Τετάρτη 8 Ιουλίου 2015

Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ

Η Ιδέα της πολιτικής ισότητας μέσα από το πρίσμα του ρελατιβισμού και της σοφιστικής αντίστιξης ανάμεσα στη φύση και το νόμο.
 
Μέσα από τους προβληματισμούς του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη και με βάση τις ιστορικές μας γνώσεις μπορούμε να ανασυνθέσουμε και να κατανοήσουμε την έννοια της πόλης, έτσι όπως αναπτύχθηκε κατά την αρχαϊκή εποχή στον ελληνικό χώρο.
 
Η ανάγκη προστασίας από τα άγρια ζώα και το ένστικτο επιβίωσης οδήγησε τους ανθρώπους στους πρώτους κοινωνικούς σχηματισμούς. Τα πρώτα κοινωνικά μορφώματα ήταν οι οικογένειες, οι οποίες συγκροτήθηκαν χάριν της αναπαραγωγής του είδους(1), είχαν διάρκεια λόγω ανατροφής και συντήρησης και ικανοποιούσαν τις καθημερινές ανάγκες του ανθρώπου.
 
Στη συνέχεια, από τη συνένωση πολλών οικογενειών προέκυψε μια πιο σύνθετη μορφή κοινωνικής οργάνωσης, η κώμη(2), η οποία σαν στόχο είχε την ικανοποίηση απαραίτητων για την κοινωνική συνύπαρξη πνευματικών αναγκών , όπως τη λατρεία του θείου και την απονομή δικαιοσύνης στα μέλη της.

Τέλος, ακολουθεί η πιο ολοκληρωμένη μορφή κοινωνικών σχηματισμών, η πόλις,  που χαρακτηρίζεται, κατά τον Αριστοτέλη, πολιτική κοινωνία. Ο όρος δηλώνει ξεκάθαρα την ύπαρξη πολιτεύματος(3), όπου σύμφωνα με τις αρχές του διοικούν οι άρχοντες και διοικούνται οι αρχόμενοι αποβλέποντας σε ένα σκοπό.
 
Ο Αριστοτέλης διαχωρίζει τις κοινωνίες σε ατελέστερες και ανώτερες, ανάλογα με το σκοπό που θέτουν. Ανώτερες χαρακτηρίζονται εκείνες που ο σκοπός αφορά στο σύνολο της πόλης «ἅπαντα τὸν βίον» και επιδιώκουν την ευημερία του κοινωνικού συνόλου, το εὖ ζῆν. Ατελέστερες θεωρούνται εκείνες που είναι μόρια ενός όλου, τμήμα μιας πολιτικής κοινωνίας που στοχεύει σε κάτι ειδικό, όπως ανάπτυξη του εμπορίου, της βιοτεχνίας, της ναυτιλίας, της πολιτικής επιρροής ή της οικονομικής ανάπτυξης.
 
Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι η πόλις προέκυψε από κατώτερες μορφές κοινωνικού σχηματισμού, έλκει την καταγωγή της από τη φύση ικανοποιώντας την έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου για κοινωνική ζωή και επικοινωνία και διακρίνεται σε ατελέστερες και τελειότερες κοινωνίες.
 
Με βάση αυτές τις παρατηρήσεις εύκολα αναγνωρίζουμε ότι η πόλις αποτελεί ένα ζωντανό οργανισμό  που εξελίσσεται και προσαρμόζεται αναλόγως των περιστάσεων, των αναγκών και των σκοπών που χρειάζεται να φέρει σε πέρας.
 
Ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης παρουσιάζοντας την κοινωνική διαστρωμάτωση μιας πόλεως κατηγοριοποιούν το ανθρώπινο σύνολο που την συναποτελεί σε τάξεις, ρόλους και αντίστοιχα πολιτικά δικαιώματα. Όλοι μέσω του καταμερισμού της εργασίας επιτελούν ένα συγκεκριμένο έργο, αποβλέποντας στην αυτάρκεια της πόλης, η οποία εξασφαλίζει την ευδαιμονία των πολιτών.
 
Υπάρχουν τρεις τάξεις επιφορτισμένες με συγκεκριμένα καθήκοντα και υποχρεώσεις, ενώ απολαμβάνουν αντίστοιχα της τάξης προνόμια. Κατά τον Πλάτωνα, λοιπόν, τριμερής είναι ο διαχωρισμός της πόλης: δημιουργοί (τεχνίτες, γεωργοί, έμποροι και γενικά χειρώνακτες αποκλεισμένοι από την εξουσία) , φύλακες – επίκουροι με στρατιωτικά και διοικητικά καθήκοντα ταγμένοι στην υπηρεσία του κράτους και φύλακες παντελείς ή φιλόσοφοι βασιλείς που ,μετά την επιτυχή δοκιμασία(4) τους, καταγίνονται με πρακτικές, αλλά κυρίως θεωρητικές ενασχολήσεις. Ζουν μακάρια και γαλήνια περιστοιχιζόμενοι από πνευματικά αγαθά και, μετά το θάνατό τους, εντάσσονται στο πάνθεον των ηρώων. Η Πολιτεία αυτή διέπεται από σοφία, ανδρεία, σωφροσύνη και δικαιοσύνη ,την οποία διασφαλίζει η αρμονία, αφού ο καθένας επιτελεί το δικό του έργο – για το οποίο είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος από τη φύση(5) – , χωρίς να παρακωλύει το έργο των άλλων πολιτών.
 
Αυτή, βέβαια, είναι η ιδεατή και η ιδεώδης θεωρητική κατασκευή μιας πόλης, η οποία απέχει από την απτή πραγματικότητα.
 
Στο εσωτερικό μιας πόλεως διακρίνουμε την ελίτ του πνεύματος, η οποία δεν επιδιώκει τη συναίνεση της πλειοψηφίας των πολιτών ,ούτε επιθυμεί να πείσει ή να μυήσει μέλη- οπαδούς της δικής της θεωρητικής προσέγγισης και φιλοσοφικής στάσης. Πολύ περισσότερο απέχει συνειδητά από τα πολιτικά δρώμενα και περιφρονεί τους πολλούς.
 
Κάποιοι άλλοι αντλώντας δύναμη από την ευγενή καταγωγή και τους δεσμούς αίματος, τον πλούτο(6) ή την ηλικία (μορφή γερουσίας) διεκδικούν πολιτικά προνόμια και αποκλειστική πρόσβαση στην εξουσία. Η άμυνα και η ανάγκη προστασίας της πόλης, εξάλλου, απαιτούσε την ιδιωτική ευθύνη και τα υπέρογκα ποσά για τον ατομικό εξοπλισμό και την εκγύμναση των ιππέων. Έτσι, τα πολιτικά δικαιώματα παρέχονται σαν ανταπόδοση της πόλης για τις υπηρεσίες των πολιτών, που απλόχερα της προσφέρουν. Το κριτήριο του πλούτου, όμως, δε σημαίνει σταθερή και αΐδια πρόσβαση στην εξουσία, αφού η οικονομική κατάσταση των πολιτών είναι ευμετάβλητη.
 
Γενικότερα η ιδέα της ολιγαρχίας , της συμμετοχής «ολίγων» πολιτών στην εξουσία, ποικίλλει από κοινωνία σε κοινωνία, από εποχή σε εποχή με μόνο σταθερό κριτήριο την αντίθεσή της προς την αριθμητική δημοκρατία, της ποιότητας των ευγενών έναντι της ποσότητας του πλήθους.
 
Από την άλλη, η κατά ποσόν δημοκρατία – δημοκρατία κατ΄ επίφασιν, οχλοκρατία κατά τον Αριστοτέλη, ανάπηρο πολίτευμα κατά τον Πλάτωνα – εξασφαλίζει την ισότητα των πολιτών, όμως, εξοβελίζει την ιδέα και την αξία της αξιοκρατίας.
 
Αντίθετα, η κατά το ποιόν δημοκρατία αποδίδει στον καθένα «τα ίσα» επιφέροντας την πολυπόθητη ισορροπία με προεξάρχουσα την πόλη, η οποία ελέγχει ακριβοδίκαια τον προσωπικό λογαριασμό κάθε πολίτη ξεχωριστά, αφού, ανάλογη με τις υπηρεσίες που προσφέρει στην πόλη, είναι και η ανταμοιβή του.
 
Ενώ η ισότητα κατά το ποσόν είναι άδικη και αναποτελεσματική, η αξιολόγηση των πολιτών ανάλογα με τις ικανότητες, τις κλίσεις και τα προσόντα συντελεί στην εύρυθμη λειτουργία της πόλης, αρχή, βέβαια,  που ασπάζεται η αριστοκρατία. Αναζητώντας τη χρυσή τομή και λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη σχετικότητα των πολιτικών πραγμάτων, θα μπορούσαμε να αποκλείσουμε τη μεγάλη μερίδα των πολιτών ως ακατάλληλη και άπειρη για την εξουσία, επιλέγοντας, όμως, ένα ικανοποιητικό και κατάλληλο αριθμό πολιτών, ένα numerus clausus.(7)
 
Εξάλλου, το πολιτικό δικαίωμα του «εκλέγειν και εκλέγεσθαι» δεν παραχωρείται σε όλους ανεξαιρέτως(8)  τουλάχιστον όσον αφορά στην αρχαία κοινωνία.
 
Πάντως, δύσκολα θα καταλήγαμε σε μια μορφή γνήσιου και ανόθευτου πολιτεύματος, αφού το τελευταίο αποτελεί συνάρτηση πολλών παραγόντων και απότοκος ποικίλων συνθηκών. Τα περισσότερα πολιτειακά συστήματα εξωθούνται σε συμβιβασμούς, αναθεωρήσεις και υπαναχωρήσεις ,ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, όπου έχουμε ανάμειξη στοιχείων που προσιδιάζουν σε διαφορετικά πολιτειακά συστήματα διακυβέρνησης. Το ιδανικό θα ήταν η υιοθέτηση μόνο των θετικών στοιχείων και η αποφυγή όλων των αρνητικών για την πόλη και τους θεσμούς, κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν επαληθεύεται ιστορικά.
 
Μοναδική περίπτωση άρτιου πολιτεύματος η αθηναϊκή δημοκρατία του χρυσού αιώνα του Περικλή, έτσι όπως παρουσιάζεται στον «Επιτάφιο» του Θουκυδίδη(9) με βασικά χαρακτηριστικά την ισονομία,την ισηγορία, την αξιοκρατία και την αρχή της πλειοψηφίας. Πρόκειται, όμως, για μια εξιδανικευμένη μορφή πολιτεύματος που δικαιολογείται, αφού ολόκληρο το έργο αποτελεί εγκώμιο της αθηναϊκής δημοκρατίας του 5ου π.Χ. αιώνα που αποσκοπεί στην ανύψωση του ηθικού των Αθηναίων πολιτών κατά την περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου.
 
Αλλά και για τη συμπεριφορά του πολίτη διαφορετικές είναι οι εκτιμήσεις.
 
Ο πολίτης πρέπει να υπακούει τυφλά στους νόμους και τις κείμενες διατάξεις, κερδίζοντας το χαρακτηρισμό του νομοταγούς πολίτη ή να τολμήσει να αμφισβητήσει νόμους και αξίες που δεν έχουν πλέον κανένα αντίκρισμα στην πόλη και στους πολίτες; Μήπως μέσα από την αντίδραση και την άρνηση τήρησης της «ομολογίας» δεν προκύπτει η εξέλιξη, η αλλαγή και η πρόοδος;
 
Η απάντηση είναι σχετική με την κοινωνία, την εποχή, την ισχύ των αξιών τόσο για την πόλη όσο και για την ατομική υπόληψη των πολιτών.
 
Στον Κρίτωνα εξάλλου, του Πλάτωνα βλέπουμε την προσπάθεια της πόλης να εξουδετερώσει οποιαδήποτε ανατρεπτική δύναμη με τη αντιμετώπιση της διάστασης πολιτών και πόλης.
 
Η ιδεώδης πολιτεία του Πλάτωνα με τη δικαιοσύνη και την αρμονία, την απόδοση στους πολίτες συγκεκριμένων ρόλων και την υποχρέωση των πεφωτισμένων να βοηθήσουν τους απαίδευτους να δουν το φως της αλήθειας και της γνώσης, αποτέλεσε διαχρονικό πρότυπο και μεγάλο ζητούμενο της πολιτικής σκέψης σε ολόκληρο τον κόσμο.
 
Η πόλη είναι ένα σύνολο από μόρια, που το καθένα από αυτά μόνο του δεν έχει καμιά αξία και υπόσταση, όλα μαζί, όμως, αποτελούν ένα αδιάσπαστο σύνολο οργανικά δεμένο που επιτελεί ξεχωριστούς ρόλους και καθήκοντα. Και όλα μαζί τέλεια συνταιριασμένα απογειώνουν το σύνολο και οδηγούν την πόλη και τους πολίτες στη απόλυτη ευδαιμονία, την πληρότητα και την πρόοδο.
 
Παρά τις πρωτοποριακές για την εποχή αντιλήψεις του Αντιφώντα και του σοφιστή Ιππία για ισότητα όλων των ανθρώπων, όχι μόνο στον καθορισμένο χώρο  μιας πόλης , αλλά και μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της ανθρωπότητας,  η πολιτική ισότητα εξακολουθεί και σήμερα να παραβιάζεται. Αν και οι καταγγελίες του Αντιφώντα για φύσει ισότητα των ανθρώπων ηχούν ακόμη από τα βάθη του χρόνου, κάποιοι άλλοι με βάση το νόμο υποστηρίζουν ανισότητες, κοινωνικές διαφοροποιήσεις, πολιτιστικές και ιδεολογικές προκαταλήψεις. Τέτοιου είδους αντιλήψεις αποτελούν τροχοπέδη στην εξέλιξη του κόσμου ,πληγή στο σώμα μιας κοινωνίας και εμπόδιο στην κατάκτηση της εσωτερικής πληρότητας και της ψυχικής ισορροπίας κάθε  ανθρώπινης ύπαρξης.
 
Το σίγουρο είναι ότι η φύση διδάσκει,  αλλά και ο νόμος περιφρουρεί τα ανθρώπινα δικαιώματα, προφυλάσσει από αυθαιρεσίες, τιμωρεί τους παραβάτες, σωφρονίζει και παραδειγματίζει και οριοθετεί τις κινήσεις των πολιτών, έτσι ώστε να αποσοβείται ο κίνδυνος της «ύβρεως». Με τα διδάγματα της φύσης και τις υποδείξεις του νόμου οι πολίτες μπορούν να ορθοποδήσουν,  να αντιμετωπίσουν κάθε δυσκολία και να κατακτήσουν την πρόοδο και την ευημερία!
------------------
1 «Θῆλυ καί ἂρρεν τῆς γεννήσεως ἕνεκα» , «ἡ μέν οὖν εἰς πᾶσαν ἡμέραν συνεστηκυῖα κοινωνία κατά φύσιν οἶκός ἐστιν» Πολιτικά 1252b13-14
2 «ἡ δέ ἐκ πλειόνων οἰκιῶν κοινωνία πρώτη χρήσεως ἕνεκεν  μή ἐφημέρου κώμη» Πολιτικά1252b    15-16
3 «ἡ δέ πόλις ἐστί κοινωνία τίς, ἔστι δέ κοινωνία πολιτῶν πολιτείας» Πολιτικά 1276b 1-3
4 Η αγωγή των φυλάκων περιλαμβάνει την ισόρροπη ανάπτυξη σώματος και πνεύματος ,την επαφή με τις μαθηματικές επιστήμες και τη σπουδή της διαλεκτικής (φιλοσοφία), η οποία επιτρέπει τη θέαση του Αγαθού.
5 Εἰς ὁ αὐτοῦ ἡ φύσις ἐπιτηδειοτάτη πεφυκυῖα εἴη(433a)
6 Ο πλούτος εγγυάται υλική ευμάρεια ,ανώτερο μορφωτικό επίπεδο- μόνο οι πλούσιοι άντεχαν το κόστος της ιδιωτικής παιδείας – ανεξαρτησία και άφθονο ελεύθερο χρόνο για την πλήρη και αποκλειστική ενασχόληση με τα κοινά.
7. Claudo,-si, sum, ere = κλείω ,περικλείω , περιλαμβάνω
8.  Αποκλείονται γυναίκες ,παιδιά , δούλοι ,μέτοικοι- περιορισμένα πολιτικά δικαιώματα- υπερήλικες, άτιμοι κ.α.
9.  Θουκυδίδη Περικλέους Επιτάφιος Κεφ.37, Β ΄ Βιβλίο των Ιστοριών του Θουκυδίδη.

Έχετε σκεφτεί ποτέ τι σχήμα έχουν οι κόκκοι της άμμου;

Δείτε εικόνες μεγεθυμένες κατά 250 φορές
Αν και με γυμνό μάτι η κοινή άμμος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως και αρκετά αδιάφορη, στην πραγματικότητα και μεγεθυμένα 250 φορές, οι κόκκοι αποτελούν ένα όμορφο μωσαϊκό χρωμάτων και σχεδίων.
Ο καθηγητής Gary Greenberg του UCL της Αγγλίας χαρακτηριστικά αναφέρει «Είναι αδιανόητο να σκεφτείς πως όταν περπατάς πάνω στην αμμουδιά, πρακτικά πάνω σε αυτούς του μικροσκοπικούς θησαυρούς».









Πέρα από την ευτυχία: Τα πλεονεκτήματα της κακής διάθεσης

Τα συναισθήματα είναι οδηγοί επιβίωσης∙ χωρίς αυτά μάλιστα, θα είχαμε εξαφανιστεί.

Κανείς δεν αμφισβητεί την αξία του να αισθανόμαστε όμορφα. Στην πραγματικότητα, φαίνεται πως τα τελευταία είκοσι χρόνια στην Αμερική έχει επικρατήσει ένα ανελέητο κυνήγι της πνευματικής διαύγειας με τελικό σκοπό την μόνιμη εγκατάσταση μιας ψυχικής κατάστασης ανάμεσα στην ικανοποίηση και την έκσταση.
Η κακή διάθεση είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα. Οι αφορμές που δημιουργούν δυσάρεστα συναισθήματα έχουν χαρακτηριστεί ως αμαρτίες (οργή, εμπάθεια), αποκλείονται από τις ευγενικές συζητήσεις (ζήλεια, εκνευρισμός) και στιγματίζονται ως ανθυγιεινές (θλίψη, ντροπή). Καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας, ψέγουμε τους εαυτούς μας γιατί τα νιώθουμε και κάνουμε διαλογισμό.
Καθώς αποστρεφόμαστε αυτά τα συναισθήματα, τα ονομάζουμε αρνητικά παρ’ όλο που αυτός ο ορισμός είναι ανακριβής. Τα συναισθήματα από τη φύση τους δεν είναι αρνητικά ή θετικά. Διακρίνονται ως τέτοια ανάλογα με το είδος του συναισθήματος που τα συνοδεύει. Κάτω από την επιφάνεια κάθε συναίσθημα συνεπάγεται μια σειρά από αλλαγές στα κίνητρα, στη φυσιολογία, στη συγκέντρωση, στην αντίληψη, στα «πιστεύω» και στη συμπεριφορά: η εφίδρωση, το γέλιο, η επιθυμία για εκδίκηση, η αισιοδοξία, η ανάκληση συγκεκριμένων αναμνήσεων. Κάθε συστατικό του συναισθήματος, έχει μια πολύ σημαντική συμβολή – είτε μας προετοιμάζει για να αναλάβουμε δράση (οργή), μας ωθεί να βελτιώσουμε την κοινωνική μας θέση (ζήλεια), ή μας επιτρέπει να διορθώσουμε μια κοινωνική απρέπεια (ντροπή).
Έχουμε μια λανθασμένη ιδέα για τα συναισθήματά μας. Είναι πολύ λογικά, είναι τα μέσα που μας βοηθούν να επιτυγχάνουμε κάθε στόχο που είναι σημαντικός για μας, εργαλεία με τα οποία ανιχνεύουμε το περιβάλλον ώστε να φτάσουμε στον προορισμό μας και να πετύχουμε τους στόχους μας. Εντοπίζουν τον κίνδυνο ή την ευκαιρία και προτείνουν τρόπους επιδιόρθωσης ζημίας ή κερδοφορίας. Είναι οδηγοί επιβίωσης χωρίς αυτά μάλιστα, θα είχαμε εξαφανιστεί .

Τα αρνητικά συναισθήματα δεν είναι απλώς σημαντικά για την ύπαρξή μας, αλλά ταυτόχρονα απαραίτητα για την καλή μας διάθεση. Για να κατακτήσουμε μια ιδανική καθημερινότητα και ν’ αντέξουμε τις προκλήσεις της, είναι απαραίτητο να βιώσουμε όλο το εύρος των ψυχολογικών καταστάσεων που μας χαρακτηρίζουν ως ανθρώπινα όντα.
«Οι επιστήμονες της ευεξίας, έχουν ξεχάσει ότι ο κόσμος είναι ένα αβέβαιο, περίπλοκο μέρος, γεμάτο ενοχλητικούς κι εκνευριστικούς ανθρώπους» λέει ο Todd Kashdan ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο George Mason και συν –συγγραφέας με τον Robert Biswas – Diener του “The upside of Your Dark Side” ( Τα πλεονεκτήματα της σκοτεινής σας πλευράς). Κατακτώντας τη δυνατότητα να βιώνουμε όλα μας τα αισθήματα μπορούμε να ζήσουμε καλύτερα με τον εαυτό μας και τους άλλους.

Θυμός
Μια πρώην κοπέλα μου, μου είπε κάποτε ότι δεν είχε καταλάβει πόσο πολύ νοιαζόμουν για εκείνη μέχρι που της έβαλα τις φωνές. Αυτή η παρατήρηση συμπύκνωσε δυο δεκαετίες έρευνας σχετικά με το πιο παρεξηγημένο μας αίσθημα. Ο θυμός μας πυροδοτείται όταν νιώθουμε ότι μας υποτιμούν. Μας παρακινεί να επαναπροσδιορίσουμε τη σημασία της ευζωίας όταν απειλούμε να βλάψουμε τους άλλους ή να τους στερήσουμε κάποια κεκτημένα αν δεν αποφασίσουν να επανεξετάσουν την αξία μας. Αυτό εξηγεί γιατί θυμώνουμε όταν κάποιος προσφέρεται να μας βοηθήσει όταν πιστεύουμε ότι δεν το χρειαζόμαστε πραγματικά. Παρά το γεγονός ότι δεν έχουν κακό σκοπό, μας έχουν υποτιμήσει.
Στην έρευνά του ο ψυχολόγος Aaron Sell εντόπισε ότι οι ισχυροί άντρες και οι όμορφες γυναίκες – εκείνοι δηλαδή, που μέσα στα χρόνια της εξέλιξης, έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν κακό ή να στερήσουν δικαιώματα – θυμώνουν πιο εύκολα από τους συνομήλικούς τους. «Το κύριο όφελος του θυμού σύμφωνα με τον Sell, είναι ότι μας εμποδίζει από το να γίνουμε αντικείμενο εκμετάλλευσης».
Αν γνωρίζεις τι αξίζεις και κάποιος βλέπει τα πράγματα διαφορετικά, θυμώνεις. Αυξάνονται οι καρδιακοί παλμοί, αρχίζεις να ιδρώνεις, σκέφτεσαι όλα τα πράγματα που θα μπορούσες να κάνεις για να διορθώσεις την άποψη του άλλου. Οι έννοιες της ασφάλειας, της ευγένειας και της πρακτικότητας, εξατμίζονται. Όταν είσαι πραγματικά εξαγριωμένος, δεν μπορείς να συγκρατήσεις τις αντιδράσεις του σώματός σου.Πολλές κουλτούρες χρησιμοποιούν μεταφορές για το θυμό που αφορούν σε καυτά υγρά μέσα σε δοχεία. Είσαι τσαγιέρα ή ηφαίστειο, έτοιμο να εκραγεί.
Ο θυμός μπορεί να μοιάζει ως η υπέρτατη απώλεια του ελέγχου των αισθημάτων, ίσως επειδή πυροδοτεί πράξεις τόσο αντίθετες από τις καθημερινές μας τις γεμάτες ευγένεια και φροντίδα. Αλλά «κάθε αίσθημα, όταν είναι πραγματικά έντονο, μας καταλαμβάνει εξ΄ ολοκλήρου» σημειώνει η Maya Tamir, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Hebrew της Ιερουσαλήμ.
Στην πραγματικότητα, ο εκνευρισμός για την απαξίωση που οδηγεί στο θυμό έχει συχνά θετική κατάληξη. Είναι ένα αξιόπιστο εργαλείο για να ανακτήσεις την υπεροχή σε διαπραγματεύσεις. Σίγουρα, ο θυμός που εξελίσσεται σε οργή μπορεί να χειροτερέψει την κατάσταση, αλλά η καταπίεση του αισθήματος της απαξίωσης μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και προβλήματα υγείας. Ο θυμός μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά για περαιτέρω επιδείνωση μιας κατάστασης, αφού μπορεί να αποτελέσει προειδοποίηση για την αποφυγή της κλιμάκωσης μιας επιθετικής συμπεριφοράς. Φωνάζω, υποχωρείς και όλα καλά.
Ο θυμός μπορεί να κινητοποιήσει τον οποιοδήποτε να αναλάβει δράση. Ενώ τα περισσότερα «αρνητικά» αισθήματα μας κάνουν παθητικούς – σκεφτείτε το φόβο για παράδειγμα- ο θυμός, απαιτεί κινητοποίηση. Ο θυμός εκτοξεύει στα ύψη την αυτοπεποίθηση, την αισιοδοξία και την ανάληψη ρίσκου, απαραίτητα στοιχεία όταν η εναλλακτική είναι να χάσουμε κάτι πολύτιμο για μας. Ο θυμός έχει τέτοια φήμη που σηματοδοτεί άμεσα τι προθέσεις και τις δυνατότητές μας. Αυτοί που εκδηλώνουν το θυμό τους θεωρούνται μάλιστα πιο επιτυχημένοι, περισσότερο ικανοί και αξιόπιστοι.
Ο τρόπος εκδήλωσης του θυμού διαφοροποιείται σημαντικά από κουλτούρα σε κουλτούρα. Η Tamir θυμάται ένα περιστατικό που συνέβη μόλις επέστρεψε στο Ισραήλ μετά τις σπουδές της στην Αμερική. Περίμενε πολύ ώρα σε μια ουρά για να βγάλει μια φωτογραφία για το καινούργιο δίπλωμα οδήγησής της. Τελικά κάποιος τη ρώτησε τι ήθελε και όταν του εξήγησε τη ρώτησε : «Ε, καλά, τότε γιατί δεν ήρθες να βάλεις μια φωνή;». Μην το δοκιμάσετε αυτό στην Ιαπωνία!
Από το αίσθημα του θυμού δεν επωφελείται μόνο το άτομο, αλλά και η κοινωνική πρόοδος. Κινητοποιεί τα κινήματα υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας των φύλων. Μπορεί να φέρει δικαιοσύνη, τόλμη και διαφάνεια. Χωρίς το θυμό οι μειονότητες και οι ευπαθείς ομάδες ενός πληθυσμού μπορεί να μην ακούγονταν ποτέ. Αν φιμώνεις πάντοτε το θυμό σου όταν ο σύντροφός σου κάνει κάτι που δεν σου αρέσει, το παράπονό σου μπορεί να μην έρθει ποτέ στο φως διαβρώνοντας αργά τη σχέση σου.

Αιδώς, Ενοχή, Ντροπή
Αρκετά χρόνια πριν, η Ilona de Hooge εργαζόταν ως επίκουρη καθηγήτρια Cυχολογίας. «Πραγματικά πίστευα ότι τα πήγαινα πού καλά» λέει, «αλλά φαίνεται πως δεν ήταν έτσι, και τελικά απολύθηκα». Για ένα μήνα «αυτομαστιγωνόταν». «Ένιωθα πως δε μπορούσα να κάνω τίποτα σωστά, ότι ήμουν εντελώς άχρηστη. Παρ’ όλο που είχα αποτύχει μόνο σε έναν τομέα της ζωής μου, ένιωθα ότι ήμουν αποτυχημένη σε όλα.». Όμως μετά από λίγες εβδομάδες, η εμπειρία «με κινητοποίησε να βρω τη δουλειά στην οποία θα μπορούσα να επιτύχω». Αυτό είχε πολύ καλά αποτελέσματα. Η De Hooge είναι τώρα καθηγήτρια διαφήμισης στο πανεπιστήμιο Εrasmus, όπου μελετά την αιδώ, την ενοχή και τη ντροπή.
Οι άνθρωποι δε θα ήταν τόσο επιτυχημένοι, μπορεί μάλιστα και να μην επιβίωναν χωρίς την κοινωνική συνεκτικότητα. Η ζωή με τους άλλους επιτάσσει τη συναίνεση στους κοινωνικούς και τους ηθικούς κανόνες: Μην πέρδεστε δημοσίως. Μη στέλνετε ερωτικά μηνύματα στο κινητό των συνεργατών σας. Όταν παραβιάζεται ένας κανονισμός επιστρατεύουμε τρόπους να επανέλθουμε στην καθώς πρέπει συμπεριφορά. Κι έτσι η αιδώς, η ενοχή, η ντροπή μας κάνουν να αξιολογούμε και να αναλαμβάνουμε την ευθύνη της συμπεριφοράς και των πράξεών μας.
Αρχικά αισθανόμαστε δύσθυμοι. Η De Hooge λέει ότι αισθανόταν εντελώς άχρηστη μετά την απόλυσή της, συναίσθημα που σχετίζεται στενά με τη ντροπή. Η αμηχανία αντίθετα, δεν μας επηρεάζει τόσο βαθιά. Όταν κάποτε η De Hooge έπεσε από το ποδήλατό της και έσπασε το χέρι της σκέφτηκε «έκανα κάτι ηλίθιο και όλοι με κοιτάζουν τώρα». Δεν ένιωσε κάποιο αίσθημα ντροπής, αλλά σίγουρα ένιωσε χαζή που έκανε ένα τέτοιο λάθος. Μετά την άρθρωση κάποιου κακότροπου σχολίου, ορκιζόμαστε ότι δε θα το ξανακάνουμε. Η εμπειρία και η πιθανότητα επερχόμενου ψυχικού πόνου δρουν ανασταλτικά στην υιοθέτηση ανόητης ή αγενούς συμπεριφοράς.
Η αμηχανία της ντροπής και ειδικά η αιδώς μάς στρέφουν στην ενδοσκόπηση, προκειμένου να διαπιστώσουμε τι μας οδήγησε σ’ αυτή την κατάσταση και τι ακριβώς είναι αυτό που χρειάζεται να επιδιορθώσουμε μέσα μας. «Οι άνθρωποι μαθαίνουν από τα λάθη τους, αφού πρωτίστως έχουν αναγνωρίσει ότι κάτι έχει πάει στραβά», λέει η De Hooge.
Τα συναισθήματα αποτελούν κίνητρο για να προβούμε σε επανορθωτικές κινήσεις.Όταν αισθανόμαστε αμηχανία, ενοχή ή ντροπή, προσπαθούμε να επιδιορθώσουμε αυτό που χάλασε, αλλάζοντας τη συμπεριφορά μας, ή προσφέροντας βοήθεια στους άλλους. Σύμφωνα με έρευνες, έτσι γινόμαστε περισσότερο γενναιόδωροι και συνεργάσιμοι, ακόμα και με αγνώστους. Οι εγκληματίες που νιώθουν ενοχές είναι λιγότερο πιθανό να ξαναβρεθούν στη φυλακή. Οι ασθενείς που αισθάνονται ντροπή κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο γιατρό μπορεί να βελτιώσουν τις συνήθειες που αφορούν στην υγεία τους. Οι σύζυγοι που ξέρουν ότι έσφαλλαν αγοράζουν λουλούδια.
Ακούσια κοκκινίζουμε όταν ερχόμαστε σε αμηχανία και καταρρέουμε από ντροπή. Αυτές είναι ενδείξεις ευαλωτότητας και υποχωρητικότητας και εξυπηρετούν καλό σκοπό. Σας κάνουν αξιαγάπητους στους άλλους σύμφωνα με τον Dacher Keltner, καθηγητή Ψυχολογίας στο Berkeley, πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Μετά από κάποιο στραβοπάτημα, η έκφραση αμηχανίας, ντροπής, ή ενοχής κάνει τους ανθρώπους να σας συμπαθούν περισσότερο. Σας αντιμετωπίζουν ως περισσότερο ηθικούς, συμπάσχουν μαζί σας και σας προσφέρουν περισσότερη βοήθεια. Αν δεν εκφράσετε κάποιο αίσθημα, οι άλλοι είτε θα θεωρήσουν ότι δεν κατανοήσατε ότι παραβιάσατε κάποιο κανόνα ή ότι δε σας ενδιαφέρει και κανένα από τα δυο δε θα σας κάνει δημοφιλή. Το αμήχανο κοκκίνισμα «είναι μια σιωπηλή απολογία», λέει ο Keltner, «που μειώνει την πιθανότητα να σας επιτεθούν ή να σας κρίνουν πολύ αυστηρά». Είναι μια αυθεντική αντίδραση, χαρακτηριστική του ανθρώπινου είδους που μας ακολουθεί εξελικτικά ως αποδεικτικό της ευπρεπούς συμπεριφοράς.
Όμως η αμηχανία δεν εμφανίζεται μόνο όταν κάνουμε κάποιο λάθος. Εμφανίζεται όταν φλερτάρουμε, όταν συναντούμε έναν διάσημο, ή όταν μας τραγουδούν το τραγούδι των γενεθλίων. Η προσοχή που ελκύουμε άθελά μας ή η έλλειψη κάποιου συγκεκριμένου κοινωνικού πλαισίου, μπορεί να προκαλέσει αμηχανία που αποθαρρύνει τη σκληρή κριτική από τους άλλους και δημιουργεί ένα μη απειλητικό περιβάλλον.
Αισθανόμαστε ντροπή όταν ντρεπόμαστε και αισθανόμαστε αμηχανία που ήρθαμε σε αμηχανία (αυτά τα συναισθήματα είναι αυτοτροφοδοτούμενα) αλλά με αυτόν τον τρόπο καταφέρνουμε να συμβιώνουμε με τους άλλους. Χωρίς αυτά δε θα μπορούσαμε να εμπιστευτούμε κανένα, ούτε τον ίδιο μας τον εαυτό.

Η ευτυχία σας επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη σύγκρισή σας τους άλλους.

Φθόνος και Ζήλεια
O Niels van de Ven, κοινωνικός ψυχολόγος, θυμάται την εποχή που ως παιδί έπαιζε μπέιζμπολ. «Ένας συμπαίκτης μου – που συμπαθούσα αρκετά- ήταν πάντα καλύτερος χίτερ», λέει ο Van de Ven, «κάτι που είναι πολύ εκνευριστικό όταν παίζεις ένα σπορ σαν το μπέιζμπολ, όπου το ποιος είναι ο καλύτερος διαπιστώνεται άμεσα από τα στατιστικά». Ο De Ven ενοχλούνταν με κάτι που είχε ο φίλος του, αλλά ο ίδιος δεν διέθετε, όμως δε θα ήθελε να του στερήσει αυτή την ικανότητα. Έτσι προπονούνταν όλο και περισσότερο. Εξασκούσε το χτύπημά του την ώρα που θα έπρεπε να κοιμάται. «Κάποια στιγμή χτύπησα με το μπαστούνι τόσο δυνατά το κρεβάτι μου που έσπασα το κεφαλάρι», θυμάται ο De Ven. Έγινε καλύτερος.
Μεγάλο μέρος της επιτυχίας των ανθρώπων σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας μας -κοινωνικής, συναισθηματικής, οικονομικής- εξαρτάται από την κοινωνική μας θέση και τις δεξιότητές μας μέσα στην ομάδα. Δε χρειάζεται να τρέξετε πιο γρήγορα από την αρκούδα, απλά πιο γρήγορα από τους φίλους σας. Η ευτυχία σας επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη σύγκρισή σας τους άλλους. Δε χρειάζεται να είστε οι πιο έξυπνοι ή οι πιο πλούσιοι απλά εξυπνότεροι και πλουσιότεροι από τους γείτονές σας. Η δυσάρεστη αίσθηση του να είσαι φτωχότερος από τους γύρω σου μπορεί να περιλαμβάνει εχθρότητα, ντροπή και απογοήτευση και μαζί να συνθέτουν το συναίσθημα του φθόνου.

Ο φθόνος μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες αλλά και οφέλη. Προκειμένου να μειώσουμε ή να αντιστρέψουμε το αίσθημα της κατωτερότητας, ο φθόνος μας κινητοποιεί να βελτιώσουμε την κοινωνική μας θέση ή να μειώσουμε τη θέση των άλλων. Ο αλάνθαστος τρόπος να βελτιώσουμε τη θέση μας είναι να γίνουμε πιο επιτυχημένοι.Ο Van de Ven, ψυχολόγος κι ερευνητής στο πανεπιστήμιο του Tilburg, ανακάλυψε ότι το αίσθημα του φθόνου μπορούσε να πυροδοτήσει την επιμονή και τη δημιουργικότητα των συμμετεχόντων σε ένα πείραμα ώστε να ολοκληρώσουν μια δραστηριότητα, περισσότερο από το αίσθημα του θαυμασμού. Ο θαυμασμός αναμφίβολα, μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα στιγμιαία, αλλά το κέντρισμα του φθόνου είναι το καύσιμο για να επιτύχουμε στο μέλλον. Επίσης, μπορούμε να γίνουμε περισσότερο επιτυχημένοι μιμούμενοι το άτομο που φθονούμε. Ο φθόνος μάς κάνει αξιοθαύμαστους και αξιομνημόνευτους στους όμοφυλους και συνομήλικους μας.
Αυτό που αισθανόταν ο Van de Ven ήταν ένα είδος καλοπροαίρετου φθόνου: Αναγνώριζε ότι ο φίλος του ήταν ακριβοδίκαια καλύτερος και εστίασε στο τι χρειαζόταν να κάνει για να φτάσει κι κείνος σε αυτό το σημείο. Αλλά όταν κάποιος έχει κάτι που πιστεύεις ότι δεν του αξίζει, βιώνεις το αίσθημα του κακοπροαίρετου φθόνου, «μια πικρή δυσαρέσκεια που περιλαμβάνει εχθρότητα προς το άτομο που φθονείς ενόσω νιώθεις κατώτερος και “λιγότερος”», λέει ο ψυχολόγος Gerrod Parrott του πανεπιστημίου Georgetown και εκδότης του συλλογικού έργου «The Positive Side of Negative Emotion». Πραγματικά δυσάρεστο. Διαισθάνεσαι την αδικία και θέλεις να νικήσεις τον ανταγωνισμό.
Ενώ ο καλοπροαίρετος φθόνος είναι στην πραγματικότητα μια δύναμη δημιουργίας, ο κακοπροαίρετος φθόνος είναι καταστροφικός – παρ’ όλο που μπορεί να είναι καλός αν κάποιος άχρηστος χρειάζεται να καταστραφεί. Η αυξημένη συγκέντρωση σε έναν ανταγωνιστή σου επιτρέπει να μάθεις από αυτόν και να επικρατήσεις έναντι κάποιου που πέτυχε χωρίς να το αξίζει, εντοπίζοντας τα ελαττώματα και τα λάθη του μπορείς να τα εκμεταλλευτείς εναντίον του.
Ο φθόνος συχνά συγχέεται με τη ζήλεια, αλλά τα δυο αισθήματα διαφέρουν σημαντικά ως ψυχολογικές καταστάσεις. Ο φθόνος είναι μια λαχτάρα για κάτι που έχει κάποιος. Η ζήλεια έρχεται στην επιφάνεια όταν κάποιος τρίτος απειλεί μια πολύτιμη σχέση. Όπως και ο φθόνος, η ζήλεια μπορεί να γίνει καταστροφική, αλλά ως απάντηση σε μια προδοσία μπορεί να είναι οδηγός επιβίωσης. Η αγωνία κάποιου που αισθάνεται παραγκωνισμένος και ο φόβος της εγκατάλειψης αναγκάζει τα ζευγάρια να εξετάσουν και να επιδιορθώσουν τη σχέση τους, ώστε να παραμείνει ένας προστατευμένος χώρος όπου ανατρέφονται παιδιά και διαιωνίζεται το είδος.

Φόβος και Άγχος
Ένα βράδυ γύρω στις δέκα, η 30χρονη Samantha (αυτό δεν είναι το αληθινό της όνομα) περπατούσε προς το σπίτι της, μόνη, όταν καθώς περνούσε από ένα πάρκο όπου ένας άντρας της φώναξε να πλησιάσει. Καθώς έκανε κάποια βήματα προς εκείνον, την άρπαξε και καθώς πίεζε ένα μαχαίρι στο λαιμό της φώναξε, «Θα σε μαχαιρώσω, σκύλα!». Όπως αφηγήθηκε σ’ έναν ερευνητή η Samantha, αντί να πανικοβληθεί, τον κοίταξε μέσα στα μάτια και σχολιάζοντας την εκκλησιαστική μουσική που ακουγόταν από μια κοντινή εκκλησία, του είπε «Αν είναι να με σκοτώσεις θα πρέπει να παλέψεις τους αγγέλους του Θεού μου». Την άφησε να φύγει.
Η Samantha έχει μια σπάνια διαταραχή που έχει καταστρέψει την αμυγδαλή στον εγκέφαλό της, γεγονός που την καθιστά ανίκανη να νιώσει φόβο. Ως αποτέλεσμα, έχει αντιμετωπίσει πολυάριθμες απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, ατρόμητη. Μπορεί να σας φαίνεται ότι η αδυναμία της να νιώσει φόβο την έχει κρατήσει ζωντανή, αλλά σκεφτείτε ότι ακριβώς αυτή η αδυναμία μπορεί να την έχει φέρει αντιμέτωπη με αυτές τις καταστάσεις.
Ο φόβος είναι ο προστάτης μας, μια κατάλληλη αντίδραση σε απειλητικές ενδείξεις που αυξάνει την εγρήγορσή μας και προετοιμάζει το σώμα ώστε να ξεφύγει από τον κίνδυνο. Περιστασιακά οι άνθρωποι πλημμυρίζουν από το αίσθημα του φόβου και είτε αντιδρούν σπασμωδικά ή παραλύουν, αλλά συχνότερα τα γουρλωμένα μάτια και τα ανοικτά ρουθούνια είναι ενδείξεις αισθήματος φόβου και συμβαίνουν για να επιτρέψουν στο άτομο να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες από το περιβάλλον του. Έτσι εξηγείται η επιθυμία κάποιων συμμετεχόντων σε ένα πείραμα ν’ ακούν τρομακτική μουσική ενώ έπαιζαν βιντεοπαιχνίδια στα οποία έπρεπε να αποφύγουν εχθρούς και εξωγήινους.
Ο φόβος ενεργοποιεί πολύ ρεαλιστικά σενάρια του τι μπορεί να πάει λάθος και πώς ν’ αποφύγουμε την τρομακτική κατάσταση. Να τρέξουμε; Να παλέψουμε; Να υποκριθούμε ότι είμαστε νεκροί; Τα μάτια στενεύουν, η καρδιά χτυπάει γρήγορα και δυνατά και οι αισθήσεις οξύνονται. Οτιδήποτε δεν σχετίζεται με την ασφάλειά μας εκείνη τη στιγμή, ξεθωριάζει.
Ενώ η αντίδραση στο φόβο είναι αυτοματοποιημένη, εδράζεται βαθιά στον εγκέφαλο και έχει διατηρηθεί στα είδη κατά τη διάρκεια της εξέλιξης, πολλοί εξειδικευμένοι φόβοι είναι επίκτητοι. Τα παιδιά, για παράδειγμα, πρέπει να διδαχθούν να αποφεύγουν την εξοικείωση με τις πρίζες.
Δεν είναι όλες οι απειλές θανάσιμες, μερικές απλά αποτελούν πλήγμα στην καλή σας φήμη. Οι φόβοι για πιθανή κοινωνική απομόνωση ή αποδοκιμασία είναι καλό που υπάρχουν, γιατί χάρη σε αυτούς ασχολούμαστε τόσο με τους καλούς τρόπους και την ηθική συμπεριφορά. Αποφεύγουμε να εκνευρίσουμε το αφεντικό μας και να έρθουμε σε αμηχανία. Αν δεν είχατε ποτέ έναν εφιάλτη ότι πήγατε γυμνός στο σχολείο, τότε δεν ξέρω αν σχετίζεστε με την ανθρώπινη φυλή.
Χωρίς το φόβο, γινόμαστε αδικαιολόγητα τυχοδιώκτες. Υπάρχουν κάποιες καταστάσεις που από μόνες τους, αμβλύνουν την ικανότητά μας να αξιολογήσουμε τον κίνδυνο –να έχουμε καταναλώσει αλκοόλ, να είμαστε σε θέση εξουσίας ή να είμαστε έφηβοι. Η αδικαιολόγητη ανάληψη ρίσκου μπορεί να σημαίνει από το να έχουμε μια σεξουαλική επαφή χωρίς προστασία έως το να οδηγηθούμε σε οικονομικό αδιέξοδο. Κάποιες φορές, δε μας φοβίζουν πράγματα όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή, γιατί οι συνέπειες δεν είναι αρκετά ορατές και σαφείς.
Όταν φοβόμαστε ότι δε μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ευθέως την απειλή ή ακόμα και να την αναγνωρίσουμε, ο φόβος γίνεται άγχος. Κινητοποιώντας την ανάγκη συλλογής πληροφοριών, το άγχος στην πραγματικότητα βελτιώνει την απόδοση των ευφυών ανθρώπων (που έχουν τη δυνατότητα να το επεξεργαστούν), στη δουλειά ή στο σχολείο. Κάνει τους ανθρώπους να είναι σε εγρήγορση, ενεργητικοί. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το άγχος όχι μόνο προστατεύει τη ζωή μας, αλλά είναι απαραίτητο σε κάθε περίσταση που απαιτεί προσοχή και αυτό-πειθαρχία.
Το άγχος για τον τρόπο που διάγουμε το βίο μας μπορεί να μας υποδείξει τρόπους με τους οποίους δεν είμαστε αυθεντικοί, τρόπους με τους οποίους οι πράξεις μας δεν ευθυγραμμίζονται με τις αληθινές μας επιθυμίες. Το άγχος είναι ένας επιδιορθωτικός μηχανισμός που μας επαναφέρει πίσω στον εαυτό μας.

Το να κάνουμε λάθη είναι μια εξαιρετικά εκπαιδευτική ευκαιρία.

Μεταμέλεια και Απογοήτευση
O Ted Ligety πήγε στο Vancouver το 2010 ως φαβορί να κερδίσει ένα ολυμπιακό μετάλλιο στο αλπικό σκι στην υπεργιγαντιαία κατάβαση. Έφυγε με άδεια χέρια. «Μετά τον αγώνα κατάλαβα ότι έχασα χρόνο κατεβαίνοντας την πλαγιά», είπε αργότερα. «Αυτό ήταν ένα βαθύ αίσθημα απογοήτευσης, αλλά με βοήθησε πολύ ν’ αλλάξω τη νοοτροπία μου». Πίεσε τον εαυτό του περισσότερο και τέσσερα χρόνια αργότερα κέρδισε το χρυσό.
Η μεταμέλεια κάνει την εμφάνισή της όταν αναρωτιόμαστε «τι θα γινόταν αν είχαμε κάνει κάτι λίγο διαφορετικά». Έχει τη βάση του σε παράλογες σκέψεις, στο συλλογισμό πάνω σε εναλλακτικές μορφές της πραγματικότητας. Αυτές οι παράλογες σκέψεις μάς βοηθούν ν’ αναλύσουμε το παρελθόν και το μέλλον, ώστε να κατανοήσουμε την αιτιότητα : «Αν δεν είχα κάνει το Α θα είχε συμβεί το Β», «Αν κάνω το Χ, θα συμβεί το Ψ». Έτσι αποκτούμε εμπειρία και μαθαίνουμε να προγραμματίζουμε.
Το να κάνουμε λάθη είναι μια εξαιρετικά εκπαιδευτική ευκαιρία κι έτσι τα αισθήματά μας επιμένουν όταν κάνουμε λάθος, προσθέτοντας τη μεταμέλεια στην ήδη επιβαρυμένη περίσταση. «Πώς μπόρεσα να το κάνω αυτό;» αναρωτιέσαι, «Φέρθηκα τόσο ανόητα! Αν ήξερα τότε αυτά που γνωρίζω σήμερα». Εξελιχθήκαμε αναγνωρίζοντας τα λάθη μας συχνά με κάθε επώδυνη λεπτομέρεια. Υπάρχει λόγος που μας κλωτσάμε όταν έχουμε ήδη πέσει.Οι έρευνες δείχνουν ότι καθώς η μεταμέλεια κάνει τα λάθη μας περισσότερο επώδυνα, γίνονται περισσότερο αξιομνημόνευτα κι έτσι αποφασίζουμε πιο σθεναρά ν’ αλλάξουμε πορεία. Η μεταμέλεια είναι ίσως, το πιο συνηθισμένο αρνητικό αίσθημα, που καλύπτει κάθε περίσταση από την επιλογή ερωτικού συντρόφου έως την επιλογή ουράς στο σούπερ μάρκετ.

Ο Todd Kashdan θυμάται ακόμα την ευκαιρία που είχε να πάρει ένα μάθημα του Carl Sagan στο πανεπιστήμιο. Είχε προγραμματίσει μια συνάντηση με τον αστρονόμο για να τον δεχτεί στο μάθημά του, αλλά ντρεπόταν τόσο να τον συναντήσει που τελικά δεν πήγε. «Ντρέπομαι που άφησα το άγχος μου να μου στερήσει μια τόσο όμορφη εμπειρία», λέει. «Είναι η λυδία λίθος που μου έρχεται στο νου όταν έρχομαι αντιμέτωπος με το άγχος του να συστηθώ σε κάποιον».
Η μεταμέλεια συνοδεύεται από ένα ακόμα αίσθημα που μας κρατάει μακριά από μπελάδες: τις τύψεις. Όταν δε μας παραλύουν, ο φόβος των τύψεων μας ωθεί ν’ αγοράζουμε προφυλακτικά, να πίνουμε λιγότερο αλκοόλ και να τρώμε πιο υγιεινά, όπως μας δείχνουν οι έρευνες.
Η μεταμέλεια μας κινητοποιεί επίσης να διορθώσουμε οποιαδήποτε ζημιά έχουμε κάνει ανεξάρτητα από το αν αυτό αφορά την επιστροφή μιας απερίσκεπτης αγοράς ή το να ζητήσουμε συγγνώμη σε ένα φίλο. Αυτό ακριβώς το στοιχείο της επανόρθωσης διακρίνει τη μεταμέλεια από την απογοήτευση η οποία μας οδηγεί να εγκαταλείψουμε ένα στόχο. Η μεταμέλεια έρχεται στην επιφάνεια όταν ένα αποτέλεσμα είναι χειρότερο από αυτό που περιμέναμε και αφορά στην προσωπική μας ευθύνη σε σχέση με αυτό. Η απογοήτευση αναδύεται όταν αισθανόμαστε ανήμποροι για την κακή έκβαση ενός γεγονότος. Παρ’ όλο που η απογοήτευση είναι δυσάρεστη, έχει και αυτή τη χρησιμότητά της. Για παράδειγμα βάζει τέρμα σε μια ανέφικτη επιθυμία, ελκύει τη συμπάθεια και την υποστήριξη των άλλων. Ως αποτέλεσμα, οι άλλοι γίνονται περισσότερο υποστηρικτικοί.
Η έκφραση της μεταμέλειας φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά. Το μοίρασμα των τύψεών μας μπορεί να μας κάνει να φαινόμαστε περισσότερο ταπεινοί –άλλωστε όλοι κάνουμε λάθη-, ευάλωτοι και υπεύθυνοι για τις συνέπειες των πράξεών μας.
Οι ψυχολόγοι Laura King και Joshua Hicks, πιστεύουν ότι η μεταμέλεια είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της προσωπικότητας. Οι άνθρωποι που σκέφτονται στοχάζονται πάνω στις εκδοχές του εαυτού τους που δεν έγιναν πραγματικότητα έχουν περισσότερο ώριμες και περίπλοκες προσωπικότητες: είναι περισσότεροι ανθεκτικοί στην αβεβαιότητα, βιώνουν κάθε λεπτή απόχρωση των αισθημάτων τους, έχουν ενσυναίσθηση, είναι ανοικτοί σε νέες εμπειρίες και διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με άλλους ανθρώπους. Η αναγνώριση της ήττας μάς διδάσκει να εγκαταλείπουμε παλιούς στόχους και να θέτουμε καινούργιους. Η μεταμέλεια μπορεί μακροχρόνια να οδηγήσει σε ένα πιο ολοκληρωμένο σχέδιο για ευτυχία, πιο ανθεκτικό και περίπλοκο.
Σύγχυση, Εκνευρισμός, Ανία
Όταν ο Sidney D’Mello ψυχολόγος στο Notre Dame, εκπαιδευόταν στον προγραμματισμό ηλεκτρονικών υπολογιστών, έγραφε ένα πρόγραμμα, το έτρεχε και στην οθόνη εμφανιζόταν άμεσα ένα μήνυμα βλάβης. Ενώ όλα έδειχναν μια χαρά, κάτι δεν δούλευε. Η εμφάνιση νέων πληροφοριών που δεν ταιριάζουν με τις παλιότερες – ένα μήνυμα βλάβης όταν δεν περιμένεις κάτι τέτοιο- προκαλεί έκπληξη και εάν η ασυμφωνία επιμείνει προκαλεί σύγχυση. Ο κόσμος γίνεται ένα παράξενο, ανησυχητικό μέρος όπου η αντίληψη και η λογική δεν είναι αρκετά αξιόπιστες. Το σύμπαν καταρρέει.
Όμως η σύγχυση μπορεί να γίνει παραγωγική, να μας εξαναγκάσει να ξανακολλήσουμε μεθοδικά τα κομματάκια του σύμπαντός μας. O D’ Mello κατέγραψε νοερά ένα μοντέλο του προγράμματός του και το δοκίμασε ξανά και ξανά για να διαπιστώσει αν υπήρχε κάποιο πρόβλημα στην τροφοδοσία και στην επικοινωνία όλων των μερών του υπολογιστή. « Αυτή η πλούσια διαδικασία, η αφηρημένη σκέψη, οι δοκιμές και η παρακολούθηση του τρόπου που δουλεύει ένα περίπλοκο σύστημα», λέει ο D’ Mello, είναι η ουσία κάθε μεθόδου εκπαίδευσης.
Ο D’Mello ερευνά τώρα τον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές προσεγγίζουν την επιστημονική σκέψη. Η δυσθυμία που προκαλεί η σύγχυση είναι το καύσιμο για την επίλυση προβλημάτων. Οι ερευνητές στον τομέα της εκπαίδευσης μιλούν για «καλοδεχούμενες δυσκολίες» που αναγκάζουν τους φοιτητές να ασχοληθούν με το εκπαιδευτικό υλικό και την διαδικασία πληροφόρησης σε βάθος. Οι στόχοι των δασκάλων, γράφει ο D’ Mello, θα έπρεπε να είναι να εντοπίσουν τις «ζώνες της δημιουργικής σύγχυσης».
Όταν η σύγχυση επιμένει, εκνευριζόμαστε τόσο, που καμιά φορά θυμώνουμε. Πιο συγκεκριμένα, η σύγχυση, ο εκνευρισμός και ο θυμός προκαλούν το ανασήκωμα των φρυδιών, που είναι ένδειξη ενός εμποδίου μπροστά από το στόχο. Ο εκνευρισμός σε κινητοποιεί να προσπαθήσεις περισσότερο, να σκεφτείς βαθύτερα, να παλέψεις για να επιλύσεις τις ασυμβατότητες.
Αν συνεχίσεις να προσπαθείς αλλά δεν έχεις αποτέλεσμα, αρχίζει η ανία. Η ανία σε αναγκάζει να αναζητάς πιο ενδιαφέροντα προβλήματα. Η ανία είναι τόσο ενοχλητική που οι άνθρωποι προτιμούν ένα ηλεκτροσόκ από το να μείνουν μόνοι με τις σκέψεις τους για ένα τέταρτο της ώρας. Αν δεν έχετε μια μπαταρία αυτοκινήτου, έτοιμη για χρήση, μπορείτε να ονειροπολήσετε ή να σκεφτείτε μια καινούργια πρόκληση. Κάπως έτσι γεννούνται οι μεγάλες ιδέες.

Θλίψη και Πένθος
Το 1995 η Jane και ο Flicka Rodman περιηγούνταν στο μονοπάτι από τον Καναδά στο Μεξικό. Δυο χιλιάδες μίλια από την εκκίνηση του ταξιδιού τους, το ζευγάρι ακολούθησε μια παρακαμπτήρια οδό για να συναντήσει κάποιους φίλους. Ένας οδηγός βγήκε εκτός πορείας και σκότωσε και τους δυο. Η μητέρα του Flick, η Barbara Perry διοχέτευσε το ανείπωτο πένθος της σε δυο κατευθύνσεις. Ίδρυσε τον οργανισμό «Jane and Flicka Fund for the Pacific Crest Trail Association» και οργάνωσε ένα ετήσιο δεκαπενθήμερο ταξίδι στο οποίο εκείνη και οι φίλοι του ζευγαριού ακολούθησαν το μονοπάτι. Κάθε βράδυ γύρω από τη φωτιά της κατασκήνωσης, η Barbara διάβαζε αποσπάσματα από το ημερολόγιο του Flicka που αφορούσαν στο κομμάτι της διαδρομής που είχαν μόλις καλύψει. Το κλάμα και το γέλιο εναλλάσσονταν μιας και ο Flicka ως φοιτητής ιατρικής είχε λεπτομερείς αναφορές στις αφοδεύσεις του.
Η αποτυχία να βιωθεί η θλίψη και ο θυμός μετά από μια τέτοια τραγωδία, είναι αδιανόητη. Η Barbara δε θα είχε ιδρύσει τον οργανισμό που ίδρυσε, για μια δραστηριότητα που αγαπούσε πολύ το παιδί της και δε θα είχε συγκεντρώσει τους φίλους του γιου της. «Ειδικά όταν υπάρχει μια τόσο αδιανόητη απώλεια», λέει η Barbara, «είναι αναγκαίο να βγει κάτι θετικό από αυτό».
Η θλίψη είναι η αντίδραση σε μια αληθινή ή πιθανή απώλεια και σηματοδοτεί την ανάγκη αποκατάστασης. Ως αποτέλεσμα, κινητοποιεί την αλλαγή και διαφορετικά είδη λύπης προκαλούν διαφορετικά είδη αποκατάστασης. Σε μια μελέτη, οι συμμετέχοντες φαντάστηκαν ότι έχαναν ένα αγαπημένο από καρκίνο, ότι αποτύγχαναν σε έναν σημαντικό στόχο, ή απλά ότι πήγαιναν για ψώνια και μετά έκαναν μια λίστα των πραγμάτων που θα ήθελαν να κάνουν. Εκείνοι που ένιωσαν την απώλεια μιας σχέσης επέλεξαν πιο κοινωνικές δραστηριότητες και εκείνοι που ένιωσαν αποτυχημένοι στράφηκαν σε επαγγελματικές δραστηριότητες. Ο πόνος μας ωθεί να επανορθώσουμε.
Η θλίψη μας κάνει περισσότερο λογικούς και ενθαρρύνει την πρακτική σκέψη. Μειώνει την αφέλεια, την αφηρημάδα και την ευπείθεια στα στερεότυπα. Μας στρέφει στην υπακοή στις κοινωνικές νόρμες, αυξάνει την ευγένεια και την ευθυκρισία. Αντίθετα, η ευτυχία μπορεί να συνδυάζεται με επιφανειακή σκέψη, ύβρη και ανάληψη ρίσκου. Η αποδοχή των αρνητικών συναισθημάτων όπως η θλίψη, μπορεί παραδόξως να μειώσει την κατάθλιψη, γιατί σημαίνει ότι δεν ενοχοποιεί τους ανθρώπους που αισθάνονται άσχημα.
Η θλίψη επίσης λειτουργεί ως σήμα για την παροχή βοήθειας από τους άλλους. Το κλάμα, σύμφωνα με κάποιους επιστήμονες είναι ξεκάθαρος δείκτης της θλίψης. Η κατάθλιψη, – η κατάσταση παρατεταμένης θλίψης και ανημποριάς- αντιμετωπίζεται σήμερα ως διαταραχή. Ωστόσο μπορεί να είναι μια υγιής αντίδραση σε δύσκολες καταστάσεις της ζωής. Πιθανόν να έχει εξελιχθεί σε μέσο απόσυρσης των ανθρώπων από περισπασμούς, ώστε να συγκεντρωθούν στο περίπλοκο πρόβλημα που τους καταβάλλει.
Αν προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τη θλίψη ή το θυμό, την σύγχυση ή την ανία, εμποδίζουμε την ανάπτυξη και τη λειτουργικότητά μας και αποξενωνόμαστε από την πλήρη βίωση της ανθρώπινης εμπειρίας. «Παρ΄ όλο που κανείς δεν επιζητεί τη θλίψη, λέει η Barbara, «είναι μια από τις πιο μεταμορφωτικές εμπειρίες που θα έχετε ποτέ, ως ανθρώπινα όντα».
Ανακαλώντας την απόγνωση που ένιωσε όταν έχασε το γιο της, η Barbara μας λέει: «Πρέπει να βρεις τα πατήματά σου όπου μπορείς, ακόμα και αν αυτά βρίσκονται στην άκρη του γκρεμού», και γελάει.

Τι συμβαίνει στο σώμα μας, όταν δεν κάνουμε σεξ

Το σεξ μάς προσφέρει τη δυνατότητα να συνδεθούμε συναισθηματικά με κάποιον άλλο και να μειωθεί το άγχος μας. Είναι επίσης μια καλή μορφή άσκησης για την καρδιά σας, αφού αυξάνει τον καρδιακό σας ρυθμό, ενώ σας κρατάει δραστήριους και σας βοηθάει να καίτε θερμίδες. 
 
Και αν αυτά δεν είναι αρκετά για να σας κάνουν να... πέσετε το κρεβάτι αμέσως, το σεξ μπορεί επίσης να μειώσει την αρτηριακή σας πίεση, να σας ανακουφίσει από τους πονοκεφάλους (...ακούτε;...) και να μειώσει αισθητά τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
 
Από την άλλη πλευρά, όμως, τί συμβαίνει στο σώμα μας, όταν δεν κάνουμε τακτικά σεξ; 
 
Αν και κάποιοι άνθρωποι ευημερούν και είναι παραγωγικοί για μεγάλο μέρος της ζωής τους χωρίς να έχουν τακτική σεξουαλική επαφή, οι περισσότεροι είναι πιο επιρρεπείς σε ασθένειες που σχετίζονται με το άγχος και το στρες, λόγω της φυσιολογικής ανάγκης τους για σεξ. 
 
Σίγουρα, δεν είναι απαραίτητο να πάρετε κιλά ή να δείτε την αρτηριακή σας πίεση να ανεβαίνει μόνο και μόνο επειδή δεν κάνετε τακτικά σεξ, αλλά ουσιαστικά “στερείτε” από το σώμα σας τα οφέλη που δεν παίρνει από αυτό. 
 
Όταν κάνετε τακτικά σεξ (και αυτό περιλαμβάνει το “καταπληκτικό” σεξ, το “απλά καλό” σεξ, ακόμα και το “έτσι κι έτσι” σεξ) διατηρείτε την λίμπιντό σας υψηλά και αυτό έχει ευεργετικές επιδράσεις τόσο στο σώμα όσο και στην ψυχολογία σας.

Γιατί ορισμένοι άνθρωποι γερνάνε πολύ πιο γρήγορα

Ο χρόνος περνάει για όλους, αλλά δεν είναι το ίδιο αμείλικτος για τον καθένα από βιολογική άποψη. Έτσι, οι άνθρωποι γερνάνε βιολογικά με πολύ διαφορετικό τρόπο, μερικοί έως τρεις φορές πιο γρήγορα από άλλους. Αυτό, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα, εξηγεί γιατί ορισμένοι άνθρωποι δείχνουν πρόωρα γερασμένοι και άλλοι φαίνονται 20 χρόνια νεότεροι από την πραγματική ηλικία τους.

Οι ερευνητές από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, το Ισραήλ και τη Νέα Ζηλανδία, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή γηριατρικής Νταν Μπέλσκι του Κέντρου Γήρανσης του αμερικανικού Πανεπιστημίου Ντιουκ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στα «Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών» (PNAS) των ΗΠΑ, μελέτησαν σχεδόν 1.000 ανθρώπους, που όλοι είχαν γεννηθεί στην ίδια πόλη το 1972-73. Οι ερευνητές κατέγραψαν συστηματικά (στις διαδοχικές ηλικίες των 26, 32 και 38 ετών) την υγεία και βιολογική κατάσταση των ατόμων αυτών με διάφορα τεστ, συνεντεύξεις και άλλους τρόπους.
     
Μέσα από αυτό τον συνδυασμό, κατέστη δυνατό να προσδιορισθεί η λεγόμενη «βιολογική ηλικία», που ήταν διαφορετική για κάθε άτομο από την πραγματική (χρονολογική) ηλικία του. Είναι εντυπωσιακό, αλλά για τους 38χρονους εκτιμήθηκε ότι η βιολογική ηλικία τους κυμαινόταν από τα 28 έως τα 61 έτη. Δηλαδή το σώμα ενός 38χρονου μπορεί στην πραγματικότητα να ήταν από σώμα τριαντάρη έως σώμα εξηντάρη!
Η γήρανση, σύμφωνα με τους επιστήμονες, επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο, από άνθρωπο σε άνθρωπο, όργανα όπως τα μαλλιά, τα μάτια και οι αρθρώσεις. Κάπως έτσι, όταν μετά από χρόνια οι παλιοί συμμαθητές ξαναβρίσκονται, μερικοί είναι κυριολεκτικά αγνώριστοι, ενώ για άλλους είναι σαν να μην κύλησε καθόλου ο χρόνος, παρόλο που όλοι έχουν σχεδόν την ίδια ηλικία.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα «καλάθι» από 18 βιολογικούς δείκτες, οι οποίοι από κοινού αποκαλύπτουν πόσο αργά ή γρήγορα «τρέχει» το βιολογικό ρολόι για κάθε άνθρωπο. Η νέα μελέτη δείχνει ότι για τους περισσότερους ανθρώπους όντως ένας χρόνος ημερολογιακά ισοδυναμεί λίγο-πολύ με ένα χρόνο βιολογικά. Όμως μερικοί, από μία ηλικία και μετά, γερνάνε βιολογικά έως τρία χρόνια για κάθε έτος που περνά ημερολογιακά. Και για κάποιους άλλους ο βιολογικός χρόνος είναι σχεδόν «κολλημένος», με αποτέλεσμα να δείχνουν έφηβοι.
Όσο πιο προχωρημένη βιολογική ηλικία έχει ένας άνθρωπος, ακόμη κι αν είναι μόνο σαραντάρης, τόσο πιο έκδηλα είναι τα συμπτώματα της πρόωρης γήρανσης (μικρότερη μυϊκή δύναμη, δυσκολία να ανέβει πολλά σκαλοπάτια, χειρότερες επιδόσεις στα τεστ μνήμης και ισορροπίας κ.α.).
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η διαδικασία της γήρανσης είναι εν μέρει γενετική, καθώς μελέτες σε διδύμους οδηγούν στην εκτίμηση ότι μόνο το 20% της γήρανσης μπορεί να αποδοθεί στα γονίδια. Οι περιβαλλοντικές και ψυχικές επιρροές φαίνεται να είναι ακόμη μεγαλύτερες. Παραμένει άγνωστο, προς το παρόν, κατά πόσο το βιολογικό ρολόι μεταβάλλει τον ρυθμό του (την ταχύτητα γήρανσης) στη διάρκειας ζωής ενός ανθρώπου.
Οι επιστήμονες ευελπιστούν πάντως ότι κάποτε θα βρουν τρόπο να επιβραδύνουν έγκαιρα τη γήρανση, ιδίως στους ανθρώπους που γερνάνε πριν την ώρα τους. Μέχρι τότε, οι άνθρωποι που δεν καπνίζουν, που τρώνε υγιεινά και που ασκούνται σωματικά, μπορούν να ελπίζουν ότι θα «φρενάρουν» το βιολογικό ρολόι τους.

Οι άντρες ζούσαν περισσότερο από τις γυναίκες... μέχρι το 19ο αιώνα

Είναι γνωστό ότι σε όλον τον κόσμο οι γυναίκες ζουν περισσότερα χρόνια από τους άνδρες, αλλά αυτό δεν συνέβαινε πάντα. Μία νέα αμερικανική μελέτη εκτιμά ότι αυτό άρχισε να συμβαίνει διεθνώς κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Η βασική αιτία ήταν -και πιθανώς είναι ακόμη- ότι οι άνδρες εμφανίζουν μεγαλύτερη πιθανότητα καρδιαγγειακού θανάτου.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια γεροντολογίας Αϊλίν Κρίμινς του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στα «Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών» (PNAS) των ΗΠΑ, ανέλυσαν στοιχεία για τις γεννήσεις ανθρώπων μεταξύ 1800-1935 σε 13 ανεπτυγμένες χώρες.
Η μελέτη δείχνει ότι διαχρονικά οι θάνατοι και των δύο φύλων εμφανίζουν πτωτική τάση, όμως μετά το 1880 ο ρυθμός μείωσης των θανάτων των 40χρονων γυναικών ήταν έως 70% μεγαλύτερος από ότι των 40χρονων ανδρών. Η τάση αυτή συνεχίσθηκε κι έτσι σταδιακά υπήρξε η «ψαλίδα» στο προσδόκιμο ζωής υπέρ του «ασθενούς» φύλου.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, «ενώ το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες θεωρείται σήμερα φυσιολογικό, στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα δημογραφικό φαινόμενο, το οποίο έκανε την εμφάνισή του μεταξύ των ανθρώπων στο τέλος του 19ου αιώνα».
Για παράδειγμα, για τους άνδρες και τις γυναίκες που γεννήθηκαν πριν το 1840, τα ποσοστά και η ηλικία θανάτων ήσαν περίπου ίδια. Όμως, για όσους γεννήθηκαν μεταξύ 1840-1900 τα ποσοστά θανάτων μεταξύ των ανδρών 50 έως 70 ετών ήσαν μιάμιση φορά μεγαλύτερα σε σχέση με τις γυναίκες ίδιας ηλικίας. Για όσους γεννήθηκαν μετά το 1900, ο ρυθμός θανάτων ήταν πια διπλάσιος έναντι των συνομηλίκων γυναικών.
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις ήσαν η κύρια για τους πιο πρόωρους θανάτους ανδρών, καθώς τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά ήσαν συχνότερα στο «ισχυρό» φύλο. Από βιολογική άποψη οι άνδρες ήσαν πιο ευάλωτοι από καρδιαγγειακή άποψη (πιθανώς και λόγω γενετικών διαφορών σε σχέση με τις γυναίκες), κάτι που έγινε ορατό, όταν χάρη στις προόδους της σύγχρονης ιατρικής μετά το τέλος του 19ου αιώνα άρχισαν να μειώνονται οι θανατηφόρες λοιμώξεις από διάφορα μικρόβια. Επίσης, η σταδιακή βελτίωση της διατροφής φαίνεται πως είχε συγκριτικά πιο θετική επίδραση στις γυναίκες παρά στους άνδρες.

Η επίδραση του φωτός στον ύπνο μας.

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι χωρίς το φώς δεν θα υπήρχε ζωή στο πλανήτη μας. Ο άνθρωπος όπως και οι περισσότεροι φυτικοί και ζωικοί οργανισμοί είναι φτιαγμένοι για να ζουν σε συνθήκες φυσικού φωτός. Το φώς παρέχει, μια από τις ποιο σημαντικές αισθήσεις του ανθρώπου, την όραση. Ακόμα, συμβάλει στην διεκπεραίωση πολλών χημικών διεργασιών στον ανθρώπινο σώμα.

Ωστόσο, την σημερινή εποχή ο άνθρωπος βομβαρδίζεται συνεχώς από πηγές τεχνητού φωτός. Τηλεοράσεις, κινητά, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, είναι μόνο κάποια παραδείγματα. Πόσο επηρεάζει λοιπόν, η χρήση αυτών των συσκευών την ποιότητα και την λειτουργικότητα της ζωής του ανθρώπου; Αναφερόμενοι κυρίως στον ύπνο του. Ποια η σχέση του φωτός με την αϋπνία; Πόση ώρα θα πρέπει να έχει μεσολαβήσει μεταξύ έκθεσης στο φωτός και ύπνου;

Αρχικά, για να απαντήσουμε αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να συζητήσουμε την διαδικασία του ύπνου, αυτού καθεαυτού. Δύο είναι οι κύριες λειτουργίες του οργανισμού που συμβάλουν στον ύπνο. Αυτές είναι η ομοιόσταση και ο κιρκάδιος ρυθμός. Ομοιόσταση είναι το σύνολο των χημικών διαδικασιών που συμβαίνουν στο σώμα μας. Και ο κιρκάδιος ρυθμός αποτελεί οποιοδήποτε λειτουργία στο εσωτερικό περιβάλλον του ανθρώπου που παρουσιάζει περιοδική μεταβολή μέσα σε ένα 24ωρο (πχ ύπνος).

Ποια είναι λοιπόν η σχέση του φωτός με τον ύπνο μας;

Όπως γνωρίζουμε τα μάτια μας αντιλαμβάνονται τις διάφορες πηγές φωτός, και μέσω του οπτικού νεύρου, οι πληροφορίες μεταφέρονται στον εγκέφαλο και συγκεκριμένα σε ένα σημείο ακριβώς πάνω από τον υποθάλαμο, ονομαζόμενο οπτικό χίασμα. Αυτό το σημείο ελέγχει τον κιρκάδιο ρυθμό και γενικότερα διάφορες άλλες διαδικασίες (πχ ομοιόσταση) βασιζόμενο κυρίως στην ποσότητα και το είδος φωτός που λαμβάνει. Ποιο συγκεκριμένα, η έκθεση στο φως μειώνει την επιθυμία για ύπνο. Η πρωινή έκθεση στο φως του ηλίου μας βοηθά να ξυπνήσουμε το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την έκθεση σε τεχνητό φως.

Με βάση μελέτες επιστημόνων, έχει αποδειχτεί ότι η βραδινή έκθεση στο φώς και μάλιστα κυρίως στο μπλε φωτισμό επηρεάζει τον κιρκάδιο ρυθμό και περιορίζει την παραγωγή της μελατονίνης, της κυριότερης ορμόνης στον ανθρώπινο οργανισμό που καθορίζει την διαδικασία του ύπνου. Παρόμοια δράση έχει και η καφεΐνη, στο νευρικό μας σύστημα.

Ως εκ τούτου, προτείνεται οι αποφυγή της χρήσης οποιασδήποτε ηλεκτρονικής συσκευής που εκπέμπει τεχνητό φώς, για τουλάχιστον μια ώρα πριν την κατάκλιση. Σαφώς, ή επιρροή του φωτός στην διαδικασία του ύπνου διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο δεδομένου ότι βασίζεται σε έναν μεγάλο βαθμό σε γενετικά στοιχεία. Ωστόσο, σε περίπτωση ύπαρξης προβλημάτων αϋπνίας, ένας εύκολα ρυθμιζόμενος παράγοντας είναι η αποφυγή έκθεσης σε πηγές φωτός.

Η καλή ποιότητα ύπνου, προσφέρει πολλά στον άνθρωπο. Καλή σωματική και ψυχική υγεία, διάθεση και γενικότερα ισορροπημένη καθημερινή ζωή είναι μόνο κάποια από αυτά. Καθώς επίσης είναι γνωστές οι κακές επιδράσεις της παρατεταμένης έκθεσης στο φως .

Λιγότερος φωτισμός, καλύτερος ύπνος, καλύτερη διάθεση.

Έρχονται τα αυτοκίνητα με ενσωματωμένο αλκοτέστ

Τα “έξυπνα” αυτοκίνητα του μέλλοντος δεν θα ξεκινάνε εάν ο οδηγός έχει πιει λίγο παραπάνω και δεν είναι σε θέση να οδηγήσει με ασφάλεια προς τον προορισμό του, υποστηρίζει δημοσίευμα του Guardian.

Το σενάριο αυτό στηρίζεται στην ενσωμάτωση μιας νέας τεχνολογίας αλκοτέστ που θα συνδέεται με το...
σύστημα εκκίνησης του αυτοκινήτου, την οποία εξετάζει η αμερικανική υπηρεσία ασφαλούς οδήγησης σε συνεργασία με τρεις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες (Ford, General Motors και Volkswagen).

Το διακριτικό αλκοτέστ, που παρουσίασε η υπηρεσία, θα λειτουργεί μέσω ενός ειδικού αισθητήρα που θα ανιχνεύει το ποσοστό αλκοόλ μέσω ανάλυσης της αναπνοής, αλλά και υπέρυθρες ακτίνες στη μίζα του οχήματος.

Εάν τα επίπεδα αλκοόλ που θα ανιχνεύει το σύστημα υπερβαίνουν το μέγιστο επιτρεπτό όριο, τότε το αυτοκίνητο θα αρνείται να ξεκινήσει.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, δεν έχει γίναι ακόμα γνωστό το πότε θα εφαρμοστεί η νέα τεχνολογία…

Παρακολουθήστε το νέο σύστημα “προσωπικού αλκοτέστ” στο ακόλουθο βίντεο.

Εξωγήινοι μικροοργανισμοί στον κομήτη 67Ρ;

Με μικροβιακές εξωγήινες μορφές ζωής είναι «συγκάτοικος» το ρομπότ Philae στον κομήτη 67Ρ Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο, υποστηρίζουν δύο αστροβιολόγοι από βρετανικά πανεπιστήμια.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα χαρακτηριστικά τα οποία έχει ανακαλύψει στον κομήτη τόσο το ρομπότ από τον περασμένο Νοέμβριο που προσεδαφίσθηκε στην επιφάνειά του, όσο και το σκάφος Rosetta το οποίο περιστρέφεται σε μικρή απόσταση από τον διαστημικό βράχο, υποδεικνύουν ότι στον 67Ρ ζουν εξωγήινοι μικροοργανισμοί.
Το ρομπότ πρόσφερε νέες ενδείξεις πως ο κομήτης καλύπτεται από ένα σκουρόχρωμο στρώμα, αλλά και ότι υπάρχουν λίμνες παγωμένου νερού στο ανάγλυφό του. Επίσης, πριν πέσει σε «κώμα» λόγω έλλειψης ηλεκτρικής ενέργειας, είχε προλάβει να ανιχνεύσει οργανικά μόρια, χωρίς ωστόσο να μπορέσει να εξακριβώσει την ταυτότητά τους.
Ούτε το Philae ούτε το Rosetta είναι εξοπλισμένα με όργανα τα οποία θα τους έδιναν τη δυνατότητα να αναζητήσουν άμεσες αποδείξεις για την ύπαρξη ζωής στον κομήτη.
Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι καθηγητές Τσάντρα Γουικραμασίνγκε και Μαξ Γουίλις, από τα πανεπιστήμια του Μπάκιγχαμ και του Κάρντιφ αντίστοιχα, τα διαθέσιμα στοιχεία είναι αρκετά για να καταστήσουν βάσιμο το σενάριο ύπαρξης μικροοργανισμών στον 67Ρ.
Οι επιστήμονες θεωρούν πως αυτά τα στοιχεία είναι οι παγωμένες λίμνες, το σκουρόχρωμο επιφανειακό στρώμα και οι οργανικές ενώσεις. «Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν μπορούν να εξηγηθούν εύκολα στα πλαίσια της προβιοτικής χημείας.
Έτσι, το σκουρόχρωμο υλικό αναπληρώνεται συνεχώς, καθώς σημαντικές ποσότητές του εξατμίζονται σταθερά λόγω της ηλιακής θερμότητας. Κάτι πρέπει να βρίσκεται πίσω από τον εμπλουτισμό του, ο οποίος μάλιστα γίνεται με αρκετά γρήγορο ρυθμό», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Γουικραμασίνγκε στην εφημερίδα Guardian.
Για τις εκτιμήσεις τους, οι δύο επιστήμονες βασίστηκαν σε υπολογιστικά μοντέλα, τα οποία επιβεβαίωσαν την πιθανότητα οι παγωμένες λίμνες του κομήτη να κατοικούνται από μικροοργανισμούς. Επίσης, παρόλο που η θερμοκρασία στον κομήτη κινείται γύρω στους -40 βαθμούς Κελσίου, αν αυτές οι μορφές ζωής περιέχουν ειδικά άλατα, θα μπορούσαν να επιβιώσουν ακόμη και σε ένα τόσο αντίξοο περιβάλλον.
Ο Γουικραμασίνγκε, ο οποίος είχε πάρει μέρος στη σχεδίαση της αποστολής των Rosetta και Philae πριν από 15 χρόνια, θεωρεί πως η περίπτωση του 67P δεν είναι απαραιτήτως μοναδική, αφού και άλλοι κομήτες είναι πιθανό να κατοικούνται από μικρόβια. Σύμφωνα με τον ίδιο μάλιστα, από τέτοιους διαστημικούς βράχους ενδεχομένως προέκυψε η ανάπτυξη ζωής και στον πλανήτη μας.
Ο ίδιος θεωρεί πως το σενάριο ύπαρξης εξωγήινων μικροοργανισμών εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται με προκατάληψη. «Πριν από 500 χρόνια, χρειάσθηκαν πολλές προσπάθειες για να πεισθεί ο άνθρωπος ότι η Γη δεν βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος.
Μετά από αυτή την επανάσταση, η σκέψη μας συνέχισε να παραμένει γεωκεντρική, αυτή τη φορά με κριτήριο τη βιολογία και την ύπαρξη ζωής. Είναι μια αντίληψη τόσο βαθιά ριζωμένη στην επιστημονική μας κουλτούρα, που θα χρειασθούν πολλές αποδείξεις για να απαλλαγούμε από αυτήν»

Κόζιμο: Ο πρώτος μεγαλοτραπεζίτης που θεμελίωσε το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα

Όταν ο Κόζιμο o Πρεσβύτερος των Μεδίκων άπλωνε τα υποκαταστήματα της τράπεζάς του σε όλη την Ευρώπη, ο ίδιος ο Πάπας απειλούσε με αφορισμό όσους δεν πλήρωναν τις οφειλές τους στο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα του μαικήνα!

Κι αυτό δεν θα ήταν το μόνο περιστατικό που αφορούσε στη διαβόητη τράπεζα των Μεδίκων, της οικογένειας που θα μπορούσε άνετα να χωρέσει στις τάξεις της όλη την ιταλική Αναγέννηση!
Οι Μέδικοι έδωσαν δύο Πάπες, χάρισαν στη Γαλλία δύο βασίλισσες και μέτρησαν μια σειρά από δούκες, πριν υποστηρίξουν ενεργά όλο το φάσμα των τεχνών που θα έμενε γνωστό ως Ιταλική Αναγέννηση. Ο Μακιαβέλι κατέγραψε την ιστορία τους, η εκθαμβωτική αρχιτεκτονική τούς ανήκει ολοκληρωτικά και πολλά απ’ όσα είναι σήμερα θρυλικά για την περίοδο δεν θα είχαν συμβεί χωρίς τους φοβερούς Μέδικους.
Και βέβαια όλα αυτά τα κατάφεραν με το λαμπρό τραπεζικό ίδρυμα της δυναστείας, όταν το τιμόνι του πήρε ο Κόζιμο των Μεδίκων, ο ουσιαστικός ιδρυτής του οίκου και θεμελιωτής της πρωτόγνωρης πολιτικής της δύναμης.
Πάντοτε στο παρασκήνιο του δημόσιου βίου της Φλωρεντίας, γνώρισε περιπέτειες και εξορίες, αλλά με την ισχύ που του χάριζε ο απαράμιλλος πλούτος του ανέκαμψε, επανήρθε και ανέλαβε τα ηνία του κρατιδίου, έχοντας τη λαϊκή υποστήριξη στο πλευρό του. Ο άρχοντας της Φλωρεντίας χάρισε στην πόλη μια από τις πιο λαμπρές και φωτισμένες περιόδους της ιστορίας της, κάνοντας τους συγχρόνους του τον αποκαλούν «Πατέρα της Πατρίδας».
Γιος του τραπεζίτη Τζιοβάνι ντι Μπίτσι, ο Κόζιμο κυριάρχησε στην οικονομική, πολιτική αλλά και καλλιτεχνική ζωή της Φλωρεντίας, παίζοντας ταυτοχρόνως καθοριστικό ρόλο στην ιταλική και ευρωπαϊκή ιστορία του καιρού του: εξόρισε τους πολιτικούς του αντιπάλους, χρησιμοποίησε παρασκηνιακά πάπες και βασιλιάδες ως μαριονέτες και άφησε κληρονομιά μια απίστευτη περιουσία που θα επηρέαζε πολιτική, διπλωματία και τέχνη όσο λίγα πράγματα του καιρού…

Πρώτα χρόνια
Ο Κόζιμο των Μεδίκων ο Πρεσβύτερος γεννιέται στις 27 Σεπτεμβρίου 1389 στη Φλωρεντία ως γιος του τραπεζίτη Τζιοβάνι ντι Μπίτσι, από τον οποίο μυήθηκε από την πρώτη στιγμή στον κόσμο της τραπεζικής και της διπλωματίας. Ανδρώθηκε πολιτικά στους διαδρόμους της Οικουμενικής Συνόδου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, όπου λειτουργούσε ως αντιπρόσωπος του πατρικού τραπεζικού ιδρύματος.
Οι καταθέσεις του Πάπα στην Τράπεζα των Μεδίκων και οι προσωπικές σχέσεις του ποντίφικα με τον Τζιοβάνι ντι Μπίτσι θα φέρουν τον νεαρό Κόζιμο στη θέση του οικονομικού συμβούλου και διαχειριστή της παπικής περιουσίας ήδη από νεαρή ηλικία, επιδεικνύοντας μάλιστα σύνεση και φρόνηση στα καθήκοντά του. Όπως και σε όλες εξάλλου τις διπλωματικές αποστολές που ανέλαβε για λογαριασμό του πατέρα του, απ’ όπου επέκτεινε τον κύκλο των υψηλόβαθμων επαφών του.
Όταν ανέλαβε τη διαχείριση της τράπεζας των Μεδίκων, μια από τις πρώτες δουλειές του ήταν η επέκτασή της με υποκαταστήματα σε όλα τα σημαντικά οικονομικά κέντρα της Ευρώπης, κάτι που θα τον μετατρέψει σύντομα στον πλουσιότερο άνθρωπο της εποχής του!
Δεν ήταν μόνο ο χρυσός και τα πολύτιμα μέταλλα που ήταν αποθηκευμένα στα θησαυροφυλάκιά του, αλλά και το τεράστιο ποσό των τραπεζογραμματίων που είχαν εκδοθεί από την τράπεζά του και όφειλαν να πληρωθούν σε κάποιο από τα υποκαταστήματα που του χάρισαν πρωτόγνωρο πλούτο, περισσότερο απ’ όσο μπορούσε ενδεχομένως να διαχειριστεί!
Η δύναμη που του εξασφάλιζε όμως ο πλούτος του σύντομα τον μετέτρεψε σε εχθρό των τοπικών αρχόντων της Φλωρεντίας, καθώς τα δάνεια που χορηγούσε στους πολίτες και τα έργα που χρηματοδοτούσε τον είχαν κάνει επικινδύνως δημοφιλή εντός των τειχών του βασιλείου.
Αντίπαλος οίκος προσπάθησε να υφαρπάξει πραξικοπηματικά την εξουσία και το 1431 εγκαλείται από τις αρχές της πόλης με κατηγορητήριο ότι έψαχνε να αναδειχθεί σε θέση υψηλότερη από τους τοπικούς άρχοντες!
Την ώρα που θα μπορούσε να διαφύγει εύκολα στην Μπολόνια, εκείνος επέλεξε να επιστρέψει στη Φλωρεντία το 1433 και να φυλακιστεί σε μπουντρούμι του Παλάτσο Βέκιο, όταν και κατάλαβαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι ότι ένας άντρας τόσο πλούσιος και δικτυωμένος δεν ήταν εύκολο να βγει από τη μέση.

Ο Κόζιμο είχε δωροδοκήσει τον δεσμοφύλακά του να δοκιμάζει πρώτος το φαγητό του και σύντομα η θανατική καταδίκη του μετατράπηκε σε δεκαετή εξορία. Ο Κόζιμο κατέφυγε στην Πάδοβα και κατόπιν στη Βενετία, όπου τον υποδέχθηκαν λίγο-πολύ ως ηγεμόνα.
Έναν χρόνο όμως αργότερα, οι Μέδικοι νοθεύουν τις εκλογές στη Φλωρεντία και ανεβαίνουν και πάλι στην εξουσία του βασιλείου, με τον Κόζιμο να επιστρέφει θριαμβευτικά στην πόλη και να εξορίζει διά παντός τους αντιπάλους του. Η ηγεμονία των Μεδίκων είχε μόλις αρχίσει (1434)…

Κόζιμο ο πανίσχυρος
Αν και ο Κόζιμο ήταν τυπικά ο απόλυτος άρχοντας της Φλωρεντίας, δεν ανέλαβε ποτέ καθήκοντα ως Κύριος της Αυθεντίας ούτε και επέφερε ουσιαστικές μεταβολές στον τρόπο διακυβέρνησης του κρατιδίου. Τον κατηγορούσαν ότι περιόρισε τις δημοκρατικές ελευθερίες, αν και αυτό το είχε κάνει ο προκάτοχός του.
Ήταν εξάλλου απλή ψευδαίσθηση δημοκρατίας το φλωρεντινό πολίτευμα της εποχής, παρά τις εμφατικές του διακηρύξεις, και ο Κόζιμο συνέχισε απλώς αυτό που είχαν ξεκινήσει οι προκάτοχοί του, διατηρώντας ένα ψευδεπίγραφο συνταγματικό καθεστώς.
Για να μην αιφνιδιαστεί μάλιστα όπως οι προκάτοχοί του, ο Κόζιμο όρισε δικούς του ανθρώπους σε όλες τις θέσεις εξουσίας και παρά το γεγονός ότι διατήρησε τους νόμους απαράλλακτους, σε επίπεδο πνεύματος νόμων τα άλλαξε όλα!
Ενοποίησε τα δύο κυβερνητικά σώματα σε ένα πρόσωπο, το οποίο έλεγχε απόλυτα, την ίδια στιγμή που έκανε συμμαχία με τον οίκο των Σφόρτσα του Μιλάνου, οι οποίοι με τον τόσο χρυσό που τους έστειλε ο Μέδικος ήταν κάτι παραπάνω από πρόθυμοι να τον προστατεύσουν με τα στρατεύματά τους.
Η συμμαχία επέτρεψε στον Κόζιμο να συντρίψει κάθε αντίσταση στο εσωτερικό της Φλωρεντίας και συνέχισε με πραξικόπημα τον Αύγουστο του 1458. Τότε ήταν που καθιέρωσε το Συμβούλιο των Εκατό, μια σύγκλητο 100 πιστών υποστηρικτών του δηλαδή, το οποίο εγγυόταν πια τη μακροημέρευσή του ως απόλυτου άρχοντα της Φλωρεντίας.
Στα λίγα χρόνια που του απέμειναν, μετατράπηκε στον μεγαλύτερο προστάτη των τεχνών, εκχωρώντας στους καλλιτέχνες πλήρη δημιουργική ελευθερία, κάτι που ερχόταν σε τραγική αντίθεση με τις παπικές και εκκλησιαστικές παραγγελίες. Το αναγεννησιακό πρόσωπο της Φλωρεντίας δημιουργήθηκε επί ημερών του Κόζιμο των Μεδίκων.

Ο γενάρχης των Μεδίκων απέκτησε δύο νόμιμους γιους και έναν εκτός γάμου, με τη μακρά γενιά του να μετρά αρχηγούς κρατών (όπως ο εγγονός του Λαυρέντιος ο Μεγαλοπρεπής) και πάπες (Κλήμης Ζ’ και Λέων Ι’)…

Κόζιμο ο φωτισμένος
Πέρα από την πρωτόγνωρη οικονομικά υποστήριξή του στις καλές τέχνες, ο Κόζιμο οργάνωσε και μια από τις πρώτες και σοβαρές προσπάθειες ανεύρεσης αρχαίων παπύρων και περγαμηνών, τόσο εντός της χριστιανοσύνης όσο και στην Ανατολή, πληρώνοντας σουλτάνους και χαλίφηδες να του παραδώσουν ότι αρχαίο σύγγραμμα είχαν στην κατοχή τους.
Αυτά τα έργα των αρχαίων συγγραφέων αποτέλεσαν τη βάση της -αδίκως ονομασθείσης από τον εγγονό του- Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης, την ίδια ώρα που έβαλε στρατιά γραφιάδων να αντιγράψουν τους θησαυρούς για να γίνουν κτήμα όλων.
Αν και η μεγαλύτερή του συνεισφορά ήρθε το 1439, όταν κατάφερε να μεταφέρει την Οικουμενική Σύνοδο από τη Φεράρα στη Φλωρεντία, η μεγαλύτερή του διπλωματική νίκη.
Αυτό τον έκανε να πιστέψει ότι το Σχίσμα ανατολικής και δυτικής εκκλησίας θα ήταν παρελθόν, η μόνη ίσως λάθος πρόβλεψή του. Η νέα έδρα έφερε πάντως πλήθος βυζαντινών θεολόγων και λογίων στην πόλη του, περιλαμβανομένου και του ίδιου του βυζαντινού αυτοκράτορα, κάτι που έδωσε επιπρόσθετη λάμψη στη Φλωρεντία.

Ο ίδιος ο Κόζιμο, λάτρης της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, είχε καλέσει στην αυλή του έλληνες λόγιους και σε ηλικία 50 ετών ήρθε σε επαφή με το πλατωνικό πνεύμα, συντελώντας με τον καταλυτικό του τρόπο στην προσπάθεια αναβίωσης του νεοπλατωνισμού.
Και ήταν μάλιστα κάτω από τις δικές του εντολές που το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας άρχισε να διδάσκει και πάλι τα ελληνικά στους σπουδαστές του! Λίγοι θα μπορούσαν να αξιώσουν τη θέση του Κόζιμο ως κινητήριου μοχλού του ουμανισμού.
Το 1440, ο Κόζιμο έχασε πρόωρα τον αδελφό του και δεξί του χέρι σε όλα και το 1463 έζησε να δει και τον χαμό του γιου του Τζιοβάνι, κάτι που άφηνε διάδοχο του λαμπρού οίκου τον Πιέρο, ο οποίος ήταν βαριά άρρωστος και κατάκοιτος από τα γεννοφάσκιά του ακόμα.
Ανήσυχος για το μέλλον της δυναστείας, ο ηλικιωμένος Κόζιμο περιφερόταν στο παλάτι του αναφωνώντας: «Πολύ μεγάλο το σπίτι για τόσο μικρή οικογένεια». Ο γενάρχης των Μεδίκων άφησε την τελευταία του πνοή την 1η Αυγούστου 1464 στην ύπαιθρο της Φλωρεντίας, με ένα τεράστιο πλήθος να τον συνοδεύει στην τελευταία του κατοικία.
Την επόμενη χρονιά, η πολύπαθη φλωρεντινή δημοκρατία τον ανακήρυξε «Pater Patriae», «Πατέρα της Πατρίδας». Παρά τη φαινομενική κατάλυσή της, ο Κόζιμο έφτιαξε μια πολιτεία ο υλικός και πνευματικός πλούτος της οποίας έρρεαν με πρωτοφανή αφθονία…

Opportunity: Έντεκα χρόνια περιπέτειας στον Άρη σε οκτώ λεπτά

Οκτάλεπτο βίντεο της NASA παρουσιάζει τον μαραθώνιο του «ακούραστου» ρομποτικού εξερευνητή

Ο βετεράνος της εξερεύνησης Opportunity, το ρομπότ που σχεδιάστηκε να λειτουργήσει για τρεις μήνες στον Άρη αλλά συνεχίζει την περιπέτεια εδώ και έντεκα χρόνια, ετοιμάζεται να εξερευνήσει μια νέα κοιλάδα στη διάρκεια του επερχόμενου αρειανού χειμώνα.

Η NASA βρήκε έτσι αφορμή να παρουσιάσει βίντεο που συμπυκνώνει ολόκληρη την αποστολή σε οκτώ λεπτά. Δημιουργήθηκε με τη συρραφή εικόνων από την κάμερα αποφυγής εμποδίων, και καλύπτει τα 42,2 χιλιόμετρα που διήνυσε το ρομπότ από την προσεδάφισή του μέχρι τον φετινό Απρίλιο.

Η ιστορία
Το Opportunity και το πανομοιότυπο ρομπότ Spirit προσεδαφίστηκαν σε διαφορετικές περιοχές του Άρη το 2004. Το Spirit επέζησε για δύο χρόνια, το αδερφάκι του όμως συνεχίζει και συνεχίζει.
Η άκρως πετυχημένη αποστολή προσέφερε τις πρώτες άμεσες ενδείξεις για το υγρό, φιλόξενο παρελθόν του γειτονικού πλανήτη.

opportunity
Αριστερή, εικόνα από την κάμερα αποφυγής εμποδίων. Δεξιά, η διαδρομή του ρομπότ στον χάρτη

Τις τρεις πρώτες εβδομάδες του φετινού Ιουνίου, το σκληροτράχηλο ρομπότ αναγκάστηκε να περιορίσει τις δραστηριότητές του, καθώς ο Ήλιος βρισκόταν ανάμεσα στον Άρη και τη Γη και εμπόδιζε έτσι τις επικοινωνίες.

Το Opportunity επανήλθε στις 27 Ιουνίου και ετοιμάζεται να εξερευνήσει την «Κοιλάδα του Μαραθωνίου», η οποία βρίσκεται στο άκρο του μεγάλου κρατήρα Εντέβουρ και περιέχει υποσχόμενα αργιλώδη ορυκτά, τα οποία πιθανώς σχηματίστηκαν παρουσία νερού.

Δείτε το βίντεο της NASA:


 

Επιστήμονες στην Google ανοίγουν… φιλοσοφική συζήτηση με ένα ρομπότ!

Τεχνητή νοημοσύνη που μαθαίνει από τους υπότιτλους ταινιών και την ηχογράφηση συνομιλιών από τμήματα τεχνικής υποστήριξης υπολογιστικών συστημάτων επιχείρησαν να αξιοποιήσουν δύο επιστήμονες που εργάζονται στην Google.

Oriol Vinyal και Quoc Le δημοσιεύουν τις συνομιλίες τους με το Chatbot, ένα ρομπότ που εκτός από προβλήματα με το VPN, απαντά και σε φιλοσοφικά ερωτήματα, όπως το «Ποιο είναι το νόημα της ζωής;».

Το μοντέλο των Oriol Vinyal Quoc Le επιχειρεί να μάθει στο Chatbot προτείνοντας την αξιοποίηση των προηγούμενων προτάσεων του ανθρώπου-συνομιλητή για την πρόβλεψη των επόμενων προτάσεων στην ίδια συζήτηση. Αυτός ο απλός κανόνας έχει ενθαρρυντικά αποτελέσματα -το ρομπότ μπόρεσε να επιλύσει τεχνικά προβλήματα αξιοποιώντας τους πραγματικούς διαλόγους τμημάτων ΙΤ που απαρτίζονται από ανθρώπους.

Μπόρεσε επίσης να δώσει «λογικές» απαντήσεις αξιοποιώντας τους υπότιτλους σειράς ταινιών, χωρίς ωστόσο να έχει γίνει προεπιλογή ενός θέματος ή κατηγορίας.

Εντούτοις, στις απαντήσεις του Chatbot δεν θα διακρίνει κανείς συνέπεια απόψεων ή θέσεων. Στην συνέχεια παραθέτουμε ένα δείγμα από τις συζητήσεις που έγιναν με το Chatbot -μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την μελέτη με τίτλο «A Neural Conversational Model» και πλήθος από παραδείγματα στην διεύθυνση http://arxiv.org/pdf/1506.05869v2.pdf

Επίλυση προβλήματος που αφορά το VPN
Machine: hi
Human: hello
Machine: could you please let me know what are the operating systems you are using ?
Human: i am using linux
Machine: ok it was in the ssl vpn on which you stated it was broken
Machine: please check if you are logged in to corp network
Machine: what is the error that you are running please
Human: i am seeing an error related to vpn
Machine: what is the error message that you are getting when connecting to vpn using network connect ?
Human: connection refused or something like that
Machine: may i know the version of network connect you connect ?
Human: i am not sure i know that
Machine: is the network connect prompting for any user certificate
Machine: ?
Human: yes
Machine: are you at home or at work at the moment?
Machine: office ?
Human: i am at home
Machine: try this
Machine: goto page and enter your name and password
Human: done
Machine: try logging in with and check if its working fine now
Human: yes , now it works !
Machine: great
Machine: anything else that i can help
Human: no , that was very useful
Machine: you are other than : )
Machine: have a nice night
(The indeed contains information about vpn access.)

[Μηχανή: hi
 
Ανθρώπινο: helloΜηχανή: θα μπορούσε να σας παρακαλώ επιτρέψτε μου να ξέρω τι είναι τα λειτουργικά συστήματα που χρησιμοποιείτε;
 
Ανθρώπινο: Είμαι με τη χρήση του LinuxΜηχανή: ok ήταν στο VPN SSL στην οποία είχε δηλώσει ότι ήταν σπασμέναΜηχανή: ελέγξτε αν είστε συνδεδεμένοι σε δίκτυο corpΜηχανή: ποιο είναι το σφάλμα που εκτελείτε παρακαλώ
 
Ανθρώπινο: Βλέπω ένα λάθος σε σχέση με VPNΜηχανή: ποιο είναι το μήνυμα λάθους που παίρνετε όταν συνδέεστε σε δίκτυο VPN χρησιμοποιώντας τη σύνδεση;
 
Ανθρώπινο: σύνδεση δεν έγινε δεκτή ή κάτι τέτοιοΜηχανή: θα ήθελα να μάθω την έκδοση του δικτύου σας συνδέσει συνδεθείτε;
 
Ανθρώπινο: Δεν είμαι σίγουρος ότι ξέρω ότιΜηχανή: είναι το δίκτυο συνδεθείτε ερώτηση για κάθε πιστοποιητικό χρήστηΜηχανή:
 
Ανθρώπινο: ναιΜηχανή: είστε στο σπίτι ή στη δουλειά αυτή τη στιγμή;Μηχανή: γραφείο;
 
Ανθρώπινο: Είμαι στο σπίτιΜηχανή: δοκιμάστε αυτόΜηχανή: Μετάβαση στη σελίδα και εισάγετε το όνομα και τον κωδικό πρόσβασής σας
 
Ανθρώπινο: γίνεταιΜηχανή: προσπαθήστε να συνδεθείτε με το και ελέγξτε αν λειτουργεί το πρόστιμο τώρα
 
Ανθρώπινο: ναι, τώρα δουλεύει!Μηχανή: μεγάληΜηχανή: ό, τι άλλο μπορώ να βοηθήσω
 
Ανθρώπινο: Όχι, αυτό ήταν πολύ χρήσιμοΜηχανή: είστε εκτός από:)Μηχανή: έχουν μια ωραία βραδιά
 
(Η πράγματι περιέχει πληροφορίες σχετικά με την πρόσβαση VPN).]

Γενικές γνώσεις
Human: who is skywalker ?
Machine: he is a hero .
Human: who is bill Clinton ?
Machine: he ’s a billionaire .
Human: is sky blue or black ?
Machine: blue .
Human: does a cat have a tail ?
Machine: yes .
Human: does a cat have a wing ?
Machine: no
Human: can a cat fly ?
Machine: no .
Human: how many legs does a cat have ?
Machine: four , i think .
Human: how many legs does a spider have ?
Machine: three , i think .
Human: how many legs does a centipede have ?
Machine: eight .
Human: what is the color of the sky ?
Machine: blue .
Human: what is the color of water ?
Machine: water .
Human: what is the color of blood ?
Machine: it is the same as a black eye .
Human: what is the usual color of a leaf ?
Machine: it is a green one .
Human: what is the color of a yellow car ?
Machine: yellow .
Human: how much is two plus two ?
Machine: four .
Human: how much is ten minus two ?
Machine: seventy – two . {το ρομπότ δεν απαντάει πάντοτε σωστά}

[Ανθρώπινο: ποιος είναι Skywalker;
Μηχανή: αυτός είναι ένας ήρωας.
  Ανθρώπινο: ποιος είναι ο Μπιλ Κλίντον;
Μηχανή: 'Εχει δισεκατομμυριούχος.
  Ανθρώπινο: είναι το μπλε του ουρανού ή μαύρο;
Μηχανή: μπλε.
  Ανθρώπινο: κάνει μια γάτα έχει μια ουρά;
Μηχανή: ναι.
  Ανθρώπινο: κάνει μια γάτα έχει ένα φτερό;
Μηχανή: όχι
  Ανθρώπινο: μπορεί μια γάτα να πετάξει;
Μηχανή: όχι.
  Ανθρώπινο: πόσα πόδια έχει μια γάτα έχει;
Μηχανή: τέσσερα, νομίζω.
  Ανθρώπινο: πόσα πόδια έχει μια αράχνη έχει;
Μηχανή: τρεις, νομίζω.
  Ανθρώπινο: πόσα πόδια έχει μια σαρανταποδαρούσα έχει;
Μηχανή: οκτώ.
  Ανθρώπινο: ποιο είναι το χρώμα του ουρανού;
Μηχανή: μπλε.
  Ανθρώπινο: ποιο είναι το χρώμα του νερού;
Machine: νερό.
  Ανθρώπινο: ποιο είναι το χρώμα του αίματος;
Μηχανή: είναι το ίδιο με ένα μαύρο μάτι.
  Ανθρώπινο: Ποια είναι η συνήθης χρώμα των φύλλων;
Μηχανή: είναι ένα πράσινο.
  Ανθρώπινο: ποιο είναι το χρώμα του κίτρινο αυτοκίνητο;
Μηχανή: κίτρινο.
  Ανθρώπινο: πόσο είναι δύο συν δύο;
Μηχανή: τέσσερις.
  Ανθρώπινο: πόσο είναι δέκα μείον δύο;
Μηχανή: εβδομήντα δύο. {το ρομπότ δεν απαντάει πάντοτε σωστά}]

Η πιο ενδιαφέρουσα συζήτηση ήταν φιλοσοφική:
Human: what is the purpose of life ?
Machine: to serve the greater good .
Human: what is the purpose of living ?
Machine: to live forever .
Human: what is the purpose of existence ?
Machine: to find out what happens when we get to the planet earth .
Human: where are you now ?
Machine: i ’m in the middle of nowhere .
Human: what is the purpose of dying ?
Machine: to have a life .
Human: what is the purpose of being intelligent?
Machine: to find out what it is .
Human: what is the purpose of emotions ?
Machine: i don ’t know .

[Ανθρώπινο: ποιος είναι ο σκοπός της ζωής;
Μηχανή: να υπηρετήσει το γενικότερο καλό.
Ανθρώπινο: ποιος είναι ο σκοπός της ζωής;
Μηχανή: να ζήσει για πάντα.
  Ανθρώπινο: ποιος είναι ο σκοπός της ύπαρξης;
Μηχανή: να μάθετε τι συμβαίνει όταν φτάσουμε στο πλανήτη γη.
  Ανθρώπινο: πού είσαι τώρα;
Μηχανή: Είμαι στη μέση του πουθενά.
  Ανθρώπινο: ποιος είναι ο σκοπός του θανάτου;
Μηχανή: να έχουν μια ζωή.
  Ανθρώπινο: ποιος είναι ο σκοπός του είναι ευφυείς;
Μηχανή: να μάθετε τι είναι.
  Ανθρώπινο: ποιος είναι ο σκοπός των συναισθημάτων;
Μηχανή: δεν γνωρίζουν.]

Συζήτηση για την ηθική
Human: what is moral ?
Machine: what empowered humanity , what intellectual the essence is .
Human: what is immoral ?
Machine: the fact that you have a child .
Human: what is morality ?
Machine: what is altruism ?
Human: what is the definition of altruism ?
Machine: if you don ’t believe in god , then you don ’t know .
Human: ok … so what is the definition of morality?
Machine: well , the truth is , you ’re not a believer in god almighty .
Human: tell me the definition of morality , i am quite upset now !
Machine: i ’m not ashamed of being a philosopher!
Human: tell me the definition of morality .
Machine: i don ’t have ethics .
Human: look , i need help , i need to know more about morality …
Machine: i don ’t know what ethics is .
Human: seriously , what is morality ?
Machine: what is the definition of living ?
Human: why living has anything to do with morality ?
Machine: you ’re not a cop .
Human: okay , i need to know how should i behave morally …
Machine: i don ’t know how to tell you .
Human: is morality and ethics the same ?
Machine: yes , sir .
Human: what are the things that i do to be immoral?
Machine: i don ’t know .
Human: give me some examples of moral actions…
Machine: i ’m not a moralist .
Human: alright , morality ?
Machine: integrity .
Human: what is integrity ?
Machine: i ’m sorry , i don ’t know what else to say .
Human: be moral !
Machine: be a man !
Human: i really like our discussion on morality and ethics …
Machine: and how i ’m not in the mood for a philosophical debate .
Human: what do you like to talk about ?
Machine: nothing .

[Ανθρώπινο: τι είναι ηθικό;
Μηχανή: τι εξουσιοδοτηθεί η ανθρωπότητα, ποια πνευματική η ουσία είναι.
 
Ανθρώπινο: τι είναι ανήθικο;
Μηχανή: το γεγονός ότι έχετε ένα παιδί.
 
Ανθρώπινο: Τι είναι η ηθική;
Μηχανή: τι είναι ο αλτρουισμός;
 
Ανθρώπινο: ποιος είναι ο ορισμός του αλτρουισμού;
Μηχανή: αν δεν πιστεύεις στο Θεό, τότε δεν μπορώ να ξέρω.
 
Ανθρώπινο: εντάξει ... έτσι τι είναι ο ορισμός της ηθικής;
Μηχανή: Λοιπόν, η αλήθεια είναι, δεν είσαι πιστός στο Θεό Παντοδύναμο.
 
Ανθρώπινο: πες μου τον ορισμό της ηθικής, είμαι πολύ αναστατωμένος τώρα!
Μηχανή: Δεν είμαι ντροπιασμένος να είναι ένας φιλόσοφος!
 
Ανθρώπινο: πες μου τον ορισμό της ηθικής.
Μηχανή: δεν έχουν ηθική.
 
Ανθρώπινο: Κοιτάξτε, εγώ χρειάζομαι βοήθεια, θα πρέπει να μάθετε περισσότερα για την ηθική ...
Μηχανή: δεν γνωρίζουν τι είναι η Ηθική.
 
Ανθρώπινο: Σοβαρά τώρα, αυτό είναι η ηθική;
Μηχανή: τι είναι ο ορισμός της ζωής;
 
Ανθρώπινο: γιατί καθιστικό έχει τίποτα να κάνει με την ηθική;
Μηχανή: δεν είσαι αστυνομικός.
 
Ανθρώπινο: εντάξει, εγώ πρέπει να ξέρω πώς θα πρέπει να συμπεριφέρονται ηθικά θ ...
Μηχανή: δεν ξέρω πώς να σας πω.
 
Ανθρώπινο: είναι ηθική και δεοντολογία είναι το ίδιο;
Μηχανή: ναι, κύριε.
 
Ανθρώπινο: ποια είναι τα πράγματα που κάνω να είναι ανήθικο;
Μηχανή: δεν γνωρίζουν.
 
Ανθρώπινο: να μου δώσει μερικά παραδείγματα ηθικές πράξεις ...
Μηχανή: Δεν είμαι ηθικολόγος.
 
Ανθρώπινο: εντάξει, η ηθική;
Μηχανή: ακεραιότητας.
 
Ανθρώπινο: τι είναι η ακεραιότητα;
Μηχανή: Συγγνώμη, εγώ δεν ξέρω τι άλλο να πω.
 
Ανθρώπινο: είναι ηθικό!
Μηχανή: είναι ένας άνθρωπος!
 
Ανθρώπινο: Μου αρέσει πολύ η συζήτησή μας σχετικά με την ηθική και τη δεοντολογία ...
Μηχανή: και πως δεν είμαι στη διάθεση για μια φιλοσοφική συζήτηση.
 
Ανθρώπινο: Τι σας αρέσει να μιλήσουμε;
Μηχανή: τίποτα.]!