Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου 2015

ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΛΗ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ - Οι τελευταίοι Προσωκρατικοί: Εμπεδοκλής, Αναξαγόρας και Δημόκριτος

Η οδός του συμβιβασμού: Εμπεδοκλής και Αναξαγόρας

Η προσωκρατική φιλοσοφία συνεχίζει να αναπτύσσεται και κατά τον 5ο αιώνα στην περιφέρεια του ελληνικού κόσμου. Ο Εμπεδοκλής προέρχεται από τον Ακράγαντα της Σικελίας, ο Αναξαγόρας από τις Κλαζομενές της Μικράς Ασίας, ο Φιλόλαος από τη Θήβα, ο Διογένης από την Απολλωνία του Εύξεινου Πόντου, ο Λεύκιππος από τη Μίλητο ή την Ελέα, ο Δημόκριτος από τα Άβδηρα της Θράκης. Ο φιλόσοφος εξακολουθεί να δουλεύει μόνος του έχοντας κοντά του μια μικρή ομάδα αφοσιωμένων μαθητών. Ακόμη δεν έχει συνειδητοποιηθεί η ανάγκη της ύπαρξης ενός κέντρου της ελληνικής φιλοσοφίας, όπου θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένας ζωντανός διάλογος ανάμεσα στους φιλοσόφους. Ο πρώτος που αντιλαμβάνεται μια τέτοια ανάγκη είναι ο Αναξαγόρας, όταν αποφασίζει να αφήσει την πατρίδα του και να ενσωματωθεί στον στενό κύκλο των διανοουμένων που διατηρούσε ο Περικλής στην Αθήνα.

Ούτε η θεματολογία της φιλοσοφίας έχει αλλάξει. Ο φυσικός κόσμος και οι μηχανισμοί που τον διέπουν βρίσκεται πάντοτε στο επίκεντρο της προσοχής. Η ψυχή και η μεταθανάτια μοίρα της απασχολεί όσους έχουν επηρεαστεί από την πυθαγόρεια παράδοση. Τέλος, το πρόβλημα της γνώσης, η διάκριση αίσθησης και νόησης, είναι θέματα ιδιαίτερα επίκαιρα μετά τον Ηράκλειτο και τον Παρμενίδη. Αν υπάρχει κάτι καινούργιο στους τελευταίους προσωκρατικούς φιλοσόφους είναι η κατάκτηση μιας κοινής φιλοσοφικής γλώσσας. Η διάδοση του γραπτού λόγου στον ελληνικό χώρο φαίνεται ότι συνετέλεσε και στη διάδοση κάθε είδους πληροφοριών και γνώσεων, ακόμη και των φιλοσοφικών πληροφοριών και γνώσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Σωκράτης στην Απολογία του αναφέρει ότι ο καθένας μπορούσε να προμηθευτεί στην αγορά της Αθήνας το βιβλίο του Αναξαγόρα (Πλάτων, Απολογία Σωκράτους 26d). Έτσι, αν και δεν υπάρχει άμεση επαφή ανάμεσα στους εκπροσώπους αυτής της γενιάς, τα προβλήματα που τους απασχολούν είναι κοινά και η γλώσσα που χρησιμοποιούν είναι ενιαία.

Σημείο εκκίνησης για τους τελευταίους Προσωκρατικούς είναι η πρόκληση του Παρμενίδη. Το δίλημμά τους θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: πώς να διατηρήσει κανείς την παρμενίδεια θέση ότι αυτό που υπάρχει (το «ον») είναι αμετάβλητο, χωρίς να αρνηθεί την πανταχού παρούσα φυσική μεταβολή; Υπάρχει τρόπος να ακολουθήσουμε το μάθημα του Παρμενίδη ότι δεν υπάρχει γέννηση και θάνατος των όντων, και ταυτοχρόνως να συνεχίσουμε να μελετούμε και να εξηγούμε τις φυσικές μεταβολές;

Ο Εμπεδοκλής και ο Αναξαγόρας, οι πιο σημαντικοί φιλόσοφοι της περιόδου, θα απαντήσουν στον Παρμενίδη με πανομοιότυπο τρόπο. Οι δύο φιλόσοφοι ζουν την ίδια ακριβώς εποχή (περίπου από το 500 ως το 430 π.Χ.), αλλά είναι εντελώς διαφορετικές προσωπικότητες. Ο Εμπεδοκλής είναι επηρεασμένος από τον πυθαγόρειο μυστικισμό, ζει με τρόπο μυθιστορηματικό θεωρούμενος ως προφήτης από τους συμπατριώτες του, γράφει σε επικό και υποβλητικό ποιητικό λόγο δύο έργα, το Περί φύσεως και τους Καθαρμούς. Ο Αναξαγόρας από την άλλη μεριά είναι προάγγελος μιας νέας εποχής: συνδέεται με το δημοκρατικό κίνημα στην Αθήνα, διώκεται για τις διαφωτιστικές του απόψεις και εξορίζεται· κάποιοι τον ταυτίζουν με τους σοφιστές. Στο φιλοσοφικό ωστόσο επίπεδο υπάρχει μεταξύ τους συμφωνία.

Και οι δύο είναι πεπεισμένοι για το ότι δεν υπάρχει απόλυτη γέννηση και θάνατος. Τη θέση αυτή την εκφράζουν με απόλυτη βεβαιότητα, υιοθετώντας ακόμη και το λεξιλόγιο του Παρμενίδη:

Από όλα τα θνητά κανένα δεν γεννιέται ούτε χάνεται με τον επάρατο θάνατο. Υπάρχει μόνο ανάμειξη και ανταλλαγή των αναμεμειγμένων, και αυτό το ονομάζουν «γέννηση» οι άνθρωποι.

Εμπεδοκλής, απόσπ. 8

Γιατί είναι αδύνατο να γεννηθεί κάτι από αυτό που δεν υπάρχει καθόλου, και είναι ακατόρθωτο και ανήκουστο να αφανίζεται αυτό που υπάρχει.

Εμπεδοκλής, απόσπ. 12

Οι Έλληνες κάνουν λάθος για τη γέννηση και τη φθορά· γιατί κανένα πράγμα δεν γεννιέται ούτε χάνεται, αλλά συντίθεται από πράγματα που υπάρχουν, και μετά αποσυντίθεται. Συνεπώς, θα είχαν δίκιο αν αποκαλούσαν τη γέννηση μείξη και τη φθορά διαχωρισμό.

Αναξαγόρας, απόσπ.17

Η γέννηση και ο θάνατος εγκαταλείπονται, στη θέση τους όμως βλέπουμε να εμφανίζονται δύο καινούργιες φιλοσοφικές έννοιες: η ανάμειξη και ο διαχωρισμός. Τίποτε δεν μπορεί να γεννηθεί από κάτι που δεν υπάρχει (από το «μη ον» του Παρμενίδη) ούτε πάλι να αφανιστεί εντελώς. Γεννήσεις όμως και θανάτους βλέπουμε κάθε μέρα δίπλα μας. Τι συμβαίνει λοιπόν; Η απάντηση του Εμπεδοκλή και του Αναξαγόρα είναι ότι στην πραγματικότητα προϋπάρχει πάντοτε κάποιο υλικό, το οποίο ανασυντίθεται με τέτοιο τρόπο ώστε η ανασύνθεση να εμφανίζεται στους αδαείς ως γέννηση και θάνατος. Για να μπορεί ωστόσο αυτό το προϋπάρχον υλικό να ανασυντίθεται, να αναμειγνύεται και να διαχωρίζεται, σημαίνει ότι δεν είναι κάτι το ενιαίο και μοναδικό αλλά αποτελεί ήδη μια πολλαπλότητα. Στον «μονισμό» των πρώτων Προσωκρατικών, στην αντίληψή τους ότι υπάρχει μια μοναδική πρωταρχική και αμετάβλητη αρχή των πάντων (το νερό του Θαλή, το άπειρο του Αναξίμανδρου, ο αέρας του Αναξιμένη), ο Εμπεδοκλής και ο Αναξαγόρας αντιπαραθέτουν περισσότερες από μία αρχές.

Ο Εμπεδοκλής ισχυρίζεται ότι οι αρχές αυτές είναι τέσσερις: η γη, το νερό, ο αέρας και η φωτιά. Τις τέσσερις αυτές αρχές ο ίδιος τις ονόμασε «ριζώματα», αργότερα όμως καθιερώθηκαν με την ονομασία «τα τέσσερα στοιχεία» και αποτέλεσαν μία από τις πιο γόνιμες ιδέες στην ιστορία της αρχαίας φιλοσοφίας. «Στοιχείο» σημαίνει ελάχιστη μονάδα, κάτι που δεν αναλύεται περισσότερο, και τέτοια ακριβώς είναι τα τέσσερα στοιχεία του Εμπεδοκλή: υπήρχαν πάντοτε και θα υπάρχουν πάντοτε, έχουν τη δυνατότητα να αναμειγνύονται μεταξύ τους και να διαχωρίζονται προκαλώντας όλες τις μεταβολές που παρατηρούνται στη φύση, ακόμη και τις φαινομενικές γεννήσεις και τους θανάτους. Γέννηση ενός όντος είναι στην πραγματικότητα η ανάμειξη των τεσσάρων στοιχείων σε κάποια δεδομένη αναλογία και θάνατος είναι ο διαχωρισμός τους. Μοιάζουν με τα ελάχιστα βασικά χρώματα που χρησιμοποιεί ένας ζωγράφος, για να δημιουργήσει τις άπειρες αποχρώσεις και τις διαφορετικές μορφές ενός πίνακα (Εμπεδοκλής, απόσπ. 23).

Ο Αναξαγόρας από τη μεριά του μιλά και αυτός για πολλές αρχές, αλλά δεν τις προσδιορίζει αριθμητικά. Η θέση του είναι ότι όλα τα βασικά υλικά που παρατηρούμε στο περιβάλλον μας υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντοτε. Τα πάντα δημιουργούνται από αναμείξεις παλαιότερων υλικών, μεταβάλλονται από ανασυνθέσεις αυτών των υλικών και διαλύονται από τον διαχωρισμό τους. Κάθε σώμα λοιπόν αποτελεί στην πραγματικότητα ένα μείγμα, που αποτελείται από πολλά μικροσκοπικά υλικά ποικίλης μορφής.

Όλα τα πράγματα ήταν μαζί, άπειρα και στο πλήθος και στο μικρό τους μέγεθος.

Αναξαγόρας, απόσπ.1

Στο κάθε πράγμα ενυπάρχει μέρος κάθε άλλου πράγματος.

Αναξαγόρας, απόσπ. 12

Η βασική λοιπόν ιδέα είναι κοινή στον Εμπεδοκλή και τον Αναξαγόρα. Η μεταβολή στη φύση υπάρχει, όπως υπάρχει και το αιώνιο και αμετάβλητο παρμενίδειο ον. Μόνο που αυτό το ον δεν είναι ένα αλλά περισσότερα, και η φυσική μεταβολή δεν είναι τίποτε άλλο από ανάμειξη και διαχωρισμός υλικών που προϋπάρχουν.

Η κινητήρια δύναμη της μεταβολής

Από τα πρώτα της βήματα η αρχαία ελληνική φιλοσοφία αντιμετώπισε τις κινήσεις και τις αλλαγές στη φύση ως κάτι δεδομένο. Η ίδια η ύπαρξη της φυσικής μεταβολής είναι αυτονόητη και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη εξήγηση. Αυτό που χρειάζεται μελέτη και εξήγηση είναι ο τρόπος που συντελούνται οι φυσικές μεταβολές - θα πρέπει να ανακαλυφθούν οι μηχανισμοί που τις διέπουν. Η πύκνωση και η αραίωση του Αναξιμένη, η ανάμειξη και ο διαχωρισμός του Εμπεδοκλή και του Αναξαγόρα είναι προσπάθειες να προσδιοριστούν τέτοιοι μηχανισμοί.

Θα μπορούσαν ωστόσο να τεθούν κάποια επιπλέον ερωτήματα. Υπάρχει άραγε κάποια κινητήρια δύναμη που ρυθμίζει τις αλλαγές στη φύση ή τα πάντα μεταβάλλονται από μόνα τους; Και ακόμη, αν όλα αλλάζουν στη φύση συνεχώς, υπάρχει κάποια σκοπιμότητα σε αυτές τις αλλαγές ή όλα γίνονται τυχαία; Τέλος, η φύση ως σύνολο διέπεται από αταξία ή από τάξη; Θα πρέπει βέβαια να διευκρινίσουμε ότι τα ερωτήματα αυτά είναι υποθετικά. Δεν τέθηκαν με αυτόν ακριβώς τον τρόπο από τους φιλοσόφους του 5ου αιώνα π.Χ., αλλά μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι βρίσκονται πίσω από τις προσπάθειες του Εμπεδοκλή και του Αναξαγόρα να εισαγάγουν κοσμικές δυνάμεις στο φυσικό τους σύστημα.

Το στοιχείο που προκάλεσε μεγαλύτερη εντύπωση στο βιβλίο του Αναξαγόρα ήταν η υποβλητική παρουσία μιας κοσμικής δύναμης, του Νου. Ο Σωκράτης στον πλατωνικό Φαίδωνα (97b-c) μας διηγείται πόσο εντυπωσιάστηκε όταν άκουσε για πρώτη φορά ότι ο Αναξαγόρας δίδασκε «ότι ο Νους είναι εκείνος που θέτει τα πάντα σε τάξη και είναι υπεύθυνος για όλα». Ελπίζοντας ότι θα βρει επιτέλους απάντηση στο ερώτημα που τον απασχολούσε από τα νεανικά του χρόνια, για ποια δηλαδή αιτία γίνονται όλα στη φύση, έσπευσε να διαβάσει το βιβλίο του Αναξαγόρα, αλλά, όπως λέει, γρήγορα απογοητεύθηκε. Αντί για τη ρυθμιστική επίδραση του Νου, είδε τον Αναξαγόρα να αναφέρει «ως αιτίες αέρες και αιθέρες και νερά και πολλά άλλα αλλόκοτα» (Φαίδων 98c).

Δυστυχώς το βιβλίο του Αναξαγόρα δεν διασώθηκε αυτούσιο. Αν κρίνουμε ωστόσο από τα αρκετά αποσπάσματα που διαθέτουμε, ίσως ο Σωκράτης να μην έχει τελικά άδικο. Ο Νους εισάγεται από τον Αναξαγόρα σαν μια δύναμη που βρίσκεται πάνω από τον φυσικό κόσμο και τον εξουσιάζει. Είναι «άπειρος και αυτοδύναμος, δεν αναμειγνύεται με κανένα πράγμα, αλλά μόνος αυτός βρίσκεται σε πλήρη αυτονομία. […] Γνωρίζει τα πάντα για κάθε πράγμα και έχει τη μέγιστη δύναμη. […] Τα πάντα τα έθεσε σε τάξη ο Νους» (απόσπ. 12). Και μόνο το γεγονός ότι ο Αναξαγόρας επιλέγει να ονομάσει την κοσμική του δύναμη «νου» δείχνει ότι αισθάνεται την ανάγκη να προσδώσει στον κόσμο κάποιο έλλογο «νόημα», αποδίδοντας την επικρατούσα τάξη στη δράση μιας ανώτερης διάνοιας, η οποία λογικά θα έπρεπε να είναι άυλη. Η πρόθεσή του όμως αυτή μένει ανεκπλήρωτη. Ο Νους είναι μεν αυτόνομος και πανίσχυρος, αλλά δεν παύει να είναι υλικός, όντας «το λεπτότερο και το καθαρότερο από όλα τα πράγματα» (απόσπ. 12). Δίνει το έναυσμα για τη δημιουργία του κόσμου προκαλώντας την πρώτη περιστροφική κίνηση (τη δίνη) του πρωταρχικού υλικού, αλλά στη συνέχεια θα έλεγε κανείς ότι παραμερίζεται, αφήνοντας ελεύθερο το έδαφος στις διαδικασίες του διαχωρισμού και της ανάμειξης, οι οποίες λειτουργούν με έναν τρόπο μηχανικό και αυτόματο.

Παρόμοια είναι και σε αυτό το σημείο η στάση του Εμπεδοκλή. Εκτός από τα τέσσερα στοιχεία, στον κόσμο υπάρχουν δύο ισοδύναμες και αντίρροπες δυνάμεις: η Φιλότης και το Νεῖκος - η φιλία δηλαδή και το μίσος. Η Φιλότητα είναι η κοσμική δύναμη που συνενώνει τα στοιχεία, ενώ το Νείκος η δύναμη που τα διαχωρίζει. Η ανθρωπολογική καταγωγή των δύο δυνάμεων είναι εμφανής, αφού η μια δύναμη είναι καλή και ευεργετική σαν τη φιλία που δημιουργεί σταθερές σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, ενώ η άλλη χαρακτηρίζεται «ολέθρια» σαν το μίσος και τη φιλονικία που δημιουργούν εχθρικές παρατάξεις και στρατόπεδα. Και όπως οι άνθρωποι στις διαπροσωπικές τους σχέσεις άλλοτε περνούν περιόδους αγάπης και άλλοτε περιόδους εχθρότητας, έτσι και στον κόσμο άλλοτε τα πρωτεία παίρνει η Φιλότητα και άλλοτε το Νείκος. Είναι ωστόσο προκαθορισμένο ο κόσμος να περνά διαδοχικά από τη επικράτεια της μιας στην επικράτεια της αντίθετης δύναμης.

Στο Μίσος, όλα είναι διαφορετικά μεταξύ τους και χωρισμένα,
μα στη Φιλία, όλα πηγαίνουν μαζί και ποθούν το ένα το άλλο.

Εμπεδοκλής, απόσπ. 21

Μα όταν το μέγα Μίσος φούντωσε
και πήρε την αρχή, σαν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου,
που μ᾽ όρκο πλατύ ορίστηκε μία στη πρώτη κι ύστερα στην άλλη.

Εμπεδοκλής, απόσπ. 30

Η πλήρης κυριαρχία της Φιλότητας φέρνει τον κόσμο σε μια κατάσταση έντονης συνεκτικότητας και αμοιβαίας έλξης, όπου όλα τα στοιχεία ενώνονται μεταξύ τους, μια κατάσταση που ο Εμπεδοκλής ονομάζει παραστατικά Σφαῖρον, δηλαδή «σφαίρα». Η κατάσταση αυτή όμως είναι γραπτό να διαρραγεί, όταν βαθμιαία επικρατεί το Νείκος και φέρνει τους αναγκαίους διαχωρισμούς στη φύση. Η διασπαστική τάση του Νείκους έχει και την ευεργετική της επίδραση, αφού από τις διαφοροποιήσεις που επιφέρει παράγονται οι γνωστές μας μορφές της ανόργανης και της οργανικής ύλης.

Η ατομική θεωρία του Δημόκριτου

Θα μπορούσε κανείς να διερωτηθεί αν η εισαγωγή κοσμικών δυνάμεων στη φύση, και μάλιστα δυνάμεων που εμφανώς έλκουν την καταγωγή τους από την ανθρώπινη κατάσταση, αποτελεί πρόοδο ή οπισθοδρόμηση για τη φιλοσοφία. Αν πιστέψει κανείς ότι ο Νους ή η Φιλότητα και το Νείκος κυριαρχούν στον κόσμο, προβάλλει ανθρώπινες ιδιότητες στη φύση και με τον τρόπο αυτό τη φέρνει πιο κοντά του. Από την άλλη όμως πλευρά το ίδιο δεν συνέβαινε και στη μυθική σκέψη, όταν ο κόσμος αποτελούσε πεδίο δράσης πανίσχυρων ανθρωπομορφικών θεοτήτων;

Τελικά θέλει μεγάλη διανοητική τόλμη για να μπορέσει κανείς να υποστηρίξει ότι το σύμπαν διέπεται από τους δικούς του νόμους και ότι οι νόμοι αυτοί δεν έχουν καμία σχέση με τις ψυχικές λειτουργίες του ανθρώπου. Ο μόνος που έκανε με συνέπεια αυτό το βήμα στην αρχαία σκέψη ήταν ο Δημόκριτος.

Ο Δημόκριτος υπήρξε ένας από τους πολυγραφότερους αρχαίους συγγραφείς, και είναι μεγάλο δυστύχημα η απώλεια των έργων του. Λέγεται ότι η έκταση των έργων του Δημόκριτου ήταν συγκρίσιμη με την αντίστοιχη των έργων του Πλάτωνα, του μεγάλου θεωρητικού του αντιπάλου. Η επικράτηση της πλατωνικής φιλοσοφίας κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. και η διάδοση των πλατωνικών σχολών θα πρέπει να είναι η αιτία για τον παραμερισμό της δημοκρίτειας σκέψης.

Η ατομική θεωρία, για την οποία έγινε διάσημος ο Δημόκριτος, αποδίδεται από τους αρχαίους συγγραφείς από κοινού στον ίδιο και στον Λεύκιππο. Για τον Λεύκιππο ωστόσο δεν έχουμε καμιά ουσιαστική πληροφορία, εκτός από το ότι ήταν μεγαλύτερος από τον Δημόκριτο. Και για τον Δημόκριτο, άλλωστε, διαθέτουμε περισσότερα ανέκδοτα και μυθεύματα παρά ασφαλείς πληροφορίες. Πατρίδα του ήταν τα Άβδηρα της Θράκης, όπως και του λίγο μεγαλύτερου Πρωταγόρα. Ταξίδεψε αρκετά, αλλά για κάποιους λόγους απέφυγε την Αθήνα, όπου σύμφωνα με μια μαρτυρία, όταν κάποτε την επισκέφθηκε, κανένας δεν τον αναγνώρισε («ήρθα λοιπόν στην Αθήνα και κανείς δεν με γνώρισε», απόσπ. 116). Γεννήθηκε γύρω στο 460 π.Χ. και έφτασε σε μεγάλη ηλικία. Αυτό σημαίνει ότι ο Δημόκριτος είναι νεότερος από τον Σωκράτη και τους γνωστότερους σοφιστές και, επομένως, με χρονολογικά κριτήρια, δεν θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στους προσωκρατικούς φιλοσόφους. Κατατάσσεται στους Προσωκρατικούς, γιατί το φιλοσοφικό του σύστημα αποτελεί από κάθε πλευρά το επιστέγασμα της προσωκρατικής σκέψης.

Και ο Δημόκριτος ξεκινά από τον Παρμενίδη. Πολλά είναι τα κοινά τους σημεία: η καχυποψία απέναντι στην αξιοπιστία των αισθήσεων, η προτεραιότητα της νοητικής οδού, η βεβαιότητα ότι αυτό που υπάρχει πραγματικά είναι αμετάβλητο.

Υπάρχουν δύο είδη γνώσης: η μια είναι γνήσια και η άλλη νόθα. Στη νόθα γνώση ανήκουν όλα αυτά: η όραση, η ακοή, η οσμή, η γεύση, η αφή. Η γνήσια γνώση είναι ξεχωριστή απ᾽ αυτήν.

Δημόκριτος, απόσπ. 11

Το να γνωρίζει κανείς πώς είναι στην πραγματικότητα κάθε πράγμα είναι κάτι απροσδιόριστο.

Δημόκριτος, απόσπ. 8

Συμβατικά υπάρχει το γλυκό, συμβατικά το πικρό, συμβατικά το θερμό, συμβατικά το ψυχρό, συμβατικά το χρώμα. Στην πραγματικότητα υπάρχουν τα άτομα και το κενό.

Δημόκριτος, απόσπ. 9

Στο μοναδικό Ον του Παρμενίδη ο Δημόκριτος αντιπαραθέτει τα άτομα και το κενό. Τα άτομα του Δημόκριτου θα πρέπει να τα φανταστούμε ως τις ελάχιστες μονάδες της ύλης - «άτομο» άλλωστε σημαίνει το άτμητο, αυτό που δεν μπορεί να διαιρεθεί σε μικρότερα μέρη. Το μικροσκοπικό τους μέγεθος τα κάνει αόρατα, απρόσιτα στις αισθήσεις. Για την ύπαρξη των ατόμων και του κενού ο Δημόκριτος δεν έχει καμία αμφιβολία. Και, αφού στα άτομα και στο κενό δεν φτάνει κανείς μέσω των αισθήσεων, υποθέτουμε ότι η βεβαιότητα του Δημόκριτου θα πρέπει να στηριζόταν σε κάποιο νοητικό συλλογισμό, σαν αυτούς που διατύπωσε πρώτος ο Παρμενίδης.

Πράγματι, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος δέχτηκαν τη διάκριση του Παρμενίδη ανάμεσα στο «ον» και το «μη ον», ταύτισαν όμως το «ον» με τα υλικά άτομα και το «μη ον» με το κενό (Μετά τα φυσικά985b4-6). Τα υπάρχοντα πράγματα λοιπόν δεν είναι ένα, αλλά πολλά. Και το παρμενίδειο «μη ον» δεν είναι αυτό που δεν υπάρχει, το ανύπαρκτο, αλλά ο κενός χώρος - το κενό είναι κάτι που υπάρχει στην πραγματικότητα, απλώς είναι κάτι το εντελώς άδειο.

Τα άτομα τώρα είναι άπειρα στο πλήθος και διαφορετικά μεταξύ τους ως προς το σχήμα και το μέγεθος. Αν και κάθε άτομο είναι τόσο μικροσκοπικό ώστε να είναι αόρατο, η συνένωση πολλών ατόμων δημιουργεί τις ορατές μάζες, τα ποικίλα ορατά αντικείμενα που βλέπουμε και αισθανόμαστε. Όπως οι άμεσοι προκάτοχοί του, έτσι και ο Δημόκριτος θεωρεί ότι η γέννηση ενός πράγματος είναι στην πραγματικότητα ανάμειξη προϋπαρχόντων στοιχείων: είναι συμπλοκή πολλών ατόμων, οπότε και ο θάνατος είναι διάσπαση ενός συμπλέγματος ατόμων. Είναι πιθανό ο Δημόκριτος να θεώρησε ότι τα άτομα είναι άπειρα στον αριθμό, στο σχήμα και στο μέγεθος, για να εξηγήσει έτσι την απειρία των ορατών αντικειμένων του κόσμου μας. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να σκεφτεί ότι η βασική τάση του Δημόκριτου ήταν να αναγάγει τις ποιοτικές διαφορές των ορατών πραγμάτων σε ποσοτικές διαφορές (αριθμού, σχήματος και μεγέθους) των ατόμων, όπως έκανε πολύ αργότερα η νεότερη φυσική επιστήμη. Το πρόβλημα ωστόσο με τη δημοκρίτεια ατομική θεωρία ήταν ότι δεν προσδιόριζε τα ποσοτικά χαρακτηριστικά των ατόμων, και έτσι στην πράξη δεν μπορούσε να προσφέρει ακριβείς εξηγήσεις για τα επιμέρους ορατά φαινόμενα.

Η αιωνιότητα της κίνησης και η Ανάγκη

Ας μην έχουμε όμως υπερβολικές απαιτήσεις από μια θεωρία του 5ου αιώνα π.Χ. Στόχος του Δημόκριτου δεν ήταν η διατύπωση μιας ακριβούς ποσοτικής επιστήμης, αλλά ενός γενικού μοντέλου εξήγησης της φυσικής πραγματικότητας. Τον στόχο αυτό τον πέτυχε, και μάλιστα με μια πληρότητα που μας εκπλήσσει.

Η γενική αρχή των Ατομικών, ότι το μόνο που υπάρχει είναι τα άτομα και το κενό, ακολουθείται με απόλυτη συνέπεια σε κάθε τομέα φαινομένων. Εμφανώς διαφορετικά φαινόμενα, όπως η δημιουργία των καθημερινών αντικειμένων και του κόσμου, η επίγεια και η ουράνια κίνηση, η ανθρώπινη φυσιολογία, εξηγούνται με τον ίδιο τρόπο.

Ο κόσμος δημιουργείται όταν πολλά άτομα, με ποικίλα σχήματα, συναθροίζονται και παράγουν μια δίνη, η οποία διαχωρίζει τα λεπτά σώματα και τα φέρνει προς τα έξω, ενώ συνενώνει προς το κέντρο τα βαρύτερα σε μια πρώτη σφαιρική δομή, τη Γη (Διογένης Λαέρτιος 9.31). Και μάλιστα επειδή υπάρχουν απειράριθμα άτομα και το κενό είναι επίσης άπειρο, δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρήσουμε ότι η δημιουργία του κόσμου μας είναι ένα φαινόμενο μοναδικό, που δεν μπορεί να επαναληφθεί πάλι και πάλι. Οι Ατομικοί είναι λοιπόν οι πρώτοι στοχαστές που διατύπωσαν με σαφήνεια την ιδέα ότι υπάρχουν άπειροι κόσμοι, όχι κατ᾽ ανάγκην πανομοιότυποι με τον δικό μας κόσμο και το αστρικό του σύστημα (Ιππόλυτος, Έλεγχος 1.13.2).

Τα άψυχα αντικείμενα, οι ζωικοί οργανισμοί και ο άνθρωπος δημιουργούνται από συνενώσεις ατόμων, καθεμιά από τις οποίες έχει τη δική της σύσταση, δομή και πολυπλοκότητα. Το τι είναι αυτό που κάνει διαφορετικά άτομα να συνενωθούν ή να διαχωριστούν δεν προσδιορίζεται επακριβώς, κάποιον ωστόσο ρόλο θα πρέπει να παίζει η αρχή ότι το όμοιο έλκεται από το όμοιο, μια αρχή κοινή στους περισσότερους προσωκρατικούς φιλοσόφους: «Τα ζώα με ομοειδή ζώα συναγελάζονται, τα περιστέρια με τα περιστέρια, οι γερανοί με τους γερανούς και παρομοίως τα άλλα. Το ίδιο ισχύει και με τα άψυχα, όπως βλέπουμε με τους σπόρους που κοσκινίζονται και με τα βότσαλα στην αμμουδιά» (Δημόκριτος, απόσπ. 164). Στο σχήμα των ατόμων αποδίδεται μερικές φορές η ιδιομορφία κάποιων συγκεκριμένων σωμάτων: για παράδειγμα, η φωτιά και η ψυχή αποτελούνται από σφαιρικά άτομα (Αριστοτέλης, Περί ψυχής 405a11). Η ανθρώπινη αίσθηση και η νόηση εξηγούνται κι αυτές με βάση την κίνηση και τη συνένωση ατόμων. Η όραση παράγεται όταν οι απορροές που εκπέμπονται από τα αισθητά αντικείμενα έρχονται σε επαφή, μέσω του περιβάλλοντος αέρος, με αντίστοιχες απορροές του ματιού. Αλλά και η νόηση είναι μια μορφή ενεργοποίησης των ατόμων της ψυχής από τη δράση ανάλογων ατόμων που εισέρχονται στο σώμα από έξω (Αέτιος 4.8.10, Θεόφραστος, Περί αισθήσεως 50).

Η προσέγγιση του φυσικού κόσμου είναι πάντοτε η ίδια. Τα φυσικά φαινόμενα ανάγονται σε μια βαθύτερη δομή, η οποία περιλαμβάνει μόνο τα ποικιλόσχημα άτομα που κινούνται διαρκώς στο κενό. Από τις συγκρούσεις των αεικίνητων ατόμων παράγονται συνενώσεις ανάλογες με τα σχήματα και τις συνάφειες των ατόμων, όπως παράγονται και διαλύσεις συμπλεγμάτων, όταν υπερισχύει η ανομοιογένεια.

Για να είμαστε λοιπόν ακριβείς, στο σύστημα των Ατομικών τρία είναι τα αιωνίως υπάρχοντα στοιχεία: τα άτομα, το κενό και η κίνηση. Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος θεώρησαν δεδομένο ότι τα άτομα ήταν εξαρχής κινούμενα, και, απ᾽ ό,τι φαίνεται, δεν αισθάνθηκαν την υποχρέωση να αιτιολογήσουν την ύπαρξη αυτής της κίνησης. Γιατί, άλλωστε, να πρέπει να σκεφτούμε ότι υπάρχει κάποιος ή κάτι που προσδίδει την πρωταρχική κίνηση στα άτομα; Δεν είναι πιο λογικό να υποθέσουμε ότι αυτό που ισχύει τώρα, η διαρκής δηλαδή κίνηση των ατόμων στο κενό, θα ίσχυε και πάντοτε στο σύμπαν; Ίσως πάλι, στη σκέψη των Ατομικών, η κίνηση να διασφαλιζόταν αυτομάτως από την ύπαρξη του κενού. Ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε προς στιγμήν την πρωταρχική κατάσταση του σύμπαντος, όπου απειράριθμα ανόμοια άτομα βρίσκονται μέσα σε έναν άπειρο κενό χώρο. Γιατί σε αυτό το χάος να βασιλεύει η ακινησία και η σταθερότητα; Πολύ πιο εύκολα φανταζόμαστε τα άτομα να κινούνται προς κάθε κατεύθυνση στο κενό, με μια τυχαία και άναρχη κίνηση.

Οι σκέψεις αυτές μας φαίνονται λογικές, μαρτυρούν όμως μεγάλη διανοητική τόλμη. Ο Δημόκριτος ήταν πολύ νεότερος από τον Εμπεδοκλή και τον Αναξαγόρα και, επομένως, γνώριζε καλά τον ρόλο που διαδραμάτιζαν στα φυσικά τους συστήματα οι κοσμικές δυνάμεις - η Φιλότητα και το Νείκος, ο Νους. Όταν λοιπόν ο ίδιος υποστήριξε την αιωνιότητα της κίνησης απορρίπτοντας όλες αυτές τις δυνάμεις, είχε επίγνωση ότι με τον τρόπο αυτό απομάκρυνε κάθε ανθρωπομορφικό στοιχείο από τον φυσικό κόσμο. Το σύμπαν των Ατομικών είναι γυμνό και απρόσωπο. Η ανθρώπινη ψυχολογία και η ανθρώπινη ηθική δεν έχουν καμία σχέση με τους μηχανισμούς που διέπουν τον κόσμο.

Οι μηχανισμοί της φύσης λειτουργούν χωρίς να ρυθμίζονται από κάποια ανώτερη δύναμη. Αυτό άραγε σημαίνει ότι όλα στη φύση λειτουργούν άτακτα και τυχαία; Αν κρίνουμε από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, πολλοί μεταγενέστεροι ερμήνευσαν έτσι την ατομική θεωρία. Οι Ατομικοί ωστόσο ουδέποτε μίλησαν για κυριαρχία της τύχης στο σύμπαν. Η δική τους λέξη-κλειδί είναι η «ανάγκη».

[Ο Δημόκριτος ισχυρίζεται ότι] όλα γίνονται κατ᾽ ανάγκην· γιατί η αιτία που όλα γίνονται είναι η δίνη, την οποία ονομάζει «ανάγκη».

(Διογένης Λαέρτιος 9.45)

Κανένα πράγμα δεν γίνεται μάταια, αλλά όλα για κάποιο λόγο και από ανάγκη.

Λεύκιππος, απόσπ. 1

Η Ανάγκη, όπως φαίνεται από το μοναδικό απόσπασμα του Λεύκιππου, δεν ταυτίζεται με την Τύχη. Κατά μία έννοια μάλιστα, είναι το αντίθετο της Τύχης. Οι Ατομικοί θέλουν να τονίσουν την αναγκαιότητα που διέπει κάθε φυσική μεταβολή. Οι κινήσεις και οι συγκρούσεις των ατόμων, οι βαθύτερες δηλαδή διεργασίες που προηγούνται μιας φυσικής μεταβολής, καθορίζουν με αναγκαιότητα την κατάληξη αυτής της μεταβολής. Το προηγούμενο καθορίζει κατ᾽ ανάγκην το επόμενο.

Ο κόσμος του Δημόκριτου δεν έχει Δημιουργό, δεν υπακούει σε κάποιο σχέδιο ούτε εκπληρώνει κάποιο σκοπό. Δεν είναι όμως και το βασίλειο της Τύχης. Η αναγκαιότητα που καθορίζει κάθε επιμέρους βήμα, κάθε αλλαγή και κάθε φαινόμενο είναι αρκετή για να προσδώσει συνοχή στον κόσμο. Με την ατομική θεωρία φτάνει στη φυσική της ολοκλήρωση η μακρά πορεία της σκέψης που είχε αρχίσει στη Μίλητο 200 χρόνια πριν. Και όπως έγραψε χαρακτηριστικά ο Feyman, ένας από τους μεγαλύτερους φυσικούς της εποχής μας: «Αν, σε κάποιο κατακλυσμό, έμελλε να καταστραφεί όλη η επιστημονική γνώση και έπρεπε μόνο μία φράση να σωθεί, ποια φράση θα περιείχε τις περισσότερες πληροφορίες μέσα σε λιγότερες λέξεις; Πιστεύω ότι θα ήταν η «ατομική υπόθεση» - ότι όλα τα πράγματα είναι φτιαγμένα από άτομα και από κενό.»

ΤΟ «ΤΙΠΟΤΑ»

Υπάρχει μέσα μας μία κατάσταση, ένας χώρος, ένα επίπεδο, (όπως κι αν ειπωθεί υπονοεί το ίδιο), που αρχικά φαντάζει ως….τίποτα.

Πρέπει κατ’ αρχήν να τονιστεί, πως χαρακτηρίζεται ως κατάσταση, χώρος, επίπεδο κλπ, (όπως κι αν γίνει η προσπάθεια χαρακτηρισμού λεκτικά), αλλά καλό είναι να μην ξεχνάμε ποτέ, πως όλα αυτά είναι μεγέθη συγκρίσιμα, πάντα με ότι ήδη γνωρίζουμε. Αυτό σημαίνει πως ούτε στο ελάχιστο δεν «κρατούν μέσα τους», ή πλησιάζουν τη ζώσα υπαρξιακή, (και μη υπαρξιακή) κατάσταση (ας την πούμε ως κατάσταση) στην οποία αναφερόμαστε…

Η κατάσταση αυτή λοιπόν, φαντάζει όπως είπαμε αρχικά, (για όποιον την προσεγγίζει), ως…τίποτα. Κι αυτό το τίποτα … τρομάζει. Σαφώς και τρομάζει. Γιατί μπαίνει η λογική και η φαντασία, και δημιουργεί εντός μας, μόνο σενάρια καταστροφολογίας για μας, τη ζωή μας, τους οικείους μας για τους οποίους νοιαζόμαστε και δεν θέλουμε να χάσουμε, για τα κεκτημένα μας, και όλα όσα μας απομακρύνουν (νομίζουμε) από το φόβο, και μας δημιουργούν της ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Όλα αυτά όμως γίνονται, εξαιτίας της απόλυτης ταύτισης με το σώμα μας. Ταυτισμένοι με το σώμα, είμαστε ταυτισμένοι αυτόματα και με τον φόβο που το συνοδεύει.
Γιατί αυτό είναι που φοβάται, το σώμα μας, μη χαθεί, (και καλά κάνει), διότι αποτελούμενο από την υλη του πεδίου, σαφώς και αποσυντίθεται, χάνεται, πεθαίνει. Δεν φοβάται όμως αυτό που Είμαστε. Διότι Αυτό, υπάρχει βεβαίως, και εξακολουθεί να υπάρχει και εκτός σώματος. Δεν μας τα μαθαίνουν όμως όλα αυτά στα σχολεία….

Αποτέλεσμα της ταύτισης με τον κάθε «ρόλο» του σώματος μας, «ο κάτοικος» τελικά αυτού του σώματος, ποτέ δεν αναγνωρίζει πως «είναι ο κάτοικος», και όχι η ύλη αυτού του πεδίου (που όπως είπαμε η ύλη, το υλικό σώμα φυσικά χάνεται με την αποχώρηση αυτού που το κατοικούσε, αφού έχει ένα όριο ζωής μέσα στο χωροχρόνο,).

Χρειάζεται λοιπόν μία υπέρβαση. Μεγάλη, βαριά, και άκρως «τρομακτική» υπέρβαση για κάποιον που είναι ταυτισμένος με το υλικό σώμα, (και φυσικά μέχρι μια ηλικία είμαστε όλοι μας), ώστε να εισχωρήσει στην προαναφερθείσα κατάσταση του τίποτα, (που αρχικά φαντάζει έτσι), για να βρεθεί πέρα, και να «δει» εδώ, ενώ ζει εντός υλικού σώματος, τι Πραγματικά Είναι…

Μοιάζει μόνο όμως η κατάσταση με τίποτα, ακριβώς γιατί μέσα σε αυτή, δεν υπάρχει σκέψη, ανάλυση, επεξηγήσεις. Δεν υπάρχουν εγγυήσεις που να καταπραΰνουν τις φοβίες μας, και φυσικά, δεν υπάρχει τίποτα μα τίποτα γνωστό, απ’ όλα όσα έχουμε ζήσει… Δεν πας εκεί με ένα «εγώ» σου…

Όταν λοιπόν ζούμε μόνιμα στο παρελθόν, αυτό είναι και ο χειρότερος εχθρός μας, μια και σε αυτό είναι που ψάχνουμε τις απαντήσεις, ώστε να πορευόμαστε στο μέλλον μας. Χωρίς βέβαια να αντιλαμβανόμαστε, πως δεν ζούμε τελικά ποτέ κανένα μέλλον... Απλά, διαιωνίζουμε ξανά και ξανά, ήδη γνωστά μοτίβο της ζωής μας.

Για να συνεχίσουμε όμως, το αρχικά άγνωστο περιβάλλον που προσεγγίζουμε, έχει μία τελείως διαφορετική ποιότητα για όλη μας την ύπαρξη. Αφορά, κυριολεκτικά τη συθέμελη καταστροφή, συνεχώς όλων των γνωστών, παγιωμένων καταστάσεων της μέχρι τώρα ύπαρξης μας, και αποτελεί μια Πύλη, η οποία μας αναμένει…

Μακάρι κάποτε όλοι μας να υπερβούμε. Μακάρι να νιώσουμε, να καταλάβουμε, να ζήσουμε. Μακάρι να βρούμε τη δύναμη να προχωράμε μόνο μπροστά, μη περιμένοντας τίποτα, ακόμα κι από το προηγούμενο δευτερόλεπτο της μέχρι τώρα ζωής μας.

Όλα μα όλα, ξεκινούν από αυτό το τίποτα… Που δεν είναι τελικά τίποτα, αλλά φαντάζει έτσι, ακριβώς επειδή έχουμε μάθει να ζούμε με ζύγια, μέτρα και σταθμά, και φυσικά με το ήδη γνωστό…

Ας θυμόμαστε:
«Από αυτό το τίποτα, είναι που ξεκινά η Ελευθερία μας…»

Δεν μπορώ να έρθω… Ζηλεύει

«Σε παρακαλώ, κράτησέ μου το χέρι…»
«…Μη! Μού το μελάνιασες.»

Η ιδέα ότι σε μια σχέση, ένας σύντροφος έχει την εξουσία να κατέχει το άλλο άτομο και επομένως, έχει κάθε εξουσιαστικό δικαίωμα πάνω του, μπορεί να προκαλέσει πραγματικό αδιέξοδο και θλίψη στο ταίρι του. Η λύπη αυτή που το καταπιεσμένο άτομο μπορεί να αισθάνεται από την απώλεια του τρυφερού συντρόφου, καθώς και της ουσιαστικής συμπόρευσης που λαχτάρισε, μπορεί να το οδηγήσει σε μια βαθιά μοναξιά μέσα στη σχέση. Αυτή την αρρωστημένη και εγκληματική συμπεριφορά, όπου ο ένας σύντροφος προσπαθεί να ελέγχει τον σύντροφο του σε συστηματική βάση, βαφτίσαμε «ζήλια».

«Τί αισθάνεσαι και με απομονώνεις έτσι; Γιατί με απομακρύνεις;» την ρώτησα. Δεν απάντησε κάτι, ήμουν όμως σίγουρος πως με άκουσε.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης μέσα του και στο τί μπορεί να προσφέρει στη σχέση, καθώς και λόγω μιας πιθανής ανεπαρκούς ικανότητας να συμμετάσχει στη χαρά των άλλων, ο ζηλόφθων σύντροφος προσπαθεί να κρατήσει το αγαπημένο πρόσωπο μακριά από πιθανούς αντιπάλους και ανταγωνιστές, εγκλωβίζοντάς το έτσι μέσα σ’ένα χρυσοπίκιλτο κλουβί που, παρά τη μεγάλη αξία του, φυλάκισε κάθε ευτυχισμένο κομμάτι από το ταίρι του.

«Δε το καταλαβαίνεις, προκαλείς το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που θέλεις να αποφύγεις;»
Η ζήλια είναι μάλλον το πιο παράξενο και ασφυκτικό από όλα τα ενοχλητικά συναισθήματα, διότι συνήθως δε σχετίζεται με μια άμεση πράξη ή μια συμπαγή κατάσταση, ούτε φέρνει σε κάποιον ένα βραχυπρόθεσμο πλεονέκτημα. Σίγουρα όμως είναι δυσάρεστη και τη χαρακτηρίζει η επιμονή. Ακόμη και δίχως τροφή, μπορεί να επιβιώνει μέσα στον άνθρωπο για πολύ καιρό και μπορεί –συχνά δίχως κάποιο ουσιαστικό λόγο- να καταστρέψει τη ζωή του αλλά και τη σχέση του. Σαν μια αρρώστια του πνεύματος και όσοι δε βίωσαν το συναίσθημα αυτό, πιθανόν να είναι πολύ δύσκολο να το κατανοήσουν.

Στο μυαλό μου έρχεται συνειρμικά ένα θλιβερό, ρωσικό ανέκδοτο που είχα διαβάσει κάποτε.
«Ένας αγρότης έσωσε τη ζωή μιας μάγισσας. Ως αντάλλαγμα αυτή τού υποσχέθηκε να εκπληρώσει μια ευχή του και οτιδήποτε ήταν αυτό που θα ζητούσε, ο γείτονάς του θα το αποκτούσε εις διπλούν. Ο άνθρωπος αφού σκέφτηκε, είπε: «Πάρε το ένα μου μάτι».

Κατά τη γνώμη μου, και βαθιά επηρεασμένος από την προσωποκεντρική προσέγγιση σε συνδυασμό με τη βουδιστική φιλοσοφία, η πλέον ανθρώπινη και τρυφερή στάση που μπορεί κάποιος να υιοθετήσει απέναντι σε ένα ζηλιάρη σύντροφο, ίσως να είναι να του επιτρέψει να εκφράσει αυτό που σπλαχνικά βιώνει. Πρέπει να βιώνει μια πραγματική κόλαση μέσα του για να καταφεύγει σε μια τόσο αποπνικτική στάση και, έχω παρατηρήσει πώς όταν οι άνθρωποι προσκαλούν τους άλλους να την εκφράσουν, ήρεμα και με βαθύ ενδιαφέρον, το αποτέλεσμα μπορεί προσωρινά να προκαλέσει αναστάτωση, όμως τελικά ωφελεί πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε προσπάθεια άρνησης.
Διαπίστωσα πώς οι διαπροσωπικές σχέσεις, ίσως τελικά να λειτουργούν ακριβώς σαν το ρυθμό: άνοιγμα και έκφραση, και μετά αφομοίωση, ροή και αλλαγή, και μετά προσωρινή ηρεμία, ρίσκο και αγωνία, και μετά προσωρινή ασφάλεια.

Το να είμαι ανοιχτός σε εμένα αλλά και στα συναισθήματα των άλλων με ωφελεί πολύ περισσότερο από το να είμαι αμυντικός και απορριπτικός μαζί τους. Σίγουρα είναι δύσκολο να το πετύχει κανείς, έστω και μερικώς, αλλά είναι απίστευτα ενισχυτικό σε μια σχέση. Άλλωστε, κανείς δεν άκουσε ποτέ κανέναν, όταν τον κατέκριναν και τον παραμέλησαν.

«Είμαι εδώ. Σε βλέπω πως βασανίζεσαι. Είμαι εδώ για σένα και θα σου αφιερώσω όση προσοχή χρειάζεσαι, ώστε να με νιώσεις τόσο κοντά σου και μέσα σου που να μπορείς να με αποχαιρετάς κιόλας. Φιλώντας με!»

Ξέρετε, ακουμπώντας την καρδιά μου, μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως προτιμώ τη ζωή μου όταν τις περισσότερες φορές κοιτάζει προς τον κόσμο. Σίγουρα τιμώ τις φορές που σκέφτομαι τον εαυτό μου – που ψάχνω να μάθω τον εαυτό μου, που γράφω και σχεδιάζω. Αυτό, όμως, που με γεμίζει ουσιαστικά είναι όταν εξισορροπείται η στάση που έχω απέναντι σε μένα με τη βαθιά αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους. Αισθάνομαι ιδιαίτερη πληρότητα όταν παράγω κάτι, είτε είναι ένα βιβλίο, είτε ένα έπιπλο, είτε μια γεμάτη και ουσιαστική σχέση.

Είναι απαραίτητο για μένα να μένω κοντά στο γήινο στοιχείο μιας αληθινής εμπειρίας μου. Δεν μπορώ να ζω τη ζωή μου, ξορκίζοντας τμήματα και στοιχεία της, γιατί και αυτά που φαίνονται πραγματικά δυσάρεστα, ίσως να έχουν μεγάλο νόημα μέσα σε όλη αυτήν την ποικιλία που με περιτριγυρίζει. Έτσι είναι οι αληθινές σχέσεις. Έχουν αινιγματικά πρόσωπα, άναρχα χέρια που λερώνουν με πολλών λογιών χρώματα τους άλλους ανθρώπους, αλλά παράλληλα λερώνονται και αυτά πίσω… Όλες αυτές οι διαδικασίες, είναι απαραίτητες για μένα και από τη στιγμή που τις εκτίμησα , ανακάλυψα ένα μεγάλο μυστικό. Ένα μυστικό που σας το χαρίζω με ιδιαίτερη συγκίνηση. Ανακάλυψα, πως σε κάθε συνθήκη και οι δύο σύντροφοι έχουν κάτι να μάθουν από όλες τις καταστάσεις που διανύουν. Και ο μετασχηματισμός τους αυτός, μπορεί να λειτουργήσει σαν ενα σπαθί που σοφά διαχωρίζει αυτά που θα πάνε μαζί και περίτεχνα καθρεφτίζει αυτά που μας χαρακτηρίζουν.

Το νέο είδος ταφής

Το νέο είδος ταφής δημιουργήθηκε από τους σχεδιαστές Anna Citelli και Raoul Bretzel από την Ιταλία.

Οι σχεδιαστές δημιούργησαν μια οργανική, βιοδιασπώμενη κάψουλα ταφής, που μετατρέπει το σώμα του νεκρού σε ένα δέντρο.

Το σώμα εγκλείεται στην κάψουλα σε εμβρυϊκή στάση και θάβεται, και στη συνέχεια ένας σπόρος δέντρου ή ένα πραγματικό δέντρο φυτεύεται πάνω από την κάψουλα.

Στο Πάρκο Μνήμης που θα δημιουργηθεί, αντί των σημερινών νεκροταφείων, τα αγαπημένα σας πρόσωπα απλώς θα φροντίζουν το δέντρο σας..





Θετική ψυχολογία και στερεότυπα: Μια φορά και έναν καιρό

Μια φορά και ένα καιρό, που λες, υπήρχε ένα μικρό σχολείο, κάπου εκεί, στη μέση του πουθενά, σε ένα απομονωμένο νησάκι που απολάμβανε τα μυστικά χάδια του λαμπερού ηλίου και ξάπλωνε νωχελικά στα γαλήνια νερά της γαλαζοπράσινης θάλασσας. Ήταν μια περίεργη εποχή, καθώς το βασίλειο των ανθρώπων είχε κηρύξει πόλεμο στους ήρωες των παραμυθιών και οι κυνικοί του κόσμου καταδίωκαν τις φιγούρες της φαντασίας με όπλο τους τον γκρίζο ρεαλισμό της μονοδιάστατης πραγματικότητας. Σε εκείνο το σχολείο -και μην επιμένεις- δεν θα σου αποκαλύψω ποτέ λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να εκθέσουν ανεπανόρθωτα τους αγαπημένους μου φίλους- η τάξη ντυνόταν στα πιο χαρούμενα χρώματα και τα μικρά έδρανα φιλοξενούσαν τους πρωταγωνιστές της παιδικότητάς μας.

Οι μαθητές αυτού του ξεχωριστού εκπαιδευτηρίου υπήρξαν λίγοι, αριθμητικά, ωστόσο η μοναδικότητά της προσωπικότητάς του καθενός τους, έβαζε τη δική της σφραγίδα στο χάρτη του μορφωτικού ταξιδιού. Στο σημείο αυτό, θα μου επιτρέψεις να σου τους συστήσω…

Στα πίσω θρανία βρίσκουμε πάντα τα τρία λυκάκια. Δεν ήταν κακά παιδιά στο βάθος τους. Ξέρω, έχεις ακούσει πολλά για το είδος τους και, ίσως, κάποια στιγμή, έπεσες και εσύ σ’ εκείνη την παγίδα, πίστεψες ότι η αλήθεια ανταποκρίνεται μόνο σε αυτό που ορθώνεται μπροστά σου και έπαψες ν’ αναζητάς τα αίτια πίσω από την επιφάνεια.

Σου λέει κάτι, άραγε, η λέξη «στερεότυπα»;
Όπως ανέφερε συχνά ο σοφός μα κάπως απόμακρος διευθυντής του σχολείου μας, τα στερεότυπα αποτελούν έννοια δύσκολη στον ορισμό της, ακόμη και αν πολλοί διατείνονται ότι εύκολα τα διακρίνουν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για έννοιες κατασκευασμένες, διαπιστώσεις που αφορούν συγκεκριμένες κοινωνικές κατηγορίες.

Κάποτε, ας υποθέσουμε, λίγο πριν ο Μορφέας σε τυλίξει στην τρυφερή αγκαλιά του, άκουσες μια ενήλικη φωνή να σου ψιθυρίζει ότι ο λύκος είναι εκείνος ο επικίνδυνος τύπος που μπλέκει συνεχώς σε φασαρίες, η κακή επιρροή που σε προτρέπει να πετάξεις στο καλάθι των αχρήστων τις σημειώσεις σου και να τον ακολουθήσεις στα μονοπάτια του ατίθασου πεπρωμένου του.

Και εσύ, όπως και πολλοί άλλοι – μην κατηγορείς τον εαυτό σου- , έδωσες γενικευτική ισχύ σε μια περιγραφή που ουδέποτε στηρίχτηκε σε αντικειμενικά δεδομένα. Και αγνόησες τη θλίψη πίσω από τα ανόητα αστεία, το οικογενειακό δράμα πίσω από την απεγνωσμένη ανάγκη προσοχής, το θρυμματισμένο παιδί πίσω από τον ανυπότακτο μαθητή.

Στα μεσαία έδρανα διακρίνεις την Κοκκινοσκουφίτσα. Ανεξάρτητο πνεύμα, με έντονη τάση αμφισβήτησης του κατεστημένου. Όμορφη, με σπάνια αυτοπεποίθηση, μα κάπως ανήσυχη.

Πολλές ερωτήσεις γυρεύουν ικανοποιητικές απαντήσεις.

Μα εκείνη στο βάθος το γνωρίζει καλά… Τις ουσιώδεις απαντήσεις τις δίνουμε οι ίδιοι στον εαυτό μας τη στιγμή που χαράζουμε τη δική μας πορεία. Και η πορεία θα κρύβει αιωνίως παγίδες, λακκούβες, λάθος στροφές. Μα είναι η σοφία της περιπέτειας που θα μας οδηγήσει τελικά στο καταφύγιο της αυτογνωσίας. Ναι, σωστά διαπιστώνεις.

Τα λυκάκια μοιάζουν να έχουν ανοίξει κιόλας παρτίδες με το όμορφο αυτό κορίτσι. Όμως, να το θυμάσαι, ποτέ οι Λαιστρυγόνες και οι Κύκλωπες δεν σκίαζαν με την ομίχλη τους το ειδυλλιακό τοπίο της Ιθάκης. Όχι τουλάχιστον δίχως τη συγκατάθεση του ταξιδιώτη…

Και ποιος είναι τελικά ο ρόλος της μόρφωσης στην προσπάθεια αποκωδικοποίησης του προσωπικού μας ταξιδιού;

Η μόρφωση μοιάζει να αποτελεί αρχικά τη διαδικασία ανακάλυψης της μοναδικότητάς μας και ύστερα τη στρατηγική ανάπτυξής της με τελικό στόχο την επικοινωνία της στους άλλους.

Δίπλα στην Κοκκινοσκουφίτσα, βλέπεις εκείνο το ξανθό κοριτσάκι με το αθώο, γαλανό βλέμμα και το συνεσταλμένο χαμόγελο.

Διαθέτει ομορφιά και εξυπνάδα, ωστόσο αδυνατεί να αξιοποιήσει τα αδιαμφισβήτητα ταλέντα της, σαν μια γοργόνα που στερείται το ανακουφιστικό νερό της θάλασσας, αλυσοδεμένη στον ύπουλο βράχο της αυτοϋπονόμευσης. Και πρέπει να βουτήξει στον ωκεανό της δράσης ακόμη και αν οι χειροπέδες του φόβου μουδιάζουν την ενέργεια της ύπαρξής της.

Ο Χέρμπερτ Όττο είπε, κάποτε, ότι η αλλαγή και η ωρίμανση πραγματοποιούνται όταν κάποιος διακινδυνεύει και τολμά να αναμιχθεί και να παρακολουθήσει τον τρόπο που βιώνει την ίδια τη ζωή του. Πήδα στο άγνωστο Σταχτοπούτα και ο αντίλαλος της φωνής του Ουίλιαμ Φώκνερ (΄Φοίνικες΄) θα σου υπενθυμίζει σοφά ότι ανάμεσα στον πόνο και στο τίποτα , αξίζει να επιλέξεις τον πόνο.

Και έπειτα, στο πρώτο θρανίο, συναντάς τον Πίτερ Παν. Σου χαμογελά ξέγνοιαστα και είναι το χαμόγελό του ένα ουράνιο τόξο που σε κάνει να ξεχνάς τη βροχή, ένα αερόστατο που σε ανεβάζει στον ουρανό της αιώνιας ελπίδας, εκεί όπου η δημιουργικότητα δεν αποτελεί απειλή για την εκπαιδευτική διαδικασία και η φαντασία χτίζει γέφυρες επικοινωνίας με τον ρεαλισμό.

Θυμήσου εκείνο το κεφάτο αγόρι και μην του πεις ποτέ ότι τα πολύχρωμα όνειρα κάηκαν στο βωμό της ενηλικίωσης. Δώστου φτερά να πετάξει και εκείνο θα σε αποζημιώσει με το δώρο της αιώνιας νεότητας, με την παιχνιδιάρικη ματιά ενός ανθρώπου που ακολούθησε την καρδιά του. Και η καρδιά χαράζει πάντα σοφές διαδρομές, να είσαι βέβαιος…

Και τώρα, στην παράξενη τάξη μας, μπαίνει η δασκάλα με το όνομα ‘Πεντάμορφη’. Η Πεντάμορφη, που λες, δεν στραβοκοιτάει τα ατίθασα λυκάκια, ούτε εκτοξεύει απειλές προς το μέρος τους κάθε φορά που εκείνα δοκιμάζουν την υπομονή της. Προσπαθεί να τα οδηγήσει με αγάπη στο δρόμο όπου την κατευθύνουν οι τρεις σημαντικές νεράιδες που σχετίζονται με την εφαρμογή της Θετικής Ψυχολογίας σε παιδιά και εφήβους. Οι νεράιδες αυτές λέγονται Αισιοδοξία, Ελπίδα και Ποιότητα Ζωής και είναι τόσο παντοδύναμες που λούζουν με φως ακόμη και ψυχές βυθισμένες στα σκοτάδια της απόγνωσης.

Η δασκάλα του σχολείου μας γνωρίζει ότι η ανακάλυψη και ανάδειξη των ιδιαίτερων κλίσεων ακόμη και των πιο προκλητικών εκπαιδευτικών περιπτώσεων αποτελεί καθοριστικό κρίκο στην αλυσίδα της μαθησιακής διαδικασίας και, για την επίτευξη του στόχου της, εφαρμόζει με επιτυχία τη στρατηγική των βιωματικών ασκήσεων.

Ας πούμε, λοιπόν, ότι τα λυκάκια μας περνούν μια άσχημη μέρα κατά την οποία εκτονώνουν με αγενή σχόλια προς τους συμμαθητές τους το άγχος, την αγωνία και την αίσθηση εγκατάλειψης που νιώθουν. Η Πεντάμορφη τότε τους διηγείται μια ιστορία με πρωταγωνιστές φανταστικά πρόσωπα- ή μήπως όχι; – επιχειρώντας να τους φέρει σε επαφή με τα βαθύτερα συναισθήματα τόσο τα δικά τους όσο και των υπολοίπων μελών της παρέας.

Ύστερα, το βλέμμα αυτής της ξεχωριστής δασκάλας σταματά στο συνεσταλμένο προσωπάκι της Σταχτοπούτας.

«Ορίστε το διαγώνισμά σου«, της λέει και της το παραδίδει ενώ εκείνη, κατάχλομη και σίγουρη για την αποτυχία της, σκύβει το κεφάλι, ψελλίζοντας:
«Aχ κυρία Πεντάμορφη, τα θαλάσσωσα. Ελπίζω την επόμενη φορά να μην σας απογοητεύσω.«

Η Πεντάμορφη, τότε, της χαμογελά καθησυχαστικά και την πληροφορεί ότι για μια ακόμη φορά αρίστευσε. Ύστερα, την ενθαρρύνει να πιστέψει στον εαυτό της και στο πολύτιμο υλικό της ψυχής της.

Kαι έπειτα, η Κοκκινοσκουφίτσα αρχίζει τις περίφημες ερωτήσεις της:

«Mα γιατί πρέπει να διαβάζουμε; Σε τι θα μας φανούν χρήσιμες οι γνώσεις;»
«Γιατί στα παραμύθια ο καλός πάντοτε νικά στο τέλος;«

«Και ποιος είναι τελικά ο καλός; Ο τύπος που έκανε το σωστό γιατί έτσι του είπαν οι γονείς του ή ο άλλος, που έφαγε τα μούτρα του και αποφάσισε, συνειδητά, ν’ αλλάξει πορεία;«

Ξέρετε, η Πεντάμορφη είναι και αυτή άνθρωπος, που σημαίνει ότι κάποιες φορές ξυπνά με κακή διάθεση γιατί μάλωσε με το αγόρι της, διαπίστωσε ότι πήρε τρία κιλά ή ξέχασε ν’ αποθηκεύσει τη διπλωματική της εργασία στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή.

Και, για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, τις μέρες που τα νεύρα χτυπούν την πόρτα της ψυχολογίας της, αισθάνεται τις ατέλειωτες απορίες αυτού του ανυπότακτου κοριτσιού να δοκιμάζουν τη θετική της εκπαιδευτική στάση.

Ωστόσο, καταφέρνει να ελέγχει το θυμό ή την κακή της διάθεση και αποφεύγει να γκρινιάζει ή ν’ ασκεί κριτική.

Με λίγα λόγια, επιλέγει τη δημιουργική δράση και πάντοτε ξετρυπώνει από το μπαούλο της ένα μαγικό ραβδί που απομακρύνει τα σύννεφα της κατήφειας από τον ουρανό της καθημερινότητας.

Έπειτα, η δασκάλα παρατηρεί με την άκρη του ματιού της τον Πίτερ Παν . Έχει ξεχάσει τους μαθηματικούς υπολογισμούς της διδακτικής ώρας και με την πένα του σχεδιάζει νέους κόσμους , μαγικούς όσο και η δίψα του για ζωή.

«Πίτερ, θα ήθελα για λίγο την προσοχή σου. Σου υπόσχομαι ότι μόλις καλύψω την ύλη θα μιλήσουμε για τους παραμυθένιους πλανήτες που τόσο πολύ αγαπάς«, του απευθύνει τον λόγο, γλυκά αλλά αποφασιστικά.

Και κάπου εκεί, στη μέση του πουθενά και στον πυρήνα της απόλυτης αλήθειας, μια ομάδα ανθρώπων που αποδέχεται ο ένας τις ιδιαιτερότητες του άλλου, στήνει ένα διαφορετικό σχολείο, με διευθυντή τον κύριο «Τέρας». Ο κύριος Τέρας μπορεί να θεωρηθεί άσχημος με τα δικά σου, αντικειμενικά κριτήρια, ωστόσο η καρδιά του είναι από χρυσάφι. Έχοντας υποφέρει πολύ στη ζωή του εξαιτίας της διαφορετικότητάς του, αποφάσισε να ιδρύσει αυτή τη ξεχωριστή τάξη, προσαρμοσμένη πλήρως στις αρχές της θετικής ψυχολογίας.

Η Πεντάμορφη, όταν αντίκρισε για πρώτη φορά το Τέρας φοβήθηκε (Οι ετικέτες είναι φαινόμενα αποστασιοποίησης, που σπρώχνουν μακριά τον έναν από τον άλλον, να θυμάσαι), μα έπειτα εκείνος, με τη βραχνή, αργόσυρτη φωνή του, της διηγήθηκε ένα παραμύθι:

Mια φορά και έναν καιρό, το Διοικητικό Συμβούλιο του σχολείου των ζώων συγκάλεσε την πρώτη του συνέλευση, όπου και κατήρτισε το πρόγραμμα σπουδών των μαθητών. Ο λαγός, πάντοτε λιγάκι εξυπνάκιας εδώ που τα λέμε, έπεισε τα άλλα ζώα ότι έπρεπε να διδαχθούν όλα τα μαθήματα (πέταγμα, κολύμπι, σκαρφάλωμα κ.λπ.).

Το σχολείο, λοιπόν, άνοιξε, ο καιρός περνούσε και τα αποτελέσματα της παραπάνω διδακτικής μεθόδου υπήρξαν θλιβερά. Σκέψου ότι κάποια ζώα από τα πολλά χτυπήματα στο κεφάλι, έπαθαν τέτοια εγκεφαλική ζημιά που δεν μπορούσαν πια ούτε να τρέξουν. Περιέργως, ωστόσο, οι δάσκαλοί τους δήλωναν ευχαριστημένοι με το πνεύμα συνεργασίας των μαθητών, που μεταφραζόταν αυτόματα σε επιτυχία του σχολικού προγράμματος.

Και τότε η Πεντάμορφη κατάλαβε… Το τέρας τελικά βρίσκεται πάντοτε καλά κρυμμένο στα δικά μας στερεότυπα, στην άρνηση να αναδείξουμε τη μοναδικότητά μας. «Γίνε αυτός που είσαι«, είπε κάποτε ο Νίτσε. Και σε εκείνο το εκπαιδευτήριο του παραμυθιού, η φράση έβρισκε την τέλεια εφαρμογή της.

Οι ήρωες του σχολείου με έβαλαν να ορκιστώ ότι δεν θα αποκαλύψω ποτέ που βρίσκονται. Φοβούνται ότι με τα βαρύγδουπα προγράμματα σου, τη φαρμακευτική αγωγή που χωρίς δισταγμό χορηγείς σε ‘υπερκινητικά παιδιά’ , όπως ο Πίτερ Παν, και τα καυστικά σχόλια που εκτοξεύεις σε παραστρατημένους όπως τα λυκάκια, θα καταφέρεις να διαλύσεις τη μαγεία του παραμυθιού. Τους αδικείς;…

Μέλλον & Συνειδητότητα

“Αν πιστεύεις ότι σου λείπει, κάτι ικανό να σου δώσει δύναμη στην υλοποίηση του δικού σου μέλλοντος, δημιούργησέ το με τον ίδιο τρόπο που δημιουργείς τόσο καιρό τους φόβους σου. Θεώρησέ το και δώσε του χρόνο να αναπτυχθεί.”

-Τι είναι η Συνειδητότητα;
»Το πεδίο το οποίο δημιουργεί τον κόσμο αυτόματα.

-Τι σημαίνει αυτόματα;
»Αν οι καταστάσεις της ζωής σε πλησιάζουν χωρίς να τις έχεις επιλέξει, αυτό σημαίνει ότι έρχονται με έναν καθαρά παθητικό τρόπο. Αυτόματα.

-Για αυτό θέλω να προβλέπω και να γνωρίζω τι θα συμβεί στο μέλλον μου.
»Μα αυτό σημαίνει ότι το μέλλον σου είναι προδιαγεγραμμένο από κάποιον άλλον κι όχι από σένα.

-Κι αυτό είναι κίνητρο για να ασχολούμαι με τη Συνειδητότητα;
»Είναι η κατανόηση του περιεχομένου της.

-Ποιο είναι το περιεχόμενό της;
»Η ίδια σου η ζωή. Είναι εκεί προδιαγεγραμμένη κι εκεί μπορεί να ξαναγραφτεί από σένα τον ίδιο.

-Πώς λειτουργεί όλο αυτό;
»Την ώρα που εσύ προσπαθείς να μαντέψεις τι θα σου συμβεί, ο κόσμος σε υλοποιεί εν αγνοία σου, χωρίς τη δική σου συμμετοχή.

-Τι υλοποιεί δηλαδή;
»Υλοποιεί οτιδήποτε περιμένεις ή υποθέτεις ότι θα συμβεί.

-Δεν περιμένω κάτι να συμβεί. Προσπαθώ να μαντέψω.
»Περιμένεις αυτά που οραματίζεσαι, αυτά που ελπίζεις κι αυτά που φοβάσαι.

-Ποιος τα δημιούργησε όλα αυτά;
»Όλοι όσοι προηγήθηκαν από σένα στον κόσμο αυτό και τώρα εσύ κι όσοι ζουν σε αυτόν μαζί σου.

-Πώς τα δημιούργησαν;
»Με τη σκέψη τους, ως γνώση που αποδέχτηκαν για τον κόσμο συνολικά.

-Άρα στη Συνειδητότητα συμμετέχω κι εγώ;
»Φυσικά, ο καθένας συμμετέχει στην δημιουργία της.

-Πώς συμμετέχω;
»Με τη γνώση που έχεις για τη ζωή σου, τον κόσμο και τις σκέψεις που κάνεις για αυτόν.

-Ποιες σκέψεις;
»Όλες τις σκέψεις, κάθε λεπτό, καλές ή κακές.

-Είπες οράματα, ελπίδες και φόβοι;
»Ναι. Αυτά καταγράφονται μέσα της σαν μελλοντική πραγματικότητά σου.

-Γιατί σαν μελλοντική πραγματικότητά μου;
»Διότι τα βάζεις στη ζωή σου ως δικές της πιθανές λεπτομέρειες.

-Είπες πιθανές, άρα μπορεί και να μη συμβούν.
»Η πιθανότητα εξαρτάται από το βαθμό της δικής σου αποδοχής τους ως γεγονός.

-Δεν έχω μάθει να σκέπτομαι οράματα χωρίς ελπίδα και φόβο.
»Διότι αγνοείς αυτό που Είσαι

-Τι Είμαι;
»Είσαι η ψυχή και η συνείδηση που μέσα από την παρατήρηση υλοποιεί τη μοναδική στιγμή στην αισθητή πραγματικότητα του ‘τώρα’. Ό κόσμος γεννιέται και υπάρχει αυτή τη στιγμή.

-Μα αυτό που λες δε το κατανοώ. Κι αυτό με αποδιοργανώνει και με κάνει να φοβάμαι.
»Αυτό θα σου συμβαίνει όσο αφήνεις αυτή τη στιγμή αισθητής πραγματικότητας να υλοποιείται μόνη της, απουσία σου.

-Εννοείς ότι πρέπει να μάθω να δημιουργώ τη ζωή μου;
»Ο Λόγος που Υπάρχεις είναι αυτή η απόφασή σου.

-Δεν μου το έμαθε κανένας σαν κάτι ξεχωριστό.
»Για αυτό υπάρχεις. Για να το δημιουργήσεις ως έννοια και να το διδάξεις.

-Τι να διδάξω δηλαδή;
»Την ικανότητά σου να καταγράφεις νοητικά στη Συνειδητότητα αυτή την αποδοχή.

-Τι πρέπει να καταγράψω;
»Τις απόλυτα δικές σου σκέψεις, τα σχέδιά σου, τα οράματά σου για τη ζωή σου. Αυτός είναι ο κόσμος σου.

-Τι σημαίνει δικός μου κόσμος;
»Δικός σου κόσμος είναι η υλοποίηση των δικών σου σκέψεων για το μέλλον σου.

-Αυτό το μέλλον είναι που φοβάμαι.
»Το φοβάσαι διότι δεν το έχεις σχεδιάσει εσύ.

-Και ποιος το έχει σχεδιάσει, μπορείς να μου πεις;
»Όλοι, όσους έχεις αφήσει να δημιουργούν για σένα οράματα, ελπίδες και φόβους.

-Ναι αλλά γιατί φοβάμαι;
»Γιατί από όλο αυτό, άφησες και κυριαρχούν οι φόβοι τους.

-Οι φόβοι δεν είναι δικοί μου;
»Όχι. Εσύ Ζεις τη μοναδική στιγμή της αισθητής πραγματικότητας του ‘τώρα’.

-Κι οι φόβοι τι είναι;
»Στιγμές από το παρελθόν και υποθέσεις για το μέλλον.

-Τι πετυχαίνουν δίνοντάς μου φόβο;
»Εστιάζεις μονάχα στα δικά τους σχέδια και οράματα, αποφεύγοντας κάθε δικό σου.

-Ποιοί είναι αυτοί που το κάνουν;
»Υπάρχουν παντού γύρω σου.

-Μα όλοι αυτοί έχουν ως σχέδιο το δικό μου φόβο;
»Όλοι αυτοί δεν έχουν δικό τους σχέδιο. Έχουν όμως αποδεχθεί κάποιου άλλου ως φόβο και το πολεμούν. Έτσι αυτόματα το μοναδικό σχέδιο για τη ζωή τους, είναι αυτός ο φόβος και χωρίς να το συνειδητοποιούν τον υλοποιούν με τη δική σου βοήθεια.

-Και είναι δική μου αυτή η γνώση;
»Φυσικά και είναι. Αλλά η ελπίδα που αναζητάς σε αυτή, κρύβεται πίσω από το φόβο σου να υπάρξεις αυτόνομα και μοναδικά. Κι όσο συνεχίζεις να θεωρείς ότι πολεμώντας τον θα τον νικήσεις, απλά τον υπηρετείς.

-Μα όλοι γύρω μου μιλάνε για ένα δύσκολο και καταστροφικό μέλλον.
»Διότι αυτό σκέφτονται κι αυτό θεωρούν ότι θα συμβεί. Κανένας δεν μπορεί να σε καταστρέψει όμως αν δεν του έχεις παραχωρήσει εσύ νοητικά την άδεια να το κάνει. Και κανένας δεν απαιτείται να σε σώσει αν δεν έχεις πρώτα εσύ αποδεχθεί νοητικά την αδυναμία σου να ζεις αυτοδύναμα.

-Μα αφύπνιση σημαίνει αναγνώριση και αποδοχή του πιθανού κινδύνου.
»Όχι φυσικά. Μια ζωή ταυτισμένη με κάποιο πιθανό και αναμενόμενο κίνδυνο σε αναγκάζει να θεωρείς συνεχώς το μέλλον σου καταστροφικό.

-Κι είναι κακό αυτό;
»Αυτό που θεωρείς ως μέλλον σου, αυτό θα συμβεί. Όπως έμαθες να δημιουργείς ένα μέλλον γεμάτο φόβο, τώρα καλείσαι να αλλάξεις και να το γεμίσεις από την αρχή με οράματα.

-Τι σημαίνει αυτό;
»Αν πιστεύεις ότι σου λείπει, κάτι το οποίο είναι ικανό να σου δώσει αυτή τη δύναμη να υλοποιήσεις το δικό σου μέλλον, δημιούργησέ το.

-Μα πώς μπορώ να το δημιουργήσω;
»Με τον ίδιο τρόπο που δημιουργείς τους φόβους. Θεώρησε ότι θα συμβεί και εργάσου πάνω σε αυτό, όπως εργαζόσουν τόσο καιρό με τους φόβους σου. Όταν αποχωρήσεις από εδώ, ο κόσμος θα συνεχίσει να ζει και να δημιουργείται μέσα από αυτό που θα του καταγράψεις εσύ κι όλοι όσοι προλάβει να διδάξει η ζωή σου. Όσοι -για οποιοδήποτε λόγο- εστιάζουν την ανθρωπότητα στο φόβο, αρνούνται το μέλλον. Αν ο επόμενος διαχωρισμός των λαών αφορά εκείνους που συνέχισαν να πολεμούν το φόβο και σε εκείνους που πέρασαν από μέσα του δημιουργώντας τη ζωή τους, η ανθρωπότητα περιμένει την επιλογή σου.

Αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό

“Μόνο εγώ κάνω αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μου; Μόνο εγώ σκέφτομαι πόσο λίγος είμαι και νιώθω αυτολύπηση και στεναχώρια και αισθάνομαι τα πάντα να καλύπτονται από ένα μαύρο πέπλο, που δεν μ’ αφήνει να δω ούτε λίγο αισιόδοξα το μέλλον, ή έστω το παρόν;”

Στο διάλογο με τον εαυτό μας συχνά είμαστε αυστηροί κριτές και κάνουμε διάφορες αρνητικές σκέψεις που δημιουργούν μια αρνητική εικόνα για τον εαυτό μας και κατ’ επέκταση για την ταυτότητά μας. Ακόμη και εμείς οι ίδιοι αν χρησιμοποιήσουμε τη λογική ξέρουμε ότι είναι υπερβολικές ή λανθασμένες οι σκέψεις που κάνουμε για τον εαυτό μας, όμως, μέσα από την επανάληψη και τη διαρκή υπενθύμιση αυτών στον εαυτό μας, καταλήγουμε να τις πιστεύουμε και να τις υιοθετούμε σαν πραγματικές, θεωρώντας ότι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικότητας και της ταυτότητάς μας.

Η πιο βασική αιτία που μας ωθεί να παράγουμε και να αναπαράγουμε αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μας είναι η πεποίθηση ότι με αυτό τον τρόπο θα καταφέρουμε να βελτιώσουμε τον εαυτό μας. Στόχος μας θα πρέπει να είναι να εξαλείψουμε αυτές τις αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό. Αρχικά, θα πρέπει όμως να εντοπίσουμε και να αναγνωρίσουμε αυτές τις σκέψεις. Αφού τις αναγνωρίσουμε αρχίζουμε να τις επεξεργαζόμαστε με βάση τη λογική, ώστε να μπορέσουμε να δούμε κατά πόσο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και αν τελικά μπορούμε να τις αμφισβητήσουμε. Πρόκειται για μια διαδικασία που μπορεί να πάρει χρόνο και χρειάζεται εξάσκηση, όμως, το αποτέλεσμα θα είναι αρκετά βοηθητικό για τον εαυτό μας.

Ξεκινώντας αυτή τη διαδικασία, παρατηρούμε ότι ένα μεγάλο μέρος των αρνητικών σκέψεων είναι ανακριβείς, υπερβολικές ή επικεντρώνονται στα αρνητικά στοιχεία της εκάστοτε κατάστασης. Αυτό μας δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι όσα πιστεύουμε για τον εαυτό μας τα έχουμε επιβεβαιώσει και διαρκώς τα επιβεβαιώνουμε και σε πρακτικό επίπεδο, επομένως, ισχύουν. Θα πρέπει, όμως, να σιγουρευτούμε ότι λαμβάνουμε υπόψη τα θετικά στοιχεία, με τον ίδιο τρόπο και την ίδια βαρύτητα που αξιολογούμε τα αρνητικά στοιχεία μιας κατάστασης.

Οι αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μας έχουν άμεσο αντίκτυπο στα συναισθήματά μας, αλλά και στη συμπεριφορά μας. Επομένως, είναι σημαντικό να πειστούμε για την εξάλειψη των αρνητικών σκέψεων για τον εαυτό μας. Ας δούμε κάποιες ερωτήσεις που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν ώστε να μειώσουμε τις αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μας:

Έχω αποδείξεις για αυτό που σκέφτομαι;
Πώς προχωράω σε αρνητικά συμπεράσματα για τον εαυτό μου;
Πώς μπορώ να διαπιστώσω αν οι σκέψεις μου είναι πραγματικές;
Υπάρχουν άλλες οπτικές μέσα από τις οποίες μπορώ να δω τον εαυτό μου;
Τι μπορεί να σημαίνουν αυτές οι σκέψεις για μένα;
Αν έβλεπα θετικά τα πράγματα, πώς θα αντιλαμβανόμουν τον εαυτό μου;
Τι καλό μπορώ να πάρω από κάθε κατάσταση;
Ο τρόπος που σκέφτομαι για τον εαυτό μου με βοηθάει να επιτύχω τους στόχους μου;
Τι μπορώ να κάνω για να με βοηθήσω ώστε να επιλύσω τυχόν προβλήματα που υπάρχουν;

Μέσα από τις παραπάνω ερωτήσεις μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τον τρόπο που μας επηρεάζουν οι αρνητικές σκέψεις. Πρόκειται για σκέψεις που μπορεί να λειτουργήσουν αυτοκαταστροφικά, τουλάχιστον για την αυτοεικόνα μας. Ωστόσο, μπορεί να τις διατηρούμε γιατί κάποιες φορές ενδεχομένως αποδείχτηκαν βοηθητικές ή παρακινητικές για να κάνουμε πράγματα. Σε ένα μακροπρόθεσμο επίπεδο, περισσότερα είναι τα αρνητικά παρά τα θετικά στοιχεία που μας δίνουν οι αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μας, για αυτό είναι σημαντικό να θέσουμε ως στόχο να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας και τον αντιμετωπίζουμε.

Όλα όσα σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας είναι καθοριστικά για αυτό που είμαστε και τον τρόπο που λειτουργούμε μέσα στις σχέσεις μας. Επομένως, για να βελτιώσουμε την οποιαδήποτε σχέση μας θα πρέπει πρώτα να αλλάξουμε τον τρόπο που εμείς σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας και κατ’ επέκταση και για τους άλλους ανθρώπους γύρω μας.
Όσον αφορά τις αρνητικές σκέψεις ένα βασικό ερώτημα είναι κατά πόσο μπορούμε να μετατρέψουμε τις αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό σε θετικές.

Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

Ποτέ πριν δεν θα το έκανα αυτό (-)
Είναι μια ευκαιρία να μάθω κάτι καινούργιο και να πάρω κάποια πράγματα (+)

Είναι τόσο περίπλοκη η κατάσταση (-)
Έχω τη δυνατότητα να δοκιμάσω να αντιμετωπίσω την κατάσταση από μια διαφορετική οπτική γωνία (+)

Δεν έχω τη δυνατότητα και τους πόρους να το κάνω (-)
Η ανάγκη να τα καταφέρω μπορεί να λειτουργήσει ως κίνητρο για ανάπτυξη της εφευρετικότητας (+)

Νιώθω αρκετά τεμπέλης για να τα καταφέρω (-)
Δεν μπορώ να βρω το κατάλληλο πρόγραμμα για να τα καταφέρω, αλλά μπορώ να επανεξετάσω ορισμένες προτεραιότητες (+)

Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα και τρόπος για να τα πάω καλά (-)
Μπορώ να προσπαθήσω και να τα καταφέρω (+)

Κανείς δεν θέλει να επικοινωνήσει μαζί μου, μάλλον είμαι πολύ βαρετός (-)
Θα πρέπει να γίνω πιο ανοιχτός στην επικοινωνία με τους άλλους (+)

Αν, λοιπόν, καταφέρουμε να εξαλείψουμε αυτό τον αυστηρό κριτή μέσα μας που διαρκώς βρίσκει λόγους για να κάνει αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό, θα μπορέσουμε να δούμε τον εαυτό μας από μια πιο θετική οπτική γωνία. Η έντονη κριτική προς τον εαυτό μας προσανατολίζει κυρίως προς τις αποτυχίες μας και προς τα αδύναμα στοιχεία του χαρακτήρα μας. Οι αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μας ξεκινούν από την παιδική ηλικία και συνδέονται με το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνουμε. Είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε ποιες είναι αυτές οι σκέψεις και πόσο βλαπτικές είναι για την αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα μας, αλλά και με πόσο αυτόματο τρόπο γίνονται. Ωστόσο, αξίζει να δοκιμάσουμε να τις εξαλείψουμε…

Ελπίδα και απελπισία: δύο αντίθετοι πόλοι ενός συνεχούς…

Ή Ελπίδα, φόβος και απελπισία…

Μπορούμε να χάσουμε την ελπίδα και να φτάσουμε στην απελπισία και μπορούμε να ξεφύγουμε από μια κατάσταση απελπισίας αποκτώντας και πάλι την ελπίδα μας;

Η ελπίδα και η απελπισία αποτελούν δύο ενδοψυχικές καταστάσεις, που διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά πρόκειται για δύο αρκετά ευρείες έννοιες. Η ελπίδα αποτελεί μια εσωτερική συνθήκη ή μια νοητική κατάσταση που διευκολύνει την συνέχιση της ζωής, την κινητοποίηση του ατόμου στη ζωή. Η ελπίδα είναι απαραίτητη για να μπορέσουμε να ξανασταθούμε στα πόδια μας όταν η απελπισία μας κατακλύζει ζώντας μια τραυματική κατάσταση. Η ελπίδα θρέφεται από την απελπισία, γιατί είναι η μόνη δυνατή διέξοδος για να μπορέσουμε να αφήσουμε πίσω μας την απελπισία και να επανέλθουμε στη ζωή. Επίσης, η ελπίδα φέρνει στο προσκήνιο τους μηχανισμούς της ψυχής που έχουν αναπτυχθεί στην προσπάθειά μας να αντιμετωπίσουμε τους βαθύτερους φόβους μας.

Η ελπίδα μπορεί να είναι εύθραυστη. Οι υγιείς πτυχές του εαυτού μπορεί να κρύψουν ή να μειώσουν την ελπίδα, ώστε να προστατεύσουν τον εαυτό από την επιρροή από τοξικές παθολογικές συνήθειες. Η ελπίδα είναι μια κινητήριος δύναμη που ωθεί στη συνέχιση της επιβίωσης και στην εύρεση νέων στόχων. Με βάση την ψυχανάλυση, η ελπίδα ορίζεται ως μια εμπειρία από ανεκπλήρωτες προβλέψεις που εκφράζει μια τάση στο κενό ανάμεσα στο εγώ και το ιδανικό εγώ. Η ελπίδα χαρακτηρίζεται από μια δυαδικότητα, που περιλαμβάνει μια λιβιδινική και μια καταστροφική μορφή, που στηρίζονται στην προβολή και την προβολική ταύτιση (Figlio, 2009).

Πολλές φορές η ζωή μας ταλαντεύεται ανάμεσα στο φόβο και την ελπίδα. Και τα δύο είναι αναπόφευκτα, καθώς ο φόβος είναι απαραίτητη συνέπεια του αισθήματος ελπίδας. Όσο πιο πολύ φοβόμαστε τόσο περισσότερο αναζητάμε την ελπίδα. Κι όσο πιο πολύ ελπίζουμε τόσο πιο πολύ φόβο έχουμε κρυμμένο μέσα μας. Φόβος και ελπίδα πάνε παρέα και μπορεί κάποιοι να τα θεωρούν αντίθετα μεταξύ τους, είναι όμως και τόσο όμοια, που κάνουν αρκετή παρέα. Ελπίζω για κάτι, όταν φοβάμαι ότι θα αποτύχω. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να έχουμε το ένα χωρίς την παρουσία του άλλου.

Η ελπίδα μπορεί να μας κινητοποιήσει, αλλά και να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τις απογοητεύσεις της ζωής. Η ζωή αποκτά νόημα, ενώ η ελπίδα μας οδηγεί προς την εύρεση λύσεων με στόχο την καλυτέρευση των πραγμάτων. Ταυτόχρονα, όμως, η ελπίδα μπορεί να μετατραπεί σε ένα εμπόδιο, που γίνεται βαρύ και ανυπέρβλητο αφού συνοδεύεται από τον φόβο, το φόβο της αποτυχίας.
Η ελπίδα και ο φόβος παρέα μας συντροφεύουν κυρίως όταν είμαστε προσανατολισμένοι στο παρελθόν ή στο μέλλον. Η παρούσα στιγμή είναι η μόνη στιγμή που μπορούμε να δούμε πιο καθαρά τα πράγματα, απελευθερωμένοι από το φόβο και την ελπίδα (Wheatley, 2009).

Επιπλέον, τίθεται το ερώτημα αν μπορούμε να εγκαταλείψουμε την ελπίδα και να μάθουμε να βρίσκουμε το νόημα της ζωής και της ύπαρξής μας πέρα από την ελπίδα και το φόβο. Η απελευθέρωσή μας από την ελπίδα και το φόβο μπορεί να μας οδηγήσει στην ελεύθερη ανακάλυψη της διαύγειας και της ενεργητικότητας. Όμως, πρόκειται για ένα ταξίδι που απαιτεί την υιοθέτηση νέων συμπεριφορών και ενός διαφορετικού τρόπου βίωσης των πραγμάτων, εστιάζοντας κυρίως στο «εδώ και τώρα». Όταν απαλλαγούμε από το φόβο και την ελπίδα, μπορούμε να ανακαλύψουμε ένα ακόμη δώρο στη ζωή μας, που είναι η υπομονή (Wheatley, 2009).

Η ελπίδα συνδέεται άμεσα με την απελπισία, προκαλώντας θετικές και αρνητικές επιδράσεις στο άτομο. Η ελπίδα και η απελπισία μπορούν να συνδέουν ή χωρίζουν, μπορούν να αλλάζουν ή να καθηλώνουν. Μπορεί ο τρόμος της μιας να οδηγεί στην άλλη. Όταν χάσουμε την ελπίδα και μείνουμε μόνο με το φόβο μπορούμε να οδηγηθούμε σε σκέψεις απελπισίας, καθώς πλέον δεν υπάρχει τίποτα που να μας κινητοποιεί, τίποτα που να μας δίνει την αίσθηση της συνέχειας. Βρισκόμαστε έτσι σε μια κατάσταση που μας ρουφάει όλο και πιο μέσα, χωρίς να μπορούμε να δούμε μια διέξοδο (Wheatley, 2009).

Απελπισία=φόβος χωρίς ελπίδα.
Καρτέσιος

Η απόκρυφη ιστορία του Ίκαρου!

Σε κάποια μακρινή εποχή,στην μακρινή Εσπερία(Αμερική κατά την σύγχρονη εκδοχή) έφτασε πετώντας με την χρήση τεχνητών φτερών ένα Θεός ονόματι Incari.

Η παράδοση των κατοίκων λέει πως τον θεό Incari 'στείλαν οι Θεοί που κατοικούσαν στην Γη πριν την ύπαρξη του ήλιου και του φεγγαριού, και τους κατονομάζουν με την ελληνικότατη λέξη "Ñaupamachus "!!!(Ναυπαυμάχους-ΝΑΥ(Σ) + ΠΑΝ + ΜΑΧΗ = NΑΥΠΑΝΜΑΧΟΥΣ!! )για να κατασκευάσει μια πόλη, και να δημιουργήσει τους Ί(ν)κα.

Τώρα αν αναρωτιέστε σε τι χρησιμεύουν τα τεχνητά φτερά σε έναν Θεό, θα σας γελάσω. Οι κάτοικοι πάντως έτσι απεικονίζουν τον Θεό, με τεχνητά φτερά.

Ο Incari ή Icaro λοιπόν δημιούργησε τους Ίνκα και έχτισε και την πόλη Ίκα (Ica).Αργότερα εκεί θα φτάσει και ένας γενειοφόρος λευκός Θεός που του άρεσε το γλέντι και το κρασί ονόματι Ντίον-Αν, άλλα και ένας ημίθεος με ρόπαλο και λεοντή, ονόματι Ηρακάν.

Oι Σαμάνοι του Αμαζονίου συνεχίζουν ακόμα και σήμερα να τραγουδούν τα τραγούδια του Icaro.Ο μύθος και οι παραδόσεις της περιοχής περιγράφουν (προσέξτε τους 'Απου, και την ράβδο χρυσού).

Πριν την ύπαρξη του ήλιου και του φεγγαριού, δυνατοί θεοί, γνωστοί ως Ναυπάμαχοι, κατοικούσαν στη γη, ζώντας στο απόλυτο σκοτάδι. Μια μέρα, ο Ρόουλ (το δημιουργικό πνεύμα και ο επικεφαλής των θεών Άπου) πρότεινε την ίδρυση μιας πόλης, όπου όλοι θα μπορούσαν να ζουν σε αρμονία. Κανείς από τους Ναυπάμαχους δεν αποκρίθηκε, γεγονός για το οποίο τους τιμώρησε δημιουργώντας τον ήλιο και το φεγγάρι.

Οι Ναυπάμαχοι δε μπορούσαν να ανεχτούν το φως του ήλιου, το οποίο τους ξέραινε, μετατρέποντάς τους σε δέρμα και κόκκαλα, γι'αυτό προτίμησαν να παραμείνουν στο σκοτάδι.

Μετά από αυτό, οι Άπους, ή αλλιώς, θεοί των λόφων, δημιούργησαν τον Ίνκαρι και και τη σύζυγό του Κολλάρι με σκοπό να ιδρύσουν το λαό των Ίνκας. Έδωσαν στον Ινκάρι μια ράβδο χρυσού μια ρόκα.


Το ζεύγος αφού έφτασε πετώντας στην μακρινή χώρα έπρεπε να διαλέξει μια τοποθεσία κατάλληλη για να ζήσουν οι Ίνκας. Ο Ίνκαρι έπρεπε να πετάξει τη ράβδο χρυσού, έτσι ώστε να κολλήσει στο έδαφος με φορά προς τον ουρανό, καθορίζοντας έτσι την τοποθεσία της νέας αυτοκρατορίας. Στην πρώτη του προσπάθεια ο Ίνκαρι δε στόχευσε καθόλου καλά και η ράβδος προσγειώθηκε λάθος.

Το μέρος ονομάζονταν Κουέρο, κοντά στα ερείπια του Τάμπο, αλλά δεν ήταν επαρκές. Ο Ίνκαρι και η Κολλάρι τιμωρήθηκαν για το λάθος τους, καθώς οι Άπους επέτρεψαν στους Ναυπάμαχους να αφήσουν το σκοτάδι και να επιτεθούν στη νεοϊδρυθείσα πόλη, καταστρέφοντάς την και εξαναγκάζοντας τους κατοίκους να καταφύγουν στη Λίμνη Τιτικάκα. Από εκεί, οι Ίνκας, καθοδηγούμενοι από τον Ίνκαρι και την Κόλλαρι, ακολούθησαν τον Ποταμό Βιλκανότα, ώσπου έφτασαν σε μια μεγάλη κοιλάδα, όπου κάποτε είχαν ξαναρίξει τη ράβδο χρυσού. Αυτή τη φορά προσγειώθηκε κάθετα στο έδαφος, και έτσι ιδρύθηκε η Κούτζκο, η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Ίνκας.

Τώρα αν ο αρχιτέκτονας και κατασκευαστής πόλεων Θεός με τεχνητά φτερά Incari ή Icaro σας θυμίζει τον Ίκαρο γιο του Δαιδάλου, αρχιτέκτονα και κατασκευαστή του λαβυρίνθου και της Κνωσσού, μην πονοκεφαλιάζεται.

Αποδώστε το αποκλειστικά και μόνο σε συμπτώσεις όπως κάθε... λογικός άνθρωπος... και ξεμπερδέψτε.

'Αλλωστε είπαμε πως είναι ένας μύθος και τίποτα παραπάνω...;

Για ποιον λόγο ορισμένα παιδιά αρνούνται να μελετήσουν τα μαθήματά τους;

Οι λόγοι μπορεί να σχετίζονται με:
* Έλλειψη κινήτρου για τη μελέτη, την σχολική απόδοση, το σχολικό πλαίσιο.
* Χαμηλή αυτοεκτίμηση, φόβο αποτυχίας και απόσυρση ως τρόπο διαχείρισης του άγχους.
* Περιβάλλον μη υποστηρικτικό, που δεν καθοδηγεί το παιδί ως προς τους στόχους του και τις ευθύνες του.
* Περιβάλλον υπερβολικά αυταρχικό, που ταυτίζει τη μελέτη με την ίδια την υπόθεση της ζωής και την αυταξία του παιδιού ευνουχίζοντας το κίνητρό του.
* Ανασφάλεια, νωχελικότητα, παθητικότητα, εξάρτηση από τους γονείς, προσδοκία ότι «τα πράγματα μάς έρχονται και δεν τα δημιουργούμε μόνοι μας».
* Κατάθλιψη, μαθησιακές δυσκολίες, διάσπαση προσοχής, αλλά και σπανιότερα ύπαρξη βαθιών συναισθηματικών δυσκολιών ή ψυχιατρικού υποβάθρου.

Πώς μπορούμε να κινητοποιήσουμε το παιδί μας στην καθημερινή σχολική μελέτη;
Ορισμένοι γονείς κάνουν το λάθος να «απαντούν» στην άρνηση του παιδιού μελετώντας για εκείνο και όχι ωθώντας το ίδιο στο να μάθει πώς να διαβάζει. Εκείνο μαθαίνει να έχει δεκανίκια από μικρό, παίρνει το μήνυμα ότι δεν είναι ικανό μόνο του, περιμένει ότι ο γονιός θα το διαβάζει, μειώνεται το κίνητρό του για μάθηση, ατονούν οι γνωστικές του λειτουργίες, παθητικοποιείται, γίνεται άβουλο και εξαρτητικό.

Αντίθετα, το παιδί που από την πρώτη τάξη του δημοτικού μαθαίνει να διαβάζει μόνο του χτίζει μέσα του την πολύτιμη αυτονομία, ενώ μαθαίνει επίσης να συσχετίζει την προσπάθεια με την ανταμοιβή (όσο πιο πολύ διαβάζει τόσο μεγαλύτερη κατανόηση έχει στο μάθημα και πιθανόν υψηλότερους βαθμούς).

Προτείνεται στους γονείς:
* Να ενθαρρύνουν το παιδί τους να προσπαθεί να διαβάζει, ανεξάρτητα από τον τελικό βαθμό και να δέχονται μία μικρότερη από την ιδεώδη απόδοση.
* Να το βοηθούν να μην εγκαταλείπει τη μελέτη όταν παρουσιάζονται δυσκολίες στην κατανόηση, αλλά να τις συγκεντρώνει στο τέλος του ημέρας και να τις συζητάει με τον γονιό ή ακόμη καλύτερα με τον δάσκαλο.
* Να το κινητοποιούν να ελέγχει μόνο του στο τέλος της μελέτης την επάρκεια των γνώσεων που έχει αφομοιώσει, π.χ. κάνοντας τις ερωτήσεις στον εαυτό του που θα του έκανε ο δάσκαλος.
* Να μη δωροδοκούν το παιδί όταν διαβάζει, γιατί τότε εκείνο ταυτίζει το διάβασμα με τον καταναγκασμό και την αγγαρεία.

Φτιάχνοντας τον Εαυτό μας φτιάχνουμε τον κόσμο όλον

Το αν θα λύσεις το πρόβλημα γίνεται μόνο αν θα κατανοήσεις την ύπαρξη του ιδίου του προβλήματος…αλλιώς δεν χρειάζεσαι προβληματισμούς.

Οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας ως θετικά πρόσωπα απέναντι στην κοινωνία. Μερικές φορές όμως σκεφτόμαστε πάρα πολύ για το τι συμβαίνει στην ζωή μας και γύρω στον κόσμο μας…

Το μυαλό μας υπερφορτώνεται με αυτά που δεν θα έπρεπε να μας ενοχλούν και πολλοί νομίζουν πως οδηγούνται ακόμα και στην τρέλα από την πολύ σκέψη και τους προβληματισμούς επειδή δεν βρίσκουν μια σαφή λύση.

Στην εποχή που ζούμε οι προβληματισμοί είναι καθημερινοί και αυξάνονται διαρκώς χωρίς να μπορούμε να βρούμε λύση.

Για παράδειγμα όταν τα πράγματα βλέπουμε πως πάνε πολύ στραβά στην ζωή μας και βρισκόμαστε μόνοι βυθισμένοι στις σκέψεις μας και στον προβληματισμό προσπαθώντας να βρούμε μια λύση στο συμβάν που διαδραματίζεται στην ζωή μας αναλύοντας κάθε στιγμή που μας έφερε στο σημείο αυτό του έντονου προβληματισμού και έντονης σκέψης.

Στην πραγματικότητα θα πρέπει να κατανοήσει ο εαυτός μας πως ότι έγινε .. έγινε… με λίγα λόγια … συνέβη και δεν μπορεί να αλλάξει κάτι από εκείνη την στιγμή του συμβάντος.

Δεν σταματάει το μυαλό μας να εξακολουθεί να το σκέφτεται και να χάνουμε και τον ύπνο μας… ωστόσο όμως θα πρέπει να κατανοήσουμε τι έχει συμβεί όπως αναφέραμε. Και λύση υπάρχει ακόμα και στα πιο δύσκολα πράγματα που μας καταπιέζουν στην ζωή μας αρκεί να ΜΗΝ έχουμε τα θέλω μας παραπάνω από τα πρέπει της στιγμής…

Όταν βρισκόμαστε σε καταστάσεις καταπίεσης, έντονου προβληματισμού για οτιδήποτε συμβαίνει στην ζωή μας, συχνά καταναλώνουμε περισσότερο χρόνο στο να σκεφτόμαστε γεμίζοντας το κεφάλι μας χωρίς λύσεις . Το δένουμε περισσότερο αντί να το λύσουμε και να το απελευθερώσουμε και κατόπιν αισθανόμαστε χειροτέρα απ’ ότι αισθανόμασταν στην αρχή που αντικρίσαμε το πρόβλημα. Έτσι βρισκόμαστε κλεισμένοι μέσα σε μια συνεχή δίνη κακής διάθεσης και αρνητισμού χωρίς να μεταβάλετε και πολλές φορές να διαμοιράζετε κιόλας στον υπόλοιπο κόσμο.

Το θέμα μας είναι ότι λύσεις όπως είπαμε υπάρχουν, αλλά για να τις βρούμε πρώτα πρέπει να κάνουμε κάτι για τον εαυτό μας... κάτι το οποίο θα μας κάνει να αισθανθούμε όμορφα, κάτι το οποίο θα δείχνει κατανόηση στο κοινωνικό σύνολο και στον εαυτό μας, κάτι το οποίο είναι το σωστό και το καλό για τον εαυτό μας.

Να χαλαρώσουμε και να ηρεμήσουμε το μυαλό μας δίνοντας τον κατάλληλο χρόνο στον εαυτό μας.

Κάποιες συμβουλές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν είναι ως παράδειγμα οι παρακάτω.

1. Θα πρέπει να καταλάβει και να κατανοήσει ο εαυτός σας πως το πρόβλημα γίνεται εντονότερο όταν σκεφτόμαστε το ίδιο πρόβλημα συνέχεια και υπερφορτώνεται ο εγκέφαλος μας.
Πολλοί το κάνουν ασυναίσθητα χωρίς να το καταλάβουν και σκέφτονται μέρα νύχτα και ως εκ τούτου περνούν σ ένα φαύλο κύκλο καθημερινής ανησυχίας και αυτό-αμφιβολίας.

Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι στοχάζεστε πολύ έντονα και να το αποδεχθείτε αυτό ως πρωτεύον πρόβλημα. Έτσι θα προκαλέσετε τον εαυτό σας να προσπαθήσει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο σκέπτεται και προσεγγίζει ορισμένες καταστάσεις και προβληματισμούς στην ζωή σας.

2. Μην κατηγορείται πολύ εύκολα τον εαυτό σας.
Συνήθως τα πρόσωπα τα οποία σκέπτονται υπερβολικά τους προβληματισμούς τους έχουν την τάση να καταλήγουν στο να κατηγορούν τον εαυτό τους για όσα συμβαίνουν γύρω στην ζωή τους. Αν κάτι δεν πήγε καλά στην ζωή μας δεν χρειάζεται να κλεινόμαστε στον εαυτό μας, δεν φταίμε πάντα εμείς… υπάρχουν πολλά κοινωνικά δρώμενα τα οποία έχουν καθορίσει την ζωή μας. Να μην σκέφτεσαι και να μην πράττεις με τέτοιο τρόπο ο οποίος δεν αρμόζει στον εαυτό σου και στην ψυχοσύνθεση σου, έστω και αν έχεις μεγαλώσει με διαφημιστικά πρότυπα που σε οδηγούν σε λανθασμένες σκέψεις και πράξεις.

Πρέπει να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά να κοιτάμε μπροστά το μέλλον με νέες προοπτικές. Τίποτα δεν τελειώνει και τίποτα δεν πεθαίνει στο Συμπάν. Για όλα υπάρχει μια αρχή ακόμα και όταν κάτι τελειώνει κάτι άλλο αρχίζει… οπότε αυτό να το υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας και να κοιτάμε μπροστά.

3. Χαλαρώνουμε και παίρνουμε βαθιές ανάσες ηρεμίας.
Πάρα πολλοί άνθρωποι όταν είναι σε σύγχυση δεν ξέρουν πώς να χαλαρώσουν καθώς εκείνη την στιγμή θα το ήθελαν αυτό πάνω απ’ όλα να φύγει το στρες από πάνω τους.

Θα πρέπει λοιπόν εκείνη την στιγμή να φύγουμε από το σημείο ή το μέρος το οποίο μας έχει εγκλωβίσει και μας δημιουργεί άγχος ή στρες. Να απομακρυνθούμε να βρούμε ένα μέρος που μας χαλαρώνει και μας ηρεμεί έστω λίγο αν είναι πολύ υπερφορτωμένη η κατάσταση. Μπορούμε να παίρνουμε βαθιές ανάσες κρατώντας για λίγα δευτερόλεπτα την ανάσα μας και κατόπιν να ξεφυσάμε χαλαρά σαν να διώχνουμε κάτι από μέσα μας και να φεύγει. Προσπαθούμε να συγκεντρωθούμε σε κάτι ευχάριστο για εμάς, κάτι το οποίο μας γεμίζει χαλάρωση, μας θυμίζει αγαπημένες στιγμές και όμορφες οι οποίες μας γεμίζουν ελπίδα και ότι θα τις ξαναζήσουμε αυτές τις ευτυχισμένες στιγμές του εαυτού μας. Σιγά σιγά θα επιβραδύνεται ο ρυθμός της καρδιάς και το μυαλό σας θ’ αρχίσει να καθαρίζει.. ώστε έτσι θα μπορείτε έπειτα να ξεκαθαρίσετε πιο εύκολα αυτή την σύγχυση που είχατε μέσα σας.

4. Να ασχολούμαστε συχνά με κάτι που μας αρέσει και μας προσφέρει έμπνευση και ηρεμία.
Όταν βρισκόμαστε σε αυτές τις άσχημες καταστάσεις του εαυτού μας ας προσπαθήσουμε να τις ξεπεράσουμε και να τις κάνουμε όμορφες. Θα πρέπει το μυαλό να ασχοληθεί με κάτι πέρα από τα προβλήματα που μας δυσανασχετούν και δηλητηριάζουν το μυαλό και την ψυχή μας όλο και περισσότερο. Το καλύτερο είναι να κρατάμε απασχολημένο το μυαλό με διαφορά άλλα πράγματα πέρα των προβλημάτων ώστε να εξαλείψουμε τον χρόνο που σπαταλάμε σκεπτόμενοι διαρκώς τα λάθη μας και τις ανησυχίες μας. Περάστε περισσότερες ώρες με άτομα που σας συμπαθούν και σας αγαπούν, την οικογένεια σας τον σύντροφο σας ή τους φίλους σας…

Μην κάθεστε άπραγοι, διότι εγκλωβίζεστε στην αρνητική ενεργεία που σας έχει καταβάλλει. Εστιάστε σε κάτι που θα περάσει την ώρα σας ευχάριστα και ικανοποιητικά. Θα δείτε άμεσα αποτελέσματα όταν το μυαλό σας θα έχει φύγει για λίγο από τις αρνητικές σκέψεις. Θα έχετε κάνει ένα μικρό βήμα και κάθε μέρα θα νιώθετε ακόμα καλυτέρα κάνοντας μεγαλύτερα βήματα προς την αισιοδοξία και την ελπίδα. Τα όνειρα μας τα δημιουργούμε μόνοι μας και τα πραγματοποιούμε μόνοι μας…

Η σωματική άσκηση είναι μια πολύ καλή λύση για όλο το στρες και άγχος την κατάθλιψη και ότι άλλο μας απασχολεί. Απελευθερώνονται ενδορφίνες όταν είμαστε δραστήριοι, όταν έχουμε δράση ανεβάζοντας έτσι και την ντοπαμίνη του οργανισμού η οποία παίζει κύριο ρόλο στην απελευθέρωση της σεροτονίνης μέσω άλλων ουσιών που κατέχει το σώμα μας. Έτσι μπορούμε να ξεπεράσουμε κάθε εμπόδιο και να μας δώσει ο εαυτός μας την κατάλληλη ώθηση και ίσως την λύση στα προβλήματα μας.

5. Να ΜΗΝ αποδέχεστε άμεσα τα γεγονότα και τις καταστάσεις που σας λένε οτι δεν μπορούν να αλλάξουν. Τα πάντα είναι Δυνατά…
Στον κόσμο τον οποίο ζούμε δεν μπορούμε να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο αν δεν κατανοήσουμε πρώτα τον γύρω κόσμο και τον Εαυτό μας.

Όταν βρίσκεστε μπροστά σ’ ένα πρόβλημα ρωτήστε τον Εαυτό σας μπορώ να βρω την λύση..; μπορώ να το αλλάξω..;

Συνήθως οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αρνητικοί σε αυτού του είδους σκέψεις, σε αυτόν τον πλασμένο κόσμο όπου ζούμε που υπερτερεί η ύλη και έχουμε ξεχάσει ποιοι πραγματικά είμαστε. Απαιτείτε και ένα είδος εσωτερικού πείσματος πως μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα…
(Γιατί Όχι ; ) στην πραγματικότητα κανένας δεν είπε ποτέ ότι δεν μπορούμε να καταφέρουμε να κάνουμε τα αδύνατα δυνατά…!!! (Παρά μόνο ο εαυτός μας, εμείς τον κρατάμε στάσιμο στην θέση της αρνητικής αδράνειας και τον κρατάμε κάτω καταβεβλημένο και ανήμπορο…)

Εμείς έχουμε το κλειδί να ξεκλειδώσουμε κάθε πτυχή του καλού και θετικού εαυτού μας, του ενεργητικού και δραστήριου ατόμου που μπορεί να φτιάξει τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του.

6.Προσπαθηστε να μην μιλάτε καθημερινά για τα προβλήματα σας.
Πολλοί άνθρωποι ενθαρρύνουν άλλα άτομα να μιλούν για τα προβλήματα τους συνεχεία και σε καθημερινή βάση πολλές φορές. Έτσι όμως αντιμετωπίζετε μέσα στο μυαλό σας καθημερινά τον ίδιο προβληματισμό και καταλήγετε πάλι στις αρνητικές σκέψεις που σας μπλοκάρουν. Αυτό μόνο εσείς μπορείτε να το λύσετε και κανένας άλλος. Όσες κουβέντες και να ειπωθούν στο τέλος μόνο ο Εαυτός σας θα είναι αυτός που θα βρει την λύση σε οποιοδήποτε επίπεδο και αν είναι.

Δεδομένου ότι πολλές φορές οι συμβουλές από κάποιους ανθρώπους μπορεί να μας οδηγήσουν σε λανθασμένες σκέψεις και κινήσεις με περισσοτέρους κατόπιν προβληματισμούς εμπλέκοντας έτσι την κατάσταση ακόμα περισσότερο…

Μόνο ο Εαυτός σας γνωρίζει το πρόβλημα σας και την λύση του. Μπορείτε να είστε ανοιχτοί σε συμβουλές αλλά όχι πάντα απόλυτοι σε κάθε συμβουλή.
Στοχαζόμαστε στον Εαυτό μας και στο σύνολο να είμαστε ακέραιοι και οχι στοχαστές του καταστροφικού Εγώ μας.

7. Να μείνετε μακριά από αρνητικές καταστάσεις και ανθρώπους που σας κάνουν να σκέφτεστε αρνητικά.
Πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να χειραγωγούν καταστάσεις και ανθρώπους και αυτό συμβαίνει κυρίως όταν είστε ευάλωτοι, όταν είστε ράκος συναισθηματικά και η ενέργεια σας είναι πεσμένη. Το μόνο που δεν θέλετε στο μυαλό σας είναι να το υπερφορτώσετε και με άλλους προβληματισμούς που μπορούν να φθείρουν ακόμα περισσότερο τον εαυτό σας ψυχολογικά συναισθηματικά και κυρίως ενεργειακά.

Εάν δεν μπορείτε να ελέγξετε τις ενέργειες γύρω σας το καλύτερο είναι να μείνετε μακριά από τέτοιες καταστάσεις.
Η κατανάλωση αλκοόλ και ουσιών μέχρι και φαρμάκων, κυρίως ψυχοφαρμάκων δεν βοηθούν σε καμιά περίπτωση. Το μόνο που κάνουν είναι να σας βάζουν σε μια καταστολή, γνωρίζοντας τους προβληματισμούς σας και χωρίς να μπορείτε να τους αντιμετωπίσετε, μπαίνετε μέσα σε μια συνεχόμενη στάσιμη δίνη, καθηλωμένοι χωρίς να μπορείτε να αποδράσετε από αυτήν όσο το συντομότερο μπορείτε.
Διότι όπως αναφέρουμε πιο πάνω… στο τέλος μόνο ο εαυτός μας είναι αυτός που θα μας οδηγήσει στον σωστό δρόμο αρκεί να τον γνωρίσουμε να τον έχουμε πάντα προετοιμασμένο για την πολυδιάστατη ζωή με διαφορές καταστάσεις και προβληματισμούς που μας απασχολούν και μας κλειδώνουν…

Η αυτογνωσία το να γνωρίζουμε ποιοι είμαστε είναι ο υπέρτατος νόμος του εαυτού μας όπως έλεγαν και οι αρχαίοι ( Γνώθι Σ’αυτόν ) …
Συνήθως όταν βρούμε την λύση του προβλήματος τότε μπορούμε να βγούμε αλάβωτοι από την κρίση του προβλήματος γνωρίζοντας όχι μόνο τον εαυτό μας αλλά και τον κόσμο γύρω μας.

Γνωρίζουμε να διαχωρίζουμε τον εαυτό μας από τις αρνητικές καταστάσεις και τα αρνητικά συναισθήματα τα οποία μας μπλοκάρουν. Μαθαίνουμε να τα ελέγχουμε αισθανόμενοι γαλήνη και ηρεμία, έχοντας καθαρό νου για την λύση κάθε προβλήματος.

8. Μην παρασύρετε τον εαυτό σας με τις σκέψεις Αν.
Οι προβληματισμοί πάντα φέρνουν στις σκέψεις μας την πρόταση ( αν ) – αν θα κάνω αυτό ή αν θα έκανα εκείνο . Τότε αρχίζει να μας απασχολεί τι θα είχε συμβεί Αν κάναμε όλα αυτά τα οποία δεν κάναμε εκείνη την στιγμή που θέλαμε να κάνουμε.. Αυτό είναι το πρώτο λάθος που σκεφτόμαστε συνήθως. Δεν θα πρέπει να ξαναμπαίνουμε σε αυτή την διαδικασία καθώς μπορούμε να δημιουργήσουμε μέχρι και τύψεις στον εαυτό μας για ότι δεν πράξαμε . Το λάθος που θεωρούμε ότι δεν κάναμε την στιγμή που έπρεπε ίσως είναι η σωστή αντίδραση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζαμε. Ίσως να χρειάζεται περισσότερη προσοχή παρά άμεση ανάγκη να εκφράσουμε κάτι το οποίο ίσως το μετανιώσουμε έπειτα και δημιουργούμε πάλι έναν φαύλο κύκλο τύψεων στον εαυτό μας. Έτσι έχετε περισσότερες πιθανότητες να σκέφτεστε θετικά για το μέλλον και όχι το Αν του παρελθόντος το οποίο σας οδηγεί πίσω αντί να κοιτάτε μπροστά να βρείτε τα θετικά αποτελέσματα σε όλη την κατάσταση του προβλήματος σας χωρίς να σπαταλάτε περαιτέρω ενέργεια.

Όλο αυτό είναι μια προσπάθεια στο να κατανοήσουμε τον εαυτό μας περισσότερο και να μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε τους προβληματισμούς… το κλειδί είμαστε εμείς..

9. Προσοχή τις περισσότερες φορές οι σκέψεις μας γίνονται πραγματικότητα αυτό να το θυμάστε πάντα.
Η ροή της ενέργειας πηγαίνει εκεί που είναι η προσοχή μας.. εκεί ρέει και εξελίσσονται τα πράγματα βάσει της σημασίας που δίνουμε. Έτσι πολλές φορές όταν σκεφτόμαστε αρνητικά λόγω των προβληματισμών μας δημιουργούμε αυτό που φοβόμαστε το ανεπιθύμητο για τον εαυτό μας και για τους άλλους. Να προσπαθείτε να σκέφτεστε την θετική πλευρά των πραγμάτων ώστε να αφήνετε να ρέει η ενέργεια προς την θετική πλευρά, να συγκεντρώνεστε στις ελπίδες σας, στα όνειρα σας σε αυτά που θεωρείτε αδύνατα ή σε αυτό που σας είπαν πως είναι αδύνατον να το πράξετε.

Ναι μπορείτε να δημιουργήσετε με την σκέψη σας το επιθυμητό και θετικό μέλλον για εσάς ακόμα και για τους γύρω σας.

Η λύση όλων των προβλημάτων βρίσκετε ξεχωριστά σε όλους μέσα μας και κατόπιν ως σύνολο φτάνει μόνο μια σκέψη στο άπειρο σύμπιαν… και τον όμοιο του τον εαυτό μας.

Γίνε εσύ ο δημιουργός της θετικής λύσης των πράξεων και βοήθησε τον εαυτό σου να είναι ο καλύτερος εαυτός σου. Έτσι πλάθεις και έναν καλύτερο κόσμο γύρω σου.

10. Η υπομονή είναι Αρετή.
Η υπομονή είναι Αρετή και ανταμείβεται πάντα. Εάν έχουμε υπομονή μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα και να λύσουμε τα πιο δύσκολα προβλήματα μας και ακόμα και του κόσμο αυτού. Όλες οι παραπάνω συμβουλές συσχετίζονται σε μια… σε αυτή εδώ.
Εάν καταφέρουμε να είμαστε υπομονετικοί ώστε να πράξουμε όλα τα παραπάνω κάθε άγχος και κάθε δυσκολία που αντιμετωπίζουμε θα εξαλειφθεί. Όσο πιο γρήγορα κατανοήσουμε τον εαυτό μας με υπομονή τόσο πιο γρήγορα θα φτιάξει και ο κόσμος γύρω μας. Πάρετε τον χρόνο με το μέρος σας και μην τον αφήνετε να σας τρώει αυτό που αποκαλούμε σήμερα εδώ ζωή.. μάθετε να υποχωρείτε , να σκέφτεστε πριν μιλήσετε πριν δράσετε..

Η σκέψη είναι πιο γρήγορη από κάθε ηλεκτρόνιο και νετρόνιο όπου υποστηρίζει η σημερινή επιστήμη.

Να σέβεστε πάνω απ’ όλα τον εαυτό σας και τον κόσμο γύρω σας στον οποίο συνυπάρχετε.

Αυτό που διαβάσατε πάρετε το ως μια σύντομη συζήτηση την οποία κάνατε με τον καλύτερο εαυτό σας … καθώς θα λέγαμε και πολλά άλλα… αλλά πρώτα θα πρέπει να φτιάξουμε τον εαυτό μας με υπομονή ώστε να έχουμε τον χρόνο με το μέρος μας.

Φτιάχνοντας τον Εαυτό μας φτιάχνουμε τον κόσμο όλον.

Η αποχέτευση είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα

Προσοχή: Η παρούσα ομιλία περιέχει περισσότερες πληροφορίες απ' όσες θα θέλατε να γνωρίζετε για τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος πηγαίνει στην τουαλέτα. Ως ακτιβιστής για θέματα αποχέτευσης (και ως υπότροφος TED) ο Φράνσις Δε Λος Ρέγιες ρωτά: δεν δικαιούνται όλοι μια ασφαλή τουαλέτα;
 

Οι θρησκείες θα αφανίσουν τον άνθρωπο

«Εγώ, αξιότιμοι συνάδελφοι, πιστεύω ότι η αιτία που θα καταστραφεί το ανθρώπινο γένος από τον πλανήτη είναι οι θρησκείες. Γιατί διδάσκουν χωρίς επιστήμη. Θεμελιώνουν απάνω στη φαντασία.»

«Αν ήθελα να ζωγραφίσω τη χειρότερη μορφή της βλακείας, δεν μπορώ παρά να τη ζωγραφίσω έτσι. Θα βάλω ένα θεολόγο να κάνει στα παιδιά σου κατήχηση. Και αν ήθελα να τρελάνω ένα παιδί θα το ‘βαζα να μου πει τί του ‘μαθε ο θεολόγος στην κατήχηση.»
Δημήτρης Λιαντίνης

Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια

Ηταν ένα κυριακάτικο φθινοπωρινό πρωινό του 1831. Συγκεκριμένα 27 Σεπτεμβρίου του 1831.

Η θεία λειτουργία στο μικρό Ι. Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στο Ναύπλιο είχε ξεκινήσει, και οι πιστοί εντός και εκτός του Ναού ανέμεναν την έλευση του Εθνικού Κυβερνήτη Καποδίστρια.
Όμως ξαφνικοί πυροβολισμοί αναστατώνουν το κλήρο και όσους πιστούς ευρίσκοντο εντός του ναού.
Η θεία λειτουργία σταμάτησε και όλοι προσπάθησαν να εξέλθουν από την μικρή θύρα της εκκλησίας προκειμένου να δουν τι συνέβη.
Το θέαμα που αντίκρισαν μπροστά στην είσοδο της εκκλησίας ήταν συγκλονιστικό.
Ο Εθνικός Κυβερνήτης κειτόταν νεκρός μέσα σε μια λίμνη αίματος.
Ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος ο Ι. Καποδίστριας είχε δολοφονηθεί από ξενοκίνητους δολοφόνους και από την εγχώρια πλουτοδημοκρατία.

Επιφανής πολίτικος
Ο Καποδίστριας είχε σπουδάσει ιατρός.
Με την ιδιότητα του αυτή προσπάθησε, όσο του επέτρεψαν οι δολοφόνοι του, να απαλύνει, να επουλώσει να θεραπεύσει το καταματωμένο από τους αγώνες ιερό σώμα της πατρίδος.
Ο Καποδίστριας ανήκει στους πλέον επιφανείς πολιτικούς από συστάσεως του νεοελληνικού κράτους.
Σε ηλικία τριάντα τριών ετών είχε αναλάβει υπηρεσία στο Ρώσικο υπουργείο Εξωτερικών.
Οι αναλύσεις πάνω σε θέματα εξωτερικής πολιτικής του φωτισμένου αυτού Έλληνα, ο οποίος έλκει την καταγωγή του από την Κέρκυρα, προκάλεσαν το άμεσο ενδιαφέρον του ίδιου του Αυτοκράτορα Αλέξανδρου του Α΄, ώστε μετά από λίγο χρόνο του έδιδε το αξίωμα του « εν ενεργεία κρατικού συμβούλου».
Η διαπρεπής αυτή φυσιογνωμία καθόρισε για μεγάλο χρονικό διάστημα τις τύχες των Ευρωπαϊκών χωρών, πράγμα που δεν του συγχωρούσαν μεγάλοι εχθροί του όπως ο Μέττερνιχ.
Ήταν εκείνος ο οποίος προετοίμασε την ενότητα της Ελβετίας και έβαλε τις βάσεις για την διαχρονική ουδετερότητα της.
Μέσα από πολλές δυσχέρειες οργάνωσε το Ελβετικό ομοσπονδιακό σύστημα και δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την λειτουργία του Ελβετικού πολιτικού συστήματος.
Αλλά βέβαια αυτά ποιος τα γνωρίζει.
Ο Εθνικός Κυβερνήτης σήμερα έχει λησμονηθεί παντελώς από την Ελληνική Πολιτεία.

Η οπτική του για την επανάσταση του ‘21
Στην αρχή ο Καποδίστριας, γνωρίζοντας καλά τι διαδραματιζόταν στην πολιτική σκακιέρα της Ευρώπης, δεν ήταν υπέρ της επαναστάσεως των Ελλήνων. Γνώριζε πολύ καλά ότι η εξέγερση αυτή εάν επετύγχανε θα οδηγούσε σε μια κουτσουρεμένη Ελλάδα.
Ο Καποδίστριας όπως και ο Κοραής αλλά και άλλοι μορφωμένοι και σπουδαίοι Έλληνες, επεδίωκαν την «εκ των έσω διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και την αναβίωση της Ελλάδος εφ’ όλης της εδαφικής επικρατείας της» (Ι. Καποδίστριας. – Κων. Πλεύρης 1996 Εκδ. ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ.). Προς αυτόν τον σκοπό εργαζόταν το Φανάρι, οι Έλληνες εφοπλιστές, οι μορφωμένοι Έλληνες οι οποίοι κυριολεκτικά κυριαρχούσαν στην παρακμάζουσα Οθωμανική αυτοκρατορία.
Η επανάσταση του 1821 όμως παρ’ όλα αυτά ξεκίνησε και επομένως ο Καποδίστριας αλλά και οι οπαδοί της υποκαταστάσεως της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αναγκάστηκαν να την αποδεχθούν.
Το γεγονός της επαναστάσεως του 1821 είχε σαν αποτέλεσμα να ανακόψει απότομα την μακροχρόνια αλλά βεβαία αναβίωση της Ελληνικής αυτοκρατορίας. (Ι. Καποδίστριας. – Κων. Πλεύρης 1996 Εκδ. ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ.).

Στην Ελλάδα
Μετά από σκληρούς και αιματοβαμμένους αγώνες τελικά ένα κομμάτι Ελληνικής γης απελευθερώθηκε.
Τότε ο ελληνικός λαός κάλεσε τον Ι. Καποδίστρια να αναλάβει την διακυβέρνηση του νεοελληνικού κρατιδίου.
Ήταν ο μόνος τον οποίο εμπιστευόταν ο λαός και ο μόνος που μπορούσε να επιβάλει τον νόμο και την τάξη.
Στην επίτομη Ιστορία του Παπαρηγόπουλου (μελέτη καθ. Δασκαλάκη) διαβάζουμε, «Ο Καποδίστριας κατηγορήθηκε ότι ήτο ανίκανος να κυβερνήσει με φιλελεύθερο σύστημα και απέβλεπεν από διαθέσεως και προθέσεως εις την άσκηση δικτατορικής εξουσίας.
Αι κατηγορίαι αυταί επαναλαμβάνονται μέχρι και σήμερον κατά του .Καποδιστρίου υπό Ελλήνων και ξένων ιστορικών». (Ι. Καποδίστριας. – Κων. Πλεύρης 1996 Εκδ. ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ.).
Όταν έφτασε στην Ελλάδα εκείνο που βρήκε ήταν παντού ερείπια.
Τα ερείπια αυτά είχαν συσσωρευτεί όχι τόσο από τον αιματηρό επαναστατικό αγώνα του 21, αλλά από τον εμφύλιο σπαραγμό, την διχόνοια, την πολυαρχία και την αδυναμία των Ελλήνων να συμφωνήσουν ώστε να κυβερνηθούν με φιλελεύθερους και αντιπροσωπευτικούς θεσμούς.
Ο κάθε πολιτικός ή στρατιωτικός αρχηγός είχε το δικό του κόμμα και ήθελε την εξουσία για λογαριασμό του.
Η διχόνοια μεταξύ των Ελλήνων είχε φτάσει στο έσχατο σημείο.
Από άκρον εις άκρον της χώρας επικρατούσαν οι ληστείες, η πειρατεία, η διαρπαγή. Έτσι έφτασαν στο σημείο οι Έλληνες να θεωρούν ότι περισσότερο ασφαλείς ήσαν κάτω από την διακυβέρνηση των τούρκων παρά με εθνική ελευθερία.

Ριζικές αλλαγές
Αυτά και άλλα πολλά είχε να αντιμετωπίσει ο Καποδίστριας αναλαμβάνοντας την διακυβέρνηση του Νεοελληνικού κράτους. Επομένως, πώς μπορούσε να κυβερνήσει εάν άφηνε ουσιαστικά την εξουσία στους αντιπροσώπους του λαού οι οποίοι μέχρι τότε ήσαν υπεύθυνοι για την αναρχία και την λαϊκή δυστυχία;
Αντίθετα, ο λαός με μεγάλη ανακούφιση είδε να συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες στα χέρια του.
Έτσι λοιπόν και όπως είχαν τα πράγματα ο λαός μόνο σε αυτόν είχε εμπιστοσύνη. “ Ο Καποδίστριας ήτο εθνικιστής και διεκρίνετο για τον κρατισμό του.
Είχε πίστη στην έννοια του κράτους, στην εξουσία του οποίου όλοι πρέπει να υπακούουν.
Βεβαιούμε ότι ο Καποδίστριας είναι ο πρώτος πολιτικός που εφήρμοσε την θεωρία του κράτους την οποία κατόπιν ακολούθησε ο Φασισμός και ο Εθνικοσοσιαλισμός”. ( Ι. Καποδίστριας. – Κων. Πλεύρης 1996 Εκδ. ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ.).
Ο Καποδίστριας ήθελε να δημιουργήσει ένα ισχυρό εθνικό κράτος στο οποίο άπαντες θα πειθαρχούν και γι’ αυτόν τον λόγο τις θέσεις του αυτές τις επέβαλε και νομοθετικώς.
Τίποτα δεν μπορούσε να βρίσκεται έξω από το κράτος και τίποτα δεν μπορούσε να γίνει μέσα στο κράτος. «Απηγόρευσε αυστηρώς πάσα μείωση της κρατικής ισχύος και τον έλεγχο των εκπροσώπων του κράτους από εξωκρατικάς κινήσεις, οργανώσεις, συμφέροντα κλπ. (ό,τι δηλαδή συμβαίνει ακριβώς σήμερα).
Ενδεικτική είναι η εγκύκλιος του Καποδίστρια που απηγόρευε εις δημοσίους υπαλλήλους, στρατιωτικούς κλπ, να συμμετέχουν σε μυστικές εταιρείες, υποννοών προφανώς τον τεκτονισμό». ( Ι. Καποδίστριας. – Κων. Πλεύρης 1996 Εκδ. ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ.).
Ενώ λοιπόν ένα μικρό κομμάτι της Ελλάδος είχε απελευθερωθεί και ενώ ακόμη η τουρκική απειλή ήταν προ των πυλών, τους δημοκράτες της εποχής το μόνο που τους απασχολούσε ήταν η εδραίωση της δημοκρατίας, η βουλή, οι εκλογές, τα πολιτικά δικαιώματα οι μισθοί και γενικά οι βουλευτικές απολαβές.
Φυσικά ο Καποδίστριας δεν μπορούσε να ανεχθεί βουλή και βουλευτές οι οποίοι θα μπορούσαν να ανατρέψουν όχι μόνο τις αποφάσεις αλλά και τον κυβερνήτη, ο οποίος δεν θα ετύγχανε της εύνοιας των. Όταν ήλθε στην Ελλάδα ο Καποδίστριας οι βουλευτές είχαν την εντύπωση ότι θα τον έβαζαν και αυτόν μέσα στο κοινοβουλευτικό παιγνίδι.
Όμως αυτός είχε άλλες απόψεις. Δημοκρατικά συντάγματα, βουλή και βουλευτές τα διέγραψε με μια μονοκονδυλιά.
Από αυτό το σημείο και μετά οι ξένες δυνάμεις με τα εγχώρια μίσθαρνα όργανα τους, αλλά και τους θιασώτες της πλουτο-δημοκρατίας άρχισαν να συνεργάζονται για την καθαίρεση του με κάθε μέσο.
Το έργο του Εθνικού Κυβερνήτη μέσα στον λίγο χρόνο που κατάφερε να κυβερνήσει ήταν τεράστιο. Ίσως αναφερθούμε σε αυτό σε κάποια μελλοντική αρθρογραφία μας.
Οι δημοκράτες βλέποντας το έργο του και την αγάπη του λαού για το πρόσωπο του, άρχισαν να τον διαβάλουν.
Τους απασχολούσαν οι εκλογές, τα δικαιώματα τους και αντί να πολεμούν τους Τούρκους πολεμούσαν τον Καποδίστρια. Κάποιες στάσεις εναντίον του από δημοκρατικούς παλληκαράδες έσβησαν «εν τη γενέσει τους».
Ο κυβερνήτης είχε την δύναμη να επιβάλλει την τάξη και, οι στασιαστές για να προστατευθούν κατέφυγαν στους τούρκους.
Έτσι πάντα ενεργούν οι δημοκράτες από τότε μέχρι σήμερα. Πίσω από αυτούς κρυπτόντουσαν οι κεφαλαιοκράτες της εποχής, οι περιβόητοι “κοτζαμπάσηδες”, καθώς επίσης και οι μεγάλες ξένες δυνάμεις.
Και οι μεν “κοτζαμπάσηδες” ήθελαν δημοκρατία για να χρηματοδοτούν και να ελέγχουν τους πολιτικούς ενώ οι ξένες δυνάμεις για δικούς τους λόγους.

Το χρονικό της δολοφονίας
Το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου 1931 ο ΙΚαποδίστριας προσέρχεται στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα για να εκκλησιασθεί.
Τον συνοδεύει μόνο ο μονόχειρας σωματοφύλακας του ο κρητικός Κοκκόνης.
Στον δρόμο προς την εκκλησία συναντά τους Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη και Γεώργιο Μαυρομιχάλη οι οποίοι αφού τον χαιρετούν τον προσπερνούν και καταλαμβάνουν θέσεις δεξιά και αριστερά της μικρής θύρας του Ναού.
Κοντά τους βρίσκεται και ο αστυνομικός Καραγιάννης ο οποίος είχε μυηθεί στην συνωμοσία.
Ο Καποδίστριας προφανώς είχε διαισθανθεί τι ακριβώς τον περίμενε.
Όταν συναντήθηκε με τους Μαυρομιχαλαίους τους έριξε μια ματιά βγάζοντας τον καπνό του κατά την συνήθεια της εποχής.
Πλησιάζοντας προς την εκκλησία τον πυροβολεί πρώτος ο Καραγιάννης αλλά αστοχεί.
Τον πυροβολεί συγχρόνως και ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης.
Η σφαίρα τον βρίσκει στο κεφάλι.
Ο Εθνικός Κυβερνήτης πέφτει αιμόφυρτος. Τότε τρέχει ο εώργιος Μαυρομιχάλης και με το μαχαίρι του τον καρφώνει πολλές φορές. Ο λαός που ήταν συγκεντρωμένος στην αρχή έκπληκτος και άφωνος παρακολουθεί το πρωτοφανές αυτό φονικό. Αμέσως μετά αρχίζει να καταδιώκει τους δολοφόνους οι οποίοι εκλιπαρούν το έλεος των διωκτών τους.
Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης καταδιωκόμενος από το πλήθος και στρατιώτες συλλαμβάνεται. Αμέσως άρχισαν να τον κτυπούν με μανία ενώ εκείνος ζητούσε έλεος. Τότε ο οπλαρχηγός Φωτομάρας σηκώνει την πιστόλα του και από το παράθυρο του σπιτιού του πυροβολεί τον Μαυρομιχάλη και τον σκοτώνει.
Η αγανάκτηση του κόσμου δεν εκτονώθηκε. Διαμέλισαν το πτώμα του και σε φρικτή κατάσταση το πέταξαν στην θάλασσα όπου επέπλεε για πολλές ημέρες. Κάποτε το έδεσαν σε μία πέτρα όπου και βυθίστηκε στα γαλανά νερά του Ναυπλίου.
Ο έτερος των δολοφόνων Γ. Μαυρομιχάλης στάθηκε περισσότερο τυχερός αφού καταδιωκόμενος και αυτός από το πλήθος κατέφυγε στην Γαλλική πρεσβεία, «ζητών την Γαλλικήν υπεράσπισιν έκραξε ότι εφονεύσαμε τον τύραννον, και φιλών την πιστόλα του αφιερώνων αυτήν και εαυτόν εις την τιμή της Γαλλίας».(Ν. Κασομούλη «Απομνημονεύματα» 3ος τόμος σελίς 441).
Σε έξαλλη κατάσταση ο λαός του Ναυπλίου συγκεντρώθηκε γύρο από την Γαλλική πρεσβεία και με κραυγές αγανακτήσεως απαιτούσε να του παραδοθεί ο δολοφόνος. Προ του κινδύνου να καταλάβει το αγανακτισμένο πλήθος την πρεσβεία, οι Γάλοι παρέδωσαν τον Γ. Μαυρομιχάλη στους στρατιώτες που παρευρίσκοντο μαζί με τον λαό.
Ο δολοφόνος αμέσως μετά οδηγήθηκε στο δικαστήριο το οποίο τον δίκασε για το έγκλημα του και τον καταδίκασε σε θάνατο.
« Για δικηγόρο του είχε τον Εδουάρδο Μάσον ο οποίος υπέβαλε ένσταση αναρμοδιότητας του δικαστηρίου, η οποία φυσικά απερρίφθη.
Στην συνέχεια προσέβαλε την πρωτόδικο καταδικαστική απόφαση στο Αναθεωρητικό, το οποίο όμως την επικύρωσε και έτσι ο δολοφόνος του Εθνικού κυβερνήτη και αρχηγού του Ελληνικού κράτους εξετελέσθη». ( Ι. Καποδίστριας. – Κων. Πλεύρης 1996 Εκδ. ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ.).
Ο αστυνομικός Καραγιάννης καταδικάστηκε επίσης σε θάνατο. Του δόθηκε όμως εξάμηνη αναβολή διότι υποσχέθηκε στο δικαστήριο ότι θα προβεί σε αποκαλύψεις. Μετά από λίγο χρόνο τον άφησαν ελεύθερο.
Ο συνήγορος του Γ. Μαυρομιχάλη Εδουάρδος Μάσον οποίος ήταν εβραίος στην καταγωγή, ως εισαγγελεύς, στην δίκη του Κολοκοτρώνη ήταν αυτός ο οποίος ζήτησε την θανατική του καταδίκη.
Η οδύνη του λαού
Πώς όμως αντέδρασε ο απλός λαός στο πρωτοφανές αυτό ξενοκίνητο έγκλημα, την δολοφονία του Εθνικού Κυβερνήτη; «Ο δε πολύς λαός ησθάνθη πραγματικήν οδύνην δια το φοβερό γεγονός. Το Ναύπλιον έκλαιγε τον μεγάλον πατέρα του Έθνους. Γυναίκες του λαού άφηναν κατάρας κατά των φονέων και άλλαι έκαναν σαν να είχαν αλλοφρονήσει».
Μας πληροφορεί ο ακαδημαϊκός Δ. Κόκκινος όπως γράφει στην « Ιστορία της Νεοτέρας Ελλάδος», (εκδόσεις Μέλισσα, 1ος τόμος σελ. 482).
Όταν η σορός του Ι. Καποδίστρια εξετέθη σε δημόσιο προσκύνημα τότε φάνηκε η αγάπη του λαού για τον “τύραννο”.
Πλήθος κόσμου ήλθε να ασπασθεί για τελευταία φορά τον Εθνικό Κυβερνήτη και πολλοί από αυτούς δεν μπορούσαν να κρατήσουν τα δάκρυα τους.
Τότε φάνηκε η αγάπη και η εμπιστοσύνη που έτρεφε ο απλός λαός για τον Καποδίστρια.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας υπήρξε μέγας πατριώτης διότι απέθανε για την πατρίδα.
Ενώ είχε αντιληφθεί τι επρόκειτο να του συμβεί είχε το θάρρος, δεν δίστασε, να συνεχίσει την πορεία του προς τον θάνατο.
Ήταν ο μόνος πολιτικός ο οποίος όταν ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας ήταν πάμπλουτος και έφυγε από την ζωή πάμφτωχος.
Υπήρξε δημιουργός διότι παρέλαβε ένα εξαθλιωμένο κρατίδιο και συγκρότησε και οργάνωσε το Νεοελληνικό κράτος από το μηδέν.
Γι’ αυτούς του λόγους και όχι μόνο και αυτός ο μεγάλος Έλληνας έχει μπει στο πάνθεο της λήθης από τους νεο-βαρβάρους Έλληνες.