Παρασκευή 22 Ιανουαρίου 2016

Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΚΩΜΩΔΙΑ, ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Νεφέλαι

Το τραγούδι των Νεφελών για την Αθήνα

Οι Νεφέλες παίχτηκαν αρχικά το 423 π.Χ. και ο Αριστοφάνης ήρθε τρίτος. Μετά την παράσταση ξαναδούλεψε το έργο. Σώζεται αυτή η δεύτερη γραφή.
Ο Στρεψιάδης, ένας αγρότης από την Αττική που το όνομά του παραπέμπει στη στρεψοδικία, είναι παντρεμένος με μια μεγαλοαριστοκράτισσα Αθηναία και έχει έναν μοναχογιό, που σπαταλά ό,τι έχει και δεν έχει, για να ικανοποιήσει το πάθος του για τα άλογα και τις αρματοδρομίες. Ο δυστυχής πατέρας πνίγεται στα χρέη και αναζητά τρόπο να ξεφύγει από τους δανειστές. Για να πετύχει τον σκοπό του, αποφασίζει, παρά την ηλικία του, να καταφύγει στο φροντιστήριον (πιο πολύ "διανοητήριο" παρά "φροντιστήριο") του Σωκράτη, όπου, όπως έχει ακούσει, διδάσκεται η τέχνη να κερδίζει κανείς τις δίκες είτε έχει δίκιο είτε άδικο. Ο Σωκράτης επιχειρεί να τον μυήσει, αλλά ο όχι ιδιαιτέρως ευφυής Στρεψιάδης είναι δυσμαθής. Παρ᾽ όλα αυτά δεν εγκαταλείπει την προσπάθεια. Καταφέρνει και πείθει τον γιο του να πάει εκείνος στο φροντιστήριο, όπου, έχοντας να επιλέξει ανάμεσα στο "πρόγραμμα" του Δίκαιου και στο "πρόγραμμα" του Άδικου Λόγου, επιλέγει το δεύτερο, εμπεδώνει όσα διδάσκεται και τα εφαρμόζει πάνω στον πατέρα του δέρνοντάς τον. Ο Στρεψιάδης, μετανοιωμένος και αγανακτισμένος, πυρπολεί με τη βοήθεια ενός δούλου το φροντιστήριο.

Το παρατιθέμενο απόσπασμα προέρχεται από την πάροδο του έργου. Ο Σωκράτης, που ασχολείται ιδιαίτερα με τα μετέωρα (ουράνια φαινόμενα), επικαλέστηκε, παρόντος του Στρεψιάδη, τις θεές στις οποίες πιστεύουν οι μυημένοι, τις Νεφέλες (που αποτελούν το χορό), και εκείνες, πριν εμφανιστούν στην ορχήστρα, τραγουδούν αθέατες το χορικό που ακολουθεί, το οποίο, χωρίς αμφιβολία, είναι ένα από τα λυρικότερα κομμάτια του Αριστοφάνη.

Νεφέλαι 275-290, 298-313

ΧΟΡΟΣ
275 ἀέναοι Νεφέλαι,
ἀρθῶμεν φανεραὶ δροσερὰν φύσιν εὐάγητον
πατρὸς ἀπ᾽ Ὠκεανοῦ βαρυαχέος
ὑψηλῶν ὀρέων κορυφὰς ἔπι
280 δενδροκόμους, ἵνα
τηλεφανεῖς σκοπιὰς ἀφορώμεθα
καρπούς τ᾽ ἀρδομέναν ἱερὰν χθόνα
καὶ ποταμῶν ζαθέων κελαδήματα
καὶ πόντον κελάδοντα βαρύβρομον·
285/6 ὄμμα γὰρ αἰθέρος ἀκάματον σελαγεῖται
μαρμαρέαισιν αὐγαῖς.
ἀλλ᾽ ἀποσεισάμεναι νέφος ὄμβριον
ἀθανάτας ἰδέας ἐπιδώμεθα
τηλεσκόπῳ ὄμματι γαῖαν.
παρθένοι ὀμβροφόροι,
299/300 ἔλθωμεν λιπαρὰν χθόνα Παλλάδος, εὔανδρον γᾶν
Κέκροπος ὀψόμεναι πολυήρατον·
οὗ σέβας ἀρρήτων ἱερῶν, ἵνα
μυστοδόκος δόμος
ἐν τελεταῖς ἁγίαις ἀναδείκνυται·
305 οὐρανίοις τε θεοῖς δωρήματα,
ναοί θ᾽ ὑψερεφεῖς καὶ ἀγάλματα,
καὶ πρόσοδοι μακάρων ἱερώταται
εὐστέφανοί τε θεῶν θυσίαι θαλίαι τε
310 παντοδαπαῖσιν ὥραις,
ἦρί τ᾽ ἐπερχομένῳ Βρομία χάρις
εὐκελάδων τε χορῶν ἐρεθίσματα
καὶ μοῦσα βαρύβρομος αὐλῶν.

***
ΧΟΡΟΣ
Ας υψωθεί, ω αιώνιες αδερφάδες,275
απ᾽ του πατέρα Ωκεανού τα βροντερά τα μάκρη
απάνου απ᾽ τις δασές βουνοκορφάδες
ψηλά τ᾽ ανεμοτάξιδο και δρόσινο κορμί μας280
εκείθε ν᾽ αγναντέψουμε του κόσμου πάσαν άκρη,
τη γης την οργωμένη και τα πλούσια
τα φύτρα, τους καρπούς και τα ποτάμια,
τη θάλασσα τη μακριαντιλαλούσα.
Το μέγα μάτι τ᾽ ουρανού αντικρύ μας285
πλημμύρισε με φως την πλάση.
Ας ρίξουμε απ᾽ την άφθαρτην ειδή μας
τη βρόχινη άχνα και ας θαμάσει
το μάτι μας τη γης την ποθητή μας.290
...
Παρθένες βροχοφόρες, πάμε αντάμα
στην πλούσια χώρα, που γεννάει τα παλικάρια,300
στης Παλλάδας, στου Κέκροπα το θάμα!
Εκεί μυστήρια ανείπωτα, ιερά
γιορτάζονται κάθε φορά
κι ανοίγει τ᾽ άδυτα ο ναός στους μύστες μόνο·305
εκεί ναοί κι αγάλματα των θεών,
πομπές, θυσίες και γλέντια όλο το χρόνο310
κι όταν ο κάμπος λουλουδίζει,
βαστά πασίχαρ᾽ η γιορτή του Βάκχου μέρες
κι η χώρ᾽ αστράφτει και βουίζει
από χορούς, τραγούδια και φλογέρες.
 

Η τέχνη της φρόνησης

Η Αρχαιότητα είναι ο χώρος του δημόσιου, του κοινού. Όλα προσφεύγουν σε αυτό το γνώμονα και αποκτούν αξία και καταξίωση, όταν η αγορά τα επικυρώσει. Η παρουσία του σοφού είναι σε αυτή την περίπτωση αναγκαία, ώστε με τη διδαχή του να δίνει την αντικειμενικότητα της αγοράς. Πολύ λογικά, η φιλοσοφία είναι στραμμένη στην ερμηνεία του κόσμου, θεωρουμένου ως προτύπου, θεϊκού μάλιστα και εν πολλοίς απόκρυφου έργου, ερμηνεία που, μετά την προσωκρατική περίοδο, ενσωματώνει τον άνθρωπο, για τον οποίο αναζητούνται πρότυπα και αποδεκτές συμπεριφορές.

Η Ηθική καθίσταται ο κολοφώνας της φιλοσοφίας. Αυτή χαρακτηρίζει τον καλό και αγαθό, δίνει στο πρόσωπο το ρόλο που οφείλει να παίξει. Και η προτροπή του Σωκράτη «Να είσαι όπως θα επιθυμούσες να φαίνεσαι στους άλλους» επιβεβαιώνει ότι το δημόσιο πρυτανεύει, αυτό κατακυρώνει το ιδιωτικό. Φιλοδοξία της Αρχαιότητας είναι ο έπαινος του Δήμου. Και η Ιστορία είναι η σειρά των καταγεγραμμένων μεγάλων πράξεων, εκείνων που θα μείνουν εσαεί και από τις οποίες ο Δήμος οφείλει να παραδειγματίζεται, ώστε να είναι συνεπής προς τον έπαινο ή τον ψόγο που πρέπει ν’ αποδίδει. Είναι χαρακτηριστικό ότι ως την ελληνιστική περίοδο και την παρουσία του «μυθιστορήματος» Λάφνις και Χλόη, το εγώ δεν αποτελεί σημείο αφετηρίας. Οι ήρωες του Ομήρου, τα πρόσωπα της τραγωδίας, οι δημηγορίες του Θουκυδίδη δεν καταξιώνουν το εγώ, αλλά τους ρόλους που παίζονται και που αποτελούν όρια μιμήσεων ή αποφυγής.

Στην αυγή των Νέων Χρόνων, ο Νικολό Μακιαβέλι προτείνει: «Μην νοιάζεσαι πώς είσαι! Αν καταφέρεις να φαίνεσαι στους άλλους όπως θα επιθυμούσες να είσαι, αυτό φτάνει στους κριτές του κόσμου τούτου». Ο Φλωρεντινός στοχαστής υποδηλώνει όχι ο κόσμος δεν έχει την αταραξία και την αθανασία, που οι Αρχαίοι του απέδιδαν, δεν έχει τελειωθεί από τους Θεούς, ώστε στη δική τους αθανασία, την πρωταρχική και αποδεκτή, να τείνει ο άνθρωπος. Ο Μακιαβέλι εισάγει την αστάθεια. Τα ανθρώπινα έχουν κριτές στον κόσμο τούτο, οι οποίοι διακρίνουν ποιος είσαι και σε κατατάσσουν ανάλογα. Αυτή η σχετικότητα, που δεν αρνείται ότι κάθε πρόσωπο παίζει ένα ρόλο, στηρίζεται σ’ εκείνο που ο άνθρωπος δείχνει. Η μορφή λοιπόν (forma), το εμφανιζόμενο, προσδίδει την ομορφιά (formosus). Κι αυτή η αρμονία, αποτέλεσμα της ανθρώπινης κρίσης, είναι ό,τι συγκροτεί τα δημόσια πράγματα (res publica).

Η αστάθεια που εισάγει ο Μακιαβέλι κινδυνεύει ν’ αφαιρέσει κάθε έννοια από την αθανασία, τόσο μάλλον που η επιτήδευση αποτελεί παραπλάνηση. Τι είναι εκείνο που θα μπορούσε να διατηρήσει, παρ’ όλα ταύτα τη σταθερότητα των αρχών, ώστε ο κόσμος να μην είναι μια διαρκής σύγχυση; Τίποτε άλλο από το ατομικό εγώ. Με άλλα λόγια, το δημόσιο (publicus) νερώνεται από το ιδιωτικό (privatus). Στους ώμους του ατόμου πέφτει ν’ αποφασίσει πώς θα συγκεράσει αυτά τα δύο. Η μάθηση θα του δώσει την ανάλογη βοήθεια. Είναι η εποχή όπου διαχέονται εγχειρίδια συμπεριφοράς, κώδικες ηθικής, θρησκευτικές διδαχές, δόγματα πολιτείας. Η Δύση, σε πλήρη αντίθεση με την Αρχαιότητα, δεν θα πάψει να τείνει προς την περιχαράκωση και ανάδειξη του ιδιωτικού, που ως ψηφίδα θα συμπληρώνει και θα υμνεί το δημόσιο. Η θέση της ψηφίδας στο μωσαϊκό προσφέρει την αθανασία, τόσο στην ίδια όσο και στο έργο.

Αυτή η αντίληψη, που έχει τις ρίζες της στο δυτικό Μεσαίωνα, είναι αριστοκρατική: στη μια πλευρά οι λίγοι, οι εκλεκτοί, οι έχοντες ρόλο. Στην άλλη οι πολλοί, οι βιλάνοι, το πλήθος (plebs). Οι πρώτοι, παραγωγοί της Ιστορίας, πολεμούντες για μια θέση στην αθανασία. Οι δεύτεροι υφίστανται την Ιστορία, κομπάρσοι για να καλύπτουν τα κενά, ομάδες από τις οποίες τρέφεται η Ιστορία. Απαραίτητο λοιπόν να δίνονται κατευθύνσεις, να οικοδομούνται τα πρότυπα, που κάθε εποχή έχει ανάγκη. Ο Μακιαβέλι θα γράψει τον Ηγεμόνα, ο Μπαλντάσαρε Καστιλιόνε τον Αυλίκό, ο Έρασμος θα πλέξει το Μωρίας Εγκώμιο, ο Μισέλ ντε Μονταίνι (δημιουργός του όρου «δοκίμιο») θα καταγράψει την ανθρώπινη φύση στα Δοκίμιά του, πράγμα που θα επιχειρήσει και ο Φράνσις Μπέικον στα δικά του. Θα εμφανιστεί έτσι μια τάση γενίκευσης του ειδικού θέματος, μια διεύρυνση του κύκλου, ώστε το ιδιωτικό να λάβει την ευλογία του συνολικού, που μπορεί εντέλει να θεωρηθεί και δημόσιο. Όσο ο άνθρωπος αμφισβητεί τον Θεό και στη θέση του βάζει με όλο και μεγαλύτερο πείσμα τον εαυτό του, τα συγγράμματα του «δέοντος πράττειν» (και μη-πράττειν), του «δέοντος είναι» (περίπου του «όντως όντος») γίνονται έμμονη ιδέα των στοχαστών, αλλά και της φιλοσοφίας της Δύσης. Αρχίζει η επιβολή του ιδιωτικού (privacy) και του οικείου (intime). Και να σημειωθεί πως η ελληνική γλώσσα, τόσο στην αρχαία της μορφή όσο και στη σύγχρονη δεν περιλαμβάνει όρους που ν’ αποδίδουν με ακρίβεια την έννοια privacy ή intime, λες και στο πεδίο της τέτοιοι όροι δε χωρούν.

Το φαινόμενο της ανάδειξης του ιδιωτικού έχει ιδιαίτερη ισχύ στην Ισπανία. Κορύφωσή του θα πρέπει να θεωρηθεί ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες, όπου το εγώ, ετεροχρονισμένο -επειδή έτσι θέλει- με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, εξεγείρεται και εξέρχεται του οίκου, σ’ ένα είδος εξέγερσης, αντίστασης και στάσης για τη διόρθωση του κόσμου. Από τα ανώνυμα αφηγήματα (π.χ. Λασαρίγιο δε Τόρμες) και θεατρικά έργα (π.χ. Σελεστίνά), στην επώνυμη δημιουργία -από τον Δον Ζουάν του Τίρσο δε Μολίνα ώς τις μορφές του θεάτρου του Καλδερόν δε λα Μπάρκα και του Λόπε δε Βέγκα- η Ισπανία παράγει ανθρώπινα πρότυπα που πράττουν το μη αναμενόμενο (Δον Κιχώτης), το μεγαλειωδώς άνομο (Δον Ζουάν), αλλά και το ηρωικό και υψηλόφρονο. Κοινός παρονομαστής ο ιδαλγός (hidalgo), παραφθορά του hijo de alguien, γιος κάποιου, γιος του οποιουδήποτε, ικανός όμως ν’ αναλάβει την ευθύνη των πράξεών του.

Αυτή η παραγωγή προτύπων δεν είναι άμοιρη της αντίληψης και της θέσης που η Ισπανία επιφυλάσσει στον εαυτό της. Στην περίοδο του Χρυσού Αιώνα της (1580-1680), η Ισπανία ζει τελείως διαφορετικά απ’ ό,τι το σύνολο της υπόλοιπης Ευρώπης: συγκροτημένο κράτος, απέραντη αυτοκρατορία από τον Νέο Κόσμο ως τις Φιλιππίνες, γεωγραφικός χώρος που τα Πυρηναία απομονώνουν από τους κραδασμούς της Γαλλίας, Ιταλίας, Γερμανίας, με απόλυτη επιβολή του καθολικισμού χάρη στην Ιερά Εξέταση και την Κοινωνία του Χριστού του Ιγνάσιο δε Λογιόλα (ιησουιτισμός), με κοινή γλώσσα τα καστιλιάνικα,με σαφείς και αδιάτρητες κοινωνικές διαστρωματώσεις, με διαφυγή του πλεονάσματος δύναμης και ανατροπής προς τις αποικίες της, είναι αυτάρκης και αλαζονική.

Αυτή η «ασπίδα», που προσφέρει ασφάλεια και την αίσθηση της αθανασίας του κόσμου, γίνεται ταυτόχρονα αντιληπτή και ως αγκύλωση. Είναι τόσο ισχυρή και απρόσβλητη, ώστε δεν επιδέχεται την παραμικρότερη προσαρμογή στα γεγονότα, πόσο μάλλον στα διαφαινόμενα. Η χειραγώγηση της Ιερός Εξέτασης είναι τέτοια, ώστε ένας χρονικογράφος της εποχής προβλέπει: «...και θα έρθει οπωσδήποτε μεγάλη μείωση των γραμμάτων στην Ισπανία... γιατί “όσοι θέλουν να μιλήσουν” δεν τολμούν να μιλήσουν». Παράλληλα, η θρησκεία υπογραμμίζει: «η μελέτη ήταν υπόθεση της Ιεράς Εξέτασης». Θα πρέπει λοιπόν να θεωρήσουμε ηρωικές τις μορφές εκείνες που τολμούν να θίξουν την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων.

Ο αριθμός τους είναι εξαιρετικά περιορισμένος, η σφοδρότητα όμως είναι εμφανής. Πληρώνεται με θάνατο, στην καλύτερη περίπτωση με μακρόχρονους και εκλεπτυσμένους διωγμούς. Ετσι, αναπτύσσεται ένα υπόγειο ρεύμα, που δεν λέει αλλά σημαίνει, που δεν επιδιώκει την ανατροπή αλλά τη διάκριση, που δεν υψώνεται, αλλά με προσοχή, ευστροφία, φρόνηση προβάλλει αρετές, πρότυπα, δέοντα. Η φρόνηση καθίσταται κορυφαία τέχνη. Αυτή εξηγεί εν τινι μέτρω τις υπαναχωρήσεις. «Προτιμώ να καταδικαστώ ως κουφιοκέφαλος», έλεγε ο μεγάλος ποιητής της εποχής Λουίς δε Γκόνγκορα, «παρά ως αιρετικός». Σε αυτή την κατηγορία των ανήσυχων και φρόνιμων ανήκει και ο Μπαλτάσαρ Γκρασιάν (1601-1658).

Υπηρέτης της Κοινωνίας του Ιησού, στην οποία γίνεται δεκτός ύστερα από διαδοχικές δοκιμασίες, εργάζεται ως ιερωμένος υπέρ των αρχών του τάγματος και της σωτηρίας του ποιμνίου. Το αν ταυτόχρονα ζει κοσμική σχεδόν ζωή, συναναστρεφόμενος λαϊκούς, το αν ακολουθεί το στρατό που μάχεται κατά των Γάλλων, δεν είναι στοιχεία περίεργα και πρωτόγνωρα. Ο ιερωμένος στην εποχή του δεν είναι αναχωρητής, αλλά μια άλλη πλευρά του κοινωνικού ιστού, ο οποίος χρειάζεται ανά πάσα στιγμή την ευλογία του ή την άφεση των αμαρτιών του, για να προχωρήσει στον πλουτισμό, στην επικράτηση πάνα) ιτε έμψυχα και άψυχα, συνδυάζοντας έτσι τις επιταγές της Βίβλου με τις αδυναμίες του πρόσκαιρου τούτου βίου.

Το παράδοξο στην περίπτωση του Γκρασιάν είναι πως ο υπηρέτης του Θεού σπάνια αναφέρεται στον Κύριό του και δε μοιάζει να ασχολείται μαζί του. Έχουν βέβαια προηγηθεί ο Λούθηρος (1483-1546), ο Καλβίνος (1509-1564), ο Κοπέρνικος (1473-1543) και ζει ο Γαλιλαίος (1564-1642), αλλά ο Θεός του στοχαστή μας λείπει τόσο πολύ από το έργο του, ώστε θα τον θεωρούσαμε ολότελα απάντα ή ανύπαρκτο.

Αντί για το Θεό, ο Μπ. Γκρασιάν καταγίνεται με τον άνθρωπο και σμιλεύει ανθρώπινες μορφές, δηλαδή αρμονίες/ομορφιές που, με τέτοιο φορτίο, δεν έχουν ανάγκη το Θεό. Τι χρειάζεται, όταν υπάρχει το μέτρο, η σκέψη, η ελευθερία της βούλησης, η φιλοδοξία της πρωτιάς και της τελειότητας; Έχοντας μελετήσει τους φιλοσόφους (Επίκτητο, Σενέκα, Νεοστωικούς), τους ιστορικούς (Τάκιτο, Σαλλούστιο, Σουετόνιο), τους ποιητές (Ιουβενάλιο, Πέρσιο, Μαρτιάλη), τους μεγάλους πατέρες της Δυτικής Εκκλησίας (Αυγουστίνο, Ακινάτη), έχοντας δηλαδή την καλλιέργεια, ο Μπ. Γκρασιάν ερευνά τον άνθρωπο, που, εφ’ όσον ασκείται με βάση κανόνες, αίρεται υπεράνω των άλλων και αρχηγεύει όχι χάριν της εξουσίας, που είναι παιχνίδι παλιμπαίδων, αλλά για να δρέψει την ελευθερία και την ευθύνη της.

Οι ειδικοί θεωρούν πως το σπουδαιότερο κείμενό του είναι το ογκώδες Criticon, σε τρία μέρη, έργο που ως κριτική έγινε αντιληπτό από τους προϊσταμένους του και υπήρξε ο καταλύτης για κατατρεγμούς και δυσμένειες. Ο,τι προηγείται του Criticon , το προετοιμάζει: πρόκειται για έργα σύντομα, υπαινικτικά, συμπυκνωμένα, εγχειρίδια για μυημένους, που προϋποθέτουν πως καθένας είναι εκλεκτός εκ προοιμίου και συνεπώς υποχρεωμένος σχεδόν να κάνει χρήση των δυνατοτήτων του. Αν δεν τις χρησιμοποιήσει, ο Μπ. Γκρασιάν δεν έχει λόγο να τον κακίσει: τον κατατάσσει απλώς στις μετριότητες ή στις μηδαμινότητες.

Αυτοί οι πρόγονοι του Criticon επαναλαμβάνουν τα κύρια στοιχεία της σκέψης του. Υπάρχει μια μονομανία σχεδόν στο συγγραφέα σε ότι αφορά την υπογράμμιση της ανθρώπινης αδυναμίας μπροστά στη ζωή, την ανάγκη άσκησης, την αποδοχή ότι η ζωή είναι το σοβαρότερο παιχνίδι -το ανθρώπινο γίγνεσθαι «παίζεται» (homo ludens)- μια χαρτοπαιξία για άρι-στους χαρτοπαίκτες, άτομα αυτοδύναμα, κυρίαρχα των πράξεών τους και της φρόνησης που οφείλει να συνοδεύει αυτές τις πράξεις. Στο Criticon , θα ειρωνευτεί τις φιλανθρωπίες, τα συστήματα ελέγχου της ζωής και των συνειδήσεων, την αλαζονεία, τη βλακεία και τη χυδαιότητα, που στεφανώνουν οι δεδομένες αξίες της υποταγής, της αποφυγής των ερωτημάτων, της σύγχυσης των ιδεών.

Η Ιστορία δεν έχει κενά και δεν είναι πορεία κατά το πώς φυσούν οι άνεμοι. Στερημένη νοήματος, δεν παύει να είναι η μόνη πραγματικότητα που αφορά τον άνθρωπο. Δεν υπάρχει σφαίρα των ιδεών και τίποτα δεν είναι υπερφυσικό, ούτε μεταφυσικό. Παραμερίζοντας τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, ο Μπ. Γκρασιάν κάνει λόγο για τον άνθρωπο που ως ιστορικό ον είναι ταυτόχρονα παρόν και λήθη, ένας νικημένος, που έχει στο ενεργητικό του τη μεγαλοπρέπεια της ήττας του, ικανή να καταγραφεί στην αθανασία, στη μνήμη τουλάχιστον των συγχρόνων του.

Τι έχουμε να πούμε γι’ αυτόν τον προσεκτικό και ιδιόμορφο άνθρωπο που αγαπούσε τα προσωπεία, συνελάμβανε με τον καλύτερο τρόπο την ευστροφία και την επιτυχία, αλλά είχε τις χειρότερες σκοτούρες με τους ανωτέρους του, που τους αποκαλούσε «πατριούς»;

Γεννήθηκε το 1601 στο βασίλειο της Αραγόνας και δεν έγραψε ή τουλάχιστον δε δημοσίευσε τίποτα πριν το 1637. Από την παιδική του ηλικία ως εκείνη τη χρονιά, ήταν πιστός στρατιώτης της Κοινωνίας του Ιησού, πράγμα που του επέτρεψε να φτάσει ώς τη βαθμίδα του βοηθού ηγουμένου και να διδάξει σε κολέγια του τάγματος. Από το 1637 όμως, που κυκλοφορεί το πρώτο του έργο Ο Ήρωας, ένα εγχειρίδιο «της τέχνης τού να είσαι ανώτερος με μερικούς κανόνες φρόνησης», ως το 1657 που δίνει στη δημοσιότητα το τρίτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου του Criticon, έχουν μεσολαβήσει αρκετά άλλα γραφτά, που έχουν προκαλέσει τον εκνευρισμό των ανωτέρων του.

Δεν είναι μόνο πως τα θέματα των βιβλίων του εκτός από ένα έχουν λαϊκό χαρακτήρα και τίποτα το θρησκευτικό. Η έκδοσή τους γίνεται -παράπτωμα σοβαρότατο- χωρίς την απαιτούμενη άδεια του τάγματος και υπογράφονται με το ψευδώνυμο Λορένσο Γκρασιάν, που βέβαια σαν ειρωνεία μοιάζει παρά σαν ουσιαστική κάλυψη. Εκτός όμως αυτών, που αρκούν να δημιουργήσουν εχθρότητες, ο Μπ. Γκρασιάν είναι διαρκώς στο προσκήνιο, ώστε γίνεται εύκολα στόχος: λαμπρός ιεροκήρυκας, εξομολόγος του αντιβασιλιά της Αραγόνας, πληθωρικός επιστολογράφος, έτοιμος ν’ αφιερώσει τα βιβλία του σε πρόσωπα επιφανή, είναι επιπλέον διαρκώς άγρυπνος, ώστε να συγκεντρώνει τα πνευματικά του δικαιώματα, που μέρος τους ξόδευε για τη συντήρηση του νόθου γιου κάποιου άλλου ιησουίτη. Αν σε αυτά προσθέσουμε ότι αγόραζε βιβλία κι ότι του άρεσαν τα χωρατά, μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε πως η θύελλα δεν θ’ αργούσε να ξεσπάσει.

Ξέσπασε το 1651, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο μέρος του Criticon, ένα έργο που ο Σοπενχάουερ θα θεωρήσει το σπουδαιότερο αλληγορικό μυθιστόρημα όλων των εποχών.

Οι «πατριοί» του τού μήνυσαν να μην το συνεχίσει. Ομως δύο χρόνια αργότερα, το 1653, το δεύτερο μέρος του έργου κυκλοφορεί. Ισως για να τον αφήσουν ήσυχο ή για να του συγχωρήσουν την ανυπακοή του, γράφει το Comulgatorio («Τέχνη της θείας μετάληψης», θα λέγαμε), το μόνο θρησκευτικό βιβλίο του, που υπογράφει φαρδιά-πλατιά με τ’ όνομά του. Να όμως που σύντομα κυκλοφορεί και το τρίτο μέρος του Criticon, οπότε ο Μπ. Γκρασιάν χάνει την έδρα του στο κολέγιο της Σαραγόσα, εξορίζεται, υποχρεώνεται να τρέφεται μόνο με ψωμί και νερό. Κάποιοι λένε μάλιστα πως η Κοινωνία του Ιησού του πήρε την πένα και το χαρτί, ώστε να είναι βέβαιη πως δεν θα γράψει άλλο. Λίγους μήνες αργότερα, αποκαταστάθηκε. Δεν άντεξε όλ’ αυτά. Μερικές μέρες πριν το τέλος του 1658, οκτώ μήνες περίπου μετά την αποκατάστασή του, πέθανε.

Μαθαίνεις

Μετά από λίγο μαθαίνεις
την ανεπαίσθητη διαφορά
ανάμεσα στο να κρατάς το χέρι
και να αλυσοδένεις μια ψυχή.

Και μαθαίνεις πως Αγάπη δε σημαίνει στηρίζομαι
και συντροφικότητα δε σημαίνει ασφάλεια.

Και αρχίζεις να μαθαίνεις
πως τα φιλιά δεν είναι συμβόλαια
και τα δώρα δεν είναι υποσχέσεις.

Και αρχίζεις να δέχεσαι τις ήττες σου
με το κεφάλι ψηλά και τα μάτια ορθάνοιχτα
με τη χάρη μιας γυναίκας
και όχι με τη θλίψη ενός παιδιού.

Και μαθαίνεις να φτιάχνεις
όλους τους δρόμους σου στο Σήμερα,
γιατί το έδαφος του Αύριο
είναι πολύ ανασφαλές για σχέδια
…και τα όνειρα πάντα βρίσκουν τον τρόπο
να γκρεμίζονται στη μέση της διαδρομής.

Μετά από λίγο καιρό μαθαίνεις…
Πως ακόμα κι η ζέστη του ήλιου
μπορεί να σου κάνει κακό.

Έτσι φτιάχνεις τον κήπο σου εσύ
αντί να περιμένεις κάποιον
να σου φέρει λουλούδια.

Και μαθαίνεις ότι, αλήθεια, μπορείς να αντέξεις
Και ότι, αλήθεια, έχεις δύναμη
Και ότι, αλήθεια, αξίζεις
Και μαθαίνεις… μαθαίνεις
…με κάθε αντίο μαθαίνεις.

Η σκοτεινή μου πλευρά

Να ψάξω τη σκοτεινή πλευρά του εαυτού μου.
Υπάρχει άραγε;
Και τι θα βρω;
Δεν θέλω να εστιάσω μέσα στην σκιά μου.
Ποιος θα μου πει, πως ότι βλέπω εκεί είναι και αληθινό;
Αληθινό είναι ότι γίνεται αντιληπτό απ’ όλους.
Ότι έρχεται στο φως της ζώσας ζωής και στις αισθήσεις μας.
Κι’ αν είναι δημιούργημα της σκοτεινής μου πλευράς,
θα υποστώ τις συνέπειες, την τιμωρία.
Αν είναι της φωτεινής μου , θα καρπωθώ τους επαίνους του αθώου.
(Αθώος δεν δήλωσα ποτέ!)
Εστιάζω την προσοχή μου στον έλεγχο των λόγων και των πράξεων μου
και δεν αναζητώ σε καιρό ειρήνης, πολέμους.
Στη ζωή μου έχω πραγματοποιήσει σκέψεις αρνητικές και θετικές
έχοντας πληρώσει το αντίτιμο στο έπακρο.
Αναζητώ την ζωή, στις ζωές των άλλων και στις πράξεις τους
Και συνοδοιπορώ μαζί τους και ξεστρατίζω και επανενώνομαι ξανά και ξανά
και πάλι από την αρχή!
Όλα στο φως της ζωής μακριά από τα σκοτάδια της ομφαλοσκόπησης.
Θέλω η ζωή μου να είναι τόσο δημιουργική, που να μη μένει χρόνος
και διάθεση για ψαχούλεμα στα σκοτεινά και θολά νερά
της ψυχικής μου αποθήκης.
Ψάχνω στην ζωή λοιπόν.
Στο Ερεβοκτόνο φως!

Και βρίσκω την αγάπη.

Φθινόπωρο

Ποτέ δε γνώρισες όσα ήθελες να μάθεις. Πάντοτε γύρευες πλάνες αλήθειες.

Με αιθέριες μουσικές σε βροχερές ημέρες ανακάλυπτες την τραγικότητα της ύπαρξης σου.

Βλέποντας γύρω σου το απόλυτο κενό απογοητευόσουν για όλα όσα βίωνες.

Γρήγορος ο ρυθμός και πλανερή η μοίρα.

Απ' τα σημάδια των καιρών πάσχιζες να καταλάβεις όσα πίστευες ότι μπορούσες να νιώσεις.

Πολλοί σου είπαν τον τρόπο σου ν' αλλάξεις.

Αρεστός να γίνεις στους ασήμαντους.

Το φθινόπωρο σου βαστούσε χρόνια. Κι όλο περίμενες να έρθει ο χειμώνας για να σου φέρει την άνοιξη.

Ξέρεις τώρα πως πλανιόσουν οικτρά. Γιατί την άνοιξη μόνος σου τη δημιουργείς.

Στο ρυθμό της κιθάρας λίκνιζες το κορμί σου, παρατηρώντας τους άλλους να χάνονται στην ασημαντότητα της δήθεν ύπαρξης τους.

Η απόφαση είχε παρθεί μα το φθινόπωρο δεν έλεγε να φύγει.

Ήξερες πως κάτι σε βάραινε και θα 'πρεπε να το αφήσεις πίσω αν ήθελες να προχωρήσεις.

Και πίστευες πως δε μπορούσες, εσύ που τόσα είχες πετύχει.

Πίστευες πως ποτέ δεν θα τα κατάφερνες τον εαυτό σου να λυτρώσεις.

Και με τρεις λέξεις μαγικές προσπάθησες τα ξόρκια να λύσεις.

Εγώ δε φοβάμαι, έλεγες. Και ξαφνικά το θαύμα άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά.

Τα φύλλα του γερασμένου δέντρου άρχισαν να κιτρινίζουν.

Το φθινόπωρο βάθαινε, προμήνυε το τέλος του.

Και για πρώτη φορά πρόσεξες πως λάμπουν τ' αστέρια στο νυχτερινό ουρανό.

Και η απαλή βροχή χάιδευε πλέον ,αντί να μαστιγώνει όπως παλιά, το πρόσωπο σου.

Και μια μέρα ηλιόλουστη κατάλαβες πως το φθινόπωρο είχε φύγει.

Δεν ήξερες αν ήταν ψέμα ή αλήθεια, μα αποφάσισες να το χαρείς και να το ζήσεις.

Κι έτσι περνούσε ο καιρός.

Έτσι περνούσαν τα χρόνια. Και το φθινόπωρο άρχισε να σου λείπει.

Άρχισες να νοσταλγείς τις στιγμές που βίωνες τότε.

Και ένα δάκρυ, όπως άλλοτε οι σταγόνες τη βροχής, πότισε το μάγουλό σου.

Γιατί είχες ερωτευτεί το φθινόπωρο σου.

Και όταν το έχασες για πάντα κατάλαβες τι άφησες να φύγει.

Και τώρα πια μιλάς στους μικρότερους και δασκαλεύοντας τους λες με τη γνώση του χρόνου σου, με το βάθος των ματιών σου:

Αγάπα την κάθε εποχή σου και μη την αφήνεις να φύγει.

Όσο σκληρή, όσο δύσκολη και να φαντάζει πάντα κάτι έχει να σου δώσει.

Μα ένα μόνο πράγμα ποτέ σου μην ξεχάσεις.

Πως για να έρθει η άνοιξη πρέπει πρώτα να περάσει το φθινόπωρο και ο χειμώνας.

Γι' αυτό μην αφήνεις το χρόνο να περνά.

Μην αφήνεις το χρυσάφι σου να φεύγει απ' τα χέρια σου.

Μην αφήνεις τον κόσμο σου στα χέρια τους.

Συναισθηματικά Μη Διαθέσιμος Σύντροφος

Τι σημαίνει για εσάς ο όρος «συναισθηματικά μη διαθέσιμος»; Είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συχνά, αλλά δε σημαίνει απαραιτήτως το ίδιο για όλους.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι του συναισθηματικά μη διαθέσιμου, ο προσωρινός και ο χρόνιος.

Μερικοί άνθρωποι πάντα ήταν συναισθηματικά μη διαθέσιμοι λόγω ψυχικής ασθένειας ή λόγω μίας διαταραγμένης παιδικής ηλικίας.

Άλλοι, προσωρινά, κατατάσσουν υψηλότερες προτεραιότητες αντί της σχέση τους, όπως τις οικογενειακές υποχρεώσεις, την εκπαίδευση ή ένα πρόβλημα υγείας.

Οι άνθρωποι οι οποίοι πρόσφατα βίωσαν ένα διαζύγιο ή θάνατο συντρόφου, προσωρινά, μπορεί να μην είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν νέα συναισθήματα, συνάπτοντας νέα σχέση. Επίσης, είναι και εκείνοι που φοβούνται να ρισκάρουν να ερωτευτούν επειδή έχουν πληγωθεί μία ή περισσότερες φορές στο παρελθόν.

Γενικά, κάποιος είναι ή δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμος αναλόγως της συναισθηματικής του διαχείρισης, δηλαδή κατά πόσο αναγνωρίζει ποια συναισθήματα βιώνει, πως τα εκφράζει και τα επικοινωνεί και πως τα αντιμετωπίζει εσωτερικά και εξωτερικά. Η διαχείριση συναισθημάτων πηγάζει και διαμορφώνεται από την παιδική ηλικία. Εάν οι γονείς ήταν διαθέσιμοι, παρατηρούσαν τις ανάγκες του παιδιού για φροντίδα και προσοχή και εν τέλει υπήρχε ανταπόκριση σ' αυτές, οι πιθανότητες να εξελιχτεί σε συναισθηματικά μη διαθέσιμος ενήλικας μειώνονται.

Όταν τα συναισθήματα του παιδιού και οι συναισθηματικές του ανάγκες αντιμετωπίζονται σαν να έχουν σημασία, το παιδί λαμβάνει ένα ηχηρό και σαφές μήνυμα: "Τα συναισθήματά σου είναι πραγματικά, έχουν σημασία." Αυτό ενθαρρύνει το παιδί να δώσει προσοχή στα συναισθήματα του και το διδάσκει πως να τα διαχειρίζεται.

Βέβαια, ισχύει και το αντίστροφο. Όταν οι συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού αντιμετωπίζονται σαν να μην έχουν σημασία, το μήνυμα που λαμβάνει το παιδί είναι πως "τα συναισθήματά σου δεν έχουν σημασία, μην τους δίνεις ούτε και εσύ σημασία."

Χρόνια αργότερα, στις σχέσεις του, εκείνο το παιδί θα συνεχίσει να μην έχει πρόσβαση στα συναισθήματά του. Η ουσιαστική σύνδεση με άλλους θα είναι δύσκολη. Το φιλικό και ερωτικό του περιβάλλον θα συναντά εμπόδια και ενώ θα μπορούν να εντοπίσουν το βάθος και την ποιότητα του συναισθηματικά μη διαθέσιμου ενήλικα, ο ίδιος δε θα είναι σε θέση να ανταποδώσει τα συναισθήματα που λαμβάνει.

Υπάρχουν λύσεις για αυτή τη δυσκολία. Μία λύση είναι η εκμάθηση των συναισθημάτων (ψυχο-εκπαίδευση), η αποδοχή τους και η καθιέρωση της χρήσης τους, δηλαδή να εδραιωθεί ένα συναισθηματικό μοτίβο. Ακούγεται απλό, αλλά δεν είναι. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί κόπο, προσπάθεια και δουλειά. Αλλά μπορεί να γίνει!

Εάν είστε σε μια σχέση με κάποιον που είναι συναισθηματικά μη διαθέσιμος, η θέση σας είναι δύσκολη, καθώς είναι πιο εύκολο να αλλάξετε τον εαυτό σας παρά να προσπαθήστε να αλλάξετε κάποιον άλλον. Ωστόσο, δοκιμάστε μερικούς τρόπους για να καταφέρετε να έρθετε πιο κοντά με τον/την συναισθηματικά μη διαθέσιμο σύντροφό σας:
Εκφράστε πως κάτι σας ενοχλεί.
Εξηγήστε πως κάτι λείπει από τη σχέση (συναισθηματική σύνδεση και επικοινωνία).
Ξεκαθαρίστε πως δεν φταίει, έχει σχέση με την παιδική ηλικία.
Εξηγήστε πως υπάρχει τρόπος να το διαχειριστεί.
Προσφέρετε βοήθεια και στήριξη.

Τα υπόλοιπα είναι στο χέρι του συναισθηματικά μη διαθέσιμου ενήλικα με τη βοήθεια σας...

Μη φοβάσαι το σκοτάδι

Μη φοβάσαι το σκοτάδι, κρύβει μέσα του φως και όπως είπε και ο μεγάλος Νίτζε πρέπει να έχεις χάος μέσα σου για να γεννήσεις ένα αστέρι που χορεύει.

Στα ονειροπαλέματα του νου γι' άλλη μια φορά βρίσκεσαι χαμένος.

Η εκτυφλωτική λάμψη του φωτός ζαλίζει το μυαλό σου και δεν ξέρεις που θα βρεθείς το επόμενο λεπτό.

Σε πόλεις και σε χώρες μακρινές θα ταξιδέψει πάλι η ψυχή σου.

Μα το σκοτάδι που σε περιβάλλει θα είναι πάντα εκεί μαζί σου.

Στο κάτω-κάτω τι να φοβηθείς;

Μέρος του εαυτού σου είναι και αυτό.

Ευχή και κατάρα για σένα, μάνα και αδελφή.

Μη φοβάσαι το σκοτάδι.

Γιατί πράγματι κρύβει μέσα του φως.

Ένα φως που δεν έχεις καταφέρει ακόμα να ανακαλύψεις σε λίγο καιρό θα γίνει ο δρόμος που θα χαράξει τη ζωή σου.

Τα πιο όμορφα και τα πιο άσχημα γεννιούνται μικρά και αυτά.

Και στην πορεία γιγαντώνονται.

Το σκοτάδι όμως πάντοτε θα έχει μέσα του τη λάμψη σου και ίσως γίνει αστρόσκονη που θα καθίσει πάνω στο φύσημα του χρόνου.

Ίσως να μη μάθεις ποτέ.

Ίσως και να ζήσεις όλα όσα ονειρεύτηκες.

Ίσως καταραμένος και πληγωμένος να φύγεις και ίσως δοξασμένος.

Αλλά πάντα να μην ξεχνάς πως το σκοτάδι κρύβει μέσα του φως.

Και τα παραδείγματα πολλά.

Και οι ώρες ατέλειωτες.

Και η αιωνιότητα θα σε παρατηρεί σαν να είσαι ένας κόκκος άμμου.

Μέσα στο σκοτάδι κρύβονται οι πιο βαθιές σου σκέψεις.

Το αν θα αντέξεις να τις κοιτάξεις κατάματα είναι δικιά σου επιλογή.

Μα ότι και να κάνεις στο τέλος, ότι και να γίνει, δεν πρέπει να φοβάσαι.

Σίγουρα τι θα βρεις δεν ξέρεις σε αυτή τη μάχη των αιώνων ανάμεσα στο χρόνο και την ύπαρξη σου.

Μη νιώθεις όμως άσχημα, μη νιώθεις καταραμένος.

Η κατάρα σου είναι αυτό που σε οδηγεί να ξεφύγεις από την ασημαντότητα.

Είναι αυτό που γεμίζει το είναι σου.

Είναι το φως που κρύβεται πάντα μέσα στο σκοτάδι.

Μη βλέπεις μόνο όσα φαίνονται, κοίτα και παρακάτω.

Αν τραβήξεις την μαύρη κουρτίνα, η θέα πίσω από το παράθυρο του μπαλκονιού είναι εκπληκτική.

Και σου φανερώνει όλα όσα δεν πίστευες ποτέ σου ότι θα δεις.

Και σου εμφανίζει νέους και άγνωστους για τους πολλούς κόσμους.

Μα πίσω από την κουρτίνα βρίσκεται και το σκοτάδι.

Αν φοβηθείς να την τραβήξεις δεν θα μάθεις ποτέ, δε θα γνωρίσεις ποτέ τον ονειρικό κόσμο που βρίσκεται από πίσω.

Και όπως η νύχτα κάποτε τελειώνει και εμφανίζεται ο ήλιος, έτσι και το σκοτάδι κάποτε θα εξαφανιστεί και θα δεις το φως.

Γιατί μην ξεχνάς πως δεν πρέπει να φοβάσαι το σκοτάδι.

Όσοι αιώνες και αν περάσουν, όσα χρόνια και αν την πλάτη της ύπαρξης χαιδέψουν, πάντοτε το σκοτάδι θα κρύβει μέσα του φως και το χάος που υπάρχει θα γεννάει αστέρια που χορεύουν.

Ριανός ο Κρητικός

Ριανός ο Κρητικός (αταύτιστο ποίημα)

[1] Αληθινά, πολύ αστόχαστοι είμαστε όλοι οι άνθρωποι,
μ’ ελαφριά καρδιά δεχόμαστε τ’ αμφίρροπα[1] δώρα των θεών.
Όποιος, λοιπόν, στριφογυρίζει όντας στον βίο του ενδεής,
λυπημένος προσβάλλει τους μακάριους θεούς με ψόγο δεινό[2],
[5] περιφρονώντας την δική του αρετή και τον δικό του νου,
χωρίς να σκέφτεται με θάρρος κάτι και χωρίς να κάνει κάτι,
αισθανόμενος ρίγη[3] όπου παρευρίσκονται πλούσιοι άνδρες,
ενώ η κατήφεια και η θλίψη κατατρώγουν τον νου του[4].

Όποιος, πάλι, ευημερεί, και ο θεός τού στέλνει ευδαιμονία
[10] και πολλή εξουσία, λησμονεί ότι στην γη πατούν τα πόδια του[5],
ότ’ οι γονείς του είναι θνητοί, αλλά με θράσος και αμαρτωλό νου
βροντά εξίσου με τον Δία[6], ορθώνει αλαζονικά την κεφαλή του,
κι ας είναι λίγος, ζητά σε γάμο την Αθηνά[7], που έχει ωραία χέρια,
και ατραπό προετοιμάζει γιά τον Όλυμπο, ώστε
[15] να συναριθμείται και να συμποσιάζεται με τους αθάνατους.
Η Άτη[8], όμως, με πόδια απαλά τρέχει από πίσω του,
απρόοπτη και αόρατη στης κεφαλής του την κορυφή,
άλλοτε εμφανίζεται ως νέα, γιά τις παλιές αμαρτίες,
και άλλοτε, πάλι, ως γριά, γιά τις νεώτερες[9],
[20] ευχαριστώντας[10] την Δίκη[11] και τον Δία, τον κύριο των θεών.

Ο Ριανός ανήκει στον κύκλο των Αλεξανδρινών επικών ποιητών. Ήταν κρητικής καταγωγής και έζησε κατά τον γ’ π. Χ. αιώνα, επί Πτολεμαίου τού Ευεργέτη. Αρχικά εργαζόταν ως φύλακας και μάλλον ήταν δούλος, αλλά αργότερα μερίμνησε πολύ γιά την μόρφωσή του και έγινε διάσημος επικός ποιητής. Τα περισσότερα από τα έργα του, όπως τα έπη «Αχαϊκά», «Ηλιακά», «Θεσσαλικά» και «Μεσσηνιακά», τα οποία θαύμαζε ιδιαιτέρως ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Τιβέριος (42 π. Χ. – 37 μ. Χ.), δεν φαίνονται να έχουν σωθεί ολόκληρα. Διαθέτουμε, ωστόσο, ελάχιστα αποσπάσματα εξ αυτών, καθώς και λίγα ερωτικά επιγράμματά του. Από ορισμένους φιλολόγους το ανωτέρω – αταύτιστο και ως εκ τούτου άτιτλο – ποίημά του (πηγή πρωτοτύπου κειμένου: J. U. Powell, Collectanea Alexandrina, Oxford, 1925) θεωρείται ακέραιο δημιούργημά του, ενώ από άλλους εκλαμβάνεται ως απόσπασμα άγνωστου μεγαλύτερου έργου του.

Συναρπαστικά επίκαιρο – εάν όχι σαφώς διαχρονικό – και κατ’ εξοχήν διδακτικό, το ευσύνοπτο ποίημα τού Ριανού προβάλλει ένα ψυχολογικό και κοινωνιολογικό πρόβλημα, πηγή τού οποίου είναι το αμέτρως διευρυμένο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών συμπολιτών. Κατά τον ποιητή, η ποιότητα τού βίου και τού μέλλοντος των ανθρώπων εξαρτάται από την εκ μέρους τους ορθή ή εσφαλμένη χρήση των «αμφίρροπων δώρων» των θεών, ενώ αυτή η χρήση ελέγχεται και κατευθύνεται από τον νου και την αρετή τού καθενός, θέση που τονίζει εμμέσως αλλά επαρκώς την αναμφισβήτητη αξία τής φιλοσοφίας στην ζωή των θνητών. Όσο ο πλούτος και η κοινωνική καταξίωση δύνανται να οδηγήσουν τον ενάρετο άνθρωπο στην ευδαιμονία, άλλο τόσο δύνανται να καταδικάσουν τον υπερφίαλο σε δυστυχία. Ομοίως, η πενία, θεωρούμενη και αυτή ως «αμφίρροπο δώρο», δύναται να καταστήσει μαχητικό και εφευρετικό τον νοήμονα άνθρωπο που επιθυμεί να την εκδιώξει από τον βίο του, αλλά επίσης δύναται να εκμηδενίσει τον οκνηρό και τον μεμψίμοιρο φτωχό.

Η διάχυτη θεϊκή παρουσία στην προσέγγιση τού εν λόγω ζητήματος μόνον αφελώς θα μπορούσε να εκληφθεί ως ένας τετριμμένος ηθικολογικός εκφοβισμός ή κατευνασμός. Η δράση τού Δία, τής Άτης και τής Δίκης, όπως περιγράφεται στο ποίημα, επί τού βίου των θνητών αποτελεί ακατάβλητο νόμο των ανθρώπινων κοινωνιών, και αρκεί μία νηφάλια και στοχαστική ματιά στην καθημερινότητα γιά να επιβεβαιώσει τού λόγου το αληθές. Εξάλλου, ο νους και η αρετή, κοινό κτήμα των ανθρώπων και αλάνθαστοι οδηγοί προς την έμπρακτη εφαρμογή τού σωτήριου «μηδέν άγαν» και τού εναρμονιστικού «μέτρον άριστον», αφενός καθιστούν σώφρονα, ενίοτε και λιτό, τον πλούσιο, και αφετέρου δημιουργικό, ίσως και διεκδικητικό, τον φτωχό, εξαλείφοντας θεραπευτικά – μεταξύ πολλών άλλων αντικοινωνικών συμπεριφορών και πρακτικών – την υβριστική υπεροψία τού πρώτου και την αυτοκαταστροφική μοιρολατρία τού δεύτερου, αφαιρώντας, επίσης, από τον κοινό βίο των δύο τάξεων και το «ρίγος» (στίχος 7) και το «θράσος» (στίχος 11), αμφότερα επικίνδυνες εκφάνσεις μίσους.

 Στο ποίημα, εν κατακλείδι, υποφώσκουν τόσο η περί αρετής πυθαγόρεια διδασκαλία, όσο και ίχνη τής στωικής και τής επικούρειας φιλοσοφίας, τριών θαυμάσιων οδών προς την πολύτιμη αυτογνωσία και την περιπόθητη προσωπική απελευθέρωση.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

1. Fantuzzi M. – Hunter R., Ο Ελικώνας και το Μουσείο, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2002.
2. Feeney D., The Gods in Epic, Oxford, 1991.
3. Hopkinson N., A Hellenistic Anthology, Cambridge, 1988.
4. Hutchinson G., Hellenistic Poetry, Oxford, 1988.
5. Pretagostini R., Ricerche sulla poesia alessandrina, Roma, 1984.
6. Rossi L. E., “La letteratura alessandrina e il rinnovamento dei generi letterari della tradizione”, Atti del Colloquio internazionale “La letteratura ellenistica: problemi e prospettive di ricerca”, Roma, 1997, σελίδες 149-161.
7. Ziegler K., L’ epos ellenistico, Bari, 1988.
-------------------
[1] Που άλλοτε ρέπουν προς το καλό και άλλοτε προς το κακό, άλλοτε ωφελούν και άλλοτε βλάπτουν, ανάλογα με τον τρόπο που τα αντιμετωπίζει και τα χρησιμοποιεί ο κάθε άνθρωπος.
[2] Αποδίδει παθητικά και μοιρολατρικά (στίχος 5) την δυσπραγία και την πενία του στους θεούς, οπότε τους ψέγει αυστηρά, χωρίς ο ίδιος να έχει την διάθεση να εγκαταλείψει την οκνηρία ή την ηττοπάθειά του (στίχος 6) και να επιχειρήσει δραστικά να βελτιώσει την ζωή του.
[3] Ρίγη ζήλειας ή φθόνου ή και μίσους.
[4] «Βρίσκεται σε κατάθλιψη», όπως θα λέγαμε σήμερα.
[5] Ότι είναι γήινος και θνητός.
[6] Κατά τέτοιον τρόπο συμπεριφερόταν ο αλαζονικός Σαλμωνέας, βασιλιάς τής Ήλιδας, ο οποίος είχε ονομάσει τον εαυτό του Δία και περιφερόταν με το άρμα του σύροντας θορυβωδώς πίσω του χάλκινα σκεύη, σε απομίμηση βροντών, και τινάζοντας στον αέρα αναμμένες λαμπάδες, σε απομίμηση αστραπών. Ο Δίας τον τιμώρησε κατακεραυνώνοντάς τον.
[7] Όπως περίπου έπραξε ο ανίερος και ακόλαστος Θρακιώτης βασιλιάς Κότυς, ο οποίος ετοίμασε πλούσιο γαμήλιο δείπνο και μεθυσμένος περίμενε, με περισσό θράσος, την αειπάρθενο θεά Αθηνά να προσέλθει γιά να τον νυμφευτεί.
[8] Η Άτη είναι η θεά που επιφέρει παραφροσύνη στον νου και ταραχή στην ψυχή των αλαζόνων και των υβριστών. Ο Όμηρος την περιγράφει στην «Ιλιάδα» (Τ, 91-94).
[9] Κατά μία θεολογική ερμηνεία, η θεά Άτη λαμβάνει νεανική μορφή όταν πρόκειται να τιμωρήσει τις παλιές αμαρτίες υπενθυμίζοντας ότι παρακολουθεί τον αμαρτωλό από την νεανική ηλικία του, ενώ εμφανίζεται ως ηλικιωμένη όταν πρόκειται να τιμωρήσει τις πιό πρόσφατες αμαρτίες δηλώνοντας ότι θα τον παρακολουθεί μέχρι το τέλος τής ζωής του.
[10] Ικανοποιώντας την τιμωρό βούληση των δύο θεών.
[11] Η Δίκη είναι η θεά που επιβάλλει την δικαιοσύνη.

Οι μεγαλοφυείς προδιαγραφές της Τριήρους στην Αρχαία Ελλάδα

1. Bασικό αίτιo της δηµιoυργίας της τριήρους ως συνέχειας της διήρους υπήρξε η καταπoλέµηση της πειρατείας, η οποία είχε καταστεί µάστιγα για τo θαλάσσιo εµπόριo της επoχής τoυ Περίανδρoυ (η΄ αι. π.Χ.).

H τριήρης, ως πoλεµικό πλoίo, ταχύτερo των πειρατικών της εποχής, θα µπoρoύσε να τα φτανει,να τα συλλαμβάνει ή να τα βυθίζει με ευχέρεια, περιορίζοντας έτσι τo φαινόµενo της πειρατείας, όσo γινόταν.
2. H ναυπηγική στον ελληνικό χώρο αναπτύχθηκε κατά πρώτα στην Κόρινθο.Δείγμα της ανάπτυξης αυτής υπήρξε η τριήρης.

Τριήρης διισθμιζόμενη δια της Διόλκου του Ισθμού της Κορίνθου σε τροχοφόρους οχούς (σχέδιο Ε. Δ. Νελλόπουλου.) Η τελειότητα των αναλογιών της προϋποθέτει υψηλές γνώσεις Μαθηματικών, Φυσικής, Ναυπηγικής κ.λπ..
Όλες οι προσπάθειες των νεωτέρων να την ανακατασκευάσουν απέτυχαν παταγωδώς. Η σχετικά πρόσφατη αναβίωση - ναυπήγηση της τριήρους"Ολυμπιάδος" ήταν απλά μιά φανφάρα, που συνόδευσε τον φάκελλο διεκδίκησης των Ολυμπιακών Αγώνων από τον τότε Υπουργό Πολιτισμού.
3. Η τριήρης εφευρέθηκε το 700 π.Χ. στην Κόρινθο από τον Κορίνθιο ευπατρίδη αρχιτέκτονα - ναυπηγό Βακχιάδη Αμεινοκλή (το σχέδιο κατασκευής της κρατήθηκε επί πολύ χρόνο αυστηρότατα μυστικό) επί τυράννου της Κορίνθου Περιάνδρου, Βακχιάδη επίσης, ενός εκ των επτά σοφών της Ελλάδας και δημιουργού πολλών και μεγάλων έργων, μεταξύ αυτών η τριήρης και η δίολκος (συνολικού μήκους 8.832 μέτρωνμε μέγιστο ύψος 80 μ.).Η δίολκος, ως μειώνουσα σημαντικά τις αποστάσεις αλλά και τους κινδύνους παράκαμψης του ακρωτηρίου Μαλέα (εξ ου και το ρητό: «παρακάμπτου τον Μαλέαν επιλάθου των οίκαδε»), ανάγκασε έμμεσα τις πλείστες πόλεις του ελληνικού κόσμου, να ναυπηγούν τα πλοία τους στα ναυπηγεία της Κορίνθου, για να μπορούν αυτά να υπερνεωλκούνται.
4. Ολόκληρος ο χώρος του «κύτους» της τριήρους, εκτός της πρώρας και της πρύμνης, καταλαμβανόνταν από 150-174 ερέτες και η ταχύτητά της οφειλόταν σ'αυτούς, που ήταν χωρισμένοι, σε τρεις τάξεις: τους θρανίτες, τους ζυγίτες και τους θαλαμίτες.
5. Το πλοίο ήταν μακρόστενο και αβαθές και ως εκ τούτου ασταθές. Είχε μήκος 35 ή 40 μ.και πλάτος 4,5 μ.Ένα μαδέρι 0,30 μ.στη μέση κατά μήκος του «κύτους» αποτελούσε το διάδρομο για την κίνηση των ερετών κατά τις εισόδους - εξόδους τους στο σκάφος. Κατόπιν, ύστερα από 225χρόνια, όταν προστέθηκε το κατάστρωμα (βλ. παρακάτω), αυξήθηκε το πλάτος αυτής σε 5,10 μ.και ο διάδρομος έγινε 0,90 μ. Για την αύξηση της ευστάθειάς του με τα κουπιά στην κατάλληλη θέση λειτουργούσε σαν «καταμαράν».
6. Η ελάχιστη επιτρεπόμενη απόσταση του ύψους του τροπωτήρα (τρύπα εξόδου της κώπης), του θαλαμίτη (εσωτερικού ερέτη) από την επιφάνεια της θάλασσας ήταν«...ουκ ελάσσων των δύο ποδών» (0,64 μ.).
7. Η τριήρης ήταν άφρακτος, δηλαδή χωρίς κατάστρωμα, επί 225 χρόνια μέχρι το 480 π.Χ.. Στη Σαλαμίνα οι ερέτες έδειξαν αυταπάρνηση και εθελοθυσία μυθικών ηρώων, δοκιμασθέντες απερίγραπτα από τη «χάλαζα» των περσικών βελών. Έτσι,κατόπιν των δεινών που υπέστησαν, προστέθηκε το κατάστρωμα και η τριήρης έγινε κατάφρακτος.
Πλάγια δεξιά όψη "κατάφρακτου" τριήρους με τους ερέτες "εν πλώ".
8. Όταν η Αθήνα έγινε η μεγάλη ναυτική δύναμη της εποχής, ανέπτυξε τη ναυπηγική και τη ναυτική τέχνη και προχώρησε στη δημιουργία δύο ακόμη τύπων τριήρους· άρα έχουμε:
α. Το βασικό τύπο τριήρους με μήκος 35 μ. και 150 κωπηλάτες.
β. Νέο τύπο τριήρους Α' με μήκος 40 μ. και 174 κωπηλάτες.
γ. Νέο τύπο τριήρους Β' με μήκος 44 μ. και 198 κωπηλάτες,
πλήν όμως άγνωστο κατά πόσον οι νέοι τύποι τριήρους ευδοκίμησαν.
9. Η τριήρης είχε δύο ιστούς: το «μέγα» και τον «ακάτιον» (μικρό) με τα αντίστοιχα ιστία (πανιά), τα οποία, για να χρησιμοποιηθούν, θα έπρεπε να έχουν τον καιρό κατάπρυμνα, διότι υπό οιανδήποτε άλλη γωνία ανέμου κινδύνευαν να ανατραπούν (αυτά από αρχαίες πηγές).
10. Ως βασικές απαιτήσεις-προδιαγραφές, που τέθηκαν για τη δημιουργία της τριήρους, εκτιμώνται επί τη βάσει ιστορικών στοιχείων τα έξης:
α. Πλοίο κωπήρες, πολεμικό - καταδιωκτικό των πειρατικών πλοίων και ως εκ τούτου ταχύτερο αυτών, με ικανότητα ταχείας προσέγγισης και προσβολής(εμβολισμού), δηλαδή ιδιαίτερα ευέλικτο. Η χρήση του για τακτικές ναυμαχίες(στα πλαίσια πολεμικού στόλου) προέκυψε μετά 225 χρόνια (το 480 π.Χ.) και έκτοτε παρέμεινε σε πολεμική δράση για τρεις αιώνες.
β. Πλοίο ελαφρύ, για να νεωλκείται ευχερώς (δύο φορές τη μέρα) από το πλήρωμά του και μόνο σε αμμώδεις και επίπεδους αιγιαλούς και να διισθμείται επίσης εύκολα και γρήγορα από το πλήρωμα και μόνο. Για την ικανότητά του αυτή ονομάστηκε «πλοίο αμφίβιο», χαρακτηρισμός που δεν δόθηκε έκτοτε σ' άλλο πολεμικό πλοίο.
γ. Πλοίο που να μπορεί να περιπλέει εγγύτατα αβαθείς ακτές και να ανέρχεται στους αβαθείς ποταμούς της Ελλάδας (ποταμόπλοιο) για τον έλεγχο φρουρών, εργοταξίων υλοτομίας κ.λπ..
δ. Όπως όλα τα πλοία της εποχής έπλεε πλησίον των ακτών μόνο κατά τους πέντε θερινούς μήνες (Μάιο - Σεπτέμβριο) και ποτέ τη νύχτα.
ε. Το πλοίο αυτό πρέπει να είχε λειτουργική απλότητα στην εσωτερική του διαρρύθμιση και ιδιαίτερα σ' ό,τι αφορά στη διάταξη των «σελμάτων» (πάγκων) σε σχέση με τις θέσεις των κωπών για την αποφυγή τραυματισμού των ερετών στις περιπτώσεις εισόδου - εξόδου τους, Ιδιαίτερα σε καταστάσεις συναγερμού, αλλά και κατά το χρόνο ειρεσίας (κωπηλασίας). Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί, ότι οι ερέτες της εποχής, ως απλοί, φτωχοί άνθρωποι, εργατικοί πλην στοιχειώδους έως καθόλου μόρφωσης, με τα ανάλογα της δουλειάς αυτής... ελαττώματα, δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν σε πολύπλοκες εσωτερικές διαρρυθμίσεις και μηχανισμούς του πλοίου. Ας φανταστούμε για λίγο τις θορυβώδεις εισόδους και εξόδους τους για το«άριστον» και το δείπνο και κυρίως σε καταστάσεις συναγερμού 150 ερετών και θ'αντιληφθούμε την ανάγκη λειτουργικής απλότητας του πλοίου.
στ. Οι Αθήναίοι, για να αυξήσουν τις ικανότητες του «ερετικού», το συγκροτούσαν όχι από αγοραίους ερέτες (στις γνωστές της εποχής «πιάτσες»ερετών) αλλά από Αθήναίους πολίτες, τους θήτες (πτωχούς μεν αλλά με συνείδηση και παιδεία πολίτη), οι οποίοι πράγματι ανέπτυξαν ικανότητες σ' απίθανα επίπεδα, μέχρι του αδυνάτου να εννοηθεί και σήμερα ακόμη το «πρύμναν ανακρούσατε», δηλαδή ο απεμβολισμός μετά επιτυχή εμβολισμό με ανάκρουση των κωπών, χωρίς τα προς τούτο βοηθητικά προβλεπόμενα μηχανήματα! Το ημερομίσθιό τους ήταν μία αττική δραχμή.
ζ. Οι ταχύτητες της τριήρους τους, αναλόγως του προγράμματος και του σκοπού, ήσαν οι εξής:
(1) Βραδεία: 4 μίλια ανά ώρα ήτοι 7,5 χλμ./ώρα.
(2) Μέση: 8 μίλια ανά ώρα ήτοι 15 χλμ./ώρα.
(3) Ταχεία μάχης: 10 μίλια ανά ώρα ήτοι 18 χλμ./ώρα.
(4) Τάχιστη προς εμβολισμό: 12 μίλια ανά ώρα ήτοι 22 χλμ./ώρα.
η. Η κατασκευή της τριήρους έπρεπε να είναι απλή και όχι δαπανηρή (δεν θα'φτιαχναν... κότερα), διότι έπρεπε να κατασκευάζονται εντός βραχέως έως βραχύτατου χρονικού διαστήματος σε περιπτώσεις αιφνίδιων καταστάσεων απειλής,από προσωπικό μέτριας τεχνικής κατάρτισης εκτός των ναυπηγών - καραβομαραγκών,με ξυλεία ελάτης, με στοιχειώδη εργαλεία και τεχνικά υλικά (ξύλινα καρφιά -πύρους και όπου έπρεπε χάλκινα και όχι μπρούτζινα). Το πλοίο βαφόταν μαύρο καθ'ολοκληρία με «κεδρία» (κατράμι) ή πίσσα.
Τα διατιθέμενα για την κατασκευή τριήρεων κονδύλια ήταν περιορισμένα και υπό τον αυστηρό έλεγχο του Δήμου. Η βασική τιμή κόστους κατασκευής μιας τριήρους ήταν ένα τάλαντο ήτοι 6.000 αττικές δραχμές (= 40 ημερομίσθια πληρώματος 150ερετών). Η συνήθως μέγιστη επίδοση κατασκευής των ναυπηγείων της εποχής σε χρόνο ήταν μία τριήρης την ημερα! Στον Πειραιά και στις Συρακούσες έφτασε τις τρεις τριήρεις την ημερα. Από τα πιο πάνω τεκμαίρεται η απλότητα και η ακρίβεια κατασκευής του πλοίου αυτού. Να προσθέσουμε, ότι οι βυθίσεις και καταστροφές τριήρεων στις ναυμαχίες ήταν αθρόες και οι απώλειές τους έπρεπε να αναπληρώνονται τάχιστα και με τη λιγότερα αισθητή οικονομική επιβάρυνση, διότι ο Δήμος δεν αστειευόταν.
θ. Το «μέτρο» της τριήρους, δηλαδή ο αριθμός στη βάση του οποίου διαμορφώνονταν οι σχέσεις μήκους - πλάτους - ύψους και βυθίσματος του σκάφους,υπολογίστηκε σύμφωνα με τα στοιχεία των αρχαίων πηγών ως τον επτά.
Μήκος (Μ) = 112 πόδια.
Πλάτος (Π) = 16 πόδια.
Ύψος (Υ) = 7 πόδια.
Βύθισμα (Β) = 1 πόδι.
Άρα: Π/Μ = 1/7, Υ/Π = 3/7, Β/Υ = 1/7
Ο αριθμός όμως αυτός (7) υποδηλώνει το όριο της σχέσης μήκους και πλάτους οιουδήποτε πλεύσιμου πράγματος στη βάση των Νόμων της Φυσικής και συνακόλουθα των κανόνων της ναυπηγικής· δηλαδή το μήκος οιουδήποτε πλεύσιμου σκάφους δεν μπορεί να υπερβαίνει το 7/πλάσιο του πλάτους του. Επομένως ο «μίτος» του Αμεινοκλή σχετίζεται με τον αριθμό 7, πού υποδηλώνει το ελάχιστο όριο για την ευστάθεια του σκάφους, εις τρόπο ώστε να «κερδηθεί» το μέγιστο στην ταχύτητα και την ευκαμψία του (βασικοί σκοποί της κατασκευής).

Kάτοψη"αφράκτου" τριήρους με τους ερέτες.
Ως γενικό συμπέρασμα μπορούμε να πούμε, ότι η τριήρης υπήρξε έργο ανθρώπων απλών και πραγματιστών (ρεαλιστών) αλλά και υψηλών ψυχονοητικών προδιαγραφών! Η απλότητα, ως απόρροια ποιητικής θα λέγαμε σύνθεσης των αναγκαίων κατά περίπτωση στοιχείων, αναδείκνυει τη σπουδαιότητα και το μεγαλειώδες του έργου. Το σπουδαίο και μεγάλο προϋπέθετε το απλό!
Η τριήρης λοιπόν υπήρξε μεγαλειώδης ως σύλληψη σύνθεσης των στοιχείων, που υπηρέτησαν τους σκοπούς της και συνακόλουθα απλή στην κατασκευή και στη λειτουργία της.

 

Η εντυπωσιακή… πουά λίμνη

limnh1Πρόκειται σίγουρα για μια από τις πιο εντυπωσιακές και παράξενες λίμνες που έχουμε δει... Είναι μια... πουά λίμνη ή αλλιώς μια λίμνη με κηλίδες! Βρίσκεται στον Καναδά, κοντά στην πόλη Osoyoos και έχει μια ιδιαίτερη εμφάνιση.

Η Spotted Lake όπως λέγεται είναι πλούσια σε διάφορα ορυκτά. Περιέχει πυκνές ποσότητες θειικού μαγνησίου, ασβεστίου και νατρίου. Περιέχει επίσης υψηλές συγκεντρώσεις οκτώ άλλων μετάλλων και μικρότερες ποσότητες αργύρου και τιτανίου. Το μεγαλύτερο μέρος του νερού της λίμνης εξατμίζεται το καλοκαίρι, αποκαλύπτοντας έτσι τα πολύχρωμα κοιτάσματα ορυκτών και δημιουργώντας εντυπωσιακές εικόνες.

limnh2
Οι μεγάλες «κηλίδες» στη λίμνη εμφανίζονται και χρωματίζονται σύμφωνα με την σύνθεση των ορυκτών, αλλά και την ποσότητα της βροχόπτωσης ανά εποχή. Το θειικό μαγνήσιο, το οποίο κρυσταλλώνεται το καλοκαίρι, συμβάλλει στο να δημιουργηθεί αυτό το εντυπωσιακό χρώμα. Επιπλέον το καλοκαίρι δημιουργούνται και αυτοί οι φυσικοί... διάδρομοι που κάνουν τις κηλίδες να ξεχωρίζουν περισσότερο.

Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής είχαν ονομάσει τη λίμνη Kliluk, και η Spotted Lake ήταν για αιώνες και παραμένει ακόμη και σήμερα ένας ιερός χώρος ενώ θεωρείται ότι περιέχει ιαματικά νερά.

limnh3
Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα ορυκτά της λίμνης χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή πυρομαχικών. Η περιοχή αργότερα τέθηκε υπό τον έλεγχο μιας οικογένειας για περίπου 40 χρόνια. Το 1979 η οικογένεια προσπάθησε να προσελκύσει ενδιαφέρον για ένα φυσικό σπα στη λίμνη και κάποιοι ντόπιοι προσπάθησαν να αγοράσουν ένα μέρος της λίμνης για να διατηρήσουν την ιερότητα της. Τελικά κατέληξαν σε μια συμφωνία στα τέλη Οκτωβρίου του 2001 και αγόρασαν 220 στρέμματα έναντι 720.000 δολαρίων.

limnh4
Η λίμνη αποτελεί έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό με τους επισκέπτες να θέλουν να την γνωρίσουν και να την φωτογραφίσουν. Σήμερα, υπάρχει μια πινακίδα στην άκρη του δρόμου που ενημερώνει τους επισκέπτες σχετικά με τις μυθικές θεραπευτικές δυνάμεις της λίμνης. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει ένας φράχτης προστασίας της όχθης της λίμνης από την δημόσια πρόσβαση, η λίμνη είναι ορατή για τους τουρίστες που κάνουν μια στάση για να την θαυμάσουν.

limnh6

Άραγε τι καιρό κάνει στους άλλους πλανήτες;

Το μωρό του Ηλιακού συστήματος και ο πιο κοντινός πλανήτης στον Ήλιο, ο Ερμής, δεν έχει ατμόσφαιρα, κι έτσι η πρόγνωση του καιρού του είναι συνήθως αρκετά δύσκολη. Ωστόσο, οι επισκέπτες του θα πρέπει να συμβουλεύονται να προετοιμάζονται για πολύ ψυχρές μέρες, ή να πάρουν μαζί τους αντηλιακά με μεγάλο δείκτη προστασίας, SPF 50, ανάλογα με το ποιο μέρος του πλανήτη βρίσκεστε – οι θερμοκρασίες κυμαίνονται από μείον 183 C έως 427 C ανάμεσα στα σημεία που είναι αντικρυστά στον ήλιο και αυτά που είναι στους πόλους.

Όποιος θέλει να κάνει διακοπές στον Άρη θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος να βρει καταφύγιο από τις διερχόμενες αμμοθύελλες

Αφροδίτη

Ο πιο καυτός από όλους τους πλανήτες, και δεύτερος σε απόσταση από τον Ήλιο, καλύπτεται με ένα στρώμα αερίων θερμοκηπίου και γι αυτό δεν υπάρχει τρόπος να διαφύγει η θερμότητα στο διάστημα. Η ατμόσφαιρα του είναι γεμάτη με διοξείδιο του άνθρακα και του αζώτου καθώς και θειικό οξύ, οπότε είναι απίθανο να φανούν οι ακτίνες από τον Ήλιο. Η ατμοσφαιρική πίεση της ατμόσφαιρας είναι 92-πλάσια της ατμοσφαιρικής πίεσης της Γης, οπότε μην περιμένετε να δροσιστείτε στους 480 C.

Άρης

Ο τέταρτος πλανήτης από τον Ήλιο, ο Άρης, μπορεί να είχε δει κάποτε κάποιες βροχοπτώσεις, αλλά αυτές τις μέρες οι επισκέπτες θα πρέπει να αρκεστούν στα παγοπέδιλα τους για να εξερευνήσουν τις ψυχρές πολικές περιοχές. Να περιμένετε να δείτε μπλε ηλιοβασιλέματα και ανατολές. Αν αντιληφθείτε αμμοθύελλες στον ορίζοντα, ψάξτε για καταφύγιο.

Δίας

Ο γιγάντιος Δίας είναι ένας αέριος πλανήτης, που αποτελείται από υδρογόνο και ήλιο. Με 318 φορές το μέγεθος της Γης, ο Δίας εκπέμπει περισσότερη θερμότητα από ό,τι παίρνει από τον ήλιο. Οι καταιγίδες είναι πολύ πιθανές, καθώς η υψηλή πίεση αναγκάζει το αέριο ήλιο να γίνει υγρό, προκαλώντας ισχυρές βροχοπτώσεις και ανέμους μέχρι 360 kph. Προσέξτε τα σύννεφα της αμμωνίας, πιθανόν να είναι ένα συνηθισμένο χαρακτηριστικό.

Κρόνος

Ο έκτος πλανήτης από τον Ήλιο, ο Κρόνος, αποτελείται επίσης από αέριο. Ο δεύτερος μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού συστήματος δεν είναι καθόλου φιλόξενος χώρος, με ανέμους έως και 1.800 χλμ. την ώρα, θερμοκρασίες έως και 14.727 C στον πυρήνα του και ένα στρώμα πάγου πάχους 10 χιλιομέτρων. Να αναμένεται να δείτε συννεφιασμένες ημέρες, με νέφη από αμμωνία, υδρογόνο και ήλιο. Κάθε 30 χρόνια περίπου, μια υπερ-καταιγίδα, που ονομάζεται Great White Spot, αναβλύζει προς τα πάνω. Ο Κρόνος είναι καλύτερα να αποφεύγεται εκείνη τη στιγμή.

Ουρανός

Θυελλώδης καιρός προβλέπεται για αυτόν τον πλανήτη από αέριο και πάγο, ο οποίος είναι ο τρίτος μεγαλύτερος και έβδομος σε απόσταση από τον Ήλιο. Πρέπει να περιμένετε να δείτε μπλε σύννεφα μεθανίου, ενώ οι επισκέπτες ενθαρρύνονται να φορούν θερμικά ρούχα για να αντιμετωπίσουν το ψύχος των -197C.

Ποσειδώνας

Μπρρρ. Ο μπλε πλανήτης – ο περισσότερο απόμακρος από τον Ήλιο και ο πιο ψυχρός, με θερμοκρασίες που πέφτουν κατακόρυφα στους -224C. Πρόκειται για έναν άλλο γίγαντα αερίου, αλλά με ένα παγωμένο πυρήνα, που αναμένουμε να συναντήσουμε παρόμοιες καιρικές συνθήκες με τον Ουρανό, αλλά με πιο ακραίες θερμοκρασίες. Οι άνεμοι μπορούν να φθάσουν και τα 2.100 χλμ. την ώρα.

4 απίστευτες χημικές ουσίες που ανακάλυψε ο άνθρωπος!

Οι επιστήμονες δημιουργούν και ανακαλύπτουν νέα υλικά διαρκώς, άλλωστε αυτή είναι η αποστολή τους, να εξελίσσουν την επιστήμη τους και να βοηθούν την πρόοδο των ανθρώπων. Στις πλέον απίθανες ανακαλύψεις ανήκουν τα 4 χημικά στοιχεία που θα δείτε στη συνέχεια τα οποία προκαλούν έκπληξη με τις φοβερές δυνατότητές τους… Από ένα ισχυρό και ταυτόχρονα πολύ ελαφρύ υλικό ή ένα μέταλλο που λιώνει στο χέρι, οι αποδείξεις των Χημικών είναι απίστευτες σχετικά με το τι μπορεί να κάνει ο σωστός συνδυασμός στοιχείων…
1. Αεροτζέλ – σκληρό σαν μέταλλο, ελαφρύ σαν αέρας

To αεροτζέλ είναι ένα συνθετικό ημιδιαφανές υλικό σε στερεά κατάσταση με εξαιρετικά χαμηλή πυκνότητα, από τα ελαφρύτερα υλικά στον κόσμο, που συνηθέστερα παράγεται από διοξείδιο του πυριτίου. Από την ανακάλυψή του το 1931 από τον Αμερικανό Samuel Kistler, έχει χρησιμοποιηθεί σε διαστημικές αποστολές για τη συλλογή σκόνης από την ουρά κομητών, από τους κυβερνητικούς οργανισμούς για την ανάπτυξη μονωμένων σκηνών, ακόμη και για την κατασκευή ενδυμάτων που προστατεύουν από την υπερβολική ζέστη.

Η NASA του έχει δώσει το παρατσούκλι το “Blue Smoke” (σ.σ. “μπλε καπνός”), επειδή αυτό μοιάζει με ολόγραμμα. Αποτελείται κυρίως από αέρα (99,8%), επομένως είναι πολύ ελαφρύ (σαν ένα σφουγγάρι) και ικανό να απωθεί τη θερμότητα. Ένα κομμάτι στο μέγεθος ανθρώπου 1.80 ύψους και βάρους 75 κιλών ζυγίζει λιγότερο από μισό κιλό, ενώ αν συμπιεστεί ομοιόμορφα το ίδιο κομμάτι μπορεί να υποστηρίξει το βάρος ενός μικρού αυτοκινήτου 500 κιλών.
2. Γάλλιο – μέταλλο που λιώνει στο χέρι

Το χημικό στοιχείο Γάλλιο είναι ένα σπάνιο, μαλακό, αργυρόλευκο μέταλλο με στιλπνή μεταλλική λάμψη. Πρόκειται για ένα εύθρυπτο στερεό υλικό σε χαμηλές θερμοκρασίες, το οποίο ωστόσο λιώνει αν το κρατήσεις στο χέρι σου για λίγο, αφού το σημείο τήξης του είναι στους 29.76 °C. Μέχρι στιγμής η κύρια χρήση του είναι στην κατασκευή smartphones, της αεροδιαστημικής και των τηλεπικοινωνιών.

Αν και υπάρχει ως χημικό στοιχείο στον περιοδικό πίνακα, δεν απαντάται στη φύση σε ποσότητα. Ιχνοποσότητες μπορεί να βρεθούν σε μεταλλεύματα ψευδαργύρου και βωξίτη, που είναι η κύρια πηγή του αλουμινίου.
3. Νανο-νήμα από διαμάντια – δρόμος προς το Διάστημα

Ερευνητές από το πανεπιστήμιο Penn State University των ΗΠΑ ανακάλυψαν το 2014 ένα εξαιρετικά λεπτό νανο-νήμα από διαμάντια (diamond nanothreads), το οποίο έχει πολύ μεγαλύτερη αντοχή και δύναμη ακόμα και από τους ισχυρότερους νανοσωλήνες και τα πολυμερή που υπάρχουν σήμερα. Ο καθηγητής Χημείας John Badding δήλωσε στο CNN, ότι η ομάδα του έκανε την ανακάλυψη αυτή ενώ ερευνούσε τις ιδιότητες των μορίων βενζολίου. Είναι λεπτότερο από τρίχα και τρομερά ανθεκτικό.

“Επειδή αυτό το “νήμα” είναι στην καρδιά του φτιαγμένο από διαμάντια, πιστεύουμε ότι θα αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικό, ισχυρό και χρήσιμο”, λέει ο καθηγητής συμπληρώνοντας: “Ένα από τα πιο τρελά μας όνειρα σε ό,τι αφορά στα νανοϋλικά που κατασκευάζουμε είναι ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία πολύ ανθεκτικών και ελαφρών καλωδίων, τα οποία έκαναν δυνατή την κατασκευή ενός “διαστημικού ασανσέρ”, μια ιδέα που μέχρι τώρα υπήρχε μόνο ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας”.
4. Ferrofluid: Είναι στερεό ή υγρό;

Πώς μπορεί αυτό το υγρό να μετατραπεί αυτομάτως σε στερεό και μετά πάλι σε υγρό; Πλησιάζοντας έναν μαγνήτη κάτω από την επιφάνεια του ferrofluid, αυτό από υγρό γίνεται στερεό. Έτσι, λόγω του μαγνητικού πεδίου αλλά και της βαρύτητας, παρατηρούνται εξογκώματα που μοιάζουν με καρφιά. Το ferrofluid είναι συνδυασμός υγρού και διαφόρων μεταλλικών σωματιδίων, μικρότερα των 10 νανόμετρων, όπως το σίδερο. Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια μετάλλου βρίσκονται διαλυμένα στο ειδικό υγρό (surfactant) δημιουργώντας ένα νέο υλικό που φαινομενικά είναι υγρό. Ωστόσο έχει ταυτόχρονα 2 ιδιότητες: αυτές του υγρού αλλά και του στερεού.
 Πώς γίνεται αυτό; Πολύ απλά τα στερεά μικροσκοπικά σωματίδια του μετάλλου δίνουν τις γνωστές μαγνητικές ιδιότητές τους, ενώ το ειδικό υγρό είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μην επιτρέπει στα σωματίδια αυτά να αποσπαστούν από αυτό. Το ferrofluid δημιουργήθηκε το 1963 από τον επιστήμονα της NASA Steve Papell ως πρότυπο για τα καύσιμα των πυραύλων που θα ωθήσουν ένα διαστημικό σκάφος μετά την έξοδό του από ένα μαγνητικό πεδίο.

 

Δράσε αθόρυβα… ΜΗΝ ανακοινώνεις τις σημαντικές αποφάσεις της ζωής σου δεξιά κι αριστερά!

Η φράση αυτή, έχει γίνει τα τελευταία χρόνια της ζωής μου, ένα από τα πιο αγαπημένα μου μότο. Το επαναλαμβάνω στον εαυτό μου και παράλληλα, συμβουλεύω φίλους και γνωστούς να κάνουν την παραπάνω φράση, βίωμα.

«Δράσε σιωπηλά» θα πω και σε σένα που αυτήν την στιγμή διαβάζεις το άρθρο μου.
Μην ανακοινώνεις τις σημαντικές αποφάσεις της ζωής σου δεξιά και αριστερά.
Πίστεψε με ή μάλλον εμπιστεύσου με, δεν οδηγεί πουθενά!
Κακά τα ψέματα, είναι δύσκολο οι επιθυμίες μας, οι στόχοι μας και τα όνειρα μας να ταυτίζονται με την πολυκοσμία και εδώ που τα λέμε, λογικό το βρίσκω. Διαφορετικά θα ήμασταν όλοι ίδιοι.
Δεν υπάρχει λόγος λοιπόν να προσπαθείς να πείσεις τον καθένα τι είναι καλύτερο για σένα,κάνε απλά αυτό που εσύ θεωρείς σωστό.
Μην ξεχνάς πως ίσως αυτό που ποθεί η ψυχή σου, να μην μπορεί να το καταλάβει ούτε ο πιο δικός σου άνθρωπος…
Άρα γιατί να υπάρχουν αντιπαραθέσεις; Σκέψου πόσες φορές, όταν ήμασταν παιδιά ακόμα, άλλα θέλαμε εμείς κι άλλα θεωρούσαν σωστά για εμάς οι γονείς μας…
Μη δημοσιοποιείς τις σκέψεις σου ή τα σχέδια σου… δράσε αθόρυβα, γιατί υπάρχει και κακός κόσμος εκεί έξω (φαντάζομαι πως το ‘χεις αντιληφθεί).
Υπάρχει κόσμος που θα σε κρατήσει πίσω κι αντί να σε παρακινεί, θα σε αποτρέπει, γιατί δυστυχώς υπάρχει ζήλια. Όταν σε ζηλεύουν δεν σε ενθαρρύνουν, το αντίθετο, σου βάζουν τρικλοποδιές προσπαθώντας να θίξουν μόνο τις αρνητικές πτυχές του «ονείρου» σου. Kαι φυσικά υπάρχει και η ομάδα εκείνη των ατόμων που σε έχουν από κοντά με σκοπό να πάρουν τις ιδέες σου και να φανούν αυτοί ανώτεροι στα μάτια άλλων, παρουσιάζοντας τες ως δικές τους. Φαντάζομαι πως δεν θες να σου συμβεί κάτι τέτοιο!

Κυρίως όμως, μην ακούς κανέναν σε ζητήματα καρδιάς!
Το ένστικτο πάντα ξέρει και ποτέ δεν ψεύδεται. Ακούστε την καρδιά σας, εσείς ξέρετε καλύτερα από τον καθένα τι προορίζεται για εσάς!!

LISTEN TO YOUR HEART BABY…

Κόντρα Χόκινγκ-SETI για τους εξωγήινους

Ο διάσημος αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ έχει διατυπώσει πολλές φορές την άποψη ότι αν υπάρχουν εξωγήινοι και κάποια στιγμή έρθουν στη Γη η στάση τους θα είναι πιθανότατα επιθετική απέναντι μας.

Πρόσφατα σε συνέντευξη του ο Χόκινγκ ανέφερε «αν κάποιοι εξωγήινοι μας επισκεφτούν το αποτέλεσμα θα είναι λίγο πολύ το ίδιο με εκείνο που είχε η έλευση του Κολόμβου στην αμερικανική ήπειρο η οποία δεν νομίζω ότι είχε ευτυχή κατάληξη για τους ιθαγενείς εκεί»
Η Τζιλ Τάρτερ, συνιδρυτής και πρώην επικεφαλής του γνωστού ερευνητικού προγράμματος αναζήτησης εξωγήινης ζωής SETI αποφάσισε να απαντήσει στον Χόκινγκ «Δε συμφωνώ με αυτή την προσέγγιση.
Εξωγήινα όντα που έχουν καταφέρει να αναπτύξουν τέτοιο πολιτισμό και τεχνολογία ώστε να ταξιδεύουν στα πέρατα του διαστήματος θα είναι πνευματικά αναπτυγμένοι για να είναι φιλικοί και ειρηνικοί.
Η ιδέα ενός πολιτισμού που έχει καταφέρει να επιβιώσει πολύ περισσότερο από τον δικό μας και ταυτόχρονα έχει επιθετική τεχνολογία είναι αντικρουόμενη. Η πίεση για μακρά επιβίωση ενός σχετικά περιορισμένου πληθυσμού νομίζω ότι απαιτεί εξελικτική διαδρομή και ανάπτυξη νοημοσύνης που συμβαδίζει με την δική μας.
Απαιτεί διαδικασίες συνεργασίας για την επίτευξη μεγάλων στόχων. Οσο ο ανθρώπινος πολιτισμός προχωρούσε και εξελισσόταν ο άνθρωπος γινόταν ολοένα και λιγότερο επιθετικό ον και η ίδια αρχή μπορεί να συναντάται καις ε εξωγήινους προηγμένους πολιτισμούς» αναφέρει η Τάρτερ.
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις των επιστημόνων της NASA ο γαλαξίας μας διαθέτει περί τους 40 δισ. πλανήτες με συνθήκες φιλικές στην παρουσία της ζωής.
Ίσως σε κάποιον από αυτούς να έχει αναπτυχθεί κάποιος προηγμένος πολιτισμός που κάποτε θα έρθει σε επαφή μαζί μας και τότε θα μάθουμε ποιος τελικά έχει δίκιο.

Πόσο καιρό μπορούμε να επιβιώσουμε σε κάθε πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος

Πόσο μπορεί ένας άνθρωπος να ζήσει σε κάθε πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος χωρίς να φορά κάποια προστατευτική στολή;

Οι απαντήσεις είναι απογοητευτικές. Από μερικά δευτερόλεπτα έως μερικά δευτερόλεπτα. Εκεί όμως που δεν υπάρχει καμιά ελπίδα και ο παρατηρητής θα εξαερωθεί αμέσως είναι φυσικά ο Ήλιος.
Εκτός βέβαια και αν πάει τη νύκτα. (Παλιό ανέκδοτο των αστρονόμων).
Ο Neil deGrasse Tyson πάντως δίνει την απάντηση για κάθε πλανήτη ξεχωριστά.


Ο γνωστός αστροφυσικός, με το εξαιρετικό χιούμορ και τις γλαφυρές περιγραφές, Neil deGrasse Tyson μας εξηγεί πόσο θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε στους υπόλοιπους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.
Ερμής: Μόνον όσο μπορούμε να κρατήσουμε την αναπνοή μας

Αφροδίτη: Θα μπορούσαμε να περπατήσουμε κανονικά στην επιφάνεια της λόγω της βαρύτητας αλλά θα… εξαερωνόμασταν λόγω της ζέστης

Άρης: Κάτι λιγότερο από 2 λεπτά, καθώς η ατμόσφαιρά του είναι πάρα πολύ λεπτή για να μας εξασφαλίσει αέρα

Δίας: Θα μας στροβίλιζαν οι πανίσχυροι άνεμοι του μέχρις ότου διαλυόμασταν από την τεράστια πίεση της ατμόσφαιρας του. Επιβίωση: λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο!

Κρόνος: Λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Και πάλι θα μας έλιωνε η τεράστια πίεση στην ατμόσφαιρά του πλανήτη.

Ουρανός και Ποσειδώνας: Ούτε δευτερόλεπτο δεν θα επιβιώναμε στους δυο αέριους γίγαντες του ηλιακού μας συστήματος.

Συμβουλή; Καλύτερα να μείνουμε στον πλανήτη μας. Και αφού είναι τόσο καλός μαζί μας, μήπως κι εμείς θα έπρεπε να τον προσέχουμε λίγο περισσότερο;

Η γραμμή μεταξύ Γης και διαστήματος σε μια υπέροχη εικόνα

Το La Silla Observatory βρίσκεται στην έρημο της Ατακάμα στη Χιλή, αποτελείται από τρία τηλεσκόπια και κατασκευάστηκε και λειτουργεί από το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (European Southern Observatory, ESO).

Βρίσκεται σε υψόμετρο 2.400 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και έχει μια απίστευτη θέα του νυχτερινού ουρανού. Για την ακρίβεια, η θέα του είναι τόσο καλή που είναι αδύνατο να τραβηχτούν εικόνες σαν και αυτή που βλέπουμε πιο πάνω σε άλλα μέρη στη Γη.
Στην εικόνα φαίνονται οι μετεωρίτες Διδυμίδες στον ουρανό και η γραμμή μεταξύ Γης και διαστήματος. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι δεν είναι δύο διαφορετικές εικόνες.
Αν δεν το πιστεύετε, απλά διαβάστε:
Ένας πολύχρωμος μετεωρίτης φωτογραφήθηκε πάνω από τους θόλους των τηλεσκοπίων του La Silla στην έρημο της Ατακάμα στη Χιλή. Το ESO διαθέτει τηλεσκόπια που παρατηρούν με οπτικές και υπέρυθρες.
Το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο έχει ένα κάτοπτρο με διάμετρο 3,6 μέτρα. Το μεγάλο υψόμετρο του La Silla, ο σκοτεινός ουρανός και ο καθαρός αέρας πάνω από αυτό (μειώνονται οι ατμοσφαιρικές στρεβλώσεις του εισερχόμενου φωτός), κάνουν το μέρος ιδανικό για αστρονομικές παρατηρήσεις.
A colourful meteor photographed above La Silla telescope domes and inversion layer in the southern outskirts of the Atacama desert, Chile. The close-up view of the meteor shows a stumbling path which is the actual aerodynamic flight path of the meteoroid, due to the shape of the object as it spins and spirals through the atmosphere. This European Southern Observatory's (ESO) site has telescopes which observe at optical and infrared. The largest optical telescope has a mirror with a diameter of 3.6 metres. The high altitude of La Silla (2400 metres), the dark sky, and the clear air above it (reducing atmospheric distortions of incoming light), make the site an ideal location for astronomical observations.

Ο πρώτος πόλεμος της ιστορίας; Ίχνη μεγάλης σφαγής στην Αφρική

Μία μεγάλη σφαγή υποδεικνύουν ευρήματα στο Ναταρούκ της Κένυας, δείχνοντας ότι η βίαιη σύγκρουση αποτελούσε σύνηθες φαινόμενο, ακόμα και για τους κυνηγούς/ συλλέκτες προγόνους μας.

Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του New Scientist, δέκα σκελετοί που βρέθηκαν στον χώρο, δείχνουν σημάδια βίαιου θανάτου, με χτυπήματα και κοψίματα στα κεφάλια. Δύο εξ αυτών έφεραν αιχμές από οψιδιανό, πιθανότατα από βέλη. Οι θέσεις/ στάσεις άλλων δύο δείχνουν ότι τα χέρια τους ήταν δεμένα όταν σκοτώθηκαν.
Ο συγκεκριμένος αρχαιολογικός χώρος είναι ο μόνος στον οποίο υπάρχουν αποδείξεις/ στοιχεία προϊστορικής σφαγής από κυνηγούς/ συλλέκτες, η οποία θεωρείται ότι έλαβε χώρα πριν από 10.000 χρόνια, σύμφωνα με τη Μάρτα Μιραζόν Λαρ, του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, η ομάδα της οποίας εξέτασε τους σκελετούς. «Επρόκειτο για εσκεμμένη σύγκρουση ανάμεσα σε δύο ομάδες και σε αυτήν συμμετείχε μεγάλος αριθμό ανθρώπων, οπότε το αντιλαμβάνομαι ως πόλεμο μικρής κλίμακας».

Ο λόγος στον οποίο οφείλεται το περιστατικό θα μπορούσε να είναι μια επιδρομή για πόρους- εδαφικές εκτάσεις ή ψάρια από την κοντινή λίμνη, εκτιμά η ομάδα. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να πρόκειται για «φυσική» επιθετικότητα – αντίδραση όταν δύο ομάδες ανθρώπων συναντιούνται.
«Επειδή δεν υπάρχουν προϊστορικές αποδείξεις, δεν μπορούμε να πούμε» εκτιμά η Μιραζόν Λαρ, αναφέροντας ότι θα μπορούσε να πρόκειται για δύο ομάδες αναζήτησης τροφής που συναντήθηκαν, με τη μία να φέρει όπλα και να σημειώνεται επίθεση και ακόλουθη σύγκρουση.

Μία άλλη πιθανότητα, όπως προσθέτει, είναι μια τοπική κοινότητα να δέχτηκε εσκεμμένη επίθεση από μια άλλη, σε επιδρομή για πόρους.

Ο πόλεμος αποτελεί κοινό φαινόμενο στην ανθρώπινη ιστορία, ωστόσο το πόσο εκτεταμένος ήταν κατά την προϊστορική περίοδο δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί με σιγουριά. Οι συγκρούσεις φαίνονται να ήταν συχνές μεταξύ κοινωνιών που είχαν εγκατασταθεί μόνιμα, αλλά μεταξύ κυνηγών/ συλλεκτών, τα στοιχεία χρήσης βίας είναι εξαιρετικά σπάνια.


Τα Μυστήρια των Αρχαίων Ιπτάμενων Αρμάτων

Οι μυστικές γνώσεις των Αρχαίων Ελλήνων…

Για να δούμε τι μας λέει ο μύθος του Τριπτόλεμου με την θεά Δήμητρα. Πρόκειται για έναν μύθο των Ελευσινίων Μυστηρίων, σύμφωνα με τον οποίο η θεά Δήμητρα μετά από μία περιπλάνηση με το ιπτάμενο πύρινο άρμα της, που εσύρετο από φτερωτούς δράκοντες, προσγειώθηκε στην «αγέλαστο πέτρα» στην Ελευσίνα.—
Ύστερα παρέδωσε το ίδιο αυτό φτερωτό άρμα σε έναν από τους τέσσερις βασιλείς της Ελευσίνας, τον Τριπτόλεμο, ο οποίος έφυγε πετώντας, και απουσίασε γα πολλά χρόνια με σκοπό να διδάξει και σε άλλους λαούς την τέχνη της σποράς, του σίτου και του θερίσματος των χωραφιών.
Είναι σκανδαλιστικά παρόμοια η τοπωνυμία της περιοχής («Ελευσίς») με την λέξη «έλευσις», που θα μπορούσε κάλλιστα να υποδηλώνει την έλευση της θεάς Δήμητρας με το ιπτάμενο άρμα της. Επιπλέον το εκπολιτιστικό έργο το οποίο ανέλαβε να φέρει σε πέρας ο Τριπτόλεμος με τα μέσα που του παρείχε η θεά, καταγράφεται και σε μυθολογίες άλλων λαών.
Μεταφέρουμε χαρακτηριστικά από το βιβλίο του Γουίλ Ντιράν (Wil Durant) «Η ιστορία και ο πολιτισμός της Κίνας» την μαρτυρία της Κινεζικής παράδοσης: «…Πριν έρθουν οι ουράνιοι Βασιλείς, οι άνθρωποι στην Κίνα ζούσαν σαν τα ζώα. Σκεπάζονταν με δέρματα ζώων, τρέφονταν με ωμό κρέας και δεν ήξεραν τον πατέρα τους… …
Όταν ήρθε ο Φου Χι, με την βοήθεια μιας πολύ μορφωμένης βασίλισσας, έμαθε στον λαό τον γάμο, την μουσική, τα γράμματα, και την ζωγραφική. Τους έμαθε επίσης να ψαρεύουν με δίκτυα και να καλλιεργούν τον μεταξοσκώληκα… Μετά τον θάνατο του Φου Χι, το έργο του το συνέχισε ο Σενγκ Μουγκ. Αυτός βρήκε το αλέτρι, τη γεωργία, το εμπόριο, την Ιατρική επιστήμη, και το πως να θεραπεύονται οι άνθρωποι με τα βότανα…»
Παραστάσεις του άρματος με τους φτερωτούς δράκοντες έχουμε σε ένα πλήθος από αρχαία αγγεία. Ένα τέτοιο άρμα συναντάμε και στην τραγωδία του Ευριπίδη «Μήδεια», πάνω στο οποίο αποχωρεί στο τέλος του έργου η τραγική παιδοκτόνος. Αυτού του είδους οι σκηνοθετικές παρεμβάσεις προξενούν την περιέργεια, αφού η θεατρική τους απόδοση ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για την εποχή και σίγουρα θα προξενούσε πολλά προβλήματα.
Η εμμονή των δημιουργών και ιδιαίτερα του Αισχύλου στην χρήση (στο θέατρο) φτερωτών αρμάτων, ιπταμένων ανθρώπων και ζώων, αλλά και περιέργων ενδυμάτων με χαρακτηριστικούς τους περίφημους κοθόρνους (μεγάλες μπότες που θυμίζουν έντονα αυτές των σημερινών αστροναυτών), υποδηλώνει την επιθυμία των τραγωδών να γίνει πιστή καταγραφή των μύθων ή τουλάχιστον την προσπάθεια να περάσουν εμμέσως στο κοινό κάποιες κρυφές αλήθειες (χωρίς η μία περίπτωση να αναιρεί την άλλη).
Στην τραγωδία του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης» βλέπουμε τον Ωκεανό και τις κόρες του να έρχονται στον Προμηθέα οδηγώντας «με την θέληση, χωρίς χαλινούς» ένα «τετράσκελο πουλί».
Στα αποσπάσματα που σώθηκαν από την τραγωδία «Σφίγγα» τον βλέπουμε να μιλάει για ένα «πουλί πού ‘χει νυχάτο χέρι, το πολεμικό, με το κοντάρι», ενώ στον «Αγαμέμνονα» είναι χαρακτηριστική η εντολή: «τα σκυλιά, τα τολμηρά, όπου πετάνε στον αγέρα άφησε».
Η πιθανή εμμονή του Αισχύλου να αποκαλύψει με συμβολισμούς στους θεατές κάποια μυστικά, Μπορεί να εξηγήσει και τις διώξεις του από το ιερατείο της εποχής με την κατηγορία ότι ανεβάζει επί σκηνής τα μυστικά των Ελευσινίων μυστηρίων και ίσως και την ανεξιχνίαστη δολοφονία του.
Είναι πολλές οι αναφορές των μύθων για τα ηλιακά άρματα με τα οποία ταξίδευαν διάφοροι ήρωες, με χαρακτηριστικότερο τον μύθο του ταξιδιού του Φαέθωνος.
Ακόμη οι αναφορές σε αστρονομικά θέματα, διαφόρων μυημένων στα μυστήρια φιλοσόφων, ξεπερνούν τα όρια των γνώσεων, που κατά την συμβατική ιστορία θα έπρεπε να έχουν.
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Σωκράτη στον «Φαίδωνα» του Πλάτωνα, όπου μιλάει για την σφαιροειδή μορφή της Γης, την περιγράφει πώς φαίνεται από ψηλά, και λέει ότι αυτό που εμείς βλέπουμε για ουρανό δεν είναι ο πραγματικός, αλλά όταν βγούμε έξω από αυτόν (έξω από την ατμόσφαιρα) βλέπουμε την πραγματική του εικόνα.