κόλασή τους δεν είναι τίποτε άλλο από προβολή του φόβου και της απληστίας. Τα λόγια του Ρούμι είναι πολύ επαναστατικά: ΄Μην κινείσαι λόγω φόβου.΄ Όλες οι θρησκείες λένε στους ανθρώπους, ΄Να φοβάσαι το Θεό!΄…

΄΄Ζείτε όλοι σας με το φόβο. Ο φόβος σάς κατακλύζει τόσο πολύ – σαν ένα μαύρο σύννεφο που σκεπάζει τη ζωή σας – ώστε λέτε πράγματα τα οποία δεν θέλετε να πείτε, αλλά σας κάνει και τα λέτε ο φόβος. Κάνεις πράγματα που δεν θέλεις να κάνεις, αλλά ο φόβος σε βάζει και τα κάνεις. Λίγη μόνο ευφυΐα είναι αρκετή για να το δεις.΄΄

Ο φόβος είναι ο αντίποδας της ελευθερίας

΄΄Όλοι εκείνοι με τους οποίους έχεις έρθει σε επαφή σού έχουν επιβάλει το φόβο, διότι ο φόβος είναι ο αντίποδας της ελευθερίας. Όσο πιο πολύ φόβο έχεις μέσα σου, τόσο πιο μικρή είναι η δυνατότητα της εξέγερσης.

΄΄Η κοινωνία, η εκκλησία, το κράτος, όλοι αυτοί θέλουν να βρίσκονται οι πάντες σε κατάσταση συνεχούς φόβου: φόβου για τα γνωστά, φόβου για το άγνωστο, φόβου του θανάτου, φόβου για την κόλαση, φόβου μήπως δεν πάνε στον παράδεισο, φόβου μήπως δεν καταφέρεις να γίνει γνωστό το όνομά σου στον κόσμο, φόβου μήπως είσαι ένα τίποτα. Οι πάντες γύρω σου, ήδη από τη γέννησή σου, δημιουργούν το φόβο. Κανένα παιδί δεν γεννιέται με φόβο. Κάθε ένα παιδί γεννιέται με ελευθερία, αμφισβήτηση, εξέγερση, ατομικότητα, αθωότητα – ιδιότητες όλες τους σπουδαίες. Είναι όμως ανίσχυρο, εξαρτημένο.

΄΄Αλλά όταν έχεις μεγαλώσει, το βλέπεις – μπορείς να δοκιμάσεις να βγάλεις μία-μία τις φλούδες του κρεμμυδιού – πώς δημιουργήθηκαν μέσα σου οι φόβοι, πόσο υπήρξες εύπιστος, πώς εκμεταλλεύθηκαν οι άνθρωποι την αθωότητά σου. Ο ιερέας δεν είχε καμία γνώση του Θεού, κι όμως σε εξαπάτησε και προσποιήθηκε ότι γνωρίζει τον Θεό. Δεν είχε ιδέα για τον παράδεισο και την κόλαση, κι όμως σε ανάγκασε να φοβάσαι την κόλαση, να φιλοδοξείς για τον παράδεισο.

Δημιούργησε την απληστία, δημιούργησε το φόβο. Ήταν κι ο ίδιος θύμα άλλων ανθρώπων. Μπορείς τώρα να κοιτάξεις προς τα πίσω: ο πατέρας σου δεν είχε επίγνωση αυτών που σε δίδασκε, αυτών που σου έλεγε.΄΄

Όποτε διακρίνεις κάποιον φόβο, κάνε ακριβώς το αντίθετο

΄΄Μην ακολουθείς το ένστικτο του φόβου που έχεις, γιατί θα σε κάνει έναν δειλό. Υποβιβάζεσαι ως άνθρωπος. Πρόκειται για εξευτελισμό που τον επέβαλες στον εαυτό σου ο ίδιος. Όποτε βλέπεις κάποιον φόβο, στρέψου εναντίον του! Ένα απλό κριτήριο: όποτε βλέπεις ότι υπάρχει ένας φόβος, στρέψου εναντίον του κι έτσι θα προχωρείς πάντα, θα μεγαλώνεις, θα διευρύνεσαι, θα πλησιάζεις πιο πολύ την στιγμή όπου το εγώ απλώς χάνεται – διότι η όλη λειτουργία του υπάρχει μέσω του φόβου. Και η απουσία τού εγώ είναι η φώτιση΄ δεν πρόκειται για κάτι το επιπλέον.

΄΄Μια απλή βασική αρχή: να θυμάσαι, ό,τι σε κάνει να φοβάσαι, ό,τι σε γεμίζει με φόβο, αποτελεί καθαρή ένδειξη ως προς το τι χρειάζεται να κάνεις. Χρειάζεται να κάνεις το αντίθετο ακριβώς. Δεν θα ακολουθείς το φόβο, πρέπει να πολεμήσεις το φόβο σου. Τη στιγμή που θα αποφασίσεις να πολεμήσεις το φόβο σου, θα είσαι καθοδόν προς τη φώτιση.΄΄

Ο φόβος είναι μια παθητική μορφή θυμού

΄΄Η ζωή πρέπει να περιβάλλεται από αγάπη, όχι από φόβο. Ο φόβος είναι αυτός που προκαλεί το θυμό. Ο φόβος είναι αυτός που δημιουργεί στο τέλος τη βία. Το έχεις παρατηρήσει; Ο φόβος είναι μια θηλυκή μορφή του θυμού κι ο θυμός είναι μια αρσενική μορφή του φόβου. Ο φόβος είναι μια παθητική μορφή του θυμού κι ο θυμός είναι μια ενεργητική μορφή του φόβου. Μπορείς λοιπόν να αλλάξεις το φόβο σε θυμό πολύ εύκολα και τον θυμό σε φόβο – πολύ εύκολα.

΄΄Λέω, ΄Για δοκιμάστε το!΄ Και είναι ένα είδος αποκάλυψης ακόμη και για εκείνους. Αν μπορούν να κτυπούν το μαξιλάρι με πραγματικό, καυτό θυμό, αμέσως εξαφανίζεται ο φόβος, διότι η ίδια εκείνη ενέργεια μεταστρέφεται και γίνεται ενεργητική. Ήταν ανενεργή και τότε αποτελούσε τον φόβο. Ο φόβος είναι η ριζική αιτία του μίσους, του θυμού, της βίας.΄΄

Ο φόβος είναι ευφυΐα, μπορεί όμως να γίνει αφύσικος

΄΄Ο φόβος είναι φυσικός, η ενοχή είναι δημιούργημα των ιερέων. Η ενοχή είναι ανθρώπινης κατασκευής. Ο φόβος είναι έμφυτος και είναι πολύ αναγκαίος. Χωρίς φόβο, δεν θα μπορέσεις να επιβιώσεις καθόλου. Ο φόβος είναι φυσικό πράγμα. Λόγω του φόβου ακριβώς δεν βάζεις το χέρι σου στη φωτιά. Λόγω του φόβου ακριβώς περπατάς στη δεξιά ή την αριστερή πλευρά, ανάλογα με το νόμο της χώρας. Λόγω του φόβου ακριβώς αποφεύγεις το δηλητήριο. Λόγω του φόβου ακριβώς όταν κορνάρει ο οδηγός του φορτηγού, φεύγεις τρέχοντας από το δρόμο του.

΄΄Αν δεν νιώθει κανένα φόβο το παιδί, δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα να επιβιώσει ποτέ. Ο φόβος του είναι ένα μέτρο προστασίας της ζωής. Λόγω όμως αυτής της φυσικής τάσης να προστατεύουμε τον εαυτό μας – και δεν υπάρχει τίποτε κακό εκεί, έχεις το δικαίωμα να προστατεύεις τον εαυτό σου. Έχεις μια τόσο πολύτιμη ζωή να προστατεύσεις και ο φόβος απλώς σε βοηθάει. Ο φόβος είναι ευφυΐα. Μόνο οι ηλίθιοι δεν έχουν κανένα φόβο, οι βλάκες δεν έχουν φόβο΄ γι΄αυτό και πρέπει να προστατεύεις τους ηλίθιους, αλλιώς θα καούν ή θα πηδήξουν από κάποιο κτίριο ή θα μπουν στη θάλασσα χωρίς να ξέρουν κολύμπι ή μπορεί να φάνε ένα φίδι… ή μπορεί να κάνουν το οτιδήποτε!

΄΄O φόβος είναι ευφυΐα – έτσι, όταν βλέπεις ότι διασχίζει το μονοπάτι ένα φίδι, βγαίνεις αναπηδώντας από το δρόμο του. Δεν δείχνει δειλία αυτό, δείχνει απλώς ευφυΐα. Υπάρχουν όμως δυο δυνατότητες…

΄΄Ο φόβος μπορεί να γίνει αφύσικος, μπορεί να γίνει παθολογικός. Φοβάσαι τότε για πράγματα για τα οποία δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι – παρόλο που μπορεί να βρεις επιχειρήματα ακόμη και για τον αφύσικο φόβο σου. Για παράδειγμα, κάποιος φοβάται να μπει μέσα σε ένα σπίτι. Δεν μπορείς να αποδείξεις λογικά πως κάνει λάθος. Λέει, ΄Ποια εγγύηση υπάρχει ότι δεν θα πέσει το σπίτι;΄

΄΄Πράγματι ξέρουμε ότι κάποια σπίτια πέφτουν, μπορεί λοιπόν να πέσει και αυτό το σπίτι. Έχουν συντριβεί άνθρωποι από σπίτια που έπεσαν. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί απόλυτα ότι αυτό το σπίτι δεν πρόκειται να πέσει – μπορεί να συμβεί ένας σεισμός… είναι δυνατό το οτιδήποτε! Κάποιος άλλος φοβάται, δεν μπορεί να ταξιδέψει, επειδή γίνονται ατυχήματα με τα τραίνα. Κάποιος άλλος φοβάται, δεν μπορεί να μπει σε αυτοκίνητο, αφού γίνονται ατυχήματα με τα αυτοκίνητα. Και κάποιος άλλος φοβάται το αεροπλάνο…

΄΄Ο φόβος μπορεί να γίνει αφύσικος, τότε πρόκειται για παθολογία. Και λόγω της δυνατότητας αυτής, τον έχουν χρησιμοποιήσει οι ιερείς, τον έχουν χρησιμοποιήσει οι πολιτικοί. Τον έχουν χρησιμοποιήσει οι κάθε είδους καταπιεστές. Τον κάνουν να γίνει παθολογικός και μετά είναι πολύ εύκολο να σε εκμεταλλευτούν. Ο ιερέας σε κάνει να φοβάσαι την κόλαση. Κοίτα τις ιερές γραφές – με τι χαρά απεικονίζουν όλα τα βασανιστήρια, απολαμβάνοντάς το πράγματι πολύ.΄΄

Όταν υπάρχει ο φόβος, είσαι εσύ φόβος

΄΄Να μην λες, ΄Νιώθω φόβο.΄ Είναι λάθος ο τρόπος που το λες. Να μη λες, ΄Είμαι φοβισμένος.΄ Είναι και αυτό λάθος τρόπος να το λες. Πες απλώς, ΄Είμαι ο φόβος. Τη στιγμή αυτή, είμαι φόβος.΄ Μη δημιουργείς καμιά διαίρεση.

΄΄Όταν λες, ΄Νιώθω φόβο,΄ κρατάς χωριστό τον εαυτό σου από το συναίσθημα. Εσύ βρίσκεσαι κάπου μακριά και το συναίσθημα είναι τριγύρω σου. Πρόκειται για τη βασική απουσία ενότητας. Να λες, ΄Είμαι ο φόβος.΄ Και παρατήρησε – αυτό πραγματικά συμβαίνει! Όταν υπάρχει ο φόβος, εσύ είσαι φόβος.΄΄

Διάλεγε το θάρρος

΄΄Ξέρω ότι ο φόβος είναι φυσικό πράγμα! Αλλά μην μείνεις παγιδευμένος εκεί. Άσε τον στην άκρη. Προχώρησε παρά τον φόβο. Να θυμάσαι πάντα: η διαφορά ανάμεσα στον θαρραλέο άνθρωπο και στον δειλό δεν είναι πως ο θαρραλέος άνθρωπος δεν νιώθει φόβο κι ο δειλός νιώθει φόβο – όχι. Δεν είναι εκεί η διαφορά. Και οι δυο νιώθουν φόβο! Στην ίδια αναλογία. Τότε πού βρίσκεται η διαφορά; Η διαφορά βρίσκεται στο ότι ο θαρραλέος άνθρωπος προχωρεί παρά τον φόβο του, ενώ ο δειλός σταματάει εξαιτίας του φόβου. Και οι δυο φοβούνται!

΄΄Αν μπορέσεις να βρεις έναν θαρραλέο άνθρωπο που δεν φοβάται, τότε πώς θα τον πεις θαρραλέο; Θα είναι μια μηχανή κι όχι άνθρωπος. Μόνο οι μηχανές δεν φοβούνται. Δεν αποκαλείς όμως θαρραλέες τις μηχανές. Πώς γίνεται να αποκαλείς μια μηχανή θαρραλέα; Θάρρος απλώς σημαίνει ότι κάτι συμβαίνει παρά τον φόβο. Υπάρχει ο φόβος, τρέμεις, αλλά δεν σε σταματάει αυτό, δεν σε εμποδίζει. Τον χρησιμοποιείς σαν σκαλοπάτι. Τρέμεις, αναρριγείς, εντούτοις όμως προχωρείς στο άγνωστο.

΄΄Υπάρχουν και οι δυο δυνατότητες μέσα σε κάθε άνθρωπο! Ο φόβος και το θάρρος. Όλα θα εξαρτηθούν από το ποιο από τα δυο θα διαλέξεις. Μην διαλέγεις ποτέ το φόβο. Σακατεύει. Παραλύει. Σε καταστρέφει χωρίς να σου δίνει την ευκαιρία να αναστηθείς. Το θάρρος επίσης θα σε καταστρέψει, η καταστροφή όμως εκείνη είναι πολύ δημιουργική – θα σου δώσει μια νέα γέννηση.

΄΄Ο φόβος και το θάρρος – καταστρέφουν και τα δυο – ο φόβος όμως καταστρέφει μόνον. Ο σπόρος σαπίζει. Όταν φυτεύεις το σπόρο του θάρρους στο έδαφος, επίσης πεθαίνει – αλλά δεν σαπίζει. Πεθαίνει… πεθαίνει και μετατρέπεται σε ένα νέο φαινόμενο. Εμφανίζεται ένας βλαστός.

΄΄Το θάρρος θα σε σκοτώσει όσο και ο φόβος, ο φόβος όμως θα σε σκοτώσει χωρίς να σου δώσει μια νέα ζωή. Διάλεξε το θάρρος – διάλεγε πάντα το θάρρος.΄΄

Ο φόβος είναι ένα παράγωγο της επιθυμίας

΄΄Τι είναι ο φόβος; Πρώτον: o φόβος υπάρχει πάντα σε σχέση με κάποια επιθυμία. Θέλεις να γίνεις διάσημος, ο πιο διάσημος άνθρωπος του κόσμου – υπάρχει τότε φόβος. Κι αν δεν τα καταφέρεις; Εμφανίζεται ο φόβος. Εμφανίζεται τώρα ο φόβος ως παράγωγο της επιθυμίας: θέλεις να γίνεις ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου. Κι αν δεν το πετύχεις αυτό; Αρχίζεις να τρέμεις΄ εμφανίζεται ο φόβος. Έχεις δική σου κάποια γυναίκα: φοβάσαι μήπως αύριο δεν μπορείς να την έχεις δική σου, ίσως να πάει σε κάποιον άλλο. Ζωντανή είναι ακόμη, μπορεί να πάει. Μόνο οι πεθαμένες γυναίκες δεν πάνε΄ εκείνη είναι ακόμη ζωντανή. Μόνο ένα πτώμα μπορείς να το έχεις κτήμα σου – τότε δεν υπάρχει κανείς φόβος, το πτώμα θα μείνει εκεί. Μπορείς να έχεις κάποια έπιπλα ως κτήμα σου, τότε δεν υπάρχει κανένας φόβος.

΄΄Όταν όμως προσπαθείς να έχεις κτήμα σου ένα ανθρώπινο πλάσμα, εμφανίζεται ο φόβος. Ποιος ξέρει, χθες δεν ήταν δική σου, σήμερα είναι δική σου… Ποιος ξέρει – αύριο ίσως να είναι κάποιου άλλου. Προβάλει ο φόβος. Ο φόβος προβάλει μέσα από την επιθυμία να την έχεις κτήμα σου, πρόκειται για ένα παράγωγο΄ επειδή θέλεις να την έχεις κτήμα σου, γι΄αυτό και φοβάσαι. Αν δεν θέλεις να την έχεις κτήμα σου, τότε δεν υπάρχει κανείς φόβος. Αν δεν έχεις την επιθυμία ότι θέλεις στο μέλλον να γίνεις τούτο κι εκείνο, τότε δεν υπάρχει κανείς φόβος. Αν δεν θέλεις να πας στον παράδεισο, τότε δεν υπάρχει κανείς φόβος, τότε ο ιερέας δεν μπορεί να σε κάνει να φοβάσαι. Αν δεν θέλεις να πας πουθενά, τότε κανείς δεν μπορεί να σε κάνει να φοβάσαι.

΄΄Αν αρχίσεις να ζεις στην παρούσα στιγμή, ο φόβος εξαφανίζεται. Ο φόβος εμφανίζεται μέσω της επιθυμίας. Κατά βάση λοιπόν, η επιθυμία δημιουργεί το φόβο.΄΄

Η ιδέα του εγώ δημιουργεί το φόβο του θανάτου

΄΄Φοβάσαι να πεθάνεις; Ο Βούδας λέει: ΄Δεν μπορείς να πεθάνεις, διότι καταρχήν δεν υπάρχεις. Πώς γίνεται να πεθάνεις; Κοίτα μέσα στην ύπαρξή σου, πήγαινε βαθιά μέσα της. Δες΄ ποιος βρίσκεται εκεί για να πεθάνει; Δεν θα βρεις κανένα εγώ εκεί. Δεν υπάρχει λοιπόν καμιά δυνατότητα θανάτου. Μόνο η ιδέα τού εγώ δημιουργεί το φόβο του θανάτου. Όταν δεν υπάρχει κανένα εγώ, δεν υπάρχει κανένας θάνατος. Είσαι η απόλυτη σιωπή, η αθανασία, η αιωνιότητα – όχι ως εσύ, αλλά ως ένας ανοικτός ουρανός, αμόλυντος από κάθε ιδέα του ΄εγώ΄, του εαυτού – απεριόριστος, απροσδιόριστος. Τότε δεν υπάρχει κανείς φόβος.

΄΄Ο φόβος εμφανίζεται επειδή υπάρχουν άλλα πράγματα. Θα χρειαστεί να τα εξετάσεις αυτά τα πράγματα και η εξέτασή τους θα αρχίσει να αλλάζει την κατάσταση. Μην ρωτάς λοιπόν, σε παρακαλώ, πώς μπορείς να τον ελέγχεις ή να τον σκοτώσεις. Δεν πρέπει να τον ελέγξεις, δεν πρέπει να τον σκοτώσεις. Δεν μπορεί να ελεγχθεί και δεν μπορεί να φονευθεί΄ μπορεί μόνο να γίνει κατανοητός. Ας γίνει η κατανόηση ο μόνος σου νόμος.΄΄

Άφησε να υπάρξει ο φόβος

΄΄Ο φόβος έχει τη δική του ομορφιά, τη δική του λεπτότητα κι ευαισθησία. Μάλιστα, πρόκειται για μια πολύ αδιόρατη ζωντάνια. Η λέξη είναι αρνητική, αλλά το συναίσθημα το ίδιο είναι πολύ θετικό. Φόβο μπορούν να έχουν μόνο οι ζωντανές διαδικασίες΄ τα νεκρά πράγματα δεν έχουν καθόλου φόβο. Ο φόβος αποτελεί μέρος τού ότι είσαι ζωντανός, μέρος τού ότι είσαι λεπτεπίλεπτος, μέρος τού ότι είσαι εύθραυστος.

΄΄Άφησε λοιπόν να υπάρχει ο φόβος. Τρέμε από φόβο, άσε τον να σε τραντάζει συθέμελα – και απόλαυσέ το σαν μια βαθιά εμπειρία ανάδευσης. Μην παίρνεις κάποια στάση απέναντι στο φόβο. Για την ακρίβεια, μην τον αποκαλείς φόβο΄ τη στιγμή που τον αποκαλείς φόβο, έχεις πάρει μια στάση. Τον έχεις ήδη κατακρίνει΄ έχεις ήδη πει πως είναι κάτι λάθος, πως δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Βρίσκεσαι ήδη σε επιφυλακή, ήδη προσπαθείς να ξεφύγεις, να φύγεις μακριά. Με πολύ αδιόρατο τρόπο, έχεις αποκοπεί από εκεί. Μην το αποκαλείς φόβο λοιπόν. Είναι ένα από τα πιο ουσιώδη πράγματα αυτό – να πάψεις να δίνεις ονόματα στα πράγματα. Παρατήρησε απλώς την αίσθησή του, το πώς είναι.

΄΄Άφησέ το να υπάρχει και μην του βάζεις μια ετικέτα – μείνε αδαής. Η άγνοια είναι μια εξαιρετικά διαλογιστική κατάσταση. Μείνε επίμονα αδαής και μην επιτρέπεις στο νου να κάνει χειρισμούς. Μην επιτρέπεις στο νου να χρησιμοποιεί τη γλώσσα και τις λέξεις, ετικέτες και ταξινομήσεις, διότι έχει μια ολόκληρη διαδικασία. Το ένα πράγμα συνδέεται με το άλλο και συνεχίζεται αυτό ασταμάτητα.

΄΄Κοίταγέ το απλώς – μην το αποκαλείς φόβο. Μείνε φοβισμένος και τρέμε – πολύ ωραία είναι. Κρύψου σε μια γωνιά, μπες κάτω από μια κουβέρτα και τρέμε. Κάνε ό,τι θα έκανε ένα ζώο όταν φοβάται. Τι θα κάνει το μικρό παιδί αν φοβάται; Θα βάλει τα κλάματα. Ή ένας πρωτόγονος άνθρωπος – τι θα κάνει; Θα πέσει στα γόνατα και θα προσευχηθεί σε κάποιο θεό από φόβο.΄΄

Ο φόβος αποτελεί μια από τις εισόδους από όπου μπαίνει κανείς μέσα στην ύπαρξή του

΄΄Αν επιτρέψεις στο φόβο να σε κυριεύσει, θα ανατριχιάσεις. Για πρώτη φορά θα ξέρεις τότε τι όμορφο φαινόμενο που είναι ο φόβος. Μέσα σε εκείνη την αναστάτωση, μέσα σε εκείνο τον κυκλώνα, θα μπορέσεις να μάθεις ότι υπάρχει ακόμη ένα σημείο κάπου μέσα σου το οποίο είναι τελείως ανέγγιχτο. Κι αν δεν μπορεί να το αγγίξει ο φόβος, τότε δεν μπορεί να το αγγίξει και ο θάνατος. Υπάρχει σκοτάδι και φόβος τριγύρω παντού, με ένα μικρό μόνο κέντρο που είναι τελείως υπερβατικό ως προς αυτά. Δεν είναι πως προσπαθείς να είσαι υπερβατικός – απλώς επιτρέπεις στο φόβο να σε κυριεύσει τελείως – ξαφνικά όμως συνειδητοποιείς την αντίθεση.

΄΄Αν λοιπόν συμβαίνει ο φόβος ή ο θυμός ή η λύπη, ή αν συμβαίνει το οτιδήποτε, άφησέ το να υπάρχει. Κλείσε τις πόρτες σου και μείνε μαζί του, χαλάρωσε μαζί του. Φέρσου σαν ένα μικρό παιδί που δεν έχει μάθει να βάζει ετικέτες στα διάφορα πράγματα, που ζει απλώς τα συναισθήματα και δεν έχει σκέψεις γύρω από αυτά.

΄΄ Ο φόβος αποτελεί μια από τις εισόδους από όπου μπαίνει κανείς μέσα στην ύπαρξή του. Είναι ένα από τα πιο καταπιεσμένα πράγματα. Όλη η ανθρωπότητα, σε όλο τον κόσμο, μπορεί να χωριστεί σε δυο τύπους: ο ένας καταπιέζει το σεξ, ο άλλος καταπιέζει το θάνατο. Μια κοινωνία είτε καταπιέζει το θάνατο είτε καταπιέζει το σεξ. Όποτε εκφράζει το σεξ μια κοινωνία, όποτε γίνεται άφοβη, δίχως ταμπού, δίχως αναστολές ως προς αυτό, αρχίζει αμέσως να καταπιέζει το θάνατο – αμέσως, διότι ο θάνατος αποτελεί το άκρο αντίθετο. Αν λοιπόν επιτρέπεις το σεξ, πρέπει να καταπιέζεις το θάνατο. Αν καταπιέζεις το σεξ, τότε δεν υπάρχει καθόλου ο φόβος του θανάτου, μπορείς να τον αφήνεις να υπάρχει.΄΄

Φόβος σημαίνει πάντα τον φόβο για το άγνωστο

΄΄Θα χρειαστεί να εγκαταλείψεις το φόβο. Κι αν το ζήτημα είναι να διαλέξεις ανάμεσα στην εσωτερική αίσθηση και στο φόβο, διάλεξε την εσωτερική αίσθηση. Μην διαλέξεις το φόβο. Πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν διαλέξει τη θρησκεία τους από φόβο κι έτσι ζουν σε μετέωρη κατάσταση. Δεν είναι ούτε της θρησκείας ούτε των εγκοσμίων. Ζουν μέσα στην αναποφασιστικότητα.

΄΄Ο φόβος δεν πρόκειται να βοηθήσει. Φόβος σημαίνει πάντα τον φόβο του θανάτου. Φόβος σημαίνει πάντα το φόβο μήπως χαθείς, αλλά αν πραγματικά θέλεις να είσαι ζωντανός, πρέπει να αποδεχτείς την πιθανότητα να χαθείς. Πρέπει να αποδεχτείς την ανασφάλεια του άγνωστου, το άβολο και την έλλειψη άνεσης με κάτι το μη οικείο, το ξένο.

΄΄Αυτή την τιμή πρέπει να πληρώσει κανείς για την ευλογία που θα ακολουθήσει και δεν μπορεί να κατορθώσει τίποτα χωρίς να το πληρώσει. Πρέπει να πληρώσεις για κείνο: διαφορετικά θα παραμείνεις παράλυτος από το φόβο. Όλη σου ζωή θα πάει χαμένη.΄΄

Ο φόβος είναι απλώς η απουσία της αγάπης

Τη ζωή μου μοιάζει να την κυβερνάει ο φόβος. Μπορείς να με βοηθήσεις;

΄΄Θα σε βοηθήσω, γι΄αυτό βρίσκομαι εδώ! Του καθενός τη ζωή την κυβερνάει, λίγο-πολύ, ο φόβος, διότι υπάρχουν δυο μόνο τρόποι να ζήσεις τη ζωή. Μπορεί είτε να την κυβερνάει η αγάπη είτε να την κυβερνάει ο φόβος. Κατά κανόνα, αν δεν έχεις μάθει να αγαπάς, την κυβερνάει ο φόβος.

΄΄Χωρίς αγάπη, είναι επόμενο να βρίσκεται εκεί ο φόβος. Αποτελεί την απουσία της αγάπης. Δεν έχει τίποτε το θετικό μέσα του΄ πρόκειται απλώς για την απουσία της αγάπης. Αν όμως μπορείς να αγαπάς, ο φόβος εξαφανίζεται. Τη στιγμή της αγάπης δεν υπάρχει ούτε καν ο θάνατος. Ένα μόνο πράγμα υπάρχει στη ζωή το οποίο νικά τον θάνατο και αυτό είναι η αγάπη. Όλοι οι φόβοι έχουν σχέση με το θάνατο – και μόνο η αγάπη μπορεί να νικήσει το θάνατο.

΄΄Ένα πράγμα λοιπόν που θα ήθελα να σου πω είναι, μην δίνεις μεγάλη σημασία στο φόβο, γιατί έτσι δημιουργείται ένας αυτο-υπνωτισμός. Αν επαναλαμβάνεις συνεχώς ότι ζεις με το φόβο, τη ζωή σου την κυβερνάει ο φόβος, ο φόβος κυριαρχεί πάνω σου – και όλο φόβος και φόβος υπάρχει – κι έτσι τον βοηθάς. Σημείωσέ το: ότι τη ζωή σου την κυβερνάει ο φόβος – και πάει και τελείωσε! Δείχνει απλώς αυτό ότι δεν έχει γίνει ακόμη η αγάπη τόσο ισχυρή ώστε να εξαφανιστεί ο φόβος. Ο φόβος αποτελεί μόνον ένα σύμπτωμα, δεν πρόκειται για αρρώστια. Δεν υπάρχει καμία θεραπεία του΄ δεν υπάρχει λόγος. Είναι λοιπόν ένα απλό σύμπτωμα και είναι πολύ χρήσιμο, διότι σου δείχνει ότι δεν πρέπει να αφήνεις άλλο πια να πηγαίνει χαμένη η ζωή σου. Σου λέει απλώς να αγαπάς περισσότερο.

΄΄Δεν θα μιλήσω λοιπόν για το φόβο. Θα σε βοηθήσω να αγαπάς περισσότερο – και ο φόβος θα εξαφανιστεί ως αποτέλεσμα. Αν αρχίσεις να εργάζεσαι απευθείας με το φόβο, τον δυναμώνεις, επειδή όλη σου η προσοχή θα εστιάζεται πάνω του. Είναι σαν να προσπαθεί κάποιος να καταστρέψει το σκοτάδι και εστιάζεται, καταλαμβάνεται από την εμμονή πώς να καταστρέψει το σκοτάδι. Δεν μπορείς να καταστρέψεις το σκοτάδι, διότι καταρχήν δεν υπάρχει. Σημείωσε το γεγονός ότι είναι εκεί το σκοτάδι – και μετά άρχισε να δουλεύεις για να φέρεις μέσα το φως.΄΄

Απλώς απόκτησε επίγνωση

΄΄Φτάνεις σε ένα σημείο όπου γνωρίζεις πως φοβάσαι και καταλαβαίνεις ότι, ΄Λόγω αυτού του φόβου, δεν μπορεί να μου συμβεί η αγάπη. Εντάξει λοιπόν, τι μπορώ να κάνω; Ο φόβος βρίσκεται εκεί, επομένως ένα μόνο πράγμα θα συμβεί – δεν θα προσποιούμαι πως αγαπώ. Ή θα πω στον αγαπημένο μου ότι: εξαιτίας του φόβου μένω προσκολλημένη πάνω σου. Βαθιά μέσα μου φοβάμαι. Θα γίνω ειλικρινής ως προς αυτό΄ δεν θα ξεγελάσω κανένα, ούτε τον εαυτό μου. Δεν θα προσποιούμαι ότι πρόκειται για αγάπη. Θα πω ότι είναι απλούστατα φόβος. Μένω κολλημένη πάνω σου λόγω του φόβου. Από φόβο πηγαίνω στο ναό ή στην εκκλησία και προσεύχομαι. Από φόβο θυμάμαι το Θεό. Ξέρω όμως τότε ότι δεν είναι προσευχή αυτό, ότι δεν είναι αγάπη, είναι μόνο φόβος. Είμαι ο φόβος κι έτσι ό,τι κι αν κάνω, ο φόβος βρίσκεται εκεί. Θα αποδεχτώ αυτή την αλήθεια.΄

΄΄Γίνεται ένα θαύμα όταν αποδέχεσαι την αλήθεια. Η ίδια η αποδοχή σε αλλάζει. Όταν ξέρεις πως υπάρχει ο φόβος μέσα στην ύπαρξή σου και ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι΄αυτόν, τι θα κάνεις; Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να υποκρίνεσαι και η υποκρισία μπορεί να φτάσει έως το απόλυτο άκρο, έως το αντίθετο άκρο…

΄΄Μπορείς να δημιουργήσεις το αντίθετο, αλλά αυτό δεν θα αλλάξει τίποτε. Μπορείς να προσποιείσαι ότι δεν φοβάσαι – ούτε κι αυτό φέρνει κάποια διαφορά. Η μόνη μεταμόρφωση που μπορεί να συμβεί είναι να αποκτήσεις την επίγνωση τού ότι, ΄΄Είμαι φόβος. Τρέμει όλη μου η ύπαρξη κι ό,τι κάνω γίνεται από φόβο.΄ Θα έχεις γίνει έτσι ειλικρινής απέναντι στον εαυτό σου.΄΄

Προσπάθησε να καταλάβεις τι είναι ο φόβος

΄΄Το ζήτημα δεν είναι να απαλλαγείς από κάτι΄ το ζήτημα είναι μόνο να το κατανοήσεις. Κατανόησε το φόβο, τι είναι, και μην προσπαθείς να απαλλαγείς από κείνον, γιατί τη στιγμή που αρχίζεις να προσπαθείς να απαλλαγείς από κάτι, δεν είσαι πρόθυμος να το κατανοήσεις – επειδή ο νους που κάνει τη σκέψη να απαλλαγεί από εκείνο είναι ήδη κλειστός. Δεν είναι ανοικτός στην κατανόηση, δεν δείχνει συμπάθεια. Δεν μπορεί να στοχαστεί ήσυχα΄ έχει ήδη αποφασίσει. Τώρα ο φόβος έχει γίνει το κακό πράγμα, το αμάρτημα, πρέπει λοιπόν να απαλλαγείς από αυτόν. Μην προσπαθείς να απαλλαγείς από τίποτα.

΄΄Προσπάθησε να καταλάβεις τι είναι ο φόβος. Κι αν αισθάνεσαι φόβο, τότε αποδέξου τον. Βρίσκεται εκεί. Μην προσπαθείς να τον κρύψεις. Μην προσπαθείς να δημιουργήσεις το αντίθετο. Αν έχεις μέσα σου φόβο, τότε έχεις μέσα σου φόβο. Αποδέξου τον ως μέρος της ύπαρξής σου. Αν μπορείς να τον αποδεχτείς, έχει ήδη εξαφανιστεί. Μέσω της αποδοχής, ο φόβος εξαφανίζεται΄ μέσω της άρνησης, ο φόβος αυξάνεται.΄΄

Μη δίνεις πολλή προσοχή στο φόβο, επειδή αυτό γίνεται αυτοΰπνωση. Αν εξακολουθείς να επαναλαμβάνεις ότι ζεις με φόβο, ότι τη ζωή σου την κυβερνάει ο φόβος, ότι σε εξουσιάζει ο φόβος - και φόβος, φόβος, φόβος - τότε τον ενισχύεις.

Σημείωσε το αυτό, ότι τη ζωή σου την κυβερνάει ο φόβος, και τελείωσε! Αυτό δείχνει απλώς ότι η αγάπη δεν έχει γίνει ακόμη τόσο δυνατή, που να εξαφανιστεί ο φόβος.

Ο φόβος είναι απλώς ένα σύμπτωμα, δεν είναι αρρώστια. Δεν υπάρχει καμία θεραπεία για το φόβο. Δεν υπάρχει λόγος. Αυτό είναι λοιπόν απλώς ένα σύμπτωμα και είναι πολύ χρήσιμο, επειδή σου δείχνει ότι δεν πρέπει να χαραμίζεις άλλο πια τη ζωή σου. Σου λέει απλώς να αγαπάς περισσότερο.

Δεν θα μιλήσω λοιπόν για το φόβο. Θα σε βοηθήσω να αγαπάς περισσότερο. Κι αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να εξαφανιστεί ο φόβος.

Αν αρχίσεις να δουλεύεις κατευθείαν πάνω στο φόβο, τον δυναμώνεις, επειδή όλη σου η προσοχή δα εστιάζεται σ’ αυτόν. Είναι σαν κάποιος να προσπαθεί να καταστρέψει το σκοτάδι και να εστιάζεται, να παθαίνει εμμονή με το πώς να καταστρέψει το σκοτάδι.

Δεν μπορείς να καταστρέψεις το σκοτάδι, επειδή πρώτα-πρώτα δεν υπάρχει. Σημείωσε το γεγονός ότι το σκοτάδι βρίσκεται εκεί κι ύστερα άρχισε να δουλεύεις πάνω στο πώς μπορείς να φέρεις  το Ερεβοκτόνο φως.

Η ίδια ενέργεια που χρησιμοποιείς για να πολεμήσεις το φόβο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αγαπήσεις. Δώσε περισσότερη προσοχή στην αγάπη.

Αν αγγίζεις, άγγιζε με όσο περισσότερη αγάπη γίνεται, σαν τα χέρια σου να έχουν γίνει όλο σου το είναι κι εσύ ρέεις μέσα από τα χέρια σου. Θα νιώσεις την ενέργεια να περνάει από μέσα τους, μια ζεστασιά, μια έξαψη.

Από τη στιγμή που ανπληφθείς ότι η παρουσία της αγάπης γίνεται η απουσία του φόβου, έχεις καταλάβει την ουσία και τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.

Να είσαι όσο πιο τρυφερός γίνεται, χωρίς να υπάρχει απολύτως κανένας λόγος. Απλώς να είσαι τρυφερός.

Μμ; Και ο φόβος θα φύγει.

«Αγαμεμνόνεια Φρέατα»

Έχετε ακούσει ποτέ τη φράση «Αγαμεμνόνεια Φρέατα»;

Ε, λοιπόν πρόκειται για παροιμιώδη φράση στην αρχαία Ελλάδα, που βασίζεται στην ελληνική μυθολογία.

Συγκεκριμένα, κατά τον σχετικό μύθο, ο αρχιστράτηγος των Αχαιών στην εκστρατεία κατά της Τροίας, ο Αγαμέμνων, περιμένοντας στην Αυλίδα τον ευνοϊκό άνεμο που θα επέτρεπε στον στρατό να αναχωρήσει για την Τροία, αντιμετώπιζε για την αργοπορία αυτή τη δυσαρέσκεια του στρατεύματος.

Για να στρέψει λοιπόν κάπου την προσοχή των στρατιωτών και να τους κρατήσει απασχολημένους, τους έβαλε να σκάψουν πολλά πηγάδια (φρέατα) ολόγυρα στο στρατόπεδο με τη δικαιολογία ότι ήθελε άφθονο νερό.

Το τέχνασμα του Αγαμέμνονα πέτυχε μερικώς τον σκοπό του, αλλά είχε και ένα παράπλευρο όφελος: όταν τελικά έφυγε ο στρατός, οι κάτοικοι της περιοχής είχαν άφθονο νερό χάρη στα πηγάδια εκείνα. Από τότε έμεινε η φράση «Αγαμεμνόνεια Φρέατα» να σημαίνει κάθε μεγάλο κοινωφελές έργο.

Η μικροσκοπική «αρκούδα του νερού» το ανθεκτικότερο έμβιο ον

Αποτέλεσμα εικόνας για Η μικροσκοπική «αρκούδα του νερού» το ανθεκτικότερο έμβιο ονΙάπωνες επιστήμονες προσπαθούν να μεταδώσουν στους ανθρώπους μερικά από τα χαρακτηριστικά που έχει η «αρκούδα του νερού», το ανθεκτικότερο έμβιο ον.

Μια ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Κιότο, στην Ιαπωνία, ανακάλυψε ότι μια πρωτεΐνη ενός μικροσκοπικού ζώο, που είναι γνωστό ως «αρκούδα του νερού», το DNA του οποίου δεν είναι συμβατό με κανενός άλλου όντος στη γη, θα μπορούσε να προστατέψει το ανθρώπινο DNA από τη ζημία που προκαλείται από την έκθεση σε ακτίνες Χ. Ο οργανισμός αυτός, που το μέγεθός του είναι, περίπου, 0,5 χιλιοστά, είναι γνωστός για την εξαιρετική αντοχή και την ανθεκτικότητά του στις καιρικές και ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες.

Ο Τακεκάζου Κουνέϊδα, συν - συγγραφέας της έρευνας που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Nature Communications», λέει  ότι το μικροσκοπικό ον αντιστέκεται σε ποσότητες ακτίνων Χ που θα ήταν θανατηφόρες για, σχεδόν, οποιοδήποτε έμβιο ον, χάρη στην προστατευτική πρωτεΐνη Dsup, η οποία καταστέλλει την ζημιά περίπου κατά ένα 40%, ελαχιστοποιεί τη διάσπαση των φυσιολογικών λειτουργιών των κυττάρων και βελτιώνει την ανοχή ακτινοβολίας. Έτσι, ο ερευνητής εξηγεί ότι η πρωτεΐνη Dsup «προστατεύει το DNA χωρίς να επηρεάζει τη βιωσιμότητα των κυττάρων και ότι η ανοχή μπορεί να μεταφερθεί σε άλλα κύτταρα άλλων οργανισμών».

Έτσι, στο μέλλον, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η γενετική μηχανική για την εφαρμογή αυτής της πρωτεΐνης σε ανθρώπινα κύτταρα και την προστασία των ανθρώπων από διάφορες βλαβερές επιδράσεις από ακτινοθεραπείες έως ακτινοβολία από το διάστημα.

Εκτός από αυτό το χαρακτηριστικό, η «αρκούδα του νερού» μπορεί να επιβιώσει στο κενό και σε θερμοκρασίες από -200 ° C έως και 150 ° C, προφανώς επειδή περιέρχεται σε κατάσταση κρυπτοβίωσης ή λόγω αναστολής των μεταβολικών διεργασιών και μπορεί να αντέξει την παρατεταμένη αφυδάτωση. Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρείται ως το πιο ανθεκτικό ον.

Quasistars (ημιαστέρες) μπορεί να φιλοξενούν στο κέντρο τους κρυφές υπερβαρέες μαύρες τρύπες

Αποτέλεσμα εικόνας για Quasistars (ημιαστέρες) μπορεί να φιλοξενούν στο κέντρο τους κρυφές υπερβαρέες μαύρες τρύπεςΟι μεγαλύτερες μαύρες τρύπες στον Κόσμο μπορεί να έχουν μεγαλώσει μέσα στις ‘κοιλιές’ γιγαντιαίων άστρων, προτείνει ο αστροφυσικός Mitchell Begelman. Αν υπάρχουν τελικά αυτά τα αντικείμενα – που ο Mitchell Begelman ονομάζει ημιαστέρες ή quasistars (blackhole stars), τότε μπορεί είναι αρκετά φωτεινά ώστε να τις δούμε από πολύ μακριά.

Με λίγα λόγια πιστεύει ότι οι υπερβαρέες μαύρες τρύπες στο κέντρο των γαλαξιών στο πρώιμο σύμπαν μπορεί να σχηματίστηκαν διαφορετικά από τις αστρικές, ξεκινώντας από ένα τεράστιο νέφος αερίου κατευθείαν προς μία μαύρη τρύπα – και πηδώντας το στάδιο του άστρου εντελώς.

Η θεωρία των ημιαστέρων είναι μια προσπάθεια να εξηγηθεί η ύπαρξη των υπερβαρέων μαύρων οπών, τις οποίες οι αστρονόμοι έχουν ανιχνεύσει στις καρδιές των περισσότερων μεγάλων γαλαξιών, και η των οποίων προέλευση είναι ακόμα άγνωστη.

Οι μικρότερες μαύρες τρύπες είναι ευκολότερο να ερμηνευτούν – ο πυρήνας ενός μεγάλου άστρου μπορεί μερικές φορές να καταρρεύσει προς μία μαύρη τρύπα που θα έχει περίπου 10 φορές τη μάζα του ήλιου. Αλλά οι πολύ μεγάλες τρύπες μπορεί να είναι δισεκατομμύρια φορές πιο βαριές.

Είναι δυνατό οι μικρότερες μαύρες τρύπες να μεγαλώσουν αν καταναλώσουν είτε γειτονικά τους άστρα είτε αέριο είτε αν συγκρουστούν η μία με την άλλη και ακολούθως να συγχωνευτούν. Αλλά θα έπρεπε να μεγαλώνουν πολύ γρήγορα με βάση τους κοσμικούς όρους, γιατί ξέρουμε ότι μερικές υπερβαρέες μαύρες τρύπες είχαν ήδη γίνει μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά από τη big bang.

Ο Mitchell Begelman και οι συνάδελφοι του στο πανεπιστήμιο του Boulder, έχουν υπολογίσει πώς μπορεί οι μεγάλες μαύρες τρύπες να έγιναν όπως είναι τώρα.

Επειδή στο πρώιμο σύμπαν ήταν διαδεδομένα τα μεγάλα νέφη από υδρογόνο και ήλιο, λέει ο Begelman ότι εάν ένα τέτοιο νέφος κατέρρευσε σχηματίζοντας ένα βαρύ αστέρι, τότε ένας πυκνός κόμβος αερίου θα μπορούσε να συσσωρευτεί πολύ γρήγορα στον πυρήνα του, που εν συνεχεία θα κατέρρεε σε μια μικρή μαύρη τρύπα!

Όταν αυτό συμβεί σε αστέρια λίγες φορές πιο βαριά από τον ήλιο μας, τότε η τεράστια ενέργεια που απελευθερώνεται είναι αρκετή για να ανατινάξει μακριά τα περιβάλλοντα στρώματα του αερίου, αποκαλύπτοντας μια λαμπρή έκρηξη σουπερνόβα.

Όμως εφ’ όσον ένα τέτοιο αντικείμενο στο πρώιμο σύμπαν – ο ημιαστέρας ή quasistar όπως λέγεται – έχει τουλάχιστον 1000 φορές τη μάζα του ήλιου, τότε ο μεγάλος όγκος του θα μπορούσε να έχει απορροφήσει όλη αυτήν την ενέργεια που περιέχει η σουπερνόβα, και να γίνει ένας ήλιος μαύρη τρύπα!

Το έμβρυο της μαύρης τρύπας θα μπορούσε έπειτα να μεγαλώσει γρήγορα, γιατί θα τρέφεται από το πυκνό σώμα του ημιαστέρα. Το αέριο που πέφτει πάνω στην μαύρη τρύπα θα θερμαινόταν και θα αποδέσμευε ένα τεράστιο ποσό ακτινοβολίας, τόσο πολύ που η πίεσή της ακτινοβολίας θα συγκρατούσε ψηλά τα στρώματα του άστρου πάνω από τη μαύρη τρύπα.

Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ενδεχομένως ασταθή κατάσταση, γιατί ένα πυκνό στρώμα αερίου θα ήταν πάνω από ένα ελαφρύτερο στρώμα. Ο Begelman υποψιάζεται ότι η πίεση θα μειωνόταν αν κάποια ακτινοβολία θα έφευγε προς τις "φυσαλίδες φωτονίων", μεγάλες φυσαλίδες ακτινοβολίας που θα εκρηγνύονταν από την επιφάνεια του αστεριού.

"Η σκέψη μου είναι ότι θα έπρεπε να είναι αφρώδης," λέει ο Begelman.

Η ‘κύηση’ θα διαρκούσε ένα εκατομμύριο χρόνια, μέχρι το σημείο που η τρύπα θα μπορεί να φθάσει τουλάχιστον τις 10.000 ηλιακές μάζες – που δεν φτάνει μια ενήλικη υπερβαρέα μαύρη τρύπα, αλλά είναι ένα αρκετά μεγάλο βρέφος μαύρη τρύπα. Με ένα τέτοιο αρχικό ξεκίνημα, θα ήταν σχετικά εύκολο να φθάσει το ένα δισεκατομμύριο ηλιακές μάζες αν τρέφεται με άστρα και άλλες μαύρες τρύπες.

Αλλά υπάρχει ένα ζήτημα σχετικό με την ταχύτητα αύξησης της μάζας της μαύρης τρύπας. Μπορεί να αυξηθεί πολύ γρήγορα, εάν κάτι μπορεί να το τραβήξει όπως για παράδειγμα η σκοτεινή ύλη. Σύμφωνα με τον Begelman, μια εξωτερική δύναμη – πχ η βαρύτητα από έναν μεγάλο φωτοστέφανο σκοτεινής ύλης – θα μπορούσε να εξαναγκάσει το αέριο να πέσει σε μια κεντρική περιοχή.

Οι αστρονόμοι μπορεί να είναι σε θέση να εξετάσουν την ιδέα αυτή ψάχνοντας στον ουρανό για αυτά τα αντικείμενα. Ένας ημιαστέρας ή quasistar θα ήταν λίγο ψυχρότερος από όσο ο ήλιος μας, υπολογίζει ο Begelman, αλλά με μια διάμετρο πάνω από 10 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, θα παρήγε τόσο φως όσο ένας μικρός γαλαξίας.

Η ανίχνευση τους, εντούτοις, θα είναι δύσκολη. Είναι πολύ πιθανό να έχουν ζήσει στο πρώιμο σύμπαν, όταν τα άστρα τότε θεωρούνται πως ήταν πολύ πιο βαριά από ό,τι είναι σήμερα. Η διαστολή δε του χώρου από τότε θα έχει ‘τεντώσει’ (αυξήσει) το μήκος κύματος της ακτινοβολίας τους προς το υπέρυθρο φάσμα, που όμως απορροφάται από τη γήινη ατμόσφαιρα.

Γι αυτό το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της επόμενης γενιάς, που σχεδιάζεται να εκτοξευτεί το 2013, και θα είναι ευαίσθητο στο υπέρυθρο φως μπορεί να είναι σε θέση να ανιχνεύσει τους quasistars, αν και ακόμα και τότε θα εμφανίζονταν αμυδροί.

Η παρουσία μιας υπερβαρέας μαύρης τρύπας σχεδόν σε κάθε γαλαξιακό πυρήνα δεν αμφισβητείται πλέον, αλλά υπάρχει ένα ανοικτό ζήτημα για το πώς σχηματίζονται αυτές οι μαύρες τρύπες. Υπάρχει μια άποψη που υποστηρίζει ότι οι υπερβαρέες μαύρες τρύπες σχηματίζονται με την κατευθείαν πτώση και κατάρρευση του αερίου στους προγαλακτικούς φωτοστεφάνους (με μία μετατόπιση προς το ερυθρό Ζ ~10-20), χωρίς το ενδιάμεσο στάδιο του σχηματισμού άστρων του πληθυσμού Pop ΙΙΙ. Τα άστρα του πληθυσμού αυτού είναι τα αρχέγονα άστρα που σχηματίστηκαν από υδρογόνο και λίγο ήλιο μόνο.

Όπως υπολογίστηκε η συνολική βαρυτική αστάθεια μειώνει την πολύ μεγάλη στροφορμή των αερίων, και έτσι το αέριο σχηματίζει μια αυτο-βαρυτική, οπτικά παχιά δομή – που λέγεται ημιαστέρας ή quasistar. Καθώς η ύλη συνεχίζει να συσσωρεύεται ο πυρήνας αυτών των δομών θερμαίνεται έως ότου υποβληθεί σε ψύξη από τα νετρίνα που δραπετεύουν. Τελικά καταρρέει για να σχηματίσει μια μαύρη τρύπα με 10 ηλιακές μάζες. Η μαύρη τρύπα αυξάνεται έπειτα με προσαύξηση υλικού από τον ημιαστέρα με ένα εξαιρετικά πολύ μεγάλο ρυθμό, που φθάνει τις χιλιάδες ηλιακές μάζες σε λιγότερο από ένα εκατομμύριο χρόνια ή ένα κλάσμα της μάζας του ήλιου σε μια ώρα. Ταυτόχρονα, ο ημι-αστέρας (quasistar) διαστέλλεται για να σχηματίσει ένα κέλυφος που θυμίζει ένα κόκκινο γίγαντα, στον οποίο κυριαρχεί η πίεση της ακτινοβολίας. 

Ένα αστρικό σύστημα επιταχύνει πρωτόνια σε ενέργειες που ανταγωνίζονται τον επιταχυντή LHC

etacarinae
Οι φυσικοί που μοχθούν στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων έχουν τώρα έναν ουράνιο αντίπαλο. Πρωτόνια σε ένα ζευγάρι άστρων, που κινούνται το ένα γύρω από το άλλο, συνελήφθησαν να έχουν ενέργειες συγκρίσιμες με αυτές που μπορούν να επιτευχθούν στον ισχυρότερο επιταχυντή στον κόσμο, σύμφωνα με μια νέα έρευνα.

Ένα πορτρέτο του τεράστιου αστρικού συστήματος Ήτα Τρόπιδας, στο ορατό φως

Τα δύο άστρα από τα μεγαλύτερα που γνωρίζουμε στον Γαλαξία – συναποτελούν το σύστημα αστέρων Ήτα Τρόπιδας (Eta Carinae), κάπου 7.500 έτη φωτός από τη Γη. Τα άστρα αυτά με την τεράστια μάζα εκπέμπουν πυκνούς αστρικούς ανέμους, ενώ έχει υπολογιστεί ότι το Eta Carinae ρίχνει προς τα έξω μάζα ίση με της Γης κάθε εβδομάδα.

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi της NASA των ακτίνων-γ κατέγραψε πρόσφατα ακτίνες γάμμα από το Ήτα Τρόπιδος, να κυμαίνονται από 20 έως 50 δισεκατομμύρια ηλεκτρονιοβόλτ, ανέφερε ο Roland Walter του Πανεπιστημίου της Γενεύης, σε ένα συμπόσιο Σχετικιστικής Αστροφυσικής που πραγματοποιήθηκε στη Χαϊδελβέργη.

Η πιο αληθοφανής εξήγηση για αυτές τις ενεργητικές εκπομπές είναι ότι τα πρωτόνια, τα οποία έχουν παγιδευτεί από τα ισχυρά μαγνητικά πεδίο του συστήματος, κινούνται συνεχώς εμπρός και πίσω μεταξύ των δύο αστρικών ανέμων, κερδίζοντας έτσι ενέργεια κατά τη διάρκεια της κάθε αναπήδησης. Υπολογίζεται ότι τα πρωτόνια αποκτούν ενέργειες τουλάχιστον 10 τρισεκατομμύρια ηλεκτρονιοβόλτ (TeV), υψηλότερες από τη μέγιστη ενέργεια που αποκτούν τα πρωτόνια, 7 τρισεκατομμύρια ηλεκτρονιοβόλτ, στον επιταχυντή LHC, εκτιμά ο Walter και οι συνεργάτες του. "Το Ήτα Τρόπιδος είναι μια έκδοση λίγο μεγαλύτερης κλίμακας από τον Μεγάλο Επιταχυντή," δήλωσε ο Walter.

Εκτός από τα πρωτόνια των 10 TeV, οι ισχυροί αστρικοί άνεμοι της Τρόπιδος μεταφέρουν φορτισμένα άτομα. Όταν τα ενεργητικά πρωτόνια συγκρούονται με αυτά τα ιόντα, τα πρωτόνια παράγουν σωματίδια που ονομάζονται πιόνια και τα οποία όταν διασπώνται παράγουν ακτίνες γάμμα που παρατηρούνται από το τηλεσκόπιο ακτίνων-γ Fermi.

Η μελέτη δείχνει ότι οι συγκρούσεις μεταξύ των αστρικών ανέμων είναι μια πιθανή πηγή του ρεύματος πρωτονίων καθώς και άλλων ενεργητικών ιόντων υψηλής ταχύτητας, που ονομάζονται κοσμικές ακτίνες, μέσα στον Γαλαξία μας. Το φαινόμενο αυτό είχε προβλεφθεί από καιρό, αλλά οι εκπομπές από το Ήτα Τρόπιδος προσφέρουν κάποια αρχικά απόδειξη αυτού του μοντέλου, λέει ο Walter.

Άλλα μεγάλα αστρικά συστήματα, που επίσης αναμένεται να έχουν ισχυρούς αστρικούς ανέμους, μπορεί να είναι πρώτης τάξεως υποψήφιοι για τη δημιουργία των κοσμικών ακτίνων, πρόσθεσε.

NASA: Στους πάγους της Ευρώπης, μια ζωοδόχος πηγή

europa02
Η Ευρώπη, ένα από τα μεγάλα φεγγάρια του Δία, είναι πράγματι το πιο πολλά υποσχόμενο μέρος στο Ηλιακό Σύστημα για την αναζήτηση εξωγήινης ζωής: η NASA μόλις επιβεβαίωσε ότι κάτω από το κέλυφος πάγου που καλύπτει τον δορυφόρο κρύβεται ένας απέραντος, πιθανώς φιλόξενος ωκεανός.

Ερευνητές της NASA και του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble παρουσίασαν νέες ενδείξεις για πίδακες υδρατμών που εκτινάσσονται σε ύψος εκατοντάδων χιλιομέτρων από ρωγμές στον πάγο της Ευρώπης.Λίγο αριστερά από τον νότιο πόλο της Ευρώπης, το Hubble είδε φωτεινούς σχηματισμούς που πιθανότατα αντιστοιχούν σε πίδακες υδρατμών που πηγάζουν από τον υπόγειο ωκεανό

«Υπάρχει ένας ωκεανός αλμυρού νερού που τυλίγει ολόκληρο τον δορυφόρο» δήλωσε ο Πολ Χερτζ, διευθυντής του τμήματος Αστροφυσικής της NASA.

Το φαινόμενο είχε καταγραφεί για πρώτη φορά το 2012 από το το Hubble, μέχρι σήμερα όμως δεν είχε παρατηρηθεί ξανά.
Οι ίδιες οι ρωγμές, πάντως, τροφοδοτούσαν εδώ και χρόνια τις υποψίες ότι ένα σημαντικό γεωλογικό φαινόμενο κρύβεται κάτω από το θρυμματισμένο τοπίο.


Η Ευρώπη σε ψευδοχρωματική εικόνα της αποστολής Galileo. Στην πραγματικότητα, ο δορυφόρος είναι κάτασπρος

Αυτή τη φορά, το Hubble διέκρινε πίδακες υδρατμών παρατηρώντας τη σιλουέτα της Ευρώπης κόντρα στο φωτεινό υπόβαθρο του Δία.

Η επιβεβαίωση της ανακάλυψης, η οποία θα δημοσιευτεί την επόμενη εβδομάδα στην επιθεώρηση Astrophysical Journal, ανοίγει το δρόμο για μια αποστολή που σκοπεύει να εκτοξεύσει η NASA τη δεκαετία του 2020. Δεδομένου όμως ότι ο Δίας λούζει την Ευρώπη με ακραία επίπεδα ακτινοβολίας, το σκάφος δεν θα μπορέσει καν να τεθεί σε τροχιά, αλλά απλώς θα περάσει από την Ευρώπη και άλλους δορυφόρους στο σύστημα του Δία.

Η φασματική ανάλυση των υδρατμών θα επέτρεπε την ανίχνευση οργανικών ουσιών που μπορεί να σχετίζονται με την ύπαρξη ζωής, είπαν οι ερευνητές.

Ωστόσο η άμεση ανακάλυψη μικροοργανισμών στο απώτερο μέλλον θα απαιτούσε έναν πραγματικό τεχνικό άθλο, αφού η αποστολή θα έπρεπε να επιβιώσει στην επιφάνεια του φεγγαριού, να διαπεράσει δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιόμετρα πάγου και να συλλέξει μετρήσεις στα σκοτεινά νερά.

Σε γενικές γραμμές, οι αστροβιολόγοι πιστεύουν ότι η εμφάνιση ζωής απαιτεί τρία βασικά συστατικά, τα οποία η Ευρώπη δείχνει να προσφέρει σε αφθονία, παρόλο που είναι λίγο μικρότερη από τη Σελήνη.

Το πρώτο συστατικό είναι βέβαια το υγρό νερό, του οποίου η παρουσία δείχνει να επιβεβαιώθηκε. Το δεύτερο είναι τα χημικά συστατικά της ζωής, μόρια που μπορούν να προκύψουν από αυθόρμητες χημικές αντιδράσεις και να κυκλοφορούν στον ωκεανό.

Το τρίτο βασικό συστατικό είναι η ενέργεια. Στη Γη, το μεγαλύτερο μέρος των ζωντανών οργανισμών βασίζονται άμεσα ή έμμεσα στο ηλιακό φως, το οποίο τροφοδοτεί τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης στη βάση της τροφικής αλυσίδας.

Ο ωκεανός της Ευρώπης παραμένει στο σκοτάδι για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει διαθέσιμη ενέργεια: ο λόγος για τον οποίο το νερό μπορεί να παραμένει σε υγρή κατάσταση είναι οι παλιρροϊκές δυνάμεις που ασκεί το πανίσχυρο βαρυτικό πεδίο του Δία. Η βαρυτική έλξη περιοδικά τεντώνει και συμπιέζει το δορυφόρο, κάτι που απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες θερμότητας λόγω τριβής.


Πίδακες υδρατμών καταγράφηκαν από την αποστολή Cassini στον δορυφόρο του Κρόνου Εγκέλαδο (Πηγή: NASA)

Η ενέργεια αυτή θα μπορούσε θεωρητικά να τροφοδοτεί ολόκληρα οικοσυστήματα στο απόλυτο σκοτάδι, όπως συμβαίνει με τα οικοσυστήματα που αναπτύσσονται σε υδροθερμικά φρεάτια των γήινων ωκεανών.

Οργανισμοί που δεν εξαρτώνται από τον ήλιο επιβιώνουν εδώ και εκατομμύρια χρόνια και σε λίμνες υγρού νερού που κρύβονται κάτω από το κάλυμμα πάγου της Ανταρκτικής, όπως η περίφημη λίμνη Βοστόκ. Ρώσοι ερευνητές άνοιξαν γεώτρηση μέχρι τη λίμνη Βοστόκ το 2012, και τα ευρήματά τους θα μπορούσαν να δώσουν μια εικόνα για τα μικρόβια που ίσως ζουν στην Ευρώπη.

Ακόμα όμως κι αν η Ευρώπη αποδειχθεί απόλυτα στείρα, η αναζήτηση εξωγήινων μικροβίων μπορεί να στραφεί αλλού: Πίδακες υδρατμών που κατά πάσα πιθανότητα πηγάζουν από έναν υπόγειο ωκεανό έχουν παρατηρηθεί και στον Εγκέλαδο, δορυφόρο του Κρόνου που επίσης καλύπτεται από πάγο.

Το Hubble έχει επίσης εντοπίσει ενδείξεις ενός υπόγειου ωκεανού στονΓανυμήδη, έναν άλλο μεγάλο δορυφόρο του Δία.

Αν ο ωκεανός αυτός υπάρχει, περιέχει περισσότερο αλμυρό νερό από ό,τι όλοι μαζί οι ωκεανοί της Γης.