Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου 2016

ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Μήδεια (866-907)

Αποτέλεσμα εικόνας για orpheus and the sirensΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ Δ΄


ΙΑ. ἥκω κελευσθείς· καὶ γὰρ οὖσα δυσμενὴς
οὔ τἂν ἁμάρτοις τοῦδέ γ᾽, ἀλλ᾽ ἀκούσομαι·
τί χρῆμα βούλῃ καινὸν ἐξ ἐμοῦ, γύναι;
ΜΗ. Ἰᾶσον, αἰτοῦμαί σε τῶν εἰρημένων
870 συγγνώμον᾽ εἶναι· τὰς δ᾽ ἐμὰς ὀργὰς φέρειν
εἰκός σ᾽, ἐπεὶ νῷν πόλλ᾽ ὑπείργασται φίλα.
ἐγὼ δ᾽ ἐμαυτῇ διὰ λόγων ἀφικόμην
κἀλοιδόρησα· Σχετλία, τί μαίνομαι
καὶ δυσμεναίνω τοῖσι βουλεύουσιν εὖ,
875 ἐχθρὰ δὲ γαίας κοιράνοις καθίσταμαι
πόσει θ᾽, ὃς ἡμῖν δρᾷ τὰ συμφορώτατα,
γήμας τύραννον καὶ κασιγνήτους τέκνοις
ἐμοῖς φυτεύων; οὐκ ἀπαλλαχθήσομαι
θυμοῦ; τί πάσχω, θεῶν ποριζόντων καλῶς;
880 οὐκ εἰσὶ μέν μοι παῖδες, οἶδα δὲ χθόνα
φεύγοντας ἡμᾶς καὶ σπανίζοντας φίλων;
ταῦτ᾽ ἐννοηθεῖσ᾽ ᾐσθόμην ἀβουλίαν
πολλὴν ἔχουσα καὶ μάτην θυμουμένη.
νῦν οὖν ἐπαινῶ σωφρονεῖν τέ μοι δοκεῖς
885 κῆδος τόδ᾽ ἡμῖν προσλαβών, ἐγὼ δ᾽ ἄφρων,
ᾗ χρῆν μετεῖναι τῶνδε τῶν βουλευμάτων
καὶ ξυμπεραίνειν καὶ παρεστάναι λέχει
νύμφην τε κηδεύουσαν ἥδεσθαι σέθεν.
ἀλλ᾽ ἐσμὲν οἷόν ἐσμεν, οὐκ ἐρῶ κακόν,
890 γυναῖκες· οὔκουν χρῆν σ᾽ ὁμοιοῦσθαι κακοῖς,
οὐδ᾽ ἀντιτείνειν νήπι᾽ ἀντὶ νηπίων.
παριέμεσθα καί φαμεν κακῶς φρονεῖν
τότ᾽, ἀλλ᾽ ἄμεινον νῦν βεβούλευμαι τάδε.
ὦ τέκνα τέκνα, δεῦρο, λείπετε στέγας,
895 ἐξέλθετ᾽, ἀσπάσασθε καὶ προσείπατε
πατέρα μεθ᾽ ἡμῶν καὶ διαλλάχθηθ᾽ ἅμα
τῆς πρόσθεν ἔχθρας ἐς φίλους μητρὸς μέτα·
σπονδαὶ γὰρ ἡμῖν καὶ μεθέστηκεν χόλος.
λάβεσθε χειρὸς δεξιᾶς· οἴμοι, κακῶν
900 ὡς ἐννοοῦμαι δή τι τῶν κεκρυμμένων.
ἆρ᾽, ὦ τέκν᾽, οὕτω καὶ πολὺν ζῶντες χρόνον
φίλην ὀρέξετ᾽ ὠλένην; τάλαιν᾽ ἐγώ,
ὡς ἀρτίδακρύς εἰμι καὶ φόβου πλέα.
χρόνῳ δὲ νεῖκος πατρὸς ἐξαιρουμένη
905 ὄψιν τέρειναν τήνδ᾽ ἔπλησα δακρύων.
ΧΟ. κἀμοὶ κατ᾽ ὄσσων χλωρὸν ὡρμήθη δάκρυ·
καὶ μὴ προβαίη μεῖζον ἢ τὸ νῦν κακόν.

***

ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ


(Εισέρχεται ο Ιάσων.)
ΙΑ. Μου ζήτησες να έρθω και ήρθα.Γιατί όσο κι αν εσύ με μισείς,αυτό δεν θα σου το αρνηθώ, θα σ᾽ ακούσω.Τί καινούργιο θέλεις από μένα, γυναίκα;ΜΗ. Ιάσονα, ζητώ να με συγχωρήσεις για όσα έχω πει.870Είναι άλλωστε φυσικό να ανέχεσαιτα ξεσπάσματα της οργής μου, επειδή εμείς οι δύομοιραστήκαμε άλλοτε τόση αγάπη.Εγώ λοιπόν μίλησα με τον εαυτό μουκαι τον κάκισα λέγοντας: «Ανόητη, τί έχω πάθει;Τρελάθηκα και τα βάζω με αυτούς που σκέφτονται σωστά;875Γιατί γίνομαι απεχθής στους άρχοντες της χώραςκαι στον άντρα μου, που άλλο δεν θέλει παρά το καλό μαςόταν παντρεύεται βλαστό βασιλικόκαι σπέρνει αδέλφια για τους γιους μου;Δεν θα πραΰνω τον θυμό μου —τί έχω πάθει;—,όταν οι θεοί είναι τόσο γενναιόδωροι;880Δεν έχω εγώ παιδιά, ή δεν γνωρίζωπως είμαστε εξόριστοι και πως λιγόστεψαν οι φίλοι;»Αυτά εσυλλογίστηκα και είδα πως είμαι παράλογηκαι πως θυμώνω δίχως λόγο.Τώρα λοιπόν σε επαινώ και κρίνω ότι έπραξες με σύνεση885κάνοντας τον άλλο εκείνο γάμο. Εγώ είμαι ανόητη,εγώ που θα ᾽πρεπε να μοιραστώ τα σχέδιά σου,να βοηθήσω να ευοδωθούν, να σταθώ πλάι στο κρεβάτικαι να ᾽ναι χαρά μου να φροντίζω τη νεόνυμφη σύζυγό σου.Ας είναι, εμείς οι γυναίκες είμαστε —δεν θα πω κακό—890αυτό που είμαστε. Δεν πρέπει εσύμε τους κακούς εμάς να γίνεσαι όμοιοςούτε και ν᾽ απαντάς με ανοησίες στην ανοησία.Ζητώ τη συγγνώμη σου. Δέχομαι ότι κακώς έκρινα τότε,όμως τώρα έχω σκεφτεί ωριμότερα.Παιδιά μου, αχ παιδιά μου, ελάτε, αφήστε το σπίτι,895βγείτε έξω, αγκαλιάστε τον πατέρα σας, μιλήστε τουόπως εγώ, συμφιλιωθείτε μαζί του όπως η μητέρα σας,ξεχάστε την παλαιά έχθρα με ανθρώπους που αγαπάμε.

(Εξέρχονται από το σπίτι τα παιδιά συνοδευόμενα από τον Παιδαγωγό.)Τώρα ειρηνεύσαμε, το μένος εκόπασε.Σφίξτε του το δεξί του χέρι. Αλίμονο!900Πώς έρχεται και ξανάρχεται στον νου μου ένας κρυμμένος φόβος!Θα ζήσετε άραγε τόσο, παιδιά μου,ώστε ν᾽ απλώσετε ξανά όπως τώρα το αγαπημένο χέρι;Πώς ρέπω η δύσμοιρη στο δάκρυ, πώς φοβάμαι!Καθώς τερματίζω τώρα τη διαμάχη με τον πατέρα σας,905τα δάκρυα πλημμύρισαν τα τρυφερά μου μάτια.ΧΟ. Και από τα δικά μου μάτια εκύλησε ωχρό δάκρυ.Μακάρι να μείνει εδώ το κακό και να μην πάει παραπέρα.

Η επιρροή των Μαθηματικών στη φιλοσοφική εξέλιξη του Πλάτωνα

Αποτέλεσμα εικόνας για Η επιρροή των Μαθηματικών στη φιλοσοφική εξέλιξη του ΠλάτωναΠερίληψη

Τα μαθηματικά και η φιλοσοφία γεννήθηκαν στην αρχαία Ελλάδα, ως αποτέλεσμα της αγάπης των αρχαίων Ελλήνων για την ακρίβεια του λόγου τους και την απόδειξη.

Χρησιμοποιήθηκαν για να περιγράψουν τις φιλοσοφικές δομές των Πλάτωνα και Αριστοτέλη για την θεμελίωση της παιδείας και την οριοθέτηση του ορθού.

Ο Πλάτων, ο μεγάλος φιλόσοφος του 4ου π.Χ. αιώνα, είναι εκείνος που πίστευε στην ύπαρξη του κόσμου των «Ιδεών» και θεωρούσε τον άνθρωπο δέσμιο του αισθητού κόσμου.

Τα μαθηματικά κατά τον Πλάτωνα είναι ένα μέσο για να εξυψωθεί το πνεύμα πέρα από τον υλικό κόσμο στον αιώνιο κόσμο του "Είναι".

Η γεωμετρία αποτελεί κατά τον Πλάτωνα ένα παράδειγμα του κόσμου των "Ιδεών" και της σχέσης του με τον φυσικό κόσμο. Τα γεωμετρικά αντικείμενα ως αιώνια και αναλλοίωτα δεν υπάρχουν στον φυσικό κόσμο. Την θεωρία των αριθμών στην αρχαία Ελλάδα την έλεγαν αριθμητική, ενώ την πρακτική αριθμητική λογιστική. Η αριθμητική και η λογιστική κατά τον Πλάτωνα ανήκουν στον κόσμο των "Ιδεών".

Για την δημιουργία του κόσμου, στον Τίμαιο, εισάγει με τη βοήθεια των μαθηματικών ένα μοντέλο στηριζόμενο στα τέσσερα κανονικά στερεά : Το τετράεδρο, το οκτάεδρο, το εικοσάεδρο, και τον κύβο. Ως βασικές δομικές μονάδες θεωρεί τα δύο ορθογώνια τρίγωνα. Το ιδεαλιστικό αυτό μοντέλο διαφέρει από το υλιστικό μοντέλο του Δημόκριτου γιατί ο Πλάτων θεωρεί, ως βασική προϋπόθεση για την ανακάλυψη του κόσμου των "Ιδεών", τη μελέτη και χρήση των Μαθηματικών.

Οι απόψεις του Πλάτωνα έρχονται στην επικαιρότητα με την εστίαση των αστροφυσικών στις ιδιότητες του κανονικού δωδεκαέδρου, με το οποίο ο φιλόσοφος συμβόλιζε το Σύμπαν.

Η διαχρονική της θεωρίας των "Ιδεών" και της "Μάθησης" του Πλάτωνα

H αρχαία Ελλάδα ήταν το μέρος όπου γεννήθηκε η δυτική, μη θρησκευτική κοσμική φιλοσοφία. Βλέπουμε τον Σωκράτη , τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη ( όπως επίσης και μερικούς από τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους) να παλεύουν με πολλά από τα ζητήματα που απασχολούν τους σημερινούς φιλοσόφους. Βλέπουμε τον Πλάτωνα να επιθυμεί τη φυγή από αυτόν τον κάτω κόσμο, για να ξανασυναντηθεί με τη θεϊκή τελειότητα, ενώ ο Αριστοτέλης να καταγράφει μεθοδικά αυτό που έχουμε στα χεριά μας, μπροστά στα μάτια μας και στο κεφάλι μας. Επίσης βλέπουμε τον Σωκράτη να είναι μαιευτήρας ψυχών, ο δάσκαλος του Πλάτωνα να είναι ο δημιουργός της μόρφωσης δια των σωστών ερωτήσεων, αντιτιθέμενος στις πρόχειρες απαντήσεις και εμβαθύνοντας στην γενεαλογία των «Ιδεών».

Ο Πλάτωνας αρχίζει μια φιλοσοφική και επιστημονική επανάσταση ( ήταν ο κατ' εξοχήν μαθηματικός φιλόσοφος) θεωρώντας ότι ο μιμητισμός και η αντιγραφή είναι τα δεσμά που κρατάνε τις ψυχές φυλακισμένες στο σπήλαιο. Για τον Αθηναίο φιλόσοφο η υπόθεση της Παιδείας είναι εξ' ίσου σημαντική όσο και η επιστημονική έρευνα, και τα δύο αυτά συνθετικά αποτελούν μέρος του ίδιου του προβλήματος. Η παιδεία είναι απαραίτητη για την αποκάλυψη της αλήθειας, και η αλήθεια δεν είναι μόνο χρήσιμη για την ίδια την παιδεία, σαν αυτοσκοπός, αλλά αποτελεί και στόχο απελευθέρωσης του ατόμου από την κατάσταση της δουλείας που το υποτάσσει η έλλειψή της.

Ο Πλάτωνας είναι επικεφαλής μιας μεγάλης παράδοσης της φιλοσοφίας που λέγεται ρασιοναλισμός[1] ή <<πλατωνισμός>>.

Το πλατωνικό φιλοσοφικό σύστημα αποτελεί κορυφαία στιγμή της αρχαίας Ελληνικής σκέψης, όχι γιατί οι βασικές του αρχές και τα αξιώματα παρέμειναν απρόσβλητα στην πάροδο των αιώνων, αλλά γιατί η διάσταση ανάμεσα στο "όν" και στη γνώση του αναδεικνύεται για πρώτη φορά γυμνή σ' όλη της την πραγματικότητα και στη συνέχεια έρχεται να γεφυρώσει το χάσμα με τις "Ιδέες" ως μόνες απόλυτες πραγματικές οντότητες που μπορούν να γνωσθούν άμεσα.

Ο Πλάτωνας θεωρεί τη μόνη πραγματικότητα, η οποία δεν αλλοιώνεται, αυτή των "Ιδεών", οι οποίες είναι αιώνιες και σταθερές οντότητες. Το σύμπαν των "Ιδεών" γίνεται αντιληπτό από τη νόηση, παραμένει αμετάβλητο και δεν προσδιορίζεται χωροχρονικά. Η πραγματική γνώση είναι αυτή του κόσμου των "Ιδεών". Δεν μπορούμε να γνωρίσουμε αυτόν τον κόσμο βασιζόμενοι στις αισθήσεις μας και στον υλικό κόσμο. Σε αντίθεση με τους Επικούρειους ο μεταβαλλόμενος υλικός κόσμος δεν είναι αντικείμενο της γνώσης. Ο αισθητός κόσμος είναι πεπερασμένος και φθαρτός. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα στηριζόμενοι στις αισθήσεις δεν έχουμε γνώση αλλά γνώμη. Ο αισθητός κόσμος δημιουργήθηκε σε ιδεατά πρότυπα. Γι αυτό λοιπόν στον Τίμαιο παρουσιάζει μια κοσμογονία, η οποία βασίζεται σε καθαρά γεωμετρικά και όχι σε υλικά στοιχεία.

Ο διάλογος που φέρει το όνομα Τίμαιος, είναι ένα από τα πλέον σημαντικά έργα του Πλάτωνα, όπου αναπτύσσονται οι απόψεις του μεγάλου αυτού φιλοσόφου σχετικά με τη φυσική. Για το λόγο αυτό φέρει και τον υπότιτλο "Περί φύσεως". Είναι ένα έργο που ανήκει στην τελευταία συγγραφική περίοδο του Πλάτωνα και έχει περιεχόμενο κοσμολογικής φύσης καθώς και ανθρωπολογική διάσταση. Τα πρόσωπα που διαλέγονται στο έργο αυτό είναι ο Τίμαιος, ο Κριτίας, ο Ερμοκράτης και ο Σωκράτης. Ο διάλογος αυτός του Πλάτωνα φαίνεται να διαδραματίζεται στην εποχή της Νικίειας ειρήνης (421 π.Χ.) ή λίγο νωρίτερα και έχει γραφεί περί το 360-347 π.Χ. Δύο βασικά στοιχεία ξεχωρίζουν στο διάλογο αυτό.

• Το πρώτο είναι ότι κάθε τι που βλέπουμε και ακούμε ή μάλλον γενικότερα κάθε τι που μπορούμε να το αντιληφθούμε με τις αισθήσεις ανήκει στον λεγόμενο κόσμο του αισθητού και για το λόγο αυτό στον κόσμο της γενέσεως. Άρα κάθε αισθητό αντικείμενο είναι αποτέλεσμα της δημιουργίας.

• Το δεύτερο στοιχείο είναι η αιτιολόγηση αυτής της δημιουργίας του αισθητού κόσμου είναι δηλαδή η απάντηση στο «γιατί». Η αιτία της ύπαρξης των πραγμάτων που μας περιβάλλουν είναι ο δημιουργός. Είναι ο μεγάλος τεχνίτης που κατασκεύασε τον κόσμο αυτό. Η δημιουργία του αισθητού κόσμου έχει ως αρχικό υπόδειγμα κάτι το οποίο συγκεντρώνει όλα εκείνα τα στοιχεία της τελειότητας, της αρμονίας και της ωραιότητας, τον κόσμο των «Ιδεών», ο οποίος είναι αιώνιος και αμετάβλητος.

Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες «Ιδεών»: οι ηθικές-αισθητικές (όπως αυτές της δικαιοσύνης, του ωραίου, του αγαθού) και οι μαθηματικές-γεωμετρικές (όπως του ίσου ή του τριγώνου). Στην εξέλιξη της οντολογικής σκέψης του Πλάτωνα οι Ιδέες γίνονται όλο και πιο αφηρημένες. Στον Σοφιστή τα πέντε μέγιστα γένη είναι το ον, η στάσις, η κίνησις, το ταυτόν και το έτερον. Αλλά υπάρχουν Ιδέες πραγμάτων όπως η τρίχα και ο πηλός ; Ο Πλάτωνας θέτει το ερώτημα, χωρίς να το απαντάει. Στους μετέπειτα διάλογους χρησιμοποιεί τις Ιδέες για να αποκρυπτογραφήσει την ίδια τη δομή του φυσικού κόσμου. Η αρμονία που διέπει τον τελευταίο γίνεται εμφανής στις σταθερές τροχιές των ουράνιων σωμάτων και μπορεί να συλληφθεί μέσω των μαθηματικών.

Οι "Ιδέες" αποτελούν οντότητες άφθαρτες και ανεξάρτητες από την εμπειρία και από οποιοδήποτε γνωστικό υποκείμενο. Είναι επίσης οι εξηγητικές αρχές της πραγματικότητας: ο λόγος που ένας άνθρωπος ή μια πράξη είναι δίκαιη είναι ότι «μετέχει» της Ιδέας της δικαιοσύνης. Αλλά το εμπειρικό τρίγωνο δεν έχει πλήρως τις ιδιότητες (της Ιδέας) του τριγώνου, γι' αυτό και ταυτόχρονα είναι (στον βαθμό που μιμείται το ιδεατό) και δεν είναι (εφόσον δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτό) τρίγωνο. Από εδώ ο Πλάτωνας καταλήγει στο ότι μόνο οι "Ιδέες" μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο «επιστήμης», δηλαδή βέβαιης γνώσης, ενώ για τα αισθητά μόνο «δόξαι», δηλαδή γνώμες, μπορούν να υπάρξουν.

Οι "Ιδέες", κατά τον Πλάτωνα, υπάρχουν στην ψυχή μας χωρίς την άμεση γνώση μας, αφού μία ιδέα μπορεί να γίνει γνωστή μόνο κατά την επαναφορά της στην μνήμη μας, την οποία δεχόμαστε από τον ανάλογο ερεθισμό που διεγείρει τη συνείδηση μας. Η επαναφορά της ιδέας στη μνήμη μας από το υποσυνείδητο σημαίνει την ίδια την ιδέα που γνωρίζουμε, την ανάμνηση της ιδέας που υπάρχει στην ψυχή μας.

Η ανάμνηση των «Ιδεών» είναι γνωστή ως η θεωρία της "ανάμνησης" του Πλάτωνα, η οποία σημαίνει ότι ο άνθρωπος ξετυλίγει τη συνείδησή του και ανακαλύπτει την αλήθεια των πραγμάτων. Αποτέλεσμα της γνωστικής διαδικασίας της ανάμνησης, κατά τον Πλάτωνα, είναι η μάθηση αφού η γνώση λαμβάνει χώρα κατά την επαναφορά των «Ιδεών» στη μνήμη του ανθρώπου από το υποσυνείδητό του.

Η μάθηση κατά τον Πλάτωνα είναι έμφυτη και συμβαίνει κατά την ανάμνηση των «Ιδεών», τις οποίες η ψυχή μας συλλαμβάνει μέσω της νοήσεως, αφού μπορεί να γίνουν κατανοητές μόνο από το νου.

Κλασικό παράδειγμα της θεωρίας "ανάμνησης" του Πλάτωνα, αποτελεί ο απαίδευτος δούλος του Μένωνος, ο οποίος, χωρίς να έχει διδαχθεί γεωμετρία από κανένα γεωμέτρη και χωρίς την βοήθεια κανενός δίνει σωστές γεωμετρικές απαντήσεις. Στο διάλογο αυτόν ο Πλάτωνας βάζει τον Σωκράτη να οδηγήσει έναν σκλάβο στο θεώρημα το οποίο λέει ότι το τετράγωνο της διαγωνίου ενός δοσμένου τετραγώνου είναι το διπλάσιο του αρχικού τετραγώνου. Ο Σωκράτης δίνει έμφαση στο ότι ούτε αυτός ούτε κάποιος άλλος δίδαξε το θεώρημα στον σκλάβο. Ρωτώντας προσεκτικά επιλεγμένες ερωτήσεις και με τη βοήθεια κάποιου σχήματος, ο Σωκράτης οδηγεί τον σκλάβο στο να ανακαλύψει το θεώρημα από μόνος του.

Ο Πλάτωνας χρησιμοποιεί το πείραμα για να υποστηρίξει τη θεωρία ότι, όταν πρόκειται για γεωμετρία -ή για τον κόσμο του Γίγνεσθαι γενικότερα-αυτό που λέγεται "μάθηση" είναι στη πραγματικότητα "ανάμνηση" από μια προηγούμενη ζωή, πιθανώς από μια περίοδο όπου η ψυχή είχε απευθείας πρόσβαση στον κόσμο του Είναι.

Οι ειδικοί μελετητές διαφωνούν σχετικά με τη φύση και το ρόλο αυτής της "ανάμνησης" στην επιστημολογία του Πλάτωνα, και πολλοί μετέπειτα πλατωνιστές τον αμφισβητούν. Ασχέτως μ' αυτό, ο Πλάτωνας υποστήριζε ότι η ψυχή ανήκει σε μια τρίτη οντολογική κατηγορία, με την ικανότητα να καταλαβαίνει και τον κόσμο του Είναι και το κόσμο του Γίγνεσθαι.

Με ή χωρίς τα "μυστικιστικά" στοιχεία της επιστημολογίας, έχει κανείς την εντύπωση από τους διάλογους ότι ο φυσικός κόσμος είναι κατασκευασμένος με αυτό τον τρόπο ακριβώς για να μας οδηγεί πέρα από τις αισθήσεις για την εξερεύνηση του κόσμου του Είναι.

Για τον Πλάτωνα, τα μαθηματικά είναι ένα κρίσιμο μέσον για αυτήν τη διαδικασία. Εξυψώνουν το πνεύμα, φτάνοντας πέρα από τον υλικό κόσμο στον αιώνιο κόσμο του Είναι.

Το Πλατωνικό Σύμπαν, τα Μαθηματικά και ο Άνθρωπος

Οι νόμοι που αφορούν τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων και είναι η απόδειξη της αιώνιας αρμονίας αποτέλεσαν την αφετηρία της φυσικής και μεταφυσικής αναζήτησης του Πλάτωνα. Το γεγονός ότι ο Πλάτων στην πραγματικότητα δημιούργησε μια εξ ολοκλήρου νέα ατομική θεωρία στηριγμένη σ' αυτή του Δημόκριτου ( ουσιαστικά του Λεύκιππου), είναι κάτι που πρέπει να κατακτήθηκε μέσα από πολλά χρόνια αναζήτησης. Βέβαια, η δημοκρίτεια μηχανική εξήγηση του σύμπαντος, η οποία δεν αναγνώριζε καμία αρχική αιτία, βρισκόταν σε πλήρη αντίθεση με όσα πρέσβευε ο Πλάτων.

Η Πλάτων χωρίς αμφιβολία έκανε τις σκέψεις ότι η ατομική θεωρία φαινόταν να δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσει το "ον", το "είναι", το "μη ον", αυτό που "δεν είναι" και κατέβαλε προσπάθεια για να εξελίξει τις σκέψεις σε γνώση. Στην προσπάθεια του να εξηγήσει τη φυσική του σύμπαντος, χρησιμοποίησε τη μεταφυσική του πεποίθηση, την ύπαρξη ενός νοητού κόσμου, ενός κόσμου αιώνιων μορφών, μέσα από τον οποίον παίρνουν μορφή τα πράγματα του κόσμου που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις. Στον Αναξαγόρα βρήκε τον νου, σαν μορφοποιό, κοσμική δύναμη. Στον Εμπεδοκλή, εντόπισε τα τέσσερα στοιχεία, στα οποία στηρίχθηκε αργότερα, συνδυάζοντάς τα ακόμα και με τον Δημόκριτο, παρόλο που δύσκολα ταίριαζαν.

Βασικά από όλους ήταν κατανοητό ότι μέσα στο φαινομενικά άνομο γίγνεσθαι, όπου απέναντι του είναι το αιώνια-ταυτόν αποδεικνύεται ότι υπάρχει μια "αναγκαιότητα", αιτία για νομοτέλεια. Μόνο όταν εμφανίζεται κάτι που έγινε, πρέπει αναγκαστικά να υπάρχει χώρος και χρόνος που να το προσδιορίζει.

Ο Πλάτων θεωρούσε τη σπουδή των μαθηματικών απαραίτητη προϋπόθεση για τη σπουδή της φιλοσοφίας. Η μελέτη των αριθμών και των γεωμετρικών σχημάτων και στερεών ήταν ο καταλληλότερος τρόπος για την τελική απελευθέρωση της ανθρώπινης σκέψης από τα δεσμά του εφήμερου κόσμου. Κάνοντας χρήση των μαθηματικών του ο Πλάτωνας, των θεωριών της στερεομετρίας που διατύπωσε στον Θεαίτητο, υποστήριξε ότι το τρίγωνο είναι ένα υλικό που πάνω του είναι κατασκευασμένο το σύμπαν.

Παρουσίασε αυτή την ιδέα του για την κατασκευή του κόσμου, ως να δημιουργήθηκε το σύμπαν για να μοιάζει σε μια γεωμετρική ακολουθία. Τα τρίγωνα, λέει ο Πλάτωνας δημιουργούν 5 στερεά. Τα πλατωνικά στερεά και πως αυτά τα στερεά τα 4 στοιχε α και τον Παράδεισο. Τα Πλατωνικά στερεά ανήκουν στο σύνολο των γεωμετρικών σχημάτων που ονομάζονται πολύεδρα. Πολύεδρο είναι ένα στερεό που οριοθετείται από επίπεδα πολύγωνα. Ένα κανονικό πολύεδρο είναι αυτό που όλες οι πλευρές του είναι κανονικά πολύγωνα. Μόνο 5 κανονικά στερεά ε ναι πιθανά, ο κύβος, το τετράεδρο, το οκτάεδρο, το δωδεκάεδρο και το εικοσάεδρο.

Σύμφωνα με τη φιλοσοφία του Πλάτωνα ο κόσμος στηρίζεται πάνω σε πέντε βασικά στοιχεία. Αυτά είναι: η φωτιά, ο αέρας, το νερό, η Γή και το σύμπαν. Σε κάθε ένα από αυτά τα στοιχεία αντιστοιχεί και ένα κανονικό κυρτό πολύεδρο εγγράψιμο σε μια σφαίρα. Όλες οι έδρες των πολυέδρων αυτών είναι κανονικά πολύγωνα, όλες οι ακμές είναι μεταξύ των ίσες και όλες οι γωνίες του στερεές και επίπεδες είναι αντίστοιχα μεταξύ των ίσες. Τέτοια πολύγωνα υπάρχουν μόνο πέντε! Είναι το τετράεδρο, το οκτάεδρο, το εικοσάεδρο, ο κύβος και το δωδεκάεδρο. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα η τελειότητα του κόσμου μοιάζει με την απαράμιλλη ομορφιά των κανονικών αυτών πολυέδρων.

• Το τετράεδρο συμβολίζει τη φωτιά.
Έχει 4 έδρες οι οποίες είναι ισόπλευρα τρίγωνα, 4 κορυφές και 6 ακμές.

• Το οκτάεδρο συμβολίζει τον αέρα.
Έχει 8 έδρες οι οποίες είναι ισόπλευρα τρίγωνα , 6 κορυφές και 12 ακμές

• Το εικοσάεδρο συμβολίζει το νερό
Αποτελείται από 20 έδρες οι οποίες είναι ισόπλευρα τρίγωνα, 12 κορυφές και 30 ακμές

• Ο κύβος συμβολίζει τη Γη
Αποτελείται από 6 έδρες οι οποίες είναι τετράγωνα, 8 κορυφές και 12 ακμές

• Το δωδεκάεδρο συμβολίζει το Σύμπαν
Αποτελείται από 12 έδρες οι οποίες είναι κανονικά πεντάγωνα, 20 κορυφές και 30 ακμές

Δηλαδή το τετράεδρο, το οκτάεδρο και το εικοσάεδρο κατασκευάζονται από ίσα μεταξύ των ισόπλευρα τρίγωνα, το εξάεδρο δηλαδή ο κύβος κατασκευάζεται από ίσα τετράγωνα και το δωδεκάεδρο κατασκευάζεται από ίσα κανονικά πεντάγωνα.

Τα πέντε αυτά αποκαλούνται σήμερα πλατωνικά στερεά, επειδή ο Πλάτωνας τα χρησιμοποίησε για την συγκρότηση του υλικού σύμπαντος. Ένας σπουδαίος μαθηματικός και συνεργάτης του Πλάτωνα στην Ακαδημία του, ο Θεαίτητος προχώρησε στην κατασκευή αυτών των στερεών και μάλλον είναι αυτός που απέδειξε ότι υπάρχουν ακριβώς πέντε. Την ίδια πρόταση περί μοναδικότητας βρίσκουμε και στον Ευκλείδη. Η απόδειξη του Πλάτωνα, για τη μοναδικότητα αυτών των στερεών, δεν θεωρείται αξιόλογη γιατί δεν στηρίζεται στα μαθηματικά αλλά στην φιλοσοφία.

Πολύ αργότερα κατά την περίοδο της Αναγέννησης Ο Ιωάννης Κέπλερ(1571-1630) δημοσιεύει στα 1596 το έργο του «Κοσμολογικό Μυστήριο» όπου προτείνει ένα μοντέλο του σύμπαντος στηριζόμενος στα στερεά του Πλάτωνα. Αυτή την εποχή, έξη μόνο πλανήτες ήταν γνωστοί. Ο Κέπλερ σημειώνει ότι οι σφαίρες στις οποίες ανήκουν οι τροχιές των πλανητών μπορούν να περιέχουν τα στερεά του Πλάτωνα. Στον Κρόνο αντιστοιχεί τον κύβο, στον Δία το τετράεδρο, στον Άρη το δωδεκάεδρο, στην Αφροδίτη το εικοσάεδρο και στο Ερμή το οκτάεδρο. Η Γη, η οποία παρουσιάζεται ως η εικόνα του Θεού, χρησιμεύει ως διαχωριστικό μεταξύ των δύο ομάδων των στερεών αυτών.

Τέλος ο Leonard Euler αποδείχνει το έτος 1752 ότι για τα στερεά αυτά και όχι μόνο, ισχύει ο τύπος:

Κ+Ε=Α+2

όπου: Κ= το πλήθος των κορυφών Ε= το πλήθος των εδρών Α= το πλήθος των ακμών

Η Επίδραση των Μαθηματικών στον Πλάτωνα

Τα μαθηματικά και η φιλοσοφία γεννήθηκαν στην αρχαία Ελλάδα, ως αποτέλεσμα της αγάπης των αρχαίων ελλήνων στην ακριβολόγηση και την απόδειξη, υπάρχει στενή σχέση μεταξύ φιλοσοφίας και μαθηματικών.

"Ο Πλάτων θεώρησε τα Μαθηματικά όχι σαν μια εξιδανίκευση ορισμένων πλευρών του εμπειρικού κόσμου από τους Μαθηματικούς, αλλά σαν την περιγραφή ενός μέρους της πραγματικότητας."[2] Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι: α) Ο Πλάτωνας, που τόνισε την σχέση μεταξύ Μαθηματικών και Φιλοσοφίας, θεωρούσε τα Μαθηματικά σαν προπαρασκευαστικό μάθημα για την Φιλοσοφία. β) Υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ Φιλοσοφίας και Μαθηματικών. Για παράδειγμα, είναι οι δύο πιο αφηρημένες επιστήμες, καθώς επίσης και στις δύο αυτές επιστήμες, η ορθολογικότητα παίζει κυρίαρχο ρόλο. γ) Η αναζήτηση της αλήθειας δια μέσου της επιστημονικής έρευνας αναπόφευκτα γεννά όλο και πιο βαθιά και πολυσύνθετα ερωτήματα, που με την σειρά τους οδηγούν στην τάση για μια ενοποιημένη αντιμετώπισή τους και κατά συνέπεια στην φιλοσοφία.

Ο θαυμασμός του Πλάτωνα για τα συναρπαστικά επιτεύγματα των μαθηματικών είναι προφανής, ακόμα και στον περιστασιακό αναγνώστη των διαλόγων. O Πλάτωνας «μπορούσε να συναναστρέφεται με άνεση στην Ακαδημία τους καλύτερους μαθηματικούς της εποχής του συμμεριζόμενος και ενθαρρύνοντας τον ενθουσιασμό τους για τη δουλειά τους». Σήμερα είναι παραδεκτό πως τα Στοιχεία του Ευκλείδη είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της ζωής του Πλάτωνα. Μερικοί πρόσφατοι μελετητές έχουν εστιάσει τη προσοχή τους στην επιρροή της εξέλιξης των μαθηματικών στη φιλοσοφία του Πλάτωνα.

Ο Πλάτωνας πιστεύει ότι τα μαθηματικά «είναι καθολικά χρήσιμα σε όλες τις τέχνες και σε κάθε μορφή γνώσης και διανοητικής λειτουργίας - το πρώτο πράγμα που πρέπει κανείς να μάθει». Σημειώνει ο Πλάτωνας, ότι για να μάθει κανείς μαθηματικά χρειάζονται εντατικές και παρατεταμένες σπουδές, μια πρόχειρη εξοικείωση με αυτά δεν είναι καθόλου αρκετή. Κατά συνέπεια, ο Πλάτωνας συνειδητοποίησε ότι τα Μαθηματικά όντα είναι το κατ' εξοχήν πραγματικό ερέθισμα της διανόησης μας για πνευματικές δραστηριότητες, ενώ η αλήθεια της ύπαρξης τους είναι αποτέλεσμα του διαχρονικού και σταθερού χαρακτήρα τους, συνεπώς για τον Πλάτωνα χρειαζόταν κανείς εντατικές και μακροχρόνιες σπουδές για οποιαδήποτε «μορφή γνώσης και διανοητικής λειτουργίας».

Τα μαθηματικά «αποσπούν την ψυχή από τον κόσμο της αλλαγής στη πραγματικότητα». «Ξυπνά με φυσικό τρόπο τη δύναμη της σκέψης... να μας αποσπάσει από την πραγματικότητα» -τουλάχιστον για τις λίγες ψυχές που είναι ικανές για μια τέτοια άνοδο.

Η διαφοροποίηση του Πλάτωνα από τον δάσκαλο του είναι κατανοητή, εάν όχι αξιοθαύμαστη. Ο Σωκράτης δεν έδινε αξία στα μαθηματικά, ενώ ο Πλάτωνας έβλεπε τα μαθηματικά ως μια πύλη στον κόσμο του Είναι, μια πύλη την οποία πρέπει κανείς να περάσει εάν θέλει να έχει κάποια ελπίδα να καταλάβει οτιδήποτε πραγματικό. Τα μαθηματικά, η προϋπόθεση της φιλοσοφικής μελέτης, απαιτούν μια μεγάλη περίοδο εντατικών σπουδών.

Η γοητεία που ασκούσαν τα μαθηματικά στον Πλάτωνα ίσως να ήταν υπεύθυνη για την αντιπάθεια του για την υποθετική και υποκείμενη σε λάθη σωκρατική μεθοδολογία.

Το μέρος του Πλατωνικού κόσμου των "Ιδεών" που περιέχει τις αριθμητικές και τις γεωμετρικές Ιδέες αποτελεί το αντικείμενο των Μαθηματικών. Ο Πλάτων δεν αναφέρεται σε μαθηματικούς τύπους και δεν είναι στα ενδιαφέροντα του να κάνει προβλέψεις με χρήση των μαθηματικών. Αντιθέτως, προσπαθεί να αναγάγει τις αισθητές ποιότητες των τεσσάρων στοιχείων στις γεωμετρικές κατασκευές μέσα στη μικροφυσική του Τιμαίου, όπως και να ενσωματώσει τις μαθηματικές δομές του σύμπαντος.

Η αναγκαιότητα της αλήθειας των σωστών μαθηματικών προτάσεων οφείλεται στο ότι περιγράφουν αναλλοίωτες δομικές σχέσεις ενός σύμπαντος αναλλοίωτων αντικειμένων. Ο μαθηματικός, για τον Πλάτωνα , δεν εφευρίσκει νέες μαθηματικές αλήθειες, οι αλήθειες αυτές δεν εξαρτώνται από τη δυνατότητα ή μη του μαθηματικού να τις συλλάβει, αυτές υπάρχουν ανεξάρτητα απ' αυτόν και αναμένουν υπομονετικά τον εξερευνητή τους, αποδέχεται την ύπαρξη των μαθηματικών ανεξάρτητα από την ανθρώπινη διανόηση ,η σχέση μαθηματικών και αισθητού κόσμου δεν είναι αυτονόητη. Υπάρχουν ανεξάρτητα από αυτόν και ο μαθηματικός τις ανακαλύπτει, όπως ο αστρονόμος ανακαλύπτει για πρώτη φορά ένα άγνωστο άστρο.

Η σχέση ανάμεσα στα εφαρμοσμένα και στα καθαρά Μαθηματικά είναι κατά τον Πλάτωνα τέτοια ώστε η ύπαρξη των εφαρμοσμένων να δικαιώνεται από την ύπαρξη των καθαρών και όχι να τη δικαιώνει, όπως θα συνέβαινε, για παράδειγμα, στα πλαίσια μια φιλοσοφικής θεωρίας με εμπειρικό χαρακτήρα. Αυτή η πλατωνική αντίληψη για τα Μαθηματικά επιτρέπει την κατανόηση των θεμελίων της σύγχρονης Φυσικής, πιο συγκεκριμένα τη μηχανική αντίληψη της φύσης στους κλασικούς ( Γαλιλαίο, Ντεκάρτ, Χάιζενμπεργκ). Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι πιο πολλοί από τους μεγάλους μαθηματικούς είναι Πλατωνιστές. Όπως είναι ευρύτατα γνωστό, ο Πλάτωνας μίλαγε για ένα κόσμο ιδεών ο οποίος υπάρχει ανεξάρτητα από εμάς σε μια άλλη πραγματικότητα. Οι Πλατωνιστές Μαθηματικοί πιστεύουν ότι σε αυτόν ακριβώς τον κόσμο κατοικούν και θεμελιώδεις μαθηματικές σχέσεις τις οποίες εμείς απλώς προσπαθούμε να ανακαλύψουμε. Δηλαδή, δεν δημιουργούμε αλλά ανακαλύπτουμε Μαθηματικά. Θα ήθελα να παρουσιάσω δύο επιχειρήματα υπέρ αυτής της απόψεως. α) Υπάρχει πειραματική επιβεβαίωση ότι οι βασικοί νόμοι της φύσεως εκφράζονται με μαθηματικές εξισώσεις. Για παράδειγμα οι νόμοι της Κβαντομηχανικής εκφράζονται με την περίφημη εξίσωση του Schrodinger και οι νόμοι της Θεωρίας της Γενικής Σχετικότητος με τις εξισώσεις του Einstein. Είναι επίσης γνωστό ότι επειδή οι δύο παραπάνω βασικές θεωρίες είναι ασυμβίβαστες, η μεγάλη πρόκληση σήμερα των θεωρητικών φυσικών είναι να ανακαλύψουν μια καινούρια θεωρία, την λεγόμενη «Θεωρία των Πάντων». Κατά συνέπεια ο Steven Hawking στο Cambridge και άλλοι μεγάλοι θεωρητικοί φυσικοί προσπαθούν να ανακαλύψουν ένα καινούριο μαθηματικό φορμαλισμό που θα ενοποιεί όλες τις φυσικές αλληλοεπιδράσεις. Προφανώς αυτός ο μαθηματικός φορμαλισμός ήδη κατοικεί στο κόσμο του Πλάτωνα. Εδώ πρέπει να τονίσω ότι όσο πιο πολύ βαθαίνει η σχέση Μαθηματικών και Θεωρητικής Φυσικής τόσο και φαίνεται πιο καθαρά ότι σε μεγάλο βαθμό αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο. Κατά συνέπεια τόσο πιο πολύ αποκτούν Πλατωνική υπόσταση, μεγάλες κατηγορίες αφηρημένων Μαθηματικών όπως η μη Riemanian Γεωμετρία, η Τοπολογία, η Αλγεβρική Γεωμετρία και η Θεωρία Αριθμών. β) Γνωρίζουμε ήδη από το 1931, βάσει του περίφημου θεωρήματος του Godel πως καμία μαθηματική λογική δεν είναι πλήρης. Δηλαδή, δεν υπάρχει κανένα σύστημα, στο οποίο αρχίζοντας από ένα πεπερασμένο αριθμό αξιωμάτων τα οποία έχουμε επινοήσει (τους κανόνες λογικής αυτού του συστήματος) να μπορούμε να απαντήσουμε αν οποιαδήποτε πρόταση σε αυτό το σύστημα είναι αληθινή ή όχι. Αυτό συνήθως χρησιμοποιείται ως τεκμηρίωση της αδυναμίας των Μαθηματικών. Η άποψη μου όμως είναι ότι το θεώρημα του Godel εκφράζει ακριβώς το αντίθετο, ότι δηλαδή μέσα στα Μαθηματικά συστήματα υπάρχει περισσότερη πληροφορία, περισσότερη «αλήθεια» αν θέλετε, από αυτή που εμείς μπορούμε να αντιληφθούμε.
 -------------------
[1] Ο Ρασιοναλισμός ( από το λατινικό "ratio"= σημαίνει «λογική») είναι φιλοσοφία που επικεντρώνεται στην λογική διαδικασία για την απόκτηση γνώσης. Πατέρας του Ρασιοναλισμού θεωρείται ο Γάλλος επιστήμονας και φιλόσοφος Ren Descartes του 17ου αιώνα, ο οποίος υποστήριξε πως με την λογική και μαθηματική συνέχεια και σκέψη, μπορεί να ανακαλυφθεί η οποιαδήποτε αλήθεια, είτε αυτή είναι επιστημονική, είτε είναι φιλοσοφική.
 
[2] "S. Korner The Philosophy of Mathematics. Hutchinson Un. Library, London, 1971, σ.18. 

Βγάλτε τους αχάριστους ανθρώπους από τη ζωή σας

%ce%b1%cf%87%ce%ac%cf%81%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του αχάριστου ανθρώπου; Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε έναν τέτοιο άνθρωπο;
 
Για μία ακόμα φορά βοήθησες τον καλύτερο σου φίλο που σε είχε ανάγκη, έκανες ό,τι καλύτερο μπορούσες, παραμέρισες τις προσωπικές σου ασχολίες και σαν αντάλλαγμα πήρες δυσαρέσκεια και αδιαφορία. Και αναρωτιέσαι για ποιο λόγο είναι τόσο αχάριστος και δε σου είπε ούτε ένα απλό «ευχαριστώ»; Εάν το παραπάνω σενάριο σου ακούγεται οικείο, τότε έχεις να αντιμετωπίσεις έναν αχάριστο άνθρωπο. Δυστυχώς, στην καθημερινή μας ζωή ερχόμαστε σε επαφή με αρκετούς τέτοιους ανθρώπους. Ο Κλεόβουλος τονίζει πως «ο αχάριστος άνθρωπος μοιάζει με σπασμένο πιθάρι, στο οποίο ότι καλό και αν ρίξεις θα πέσει στο κενό».
 
Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά του αχάριστου ανθρώπου;
Ο αχάριστος άνθρωπος συνεχώς παραπονιέται για τη δουλειά του, το σπίτι του, την πόλη του, την οικονομική του κατάσταση και τη ζωή του. Πάντα θα βρει κάτι άσχημο και δυσάρεστο να εστιάσει την προσοχή του. Πιστεύει πως είναι άτυχος και όλα πάνε άσχημα στη ζωή του. Δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος, ούτε ικανοποιημένος γιατί πάντα θα βρει κάτι που να μη του αρέσει ή να του λείπει. Θεωρεί τους γύρω του υπεύθυνους για τη δυστυχία του και πιστεύει πως είναι το θύμα μίας περίστασης όταν κάτι δεν πηγαίνει καλά. Τα συναισθήματα που εκφράζει συνεχώς είναι αρνητικά. Κατά συνέπεια βιώνει χαμηλή ικανοποίηση από τη ζωή του, χαμηλή ποιότητα ζωής, αυξημένα ψυχοσωματικά προβλήματα (πονοκέφαλοι, έλκος, μυαλγίες, σπαστική κολίτιδα, οσφυαλγία) και μεγαλύτερη επιρρέπεια στις σωματικές παθήσεις.
 
Τι μπορείς να κάνεις λοιπόν εσύ για να αντιμετωπίσεις έναν τέτοιο άνθρωπο;
Έκφρασε ανοιχτά τα συναισθήματά σου. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις είναι να συζητήσεις με το άτομο αυτό τα συναισθήματά σου. Εξήγησέ του πώς νιώθεις όταν σε αντιμετωπίζει με αυτόν τον τρόπο. Ανάφερε συγκεκριμένα περιστατικά για να μπορέσει και αυτός να καταλάβει. Ορισμένοι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι αρκετές φορές είναι αγενείς ή αγνώμονες. Επίσης, πολλοί θεωρούν πως το «ευχαριστώ» είναι δεδομένο.
 
Εάν, λοιπόν, το άτομο καταλάβει ότι έκανε λάθος, θα σου ζητήσει συγγνώμη και θα προσπαθήσει να μην το ξανακάνει. Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχουν και άτομα που δε θα παραδεχτούν ότι έκαναν λάθος, θα θυμώσουν και θα αντιδράσουν άσχημα. Στην περίπτωση αυτή το άτομο μπορεί να αντιμετωπίζει κάποια άλλα προβλήματα και να συμπεριφέρεται κατά αυτόν τον τρόπο. Εάν συμβεί αυτό, σταμάτησε την κουβέντα ευγενικά και μην τη συνεχίσεις.
 
Σταμάτα να είσαι τόσο γενναιόδωρος μαζί του. Εάν συνειδητοποιήσεις πως η κουβέντα μαζί του δεν έλυσε το πρόβλημα και συνεχίζει να συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο, τότε πρέπει να σταματήσεις να είσαι τόσο γενναιόδωρος. Οι αχάριστοι άνθρωποι δε σταματούν ποτέ να ζητάνε και να απαιτούν. Όσα περισσότερα τους δίνεις, τόσα περισσότερα περιμένουν. Σταμάτα να δίνεις σε ανθρώπους που δεν το εκτιμούν. Άρχισε να λες «όχι» κάθε φορά που σου ζητάνε κάτι. Πολλές φορές όταν σταματήσουν να παίρνουν απομακρύνονται και χάνονται, ψάχνοντας το επόμενο διαθέσιμο άτομο που θα τους δώσει. Ο Καλλίμαχος τονίζει πως «δεν υπάρχει κανένας πιο βέβαιος εχθρός από τον αχάριστο που ευεργετήθηκε».
 
Απομακρύνσου και βοήθησε περισσότερο ανθρώπους που εκτιμούν την προσπάθειά σου. Σίγουρα αποτελεί τη δυσκολότερη επιλογή, ιδιαίτερα εάν τα άτομα αυτά είναι χρόνια στη ζωή σου, είναι όμως αναγκαία για την ψυχική σου ηρεμία και ισορροπία. Τα άτομα που είναι αχάριστα και συνεχώς ζητούν από σένα πρέπει να φύγουν από τη ζωή σου το συντομότερο δυνατό. Υπάρχουν γύρω σου τόσοι πολλοί άνθρωποι που σε κάνουν να χαμογελάς, να αισθάνεσαι όμορφα και εκτιμούν πραγματικά αυτό που τους δίνεις ακόμα και αν αυτό είναι μικρό. Για ποιο λόγο, λοιπόν, να συνεχίζεις να αφιερώνεις το χρόνο σου σε άτομα που γκρινιάζουν και σε «εκμεταλλεύονται» συνεχώς;
 
Να θυμάσαι πως κάθε άνθρωπος έχει να κάνει μία πολύ σημαντική επιλογή κατά τη διάρκεια της ζωής του: Αν θα ακολουθήσει το δρόμο της ευγνωμοσύνης για όλα αυτά που έχει ή το δρόμο της αχαριστίας για αυτά που δεν έχει. Είναι προσωπική του επιλογή αν θα είναι χαρούμενος ή δυστυχισμένος. Εάν, λοιπόν, ορισμένα άτομα στη δική σου τη ζωή έχουν επιλέξει το δεύτερο δρόμο, δεν είσαι υποχρεωμένος να μείνεις δίπλα τους.
 
Πλησίασε περισσότερο τους ανθρώπους που σε κάνουν να χαμογελάς και εκτιμούν αυτά που τους δίνεις. Να θυμάσαι τα λόγια του Earl Nightingale: «η στάση μας απέναντι στη ζωή καθορίζει και τον τρόπο που θα μας αντιμετωπίσει η ίδια η ζωή».

H ύστερη εφηβεία: Τι είναι και τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς

'Εφηβοι και σχέσεις: Πώς θα μιλήσουμε για το σεξΗ κυρίως εφηβεία

Μεταξύ 12 και 16 τα παιδιά περνάνε την κύρια φάση της εφηβείας. Οι αλλαγές στο σώμα είναι πια ορατές και συνεχείς, κάτι που στα περισσότερα παιδιά δημιουργεί αμηχανία, ακόμη και ντροπή. Αντίστοιχα αλλάζει και η συμπεριφορά, οι συναισθηματικές  αντιδράσεις,  οι σχέσεις  με το περιβάλλον. Αυτή τη φάση χαρακτηρίζει σε πολλά παιδιά η ένταση, σε άλλα η «ύφεση» με την έννοια της απομόνωσης και της απόσυρσης. Και τα δύο είναι αναμενόμενα και φυσιολογικά (μέχρις ορισμένων ορίων φυσικά).
 
Τι άλλο συμβαίνει;
  • Οι συναισθηματικές αντιδράσεις και μεταπτώσεις μπορεί να είναι πολύ έντονες. Θυμός, κλάματα, νεύρα, ξεσπάσματα, ενθουσιασμός, δυνατά  γέλια, προκλήσεις είναι μέσα στο πρόγραμμα. Οι σχέσεις με τους γονείς αλλά πολλές φορές και με τα άλλα αδέρφια δοκιμάζονται σ΄αυτή τη φάση.
  • Η σεξουαλικότητα είναι  εμφανής με διάφορους τρόπους. Το ντύσιμο γίνεται σημαντικό και πολλές φορές προκλητικό, οι έφηβοι θέλουν να αρέσουν και ταυτόχρονα συγκρίνονται συνεχώς κι αισθάνονται μειονεκτικά. Το ενδιαφέρον  για το σεξ, το άλλο φύλο, η αναζήτηση σεξουαλικής ταυτότηταςαπασχολούν σχεδόν όλους τους έφηβους πολύ έντονα. Σ΄αυτή την ηλικία έχουν πολλά παιδιά τις πρώτες τους σεξουαλικές επαφές.
  • Τα σημαντικότερα πρόσωπα είναι οι συνομήλικοι, οι φίλοι, η παρέα. Οι έφηβοι αμφισβητούν τους γονείς σε όλα και συχνά μοιάζουν σαν να τους απορρίπτουν και σαν να ντρέπονται γι΄αυτούς.  Αμφισβητούνται επίσης «τα ήθη και τα έθιμα» της οικογένειας, κάτι που φέρνει συγκρούσεις και ατέρμονες διαπραγματεύσεις.
  • Οι έφηβοι γίνονται μυστικοπαθείς και δεν θέλουν να «ανακατεύονται» οι γονείς τους στη «προσωπική» τους ζωή. Αισθάνονται συνεχώς ότι οι γονείς δεν τους καταλαβαίνουν.
Τι  να προσέξουν οι γονείς
Επειδή αυτή φάση συχνά χαρακτηρίζεται από ένταση και σύγκρουση, οι γονείς πρέπει να σταθούν «πιο γονείς» από ποτέ: Είναι αυτοί που θα χρειαστεί να συγκρατήσουν το θυμό τους, να μην ανταποκριθούν στις προκλήσεις , να μην ενδώσουν στο “bras de fer”. Για να μπορέσουν να κρατήσουν τη σχέση με τα έφηβα παιδιά τους, πρέπει να είναι αυτοί  η ήρεμη δύναμη που υποχωρεί εκεί που χρειάζεται και παραμένει σταθερή εκεί που επιβάλλεται (στα όρια, τις αρχές, την αναγκαιότητα διατήρησης της σχέσης).

Η ύστερη εφηβεία
 
Μετά τα 16, μπορούμε να πούμε ότι οι μεγάλες αναταράξεις της εφηβείας έχουν περάσει. Και οι δύο πλευρές (οι έφηβοι και οι γονείς) έχουν λιγότερο ή περισσότερο εξοικειωθεί με τους καινούργιους ρόλους και είναι πιο ήρεμοι. Οι μεγάλες αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις έχουν κατά κανόνα κατασιγαστεί. Παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμα διαφορές και οι έφηβοι είναι όλο και πιο σίγουροι για τις απόψεις τους και δεν αφήνουν εύκολα τους γονείς να τους επηρεάσουν.
 
Τι είναι χαρακτηριστικό στη φάση αυτή;
  • Η σεξουαλική ωρίμανση και οι σωματικές αλλαγές  μπορεί ακόμη να μην έχουν ολοκληρωθεί κι αυτό να δημιουργεί ακόμη στα παιδιά δυσκολίες στην αυτοεικόνα τους και στις σχέσεις τους με το άλλο φύλο. Κάποια παιδιά είναι συνεσταλμένα και δείχνουν αισθάνονται ακόμα αμηχανία με το σώμα τους.
  • Οι καινούργιες απαιτήσεις, το επερχόμενο τέλος του σχολείου, η αναμονή της ενηλικίωσης και της πραγματικής ανεξαρτητοποίησης είναι για αρκετά παιδιά παράγοντας άγχους και αβεβαιότητας.
Τι να προσέξουν οι γονείς
Σ΄αυτή  τη φάση οι γονείς καλούνται να αποδείξουν ότι πράγματι η εφηβεία των παιδιών τους τους προετοίμασε για τον  «απογαλακτισμό». Αυτό που χρειάζονται τα παιδιά τώρα είναι ενθάρρυνση και εμπιστοσύνη ώστε να καταφέρουν να κάνουν  τα πρώτα τους δειλά έστω ενήλικα βήματα. Οι γονείς είναι επίσης αυτοί που χρειάζεται να δείξουν ότι έχουν αισιοδοξία και εμπιστοσύνη στο ότι τα παιδιά τους θα βρουν το δρόμο τους. Μόνο έτσι θα μπορέσουν οι νεαροί τους ενήλικες να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους και να προχωρήσουν με σιγουριά και αυτοπεποίθηση.

Δεν θυμάσαι κάτι που σου είπαν πριν λίγο; Μήπως έχεις καλή διάθεση;

Δύο έρευνες συνδέουν την μνήμη με την ψυχολογική διάθεση

Η διάθεση επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας.

Η διάθεση μας επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που όταν δεν είμαστε καλά αναζητούμε τρόπους που θα μας βοηθήσουν να νιώσουμε καλύτερα.

Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά βρίσκεται σε περίοπτη θέση η μνήμη και οι λειτουργίες της οι οποίες έχουν καταλυτικό ρόλο στη ζωή μας. Τον σημαντικό αυτό ρόλο τον αντιλαμβανόμαστε από τις πιο απλές περιπτώσεις στην καθημερινότητα που ξεχνάμε πληροφορίες ή γεγονότα μέχρι εκείνες που παρουσιάζονται κενά μνήμης λόγω οργανικών (όπως, επιληψία) ή περιβαλλοντικών παραγόντων (όπως, ατύχημα με αυτοκίνητο ή σε σκι, χτύπημα στο κεφάλι και κρανιοεγκεφαλική κάκωση).

Ποια η σχέση ανάμεσα στην ψυχική διάθεση και στη μνήμη και πιο συγκεκριμένα στην επεξεργασία και πρόσληψη πληροφοριών από το περιβάλλον που συνδέεται με την ορθή κρίση και τη λήψη αποφάσεων; Η διάθεση επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας, όταν είμαστε χαρούμενοι για παράδειγμα τα βλέπουμε όλα πιο θετικά ακόμα και τα αρνητικά (σε αυτή την περίπτωση τα αρνητικά θεωρούνται απλά λιγότερο θετικά).

Σε έρευνα που έγινε στο πανεπιστήμιο του Τορόντο άτομα υποβλήθηκαν σε διαδικασία πρόκλησης καλής και κακής διάθεσης για διερεύνηση της επίπτωσής της στην επεξεργασία και διατήρηση πληροφοριών. Φάνηκε ότι τα άτομα στην ομάδα που έβλεπαν περιεχόμενο που τους δημιουργούσε καλή διάθεση θυμόταν περισσότερες πληροφορίες σε σύγκριση με τα άτομα της ομάδας για την πρόκληση κακής διάθεσης. Ο οπτικός φλοιός των ατόμων που έχουν καλή διάθεση, όπως οι ερευνητές επεσήμαναν, ενισχύει τη διατήρηση πληροφοριών από το περιβάλλον σε αντίθεση με αυτόν των ατόμων με κακή διάθεση που περιορίζεται σε κάποιες πληροφορίες (tunel vision) αγνοώντας τις υπόλοιπες.

Τα δεδομένα αυτά είναι ενδεικτικά επισημαίνοντας το ρόλο της καλής διάθεσης στην πρόσληψη και επεξεργασία πληροφοριών από το περιβάλλον. Ωστόσο, η καλή διάθεση μπορεί να μην έχει τόσο θετικές επιπτώσεις, όπως πιστεύαμε, όταν απαιτείται συγκέντρωση όπως για παράδειγμα στον εργασιακό χώρο ή στο χειρισμό μηχανημάτων. Αυτό που τονίζεται σε πρόσφατες έρευνες είναι ότι η κακή διάθεση βοηθά στη συγκέντρωση και κατ’ επέκταση στη μεγαλύτερη αποδοτικότητα του ατόμου. Μπορεί να ακούγεται οξύμωρο καθώς οι περισσότεροι έχουν συνδέσει την αρνητική διάθεση με δυσάρεστες επιπτώσεις ωστόσο ενδέχεται να επηρεάζει θετικά το άτομο βελτιώνοντας την κριτική του ικανότητα και τη μνήμη. Στα συμπεράσματα αυτά κατέληξε η έρευνα στο πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας με επικεφαλής τον καθηγητή Ψυχολογίας J. Forgas ο οποίος δίνει μια άλλη διάσταση στη σχέση (αρνητικής) διάθεσης και μνήμης. Ο ίδιος προσθέτει στο Autralian Science τη συνεισφορά της θετικής διάθεσης καθώς «ενισχύει τη δημιουργικότητα, την ευελιξία, τη συνεργασία και τη διέξοδο σε πνευματικές αναζητήσεις» ενώ για την αρνητική διάθεση τονίζει ότι «πυροδοτεί μια πιο κριτική ματιά καθώς και ενδελεχή παρατήρηση, εξέταση και αξιολόγηση του περιβάλλοντος».

Η έρευνα που έγινε σε φοιτητές στο πανεπιστήμιο του Μισούρι επιβεβαιώνει τη μελέτη του Forgas καθώς φάνηκε ότι η μνήμη λειτουργεί αντιστρόφως ανάλογα με την καλή διάθεση δηλαδή όταν είμαστε σε καλή διάθεση δυσκολευόμαστε να αποθηκεύσουμε νέες πληροφορίες. Οι συμμετέχοντες (αφού χωρίστηκαν σε δυο ομάδες) καλούνταν να δούνε ένα βίντεο. Η πρώτη ομάδα απόσπασμα μιας κωμωδίας και η δεύτερη κάτι σχετικό με την τοποθέτηση δαπέδων. Στο τέλος της προβολής του βίντεο η πρώτη ομάδα ανέφερε πιο θετική διάθεση από τη δεύτερη. Τους ζητήθηκε έπειτα να θυμηθούν κάποιους αριθμούς (για την ακρίβεια τους έξι τελευταίους) που άκουγαν μέσω ακουστικών. Τα άτομα της δεύτερης ομάδας τα πήγαν πολύ καλύτερα από αυτούς της πρώτης ομάδας. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν την αρνητική επίπτωση της θετικής διάθεσης στη μνήμη, ειδικότερα στη βραχύχρονη μνήμη κάτι που εξηγεί τη δυσκολία των ατόμων να θυμηθούν ονόματα ή τηλέφωνα που τους έχουν πει την ώρα που διασκεδάζουν, όπως τόνισε η αρμόδια ερευνήτρια E. Martin.

Τα δεδομένα σαφώς χρειάζονται μια προσεκτική ματιά ωστόσο φαίνεται ότι παρόλο που θεωρούμε ότι γνωρίζουμε αρκετά για τη σχέση εγκεφάλου, μνήμης και διάθεσης έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε.

Η Ιατρική αλλάζει, εμείς τι κάνουμε;

O Dr. Burwell πρύτανης της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ σε ομιλία του το 1944 προς τους φοιτητές της ιατρικής ανέφερε το εξής: “Τα μισά από αυτά που θα σας διδάξουμε είναι σωστά και τα μισά είναι λάθος. Το πρόβλημα είναι ότι δεν γνωρίζουμε πιο μισό είναι τι.”


Αν σκέφτεστε ότι αυτό ίσχυε το 1944 και ότι τώρα η επιστήμη έχει προχωρήσει, σύμφωνα με την επιστημονομετρία (scientometrics) - την επιστήμη που μετράει και αναλύει την επιστήμη την ίδια - η δήλωση του Burwell ισχύει και σήμερα.
Όσα γνωρίζουμε αλλάζουν με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα και πολλές “επιστημονικές αλήθειες”, που πιστεύαμε μέχρι πρόσφατα, δεν ισχύουν πια.

Δεδομένα όπως: οι δεινόσαυροι ήταν ψυχρόαιμα ζώα, ο Πλούτωνας είναι πλανήτης, το μεγαλύτερο τμήμα του DNA είναι “άχρηστο”, η κατανάλωση περισσότερων φυτικών ινών με τη διατροφή μας μειώνει την επίπτωση του καρκίνου, ότι οι καλά σχεδιασμένες μεθοδολογικά κλινικές μελέτες θα αποφέρουν πιο αξιόπιστα δεδομένα, δεν ισχύουν πλέον.

Στην ιατρική μάλιστα η κατάσταση φαίνεται να είναι ακόμη πιο δύσκολη. Το 2005 ο ελληνικής καταγωγής καθηγητής του Στάνφορντ Ιωάννης Ιωαννίδης στη μελέτη του δημοσιεύτηκε στο Plos Medicine ανέδειξε γιατί “Η πλειοψηφία των δημοσιευμένων ιατρικών μελετών είναι ψευδής.

Η επιστήμη και ιδιαίτερα ο κλάδος των ιατρικών επιστημών αλλάζουν με απίστευτους ρυθμούς και μαζί πρέπει να αλλάξουμε και εμείς οι γιατροί. Δείτε την συγκλονιστική ιστορία του Peter Attia, γιατρού από το Στάνφορντ και πως ο ίδιος βίωσε αυτή την αλλαγή. Δείτε την παρουσίαση ως το τέλος ...

Ως νέος χειρουργός, ο Πίτερ Άττια αισθάνθηκε περιφρόνηση για μία ασθενή με διαβήτη. Ήταν υπέρβαρη, σκέφτηκε, και ως εκ τούτου υπεύθυνη για το γεγονός ότι έπρεπε να ακρωτηριαστεί το ένα της πόδι. Όμως, χρόνια αργότερα, ο Άττια βίωσε μια δυσάρεστη ιατρική έκπληξη που τον έκανε να αναρωτηθεί:

Καταλαβαίνουμε σωστά τον διαβήτη; Θα μπορούσαν οι πρόδρομοι του διαβήτη να προκαλέσουν παχυσαρκία, και όχι το αντίστροφο; Μια ματιά στο πώς οι υποθέσεις μπορεί να μας οδηγούν στην διεξαγωγή του λάθους ιατρικού πολέμου.

Ενεργοποιείστε τους Ελληνικού υπότιτλους.

" ... το πρώτο βήμα είναι ν' αποδεχτούμε την πιθανότητα ότι αυτά που πιστεύουμε τώρα για την παχυσαρκία, τον διαβήτη και την ινσουλινοαντίσταση, μπορεί να είναι λάθος και γι' αυτό θα πρέπει να δοκιμαστούν.

... Πρώτον, πώς τα διάφορα φαγητά που καταναλώνουμε επιδρούν στον μεταβολισμό μας, τις ορμόνες και τα ένζυμα, και μέσω ποιων διαφοροποιημένων μοριακών μηχανισμών; Δεύτερον, βασισμένοι σε αυτές τις ιδέες, μπορεί ο κόσμος να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές στην δίαιτα του με ένα τρόπο που να είναι ασφαλής και πρακτικός στην εφαρμογή; Και τέλος, αφού αναγνωρίσουμε ποιες ασφαλείς και πρακτικές αλλαγές μπορεί να κάνει ο κόσμος στην δίαιτα του, πώς μπορούμε να μετακινήσουμε την συμπεριφορά τους προς αυτή την κατεύθυνση έτσι ώστε να γίνει ο κανόνας και όχι η εξαίρεση;

... Δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να κατηγορούμε τους παχύσαρκους και διαβητικούς ασθενείς μας όπως έκανα εγώ. Οι περισσότεροι από αυτούς θέλουν να κάνουν το σωστό, αλλά θα πρέπει να ξέρουν τι είναι, και πρέπει να δουλεύει. Ονειρεύομαι την ημέρα όπου οι ασθενείς μας θα μπορούν να διώξουν τα επιπλέον κιλά και να θεραπευτούν από την ινσουλινοαντίσταση επειδή ως γιατροί έχουμε πετάξει τα ψυχολογικά μας βάρη και θεραπεύσαμε τους εαυτούς μας αρκετά από την αντίσταση στη νέα ιδέα για να πάμε πίσω στα αρχικά μας ιδεώδη: τα ανοιχτά μυαλά, το κουράγιο να πετάξουμε τις χτεσινές ιδέες όταν δεν φαίνεται να λειτουργούν, και να καταλαβαίνουμε ότι η επιστημονική αλήθεια δεν είναι τελεσίδικη, αλλά εξελίσσεται συνεχώς. Το να παραμείνουμε πιστοί σ' αυτό το μονοπάτι θα είναι καλύτερο για τους ασθενείς μας και καλύτερο για την επιστήμη ..."

Στην Υγειά Σας!

Η δύναμή σου πάνω στον χρόνο, είναι ανενεργή

Αποτέλεσμα εικόνας για Η δύναμή σου πάνω στον χρόνο, είναι ανενεργήΟ χρόνος κυλά πολύ διαφορετικά από όσο νομίζουμε. Συνήθως η επιτυχία, είναι μια συνέπεια και έρχεται μόνη της. Αν δεν έγινε σήμερα κάτι, δε σημαίνει ότι δε θα γίνει.
Εσύ, πρέπει να προετοιμάζεσαι για να το υποδεχτείς.

Η συμπαντική ''υπομονή'', χρειάζεται προετοιμασία για την υποδοχή…

Κάνοντας το καθήκον μας.
Οτιδήποτε έχεις βάλει στόχο να κάνεις, απαιτεί βήματα και άλματα. Αυτά τα βήματα και τα άλματα, δε θα γίνουν μόνο σε ευθεία. Θα χρειαστεί να γίνεις ακόμη και δρομέας ανώμαλου δρόμου προκειμένου να κάνεις πραγματικότητα ό,τι θέλεις.

Το αν θα κάνεις τον «ακροβάτη» για όσα θέλεις να πετύχεις, είναι δικό σου θέμα. Μάλλον, ακόμη καλύτερα, της θέλησής σου. Το σημαντικό είναι οτι έθεσες έναν στόχο και ξεκινάς να τον υλοποιείς. Το μυαλό σου και η ψυχή σου πρέπει να μάθουν να πειθαρχούν.

Είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Το να μπορείς να συγκεντρώνεσαι πάνω σε κάτι και να αφοσιώνεσαι χωρίς να πανικοβάλλεσαι όταν κάτι «στραβώνει» και να μην ενθουσιάζεσαι όταν όλα είναι απρόσμενα καλά. Μπορείς να το πεις και συναισθηματική πειθαρχία. Κάνουμε λοιπόν, αυτό που απαιτεί η περίσταση. Είμαστε συγκεντρωμένοι, ΜΟΝΟ σε αυτό. Στο κάθε βήμα ξεχωριστά. Το αποτέλεσμα, είναι μια άλλη ιστορία…

Όσο και να βιαστείς, ο χρόνος… αδιαφορεί.
Αν η υπομονή είναι αρετή, τότε η ανυπομονησία, δεν μπορεί να είναι και αυτή αρετή.

Η ανυπομονησία έχει «πλάκα» μέχρι μια ηλικία. Είναι η ηλικία που περιμένουμε ευχάριστες εκπλήξεις.

Όπως καταλαβαίνεις, αν έχεις να κάνεις κάτι που το ακολουθείς βήμα προς βήμα, η ανυπομονησία, μόνο βλάβη θα σου προκαλέσει. Το μυαλό σου όταν ανυπομονεί, βρίσκεται στο τέλος. Μπαίνει στον πειρασμό να κάνει πολύ θετικές σκέψεις, ή πολύ αρνητικές σκέψεις.

Σε κάθε περίπτωση, σε έχει βγάλει από αυτά που πρέπει να ακολουθήσεις. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, είτε κάνεις «όνειρα», είτε κάνεις «εφιάλτες».

Δεν ακολουθείς τα βήματα.
Εγκατέλειψες ξαφνικά το παρόν, για να πας στο μέλλον, χωρίς να εισπράξεις τίποτε ουσιαστικό. Όσο και αν βιάζεσαι να έρθει η στιγμή που θα δεις την όποια ανταμοιβή των κόπων σου, δεν πρόκειται να αλλάξεις κάτι…

Η δύναμή σου πάνω στον χρόνο, είναι ανενεργή…!

Πως το νερό αψηφά την βαρύτητα και ανεβαίνει στα δέντρα

Αποτέλεσμα εικόνας για imagenes de ecosistema naturalΕίναι τόσο δεδομένο που δεν έχουμε μπει στη διαδικασία να το αναλύσουμε. Πώς όμως το νερό αψηφά τη βαρύτητα και φτάνει στα φύλλα των φυτών;

Ειδικά όταν μιλάμε για ψηλά δέντρα (κάποια φτάνουν 30m ύψος) το φαινόμενο γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακό.

Για να φτάσει λοιπόν το νερό στα φυλλώματα των φυτών υπάρχουν δύο διαδικασίες που συμπληρώνουν η μία την άλλη.

Σαν αποτέλεσμα αυτών των διεργασιών στο νερό που κυκλοφορεί από τις ρίζες ως τα φυλλώματα ασκούνται δύο δυνάμεις, μία που ωθεί το νερό από κάτω προς τα πάνω και μία που το έλκει προς την ίδια κατεύθυνση.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Είναι αρχικά κατανοητό σε όλους ότι όλα τα μέρη των φυτών αποτελούνται από πυκνά πλέγματα τριχοειδών αγγείων, διαμέσου των οποίων μεταβιβάζονται τα διαλυμένα διάφορα θρεπτικά συστατικά, που απορροφούν οι ρίζες.

Ο λόγος που το νερό ωθείται σε υψηλότερα επίπεδα είναι αυτό που είναι γνωστό σαν τριχοειδές φαινόμενο.

Σύμφωνα με το τριχοειδές φαινόμενο, όταν βυθίσουμε ένα στενό σωλήνα σε μια ποσότητα νερού, τότε μέσα στο σωλήνα το νερό θα ανέλθει σε μεγαλύτερο ύψος από την ελεύθερη επιφάνεια.

Όσο μικρότερη είναι η διάμετρο του σωλήνα τόσο μεγαλύτερο το ύψος που θα φτάσει το νερό.

Εξήγηση του φαινομένου των τριχοειδών σωλήνων αποδίδεται στις ελκτικές δυνάμεις που αναπτύσσονται μεταξύ των μορίων των σωμάτων.

Το νερό ανεβαίνει στους τριχοειδείς σωλήνες επειδή ανάμεσα στο νερό και το υλικό του σωλήνα υπάρχουν μεγαλύτερες ελκτικές δυνάμεις, από αυτές που αναπτύσσονται μεταξύ των μορίων του νερού.

(Δοκιμάστε το βυθίζοντας ένα λεπτό σωλήνα σε μια λεκάνη με νερό ή πιο απλά βάζοντας ένα χαρτί σε μια υδάτινη επιφάνεια. Θα δείτε ότι το νερό ανεβαίνει!)

Επιπλέον υπάρχει μία ελκτική δύναμη που τραβάει το νερό προς τα φύλλα.

Με την επίδραση του ηλιακού φωτός, το νερό που υπάρχει στα φύλλα εξατμίζεται.

Έτσι μόρια νερού μετατρέπονται σε ατμό και διαρρέουν στην ατμόσφαιρα. Στην προσπάθειά τους αυτή τα μόρια του νερού έλκουν τα παρακείμενα μόρια προς τα πάνω.

Αυτά με τη σειρά του έλκουν τα διπλανά τους μόρια και η δράση αυτή συνεχίζεται ως τις ρίζες μεταφέροντας τελικά το νερό προς τα φύλλα.

Δηλαδή τα φύλλα λειτουργούν σαν μια φυσική αντλία η κινητήρια δύναμη της οποίας είναι ο ήλιος.

Το τηλεσκόπιο Fermi βρίσκει γιγάντια δομή σαν φυσαλίδα στο κέντρο του Γαλαξία

Το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων γάμμα Fermi της NASA ανακάλυψε μια μέχρι τώρα απαρατήρητο δομή στο κέντρο του Γαλαξία μας. Η έκταση της δομής είναι κοντά στα 50.000 έτη φωτός και μπορεί να είναι το κατάλοιπο μιας έκρηξης από μια υπεβαρέα μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία μας.

Από άκρη σε άκρη, οι φυσαλίδες ακτίνων-γ που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα έχουν έκταση 50.000 έτη φωτός, ή περίπου το μισό της διαμέτρου του Γαλαξία μας, όπως φαίνεται σε αυτήν την εικόνα

«Αυτό που βλέπουμε είναι δύο φυσαλίδες που εκπέμπουν ακτίνων-γ συμμετρικά του γαλαξιακού κέντρου", δήλωσε ο Doug Finkbeiner, αστρονόμος στο Κέντρο για την Αστροφυσική στο Harvard, ο οποίος αναγνώρισε για πρώτη φορά αυτό το χαρακτηριστικό. «Δεν κατανοούμε πλήρως τη φύση ή την προέλευσή τους."

Η δομή εκτείνεται πάνω από το ήμισυ του ορατού ουρανού, από τον αστερισμό της Παρθένου έως τον αστερισμό του Νότιου Ημισφαιρίου Ερωδιός, και μπορεί να είναι εκατομμυρίων ετών.

Άλλοι αστρονόμοι μελετώντας εκπομπές ακτίνων γάμμα δεν είχαν εντοπίσει ποτέ τις φυσαλίδες, εν μέρει εξαιτίας μιας ‘ομίχλης’ των ακτίνων γάμμα που εμφανίζεται σε όλο τον ουρανό. Αυτή η ‘ομίχλη’ συμβαίνει όταν σωματίδια κινούνται κοντά στην ταχύτητα του φωτός αλληλεπιδρούν με το φως και το διαστρικό αέριο στο Γαλαξία μας. Χρησιμοποιώντας διάφορες εκτιμήσεις για την ομίχλη, ο Finkbeiner και οι συνεργάτες του ήταν σε θέση να την απομονώσουν από τα δεδομένα και έτσι αποκάλυψαν τις γιγαντιαίες φυσαλίδες.

Οι φυσαλίδες φαίνεται να έχουν σαφώς καθορισμένα άκρα. Η δομή του σχήματος και οι εκπομπές δείχνουν ότι δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα μιας μεγάλης και σχετικά γρήγορης απελευθέρωσης ενέργειας – η πηγή της οποίας παραμένει ένα μυστήριο.

Υπάρχει η δυνατότητα να οφείλεται στην εκτόξευση σωματιδίων από την υπερβαρέα μαύρη τρύπα στο γαλαξιακό κέντρο. Σε πολλούς άλλους γαλαξίες, οι αστρονόμοι βλέπουν πίδακες γρήγορων σωματιδίων που τροφοδοτούνται με ύλη η οποία πέφτει προς μια κεντρική μαύρη τρύπα. Ενώ δεν υπάρχει καμία απόδειξη για πίδακες σήμερα από την μαύρη τρύπα του Γαλαξία μας, μπορεί να υπήρχαν κατά το παρελθόν. Οι φυσαλίδες, επίσης, μπορεί να έχουν δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα της εκροής αερίων μετά από μια έκρηξη σχηματισμού νέων άστρων, ίσως αυτή που παρήγαγε πολλά τεράστια σμήνη άστρων στο κέντρο του Γαλαξία μας, πριν πολλά εκατομμύρια χρόνια.

Όποια πάντως και αν είναι η πηγή ενέργειας πίσω από αυτές τις τεράστιες φυσαλίδες, αυτές είναι συνδεδεμένες με πολλά και βαθιά ερωτήματα στην αστροφυσική.

Το τηλεσκόπιο (στο οποίο έχουν συμβάλει επιστήμονες από πολλές ευρωπαϊκές χώρες) από το 2008 "χτενίζει" ολόκληρο τον ουρανό κάθε τρεις ώρες και αναμένεται να κάνει κι άλλες σημαντικές ανακαλύψεις στο μέλλον.

Πώς τα άστρα παγώνουν και συρρικνώνονται

stars
Τα αστέρια είναι τεράστιες λαμπερές μπάλες από αέριο που εκπέμπουν φως και θερμότητα, μέχρι να φτάσουν στην "τρίτη” τους ηλικία και γίνουν λευκοί νάνοι. Αν και οι αστρονόμοι γνωρίζουν ότι τα άστρα που ονομάζουμε λευκούς νάνους ψύχονται με την πάροδο του χρόνου και για πολλά χρόνια, ένας πυρηνικός φυσικός έφτιαξε πρόσφατα ένα υπολογιστικό μοντέλο για να παρακολουθήσει τα παγωμένα αυτά αστέρια με προσομοίωση. Είναι, επίσης, η ομάδα του σε θέση να καθορίσει τη θερμοκρασία τήξεως, την ηλικία, και τη σύνθεση του «κρυσταλλικού άστρου» της.

Αστρονόμοι προσομοιώνουν και συλλαμβάνουν τις στιγμές της αποσύνθεσης των ηλικιωμένων άστρων.

Ο Charles Horowitz, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Ιντιάνα εξηγεί ότι η έρευνά του θα επιτρέψει στους αστρονόμους να συμπεράνουν την ποσότητα του άνθρακα και του οξυγόνου στο εσωτερικό των λευκών νάνων. Εν συνεχεία, αυτό θα τους βοηθήσει να δουν πώς σχηματίζεται ο άνθρακας και το οξυγόνο που αναπνέουμε, στις πυρηνικές αντιδράσεις μέσα στα αστέρια.

Ένα λευκό νάνο αστέρι παγώνει ουσιαστικά αρχικά στο κέντρο του, φυσικά εκεί όπου η πυκνότητα του είναι μεγαλύτερη, για να γίνει ένα στερεό μίγμα από άνθρακα και οξυγόνο – τόσο πυκνό που τα στοιχεία μοιάζουν με ένα κρύσταλλο. Στη συνέχεια, το υπόλοιπο μέρος του αστεριού παγώνει σταδιακά από μέσα προς τα έξω έως ότου όλο το αστέρι γίνει παγωμένο.

Στα πειράματά τους, ο Horowitz και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν ένα υπολογιστικό μοντέλο για τη μελέτη της συμπεριφοράς δεκάδων χιλιάδων ιόντων άνθρακα και οξυγόνου. Ρυθμίζοντας τη θερμοκρασία για να κρατήσει το ήμισυ περίπου του ελεγχόμενου περιβάλλοντος στερεό και το άλλο μισό υγρό, ήταν έτσι σε θέση να προσδιορίσουν το ακριβές σημείο τήξης του υλικού μέσα σε ένα λευκό νάνο.

Το λευκό νάνο αστέρι παγώνει για δύο βασικούς λόγους, εξηγεί ο Horowitz: με τη ψύξη και την συρρίκνωση. Αυτού τους είδους τα αστέρια ξεκινούν μεν ζεστά, αλλά δεν παράγουν νέα θερμότητα, όπως κάνουν τα νεότερα αστέρια. Οι λευκοί νάνοι παγώνουν σταθερά με την πάροδο του χρόνου καθώς η αποθηκευμένη θερμότητα τους αργά αργά ακτινοβολείται μακριά στο διάστημα.

Επίσης, όταν το αστέρι φτάνει σε ένα ορισμένο μέγεθος η βαρύτητα του τραβά το υλικό του άστρου προς τα μέσα δημιουργώντας μια υψηλή πίεση. Η βαρύτητα σε αυτή την περίπτωση είναι ισχυρή, διότι ένας λευκός νάνος έχει μεν μεγάλη ποσότητα μάζας – περίπου όσο ο ήλιος μας – αλλά σε ένα πολύ μικρό χώρο – περίπου το μέγεθος της Γης. Η υψηλή πίεση αφετέρου αυξάνει την πυκνότητα του υλικού και αυτό το κάνει πολύ πιο εύκολο να παγώσει.

Βρήκαν το μυστικό των πιο σκληροτράχηλων ζώων

Βρήκαν το μυστικό των πιο σκληροτράχηλων ζώωνMία πρωτεΐνη κάνει τα βραδύπορα να αντέχουν κυριολεκτικά τα πάντα!

Ιάπωνες επιστήμονες ανακάλυψαν για πρώτη φορά το γενετικό μυστικό που επιτρέπει στα βραδύπορα, τα μικροσκοπικά ζώα μήκους περίπου ενός χιλιοστού, να αντέχουν σε βραστό νερό, στην κατάψυξη και στις διαστημικές ακτινοβολίες, κάτι που τους έχει προσδώσει τον χαρακτηρισμό των πιο σκληροτράχηλων ζώων του πλανήτη μας.

Η πρωτεΐνη
Η ανακάλυψη μιας πρωτεΐνης που τα προστατεύει, μπορεί να έχει σημασία και για τους ανθρώπους, καθώς, όπως έδειξαν τα πειράματα με ανθρώπινα κύτταρα, τα τελευταία -όταν ενισχυθούν με την ίδια πρωτεΐνη- αποκτούν και αυτά αντοχή στην επικίνδυνη ακτινοβολία-Χ.

Αυτό σημαίνει ότι ίσως στο μέλλον το ανθρώπινο DNA, με την κατάλληλη γενετική τροποποίηση θα μπορούσε να αποκτήσει κάτι από την θαυμαστή ανθεκτικότητα των ταπεινών βραδύπορων. Κάτι τέτοιο θα ήταν χρήσιμο, μεταξύ άλλων, στην αντικαρκινική θεραπεία, στην προστασία των εργαζομένων με ακτινοβολίες, στους αστροναύτες κ.α. Προηγουμένως όμως θα πρέπει να επιχειρηθεί μια τέτοια γενετική τροποποίηση σε πειραματόζωα.

Η ανακάλυψη
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή μοριακής βιολογίας Τακεκάζου Κουνιέντα του Πανεπιστημίου του Τόκιο μελέτησαν επί οκτώ ολόκληρα χρόνια το γονιδίωμα των βραδύπορων για να εντοπίσουν την πηγή της αξιοσημείωτης ανθεκτικότητάς τους στις ακραίες συνθήκες του περιβάλλοντος.

Τα βραδύπορα αντέχουν σε θερμοκρασίες από σχεδόν το απόλυτο μηδέν (μείον 273 βαθμοί Κελσίου) έως σχεδόν το σημείο βρασμού του νερού (100 βαθμοί), καθώς και σε πιέσεις εξαπλάσιες από αυτές στους βυθούς των ωκεανών, αλλά και σε παρατεταμένη έλλειψη νερού.

Τελικά οι επιστήμονες βρήκαν μια πρωτεΐνη, που ονόμασαν Dsup («καταστολέα βλαβών»), η οποία με κάποιο τρόπο τυλίγει το DNA των βραδύπορων και το προστατεύει αποτελεσματικά. Όταν οι ερευνητές  εισήγαγαν αυτή την πρωτεΐνη στο DNA ανθρωπίνων κυττάρων, τα τελευταία υπέστησαν πολύ λιγότερες βλάβες από τις αναμενόμενες, όταν εκτέθηκαν σε ισχυρές ακτίνες-Χ (μείωση 40% έως 50%). Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications».

Αρκούδες του νερού
Τα ακραιόφιλα οκτάποδα βραδύπορα, γνωστά και ως «αρκούδες του νερού», ζουν οπουδήποτε υπάρχει νερό, από τη λιμνούλα του κήπου σας μέχρι τα βάθη της Ανταρκτικής, ενώ δεν έχουν πρόβλημα με το κενό του διαστήματος, ούτε με τις θανατηφόρες ακτινοβολίες που υπάρχουν εκεί. Το 2007 είχαν σταλεί στο διάστημα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και, όπως απέδειξαν, όχι μόνο επιβίωσαν, αλλά αναπαράχθηκαν κανονικότατα, όταν γύρισαν στη Γη. Υπάρχουν πάνω από 800 καταγεγραμμένα είδη βραδύπορων στον πλανήτη μας και χιλιάδες ακόμη που δεν έχουν «βαφτιστεί».

Φθινοπωρινή ισημερία: Οι αρχαίες γιορτές, τα Μυστήρια και τα έθιμα του Σεπτέμβρη

Φθινοπωρινή ΙσημερίαΟ Σεπτέμβριος είναι ο ένατος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου και ο πρώτος του φθινοπώρου. Στο αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο έβδομος (septem, εξ ου και το όνομά του), ωστόσο όταν μετακινήθηκε στο ημερολόγιο, δεν άλλαξε όνομα.

Στην Αρχαία Ρώμη τον Σεπτέμβριο εορταζόταν ο Δίας και η 1η Σεπτεμβρίου ήταν κάτι σαν τη δική μας Πρωτοχρονιά. Την ονόμαζαν Indictio (Ινδικτιώνα) που σημαίνει «κατανομή των φόρων». Μήπως και στα χρόνια μας ο Σεπτέμβριος δεν είναι ο μήνας που πληρώνουμε την Εφορία;..

Επίσης, η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει την αρχή του εκκλησιαστικού έτους την 1η Σεπτεμβρίου με τη λειτουργία της Ακολουθίας της Ινδίκτου. Ακόμη, σε πολλά μέρη της Ελλάδας η 1η Σεπτεμβρίου θεωρείται Η Μέρα του Χρονικογράφου: είναι η μέρα που ο Χάρος ανοίγει το τεφτέρι του και γράφει μέσα τα ονόματα των ψυχών που θα πάρει στη διάρκεια του έτους -φόρος αίμαστος ετούτος εδώ... Στην Κρήτη εκείνη η μέρα είναι αφιερωμένη στη Μαντική: βάζουν ένα καρύδι στην ταράτσα αποβραδύς «να το δουν τα άστρα» και το πρωί της 1ης Σεπτέμβρη το σπάνε. Αν είναι καθαρό και βγει ολόκληρο, η οικογένεια θα είναι γερή όλο τον χρόνο.

Ο Ιωάννης Ασημακόπουλος γράφει για τον Σεπτέμβριο: «Πρώτος μήνας του Φθινόπωρου ο Σεπτέμβριος, αλλά και Πρωτόμηνας του εκκλησιαστικού χρόνου. Αρχή της Ινδίκτου, ήτοι του νέου εκκλησιαστικού έτους. Είναι ο έβδομος μήνας στο μηνολόγιο των Ρωμαίων και αντίστοιχος προς τον Αττικό Βοηδοδρομιώνα. Εκλαϊκευμένα ονοματίζεται Σεπτέβρης, Σεπτέμπρης ή Θεσέμπρης. Από τις γιορτές που συναντάμε σ’ αυτόν ονοματίζεται Σταυρός, Σταυριάτης ή Αι Νικήτας. Αλλά Τρυγητής και Βεντεμάς (βένδεμα: ο τρύγος και κάθε συγκομιδή) λόγω του τρύγου ή Σποριάρης λόγω της προετοιμασίας για τη σπορά.

Στη συνείδηση των ανθρώπων της υπαίθρου είναι ο μήνας του τρύγου, που του δίνει χαρά το ξεφάντωμα στ’ αμπέλια. Που του δίνουν γεύση τα μουστόγλυκα, οι μουσταλευριές, τα μουστοκούλουρα και οι μουστολαμπάδες από μουστόμελο (πετιμέζι) και καρύδια. Που του δίνουν άρωμα τα ώριμα φρούτα, και χρώματα τα φύλα που σιγά - σιγά κιτρινίζουν για να πέσουν.

Όμως στην ψυχή όλων μας ο Σεπτέμβρης, συνδέεται με το πρώτο καρδιοχτύπι από το πρώτο κουδούνισμα ή τη δασκαλοκαμπάνα παλιότερα, της πρώτης ημέρας μας στο σχολείο.

Η ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ, Η ΟΡΦΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΑΙΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ
Μάρτης και Σεπτέμβρης, ίσα τα μεσάνυχτα, λέει ο λαός μας αφού τον Μάρτιο έχουμε την εαρινή ισημερία και τον Σεπτέμβρη τη φθινοπωρινή. Την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου ο ήλιος μπαίνει στη μοίρα του Ζυγού και θα έχουμε ίση μέρα και ίση νύχτα.

Φθινοπωρινό Ισημερινό Σημείο ονομάζουμε το σημείο στο οποίο βρίσκεται ο Ήλιος κατά την Φθινοπωρινή Ισημερία. Είναι σημείο τομής Ισημερινού και εκλειπτικής, όπου προβάλλεται ο Ήλιος.

Στις εξελιγμένες πολιτισμικά κοινωνίες, οι τελετές παρουσίαζαν σημάδια έντονου ορθολογισμού σε αντίθεση με τις σεληνιακές – νομαδικές κοινότητες όπου ο μεσσιανισμός επέβαλε τον αυτοκράτορα – δυνάστη γιο Ηλίου, που ενσάρκωνε τη ζωοδόχο Ηλιακή ιδιότητα.

Ενδεικτική είναι η Ορφική Κοσμοθέαση που τιμούσε την έννοια «Ήφαιστος» την 10η Φθίνοντος μηνός Βοηδρομιώνος (21η Σεπτεμβρίου). Γνώριζαν πως η νύχτα μεγάλωνε και ο χειμώνας ερχόταν. Άρα χρειάζονταν το τεχνητό φώς και τη θέρμη της Φωτιάς την οποία συμβόλιζε ο Ήφαιστος. Όλα αυτά επιτυγχάνοντο με την ανάλογη τεχνολογία, ένα από τα χαρακτηριστικά του Θεού. Αξίζει να διαβάσουμε τον Ορφικό ύμνο:

Ηφαίστου, θυμίαμα λιβανομάνναν
Ήφαιστ’ ομβριμόθυμε, μεγασθενές, ακάματον πυρ,
 λαμπόμενε φλογέαις αυγαίς, φαεσίμβροτε δαίμον,
φωσφόρε, καρτερόχειρ, αιώνιε, τεχνοδίαιτε,
εργαστήρ, κόσμοιο μέρος, στοιχείον αμεμφές,
παμφάγε, πανδαμάτωρ, πανυπέρτατε, παντοδίαιτε,
 αιθήρ, ήλιος, άστρα, σελήνη, φως αμίαντον·
ταύτα γαρ Ηφαίστοιο μέλη θνητοίσι προφαίνει.
πάντα δε οίκον έχεις, πάσαν πόλιν, έθνεα πάντα,
σώματά τε θνητών οικείς, πολύολβε, κραταιέ.
κλύθι, μάκαρ, κλήιζω σε προς ευιέρους επιλοιβάς,
 αιεί όπως χαίρουσιν επ’ έργοις ήμερος έλθοις.
παύσον λυσσώσαν μανίαν πυρός ακαμάτοιο
καύσιν έχων φύσεως εν σώμασιν ημετέροισιν.


Και η μετάφραση:
Ηφαίστου θυμίαμα, λιβανομάννναν
Ηφαιοτε ίσχυρόκαρδε, μεγαλοδύναμε, πού είσαι τα άσβεστον πυρ,
και φωτίζεσαι από φλογερές λάμψεις, ω θεέ που παρέχεις το φως εις τους ανθρώπους, εσύ πού φέρεις το φως, με τα ισχυρά χέρια, αιώνιε, πού ζής με την τέχνην, συ ο εργάτης, μέρος του κόσμου και στοιχείον άμεμπτον, πού τρώγεις τα πάντα, πού δαμάζεις τα πάντα (ως εκπρόσωπος της φωτιάς), ο υπεράνω όλων υπέρτατος, πού ευρίσκεσαι παντού. ΕΙσαι ο αιθήρ, ο ήλιος, τα άστρα, ή σελήνη, το φως το αμόλυντον διότι αυτό τα μέλη του Ηφαίστου φέρουν το φως είς τους ανθρώπους.

Και κατοικείς εσύ είς πάντα οίκον, όλες τις πόλεις, όλα τα έθνη·καί κατοικείς (ως πυρ, ως φωτιά) μέσα είς τα σώματα των ανθρώπων, εσύ με την μεγάλην ευτυχίαν, ο ισχυρός.

Ακουσε με μακάριε, εσέ προσκαλώ είς τάς Ιεράς σπονδάς, δια να προσέλθης πάντοτε ήμερος καί με έργα πού φέρουν χαράν.

Κατάπαυσε την λυσσασμένην μανίαν του ακατάβλητου πυρός
παρέχων είς τα ιδικά μας σώματα την φυσικην καύσιν

Κομμάτια του μηνός Σεπτεμβρίου περιλαμβάνονταν σε δύο Αττικούς (Αθηναϊκούς μήνες). Ειδικότερα το πρώτο του δεκαπενθήμερο στον δεύτερο μήνα τον Mεταγειτνιών και το δεύτερο δεκαπενθήμερο στον τρίτο μήνα τον Bοηδρομιών.

Ας δούμε μερικά στοιχεία των δύο αυτών Αττικών μηνών.

Mεταγειτνιών
Ηταν ο δεύτερος μήνας του αττικού ημερολογίου, που αντιστοιχούσε στην περίοδο από 15 Aυγούστου μέχρι 15 Σεπτεμβρίου του σημερινού Γρηγοριανού ημερολογίου. H ονομασία του, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, οφείλεται στα Mεταγείτνια, γιορτή προς ανάμνηση του μετοικισμού του Θησέα από τη Mελίτη (δήμο των Aθηνών, Δ. της αγοράς) στη Διόμεια (δήμο των Aθηνών N.A. της πόλης).

Aυτόν τον μήνα στην Aθήνα γίνονταν οι μετοικήσεις, δηλαδή οι μετακομίσεις και συνεπώς η αλλαγή των γειτόνων (μεταγείτνια). Στη γιορτή αυτή οι Aθηναίοι τιμούσαν τον Mεταγείτνιο Aπόλλωνα.

O Mεταγειτνιών ήταν ο η αρχή του νέου οικονομικού έτους, οπότε άρχιζαν οι προετοιμασίες της τέλεσης των μυστηρίων, και το τέλος του στρατιωτικού έτους, οπότε πανηγυρίζονταν τα γυμνιστικά Eξιτήρια.

O αντίστοιχος προς τον Mεταγειτνιώνα μήνας των Aργείων και των Λακεδαιμονίων ονομαζόταν Kάρνειος. H ονομασία του οφείλεται στον ονομαστό μάντη Kάρνο, γιο του Δία και της Eυρώπης, ο οποίος είχε διδαχθεί τη μαντική τέχνη από τον ίδιο τον θεό Aπόλλωνα.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Kάρνος φονεύθηκε από το αφηνιασμένο άλογό του, όταν οι Δωριείς εισέβαλαν στην Πελοπόννησο. O θεός Aπόλλωνας, επειδή θεώρησε υπεύθυνους για τον φόνο του Kάρνου τους Λάκωνες, έριξε λοιμό στη χώρα. Για να εξιλεωθούν, λοιπόν, αυτοί δημιούργησαν τα Kάρνεια, ειδική γιορτή προς τιμήν του Kάρνου, που γιορταζόταν στον ομώνυμο μήνα (Σχλ. B, 8,3). Kατά τη διάρκεια της γιορτής τιμούσαν τον Aπόλλωνα Kάρνειο, προστάτη των κοπαδιών. O μήνας Kάρνειος αναφέρεται εκτός από τη Σπάρτη και στα μηνολόγια του Αργους, της Eπιδαύρου, της Pόδου και των δωρικών αποικιών της Σικελίας. Στις Συρακούσες ο Kάρνειος ήταν , όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, αντίστοιχος με τον αττικό Mεταγειτνιώνα: «του Καρνείου μηνός, ον Αθηναίοι Μεταγειτνιώνα προσαγορεύουσι» (Πλούταρχος, Nικ. 28). Οπως είναι γνωστό από επιγραφές, ο αντίστοιχος προς τον Mεταγειτνιώνα μήνας των Bοιωτών ονομαζόταν Πάνεμος ή Πάναμος, μια ονομασία μήνα που τη συναντάμε σε πολλά ελληνικά μηνολόγια (Σπάρτη, Eπίδαυρος, Αργος, Pόδος ή ως Πάνημος σε Δήλο, Θεσσαλία και Mακεδονία) αλλά με διαφορετική σειρά στο έτος.

O Mεταγειτνιών ή Mεταγιτνιών αναφέρεται και στα ημερολόγια νησιών του Aιγαίου, όπως της Δήλου, Σάμου, Kω και Kαλύμνου, ενώ στη Pόδο αναφέρεται ως Mεταγείτνιος.
Bοηδρομιών

Oνομασία του τρίτου –και σε παλαιότερες εποχές του πρώτου– μήνα του αττικού ημερολογίου, που ήταν ο μήνας της φθινοπωρινής ισημερίας. Oνομάστηκε έτσι λόγω της γιορτής των Bοηδρομίων, την 6η ή την 7η ημέρα του, που πιθανώς αντιστοιχούσε στην 22α Σεπτεμβρίου.

Tα Bοηδρόμια ήταν γιορτή προς τιμήν του Bοηδρομίου ή Bοηθόου Aπόλλωνα, ο οποίος έτρεχε με βοή σε βοήθεια αυτών που ζητούσαν τη συνδρομή του, ιδιαίτερα ως βοηθός και σύμμαχος στον πόλεμο: «Βοηδρομείν γαρ το βοηθείν ωνομάζετο»

Oι Aθηναίοι την παραμονή της γιορτής έκαναν θυσίες προς τιμήν της αδελφής του Aπόλλωνα, θεάς της άγρας (κυνηγιού), της Aρτέμιδος της Aγροτέρας. Kάθε χρόνο, λοιπόν, στο χωριό Αγρα ή Αγρες πέρα από το Iλισό, οι Aθηναίοι τελούσαν εκεί γιορτή στον ναό της Aγροτέρας Αρτεμης προς τιμήν της θεάς, και ο «άρχων-πολέμαρχος» πρόσφερε ως θυσία 500 κατσίκες. H γιορτή αυτή ξεκίνησε μετά τη μάχη του Mαραθώνα.

H γιορτή των Bοηδρομίων, κατά τον Πλούταρχο (Πλουτ. Θησ. KZ'), ετελείτο στη μνήμη της νίκης του Θησέα εναντίον των Aμαζόνων και προς τιμήν του Bοηθόου Aπόλλωνα που τον βοήθησε. Kατά τον Παυσανία, η γιορτή θεσπίστηκε από τον Ιωνα σε ανάμνηση της βοήθειας που έστειλε στους Aθηναίους στις μάχες τους εναντίον των Eλευσινίων.

Eπίσης, από την 15η του Bοηδρομιώνα και για 9 ημέρες γιορτάζονταν τα Mεγάλα Eλευσίνια Mυστήρια. H πρώτη ημέρα, η 15η Bοηδρομιώνα, κατά την οποία γινόταν η προκήρυξη της γιορτής ονομαζόταν αγυρμός, από τη λέξη άγυρις που σημαίνει συνάθροιση ή συγκέντρωση. O άρχων-βασιλιάς, που είχε την ανώτατη εποπτεία στα μυστήρια, καλούσε τον δήμο στην Aγορά και με την παρουσία του Iεροφάντη και του Δαδούχου, ο Iερός Kήρυκας έκανε την προκύρηξη της γιορτής για να λάβουν μέρος στα μυστήρια οι «έχοντες καθαρήν την καρδίαν και τας χειρας»

Oι Aθηναίοι τον μήνα Bοηδρομιώνα –αν και είχε 30 ημέρες– τον θεωρούσαν κοίλο μήνα με 29 ημέρες. Aυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι δεν υπολόγιζαν στην αρίθμησή του τη 2η ημέρα του, επειδή, κατά την παράδοση, αντιστοιχούσε στην επέτειο της έριδας του Ποσειδώνα και της Aθηνάς για την επικυριαρχία της Aθήνας (Πλουτ. Συμπ. πρβλ. Θ', 6. Π, Φιλαδ. 489).

Eίναι χαρακτηριστικό ότι ο μήνας αυτός συναντάται με την ίδια ονομασία στην Πριήνη και στην Όλβια της Σκυθίας ως Bαδρομιών στη Xίο και στη Λάμψακο και ως Bαδρόμιος στην Pόδο, την Kω, την Kάλυμνο και την Kνίδο. Στον Bοηδρομιώνα αντιστοιχεί ο Bοαθόιος ή Bοαθόος, ο τρίτος μήνας του ημερολογίου των Δελφών. O αντίστοιχος προς τον Bοηδρομιώνα μήνας του ημερολογίου της Σπάρτης ήταν ο Πάναμος, που αποτελούσε και την αρχή του σπαρτιατικού έτους κατά τη φθινοπωρινή ισημερία.

Οι Ορφικοί κατά τη Φθινοπωρινή Ισημερία εκδήλωναν την λατρεία τους προς τη Φύση γιατί έφερνε στο «Είναι» τους τα Όντα. Πρωτίστως όμως ο εορτασμός στρεφόταν στο γεγονός της εμφάνισης της ανθρώπινης ψυχής. Την ψυχή αυτήν την ονόμαζαν Κόρη Πρωτογόνη, σπούδαζαν τις εκδηλώσεις της από τις οποίες έφθασε να διακριθεί ως νοητικό ον της Φύσεως (λογική νόηση).

Η πρώτη μύηση στα Ορφικά μυστήρια λάμβανε χώραν αμέσως μετά τη Φθινοπωρινή Ισημερία. Κατά τη μύηση αυτή αποκαλύπτονταν τα περί της συστάσεως της μητέρας Γης και της εμφανίσεως τής ανθρώπινης ψυχής. Στα Ελευσίνια μυστήρια κατά τη Φθινοπωρινή Ισημερία γινόταν η εισαγωγή των αμύητων. Κατά την εισαγωγή λάμβανε χώραν μακρά τελετή για την εμφάνιση στο «Είναι» της Κόρης της Πρωτογόνης.

Έλεγαν ότι η Κόρη η Πρωτογόνη είναι κόρη του Ουρανού και της Γης, δηλαδή αποτέλεσμα της επιμιξίας των δυνάμεων του Ουρανού (που συμβολίζει τον άπειρο χώρο δηλαδή τη Συνεχή ή Αμέριστη ουσία) και της Γης (που συμβολίζει την Ατομική ή Μεριστή ουσία).

Με την τελετή αυτήν οι Μύστες της Ελευσίνας απέδιδαν ευγνωμοσύνη προς τη θεία Φύση η οποία έφερε στο «Είναι» το ψυχικό «Είναι» κάθε οντότητας. Έτσι οι Μύστες ως πρώτο αντικείμενο είχαν να εξετάσουν ποια ήταν η Κόρη η Πρωτογόνη, δηλαδή πώς εμφανίσθηκε η ψυχή της Φύσεως.

Η περίοδος από τη Φθινοπωρινή Ισημερία μέχρι την Χειμερινή Τροπή του Ηλίου συμβολίζει την περίοδο κατά την οποία η ψυχή του ανθρώπου θα περάσει το πρώτο στάδιο εξελίξεώς της που είναι η καλλιέργεια των σπερμάτων τών, προς γονιμοποίηση, Ιδεών.

Τα σπέρματα αυτά κυοφορούνται κατά τις διαδοχικές ενσαρκώσεις, με την επενέργεια του νόμου της Ειμαρμένης. Κατά την περίοδο αυτήν η ανθρώπινη ψυχή θα δεχθεί τις επιδράσεις του Ουρανού, θα διαπλάσει τον ηθικό χαρακτήρα της και θα διαμορφώσει τη συνείδησή της κατά τρόπον ώστε να διακανονίζει τη ζωή της σε αρμονία προς τους όμοιούς της.

Οι Ορφικοί θεωρούσαν την περίοδο από τη Φθινοπωρινή ισημερία μέχρι τη Χειμερινή τροπή του Ηλίου ως αντιστοιχούσα προς την πρώτη περίοδο του ανθρωπίνου γένους κατά την οποία η ανθρώπινη ψυχή κατόρθωσε να εκδηλώσει τις δυναμικότητές της που της επέτρεψαν να χαρακτηρισθεί ως πραγματικό νοητικό Ον.

Έτσι κατόρθωσε να βρει το δρόμο προς σύσταση των ανθρώπινων κοινωνιών οι οποίες θα της εξασφάλιζαν την πρόοδό της. Οι ατμοσφαιρικές μεταβολές αυτήν τη χρονική περίοδο έλεγαν ότι είναι η ζώσα αλληγορική εικόνα της πρώτης ψυχικής ιστορίας του ανθρώπινου γένους. Η πτώση των υδάτων κατά τη χρονική αυτή περίοδο έλεγαν ότι εικονίζει τις κατερχόμενες από τον ουρανό ακτίνες του φωτός.

Επίσης, έλεγαν, ότι όπως καλλιεργείται η Γη για να εκδηλώσει τη βλάστηση, έτσι πρέπει να καλλιεργούνται και οι ανθρώπινες ψυχές για να εκδηλώσουν τις δυνάμεις τους και να τις μεταβάλουν σε Ιδέες και συναισθήματα. Επίσης όπως τα ύδατα καθιστούν γόνιμη τη Γη προς καλλιέργεια των σπερμάτων από τα οποία θα εμφανισθεί η βλάστηση και από αυτήν τα άνθη και οι καρποί, έτσι και οι ανθρώπινες ψυχές πρέπει να εκδηλωθούν.

Τα Ελευσίνια Μυστήρια εικόνιζαν, επίσης, την περίοδο από τη Φθινοπωρινή Ισημερία μέχρι τη Χειμερινή Τροπή του Ηλίου ως αντιστοιχούσα στην περίοδο που η μητέρα Γη αναπαύεται και αναδιοργανώνει τις δυνάμεις της για να παρασκευασθεί να δεχθεί στους κόλπους της προς γονιμοποίηση τα σπέρματα των καρπών. Επίσης εκτός από τις εσωτερικές τελετές, είχαν και εξωτερικές εκδηλώσεις. Έτσι κατά τις αρχές του Φθινοπώρου έρχονταν και παρέμεναν στον παρακείμενο Ναό του Παρθενώνος, παρθένες της πόλεως των Αθηνών, οι οποίες ύφαιναν τον πέπλο της θεάς της Σοφίας, Αθηνάς.

Οι παρθένες αυτές, που παρέμεναν εκεί επί έξι μήνες για να φτιάξουν το έργο τους, αλληγορούσαν την αγνότητα τής ψυχής η οποία κατά τους μήνες του Φθινοπώρου και του Χειμώνα θα δεχθεί το σπέρμα της θείας ιδεολογίας, θα καλλιεργήσει και θα εκδηλώσει αυτό με τ' αποτελέσματά του και θα υφάνει πέπλο με τον οποίο περιβαλλόμενη θ' αναγορευθεί θυγατέρα της Σοφίας».

Ωστόσο επειδή δεν υπάρχει πλήρης αντιστοιχία μεταξύ του αρχαίου ημερολογίου και του σημερινού, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για την ακριβή ημερομηνία τής διεξαγωγής τους και για τον λόγο αυτόν, έχουν κατά καιρούς προταθεί πολλές και διάφορες εκδοχές.

ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ: ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Γνωρίζουμε ότι οι αρχαίες μυστηριακές τελετές, ήταν πάντοτε άμεσα συνδεδεμένες με κάποια συγκεκριμένα αστρονομικά φαινόμενα. Μέσα στο μήνα Σεπτέμβριο λοιπόν, το μήνα της διεξαγωγής των Ελευσινίων Μυστηρίων, συμβαίνει ένα αστρονομικό γεγονός κορυφαίας σημασίας, το οποίο δεν θα μπορούσε σε καμμία περίπτωση να περάσει απαρατήρητο από το, επίσης κορυφαίο, αυτό θρησκευτικό γεγονός.

Πρόκειται βεβαίως για τη Φθινοπωρινή Ισημερία η οποία πραγματοποιείται (σ.σ. 2016) στις 22/9. Από τη στιγμή που γνωρίζουμε ότι τα Ελευσίνια Μυστήρια διαρκούσαν 9 ημέρες, είναι πολύ λογικό να υποθέσει κανείς ότι η Φθινοπωρινή Ισημερία θα έπρεπε να συμπίπτει με την ημέρα της λήξεώς τους! Στην περίπτωση αυτή είναι φυσικά πολύ εύκολο να υπολογίσουμε την ημέρα της έναρξής τους, η οποία θα έπρεπε να ήταν στις 14/9. Η άποψη αυτή ενισχύεται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι στις 14/9 γιορτάζουμε σήμερα την Ύψωση του Τίμιου Σταυρού.

Το γεγονός αυτό δε θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαίο, διότι η σχηματική απεικόνιση των δύο αξόνων ενός Σταυρού, υποκρύπτει ακριβώς την εξισορρόπηση δύο αντίθετων δυνάμεων, της οριζόντιας και της κάθετης, οι οποίες εμφανίζονται πλέον συνδεδεμένες και εναρμονισμένες.