Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2016

Ευχές για το Νέο έτος

Όσοι είναι οι σπόροι ενός ροδιού τόσες και άλλες τόσες είναι οι ευχές μου για την καινούργια Χρονιά!

Σπάζοντας ένα ρόδι νοερά σε κάθε Ελληνικό σπίτι εύχομαι ο κρότος που θα ακουστεί να διώξει κάθε κακό και κάθε σπόρος να σκορπιστεί σε κάθε γωνιά σπέρνοντας αγάπη και τα νάματα του Ελληνισμού.

Κάθε σπόρος να φέρει στον καθένα ότι η ψυχή του βαθιά λαχταρά.

Χρόνια Πολλά Ελλάδα μου Ευτυχισμένος ο καινούργιος Χρόνος!!!

Ας κυλίσει ευνοϊκά για όλη την ανθρωπότητα και ας φέρει υγεία, ευτυχία και πολλή δύναμη σε κάθε ψυχή!

 Με αγάπη


ΕΡΕΒΟΚΤΟΝΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ - Ὕμνος εἰς Δήμητρα (6.24-6.65)

Αποτέλεσμα εικόνας για θεα δημητραοὔπω τὰν Κνιδίαν, ἔτι Δώτιον ἱρὸν ἔναιον.
25 τεῖδ᾽ αὐτᾷ καλὸν ἄλσος ἐποιήσαντο Πελασγοί,
δένδρεσιν ἀμφιλαφές· διά κεν μόλις ἦνθεν ὀιστός·
ἐν πίτυς, ἐν μεγάλαι πτελέαι ἔσαν, ἐν δὲ καὶ ὄχναι,
ἐν δὲ καλὰ γλυκύμαλα· τὸ δ᾽ ὥστ᾽ ἀλέκτρινον ὕδωρ
ἐξ ἀμαρᾶν ἀνέθυε· θεὰ δ᾽ ἐπεμαίνετο χώρῳ
30 ὅσσον Ἐλευσῖνι, Τριοπᾷ θ᾽ ὅσον ὁκκόσον Ἔννᾳ.
ἀλλ᾽ ὅκα Τριοπίδαισιν ὁ δεξιὸς ἄχθετο δαίμων,
τουτάκις ἁ χείρων Ἐρυσίχθονος ἅψατο βωλά.
σεύατ᾽ ἔχων θεράποντας ἐείκοσι, πάντας ἐν ἀκμᾷ,
πάντας δ᾽ ἀνδρογίγαντας, ὅλαν πόλιν ἀρκίος ἆραι,
35 ἀμφότερον πελέκεσσι καὶ ἀξίναισιν ὁπλίσσας·
ἐς δὲ τὸ τᾶς Δάματρος ἀναιδέες ἔδραμον ἄλσος.
ἦς δέ τις αἴγειρος, μέγα δένδρεον αἰθέρι κῦρον,
τῷ ἔπι ταὶ νύμφαι ποτὶ τὤνδιον ἑψιόωντο·
ἃ πράτα πλαγεῖσα κακὸν μέλος ἴαχεν ἄλλαις.
40 ᾄσθετο Δαμάτηρ, ὅτι οἱ ξύλον ἱερὸν ἀλγεῖ,
εἶπε δὲ χωσαμένα· «τίς μοι καλὰ δένδρεα κόπτει;»
αὐτίκα Νικίππᾳ, τάν οἱ πόλις ἀράτειραν
δαμοσίαν ἔστασαν, ἐείσατο· γέντο δὲ χειρί
στέμματα καὶ μάκωνα, κατωμαδίαν δ᾽ ἔχε κλαῖδα.
45 φᾶ δὲ παραψύχοισα κακὸν καὶ ἀναιδέα φῶτα·
«τέκνον, ὅτις τὰ θεοῖσιν ἀνειμένα δένδρεα κόπτεις,
τέκνον ἐλίνυσον, τέκνον πολύθεστε τοκεῦσι,
παύεο καὶ θεράποντας ἀπότρεπε, μή τι χαλεφθῇ
πότνια Δαμάτηρ, τᾶς ἱερὸν ἐκκεραΐζεις.»
50 τὰν δ᾽ ἄρ᾽ ὑποβλέψας χαλεπώτερον ἠὲ κυναγόν
ὤρεσιν ἐν Τμαρίοισιν ὑποβλέπει ἄνδρα λέαινα
ὠμοτόκος, τᾶς φαντὶ πέλειν βλοσυρώτατον ὄμμα·
«χάζευ, ἔφα, μή τοι πέλεκυν μέγαν ἐν χροῒ πάξω.
ταῦτα δ᾽ ἐμὸν θησεῖ στεγανὸν δόμον, ᾧ ἔνι δαῖτας
55 αἰὲν ἐμοῖς ἑτάροισιν ἄδην θυμαρέας ἀξῶ.»
εἶπεν ὁ παῖς, Νέμεσις δὲ κακὰν ἐγράψατο φωνάν.
Δαμάτηρ δ᾽ ἄφατόν τι κοτέσσατο, γείνατο δ᾽ ἁ θεύς·
ἴθματα μὲν χέρσω, κεφαλὰ δέ οἱ ἅψατ᾽ Ὀλύμπω.
οἳ μὲν ἄρ᾽ ἡμιθνῆτες, ἐπεὶ τὰν πότνιαν εἶδον,
60 ἐξαπίνας ἀπόρουσαν ἐνὶ δρυσὶ χαλκὸν ἀφέντες.
ἃ δ᾽ ἄλλως μὲν ἔασεν, ἀναγκαίᾳ γὰρ ἕποντο
δεσποτικὰν ὑπὸ χεῖρα, βαρὺν δ᾽ ἀπαμείψατ᾽ ἄνακτα·
«ναὶ ναί, τεύχεο δῶμα, κύον κύον, ᾧ ἔνι δαῖτας
ποιησεῖς· θαμιναὶ γὰρ ἐς ὕστερον εἰλαπίναι τοι.»
65 ἃ μὲν τόσσ᾽ εἰποῖσ᾽ Ἐρυσίχθονι τεῦχε πονηρά.

***
Στην Κνιδία όχι ακόμα, μα στο ιερό το Δώτιο ήδη κατοικούσαν,25όταν για σένα άλσος έφκιαξαν καλό οι Πελασγοί,πυκνόδεντρο, που ανάμεσά του μόλις θα περνούσε βέλος.Πεύκα σε τούτο ήτανε, φτελιές μεγάλες και αγριαπιδιέςκι ωραία γλυκόμηλα. Νερό κεχριμπαρένιοανάβλυζε από τις πηγές. Κι ευφραίνονταν στο χώρο τούτο η θεά,30όπως και στην Ελευσίνα, στον Τριόπα και στην Έννα.Μα όταν η ευπρέπεια χάθηκεν από τους Τριοπίδες,τότες ο Ερυσίχθονας βουλήθη τα χειρότερα.Είκοσι παίρνοντας βοηθούς και όλους στην ακμή τους,όλους τους γιγαντόκορμους, να ξεπατώσουν αρκετούς ακέρια πόλη,35μ᾽ αυτά τα δυο τούς όπλισε: πελέκια και αξίνες,και δράμανε μ᾽ αναίδεια στης Δήμητρας το άλσος.Ήταν εκεί και κάποια λεύκα δέντρο μέγα που άγγιζε τα αιθέριαόπου και τέρπονταν τα μεσημέρια οι νύμφες.Κι όπως πρωτοπληγώθηκεν αυτή, πόνου κραυγήν αφήνει και στις άλλες.40Η Δήμητρα αιστάνθηκε ότι πονάει το ιερό το δέντροκι είπε οργισμένη: «Ποιός μου κόβει τα καλά δέντρα;»Έλαβε αμέσως της Νικίππης τη μορφή, που ιέρεια οι πολίτεςδημόσια την ορίσανε, κι αφού πήρε στα χέριαστεφάνια, παπαρούνες και στον ώμο κρέμασε κλειδί,45είπε, να μαλακώσει τον κακό κι αναίσχυντο άντρα:«Παιδί μου, που τα δέντρα κόβεις τ᾽ αφιερωμένα στους θεούς,παιδί μου ησύχασε, αγαπημένο τέκνο στους γονείς σου,πάψε, και τους βοηθούς σου απότρεψε μην κι οργιστείη Δήμητρα η Σεβάσμια, τον ιερό της τόπο που ξεκάνεις».50Τότες εκείνος αγριοκοιτάζοντας, όπως τον κυνηγόστα Τμάρια όρη αγριοκοιτάζει λιονταρίναπου μόλις ξελεχώνεψε, κι έχει, όπως λένε, βλοσυρό το βλέμμα,«φύγε, της είπε, μη σου μπήξω το μεγάλο μου πελέκι στο κορμί.Μ᾽ αυτά τα ξύλα ωραία θα φκιάσω στέγη του σπιτιού μου, όπου τραπέζια55πλούσια για τους συντρόφους μου κι ευχάριστα θα παραθέτω».Ετούτα είπε το παιδί και η Νέμεση σημείωσε την ύβρη.Η θεά εξοργίστηκε πολύ, τη θεϊκή μορφή της πάλι παίρνοντας.Τα πόδια της στη γη, μα η κεφαλή της άγγιζε τον Όλυμπο.Κι εκείνοι μισοπεθαμένοι από το φόβο όταν είδανε τη Σεβαστή,60απότομα αρατίστηκαν, στους δρυς τα χάλκινά τους παρατώντας σύνεργα.Τους άλλους άφησε η θεά να φύγουν, αφού απ᾽ ανάγκη τον ακολουθούσαν,γιατί ήταν υποτακτικοί του, όμως έτσι μίλησε στον ασεβή αρχηγό τους:«Ναι, ναι! τη στέγη φκιάξε σκυλομούρη, όπου τραπέζιαθα κάνεις. Θα ᾽ναι αργότερα συχνές οι ευωχίες σου».65Αυτά είπε εκείνη, όμως βάσανα τρανά στον Ερυσίχθονα μαγείρεψε.

Η φιλοσοφία του Επίκτητου – Μια εναλλακτική στάση ζωής

epiktetosΟ Επίκτητος (50 – 138 μ.Χ. ) ήταν Έλληνας στωϊκός φιλόσοφος που γεννήθηκε στην Ιεράπολη της της Φρυγίας. Ήταν δούλος και ζούσε στη Ρώμη, αλλά κάποια στιγμή κατάφερε – δεν ξέρουμε πώς- να ζει ελεύθερος. Έγινε φιλόσοφος και διώχθηκε από τη Ρώμη εξαιτίας σχετικού διατάγματος του Δομιτιανού. Πήγε μετά στη Νικόπολη της Ηπείρου, όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή. Μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγεται ο ιστορικός Φλάβιος Αρριανός, ο πραγματικός καταγραφέας των φιλοσοφικών του απόψεων, καθώς ο ίδιος δεν άφησε κανένα σύγγραμμα (όπως και ο Σωκράτης!). Ήταν ανάπηρος από το ένα πόδι, δεν ξέρουμε όμως πώς ακριβώς το έπαθε, κάποιοι λένε ότι έτσι γεννήθηκε, άλλοι ότι του το έσπασε σκόπιμα ο κύριός του.
 
Τα κύρια σημεία που εστιάζει ο Επίκτητος είναι η ακεραιότητα, η αυτοδιαχείριση και η προσωπική ελευθερία, την οποία προωθεί με το να ζητάει στους μαθητές του την λεπτομερή εξέταση δύο κεντρικών ιδεών, την προαίρεση ελεύθερη εκλογή στάσης ζωής  και τη σωστή χρήση των εντυπώσεων.
 
Στο Εγχειρίδιον ο Επίκτητος δίνει ρητές συμβουλές για το πώς πρέπει να ζούμε. Λέγεται Εγχειρίδιον γιατί όλα τα άτομα που θέλουν να ζήσουν όπως πρέπει, πρέπει να το έχουν πάντα μαζί τους εύκαιρο. Είναι ένα βιβλίο συνεχούς και απαραίτητης χρήσης, όπως το σπαθί (που συχνά αναφέρεται με αυτή την λέξη και φαίνεται η παρομοίωση να έχει παρθεί από εκεί) για έναν στρατιώτη.
 
Κάποια πράγματα τα εξουσιάζουμε και άλλα όχι, λέει ο Επίκτητος, και πρέπει να μάθουμε την διαφορά. Της εξουσίας μας είναι η γνώμη μας, η διάθεσή μας, η επιθυμία να απολαύσουμε, η προσπάθεια να αποφύγουμε, με άλλα λόγια όσα είναι δική μας ενέργεια. Δεν είναι της εξουσίας μας το σώμα, η περιουσία, οι δόξες, τα αξιώματα, με μια λέξη όσα δεν είναι δικής μας ενέργειας.
 
Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να είμαστε ευτυχισμένοι κι αυτός είναι να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με πράγματα πέρα από τον έλεγχό μας.
 
Αν θες, λέει, να μη σου τύχουν αρρώστιες, θάνατος ή φτώχεια, θα δυστυχήσεις. Την επιθυμία κατάργησέ την τελείως γιατί αν επιθυμείς κάτι που δεν είναι της εξουσίας σου θα αποτύχεις.
 
Κάθε τι που αγαπάς να εξακριβώνεις τι είναι, πχ να λες χύτρα είναι έτσι ώστε αν σπάσει να μην ταραχθείς, αν φιλάς το παιδί σου ή την γυναίκα σου να λες, άνθρωπος είναι, έτσι δε θα ταραχθείς όταν πεθάνει. Αν θες η γυναίκα σου, τα παιδιά σου και οι φίλοι σου να ζουν αιωνίως, είσαι ηλίθιος. Θέλεις δηλαδή να εξουσιάζεις εκείνα που δεν είναι της δικής σου εξουσίας. Θάνατο και εξορία και όλα που σου φαίνονται τρομερά λογάριαζέ τα κάθε μέρα. Περισσότερο από όλα τον θάνατο, μ” αυτό ποτέ δε θα συλλογισθείς τίποτα ταπεινό, ούτε θα επιθυμήσεις τίποτα με υπερβολή.  Πρέπει να αγαπάμε τα παιδιά μας, τα αδέρφια μας, τους φίλους μας αλλά ταυτόχρονα να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας την θνητότητά τους. Η κυρίαρχη σχέση είναι με τον θεό: οι ανθρώπινες σχέσεις δεν θα έπρεπε να μας δίνουν λόγο να μεμφόμαστε τον θεό αλλά θα πρεπε να μας παρακινούν να χαιρόμαστε με την φυσική τάξη πραγμάτων.
 
Δεν πειράζουν τους ανθρώπους τα πράγματα, αλλά οι γνώμες που σχηματίζουν για τα πράγματα. Πχ ο θάνατος δεν είναι κάτι φοβερό, αν ήταν θα φαινόταν και στον Σωκράτη, η ιδέα του θανάτου, επειδή είναι τρομερή, αυτή μας τρομάζει. Αν αλλάξουμε τις εντυπώσεις μας, θα αλλάξουν και τα συναισθήματά μας. Σε αυτό το αξίωμα βασίστηκε και η γνωστική ψυχοθεραπεία του Albert Ellis.
 
Η πραγματική διαδικασία αυτοβελτίωσης είναι αρχικά ζήτημα του συνειδητά να επιβραδύνεις τη διαδικασία των σκέψεών σου  ώστε να επιτρέψεις την αντανάκλαση όσων συμβαίνουν. Μοιάζει κάπως με τα φίλτρα που λέμε στην ψυχοθεραπεία, ανάμεσα στην σκέψη και τη δράση. Λέει “Εντύπωση, περίμενέ με λίγο. Άσε να δω τι είσαι και τι συμβολίζεις, άσε να σε τεστάρω”. Το να έχω μία εντύπωση σημαίνει να έχω επίγνωση για κάτι στον κόσμο.
 
Οπότε αν κάποιος σε έχει θυμώσει γνώριζε ότι είναι η δική σου σκέψη που σε θυμώνει (αυτό μοιάζει με το τι λέει και ο Δαλάι Λάμα σε σχέση με τον θυμό). Οπότε πριν αντιδράσεις μην αφήσεις τις εντυπώσεις σου να σε παρασύρουν. Γιατί αν πάρεις λίγο χρόνο θα δεις ότι είναι πιο εύκολο να ελέγξεις τον εαυτό σου. Ο θυμός καταστρέφει την ικανότητά μας να λογικευτούμε και να πάρουμε καλές αποφάσεις για αυτό πρέπει να του φερόμαστε με φροντίδα, αλλά και αποφασιστικότητα. Ο Επίκτητος λέει ότι κάθε πράγμα έχει 2 χερούλια, ένα από το οποίο μπορείς να το σηκώσεις κι ένα από το οποίο είναι ασήκωτο. Κάθε πράγμα δηλαδή έχει 2 όψεις, μία υποφερτή και μία όχι! Ο θυμός μοιάζει άχρηστος για κάθε γεγονός στην ζωή μας. Μας εμποδίζει από το να διαχειριστούμε την κατάσταση που ουσιαστικά τον προκάλεσε. Είναι εργαλείο παραλογισμού.
 
Η βάση της φιλοσοφίας είναι η αυτογνωσία. Η φιλοσοφία είναι τρόπος ζωής, διδάσκει ο Επίκτητος, και όχι απλά θεωρία. Για εκείνον όλα τα εξωτερικά γεγονότα κανονίζονται από τη μοίρα, επομένως δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε. Πρέπει να τα δεχόμαστε ήρεμα, χωρίς πάθη. Ωστόσο είμαστε υπεύθυνοι για τις ενέργειές μας. Προσπαθώντας να ελέγξουμε τα ανεξέλεγκτα αρχίζουμε να υποφέρουμε. Αν και ο όρος ειμαρμένη που χρησιμοποιεί παραπέμπει στην έννοια του πεπρωμένου και της μοίρας, δεν πρέπει να συγχέεται με την μοιρολατρία. Στην περίπτωση της ειμαρμένης μπορούμε να επιλέγουμε παρόλο που όλες οι δυνατότητες στις οποίες ένα γεγονός ενδέχεται να εξελιχθεί είναι ήδη δεδομένες. Το ποια όμως από τις προκαθορισμένες δυνατότητες θα επιλέξουμε ανήκει στη δική μας δικαιοδοσία. Γι’ αυτό προκειμένου να προβούμε στις σωστές επιλογές θα πρέπει να έχουμε μελετήσει την φύση, ώστε γνωρίζοντας τις δυνατότητες των γεγονότων να επιλέξουμε αυτές που θα μας κάνουν ευτυχισμένους. Πχ η αρρώστια δεν είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε, το πότε θα αρρωστήσουμε, το για πόσο, το αν θα συνέλθουμε, δεν εξαρτώνται από εμάς. Μπορούμε βέβαια να επισκεφτούμε έναν καλό γιατρό αλλά δεν μπορούμε να έχουμε έλεγχο στο αν θα πετύχει η θεραπεία.
 
Για να πετύχουμε τη γαλήνη, την απάθεια, πρέπει να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με χαζές ανησυχίες, προσπάθειες να ελέγξουμε τους άλλους, γιατί θα οδηγούμαστε συνεχώς σε αγωνία και άγχος. Αντίθετα, θα πρεπε να δίνουμε την ενέργειά μας στο να προσπαθούμε να αυτοβελτιωθούμε και να κάνουμε το καθήκον μας και να ζούμε με τιμή, προσπαθώντας να δεχτούμε όσο πιο ήρεμα γίνεται τις προκλήσεις που εμφανίζονται μπροστά μας.
 
Η απάθεια, δηλαδή η αταραξία της ψυχής είναι προϋπόθεση της αρετής και της ευτυχίας. Η αγωνία μας για την ζωή είναι από τα πολλά πάθη μας. Το πάθος είναι μια αφύσικη κίνηση της ψυχής, μια ορμή πλεονάζουσα, που μας παρασύρει σε επικίνδυνες για την ηθική ισορροπία και την ευτυχία μας, αντιδράσεις. Πρέπει λοιπόν να βγάλουμε από την ψυχή μας κάθε είδους πάθος για να κατακτήσουμε την αρετή και να γίνουμε ευτυχισμένοι.
 
Τα συναισθήματα πένθους, οίκτου και στοργής είναι γνωστές ενοχλήσεις της ψυχής. Η θλίψη είναι το πιο επιθετικό, και ο Επίκτητος θεωρούσε το να πενθούμε ή να θλιβόμαστε πράξη κάκιστη. Είναι σα να πηγαίνουμε ενάντια στην θέληση του Θεού, έλεγε.
 
Όταν συναντούμε εμπόδια, ποτέ να μην κατηγορούμε τους άλλους αλλά μόνο τον εαυτό μας, δηλαδή τις γνώμες μας. Ο απαίδευτος κατηγορεί τους άλλους για τα δικά του ατυχήματα, εκείνος που άρχισε να εκπαιδεύεται τον εαυτό του και ο πεπαιδευμένος ούτε τον εαυτό του.
 
“Μη γυρεύεις τα πράγματα να γίνονται όπως θες, αλλά θέλε τα πράγματα όπως γίνονται και θα ευτυχίσεις” διακήρυσσε συχνά ο Επίκτητος.
 
Η αρρώστια είναι εμπόδιο για το σώμα, όχι όμως και για την ελεύθερη κρίση. Αν κουτσαθείς αυτό είναι εμπόδιο για το πόδι, όχι όμως για την ελευθερία της κρίσης.
 
Της περιουσίας καθενός μέτρο είναι το σώμα του. Για το σώμα μόνο ό,τι έχεις ανάγκη να παίρνεις (πχ ρούχα, τροφή). Μιας και περάσεις το μέτρο δεν υπάρχει πια όριο. Ηθική προστυχιά η υπερβολική ενασχόληση με το σώμα, να τρως υπερβολικά, να πίνεις υπερβολικά και τέτοια. Η προσοχή πρέπει να είναι στο πνεύμα. Τα σώματά μας δε μας ανήκουν στην πραγματικότητα, αφού δεν μπορούμε πάντα να αποφασίσουμε τι θα τους συμβεί.
 
Μη λες πώς πρέπει να τρώνε αλλά αλλά τρώγε όπως πρέπει. Θυμήσου ο Σωκράτης τόσο είχε βγάλει από την ζωή του την επίδειξη που άνθρωποι έρχονταν και του ζητούσαν να τους συστήσει σε φιλοσόφους κι εκείνος τους έστελνε, τόσο δεν τον πείραζε να τον παραβλέπουν. Μην καυχιέσαι για ό, τι κάνεις.
 
Προσδιόρισε για τον εαυτό σου έναν χαρακτήρα κι έναν τρόπο ζωής που θα τον κρατήσεις ανάλλαχτο και μόνος όταν είσαι και με άλλους.
 
Του απαίδευτου κατάσταση και χαρακτήρας: ποτέ δεν περιμένει ωφέλεια ή βλάβη από τον εαυτό του, αλλά απ’ έξω. Του φιλόσοφου κατάσταση και χαρακτήρας: κάθε ωφέλεια ή βλάβη από τον εαυτό του την περιμένει.
 
Έλεγε πως η ελευθερία και η σκλαβιά δεν είναι παρά ονόματα για την αρετή και την κακία και οι δύο εξαρτώνται από τη βούληση. Κανένας του οποίου η βούληση είναι ελεύθερη, δεν είναι δούλος. Εδώ θυμίζει λίγο αυτό που έλεγε ο Φρανκλ ότι μπορείς να διαλέξεις πως θα συμπεριφερθείς σε κάθε κατάσταση. Όπως και ο Επίκτητος ήταν δούλος, έτσι και ο Φρανκλ ήταν κρατούμενος σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
 
Εστιάζει πολύ στην ελευθερία. Ένα αληθινά ελεύθερο άτομο δεν είναι ελεύθερο μόνο από χρέη, αλλά και από τις ενοχλήσεις που προκαλούνται προσπαθώντας να πείσουν τους άλλους ή να τους αλλάξουν. Δυσκολευόμαστε πάρα πολύ να αντέξουμε την κριτική, ειδικά όταν δε δίνεται με καλό τρόπο. Ο Επίκτητος ρωτάει: “Αν κάποιος έδινε το σώμα σου σε κάποιον που γνώριζε τυχαία στον δρόμο θα θύμωνες πολύ. Και δεν ντρέπεσαι να δίνεις ο ίδιος το μυαλό σου, να αφήνεις να σε επηρεάζει όποιος τύχει να σου επιτεθεί λεκτικά;”
 
Η ουσία του θεού είναι η καλοσύνη, έχουμε όλα τα καλά που θα μπορούσαν να μας δοθούν.
 
Δεν ήταν υπέρ του γάμου και των παιδιών. Ο γάμος μπορεί να ήταν καλός σε μια κοινωνία σοφών ανδρών, αλλά με την επικρατούσα κατάσταση που είναι σα να βρίσκεσαι σε μάχη διαρκώς, μάλλον θα αποσπάσει τον φιλόσοφο από την υπηρεσία του Θεού. Ο γάμος θα μας βγάλει τις χειρότερές μας πλευρές, έλεγε ο Επίκτητος. Πίστευε πολύ στην φιλία, αλλά δεν πίστευε με τίποτα ότι μπορούν δύο σύζυγοι να είναι φίλοι. Ο γάμος, έλεγε, είναι μια τρομερή διάσπαση από την καλή ζωή. Το να ασχολείσαι καθημερινά με μικροπράγματα και με το να ασχολείσαι με τι κάνει το παιδί σου (αν έφαγε ή όχι) αν είναι άρρωστος ο άντρας σου κλπ είναι σκέτη αγγαρεία. Η συνεχής συναισθηματική προσοχή που απαιτείται από τους συζύγους συνεχώς είναι μεγάλο βάρος. Οι σοφοί δεν πρέπει να ανησυχούν και να ασχολούνται με τις ασήμαντες λεπτομέρειες της οικογενειακής ζωής. Στη μόνη περίπτωση που ήταν υπέρ του γάμου ήταν μεταξύ 2 φιλοσόφων, όπως στην περίπτωση του Κράτη και της Ιππαρχίας (Κυνικών φιλοσόφων) που ζούσαν λιτά, χωρίς σπίτι ή υπάρχοντα, ζώντας στους δρόμους, χωρίς να αναλώνονται σε τσακωμούς για το ποιος θα πλύνει τα πιάτα.
 
Ο Επίκτητος χρησιμοποιεί τις εξής αναφορές σχετικά με το πώς θα έπρεπε να ζουν οι Στωικοί την ζωή τους.
 
Η ζωή σαν μια γιορτή
Ενθαρρύνει να σκεφτούμε τη ζωή μας σαν γιορτή, κανονισμένη προς όφελός μας από τον Θεό, σαν κάτι που πρέπει να ζούμε με χαρά και να μη λυγίζουμε από τις δυσκολίες, αλλά να βλέπουμε την μεγαλύτερη εικόνα.
 
Η ζωή σαν παιχνίδι
Ενθαρρύνει τους μαθητές του να εκτιμήσουν τα εξωτερικά πράγματα που είναι αδιάφορα (ούτε καλά, ούτε κακά). Το τι μετράει είναι το πώς παίζουμε το παιχνίδι. Όπως και όταν κάποιοι παίζουν μπάλα δε σκέφτονται αν η μπάλα είναι καλή ή κακή, θέλουν απλά να την πετάξουν και να την πιάσουν. Με τα παιχνίδια συζητά και περί της αυτοκτονίας. Λέει δηλαδή, αν δεν αντέχεις την ζωή μπορείς να παραιτηθείς, όπως αν δε σου άρεσε ένα παιχνίδι θα το σταματούσες. Να είσαι σαν τα παιδιά που λένε “δε θα παίξω άλλο” και φεύγουν όταν δεν απολαμβάνουν το παιχνίδι. Έτσι να κάνεις κι εσύ και αν μείνεις τελικά, να σταματήσεις να γκρινιάζεις. Όποιος βρίσκει την ζωή αβάσταχτη είναι ελεύθερος να παραιτηθεί, αλλά να το σκεφτεί καλά πριν αφήσει τον ρόλο του. Οι Στωικοί ποτέ δε θα την βρουν αβάσταχτη και δε θα παραπονεθούν σε κανέναν – Θεό ή άνθρωπο.
 
Η ζωή σαν ύφανση
Ό, τι υλικό μας δίνεται πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε σωστά και όσο καλύτερα μπορούμε. (όπως αυτοί που φτιάχνουν τις πλέξεις, κλπ)
 
Η ζωή σαν θεατρικό έργο
Ο ρόλος που παίζουμε στην ζωή κανονίζει και ποιες πράξεις είναι κατάλληλες για μας. Πρέπει να δεχόμαστε την μοίρα μας, όποια κι αν είναι, αφού δεν επιλέγουμε τον ρόλο μας. Να θυμάσαι ότι είσαι ένας ηθοποιός του οποίου ο χαρακτήρας έχει αποφασιστεί από τον συγγραφέα – είτε είναι μικρός, είτε είναι μεγάλος. ‘Ο,τι κι αν θέλει να είσαι, παίξε τον ρόλο που σου δόθηκε όσο καλύτερα μπορείς. Είναι δουλειά σου να κάνεις το καλύτερο που μπορείς, αλλά είναι δουλειά άλλου να επιλέξει τι ρόλο θα παίζεις.
 
Η ζωή σαν ένας αθλητικός αγώνας
Όπως οι αθλητές πρέπει να προετοιμάζονται για να μπουν στην αρένα, έτσι και οι Στωικοί προετοιμάζονται για την φιλοσοφική ζωή μέσων της ηθικής που διδάσκονται. Η εκπαίδευση για τη Στωική ζωή είναι όπως η εκπαίδευση του αθλητή, δύσκολη, απαιτητική και δυσάρεστη. Πρέπει να τα έχουμε σκεφτεί όλα αυτά που χρειάζονται για να προετοιμαστεί κάποιος για κάτι, ώστε να μη φανούμε μετά χαζοί, αν δεν έχουμε υπολογίσει σωστά. Πρέπει να εκπαιδευόμαστε συνεχώς και να είμαστε έτοιμοι για όλα όσα μπορεί να συναντήσουμε μπροστά μας, ο αγώνας είναι εδώ κάθε στιγμή.
 
Η ζωή σαν στρατιωτική θητεία
Η μεταφορά αυτή επιστρέφει στην Στωική ιδέα ότι το σύμπαν κυβερνάται από τον Θεό και είτε μας αρέσει είτε όχι, είμαστε όλοι στην υπηρεσία του. Η ζωή είναι σαν την υπηρεσία του στρατιώτη, καθένας είναι υπεύθυνος για κάτι. Αν δεν το κάνεις, ο στρατηγός σου θα παραπονεθεί και θα φέρεις και όλους τους υπόλοιπους σε δυσμενή θέση όλο τον στρατό με το λάθος σου. Αν ο καθένας έκανε ό,τι ήθελε δε θα υπήρχε στρατιώτης να κρατά σκοπιά ή να πολεμήσει. Έτσι είναι και στην ζωή του κάθε ανθρώπου είναι μια εκστρατεία. Είναι για σένα να παίξεις τον ρόλο του στρατιώτη, να κάνεις τα πάντα για να ευχαριστήσεις τον Στρατηγό.
 
Η φιλοσοφία των Στωικών μπορεί να περιληφθεί και στην φράση που λένε στα προγράμματα των 12 βημάτων: “Θεέ μου δώσε μου τη δύναμη να αλλάξω αυτά που μπορώ, την υπομονή να αντέξω αυτά που δεν μπορώ, και την σοφία για να γνωρίζω την διαφορά μεταξύ τους”.
   
Αποφθέγματα
 
  1. Ανέχου και απέχου (να έχεις υπομονή και εγκράτεια)
  2. Ει βούλει καλώς ακούειν, μάθε καλώς λέγειν, μαθών δε καλώς λέγειν, πειρώ καλώς πράττειν, και ούτω καρπώση το καλώς ακούειν (Αν θέλεις να σε επαινούν, μάθε πρώτα να λες καλά λόγια, και αφού μάθεις να λες καλά λόγια, να κάνεις καλές πράξεις, και τότε θα ακούς καλά λόγια για σένα.)
  3. Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος, αν δεν είναι κύριος του εαυτού του.
  4. Αν αναλάβεις κάποια θέση που ξεπερνά τις δυνάμεις σου, αφενός θα ρεζιλευτείς αφετέρου θα παραλείψεις να κάνεις αυτό που μπορείς.
  5. Όρισε στον εαυτό σου ένα χαρακτήρα και έναν τρόπο ζωής που θα τον κρατάς είτε είσαι μόνος σου είτε με άλλους.

Ο Ξενοφώντας και η τραγωδία του πολέμου

Σχετική εικόναΟι συγκρούσεις στον αρχαιοελληνικό κόσμο φαίνεται να μην έχουν τελειωμό. Μετά την αιματηρή συμπλοκή στην πεδιάδα της Κορωνείας και την επιστροφή του Αγησιλάου στη Σπάρτη συνεχίστηκαν οι πολεμικές επιχειρήσεις με τους Αθηναίους, τους Αργείους και τους άλλους συμμάχους να έχουν ως βάση την Κόρινθο και τους Σπαρτιάτες τη Σικυώνα.

Η Κόρινθος είχε βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα, αφού, ως κέντρο των επιχειρήσεων, είχε συγκεντρώσει όλο το πολεμικό ενδιαφέρον: «οι Κορίνθιοι έβλεπαν ότι με το να βρίσκονται αδιάκοπα στην πρώτη γραμμή του πολέμου είχαν πολλές απώλειες κι η χώρα τους πάθαινε καταστροφές, ενώ οι υπόλοιποι σύμμαχοι ζούσαν κι οι ίδιοι ειρηνικά κι η γη τους έφερνε καρπό». (4,4,1).

Σταδιακά άρχισαν να υψώνονται φωνές που να τάσσονται υπέρ της ειρήνης: «η πλειοψηφία των Κορινθίων, και μάλιστα η αριστοκρατική τάξη, αποζήτησαν την ειρήνη κι άρχισαν να το συζητούν αναμεταξύ τους και να συνεννοούνται». (4,4,1).

Το πράγμα άρχισε να γίνεται ιδιαίτερα επικίνδυνο για εκείνους που ήθελαν να επιβάλουν τον πόλεμο και κυρίως για όσους είχαν πάρει χρήματα από τον Πέρση βασιλιά: «Τότε οι Αργείοι, οι Αθηναίοι κι οι Βοιωτοί, καθώς κι όσοι Κορίνθιοι είχαν πληρωθεί από τα χρήματα του Βασιλέως κι όσοι είχαν σταθεί πρωταίτιοι του πολέμου, καταλάβαιναν ότι, αν δεν εξουδετέρωναν την ειρηνόφιλη μερίδα, υπήρχε κίνδυνος να προσχωρήσει η πόλη ξανά στους Λακεδαιμονίους». (4,4,2).

Τα λεφτά του Τιθραύστη δεν πήγαν χαμένα. Δωροδοκώντας τους σωστούς ανθρώπους σε Θήβα, Κόρινθο και Άργος κατάφερε και τον Αγησίλαο να διώξει από την Ασία και να μεταφέρει το μέτωπο στον ελληνικό χώρο και να αποδυναμώσει όλες τις ελληνικές δυνάμεις από τις ανελέητες συγκρούσεις. Μόνο στην Αθήνα δε χρειάστηκε καμία δωροδοκία. Και μόνο η ελπίδα για επανάκτηση της ηγεμονίας ήταν αρκετή. Από αυτή την άποψη οι Αθηναίοι ήταν το καλύτερο χαρτί του Τιθραύστη, όπως κάποτε οι Σπαρτιάτες του Τισσαφέρνη.

Στην Κόρινθο, όμως, οι εξελίξεις δεν ήταν καλές. Οι ειρηνόφιλοι καθημερινά κέρδιζαν έδαφος και χωρίς κάποια δυναμική παρέμβαση υπήρχε κίνδυνος να πετύχουν το σκοπό τους. Οι υποστηρικτές του πολέμου έπρεπε να δράσουν το ταχύτερο δυνατό: «γι’ αυτό οργάνωσαν σφαγή ενώ πουθενά δεν εκτελούνται ούτε οι νόμιμες θανατικές αποφάσεις σε μέρα γιορτής, εκείνοι διάλεξαν για τα φονικά την τελευταία μέρα των Ευκλείων» (ο Ρόδης Ρούφος εξηγεί ότι πρόκειται για γιορτή της Ευκλείας Άρτεμης), «με τη σκέψη ότι τότε θα ‘πιαναν περισσότερο κόσμο συγκεντρωμένο στην Αγορά». (4,4,2).

Και μετά το σχεδιασμό ακολουθεί η υλοποίηση: «Όταν λοιπόν δόθηκε το σύνθημα σ’ αυτούς που είχαν πάρει οδηγίες ποιους να σκοτώσουν, τράβηξαν τα σπαθιά τους κι άρχισαν να χτυπάνε – τον ένα την ώρα που στεκόταν σε μιαν ομάδα, τον άλλο καθισμένο, άλλους στο θέατρο, ακόμα κι άνθρωπο που έκρινε δραματικόν αγώνα. Μόλις μαθεύτηκε το γεγονός, όσοι ανήκαν σε καλές οικογένειες έτρεξαν αμέσως να σωθούν, άλλοι στ’ αγάλματα των θεών στην Αγορά κι άλλοι στους βωμούς· οι αντίπαλοί τους όμως, κι εκείνοι που πρόσταζαν κι εκείνοι που εκτελούσαν, δεν δίστασαν μπροστά στην έσχατη ασέβεια κι ανομία, παρά τους έσφαξαν ακόμη και στους ιερούς τόπους – τόσο που μερικοί νομοταγείς πολίτες, μ’ όλο που δεν χτυπούσαν τους ίδιους, αγανάκτησαν με την ιεροσυλία». (4,4,3).

Διασώθηκαν κυρίως οι νεότεροι, επειδή κατέφυγαν στο Γυμνάσιο της Κορίνθου (Κράνειο), καθώς ο ηγέτης της φιλολακωνικής ομάδας, Πασίμηλος (που για προφανείς λόγους τασσόταν με την ειρήνη), είχε υποψιαστεί τις κινήσεις των αντιπάλων κι έδωσε εντολή να πάνε εκεί. Βέβαια, όσο εξελισσόταν στην αγορά η σφαγή έρχονταν πολλοί προς αυτούς έντρομοι και τελικά αναγκάστηκαν όλοι μαζί να μεταφερθούν στον Ακροκόρινθο και να αποκρούσουν επίθεση των Αργείων.

Κατόπιν αυτών αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την πόλη και να καταφύγουν αλλού ως εξόριστοι, αλλά μετά από παρέμβαση συγγενών και από ένορκες διαβεβαιώσεις ανθρώπων της «κυβερνητικής μερίδας» ότι δεν θα τους πείραζε κανείς, οι περισσότεροι επέστρεψαν: «ωστόσο, έβλεπαν ένα τυραννικό καθεστώς ν’ αφανίζει την πόλη – αφού έβγαζε και τα οροθετικά σήματα από τα σύνορα κι ονόμαζε πατρίδα το Άργος αντί την Κόρινθο – και να τους παραχωρεί με τη βία πολιτικά δικαιώματα στο Άργος, που δεν τα ‘θελαν καθόλου, ενώ στην ίδια τους την πόλη είχαν λιγότερη επιρροή κι από τους μετοίκους». (4,4,6).

Το πολίτευμα της Κορίνθου αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευάλωτο μπροστά στα λεφτά του Τιθραύστη και τα συμφέροντα που διακυβεύονται. Οι Κορίνθιοι βρίσκονται μπροστά σε πρωτοφανείς πολιτειακές μεταβολές με εξάρτηση από το Άργος και ανίερες σφαγές που αγανακτούν τους πολίτες. Αυτή τη φορά είναι οι ολιγαρχικοί που εκτοπίζονται και οι δημοκρατικοί που κρατούν τα ηνία της πόλης, με τις ευλογίες της περσικής χρηματοδότησης. Οι έννοιες έχουν χάσει το νόημά τους και οι συνθήκες του εμφυλίου γίνονται όλο και ωριμότερες: «Μερικοί λοιπόν αποφάσισαν πως η ζωή δεν ήταν υποφερτή με τέτοιους όρους: θα δοκίμαζαν να ξανακάνουν πατρίδα τους την Κόρινθο, όπως ήταν παλιά, να την ελευθερώσουν, να την απαλλάξουν από τους ανόσιους δολοφόνους και ν’ αποκαταστήσουν τη νομιμότητα». (4,4,6).

Κι όπως ήταν φυσικό κατέφυγαν στους Σπαρτιάτες: «Έτσι ξεκίνησαν δύο άνδρες, ο Πασίμηλος κι ο Αλκιμένης, να περάσουν έναν χείμαρρο και να συναντήσουν τον Λακεδαιμόνιο πολέμαρχο Πραξίτα που φρουρούσε με το τάγμα του τη Σικυώνα». (4,4,7). Ο Τιθραύστης μπορεί να τρίβει τα χέρια του.

Ο Πραξίτας έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον. Άφησε πίσω ένα τάγμα, αφού ματαίωσε την προσχεδιασμένη αναχώρησή του από τη Σικυώνα, για να τη φυλάει, κι ο ίδιος με το υπόλοιπο στράτευμα πήρε το δρόμο για την Κόρινθο. Οι Λακεδαιμόνιοι μπήκαν στα τείχη της Κορίνθου και μαζί με τους Σικυωνίους, που τους ακολούθησαν, και τους εξόριστους Κορινθίους παρατάχτηκαν εναντίον των Αργείων, των μισθοφόρων του Ιφικράτη και των Κορινθίων της πόλης. Οι Αργείοι που υπερείχαν αριθμητικά επιτέθηκαν πρώτοι και συνέτριψαν τους Σικυωνίους.

Στη συμπλοκή αυτή σκοτώθηκε και ο Πασίμαχος, διοικητής του ιππικού των Λακεδαιμονίων μαζί με αρκετούς άντρες του: «Ωστόσο οι Κορίνθιοι εξόριστοι νίκησαν τους αντικρινούς τους και προχώρησαν σε βάθος, πλησιάζοντας το εσωτερικό τείχος της πόλης. Οι Λακεδαιμόνιοι πάλι μόλις αντιλήφθηκαν την ήττα των Σικυωνίων βγήκαν να τους βοηθήσουν έχοντας αριστερά τους το φράγμα. Όταν οι Αργείοι έμαθαν ότι οι Λακεδαιμόνιοι βρίσκονται πίσω τους, έκαναν στροφή και πέρασαν ξανά τρέχοντας το φράγμα, αλλά εκείνοι που ήταν στο άκρο δεξιό τους βρέθηκαν με την αφύλακτη πλευρά τους έκθετη στα φονικά χτυπήματα των Λακεδαιμονίων, ενώ όσοι ήταν προς το μέρος του τείχους εξακολουθούσαν ν’ ανεβαίνουν σαν άτακτο μπουλούκι προς την πόλη. Καθώς συνάντησαν όμως τους εξόριστους Κορινθίους και τους αναγνώρισαν για εχθρούς, έκαναν ξανά στροφή». (4,4,11).

Οι Αργείοι πιάστηκαν σαν τα ποντίκια στη φάκα. Η συνέχεια απολύτως αναμενόμενη: «μερικοί απ’ αυτούς ανέβηκαν από τις σκάλες στο τείχος και πηδώντας έξω τσακίστηκαν· άλλοι βρέθηκαν στριμωγμένοι γύρω στα σκαλοπάτια κάτω από τα χτυπήματα του εχθρού και σκοτώθηκαν εκεί· άλλοι, τέλος, έπαθαν ασφυξία πατώντας ο ένας τον άλλον. Οι Λακεδαιμόνιοι δεν ήξεραν ποιον να πρωτοσκοτώσουν: ο θεός τους χάρισε στ’ αλήθεια, σ’ εκείνη ειδικά την περίπτωση, κάτι που ούτε στις προσευχές τους δεν θα ‘χαν σκεφτεί να ζητήσουν…». (4,4,11-12).

Κι αν κάποιος αναρωτιέται για τον τελικό απολογισμό: «Τόσοι πολλοί σκοτώθηκαν τότε σε τόσο μικρό χώρο, ώστε οι άνθρωποι, συνηθισμένοι να βλέπουν σωρούς από στάρι, ξύλα ή πέτρες, είδαν τότε και σωρούς πτωμάτων. Σκοτώθηκαν κι οι Βοιωτοί φρουροί του λιμανιού, άλλοι στα τείχη κι άλλοι πάνω στα υπόστεγα των καραβιών». (4,4,12).

Ο Πραξίτας γκρέμισε ένα μέρος από το τείχος για να μπορεί να περνάει ευκολότερα ο στρατός. Μετά απ’ αυτό κυρίευσε το Σιδούντα και τον Κρομμυώνα κι, αφού οχύρωσε την Επιείκεια, επέστρεψε στη Σπάρτη. Οι Λακεδαιμόνιοι φαίνονται να ελέγχουν απόλυτα την κατάσταση. Τώρα πια είναι η ώρα του Ιφικράτη να ανακατέψει την τράπουλα: «Τότε ήταν που ο Ιφικράτης έκανε εισβολή στον Φλιούντα κι έστησε ενέδρα: άρχισε να λεηλατεί με μικρή δύναμη, κι όταν οι κάτοικοι της πόλης βγήκαν δίχως προφυλάξεις να τον χτυπήσουν σκότωσε πολλούς». (4,4,15).

Οι Φλιάσιοι αναγκάστηκαν να καλέσουν σε βοήθεια τη Σπάρτη και να της αναθέσουν τη φρούρηση της πόλης, πράγμα που ποτέ ως τότε δεν είχαν κάνει από φόβο μην υποχρεωθούν να δεχτούν πίσω δικούς τους εξόριστους που είχαν φιλολακωνικά αισθήματα. Οι Σπαρτιάτες προστάτεψαν την πόλη και την παρέδωσαν χωρίς να επιχειρήσουν καμία μεταβολή, όταν έκριναν ότι ο κίνδυνος είχε περάσει.

Ο Ιφικράτης λεηλάτησε πολλές περιοχές της Αρκαδίας σκορπώντας τέτοιο πανικό που οι Αρκάδες δεν έβγαιναν να τον αντιμετωπίσουν. Καταγόμενος από την Αθήνα είχε περάσει στα περσικά συμφέροντα, όπως και ο Κόνων, και διοικούσε μισθοφόρους πελταστές. Οι Πέρσες κατάφεραν να διαλύσουν το σπαρτιατικό στόλο με τον Κόνωνα και το Φαρνάβαζο και τώρα θέλουν να φθείρουν όσο μπορούν και το πεζικό. Γι’ αυτό στέλνουν τον Ιφικράτη και τους πελταστές στην Πελοπόννησο.

Το πρόβλημα ήταν ότι «τους Λακεδαιμονίους τους έτρεμαν οι πελταστές σε σημείο που δεν τους πλησίαζαν ούτε σ’ απόσταση βολής ακοντίου, επειδή σε κάποια περίπτωση οι νεότεροι από τους Λακεδαιμονίους τους κυνήγησαν από τέτοιαν απόσταση, έπιασαν μερικούς και τους σκότωσαν». (4,4,16). Η αλήθεια είναι ότι και στα τείχη της Κορίνθου ο Ιφικράτης δεν μπόρεσε να πετύχει κάτι. Πίστευε όμως πολύ στο ελαφρύ πεζικό και κυρίως στην ταχύτητα των πελταστών. Βελτιώνοντας τους στρατιώτες του θα καταφέρει πολύ σοβαρά πλήγματα στη Σπάρτη.

Στο μεταξύ, οι Αθηναίοι πηγαίνουν στην Κόρινθο και ξαναχτίζουν τα τείχη που κατέστρεψε ο Πραξίτας. Ο Αγησίλαος με τη σειρά του, αφού λεηλάτησε τη χώρα των Αργείων, επέστρεψε στην Κόρινθο και ξαναγκρέμισε τα τείχη που είχαν χτίσει οι Αθηναίοι, ενώ ο αδερφός του, ο Τελευτίας, με δώδεκα πλοία κυρίευσε όλους τους κορινθιακούς ναυστάθμους.

Έχουμε φτάσει πια στο 390 π. Χ. και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την απόλυτη υπεροχή της Σπάρτης. Είναι η χρονιά, που ο Αγησίλαος κατέλαβε το Πείραιο στο οποίο οι Κορίνθιοι φύλαγαν τα κοπάδια τους. Όταν κυρίευσε και το Ήραιο, όπου είχαν καταφύγει οι κάτοικοι του Πειραίου, αποκτώντας πολλούς αιχμαλώτους και λάφυρα, έφτασαν πρεσβείες από πολλά μέρη ζητώντας ειρήνη. Ο Αγησίλαος φέρθηκε περιφρονητικά στους Βοιωτούς παριστάνοντας ότι ούτε καν τους έβλεπε.

Όμως, εκείνη τη στιγμή έφτασε αγγελιοφόρος που του ανακοίνωσε τα καθέκαστα στο Λέχαιο. Αμέσως φώναξε τους πολέμαρχους και τους διέταξε να ξεκινήσουν το γρηγορότερο. Ο ίδιος έφυγε αμέσως χωρίς καν να γευματίσει: «Είχε κιόλας ξεπεράσει τη θερμοπηγή και φτάσει στην πεδιάδα του Λεχαίου, όταν ήρθαν να τον απαντήσουν τρεις καβαλάρηδες, με την είδηση ότι είχαν περισυλλέξει τους νεκρούς». (4,5,8).

Η περισυλλογή των νεκρών, ως αδιαπραγμάτευτη απόδειξη της ήττας, έκανε μάταιη τη συνέχεια της πορείας. Επέστρεψε στο Ήραιο και την επόμενη μέρα φώναξε πάλι τους Βοιωτούς για να συνεχίσει τη συνάντηση που διέκοψε την προηγούμενη νύχτα. Αυτή τη φορά όμως δεν ακούστηκε κουβέντα για ειρήνη. Η συμφορά στο Λέχαιο είχε αναθαρρέψει τους αντιπάλους. Τα πράγματα ξεκινούσαν και πάλι απ’ την αρχή.

Η συμφορά στο Λέχαιο είχε να κάνει με τη μεταφορά των Αμυκλαίων στον τόπο τους, για να γιορτάσουν τα Υακίνθια. Ο πολέμαρχος της φρουράς του Λεχαίου, αφού τοποθέτησε φρουρά στα τείχη, βγήκε ο ίδιος με ένα τάγμα οπλιτών κι ένα τάγμα ιππικού με σκοπό να συνοδεύσει τους Αμυκλαίους, που θα περνούσαν μπροστά από την Κόρινθο: «Όταν έφτασαν σ’ απόσταση είκοσι τριάντα σταδίων από τη Σικυώνα, ο πολέμαρχος κίνησε να επιστρέψει στο Λέχαιο με τους οπλίτες – που ήταν κάπου εξακόσιοι – λέγοντας στον διοικητή του ιππικού να συνοδέψει τους Αμυκλαίους με το τάγμα του για όσο διάστημα του ζητούσαν και κατόπιν να γυρίσει πίσω να τον βρει». (4,5,12).

Το λάθος αυτό οφειλόταν μάλλον σε αλαζονεία, καθώς όλοι ήξεραν ότι μέσα στην Κόρινθο υπάρχουν δυνάμεις του εχθρού, αλλά κανείς δεν πίστεψε ότι θα μπορούσαν να επιτεθούν. Μέσα στην Κόρινθο ήταν ο Αθηναίος στρατηγός Καλλίας που είχε οπλίτες και ο Ιφικράτης με τους πελταστές: «Βλέποντας πως οι Σπαρτιάτες οπλίτες και λίγοι ήταν, και δεν τους συνόδευαν μήτε πελταστές μήτε ιππικό, έκριναν ότι μπορούσαν με ασφάλεια να τους επιτεθούν με τους πελταστές· αν εκείνοι συνέχιζαν την πορεία τους στον δρόμο, θα τους χτυπούσαν με τ’ ακόντια από την αφύλακτη πλευρά τους και θα τους σκότωναν, κι αν πάλι δοκίμαζαν να κυνηγήσουν τους πελταστές θα ‘ταν εύκολο για τούτους – τους τόσο ελαφρούς – ν’ αποφύγουν τους οπλίτες». (4,5,13).

Κι ακριβώς έτσι έγινε. Στην επίθεση των πελταστών του Ιφικράτη οι Σπαρτιάτες είχαν νεκρούς κι ο πολέμαρχος αναγκάστηκε να διατάξει αντεπίθεση. Οι οπλίτες ήταν αδύνατο να προφτάσουν τους πελταστές: «Την ώρα ωστόσο που τούτοι γύριζαν πίσω σκορπισμένοι – γιατί ο καθένας τους είχε τρέξει όσο πιο γρήγορα μπορούσε -, οι άνδρες του Ιφικράτη γύρισαν κι αυτοί κι άρχισαν να τους χτυπάνε μ’ ακόντια, άλλοι ξανά κατά μέτωπο κι άλλοι, τρέχοντας στο πλάι τους, από το αφύλαχτο πλευρό τους. Στην πρώτη κιόλας εξόρμηση έπεσαν εννιά δέκα Λακεδαιμόνιοι, και μετά απ’ αυτό οι αντίπαλοί τους τους χτυπούσαν με περισσότερη τόλμη». (4,5,15).

Έγιναν κι άλλες τέτοιες αντεπιθέσεις, οι οποίες είχαν ολοένα και χειρότερα αποτελέσματα. Όταν έφτασε το ιππικό, «είχαν κιόλας σκοτωθεί οι καλύτεροι». (4,5,16). Όμως και το ιππικό δεν ακολούθησε σωστή τακτική. Αντί να κυνηγήσει τους πελταστές και να εξοντώσει όσους μπορέσει, «ευθυγραμμίστηκε με την πρώτη σειρά των οπλιτών» (4,5,16) με αποτέλεσμα να γίνουν όλοι εύκολος στόχος. Τελικά κατέφυγαν «σ’ έναν χαμηλό λόφο που απείχε κάπου δύο στάδια από τη θάλασσα και δεκαέξι δεκαεφτά από το Λέχαιο». (4,5,17).

Εκεί παίχτηκε η τελευταία πράξη: «οι οπλίτες βρίσκονταν πια σ’ απόγνωση καθώς τους χτυπούσαν και τους σκότωναν, δίχως οι ίδιοι να μπορούν να κάνουν τίποτα· σαν είδαν και τους οπλίτες των αντιπάλων να ‘ρχονται καταπάνω τους, λύγισαν· μερικοί έπεσαν στη θάλασσα, ενώ λίγοι έφτασαν στο Λέχαιο μαζί με το ιππικό και σώθηκαν». (4,5,17). Η Λακεδαιμόνιοι που βρίσκονταν στο Λέχαιο, όταν αντιλήφθηκαν τι συνέβαινε μπήκαν σε βάρκες κι έσπευσαν να βοηθήσουν, όμως ήταν αργά. Περίπου διακόσιοι πενήντα άντρες βρήκαν το θάνατο, νούμερο ασύλληπτο για τα δεδομένα της Σπάρτης.

Η συντριβή στο Λέχαιο κλόνισε σοβαρά το γόητρο των Λακεδαιμονίων. Θα έλεγε κανείς ότι για την αντισπαρτιατική συμμαχία ήταν το φιλί της ζωής. Η στάση των Βοιωτών, που πήγαν για ειρήνη και αμέσως μετά παρίσταναν τους ανήξερους είναι απολύτως χαρακτηριστική. Ο Ιφικράτης ανέτρεψε την κατάσταση αποκαθιστώντας τις ισορροπίες. Ο περσικός δάκτυλος δικαιώνεται. Οι επεκτατικές βλέψεις του Αγησιλάου στην Ασία δεν του βγήκαν σε καλό. Οι Πέρσες βρήκαν τον τρόπο να τον ξεφορτωθούν χωρίς καν να πολεμήσουν.

Οι προσφιλείς μεθοδεύσεις της δωροδοκίας και του μισθοφορικού στρατού που ανατίθεται σε ξένους (και μάλιστα ομοεθνείς των αντιπάλων) αποδεικνύονται εξόχως αποτελεσματικές: «Καθώς δεν ήταν συνηθισμένοι οι Λακεδαιμόνιοι σε τέτοιες συμφορές, ο στρατός τους πένθησε πολύ· εξαίρεση έκαναν όσοι είχαν γιο, πατέρα ή αδελφό σκοτωμένο εκεί· αυτοί τριγύριζαν σαν νικητές, ντυμένοι γιορτινά και χαρούμενοι για τον χαμό των δικών τους». (4,5,10).

Μετά το Λέχαιο ο Ιφικράτης αλώνιζε στην περιοχή. Όλα τα οχυρά που είχαν καταλάβει οι Λακεδαιμόνιοι – Σιδούντα, Κρομμυώνα, Οινόη, Πείραιο – κατάφερε να τα επανακτήσει, όχι όμως και την πέτρα του σκανδάλου, το Λέχαιο, που το κράτησε η Σπάρτη: «Όσο για τους εξόριστους Κορίνθιους, μετά το πάθημα του τάγματος δεν έβγαιναν πια πεζή από τη Σικυώνα, παρά πήγαιναν γιαλό γιαλό από τη θάλασσα κι από κει εξορμούσαν για αψιμαχίες με τους συμπατριώτες τους της πόλης». (4,5,19).
 
Ξενοφώντος: «Ελληνικά»

Οι τοξικοί γονείς: Πώς καταστρέφουν τη ζωή των παιδιών τους

Όλοι οι γονείς είναι πού και πού ανεπαρκείς. Κανένας γονέας δεν μπορεί να είναι συνέχεια σε καλή συναισθηματική διάθεση.

 Είναι εντελώς φυσικό για τους γονείς να φωνάζουν στα παιδιά τους μια στις τόσες. Όλοι οι γονείς γίνονται μερικές φορές υπερβολικά καθοδηγητικοί. Και οι περισσότεροι γονείς τις έχουν «βρέξει» στα παιδιά τους, ακόμη και αν αυτό έχει συμβεί σπανίως. Μπορούν όμως αυτές οι υποτροπές να τους χαρακτηρίσουν ως βάναυσους και ακατάλληλους γονείς; Φυσικά και όχι. Οι γονείς είναι και αυτοί άνθρωποι, έχοντας και αυτοί πολλά προβλήματα από μόνοι νους.

Τα περισσότερα παιδιά επίσης, μπορούν να αντιμετωπίσουν χωρίς πρόβλημα μια περιστασιακή έκρηξη θυμού των γονέων τους, εφόσον τους δίνεται πολλή αγάπη και κατανόηση σαν αντιστάθμισμα.

Υπάρχουν όμως πολλοί γονείς των οποίων τα αρνητικά πρότυπα συμπεριφοράς τους ασκούνται επίμονα και υπερισχύουν στη ζωή του παιδιού. Αυτοί είναι οι γονείς που κάνουν όλο το κακό

Η λέξη που περιγράφει με ακρίβεια είναι ΤΟΞΙΚΟΣ. Όπως οι χημικές τοξίνες, έτσι και η βλάβη που δημιουργούν αυτοί οι γονείς στα συναισθήματα του παιδιού, διαδίδεται σε ολόκληρο το είναι του και καθώς το παιδί μεγαλώνει, μεγαλώνει και ο πόνος του.

Υπάρχει πιο εύστοχη λέξη από τη λέξη τοξικός, για τους γονείς που τραυματίζουν, κακομεταχειρίζονται συνεχώς και δυσφημούν κατ’ επανάληψη τα παιδιά τους και που στις περισσότερες περιπτώσεις συνεχίζουν να συμπεριφέρονται έτσι και όταν τα παιδιά τους έχουν μεγαλώσει;

Στους όρους «συνεχώς» ή «κατ’ επανάληψη» του παραπάνω ορισμού υπάρχουν και εξαιρέσεις. Όμως, η σεξουαλική και η φυσική κακομεταχείριση ενός παιδιού μπορεί να είναι τόσο τραυματική εμπειρία, που συχνά ένα και μόνο συμβάν είναι δυνατόν να του δημιουργήσει τεράστια συναισθηματική βλάβη.

Δυστυχώς, το να είναι κάποιος γονέας, δηλαδή μια από τις κρισιμότερες ικανότητες, απαιτεί ακόμη και σήμερα μια εκ των ενόντων προσπάθεια. Όσα γνωρίζουν οι γονείς μας τα διδάχτηκαν κυρίως από ανθρώπους, οι οποίοι μπορεί και να μην είχαν κάνει και τόσο σπουδαία δουλειά: από τους δικούς τους γονείς. Πολλές από τις περίφημες μεθόδους, που περάστηκαν από γενιά σε γενιά, είναι απλώς και μόνο κακές συμβουλές μεταμφιεσμένες σε σοφία (θυμάστε την παροιμία: «Αν λυπάσαι το ραβδί, θα χαλάσει το παιδί»; Ή τα περίφημα «το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» «όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος».

Τι είναι αυτό που σου δημιουργούν οι τοξικοί γονείς

Τα ενήλικα παιδιά των τοξικών γονέων, είτε τα κτυπούσαν οι γονείς τους όταν ήταν μικρά, είτε τα άφηναν υπερβολικά μόνα τους, είτε τα κακομεταχειρίστηκαν σεξουαλικά, είτε συμπεριφέρθηκαν προς αυτά σαν σε τρελούς, είτε τα υπερπροστάτευαν, είτε τα υπερφόρτωσαν με ενοχές, σχεδόν όλα αυτά τα παιδιά υποφέρουν από εκπληκτικά παρόμοια συμπτώματα: έχουν μια πληγωμένη αυτοεκτίμηση που οδηγεί σε αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.

Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο όλα τα παιδιά σχεδόν αισθάνονται ανάξια, ανεπαρκή και ότι τους λείπει η αγάπη. Αυτά τα αισθήματα, σε μεγάλο βαθμό, έχουν ως αφετηρία το γεγονός ότι τα παιδιά των τοξικών γονέων αυτοκατηγορούνται για την κακή μεταχείριση την οποίαν υπέστησαν από τους γονείς τους, ορισμένες φορές συνειδητά, ορισμένες όχι.

Ένα απροστάτευτο και εξαρτημένο παιδί είναι ευκολότερο να αισθανθεί ένοχο, επειδή έχει κάνει κάτι «κακό» που να αξίζει την οργή του γονέα, από το να αποδεχθεί την τρομακτική πραγματικότητα, ότι ο πατέρας, ο προστάτης του δηλαδή, δεν είναι άξιος της εμπιστοσύνης του.

Όταν αυτά τα παιδιά ενηλικιώνονται, συνεχίζουν να κουβαλούν τα βάρη αυτής της ενοχής και ανεπάρκειας, βάρη δηλαδή που κάνουν υπερβολικά δύσκολη την ανάπτυξη μιας θετικής εικόνας για τον εαυτό τους. Κατά συνέπεια, η έλλειψη αυτοπεποίθησης και πίστης στην αξία τους μπορεί να συμβάλλει στην αμαύρωση οποιασδήποτε πλευράς της ζωής τους.

Πιάνοντας τον ψυχολογικό σφυγμό σου

Δεν είναι πάντοτε εύκολο να κατανοήσεις αν οι γονείς σου ήταν τοξικοί ή όχι. Πολλοί άνθρωποι έχουν δύσκολες σχέσεις με τους γονείς τους. Αυτό και μόνο όμως δεν σημαίνει ότι οι γονείς τους δρουν επιβλαβώς στον συναισθηματικό τους κόσμο. Πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι βρίσκονται σε εσωτερική διαμάχη, όταν αναρωτιούνται αν τους κακομεταχειρίστηκαν ή αν είναι «υπερευαίσθητοι».

Απελευθερώνοντας τον εαυτό σου από την κληρονομιά των τοξικών γονέων

Αν είσαι ενήλικο παιδί τοξικών γονέων, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να απελευθερώσεις τον εαυτό σου από την παραμορφωμένη τους κληρονομιά, την κληρονομιά των ενοχών και της αυτοαμφισβήτησης. Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές, να προχωρήσεις με πολλή ελπίδα.

Όχι με την παραπλανητική ελπίδα, ότι οι γονείς σου θα μεταμορφωθούν μαγικά, αλλά με την πραγματική ελπίδα ότι μπορείς να αποσυνδεθείς ψυχολογικά από την ισχυρή και καταστροφική επίδραση των γονέων σου ανεξάρτητα από το αν έχεις πολιτισμένες ή επιφανειακές σχέσεις, ή από το αν έχεις χρόνια να τους δεις και ανεξάρτητα ακόμη και από το αν ο ένας ή και οι δύο γονείς έχουν πεθάνει.

Οι απαιτήσεις των γονέων, οι προσδοκίες τους και ο σπόρος των ενοχών μπορεί να έχουν ξεμείνει για πολύ χρόνο ή και μετά το θάνατο τους. Πρέπει μόνο να βρεις το κουράγιο. Και το κουράγιο αυτό βρίσκεται μέσα σου.

Όσο και αν φαίνεται παράξενο, πολλοί άνθρωποι ελέγχονται από τους γονείς τους ακόμη και όταν αυτοί δεν ζουν πλέον. Τα φαντάσματα που τους κυνηγούν ίσως δεν είναι αληθινά, με την υπερφυσική έννοια του όρου, αλλά είναι πολύ αληθινά με την ψυχολογική έννοια. Ήδη μπορεί να αναγνωρίζεις την ανάγκη της αποδέσμευσης από την επιρροή των γονέων σου.

Μπορείς ακόμη και να τους έχεις αντιμετωπίσει, σχετικά με αυτό το θέμα. Η θαρραλέα λοιπόν αντιμετώπιση των πραγμάτων, είναι ένα σημαντικό βήμα για τον εξορκισμό των φαντασμάτων παρελθόντος και των δαιμόνων του παρόντος, ποτέ όμως δεν πρέπει να γίνεται εν βρασμώ ψυχής.

«Δεν είμαι βγω υπεύθυνος για το πώς είμαι;»

Τώρα ίσως σκέπτεσαι «Σχεδόν όλα τα βιβλία και όλοι οι ειδικοί λένε, ότι δεν μπορώ να κατηγορώ κανέναν άλλο για τα προβλήματά μου». Τρίχες. Οι γονείς σας είναι υπεύθυνοι για ό,τι σας έκαναν. Και φυσικά είσαι υπεύθυνος για την ενήλικη ζωή σου, αλλά αυτή ακριβώς η ζωή σου διαμορφώθηκε σε μεγάλο βαθμό από εμπειρίες, τις οποίες δεν ήλεγχες. Το γεγονός παραμένει:

Δεν είσαι εσύ υπεύθυνος για ό,τι σου έκαναν, όσο ήσουν ένα ανυπεράσπιστο παιδί!

Είσαι υπεύθυνος όμως, για να κάνεις σήμερα τα θετικά βήματα για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος!

Θα εξετάσουμε το πώς λειτουργούν οι διαφορετικοί τύποι των τοξικών γονέων. Θα εξερευνήσουμε δηλαδή τους διάφορους τρόπους, με τους οποίους οι γονείς σου μπορεί να σ’ έχουν πληγώσει ή πιθανόν να εξακολουθούν να σε πληγώνουν. Υπάρχουν ειδικές τεχνικές συμπεριφοράς, που θα σου επιτρέψουν την ανατροπή της ισορροπίας δυνάμεων στη σχέση σου με τους τοξικούς γονείς σου.

Η διαδικασία εκμηδένισης της αρνητικής δύναμης των γονέων σου είναι σταδιακή. Αλλά αξίζει το κόπο γιατί αυτό θα αποδεσμεύσει τελικά την εσωτερική σου δύναμη, θα απελευθερώσει τον κρυμμένο για τόσα χρόνια εαυτό σου, θα απελευθερώσει τον μοναδικό και αξιαγάπητο άνθρωπο που θα ήσουν.

Τύποι τοξικών γονέων

Οι θεϊκοί γονείς

Οι ανεπαρκείς γονείς

Οι εξουσιαστές

Οι αλκοολικοί

Κακοποιούν και τα λόγια

Η σωματική κακοποίηση

Η σεξουαλική κακοποίηση

Οι Θεϊκοί Γονείς
Ο μύθος τον τέλειου γονέα

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ένα πρόβλημα. Οι θεοί κοίταζαν κάτω, από την αιθέρια κατοικία τους στην κορυφή του Ολύμπου, και έκριναν οτιδήποτε έκαναν οι Έλληνες. Και αν οι θεοί δεν έμεναν ευχαριστημένοι από τις πράξεις τους, η τιμωρία ήταν άμεση. Δεν ήταν βλέπετε — απαραίτητο να είναι καλοί, δεν ήταν απαραίτητο να είναι δίκαιοι, δεν ήταν καν απαραίτητο να είναι σωστοί. Στην πράξη, μπορούσαν να είναι εντελώς παράλογοι.

Για ένα καπρίτσιο τους μπορούσαν να σε μεταμορφώσουν σε ηχώ ή να σε κάνουν να σπρώχνεις αιωνίως έναν ογκόλιθο προς την κορυφή κάποιου βουνού. Είναι περιττό να πούμε ότι το απρόβλεπτο των διαθέσεων αυτών των πανίσχυρων θεών έσπερνε ουκ ολίγο φόβο και σύγχυση ανάμεσα στους θνητούς πιστούς τους. Οι σχέσεις πολλών τοξικών γονέων με τα παιδιά τους δεν διαφέρουν και πολύ από αυτήν την κατάσταση. Ένας γονέας με απρόβλεπτη συμπεριφορά είναι σαν ένας φοβερός θεός στα μάτια του παιδιού.

Όταν είμαστε πολύ μικροί, οι θεϊκοί γονείς μας είναι το παν για μας. Χωρίς αυτούς θα στερούμασταν την αγάπη, θα ήμασταν απροστάτευτοι , άστεγοι και άσιτοι, ζώντας διαρκώς υπό το κράτος του τρόμου, γνωρίζοντας βέβαια ότι είναι αδύνατο να επιβιώσουμε μόνοι μας. Οι γονείς μάς είναι οι πανίσχυροι χορηγοί. Εμείς χρειαζόμαστε και ζητάμε, αυτοί μας παρέχουν.

Μην έχοντας μέτρο σύγκρισης θεωρούμε ότι οι γονείς μας είναι τέλειοι. Καθώς όμως ο κόσμος μας διευρύνεται πέρα από την κούνια μας, αναπτύσσουμε και την ανάγκη διατήρησης αυτής της εικόνας της τελειότητας, σαν άμυνα απέναντι στο άγνωστο που όλο και περισσότερο συναντάμε. Ενόσω πιστεύουμε ότι οι γονείς μας είναι τέλειοι, αισθανόμαστε προστατευμένοι.

Στο δεύτερο και στον τρίτο χρόνο της ζωής μας αρχίζουμε να διεκδικούμε την ανεξαρτησία μας. Αντιστεκόμαστε στο να μάθουμε τη χρήση της τουαλέτας και ξεφαντώνουμε στις «χαριτωμένες ζαβολιές μας». Ενστερνιζόμαστε τη λέξη «όχι», επειδή μας επιτρέπει να ασκούμε κάποιον έλεγχο πάνω στις ζωές μας, ενώ η λέξη «ναι», είναι απλώς μια συναίνεση. Μαχόμαστε γενικώς, να αναπτύξουμε μια ξεχωριστή ταυτότητα και να επιβάλλουμε τη θέλησή μας.

Η διαδικασία αποκοπής και αποχωρισμού από τους γονείς μας φτάνει στην ακμή της κατά τη διάρκεια της εφηβείας μας, τότε δηλαδή που αντιπαρατασσόμαστε ενεργά στις αξίες των γονέων μας, στα γούστα τους και στην εξουσία τους. Σε μια σχετικά ισορροπημένη οικογένεια, οι γονείς είναι ικανοί να αντέξουν το άγχος που δημιουργούν αυτές οι αλλαγές.

Κυρίως, θα προσπαθήσουν να ανεχθούν, αν όχι ακριβώς να ενθαρρύνουν την αναδυόμενη ανεξαρτησία του παιδιού. Η έκφραση «μια φάση είναι μόνο» αποτελεί την τυπική διαβεβαίωση των γονέων με κατανόηση, οι . οποίοι θυμούνται τη δική τους εφηβεία και αναγνωρίζουν την εξέγερση ως ένα φυσικό στάδιο της συναισθηματικής του ανάπτυξης,

Οι τοξικοί γονείς δεν δείχνουν τόση κατανόηση. Από την ηλικία των δύο ετών μέχρι την εφηβεία, έχουν την τάση να βλέπουν την εξέγερση ή και τις προσωπικές διαφοροποιήσεις σαν κάτι που στρέφεται εναντίον τους. Αμύνονται λοιπόν, ενισχύοντας την εξάρτηση του παιδιού και αυξάνοντας την ανάγκη του για βοήθεια. Οπότε, αντί να προωθούν την υγιή ανάπτυξη, την υποσκάπτουν, πιστεύοντας συχνά ότι με τον τρόπο αυτόν ενεργούν σύμφωνα με το συμφέρον του παιδιού.

Μπορεί να χρησιμοποιούν φράσεις όπως «κακομαθαίνει» ή «θα πρέπει να μάθει να ξεχωρίζει το καλό από το κακό», αλλά το οπλοστάσιο της αρνητικής τους στάσης βλάπτει στην πραγματικότητα την αυτοεκτίμηση του παιδιού υπονομεύοντας ταυτόχρονα την ανεξαρτησία που πάει να ανθίσει. Όσο και αν πιστεύουν αυτοί οι γονείς ότι ενεργούν σωστά τέτοιες επιθέσεις δημιουργούν σύγχυση στο παιδί, ενώ η εχθρότητα, η βιαιότητα και η ξαφνική τους εμφάνιση το περιπλέκουν περισσότερο.

Ο πολιτισμός μας και οι θρησκείες μας σχεδόν ομόφωνα είναι υπέρ της διατήρησης της παντοδυναμίας της γονικής εξουσίας. Αποδέχονται την έκφραση του θυμού μας στους συζύγους, στους εραστές, στ' αδέλφια μας και στους φίλους μας, αλλά θεωρούν σχεδόν ταμπού να αντιμετωπίζουμε τους γονείς μας διεκδικώντας δικαιώματά μας.

Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει τη φράση: «Μην αντιμιλάς στη μητέρα σου» ή «Μην τολμήσεις να φωνάξεις στον πατέρα σου»; Η εβραίο-χριστιανική παράδοση διαφυλάττει to ταμπού στο συλλογικό υποσυνείδητο, διακηρύττοντας «Τον Θεό-Πατέρα» και υποδεικνύοντας «Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου». Η ιδέα βρίσκει έδαφος στα σχολεία, στις εκκλησίες, στις κυβερνήσεις («επιστροφή στις αξίες της οικογένειας»), ακόμη και στις επιχειρήσεις.

Σύμφωνα με την κοινή και συμβατική λογική οι γονείς μας είναι εξουσιοδοτημένοι να μας ελέγχουν, απλώς και μόνον επειδή μας έφεραν στον κόσμο. Το παιδί λοιπόν βρίσκεται στο έλεος των θεϊκών γονέων και σαν τους αρχαίους Έλληνες, δεν ξέρει πότε θα πέσει ο επόμενος κεραυνός. Αλλά, το παιδί των τοξικών γονέων γνωρίζει ότι ο κεραυνός θα πέσει, αργά ή γρήγορα. Ο φόβος του αυτός εμφυτεύεται μέσα του και αναπτύσσεται μαζί του. Στο βάθος κάθε κακοποιημένου ενήλικα — ακόμη και των επιτυχημένων — υπάρχει ένα μικρό παιδί που αισθάνεται αδύναμο και φοβισμένο.

Το κόστος του κατευνασμού των θεών

Καθώς η αυτοεκτίμηση του παιδιού υποσκάπτεται, μεγαλώνει η εξάρτησή του και παράλληλα αυξάνεται η ανάγκη του να πιστεύει ότι οι γονείς του βρίσκονται εκεί, για να το προστατεύουν και να το συνδράμουν. Ο μόνος τρόπος, με τον οποίο ένα παιδί μπορεί να κατανοήσει τις συναισθηματικές επιθέσεις που του γίνονται ή τη σωματική κακομεταχείριση που του ασκούν, είναι η αποδοχή της ευθύνης για τη συμπεριφορά των τοξικών γονέων του. Ανεξάρτητα από το πόσο τοξικοί μπορεί να είναι οι γονείς σου, εσύ θα έχεις πάντοτε την ανάγκη να τους θεοποιείς.

Ακόμη και όταν σε κάποιο βαθμό κατανοείς ότι ο πατέρας σου έκανε λάθος που σε έδειρε, ίσως και τότε να τον δικαιολογείς.

Το να κατανοείς όλα αυτά με το μυαλό σου δεν είναι αρκετό για να πείσεις τα συναισθήματα σου, ότι δεν ήσουν εσύ ο υπεύθυνος.

Ακούμε συχνά: «Πίστευα ότι οι γονείς μου ήταν τέλειοι έτσι, όταν με κακομεταχειρίζονταν, έβγαζα το συμπέρασμα ότι ήμουν κακός».

Υπάρχουν δύο κεντρικά δόγματα αυτής της πίστης, ότι δηλαδή οι γονείς είναι θεϊκοί:
1. «Είμαι κακός και οι γονείς μου είναι καλοί».
2. «Είμαι αδύναμος και οι γονείς μου είναι δυνατοί».

Αυτά τα δόγματα είναι ισχυρότατα πιστεύω, τα οποία μακροχρόνια μπορούν να προδιαγράψουν την εξάρτηση από τους γονείς σου. Πρόκειται για πιστεύω που διατηρούνται ζωντανά και που σου επιτρέπουν να αποφεύγεις την αντιμετώπιση της οδυνηρής αλήθειας δηλαδή οι θεϊκοί σου γονείς στην πραγματικότητα σε «πούλησαν», όταν ακριβώς ήσουν πιο ευάλωτος.

Το πρώτο βήμα προς την απόκτηση της κυριαρχίας στη δική σου ζωή είναι να δεις και εσύ αυτή την αλήθεια. Και αυτό θέλει κουράγιο.

Η δύναμη της άρνησης

Η άρνηση είναι ταυτόχρονα η στοιχειωδέστερη και η ισχυρότερη από τις ψυχολογικές άμυνες. Απαιτεί μια πλαστή πραγματικότητα για να μπορεί να ελαχιστοποιήσει ή ακόμη και να εκμηδενίσει την επίδραση ορισμένων οδυνηρών εμπειριών στη ζωή μας. Κάνει από εμάς, ακόμη και να ξεχνάμε το τι μας έκαναν οι γονείς μας και επίσης μας επιτρέπει να τους διατηρούμε στο βάθρο τους.

Η ανακούφιση την οποία παρέχει η άρνηση είναι στην καλύτερη περίπτωση προσωρινή, ενώ το τίμημα αυτής της ανακούφισης είναι υψηλό. Η άρνηση είναι το καπάκι στη συναισθηματική μας χύτρα ταχύτητας: όσο περισσότερο το κρατάμε κλειστό, τόσο υψηλότερη πίεση δημιουργείται στο εσωτερικό. Αργά ή γρήγορα, η πίεση είναι προορισμένη να εκτινάξει το καπάκι και τότε παρουσιάζεται η συναισθηματική κρίση.

Όταν συμβεί αυτό, θα αντιμετωπίσουμε τις αλήθειες που τόσο απελπισμένα προσπαθούσαμε να αποφύγουμε, και επιπλέον θα πρέπει τώρα να τις αντιμετωπίσουμε σε μια περίοδο μεγάλου άγχους. Αν μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την άρνηση μας εκ των προτέρων, Οα αποφύγουμε την κρίση ανοίγοντας τη βαλβίδα πίεσης, επιτρέποντας έτσι την σταδιακή εκτόνωση.

Δυστυχώς, η δική σου άρνηση δεν είναι η μόνη άρνηση που θα πρέπει να πολεμήσεις. Και οι γονείς σου έχουν τα δικά τους συστήματα άρνησης. Όταν θα αγωνίζεσαι να ανασυνθέσεις τις αλήθειες του παρελθόντος, και ιδιαίτερα, όταν η αλήθεια παρουσιάζει την άσχημη εικόνα τους, οι γονείς σου ίσως να επιμένουν ότι «Δεν ήταν και τόσο άσχημα», «Δεν έγινε έτσι», ή ακόμη και ότι «Δεν έγινε καθόλου».

Τέτοιες δηλώσεις μπορεί να ανατρέψουν τις προσπάθειές σου για την ανασύνθεση της προσωπικής σου ιστορίας, οδηγώντας σε στο να αμφισβητήσεις τις ίδιες σου τις εντυπώσεις , και αναμνήσεις. Υποσκάπτουν την αυτοπεποίθησή σου στην ικανότητα που έχεις να κατανοείς την πραγματικότητα, κάνοντας έτσι ακόμη δυσκολότερη την οικοδόμηση της αυτοεκτίμησής σου.

«Θέλουν μόνο να βοηθήσουν»

Για πολλά παιδιά τοξικών γονέων, η άρνηση είναι μια απλή υποσυνείδητη διαδικασία απώθησης ορισμένων γεγονότων και συναισθημάτων συνειδητής εγρήγορσης, που τα κάνει να υποκρίνονται, τα γεγονότα δεν συνέβησαν ποτέ.

Κάποια άλλα παιδιά, ακολουθούν μια πιο «διακριτική» πορεία, την εκλογίκευση. Όταν εκλογικεύσουμε τα πράγματα, χρησιμοποιούμε τις «καλές αιτίες», για να εκδιώξουμε ό,τι μας είναι οδυνηρό και άβολο, έχοντας γι’ αυτό μια εξήγηση. Παραθέτω λίγες χαρακτηριστικές εκλογικεύσεις:

§ Ο πατέρας μου, μου φώναζε μόνο και μόνο, επειδή η μητέρα μου τον ταλαιπωρούσε με τη γκρίνια της.

§ Η μητέρα μου έπινε, επειδή αισθανόταν μοναξιά. Έπρεπε γι' αυτό να μένω μαζί της στο σπίτι περισσότερο.

§ Ο πατέρας μου με έδερνε, αλλά δεν το έκανε για να με πληγώσει ήθελε μόνο να μου δώσει ένα μάθημα.

§ Η μητέρα μου δεν με πρόσεξε ποτέ, επειδή ήταν τόσο δυστυχισμένη.

§ Δεν μπορώ να κατηγορήσω τον πατέρα μου επειδή μεταχειρίστηκε σεξουαλικά. Η μητέρα μου δεν κοιμόταν μαζί του και οι άνδρες χρειάζονται το σεξ.

Όλες αυτές οι δικαιολογίες έχουν ένα κοινό σημείο: προορίζονται να κάνουν το απαράδεκτο αποδεκτό. Εξωτερικά φαίνεται να λειτουργούν αλλά ένα μέρος σου γνωρίζει πάντοτε την αλήθεια.

Μη μιλάς άσχημα για τους νεκρούς

Ο θάνατος δεν σταματάει την θεοποίηση των τοξικών γονέων. Αντιθέτως, μπορεί να την αυξήσει.

Όσο δύσκολο είναι να δεχθεί κανείς το κακό που του έγινε από κάποιο γονέα που βρίσκεται εν ζωή, άλλο τόσο, απείρως δυσκολότερο, είναι να κατηγορήσει κάποιος τον γονέα του, όταν Έχει πεθάνει. Υπάρχει μια ισχυρότατη προκατάληψη στο να ασκηθεί κριτική για τους νεκρούς, λες και τους κλωτσούμε εκεί που βρίσκονται.

Ως αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος, ο θάνατος προσδίδει ένα είδος αγιοσύνης, ακόμη και στους χειρότερους εκμεταλλευτές. Η θεοποίηση του νεκρού γονέα γίνεται σχεδόν αυτόματα. Δυστυχώς όμως, ενώ ο τοξικός γονέας προστατεύεται από την ιερότητα του τάφου, οι επιζώντες διατηρούν τα συναισθηματικά υπολείμματα από αυτόν. Η φράση «ο αποθανών δεδικαίωται» μπορεί να είναι προσφιλής κοινοτοπία, αλλά συχνά εμποδίζει την πραγματική λύση των διαφορών με τους νεκρούς γονείς.

Η κάθοδος τους από τα βάθρα

Οι θεϊκοί γονείς θέτουν τους κανόνες, κάνουν τις κρίσεις και προκαλούν πόνο. Όταν θεοποιήσεις τους γονείς σου, ζωντανούς νεκρούς, σημαίνει πως δέχεσαι να ζήσεις σύμφωνα με την δική τους άποψη για τα πράγματα. Δέχεσαι τα οδυνηρά συναισθήματα σαν μέρος της ζωής σου, και ίσως ακόμη τα δικαιολογείς σαν καλά. Είναι καιρός να σταματήσεις να είσαι έτσι.

Όταν κατεβάσεις τους θεοποιημένους τοξικούς γονείς σου στη γη, όταν βρεις το κουράγιο να τους προσεγγίσεις αντικειμενικά, τότε μπορείς να αρχίσεις να εξισορροπείς τις δυνάμεις που υπάρχουν μέσα σου, στη σχέση σου μ’ αυτούς.

Δεν Είσαι Υποχρεωμένος Να Συγχωρήσεις

Στο σημείο αυτό μπορεί να αναρωτιέσαι: «Δεν θα πρέπει να κάνω την αρχή, συγχωρώντας τους γονείς μου;». Η απάντησή είναι ΟΧΙ. Αυτό μπορεί να σας σοκάρει, να σας θυμώσει, να σας απογοητεύσει και επίσης να προκαλέσει σύγχυση σε πολλούς από εσάς. Οι περισσότεροι βέβαια έχουμε μάθει να πιστεύουμε ακριβώς το αντίθετο — ότι η συγγνώμη είναι το πρώτο βήμα για την αποθεραπεία.

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΣΥΓΧΩΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΣΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΑΙΣΘΑΝΘΕΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΜΕΣΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙΣ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ!

Φυσικά και έχω την επίγνωση, ότι αυτό που λέω παρεμβάλλεται στον τρόπο με τον οποίο οι προσφιλείς θρησκευτικές, πνευματικές, φιλοσοφικές, και ψυχολογικές θεωρίες αντιμετωπίζουν το θέμα. Σύμφωνα με την Εβραίο-Χριστιανική ηθική «Το σφάλλειν είναι ανθρώπινο, το συγχωρείν Θεϊκό».

Γνωρίζω, επίσης, ότι πολλοί ειδικοί πιστεύουν ειλικρινά ότι η συγγνώμη είναι όχι μόνο το ΠΡΩΤΟ βήμα, αλλά και συχνά το ΜΟΝΟ βήμα που είναι απαραίτητο για την εσωτερική ειρήνη. Σ αυτό το σημείο η συγγραφέας και ψυχοθεραπεύτρια Susan Forward διαφωνεί πλήρως. Λέει χαρακτηριστικά:

«Στην αρχή της επαγγελματικής μου καριέρας πίστευα και εγώ ότι, το να συγχωρείς τους ανθρώπους που σε πλήγωσαν, ιδιαίτερα τους γονείς σου, αποτελούσε σημαντικό μέρος της διαδικασίας της αποθεραπείας. Συχνά ενεθάρρυνα τους πελάτες μου (πολλοί από τους οποίους είχαν υποφέρει τα πάνδεινα) να συγχωρούν τους απάνθρωπους γονείς, οι οποίοι τους είχαν κακοποιήσει.

Επιπλέον, πολλοί από τους πελάτες μου έρχονταν για θεραπεία, υποστηρίζοντας ότι είχαν ήδη συγχωρήσει τους τοξικούς γονείς τους, αλλά ανακάλυπτα ότι τις περισσότερες φορές αυτοί δεν ένιωθαν καλύτερα από τους υπόλοιπους. Ακόμη έτσι, αισθάνονταν απαίσια για τον εαυτό τους. Ακόμη είχαν ίδια συμπτώματα.

Η συγχώρηση δεν είχε δημιουργήσει κανένα μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα ή κάποια σημαντική αλλαγή στους ίδιους. Είναι επίσης γεγονός, ότι κάποιοι από αυτούς αισθάνονται ακόμη ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ανεπαρκείς. Έλεγαν πράγματα, όπως: « Ίσως δεν τους συγχώρησα αρκετά», «Ο ιερέας μου είπε ότι τους συγχώρησα βαθιά μέσα από την καρδιά μου», ή «Τίποτε δεν μπορώ να κάνω σωστά;».

Χρειάστηκε να εξετάσω λεπτομερώς και επί πολύ χρόνο την έννοια της συγχώρησης. Και τότε άρχισα να αναρωτιέμαι, αν στην πραγματικότητα αυτή θα ΕΜΠΟΔΙΖΕ ή θα ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕ την βελτίωση.

Συνειδητοποίησα ότι στη συγγνώμη υπάρχουν δύο όψεις: η παραίτηση της ανάγκης για εκδίκηση και η απάλειψη της ευθύνης από τους ενόχους. Δεν είχα δυσκολία να αποδεχθώ την ιδέα οι άνθρωποι πρέπει να εγκαταλείπουν την ανάγκη της εκδίκησης. Η εκδίκηση είναι μια πολύ φυσιολογική αλλά αρνητική κινητήριος δύναμη.

Σε ρίχνει στο τέλμα των έμμονων φαντασιώσεων σχετικά με την ικανοποίηση που θα λάβεις μετά την ανταπόδοση του κτυπήματος, δημιουργεί πολλές απογοητεύσεις και δυστυχίες και δουλεύει εναντίον της συναισθηματικής σου υγείας. Ανεξάρτητα από το πόσο γλυκιά μπορεί να φαίνεται στιγμιαίως, η εκδίκηση συνεχίζει να αναμοχλεύει το συναισθηματικό χάος ανάμεσα σε σένα και στους γονείς σου και να καταναλώνει πολύτιμη ενέργεια και πολύτιμο χρόνο.

Το να εγκαταλείψεις την ιδέα της εκδίκησης είναι δύσκολο, είναι όμως φανερό, ότι αποτελεί ένα υγιές βήμα.

Αλλά η άλλη πλευρά της συγχώρησης δεν είναι τόσο ξεκάθαρη. Νομίζω, ότι υπάρχει κάτι λανθασμένο στην διαδικασίας της αναντίρρητης απάλειψης της αποδεδειγμένης ευθύνης κάποιου, ιδιαίτερα όταν αυτός κακομεταχειρίστηκε απάνθρωπα ένα αθώο παιδί. Γιατί, για τα όνομα του Θεού, θα πρέπει να «συγχωρήσεις» έναν πατέρα που σε τρομοκρατούσε και σε κακοποιούσε, κάνοντας την παιδική σου ηλικία πραγματική κόλαση;

Πώς θα πρέπει, υποτίθεται να «παραβλέψεις» το γεγονός, ότι έπρεπε να γυρίζεις σε σπίτι σκοτεινό και ότι έπρεπε να φροντίζεις την αλκοολική μητέρα σου, σχεδόν καθημερινά. Και μήπως θα πρέπει να «συγχωρήσεις» έναν πατέρα που σε βίασε όταν ήσουν επτά ετών;

Όσο περισσότερο το σκεπτόμουν, τόσο περισσότερο κατανοούσα ότι η απάλειψη αυτή ήταν στην πραγματικότητα μία ακόμη μορφή άρνησης: «Αν σε συγχωρήσω, μπορούμε να προσποιούμαστε ότι αυτό που έγινε δεν είναι και τόσο τρομερό». Συνειδητοποίησα ότι αυτή η πλευρά της συγχώρησης, στην ουσία εμπόδιζε πολλούς ανθρώπους από το να ζήσουν όπως ήθελαν οι ίδιοι».

Η παγίδα της συγχώρησης

Ένα από τα πιο επικίνδυνα σημεία της συγγνώμης είναι το ότι υποσκάπτει την ικανότητά σου να απελευθερώσεις τα καταπιεσμένα συναισθήματά σου. Πώς μπορείς να παραδεχθείς το θυμό σου για ένα γονέα τον οποίο έχεις ήδη συγχωρήσει; Η ευθύνη μπορεί αποδοθεί σε δύο μόνο πλευρές: στην εξωτερική, δηλαδή στους ανθρώπους που σε πλήγωσαν ή στην εσωτερική, δηλαδή στον εαυτό σου. Κάποιος θα πρέπει να είναι υπεύθυνος. Έτσι, μπορεί να συγχωρήσεις τους ΓΟΝΕΙΣ σου και σε αντιστάθμισμα να καταλήξεις να μισήσεις τον ΕΑΥΤΟ σου, πράγμα που είναι ακόμη χειρότερο.

Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί πελάτες των ψυχοθεραπευτών βιάζονταν να συγχωρήσουν, για να αποφύγουν το μεγαλύτερο μέρος της επώδυνης δουλειάς που απαιτεί η θεραπεία. Πιστεύουν, ότι αν συγχωρήσουν, βρίσκουν τον συντομότερο δρόμο για να αισθανθούν καλύτερα. Μια μερίδα από αυτούς «συγχώρησε», διέκοψε τη θεραπεία και κατέληξε να βυθιστεί ακόμη πιο βαθιά στην κατάθλιψη και στο άγχος.

Πολλοί από αυτούς αγκιστρώνονται στις φαντασιώσεις τους: «Το μόνο που έχω να κάνω είναι να συγχωρήσω και τότε θα θεραπευθώ, θα αποκτήσω θαυμάσια πνευματική υγεία, οι πάντες θα αγαπήσουν τους πάντες, θα αγκαλιαστούμε και επιτέλους, θα είμαστε ευτυχισμένοι».

Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτοί οι άνθρωποι ανακαλύπτουν, ότι η κενή υπόσχεση της συγγνώμης απλώς τους επεφύλασσε πικρότερες απογοητεύσεις. Ορισμένοι από αυτούς ένιωσαν τον πυρετό της υγείας, αλλά αυτό δεν κράτησε για πολύ χρόνο, γιατί τίποτε δεν είχε πραγματικά αλλάξει στον

Οι άνθρωποι ΜΠΟΡΟΥΝ να συγχωρήσουν τους τοξικούς γονείς τους, αλλά πρέπει να το κάνουν στο τέλος — όχι στην αρχή — του συναισθηματικού τους ξεκαθαρίσματος. Οι άνθρωποι χρειάζεται να θυμώνουν γι’ αυτά που τους έχουν συμβεί. Χρειάζονται να θρηνήσουν για το γεγονός, ότι ποτέ δεν είχαν την αγάπη που αναζητούσαν από τους γονείς τους. Χρειάζονται να πάψουν σβήνουν ή να μειώνουν τη ζημιά που τους έχουν κάνει. Πολύ συχνά το «συγχώρησε και ξέχνα» σημαίνει «προσποιήσου ότι δεν συνέβη».

Επίσης, πιστεύω ότι συγχώρηση αρμόζει μόνον όταν οι γονείς έχουν κάνει βήματα για να την ΚΕΡΔΙΣΟΥΝ. Οι τοξικοί γονείς, ιδιαίτερα οι πιο βίαιοι, πρέπει να παραδεχθούν το τι συνέβη, να αναλάβουν την ευθύνη και να δείξουν την προθυμία τους για αλλαγή.

Αν μονόπλευρα συγχωρήσεις τους γονείς σου που εξακολουθούν να σου φέρονται άσχημα, που αρνούνται το μεγαλύτερο μέρος της πραγματικότητας και των συναισθημάτων σου και που συνεχίζουν να προβάλλουν την ενοχή τους επάνω σου, μπορεί να αναστείλεις σοβαρά τη συναισθηματική δουλειά που χρειάζεται να κάνεις.

Αν ο ένας ή και οι δύο γονείς σου έχουν πεθάνει, μπορείς και τότε να επουλώσεις το τραύμα, συγχωρώντας ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ και ελευθερώνοντας τη συναισθηματική σου τοποθέτηση από τα δεσμά τους.

Στο σημείο αυτό μπορεί να αναρωτιέσαι, και είναι κατανοητό, αν θα παραμείνεις πικραμένος και θυμωμένος σε ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή σου, στην περίπτωση που δεν συγχωρήσεις τους γονείς σου. Γεγονός είναι, ότι η αλήθεια είναι ακριβώς αντίθετη.

Αυτό που είδα σε όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι η συναισθηματική και πνευματική ειρήνη είναι αποτέλεσμα της απελευθέρωσης του εαυτού σου από τον έλεγχο των τοξικών γονέων σου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να τους έχεις συγχωρήσει. Και ότι η απελευθέρωση μπορεί να έλθει μόνον αφού έχεις επεξεργαστεί τα συναισθήματα της οργής και του θρήνου σου και αφού έχεις τοποθετήσει την ευθύνη στους ΔΙΚΟΥΣ ΤΟΥΣ ώμους, εκεί που πραγματικά ανήκει.

«Είμαι Ενήλικας. Γιατί δεν αισθάνομαι ενήλικας;»

Τα παιδιά των τοξικών γονέων έχουν τόση ανάγκη από την αποδοχή των γονέων τους, ώστε αυτή να τα εμποδίζει να ζήσουν τη ζωή τους, όπως επιθυμούν. Είναι αλήθεια, οι περισσότεροι ενήλικες έχουν κάποια συνεχιζόμενη στενή σχέση με τους γονείς τους.

Αν ρωτηθούν: «Είσαι σε θέση να έχεις τις δικές σου σκέψεις, τα δικά σου συναισθήματα και να κάνεις τις δικές σου ενέργειες χωρίς για κάποιο λόγο να υπολογίζεις τις ελπίδες και τις προσδοκίες των γονέων σου;», λίγοι θα απαντήσουν κατηγορηματικά «ναι». Και είναι αλήθεια, ότι σε μια υγιή οικογένεια η συγχώνευση είναι ως ένα βαθμό απαραίτητη. Βοηθάει να δημιουργείται το συναίσθημα της ένταξης και το αίσθημα της οικογενειακής επικοινωνίας.

Αλλά, ακόμη και στις υγιείς οικογένειες, επίδραση αυτή μπορεί να είναι υπερβολική. Στις δε τοξικές ξεπερνά κάθε όριο. Ορισμένοι αισθάνονται απογοήτευση ή ντροπή, όταν τους λένε ότι μπορεί να είναι με αυτοκαταστροφικό τρόπο συνδεμένοι με τους γονείς τους.

Σε παρακαλώ να θυμάσαι ότι αυτός ο αγώνας, είναι κοινός. Λίγοι είναι οι άνθρωποι που είναι αρκετά εξελιγμένοι, ώστε να έχουν την απόλυτη «κυριαρχία» της ζωής τους και να είναι εντελώς ελεύθεροι από την ανάγκη της αποδοχής των γονέων τους. Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μετακομίσει από το πατρικό μας σπίτι, αλλά λίγοι από εμάς έχουν φύγει και συναισθηματικά από εκεί.

Υπάρχουν βασικά δύο τύποι συγχώνευσης.

Ο πρώτος προϋποθέτει συνεχή υποχώρηση στους γονείς, με σκοπό τον κατευνασμό τους. Ανεξάρτητα από το ποιες είναι οι ανάγκες και οι επιθυμίες σου, οι ανάγκες και οι επιθυμίες των γονέων σου έρχονται πάντοτε πρώτες.

Ο δεύτερος τύπος προϋποθέτει ακριβώς τις αντίθετες ενέργειες. Μπορεί να είσαι το ίδιο επηρεαζόμενος από τους γονείς σου στην περίπτωση που φωνάζεις, απειλείς και έχεις εντελώς αποξενωθεί από αυτούς. Στην περίπτωση όμως αυτή, όσο αντιφατικό και να σου φαίνεται, οι γονείς σου ασκούν και τότε τεράστιο έλεγχο επάνω στα αισθήματα και στη συμπεριφορά σου. Για όσο διάστημα συνεχίζεις να αντιδράς τόσο έντονα μπροστά τους, τους δίνεις τη δύναμη να σε αναστατώνουν, τους δίνεις τη δύναμη που τους επιτρέπει να σε κατευθύνουν.

Eφηβεία: Μια περίοδος κρίσης για την οικογένεια

Ψυχολόγοι και παιδαγωγοί συμφωνούν πως η ανάπτυξη του παιδιού γίνεται σε στάδια - όχι μόνο χρονολογικά αλλά στάδια που ακολουθούν μια συνέχεια, μια σειρά που διαδέχεται το ένα το άλλο, όσον αφορά στη διανοητική, στην ψυχική και στην κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Ποια είναι η αντίδραση του παιδιού σε κάθε ηλικία, σε κάθε στάδιο, εξαρτάται πραγματικά από την προηγούμενη φάση, από το πως δηλαδή, με ποια εφόδια μπαίνει το παιδί στη νέα φάση. Και αυτό καθορίζει και το τελικό αποτέλεσμα στην εφηβεία, θα είναι η φάση που το παιδί έχει την ικανότητα να καταλαβαίνει ιδεατές και αφηρημένες θεωρίες και νοήματα, δηλαδή να κάνει υποθέσεις, αφαιρέσεις, να ατομικοποιηθεί και να βρεί την ταυτότητα του.

Τα στάδια αυτά της ανάπτυξης του παιδιού διαφέρουν όχι μόνο ως προς τη δυνατότητα να αφομοιώσει το παιδί πνευματικά τις πληροφορίες, αλλά και ως προς τη δυνατότητα να δεχθεί ψυχολογικά τις πληροφορίες αυτές. Και είναι γνωστό που μόλο που οι δύο αυτές πορείες είναι παράλληλες, η μία επηρεάζει την άλλη.

Η ατομικοποίηση αρχίζει από τη νεανική ηλικία του παιδιού, όταν η ολική εξάρτηση από τους γονείς αλλάζει και το παιδί ταυτίζεται με άλλα αντικείμενα αγάπης, γίνεται πιο κοινωνικό, σχετίζεται με άλλα παιδιά στο σχολείο, ακόμα και αγαπημένα ζώα, η αντίληψη, η μνήμη, η σκέψη, η μάθηση αναπτύσσονται καθώς και οι κινητικές ικανότητες του παιδιού. Όλα αυτά του φέρνουν μια αντικειμενική και κοινωνική επιδοκιμασία, συναισθήματα αυτοσεβασμού. Το παιδί αποκτά μια εσωτερική ισορροπία. Η οικογένεια βέβαια, οι γονείς, παραμένουν σημαντικά στοιχεία στη ζωή του παιδιού. Αυτή η διαφοροποίηση έχει μεγάλη σπουδαιότητα για να αρχίσει η φάση της εφηβείας.

Η εφηβεία είναι μια σημαντική περίοδος στη φυσιολογική και ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού. Είναι η περίοδος προετοιμασίας για την είσοδο στην ενήλικη ζωή. Σ' αυτή την περίοδο έχουμε μεγάλες μεταβολές στη σωματική ανάπτυξη, όπως και ενδοκρινικές μεταβολές, που συμπίπτουν με την έναρξη της ήβης και βεβαίως έχουμε ψυχολογικές μεταβολές που ακολουθούν.

Στα αγγλικά χρησιμοποιούμε δύο λέξεις: pubetry, θα έλεγα ήβη στα ελληνικά, που αντιστοιχεί στις εκδηλώσεις της σεξουαλικής ωρίμανσης, δηλαδή την ανάπτυξη των σεξουαλικών χαρακτηριστικών, στήθος, τρίχες, ορμόνες. Ο όρος adolescence ή εφηβεία εννοεί την ψυχολογική πορεία προσαρμογής στην κατάσταση της ήβης. Σαν αποτέλεσμα αυτής της πορείας έχουμε το άγχος που συνδέεται με την αφύπνιση της σεξουαλικότητας και από την άλλη το άγχος που δημιουργείται από την προσπάθεια να καθορίσει ο νέος την προσωπική του ταυτότητα, την εικόνα του εαυτού του, που συχνά συγχέεται με την εικόνα, που έχουν οι άλλοι γι' αυτόν.

Η εφηβεία συχνά βιώνεται από τον έφηβο σαν μια περίοδος κρίσης. Οι νέοι έχουν διάφορους μηχανισμούς άμυνας για να αντιμετωπίσουν το άγχος. Οι μηχανισμοί αυτοί μπορεί να είναι προσαρμοστικοί αλλά και δυσπροσαρμοστικοί. Τελικά, ο στόχος είναι να επιτύχει ο νέος την αυτονομία του και την ανεξαρτοποίησή του. Κατά την περίοδο αυτή οι έφηβοι δημιουργούν στενές εξιδανικευμένες φιλίες. Η ανάγκη να τους αγαπούν αντικαθίσταται σιγά-σιγά από την ανάγκη να αγαπούν. Και για να γίνει αυτό, το παιδί χρειάζεται να αποκηρύξει, κατά κάποιο τρόπο να απαρνηθεί τους πρώτους δεσμούς αγάπης, τους γονείς, τα αδέλφια και κυρίως τη μητέρα, τον ισχυρότερο δεσμό. Και το αγόρι και το κορίτσι τώρα στρέφονται προς αντικείμενα έξω από την οικογένεια, κι έτσι αρχίζει μια πραγματική πορεία προς αποχωρισμό, που είναι αναγκαίο να γίνει για να ακολουθήσει ομαλά η ανάπτυξη της εφηβείας, η ατομικοποίηση.

Αυτός ο αποχωρισμός δημιουργεί άγχος στους νέους όπως επίσης δημιουργεί άγχος και ο δεσμός και η εξάρτηση από τα πρώτα αντικείμενα αγάπης. Οι νέοι βρίσκονται σε δίλημμα. Θέλουν να είναι ανεξάρτητοι, να ατομικοποιηθούν και συγχρόνως αισθάνονται ευάλωτοι και έλκονται προς τους γονείς -τότε ο νέος ή η νέα στρέφεται προς τον φίλο ή τη φίλη, βρίσκουν λύσεις έξω από το σπίτι ή προσκολλιούνται σε ένα είδος αντικαταστάτη γονέα, διαφορετικό από το δικό τους. Απορρίπτοντας τις αξίες των γονιών του ο έφηβος δεν αισθάνεται τόσο άγχος ή ενοχή από τις παρορμήσεις οι οποίες έρχονται στην επιφάνεια και ο έφηβος δρα έξω από την οικογένεια, στο περιβάλλον του. Αυτές οι παρορμητικές πράξεις μπορεί να είναι αβλαβείς και ιδεαλιστικές, μπορεί όμως να είναι αντικοινωνικές ανάλογα με τα νέα αντικείμενα στα οποία μεταφέρει τους δεσμούς του ο έφηβος.

Αυτή η τελειωτική απομάκρυνση από το παρελθόν συγκλονίζει τη συναισθηματική ζωή των νέων αλλά συγχρόνως ανοίγει νέους ορίζοντες, φέρνει καινούργιες ελπίδες και βεβαίως δημιουργεί φόβους.

Είναι φυσιολογικό για τον έφηβο να φέρεται για ένα χρονικό διάστημα με τρόπο αντιφατικό και απρόβλεπτο να πολεμάει τις ενορμήσεις του και να τις παραδέχεται, να αγαπάει του γονείς του και να τους απορρίπτει, να επαναστατεί και να εξαρταταί από αυτούς. Όλα αυτά διαλύονται όταν το άγχος και η ενοχή λιγοστεύουν με την επιτυχή απομάκρυνση από τα πρώτα αντικείμενα αγάπης. Όλη αυτή η διαδικασία είναι μια διαδικασία προσαρμογής, βοηθάει το νέο να φτάσει στην τελική δήλωση «αυτός είμαι», είναι η σταθεροποίηση, η εδραίωση της ατομικοποίησης - ο νέος ή η νέα περνάει από μια κρίση ταυτότητας για να αποκτήσει την τελική του ταυτότητα. Μια τέτοια σταθεροποίηση φέρνει σταθερότητα στη ζωή και τα συναισθήματα του εφήβου προς τον εαυτό του και προς τους γονείς του.

Ποια είναι τελικά η αντίδραση ενός νέου στην εποχή της εφηβείας; Εξαρτάται από την προηγούμενη φάση, με ποια εφόδια δηλαδή μπαίνει το παιδί στη φάση της εφηβείας. Όλες αυτές οι φάσεις και αντιφάσεις στην εφηβεία, λοιπόν, δηλούν την πορεία προς την ωρίμανση. Χρειάζεται να επιτρέψουμε στον έφηβο αυτή την πορεία, όχι πως είναι εύκολο για γονείς, για δασκάλους ή όποιον έχει δούναι και λαβείν μαζί τους. Όπως λεεί η Anna Frend «είναι λίγες στιγμές στη ζωή πιο δύσκολες από αυτές που χρειάζεται κανείς να αντιμετωπίσει ένα γιό ή μια κόρη κατά τη διάρκεια της προσπάθειας να ελευθερωθούν και να μεγαλώσουν».

Από την άλλη μεριά, θα έλεγα όμως, πως είναι λίγες στιγμές δυσκολότερες στη ζωή από αυτές που ο έφηβος περνάει προσπαθώντας να ανεξαρτοποιηθεί και να μεγαλώσει, να ενηλικιωθεί. Οι γονείς, οι δασκάλοι, όλοι εμείς μπορούμε να προσπαθήσουμε να τους καταλάβουμε, να τους παραδεχτούμε και έτσι να τους βοηθήσουμε.

Οι άνθρωποι πάντα φεύγουν

People always leave But, Sometimes, they come back

Οι άνθρωποι πάντα φεύγουν. Ή όχι;

Γίνεται ένας άνθρωπος να βρει όλα όσα θέλει σε κάποιον και να "φεύγει", επειδή φοβάται; Γίνεται ο ίδιος άνθρωπος να επιστρέψει ξανά σε εκείνον;

Ή μήπως γίνεται εκείνος να την αφήσει να "φύγει" για να επιστρέψει μετά, απαλλαγμένος από τον φόβο του;

Δυο δρόμοι χωρίζονται πριν καλά καλά ανταμωθούν. Γιατί χρειάζεται χρόνος για να καταλάβουν και οι δυο τι είχε συμβεί. Χρειαζόταν χρόνος για να καταλάβει εκείνη πώς στο καλό βρήκε κάποιον που έχει όλα όσα θέλει, πριν καν τον γνωρίσει καλά καλά. Χρειαζόταν χρόνος για να καταλάβει εκείνος τι πρόκειται κερδίσει από εκείνη, για να μπορέσει να της το ανταποδώσει αληθινά, με όλη του τη ψυχή.

Ναι, αυτοί οι δυο ανθρώποι είχαν "ερωτευτεί" πριν καλά καλά γνωριστούν. Για ένα μεταξύ τους βλέμμα, για ένα φιλί, πεθαίνουν από επιθυμία να ξανανταμωθούν. Αλλά φοβήθηκαν. Ίσως δεν είχαν συνειδητοποιήσει τι βρήκαν. Δεν είχαν συνειδητοποιήσει πόσο καλό είναι αυτό που βρήκαν.

Και το καλό έφυγε, πριν συμβεί... Όλα τα καλά πράγματα τελειώνουν πριν καλά καλά αρχίσουν...

Αλλά, δε φεύγουν όλοι οι άνθρωποι. Ίσως, κάποτε, κάπου, ξανανταμωθούν. Και για ένα τους βλέμμα, ένα τους φιλί, τη μέρα εκείνη, αξίζει η αναμονή. Και η γη θα τρέμει, ακριβώς επειδή για ένα τους βλέμμα, ένα τους φιλί, θα τρέμουν.

Ρεαλιστικό ή σουρρεαλιστικό; Ο χρόνος θα δείξει...

Οι άνθρωποι φεύγουν κι εμείς δεν αντιδράμε

Μάθαμε να ξεχνάμε και αυτό είναι το σφάλμα.
Μάθαμε να λέμε "δε βαριέσαι" και την πατήσαμε.

Άραγε μπορείς να τά 'χεις όλα;
Και τί θα πει όλα;

"Τα χρόνια περνάνε και ό,τι τρώμε κερνάμε. Δίνουμε ό,τι αποκτάμε ώσπου κάτι τελειώνει."
Ακουγόταν πίσω απ' τη φωνή σου στο τηλέφωνο και εσύ μου εξηγούσες.
Έχεις δει πολλά, το ξέρω. Όμως εγώ είμαι ακόμα στην αρχή, και φοβάμαι.
Είμαι στην αρχή και πρέπει να μάθω μάλλον να μην τα έχω όλα γιατί έτυχε να αρχίσω τη ζωή μου στα δύσκολα...

Κι εσύ μου λες ότι όλα μπορώ να τα έχω!
Κι ας είναι όλα τόσο δύσκολα, για μένα πάντα θα υπάρχει τρόπος.
Μα εγώ φοβάμαι. Κι ας φαίνομαι δυνατός, φοβάμαι...

Πιο πολύ για τα όνειρά μου τρέμω, μήπως δε χωράν σ' αυτό τον τόπο.

Μήπως πέφτουν πολύ "βαριά" για το στομάχι μας.
Είμαι αποφασισμένος να τα προστατέψω και να τα κρατήσω ανέγγιχτα όμως.
Δε θα τα θυσιάσω για τίποτα στον κόσμο.
Κι ας είναι όλα δύσκολα, εγώ ΘΑ ΠΡΟΣΠΑΘΩ.

"Και οι άνθρωποι φεύγουν, κι εμείς δεν αντιδράμε. Μάθαμε να ξεχνάμε και να μένουμε μόνοι."
Ακουγόταν πίσω από τη φωνή σου κι εσύ μου 'λεγες ότι αυτό σε στεναχωρεί περισσότερο.
Που φεύγει.
Κατάφερε τούτος ο τόπος να του σκοτεινιάσει τα όνειρα και πάει αλλού.
Πονάω και φοβάμαι.
Μετά απ' αυτό, τα συμπτώματά μου χειροτέρεψαν.
Και ο φόβος μου μεγάλωσε, κι ας φαίνομαι δυνατός.

Κανείς δε θα σκοτεινιάσει τα όνειρά μου, είμαι αποφασισμένος.
Είμαι στην αρχή ακόμα και η φωτιά καίει μέσα μου, και ποιός ξέρει για πόσο.
Όσο καίει όμως θα υπάρχει τρόπος.
Και να τρέμει όποιος θέλει να ζητήσει θυσίες.
Η φωτιά μου θα τους κάψει και θα φωτίζει γλυκά τα όνειρα και την ελπίδα μου.

Ευγνωμοσύνη

Αποτέλεσμα εικόνας για edward burne jones pygmalionΆλλη μια χρονιά φτάνει στο τέλος της. Τι να πρωτοθυμηθείς; Τι να ξεχάσεις; Στα αλήθεια, είναι τόσα πολλά αυτά που έχουν συμβεί σε εσένα, στους γύρω σου. Στους πιο κοντινούς, στους πιο μακρινούς. Στον τόπο το δικό σου, στους τόπους των άλλων. Τόσα πολλά αυτά που έχουν αλλάξει το χάρτη της ζωής όλων μας.

Όλες αυτές οι αλλαγές εύλογα επαναφέρουν το ερώτημα: «στις νέες αυτές συνθήκες, ποια μπορεί να είναι τα ζητούμενα;». Αυτά για τα οποία αξίζει να αγωνιστεί κανείς, αυτά που μπορεί και έχει νόημα πια να έχει, να είναι;

Σίγουρα, το πρώτο που αξίζει είναι να καταφεύγεις σε θετικές, δημιουργικές σκέψεις, οι οποίες θα ενθαρρύνουν τα επόμενα βήματά σου. Σε μια τέτοια κατεύθυνση, θα σου πρότεινα να ρίξεις μια ματιά στο παραπάνω καμπανάκι. Παρατήρησε το σχοινάκι του, που περιμένει υπομονετικά την ώθησή σου.

Μη διστάζεις!

Πιάσε το και δώσε του με την ψυχή σου το ρυθμό που θέλεις να έχει η ζωή σου, τη μελωδία που λαχταράς να έχουν οι στιγμές σου. Άφησέ το να σε ταξιδέψει σε όλες εκείνες τις όμορφες στιγμές που πέρασαν, μα ακόμη περισσότερο σε εκείνες, τις όσο γίνεται πιο σαφείς εκείνες, που ονειρεύεσαι να ζήσεις. Επέτρεψε στον εαυτό σου να χαρεί αυτό, το πιο δικό σου, ταξίδι.

Και όταν έρθει η στιγμή που θα ολοκληρώσεις αυτή την ευχάριστη περιπλάνηση προς τα πίσω, προς τα εμπρός, να θυμηθείς, αναζητώντας τη βαθιά μέσα σου, να παραδοθείς, έστω για μια στιγμή, στην ειλικρινή σου ευγνωμοσύνη, για όλα τα όμορφα που σήμερα διαθέτεις, και αύριο, κάποιο αύριο, απλά δεν θα υπάρχουν…

Έμπρακτη καλοσύνη: ένας υπέροχος τρόπος να φροντίσετε τον εγκέφαλο

Αποτέλεσμα εικόνας για Έμπρακτη καλοσύνη: ένας υπέροχος τρόπος να φροντίσετε τον εγκέφαλο Η έμπρακτη καλοσύνη στην καθημερινή ζωή είναι ένας τρόπος να δημιουργείτε αλληλεπιδράσεις που χαρακτηρίζονται από περισσότερο σεβασμό και μεγαλύτερη ευαισθησία. Οι πράξεις που καθοδηγούνται από την αμοιβαιότητα και έχουν αποκλειστικό σκοπό τους να κάνουν καλό έχουν ως αποτέλεσμα μια καλύτερη ψυχική υγεία.

Πιθανώς έχετε σκεφτεί πολλές φορές ότι η «φύτευση» σπόρων καλοσύνης δεν εγγυάται πάντα μια «συγκομιδή» σεβασμού.
Όμως, αν και μπορεί να έχετε αντιμετωπίσει πολλές φορές προδοσία και κάποιες απογοητεύσεις στη ζωή σας, υπάρχει κάτι που είναι σίγουρο: μπορείτε να ζήσετε μια καλύτερη ζωή αν διατηρήσετε την αρμονία ανάμεσα σε όσα αισθάνεστε και όσα κάνετε.
Επιπλέον, αν και μπορεί αυτό να σας εκπλήσσει, ο εγκέφαλός σας είναι γενετικά προγραμματισμένος για καλοσύνη. Αυτό όμως δεν φαίνεται να ισχύει, επειδή κάθε μέρα επικρατούν άλλες βιολογικές τάσεις, όπως ο φθόνος ή η πικρία.
Σας προσκαλούμε να μάθετε περισσότερα σχετικά με αυτό το ενδιαφέρον θέμα.
Ο εγκέφαλός σας καταλαβαίνει ότι η καλοσύνη είναι σημαντική

Ο Jerome Kagan, φημισμένος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Harvard, ειδικεύεται σε αυτό που είναι γνωστό ως «ψυχολογία της καλοσύνης».
Σύμφωνα με τον Kagan, η ανθρωπότητα είναι γενετικά προγραμματισμένη για καλοσύνη. Για να το θέσουμε διαφορετικά, όλοι μας ερχόμαστε σε αυτόν τον κόσμο με εγκατεστημένο το «λογισμικό» που μας δίνει τη δυνατότητα για έμπρακτη καλοσύνη.
Ωστόσο, όπως έχει δείξει η εμπειρία της ιστορίας, αυτό δεν ισχύει πάντα. Γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Αν ο εγκέφαλός σας καταλαβαίνει ότι η έμπρακτη καλοσύνη, η συμπόνια και ο σεβασμός είναι απαραίτητα… υπάρχουν άλλοι εκεί έξω που δεν το καταλαβαίνουν αυτό και κάνουν τις αντίθετες επιλογές; Θα το δούμε αυτό παρακάτω.

Η έμπρακτη καλοσύνη μας δίνει τη δυνατότητα να επιβιώνουμε ως είδος
Στην εποχή του ο Κάρολος Δαρβίνος διατύπωσε τις ίδιες απόψεις με τον καθηγητή Kagan. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος για έμπρακτη καλοσύνη επειδή αυτή εξασφαλίζει την επιβίωση του είδους.
Επιπλέον, οι πράξεις καλοσύνης δίνουν στους ανθρώπους τη δυνατότητα να καταλάβουν ότι έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν αν αλληλοϋποστηρίζονται μέσα σε μια ομάδα αντί να ζουν μόνοι τους.
Οι άνθρωποι έχουν ενσυναίσθηση επειδή αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν τις ανάγκες των άλλων, κάτι που τους επιτρέπει να προσφέρουν βοήθεια και να εξασφαλίζουν την επιβίωση της ομάδας.

Γιατί η έμπρακτη καλοσύνη δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο θα μπορούσε να είναι;
Έχει ενδιαφέρον το ότι, ενώ οι άνθρωποι γενικά είναι προγραμματισμένοι για καλοσύνη, η συμπεριφορά τους στην κοινωνία μέχρι αυτή τη στιγμή έχει αντιθέτως θέσει την ισορροπία του πλανήτη σε κίνδυνο.
Πόλεμοι, περιβαλλοντική μόλυνση, κοινωνικές ανισότητες, επιθέσεις κατά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων… γιατί οι άνθρωποι ενεργούν με αυτόν τον τρόπο;

Ο David Keltner είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Berkley και διευθυντής του Κέντρου Μελετών πάνω στην Καλοσύνη.
Εξηγεί ότι ο τρόπος με τον οποίο είναι κατασκευασμένη η κοινωνία μας μάς κάνει να εστιάζουμε περισσότερο στον ατομικισμό πάρα στην ομαδική συνείδηση.
Όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να σκέφτονται με βάση τα δικά τους συμφέροντα, η ισορροπία αλλάζει και η ζυγαριά κλίνει προς το φθόνο, την οργή, τη βία και τον ανταγωνισμό. Ποτέ προς την καλοσύνη.
Η καλοσύνη και η επιθυμία προαγωγής των καλών πραγμάτων δεν έχουν χρησιμότητα, αν η μοναδική σας επιθυμία είναι να αυξήσετε το γόητρό σας αποκτώντας περισσότερο πλούτο και μεγαλύτερη κοινωνική αναγνώριση.
Πρόκειται αναμφίβολα για θλιβερή είδηση.

Η έμπρακτη καλοσύνη φροντίζει τον εγκέφαλό σας
Οι ψυχολογικές διαστάσεις όπως η πικρία, ο φθόνος ή το άγχος που προκαλεί ο συνεχής ανταγωνισμός επηρεάζουν τη σωματική και τη συναισθηματική σας υγεία.
Όλοι κάποια στιγμή στη ζωή τους παρασύρθηκαν από αυτές τις προσωπικές αδυναμίες.
Σταδιακά συνειδητοποιείτε το γεγονός ότι το να ενεργείτε ή να αισθάνεστε έτσι είναι λάθος, επειδή σας απομακρύνει από τη ουσία σας, τις ρίζες σας.
Ο εγκέφαλός σας γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτές οι βιολογικές τάσεις προς τις αρνητικές ενέργειες σας εμποδίζουν να συνδεθείτε με τους άλλους και οδηγούν σε βαθιά και δυσάρεστη μοναξιά.

Από την άλλη πλευρά, η καλοσύνη έχει θετική επίδραση στην εσωτερική ισορροπία σας, φέρνοντάς σας ειρήνη και ευημερία.
Δεν έχει σημασία αν οι άλλοι άνθρωποι δεν έχουν επίγνωση αυτών των μικρών πράξεων καλοσύνης που κάνετε κάθε μέρα.
Εσείς τις γνωρίζετε και αυτό αρκεί, επειδή σας επιτρέπουν να βρίσκεστε σε ισορροπία ξέροντας ποιο είναι το σωστό -και αυτό είναι κάτι πολύ ευχάριστο για όλους.
Η καλοσύνη και η συμπόνια ενεργοποιούν ισχυρές περιοχές του μεταιχμιακού συστήματος του εγκεφάλου.
Ένα ενσυναισθητικό άτομο είναι περισσότερο διαισθητικό, δείχνει μεγαλύτερη ανταπόκριση και έχει καλύτερη επίγνωση όλων όσων το περιβάλλουν.
Αν και μπορεί να μη βλέπετε παντού γύρω σας πράξεις γεμάτες σεβασμό και γνήσια καλοσύνη, αυτό δεν θα πρέπει να σας κάνει να παραιτηθείτε ή να μιμηθείτε την ίδια παραμέληση.
Είτε το πιστεύετε είτε όχι, η έμπρακτη καλοσύνη είναι μεταδοτική. Μην ξεχνάτε ότι μπορείτε να γίνετε το καλύτερο παράδειγμα για τα παιδιά, τους φίλους και την οικογένειά σας.
Μικρές πράξεις μπορούν να πετύχουν πολλά και, αν όλοι προάγουν την καθημερινή καλοσύνη, μακροπρόθεσμα αυτό θα έχει εξαιρετικά αποτελέσματα.