Δευτέρα 29 Ιουνίου 2015

Το μονοπάτι των θαυμάτων

to-monopati-ton-thavmatonΜια νέα υπέροχη πραγματικότητα αναδύεται μέσα στις καρδιές εκείνων που αναζητούν το βαθύτερο εαυτό τους
Πού βρίσκεται το κέντρο της ευτυχίας; Υπάρχει άραγε κάποιο σημείο στον ανθρώπινο εγκέφαλο που θα μπορούσε να οριστεί ως πηγή της χαράς και της εσωτερικής ειρήνης; Με τέτοια ερωτήματα κατά νου οι ειδικοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας και του Ουισκόνσιν ξεκίνησαν εντατικές έρευνες μελετώντας τις εγκεφαλικές αντιδράσεις εκατοντάδων ατόμων. Μάλιστα, ανάμεσα σ εκείνους που συνεργάστηκαν με τους επιστήμονες ήταν και ο Δαλάι Λάμα. Τα συμπεράσματά τους ανακοινώθηκαν πρόσφατα αποκαλύπτοντας πως όντως υπάρχουν κάποιες εγκεφαλικές περιοχές που ενεργοποιούνται όταν είμαστε χαρούμενοι ή γαλήνιοι. Ωστόσο, αυτά τα συναισθήματα δεν οφείλονται στον τρόπο που είναι διαμορφωμένος ο εγκέφαλος κάποιων τυχερών ανθρώπων – κάτι τέτοιο θα ήταν μια πραγματική μεροληψία της φύσης – αλλά πηγάζουν από τον τρόπο σκέψης και αντίδρασης. Αυτό επιβεβαιώνεται και από μια εύστοχη παροιμία που λέει «σπείρε μια σκέψη θέρισε μια επιλογή, σπείρε μια επιλογή θέρισε μια συμπεριφορά, σπείρε μια συμπεριφορά θέρισε μια συνήθεια, σπείρε μια συνήθεια θέρισε πεπρωμένο.» Πρόκειται για μια αλήθεια που αρκετοί αρχίζουν να κατανοούν βαθιά αναγνωρίζοντας πως οι σκέψεις μας χτίζουν την ευτυχία ή τη δυστυχία μας. Έτσι σταδιακά διαμορφώνεται μια νέα πραγματικότητα καθώς όλο και περισσότεροι βγαίνουν από το λήθαργο και αναρωτιούνται. Ξεκινώντας από καθημερινά προσωπικά ερωτήματα, «πώς μπορώ να συγχωρήσω τους άλλους και τον εαυτό μου;», «γιατί το έφηβο παιδί μου συμπεριφέρεται έτσι;» ή «γιατί απέτυχε ο γάμος μου;» βρίσκονται τελικά να αναρωτιούνται για τα βαθύτερα αίτια της ύπαρξης «γιατί υπάρχω;», «έχω κάποιο σκοπό να επιτελέσω;»

Εκείνοι που Φέρνουν το Μέλλον
Μια επώαση, μια αργή, σταθερή διαδικασία συντελείται χρόνια τώρα μέσα στις καρδιές και στους νόες των ανθρώπων που οραματίζονται ένα καλύτερο μέλλον και που το διεκδικούν. Αυτοί είναι οι κομιστές του 21ου αιώνα, όχι τα ημερολόγια. Στο επίπεδο του πολιτισμού και της εξέλιξης της ανθρώπινης συνείδησης δεν είναι ο χρόνος που καθορίζει το παιχνίδι αλλά ο άνθρωπος. Αυτή η αλήθεια έπρεπε να παλέψει με τη διάχυτη αφελή αντίληψη που έβλεπε το 2000 σαν πυροδοτικό μηχανισμό: με το που θα έφτανε θα μας εκσφενδόνιζε κατευθείαν σε μια νέα φουτουριστική πραγματικότητα. Όμως οι αλλαγές των ετών δεν είναι παρά συμβάσεις. Σημεία αναφοράς για να συνεννοούμεθα μεταξύ μας. Κάθε καινούργιο έτος που αρχίζει να μετράει στους ημεροδείχτες δεν έχει καμιά δύναμη να αλλάξει τη ζωή μας από μόνο του. Μπορεί, όμως, να παίξει ένα σπουδαίο ρόλο. Να γίνει ένα σημείο παύσης – όπως αυτό ανάμεσα σε δυο ανάσες – όπου μπορούμε να σταθούμε για μια στιγμή, να ρίξουμε μια ματιά στο ποτάμι των γεγονότων και να δούμε κατά πού κυλάει. Σήμερα βρισκόμαστε κυριολεκτικά στο κατώφλι μιας εποχής που παρόμοια δεν έχει ξαναϋπάρξει γιατί για πρώτη φορά μπορούμε να συνδυάσουμε την επιστημονική κατανόηση της φύσης και την πνευματική κατανόηση του εαυτού μας. Για τους αφυπνισμένους νόες είναι σαφής η άμεση σύνδεση της βιολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας με την συναισθηματική, τη διανοητική και την πνευματική. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν μια ξεκάθαρη εικόνα για το τι είναι πραγματικά σημαντικό στη ζωή γνωρίζοντας πως έχει να κάνει με ό,τι συμβαίνει στον εσωτερικό κόσμο κι όχι στον εξωτερικό. Με το είναι κι όχι με το φαίνεσθαι. Έτσι, κατανοώντας την σημασία του φυσικού περιβάλλοντος, και την αξία της ανθρώπινης επαφής, στρέφονται στους άλλους, μαθαίνουν να τους εμπιστεύονται και πάνω από όλα μαθαίνουν να λένε «νοιαζόμαστε». Και να το εννοούν.

Από τη Μέδουσα στον Πήγασο
Οι άνθρωποι αυτοί ξαφνιάζουν για την προθυμία τους να μιλήσουν για τις πιο μύχιες σκέψεις και συναισθήματά τους αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα την ευθύνη για αυτά που νιώθουν. Δεν φοβούνται μην «εκτεθούν», γι’ αυτό μπορούν να είναι περισσότερο έντιμοι και ειλικρινείς. Αντί να παίζουν παιχνίδια με τις ψεύτικες μάσκες προτιμούν να τις βγάλουν, να τις περιεργαστούν και να αντικρίσουν επίσης το αληθινό τους πρόσωπο. Με λίγα λόγια δεν φοβούνται να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, γι αυτό και έχουν μεγαλύτερη κατανόηση για τους άλλους. Επειδή μαθαίνουν να αποδέχονται και τις σκιώδεις πλευρές τους. Ερχόμενοι σε επαφή με τον εαυτό τους συνειδητοποιούν πως υπάρχουν ταυτόχρονα μέσα μας πολλοί μη συνειδητοί εαυτοί που λειτουργούν ανεξάρτητα και με διαφορετική θέληση και επιθυμίες μεταξύ τους, όπως αποδεικνύει η σύγχρονη νευροφυσιολογία .Η αντιφατική συμπεριφορά μας, οι εσωτερικές μας συγκρούσεις – που συχνά σωματοποιούνται και εκδηλώνονται ως υπέρταση, εντερικές διαταραχές, στομαχικά, ορμονικά ή δερματικά προβλήματα κ.λ.π. – έχουν τη ρίζα τους σ΄αυτούς ακριβώς τους διαφορετικούς εαυτούς που συνυπάρχουν μέσα μας. Ανάμεσά τους όμως είναι και εκείνα τα υπέροχα φωτεινά κομμάτια μας, τα ταλέντα και οι ικανότητές μας που αγνοούμε. Στο μεταξύ, εκείνοι που περπατούν στο Μονοπάτι των Θαυμάτων ζητώντας να ανακαλύψουν τον εαυτό τους επιστρατεύουν παλιές και νέες γνώσεις για να κατανοήσουν το μυστήριό του. Η ελληνική μυθολογία είναι ένας από αυτούς. Η συμβολική γλώσσα της αποτελεί ένα βαθύτατο ψυχολογικό εργαλείο απίστευτης ακρίβειας. Το κοίταγμα της Μέδουσας που πέτρωνε όποιον την αντίκριζε αντιστοιχεί σε συγκεκριμένες ψυχολογικές καταστάσεις το ίδιο και ο Πήγασος που συμβολίζει την ικανότητα του νου μας να πετά πάνω από τις ψευδαισθήσεις. Ποιες άγνωστες πλευρές μας κρύβονται άραγε στο χρυσό κουτί της Πανδώρας και πώς η Ανδρομέδα μπορεί να σωθεί τελικά από το δράκοντα που την απειλεί; Όλοι αυτοί οι ήρωες βρίσκονται μέσα μας σαν πολύτιμος θησαυρός που περιμένει να ανακαλυφθεί.

Συνάντηση με τον Γοητευτικό Άγνωστο
«Νιώσε τι νιώθεις, συνειδητοποίησε τα συναισθήματά σου, αποδέξου τα». Αυτή δεν είναι απλώς μια φράση αλλά μια ολόκληρη φιλοσοφία. Εδώ δεν έχει πια θέση η νοοτροπία που κάνει τους ανθρώπους να κρύβονται από τον εαυτό τους και να μην είναι σε επαφή με τα συναισθήματά τους. Η νέα στάση φέρνει μαζί της ένα είδος εσωτερικής αποκάλυψης. Μας δείχνει ποιοι πραγματικά είμαστε. Και το παράξενο είναι πως κάτω από τα στρώματα καθωσπρεπισμού, ενοχής, φόβου, κοινωνικών συμβάσεων και προσωπείων επιβίωσης, αποκαλύπτεται όχι ένα τέρας – όπως θα φοβόντουσαν εκείνοι που αρνούνται να απαλλαγούν από τις μάσκες τους – αλλά ένας εαυτός με πραγματικό μεγαλείο και με ανεκδήλωτα ταλέντα. Ένας άγνωστος δηλαδή. Η ανακάλυψη αυτού του γοητευτικού αγνώστου είναι από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα που μπορεί να κάνει κάποιος στη ζωή του. Βαδίζοντας στο Μονοπάτι των Θαυμάτων η συνάντηση με τον γοητευτικό άγνωστο εαυτό μας είναι η αρχή και για μια πρωτόγνωρη επαφή με τους άλλους. Έχοντας επίγνωση της αξίας και της εσωτερικής σοφίας μας οι σχέσεις μας κυριολεκτικά μεταμορφώνονται.

Στο μέλλον…

Στο μέλλον…Δεν θα έχουμε την ανάγκη να σκεφτόμαστε μόνοι μας, απομονωμένοι από τους άλλους.

Δεν θα έχουμε την ανάγκη να διατηρούμε μυστικά ενοχοποιώντας τον εαυτό μας και κατηγορώντας άλλους.

Δεν θα είμαστε πρόθυμοι να ανεχόμαστε οτιδήποτε δεν αποτελεί αρμονία για όλους, γιατί θα είμαστε πρόθυμοι να το αλλάξουμε, επαναφέροντας την αρμονία.

Δεν θα έχουμε προσωπικές ανάγκες, που δεν επιτρέπουμε στους άλλους, τους οποίους θα έχουμε αναγνωρίσει ως ισότιμα κομμάτια του Ενός.

Θα προσφέρουμε με διάκριση του επιπέδου της συνειδητότητας, όμως απόλυτα αφοσιωμένοι στον κοινό σκοπό που διακρίνουμε πέρα από τα φαινόμενα.

Δεν θα υποκλινόμαστε στην αυτό-υποτέλεια και την αλαζονεία, που είναι παιδί της.

Δεν θα περιορίζουμε την αφθονία σε όλα τα επίπεδα, που είναι δικαίωμα όσων των υπηρετούν με σύνεση και σεβασμό.

Δεν θα διαχωρίζουμε τους ανθρώπους ανάλογα με αυτά που έχουν αλλά σύμφωνα με το ΕΙΝΑΙ που κάθε στιγμή κατακτούν.

Δεν θα είμαστε πλέον «δυαδικά πλασμένοι» αλλά ενοποιημένοι εσωτερικά, λειτουργώντας ως ανώτερες υπάρξεις, ως είμαστε πραγματικά.

Δεν θα περιορίζουμε και να υποτιμούμε τα παιδιά, που βρίσκονται σε άμεση σύνδεση με την ψυχή και το πνεύμα τους.

Δεν θα ενισχύουμε ό,τι υπηρετεί τη δυσαρμονία, μα θα ελέγχουμε απόλυτα την εστίαση της προσοχής μας, ως προς την ανώτερη βούλησή μας, συνειδητά.

Δεν θα είμαστε θύματα πλέον του χωροχρόνου, μα θα καθορίζουμε την πραγματικότητά μας, δημιουργώντας σύμφωνα με την υπερσυνειδητότητά μας, γνωρίζοντας άμεσα και καθαρά τα μελλοντικά αποτελέσματα/συνέπειές της δημιουργίας μας.

Δεν θα ανάγουμε πλέον τον επιφανειακό νου ως θεό, μα θα γκρεμίσουμε όλες τις ψευδαισθήσεις του, τις οποίες θα έχουμε εκτιμήσει ως «αναγκαίες» (επιλεγμένες) διαδικασίες της εξέλιξής μας.

Δεν θα υπηρετούμε πλέον την αλαζονεία της Βαβέλ, μα θ’ αναγνωρίζουμε την συμπαντική μας οικογένεια, μέσα από την κοινή γλώσσα της καρδιάς, που η διευρυμένη συνειδητότητα θα εφεύρει.

ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ

manipulation-216x300Ένα από τα πιο σπουδαία ανταλλάγματα που μας προσφέρει η σωρεία των δικαιολογιών είναι πως έχουμε την ευκαιρία να χειριστούμε τους άλλους, βάζοντάς τους να κάνουν αυτά που μας αναλογούν.
           
Αν και δεν φαίνεται να είναι κάτι πολύ θετικό, ωστόσο αυτό συμβαίνει τελικά. Όποτε επιλέγουμε να χρησιμοποιήσουμε μια δικαιολογία του τύπου «Δεν έχω την απαιτούμενη ενέργεια… Είμαι πολυάσχολος… Δεν είμαι αρκετά δυνατός ή αρκετά έξυπνος…» και τα σχετικά, μεταθέτουμε την ευθύνη σε κάποιον άλλον. Αφού εξηγήσουμε σ’ αυτό το άλλο άτομο γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, έχουμε την ευχέρεια να καθίσουμε αναπαυτικά και να παρατηρήσουμε πώς οι εξηγήσεις μας θα τον/ την ωθήσουν σε δράση.
Για παράδειγμα:
  • Το Είμαι πολύ κουρασμένος/η μεταφράζεται ως: Βάλε κάποιον άλλον να κάνει την αγγαρεία. Το αντάλλαγμα; Εγώ πάω για έναν υπνάκο, την ώρα που κάποιος άλλος αναλαμβάνει τις ευθύνες μου.
  • Το Δεν έχω τα απαιτούμενα χρήματα ή Ξόδεψα όλα μου τα χρήματα μεταφράζεται ως: Εσύ να μου αγοράσεις αυτό που θέλω ή χρειάζομαι. Το αντάλλαγμα; Σε χειρίζομαι μέσω αυτής της δικαιολογίας.
  • Το Δεν μου αξίζει μεταφράζεται ως: Λυπήσου με. Το αντάλλαγμα; Θα μου δώσεις αυτό που θέλω, επειδή δεν αντέχεις να με βλέπεις να νιώθω ανάξιος.
Φυσικά, δεν είναι ανάγκη να είμαστε το παιδί μέσα σε μια οικογένεια για να επωφεληθούμε από όλες αυτές τις δικαιολογίες, οι οποίες, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, μας επιτρέπουν να χειριζόμαστε τους άλλους και να τους βάζουμε να κάνουν αυτά που αναλογούν σε εμάς.

ΚΕΡΑΥΝΟΒΟΛΟΣ ΕΡΩΤΑΣ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΚΑΙ ΝΕΑΝΤΕΡΤΑΛ...


Πολύ γρήγορα ο σύγχρονος άνθρωπος 
και Νεάντερταλ ήρθαν σε... στενή επαφή
Λειψία 
Οι πρώτοι σύγχρονοι άνθρωποι που έφτασαν στην Ευρώπη φαίνεται ότι βρήκαν ακαταμάχητη την έλξη των Νεάντερταλ, αποκαλύπτουν γενετικές αναλύσεις στα οστά ενός από τους πρώτους Ευρωπαίους που γνωρίζουμε.

 Το νέο εύρημα
 Η σιαγόνα ενός άνδρα που έζησε στην περιοχή της Ρουμανίας πριν από περίπου 40.000 χρόνια, όταν ο Homo sapiens άρχισε να εξαπλώνεται στην ευρωπαϊκή ήπειρο, βρέθηκε να περιέχει τριπλάσιο DNA των Νεάντερταλ σε σχέση με οποιονδήποτε άλλο σύγχρονο άνθρωπο έχει εξεταστεί ως σήμερα.

Είχε κληρονομήσει αυτό το DNA από κάποιον πρόγονό του που είχε διασταυρωθεί με Νεάντερταλ περίπου 200 χρόνια νωρίτερα, ή δύο με τέσσερις γενιές πιο πίσω στο οικογενειακό του δέντρο. Η ανακάλυψη, η οποία δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature, είναι η πρώτη ένδειξη ότι οι Homo sapiens είχαν σεξουαλικές επαφές με τους Homo neanderthalensis στην περιοχή της Ευρώπης.


Τι γνωρίζαμε
 Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει πάντως ότι τα δύο συγγενικά είδη είχαν επιμειχθεί στη Μέση Ανατολή πριν από περίπου 50 με 60 χιλιάδες χρόνια, λίγο μετά τη μεγάλη έξοδο του σύγχρονου ανθρώπου από την Αφρική. Λόγω αυτής της διασταύρωσης, όλοι οι σημερινοί άνθρωποι εκτός της Αφρικής φέρουν 1 - 3 τοις εκατό γονίδια Νεάντερταλ.

 Η περίπτωση του αρχαίου Ευρωπαίου από τη Ρουμανία «είναι η μόνη επιμειξία στην Ευρώπη που γνωρίζουμε ως τώρα» λέει ο Σβάντε Πάαμπο του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Max Plancκ στη Λειψία, ο οποίος είχε γίνει διάσημος όταν παρουσίασε το πρώτο πλήρες γονιδίωμα των Νεάντερταλ.

 Ο Πάαμπο ήταν επικεφαλής της νέας μελέτης, η οποία εξετάζει μια σιαγόνα που βρέθηκε το 2002 στο σπήλαιο Οάσε της νοτιοδυτικής Ρουμανίας. Χρονολογήθηκε στα 37 με 42 χιλιάδες χρόνια, και αποτελεί μια από τις αρχαιότερες ενδείξεις παρουσίας σύγχρονου ανθρώπου στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Δείγμα από το εσωτερικό των δοντιών που ελήφθη με τη βοήθεια οδοντιατρικού τροχού υποβλήθηκε σε γενετικές αναλύσεις, οι οποίες αποκάλυψαν ότι το 6 με 9 τοις εκατό του γονιδιώματος του αρχαίου Ευρωπαίου ήταν DNA των Νεάντερταλ.

 Οι αναλύσεις
 Επιπλέον, οι αναλύσεις έδειξαν ότι το νεαντερτάλιο DNA υπήρχε σε μεγάλα κομμάτια, και καταλάμβανε μεγάλο μέρος, έως και 50%, ορισμένων χρωμοσωμάτων. Αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι η επιμειξία ήταν σχετικά πρόσφατη, αφού με την πάροδο των γενεών το νεαντερτάλιο DNA θα περιοριζόταν σε όλο και μικρότερα κομμάτια.

 Η διεθνής ερευνητική ομάδα εκτιμά ότι η διασταύρωση είχε συμβεί τέσσερις με έξι γενιές νωρίτερα, ή περίπου δύο αιώνες. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το σεξαπίλ των Νεάντερταλ δεν στάθηκε ικανό να τους κρατήσει στη ζωή.

Ο ξάδελφός μας, ο οποίος βασίλευε στην Ευρώπη για περίπου 600.000 χρόνια πριν από την άφιξή μας, εξαφανίστηκε μυστηριωδώς πριν από περίπου 35.000 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι τα δύο είδη συνυπήρχαν στην Ευρώπη για περίπου πέντε χιλιετίες, χωρίς όμως να είναι σαφές αν η αιτία εξαφάνισης των Νεάντερταλ ήταν ο ανταγωνισμός των σύγχρονων ανθρώπων.

 Σε γενικές γραμμές, η επιμειξία δεν έδωσε καλά αποτελέσματα. Τα διαθέσιμα γενετικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι το μεγαλύτερο μέρος του νεαντερτάλιου DNA εξαφανίστηκε γρήγορα από τη γονιδιακή δεξαμενή του σύγχρονου ανθρώπου.

 Μια θεωρία για αυτό είναι ότι τα παιδιά που προέκυψαν από την επιμειξία ήταν λιγότερο γόνιμα, ή είχαν μικρότερη πιθανότητα να φτάσουν σε αναπαραγωγική ηλικία. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ο άνδρας από το σπήλαιο Οάσε δεν δείχνει να έχει απογόνους στη σημερινή Ευρώπη -πιθανώς ανήκε σε μια ομάδα πρωτοπόρων που έφτασαν βαθιά στην Ευρώπη αλλά αργότερα εξαφανίστηκαν.

 Ο Πάαμπο σκοπεύει τώρα να συνεχίσει τις αναλύσεις για να μάθει περισσότερα για τη σχέση των σύγχρονων ανθρώπων και των Νεάντερταλ. «Θέλουμε να μάθουμε αν ζούσαν μαζί, και αν τα παιδιά που προέκυπταν από τη διασταύρωση ενσωματώνονταν τόσο στους πληθυσμούς των Νεάντερταλ όσο και των σύγχρονων ανθρώπων».

Η αγάπη δεν είναι δοσοληψία...

Σαν άνθρωποι (το... ως σηκώνει μεγάλη κουβέντα), έχουμε την τάση να ποσοτικοποιούμε τα πάντα. Από τις συναλλαγές μας στο σούπερ μάρκετ και τις τράπεζες έως τα συναισθήματα που εξωτερικεύουμε στους ανθρώπους που συναναστρεφόμαστε.

Δίνουμε τόσο όσο. Αγαπάμε γιατί μας αγαπάνε, φλερτάρουμε γιατί μας φλερτάρουν, μισούμε γιατί μας μισούν. Και όλα αυτά λες και υπάρχει μια αόρατη μεζούρα από πάνω μας που κινεί τα νήματα και κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρουσα την διαδικασία για τον εαυτό μας. Η μάλλον για τον εγωισμό μας...

Έχω ζήσει σε σχέσεις (λέμε τώρα...) με το άλλο φύλο και έπιανα τον εαυτό μου να προσπαθεί να κουλαντρίσει, αν και αδόκιμος ο όρος, τα αισθήματα που μου γεννιόντουσαν με την καθημερινή επαφή. Έχω διαπιστώσει αντίστοιχα και άλλους ανθρώπους να το πράττουν αυτό.

Έχω δει ανθρώπους να λένε το κλασσικό, "ααα δε μπορώ να κάνω εγώ πάντα το πρώτο βήμα" ή το άλλο το δημοφιλές "εγώ πήρα τηλέφωνο, σειρά του-της να το κάνει" και αναρωτιέμαι.

Από που πηγάζει η ανάγκη μας να αγαπιόμαστε και να αγαπάμε άκοπα και χωρίς προσπάθεια? Που το γράφει πως για να δώσουμε θα πρέπει να πάρουμε? Εναντιονόμαστε και καλά στον καθωσπρεπισμό των άλλων και τον δικό μας τον βαφτίζουμε "αξιοπρέπεια"...


Οι σχέσεις των ανθρώπων είναι περίπλοκες αλλά ζωογόνες και σίγουρα δεν μπορούν να μετρηθούν γιαί έτσι χάνεται το νόημα και η ουσία τους. Τι είναι δηλαδή, παιχνίδι παιδικό? Μία σου και μία μου?

 Και για να σας προλάβω, γνωρίζω πως όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση από την άλλη πλευρά, ο χειρισμός της κατάστασης εκτός απο δύσκολος είναι και ψυχοφθόρος. Αλλά δε μπορούμε να λειτουργούμε με την λογική "τα δικά σου, δικά μου και τα δικά μου πάλι δικά μου". Δεν στέκει ρε παιδι μου πως το λένε.

Η αναντιστοιχία σε τέτοιου είδους περιπτώσεις είναι ολοφάνερη και συνηθισμένη. Και αυτοι που την πατάνε είναι εκείνοι που δίνουν, χωρίς να περιμένουν να πάρουν. Λογίζονται θύματα ενός ακήρυχτου πολέμου, με τέλος άσχημο και για όλες τις πλευρές...

Νέοι, γέροι, παιδιά συνωθούνται και ποδαπατούνται στις λάσπες και στην βρωμιά, που η ίδια η ανθρώπινη ψυχή γεννοβολάει. Ένα παιχνίδι είναι για όλους μας αυτό. Κάνουμε σχέσεις γιατί έτσι πρέπει να γίνεται. Παντρευόμαστε για τον ίδιο ακριβώς λόγο, κάνουμε παιδιά για να ικανοποιήσουμε το Εγώ μας και εν τέλει βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος.

Όσο υπεύθυνοι είναι εκείνοι που παίζουν με την ψυχολογία των συναθρώπων πουλώντας φούμαρα για μεταξωτές κορδέλες, άλλο τόσο έχουν ευθύνη και εκείνοι που μετράνε σταλιά σταλιά την αγάπη και αυτό που δήθεν δίνουνε... Η αγάπη θέλει δοτικότητα και απλοχεριά. Θέλει αυθεντικότητα και ειλικρίνεια. Είναι προτιμότερο να φύγεις απο μιά κατάσταση αν δεν σου κάνει, παρά, για εγωιστικούς λόγους, να επιμένεις στο ίδιο μοτίβο. Είναι όμως και ιδεατό να αγαπάς γιατί γουστάρεις να το κάνεις.

 Σκεφτείτε, για να καταλάβετε τι εννοώ, την αγάπη που δείχουν τα μικρά παιδιά. Η ακόμη και τα ζώα. Ατόφια και ανένταχτη. Έξω από πρέπει και συμβιβασμούς. Αληθινή. Με χαμογελά και γέλια, με δάκρυα και στεναχώριες. Αλλά αγάπη...

  Ακόμα και εκεί όμως προσπαθούμε να τα χαλάσουμε όλα. Καλοπιάνουμε τα παιδιά για να μας κάνουνε χατήρια. Για ένα ψευτικο γέλιο. Για μια ψεύτικη αγκαλιά. "Ποιον αγαπάς πιό πολύ την μαμά η τον μπαμπα?" "Κάτσε φρόνιμος για να σε αγαπάω..." και άλλα τέτοια "όμορφα".

Προσπαθούμε να κάνουμε τους άλλους σαν εμάς, να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες και τα θέλω μας με κάθε κόστος. Και ύστερα μετράμε. Το κάθετι. Την αγάπη, το μίσος, το δάκρυ, την στεναχώρια. Την ίδια την ζωή. Αν είναι δυνατον...

 Ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος, έλεγαν οι σοφοί αρχαίοι. Δεν μπορείς να πάρεις από αυτόν που δεν έχει να δώσει. Η το καταλαβαίνεις και συνεχίζεις, γιατί ζεις για να αγαπάς ή πάς παρακάτω.
Όπως ακριβώς το έλεγε και ο Πορφύριος. "Όποιος αγαπάει λίγο, δίνει λίγο. Όποιος αγαπάει πολύ, δίνει πολύ. Αυτός που αγαπάει περισσότερο όμως, δίνει τον εαυτό του..." Τόσο απλό. Τα ξαναλέμε...

Ένας μόνο άνθρωπος κάνει την διαφορά, αν είναι ο καθένας μας…

Ναι, λέμε πως η αφύπνιση των Συνειδήσεων είναι μια διαδικασία πνευματικής ωρίμανσης που αφορά τον καθέναν μας… Ο χρόνος μπορεί να διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, μπορεί να διαφέρει και ο τρόπος που συντελείται…

Μέχρι τώρα η μαζική δυστυχία δεν μας απασχολούσε… δεν είχε τραβήξει την προσοχή μας το γεγονός που συνέβαινε κάπου αλλού, για να αντιληφθούμε ότι δεν είναι ένας φυσιολογικός τρόπος ζωής και ότι μας αφορά κι εμάς…

Αν ο κήπος μας είχε λουλούδια, δεν μας αφορούσε το ότι ο κήπος ενός άλλου ανθρώπου, σε έναν άλλον τόπο, ξεράθηκε… ήταν μακριά από εμάς… Και στο κάτω κάτω, εκείνος ήταν υπεύθυνος για τον κήπο του…

Σίγουρα η απομάκρυνση από την εστία του «πόνου» είναι ένας τρόπος για να τον ξεχνάμε… Όμως τώρα πια είναι φανερή η «οφθαλμαπάτη»…

Γιατί αυτό που ξέρανε τον κήπο εκείνου του ανθρώπου, δεν ήταν μόνο η αμέλειά του, αλλά και άλλοι καθοριστικοί παράγοντες, πολύ ισχυροί για να τους αγνοήσεις πια, γιατί τώρα ξεραίνουν και τον δικό μας κήπο…

Ίσως ένας μόνο άνθρωπος, δεν μπορεί να αλλάξει τον ψυχαναγκαστικό τρόπο ζωής που έχει επιβληθεί στους λαούς εδώ και χρόνια, αλλά μπορεί να κάνει την διαφορά, αν ο ένας αυτός άνθρωπος γίνει ο καθένας μας…

Ο ψυχαναγκασμός για τους λαούς της Ανατολή ήταν διαφορετικός από τον ψυχαναγκασμό για τους λαούς της Δύσης…

Η πείνα όμως είναι ίδια, η υποδούλωση ίδια, η ασθένεια ολόιδια ….
Ίσως αυτό μας διέφυγε…

Και τώρα; Πως θα ζήσω χωρίς την Λουί Βουιτόν μου; Χωρίς την πλάσμα μου;

Θεωρώ ότι η Νοημοσύνη του Σύμπαντος, προέβλεψε την δική μου α-νοησία…
Και τώρα η ανεργία σε πιέζει να επιλέξεις έναν άλλον τρόπο ζωής, ίσως περισσότερο φυσιολογικό και αρμονικό στην Ζωή και στον Άνθρωπο…

Είναι τρελό να αντιληφθείς σε ποιόν ψυχαναγκασμό σε οδήγησε η εξέλιξη, έτσι όπως την άφησες να προκύψει για εσένα, χωρίς Εσένα…

Ίσως λέω…γιατί πρώτα πρέπει να ξεπεράσει ο καθένας, ότι σ’ αυτήν την Νέα Ζωή που μας καλεί το Σύμπαν να χαράξουμε την νέα πορεία μας, χρειάζεται πρώτα να πειστεί ο καθένας, ότι τα βασικά αγαθά δεν είναι διαφορετικά για την Ανατολή και την Δύση, για τον Βορρά και τον Νότο, αλλά ίδια σε όλους τους ανθρώπους και να τα φροντίσει ο καθένας, σαν αυτό που είναι… πολύτιμα για όλους μας, όπως και η Ζωή είναι πολύτιμη για όλους μας…

Παρατηρώ την θλίψη στο βλέμμα των ανθρώπων γύρω μου…

Είναι συγκλονιστικό να ανακαλύπτεις την οφθαλμαπάτη της απόστασης που διατήρησες από την αληθινή απειλή, εδώ και χρόνια…

Αλλά νομίζω, ότι οι περισσότεροι ακόμα δεν το έχουν καταλάβει…Ότι, είτε πριν που είχαν τα πάντα, είτε τώρα που τα πάντα γίνονται τίποτα, η θλίψη ήταν ίδια…
Ίδιος και ο ψυχαναγκασμός της ζωής…

Κανείς δεν ήταν πριν περισσότερο ευτυχισμένος….

Και η Θεότητα μας δείχνει τρόπους να είμαστε πλήρεις και ευτυχισμένοι…

Αν δεν το δούμε σαν εξαναγκασμό στην εξομάλυνση της ανοησίας μας, σίγουρα θα αντιληφθούμε που μας καλεί το Σύμπαν να Ζήσουμε…

Αν δεν το αντιληφθούμε ακόμα τώρα, η «ανηφόρα» θα στενεύει διαρκώς τα περιθώρια, στο να ζήσουμε αναπολώντας την παλιά μας θλίψη, έναντι της νέας… Η θλίψη είναι παντού και πάντα η ίδια…

Ένας μόνο άνθρωπος κάνει την διαφορά, αν είναι ο καθένας μας…

Πλωτίνος: περί της φιλοσοφίας του ωραίου

Π λ ω τ ί ν ο ς (204–270 μ.Χ.)
«Ποτέ το μάτι δεν θα μπορούσε να δει τον ήλιο, αν δεν ήταν ηλιοειδές [=αν δεν διέθετε ηλιακή μορφή ή φύση], ούτε η ψυχή θα μπορέσει να αντικρίσει το ωραίο, αν δεν έχει γίνει πρώτα ωραία η ίδια».

Περί του ωραίου
                                                                
Θεμελιώδης πεποίθηση του Πλωτίνου ήταν ότι ο άνθρωπος φέρει μέσα του το θείο και αξίζει, εφόσον αποκτά επίγνωση αυτού, να προσ (ς)-παθεί να το συμφιλιώνει με το θείο του σύμπαντος. Όντας ο τελευταίος διανοητής της αρχαιότητας, ο Πλωτίνος επιδίδεται στη ζήτηση του πραγματικού εαυτού και σαν τον γλύπτη, που προσπαθεί να αποτυπώσει σε ένα κομμάτι πέτρα τη μορφή που θα φέρει στο φως την αυθεντική, την ιδεατή ομορφιά, δηλαδή το νοητό κάλλος, επιχειρεί μέσα στο έργο του να φιλοτεχνήσει την πνευματική άσκηση της ψυχής. Τι σημαίνει η τελευταία τούτη φράση; Πως η ψυχή δεν έρχεται σε ύπαρξη παρά ως μια κίνηση αυτοκάθαρσης του εαυτού από καθετί το ανοίκειο, δηλαδή φόβους, κόπους, εμπειρίες, οδύνες κ.λπ., και ανύψωσης στο επίπεδο του νου, του πνεύματος του καθαρού νοείν. Η Ψυχή, όπως επίσης το Πνεύμα και το Ον, έχουν την εκπήγασή τους από το Ένα. Η αισθητικότητα είναι εικόνα του εαυτού της ψυχής. Τούτο σημαίνει ότι η ψυχή δεν είναι αποστασιοποιημένη από το αισθητό ή υποστασιοποιημένη προβολή πάνω από το αισθητό, αλλά εισχωρεί ωςκαθαρτική κίνηση σε όλα τα επίπεδα, ακόμη και μέχρι τα φυτά, για να δημιουργήσει ένα νέο ον. Η πορεία προς μια τέτοια δημιουργία συνιστά πορεία ανύψωσης της ψυχής προς το ωραίο, ήτοι επιστροφής στο θείο.
                                                                 
Πότε γίνεται αυτή η ανύψωση, η επιστροφή; Όταν η ανθρώπινη ψυχή επιχειρεί να κατανοήσει τον κόσμο, στον οποίο ανήκει και η ίδια, δηλαδή τον νοητό κόσμο. Πώς μπορεί να τον κατανοήσει, να τον μελετήσει; Με το πιο πολύτιμο μέρος που διαθέτει η φιλοσοφία, τη διαλεκτική. Η ανθρώπινη ψυχή, κατά τον Πλωτίνο, αποτελείται από τρία μέρη: α) από το σταθερά στραμμένο προς τις νοητές πραγματικότητες· β) από το στραμμένο προς τα πράγματα και γ) από το μεσαίο, τα ευρισκόμενο ανάμεσα στα δύο τούτα. Με δεδομένη έτσι αυτή την τρισυπόστατη δομή της, αξιοποιεί εκάστοτε τη δυνατότητα να χαράσσει ανάλογο προσανατολισμό· τη δυνατότητα, για παράδειγμα, να επανέλθει στο Ένα, στην υψηλή εκείνη έκφραση του θείου, από όπου προήλθε, ή να καταβυθισθεί μέσα στην ηδυπάθεια. Πώς δύναται να συμβεί το τελευταίο; Με το να ενεργοποιείται το χειρότερο μέρος της ανθρώπινης ψυχής: τούτο ενίοτε ακολουθεί την κατιούσα, συμπαρασύροντας προς τα κάτω και το ενδιάμεσο, αφού δεν εξουσιάζει το ανώτερο μέρος, προκειμένου να συμπαρασύρει και τούτο προς τα κάτω. Το ενδιάμεσο τμήμα της ψυχής παίζει σημαντικό ρόλο για τη θέαση του ωραίου ή για την απομάκρυνση απ’ αυτό. Τούτο το τμήμα είναι ο σκεπτόμενος εαυτός μας και ανάλογα με τον βαθμό της διαλεκτικής του εκλογίκευσης ανέρχεται προς το ωραίο ή κατέρχεται στην άβυσσο.
                                                              
Η διαλεκτική χορηγεί στην ανθρώπινη ψυχή την ικανότητα να διατρέχει όλα τα επίπεδα, όλες τις βαθμίδες, να εισχωρεί σε όλα εκείνα τα βάθη, όπου χρειάζεται ναεκδηλώνει την έγνοια της για ό,τι επέρχεται ως χειρότερο. Καθ’ όλες αυτές τις διαλεκτικές διαβαθμίσεις της δεν είναι παρούσα ως το Ένα, ως ενιαίο όλο, αλλά ως το ένα ή το άλλο τμήμα της, ως το ένα ή το μη-ένα, καθένα από τα οποία τελεί σεαπόλυτη ομο-λογία προς την ενεργοποίηση των συναισθημάτων και από εδώ αρχίζει να προσδιορίζεται ως το λιγότερο ή περισσότερο πνευματικό. Ο άνθρωπος λοιπόν, καθότι αυτή η ψυχή, μεταξύ άλλων μπορεί να σκέφτεται τον υλικό κόσμο∙τον σκέφτεται, επειδή ζει μέσα σ’ αυτόν και συνάμα επειδή κινείται μέσα στον νοητό κόσμο. Πώς τον σκέπτεται; Με τον τρόπο της τέχνης. Η ψυχή μπορεί να ανέλθει στον ανώτερο κόσμο του πνεύματος και να ζήσει την ομορφιά ως τέτοια, μέσα από την τέχνη, τη μουσική ας πούμε, και την αγάπη για την ομορφιά, για το ωραίο. Όσο η ανθρώπινη ψυχή βιώνει την τέχνη ως δημιουργία και την απολαμβάνει ως τέτοια, διανοίγεται προς τον κόσμο του ωραίου. Εξάλλου, το ωραίο, δεν ενδημεί μόνο και κύρια μέσα στην αίσθηση, στην ύλη, στη σωματικότητα, αλλά και στα ήθη, στις διάφορες συμπεριφορές, στην αρετή κ.α.
                                                              
Εάν όλα τα πράγματα μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο όμορφα και ωραία, υπάρχει κάτι που προηγείται όλων αυτών; Υπάρχει. Είναι η Ιδέα, με βάση την οποίαμορφοποιείται το ωραίο πράγμα, η ωραία φύση, το ωραίο άγαλμα κ.λπ. Π.χ. ο ογκόλιθος που απέκτησε την ωραιότητα της μορφής από την τέχνη, δεν θα φαίνεται όμορφος, επειδή είναι πέτρα, αλλά επειδή έχει αυτή τη μορφή που ενστάλαξε μέσα του η τέχνη. Η ιδέα, απ’ αυτή την άποψη, δεν νοείται ως κάποια υπόσταση έξω από την ψυχή παρά ως πρώτη αρχή της που στρέφει την ψυχή στην αυτοκάθαρσή της, καθιστώντας την ίδια έτσι ιδέα και λόγο. Στην αναλογία τούτη, άσχημο είναι εκείνο που δεν μετέχει στην Ιδέα, δεν άρχεται απ’ αυτήν, δεν διέπεται από τη μορφή και τον λόγο. Κάτι τέτοιο συμβαίνει με την ύλη, όταν δεν αποδέχεται ολόκληρο το νόημα που της έχει μεταβιβάσει η Ιδέα. Εν τέλει, είναι δυνατό να εναρμονίζεται η σωματική ωραιότητα με την ομορφιά που προηγείται αυτής; Είναι δυνατόν, γιατί οι συνδυασμοί, το νόημα, η συνοχή του σώματος και όλα τα άλλα στοιχεία που συνθέτουν το κάλλος του παραπέμπουν στην Ιδέα, από την οποία προήλθαν. Αλλά αυτό το κάλλος ανήκει στην κατηγορία εκείνη που μπορεί να συλλαμβάνουν οι αισθήσεις.
                                                             
Τα είδη ή οι μορφές του κάλλους που δεν μπορούν να συλλάβουν οι αισθήσειςείναι ανώτερα και απαιτούν την ανύψωση της ψυχής σε επίπεδα που θα της επιτρέπουν να θαυμάζει και να βιώνει το κάλλος τέτοιων ειδών, όπως τις ωραίες ενασχολήσεις, την ομορφιά της αρετής, της δικαιοσύνης κ.λπ. Στη βίωση αυτών των ωραίων ενασχολήσεων η ψυχή γεμίζει με συγκίνηση, θαυμασμό, αλλά και με έρωτα. Τότε αυτή καθίσταται εράσμια, άξια του έρωτος. Κατ’ αυτήν την έννοια εκφράζει ένα μέγα κάλλος. Σε σχέση όμως με τούτο το κάλλος υπάρχει και κάποιο μεγαλύτερο, το απόλυτο, το νοητό κάλλος. Όποιος κατορθώνει να φτάσει στη θέα του νοητού κόσμου και του κάλλους του, εισέρχεται στην ιδέα του Νου και δεν κουράζεται πλέον ούτε χορταίνει να θεάται τη διαύγεια του νοητού κόσμου και την ωραιότητά του. Τούτο δείχνει ότι η ανθρώπινη ψυχή, ενόσω ανυψώνεται στη σφαίρα αυτού του κόσμου, πλέει με πλεονάζουσα πληρότητα μέσα στο κάλλος,γίνεται και η ίδια κάλλος. Όσο η ψυχή μετα–μορφώνεται η ίδια σε κάλλος, υποχωρεί το Εγώ του ανθρώπου, χάνεται ως τέτοιο, προκειμένου να απλωθεί στην αυθεντική, την ανώτερη ωραία πραγματικότητα του νοητού κόσμου.

Το μέλλον περιέχεται στο παρελθόν

Ένα νέο βλέμμα πάνω στον αρχαίο κόσμο

Δεν είμαστε ούτε υλιστές, ούτε ιδεαλιστές: Αυτός ο διαχωρισμός δεν έχει για μας καμιά έννοια. Ψάχνουμε απλά την αλήθεια, χωρίς να αφεθούμε στην κυριαρχία του καθοδηγούμενου ένστικτου του μοντέρνου ανθρώπου (που στα μάτια μας είναι απλά καθυστερημένος) που τον κάνει να γυρνάει την πλάτη του αμέσως μόλις αντιληφθεί ότι αυτή η πραγματικότητα ονειρεύεται κάτι το φανταστικό. Ξαναγίναμε βάρβαροι με σκοπό να κινήσουμε αυτό το αντανακλαστικό, όπως ακριβώς έπρεπε να κάνουν οι ζωγράφοι για να εξαφανίσουν τη συμβατική εικόνα που απλωνόταν ανάμεσα στα μάτια τους και τα πράγματα. Όπως κι αυτοί έτσι κι εμείς διαλέξαμε μεθόδους πρωτόγονες και παιδικές.

Τοποθετηθήκαμε μπροστά στα στοιχεία και τις μεθόδους της γνώσης, όπως ακριβώς ο Σεζάν μπροστά στο μήλο ή ο Βαν Γκονγκ μπροστά στο λιβάδι με τα στάχυα. Αρνιόμαστε να αποκλείσουμε γεγονότα και όψεις της πραγματικότητας με τη δικαιολογία ότι δεν είναι «κατάλληλα», ότι ξεπερνούν τα καθορισμένα όρια που έχουν βάλει οι τρέχουσες θεωρίες. Ο Γκογκέν δεν αρνιόταν να ζωγραφίσει ένα κόκκινο άλογο, ο Μονέ μια γυμνή γυναίκα ανάμεσα σε συνδαιτυμόνες στο έργο του «Γεύμα στη χλόη». Ο Μαξ Έρνστ ή ο Νταλί δεν αρνιούνταν να ζωγραφίσουν φυσιογνωμίες που λες και ξεπετάγονταν μέσα από όνειρα ή από τον κόσμο του ασυνείδητου. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα πράγματα ή ο τρόπος που ενεργούμε θα ξεσηκώσει θύελλα κατηγοριών και σαρκασμών. Αυτό που δέχτηκαν από τους ζωγράφους, τους ποιητές, τους διακοσμητές κλπ., δεν είναι ακόμα έτοιμοι να το δεχτούν για τη δικιά μας επιστήμη. Η ψυχολογία, η κοινωνιολογία είναι ακόμα ταμπού. Η ιδέα της ιερής αγελάδας ξανάρχεται στο προσκήνιο. Διάβολε! Η επιστήμη δεν είναι ιερή αγελάδα: μπορούμε να τη σπρώξουμε να μας αδειάσει το δρόμο!

Το σκεπτικό μας είναι το εξής: Θα μπορούσε αυτό που ονομάζουμε εμείς «εσωτερισμό» και αποτελεί την «ασπίδα» των μυστικών εταιρειών και των θρησκειών, να είναι το αντιστάθμισμα μιας πολύ παλιάς γνώσης «τεχνικής φύσης» που να εφαρμόζεται ταυτόχρονα και στην ύλη και στο πνεύμα. Αυτό θα αναπτύξουμε παρακάτω.

- Τα μυστικά αυτά δεν είναι μύθοι, ιστορίες ή παιχνίδια, αλλά ακριβείς τεχνικές γνώσεις, τα κλειδιά για να «ανοιχτούν» οι δυνάμεις που βρίσκονται μέσα στον άνθρωπο και μέσα στα πράγματα.

- Η επιστήμη δεν είναι η τεχνική. Αντίθετα απ' αυτό που νομίζουμε, η τεχνική σε πολλές περιπτώσεις δεν ακολουθεί την επιστήμη αλλά προηγείται. Η τεχνική γίνεται. Η επιστήμη «αποδεικνύει» τι είναι αδύνατο να γίνει... Στη συνέχεια τα εμπόδια του απραγματοποίητου πέφτουν. Δεν ισχυριζόμαστε, βέβαια, πως η επιστήμη είναι μάταιη. Θα δούμε πόση αξία δίνουμε στην επιστήμη και με πόσο άγρυπνα μάτια τη βλέπουμε να αλλάζει πρόσωπο. Σκεφτόμαστε απλά ότι προηγήθηκαν, στο μακρινό παρελθόν, κάποιες τεχνικές πριν κάνει την εμφάνιση της η επιστήμη.

- Θα μπορούσαμε να πούμε ότι παλιές τεχνικές έδωσαν στους ανθρώπους πολύ αμφισβητούμενες εξουσίες για να είναι μάλιστα και διαδεδομένες. Δύο λόγοι θα μπορούσαν να υπάρξουν για να κρατηθεί μυστική η εξέλιξη της επιστήμης.
α) η προνοητικότητα: Αυτός που ξέρει δε μιλάει.
β) το γεγονός ότι κατέχει και χειρίζεται τέτοιου είδους τεχνικές και γνώσεις που την αναγκάζουν να απαιτεί από κάποιους ανθρώπους να αλλάξουν δομή σκέψης, ευφυΐας και γλώσσας σε τέτοιο βαθμό που να μην μπορεί ο συνηθισμένος άνθρωπος να επικοινωνήσει μαζί τους. Το μυστικό δεν είναι αποτέλεσμα της θέλησης αυτού που το κατέχει, αλλά αποτέλεσμα της ίδιας του της φύσης.

- Θα εξετάσουμε ένα παρόμοιο φαινόμενο, που μπορεί να συγκριθεί με το σήμερα. Μια συνεχιζόμενη ανάπτυξη της τεχνικής αναγκάζει αυτούς που ξέρουν, να κρατήσουν την εξέλιξη της επιστήμης μυστική. Όσο η γνώση προοδεύει, τόση μεγαλύτερη ανάγκη υπάρχει να κρατηθεί μυστική. Ο πολύ μεγάλος κίνδυνος οδηγεί στην υπερβολική διακριτικότητα. Σχηματίζονται ομάδες σοφών και τεχνικών. Η γλώσσα της γνώσης και της δύναμης γίνεται ακατανόητη. Μπαίνει καθαρά το πρόβλημα των διαφορετικών νοητικών δομών μέσα από τη φυσικομαθηματική έρευνα. Αυτοί που έχουν τη δύναμη, έλεγε ο Αϊνστάιν, να αποφασίζουν για το τι είναι καλό και τι είναι κακό, έχουν και τις ικανότητες να δημιουργήσουν ένα αληθινά μυστικό κράτος. Το κοντινό μας μέλλον μοιάζει με τις παραδοσιακές περιγραφές.

Η δική μας απόγνωση για την περασμένη γνώση δεν έχει «πνευματική» μορφή. Η δική μας άποψη για το παρόν και το μέλλον εισάγει το μαγικό εκεί ακριβώς που οι άλλοι τοποθετούν την ορθολογιστική σκέψη. Μας αρκεί να βρεθούν κάποια στοιχεία που να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αυτά μας υπόσχονται τη συνέχιση της ανθρώπινης πορείας μέσα στο χρόνο. Οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν γέφυρα που μας συνδέει με τα περασμένα είναι καλό. Ο άνθρωπος χωρίς αμφιβολία, μπορεί να έχει επαφή με το σύνολο του σύμπαντος. Γνωρίζουμε το παράδοξο του ταξιδιώτη του Λανζεβέν. Η Ανδρομέδα βρίσκεται τρία εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη. Εάν ο ταξιδιώτης τρέχει με ταχύτητα που να πλησιάζει αυτή του φωτός δε θα γερνάει σχεδόν καθόλου. Σύμφωνα με την κοσμική θεωρία του Ζαν Σαρόν, δε θα είναι καθόλου παράδοξο αν πούμε πως η Γη, στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, δε θα γεράσει περισσότερο.

Ο άνθρωπος θα έχει επαφή με όλη την οικουμένη και το χωροχρόνο και θα παίζει εντελώς διαφορετικό παιχνίδι απ' αυτό που φαίνεται. Απ' την άλλη μεριά, η φυσικομαθηματική έρευνα στο σημείο που την άφησε ο Αϊνστάιν, είναι μια προσπάθεια της ανθρώπινης σκέψης να ανακαλύψει το νόμο που θα διέπει το σύνολο των δυνάμεων του σύμπαντος (βαρύτητα, ηλεκτρομαγνητισμός, φως, ατομική ενέργεια). Μια προσπάθεια για να έχουμε μια γενική θεώρηση του σύμπαντος, για να βρούμε ένα σημείο απ' όπου η συνέχεια θα είναι ορατή.

Και από πού θα πήγαζε αυτή η επιθυμία αν δεν είχαμε το προαίσθημα ότι αυτό το σημείο υπάρχει; «Δε θα με έψαχνες αν δε με είχες βρει». Γι' αυτό ταξιδέψαμε με μεγάλη ταχύτητα από τη μαγεία στην τεχνική, από τους Ροδόσταυρους στο Πρίνστον, από τους Μάγια στη μεταβολή του ανθρώπινου νου, από τους θησαυρούς του Σολομώντα στον περιοδικό πίνακα των στοιχείων, από τους χαμένους πολιτισμούς στους πολιτισμούς του μέλλοντος, από το Φουλκανέλι στον Οπενχάιμερ, από τη μάγισσα του μεσαίωνα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Υπάρχει το ταξίδι του ονείρου και το ταξίδι της πραγματικότητας. Διαλέξαμε το ταξίδι της πραγματικότητας. Κατασκευάσαμε μηχανές, δηλαδή αποδεικτικές επικοινωνίες, συγκριτικές αξίες, αναμφισβήτητες ισοδυναμίες. Και κάποια στιγμή νιώσαμε πως κατακτήσαμε το σημείο απ' όπου βλέπουμε ολόκληρο το σύμπαν. Οι πολιτισμοί, η γνώση και η ανθρώπινη οργάνωση είναι σαν τους βράχους που βρίσκονται καταμεσής του ωκεανού. Όταν βλέπουμε κάποιον πολιτισμό είναι σαν την ορμή του ωκεανού που ξεσπάει στα βράχια με τα αφρισμένα του κύματα. Αυτό που ψάχνουμε, είναι το μέρος που θα μπορέσουμε να σταθούμε για ν' αγναντέψουμε την απεραντοσύνη του Ωκεανού.

Επανερχόμαστε, τώρα, στις σκέψεις μας πάνω στην τεχνική, την επιστήμη, τη μαγεία. Θα εκθέσουμε την ακριβή μας θέση πάνω στην ιδέα της μυστικής εταιρείας (συνωμοσίας μέρα μεσημέρι) και τη μελέτη πάνω στην αλχημεία και τους χαμένους πολιτισμούς. Από τη στιγμή που ένας νέος μηχανικός θα μπει μέσα σ' ένα εργοστάσιο θα διακρίνει αμέσως δύο διαφορετικά πεδία δράσης. Το ένα είναι το εργαστήριο με τους πειραματικούς του νόμους που δίνει μια σαφή και συγκεκριμένη εικόνα του κόσμου. Το άλλο είναι το πεδίο της πραγματικότητας όπου οι νόμοι του δεν εφαρμόζονται πάντα, τα γεγονότα είναι καμιά φορά απρόβλεπτα και που το αδύνατο γίνεται πολλές φορές πραγματικό. Αν ο μηχανικός έχει δυνατό χαρακτήρα θα αντιδράσει με θυμό, πόθο και επιθυμία «να βιάσει αυτή την ύλη». Αυτοί που υιοθετούν αυτή τη στάση ζουν μια ζωή τραγική. Δείτε τον Έντισον, τον Τέσλα, τον Άρμστρονγκ. Τους ακολουθεί ένας δαίμονας. Ο Βέρνερ φον Μπράουν δοκίμασε τους πυραύλους του πάνω στους Λονδρέζους, σκοτώνοντας χιλιάδες ανθρώπους. Τον σταμάτησε τελικά η Γκεστάπο γιατί δήλωνε κατηγορηματικά πως «σε τελευταία ανάλυση, αδιαφορώ πλήρως για τη νίκη της Γερμανίας. Εκείνο που μ' ενδιαφέρει είναι η κατάκτηση της Σελήνης».

Λέγεται πως η σύγχρονη τραγωδία είναι η πολιτική. Στην πραγματικότητα η σύγχρονη τραγωδία είναι το πειραματικό εργαστήριο. Σ' αυτούς τους «μάγους» οφείλουμε την πρόοδο της τεχνολογίας. Η τεχνική για μας δεν είναι η πρακτική εφαρμογή της επιστήμης. Είναι το τελείως αντίθετο.Προχωράει ενάντια στην επιστήμη.

Παραδείγματα:
Ο Σιμόν Νιούκομπ, λαμπρός μαθηματικός κι αστρονόμος, αποδεικνύει ότι αυτό που είναι βαρύτερο από τον αέρα δεν μπορεί να πετάξει. Δύο επισκευαστές ποδηλάτων (οι αδελφοί Ράιτ) αποδεικνύουν ότι δεν έχει δίκιο!
Ο Ράδερφορντ κι ο Μίλικαν ισχυρίζονται ότι δε θα εκραγούν ποτέ τα αποθέματα ενέργειας του ατομικού πυρήνα. Η βόμβα στη Χιροσίμα σκάει!
Η επιστήμη μας πληροφορεί ότι μια μάζα ομογενούς αέρα δεν μπορεί να χωριστεί σε ζεστό και κρύο. Ο Χιλς λέει πως μπορεί να κυκλοφορήσει αυτός ο αέρας μέσα σ' έναν προσαρμοσμένο αγωγό. Η επιστήμη βάζει εμπόδια. Ο μηχανικός, όπως κάνει ο μάγος κάτω απ' τη μύτη των καρτεσιανών εξερευνητών, ξεπερνάει τα εμπόδια χρησιμοποιώντας κάτι ανάλογο μ' αυτό που ονομάζουν οι φυσικοί «φαινόμενο τούνελ». Μια μαγική έμπνευση τον συνεπαίρνει, θέλει να δει τι υπάρχει πίσω απ' τον τοίχο, να φτάσει στον Άρη, να αιχμαλωτίσει τον κεραυνό, να φτιάξει χρυσάφι.Δεν τον ενδιαφέρει ούτε το χρήμα ούτε η δόξα. Προσπαθεί να κατακτήσει το σύμπαν με το «αυτόφωρο» έγκλημα της μυστικότητας. Κατά το Γιούνγκ είναι ένα αρχέτυπο. Μέσα από τα θαύματα που προσπαθεί να πραγματοποιήσει, κάτω από το βάρος μιας πανάρχαιας μοίρας και το τραγικό τέλος που τον περιμένει τις περισσότερες φορές, δημιουργεί ένα πρόσωπο που λες κι έχει ξεπηδήσει μέσα από την αρχαία ελληνική τραγωδία, ή από τους ήρωες των Σόγκας. Όπως ο μάγος, κρατάει κι αυτός γερά το μυστικό και υπακούει σ' αυτό το νόμο της ομοιογένειας που μας αναφέρει ο Φρέιζερ μέσα στο έργο του για τη Μαγεία. Στην αρχή η εφεύρεση μιμείται τα φυσικά φαινόμενα! Η ιπτάμενη μηχανή μοιάζει στο πουλί, το αυτόματο μοιάζει στον άνθρωπο. Όπως ο μάγος έτσι κι ο ερευνητής αντλεί από την ομοιογένεια μια δύναμη που τον σπρώχνει να προχωρήσει.

Ας διηγηθούμε λοιπόν τώρα την πορεία που ακολούθησε ο άνθρωπος ξεκινώντας από τη μαγική μίμηση της φύσης για να καταλήξει στην επιστήμη της τεχνολογίας.
Παράδειγμα: Αρχικά για να σκληρύνουν τη λάμα ενός χαλύβδινου σπαθιού στην Εγγύς Ανατολή, τραυμάτιζαν κάποιον φυλακισμένο και το βουτούσαν στο αίμα του. Αυτή είναι μια τυπική πράξη μαγείας. Με αυτή την πράξη ήθελαν να μεταβιβάσουν στο σπαθί τα πολεμικά χαρίσματα του αντιπάλου. Η πρακτική αυτή έγινε γνωστή στη Δύση από τους Σταυροφόρους, που είχαν δει ότι ο χαλκός της Δαμασκού ήταν πολύ πιο σκληρός από το χαλκό της Ευρώπης. Έκαναν λοιπόν πειράματα: βρέχανε το χαλκό μέσα σε νερό στο οποίο επιπλέανε κομμάτια από δέρματα ζώων. Είχαν ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα με αυτό που γινόταν όταν το βουτούσαν στο αίμα. Στο 19ο αιώνα κατάλαβαν ότι τα αποτελέσματα αυτά οφείλονταν στην παρουσία του οργανικού αζώτου. Στον 20ό αιώνα, αφού είχε γίνει πια γνωστή η πήξη των αερίων, τελειοποίησαν τη μέθοδο βουτώντας το χαλκό μέσα σε υγρό άζωτο σε χαμηλή θερμοκρασία. Κάτω από αυτό το σχήμα εμφανίστηκε η «νίτρωση» στη σύγχρονη τεχνολογία. Τέλος υπάρχει ένας πιο ισχυρός δεσμός ανάμεσα στη μαγεία και την τεχνική: η ταυτόχρονη εμφάνιση των εφευρέσεων τους. Οι περισσότερες χώρες καταγράφουν τη μέρα και την ώρα που κατατίθενται τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Παρ' όλο που οι εφευρέτες δούλευαν μίλια μακριά ο ένας από τον άλλο και δε γνωρίζονταν μεταξύ τους, κατέθεσαν το ίδιο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας την ίδια ώρα.

Αυτό το γεγονός δείχνει πόσο αβάσιμη είναι η άποψη ότι «οι εφευρέσεις είναι στον αέρα» ή ότι «η εφεύρεση γίνεται μόνο όταν την έχουμε ανάγκη». Μπορεί όμως να υπάρχει μια επικοινωνία έξω από τις αισθήσεις ανάμεσα στους εφευρέτες, γι' αυτό θα έπρεπε ίσως να μελετήσουμε στατιστικά αυτό το γεγονός. Αυτή η μελέτη θα μας βοηθούσε να καταλάβουμε καλύτερα και κάτι άλλο: ότι ξαναβρίσκουμε τις μαγικές τεχνικές με την ίδια ταχύτητα στους περισσότερους αρχαίους πολιτισμούς, διασχίζοντας βουνά και θάλασσες...

Νομίζουμε πως η τεχνική εφεύρεση είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο. Δεν υπάρχει ούτε μια υπηρεσία επιστημονικής έρευνας που να έχει ασχοληθεί με το παρελθόν! Είναι γιατί δε συμβουλευόμαστε συχνά τα παλιά κείμενα. Μέσα από τα παλιά κείμενα παίρνουμε κάποιες φιλολογικές ή ιστορικές πληροφορίες. Αδιαφορούμε για το παρελθόν γιατί μας έχει απορροφήσει η προετοιμασία για το μέλλον; Δεν είναι απόλυτα σίγουρο. Η Ευρωπαϊκή διανόηση καθυστέρησε να αναπτυχθεί εξαιτίας των επιρροών που είχαν τα διατάγματα του 19ου αιώνα. Οι πρωτοπόροι συγγραφείς δεν ενδιαφέρονταν για την επιστήμη και τα επιτεύγματα της τους άφηναν ακόμα πιο πολύ αδιάφορους. Μένανε «άφωνοι» μπροστά σε μια κοινωνιολογία που σημαδευόταν από την εμφάνιση της ατμομηχανής ή μπροστά σ' έναν επαναστατικό ανθρωπισμό που γεννήθηκε μαζί με τα όπλα.
Δεν μπορούμε να φανταστούμε σε τι κατάσταση βρισκόταν η Γαλλία στα 1880. Μήπως η βιομηχανία ήταν καλύτερα προετοιμασμένη για τον κίνδυνο;

Στα 1955 έγινε στη Γενεύη η πρώτη παγκόσμια διάλεξη πάνω στην ατομική επιστήμη. Ο Ρενέ Αλό επιφορτίστηκε με το τεράστιο πρόβλημα που υπήρχε, το κατά πόσο μπορούσε να εφαρμοστεί η πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς. Οι έξι τόμοι που περιείχαν τα αποτελέσματα από τα πειράματα των σοφών όλου του κόσμου αποτέλεσαν την πιο ση­ μαντική δημοσίευση που έγινε ποτέ στην ιστορία της επιστήμης και της τεχνολογίας. Πέντε χιλιάδες βιομηχανίες που ενδιαφέρονταν λίγο ή πολύ να χρησιμοποιήσουν την πυρηνική ενέργεια πήραν στα χέρια τους αυτό το δημοσίευμα. Απάντησαν μόνο οι είκοσι πέντε. Χωρίς αμφιβολία θα έπρεπε να περιμένουν τον ερχομό των επόμενων γενεών για να ξαναβρεί η Ευρώπη τον εαυτό της. Γι' αυτές ακριβώς τις γενιές γράφουμε. Αν τους ενδιαφέρει πραγματικά το μέλλον θα πρέπει να κοιτάξουν το παρελθόν.

Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα για το παρελθόν. Οι θησαυροί του κοιμούνται στις βιβλιοθήκες. Η ιδέα ότι ανακαλύψαμε ξαφνικά πως υπάρχει ένας «αιώνας φωτός», ιδέα που ασπαστήκαμε με απλοϊκότητα, έριξε στο σκοτάδι όλους τους προηγούμενους. Αν κοιτούσαμε λίγο τα παλιά κείμενα θα ξαφνιαζόμασταν από τα πλούτη που περιέχουν και θα ξαναθυμόμαστε αυτό που είπε ο Ατέρμπουρι, σύγχρονος του Νεύτωνα! «Είναι πολύ λιγότερα τα έργα που διασώθηκαν από αυτά που έχουν χαθεί». Πρέπει να μελετάμε τα αρχαία κείμενα με καινούριο βλέμμα. Αυτό ακριβώς το καινούριο βλέμμα θέλησε να ρίξει ο Ρενέ Αλό, τεχνικός και ιστορικός ταυτόχρονα. Σκιαγράφησε μια μέθοδο και πήρε κάποια αποτελέσματα. Μέχρι τη μέρα εκείνη δεν είχε βρει το κουράγιο να κάνει αυτή τη δουλειά που ξεπερνάει τις δυνατότητες ενός μόνο ανθρώπου. Το Δεκέμβρη του 1955 απάντησε τα εξής:

«Τι απόμεινε από τα χιλιάδες χειρόγραφα της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας που ιδρύθηκε από τον Πτολεμαίο και τα οποία αναφέρονταν στην επιστήμη της αρχαιότητας; Πού είναι οι στάχτες από τα διακόσιες χιλιάδες έργα της βιβλιοθήκης της Περγάμου; Τι έγιναν οι συλλογές του Πεισίστρατου στην Αθήνα και η βιβλιοθήκη του ναού της Ιερουσαλήμ; Τι θησαυρούς περιείχαν οι χιλιάδες των βιβλίων στη Μέμφιδα που κάηκαν στα 213 π.Χ. με διαταγή του αυτοκράτορα Τσου Χόανγκ Τι από πολιτική σκοπιμότητα; Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις είναι σαν να βρισκόμαστε μπροστά στα ερείπια ενός τεράστιου ναού που έχουν απομείνει μονάχα οι κολόνες του. Παρ' όλα αυτά και μέσα από τ' απομεινάρια μπορούμε να γνωρίσουμε αλήθειες των αρχαίων πολύ βαθιές και σημαντικές.»

Αντίθετα απ' ότι πιστεύουμε οι μέθοδοι του ορθολογισμού δεν επινοήθηκαν από τον Καρτέσιο. Ας συμβουλευτούμε τα κείμενα: "Αυτός που ψάχνει την αλήθεια", γράφει ο Καρτέσιος, "πρέπει όσο του είναι δυνατόν να αμφιβάλλει για τα πάντα". Αυτή είναι μια φράση πολύ γνωστή που μας φαίνεται καινούρια. Αλλά αν διαβάσουμε το δεύτερο βιβλίο της μεταφυσικής του Αριστοτέλη, θα δούμε:"Αυτός που θέλει να μορφωθεί πρέπει πρώτα να αμφισβητήσει τα πάντα. Γιατί η αμφισβήτηση του πνεύματος οδηγεί στην αποκάλυψη της αλήθειας". Μπορούμε επομένως να πούμε ότι ο Καρτέσιος δανείστηκε από τον Αριστοτέλη όχι μόνο την κεντρική ιδέα του έργου του αλλά και τους περισσότερους από τους περίφημους κανόνες του για την πορεία του πνεύματος που ήταν και πειραματικά εμπεριστατωμένοι. Αυτό αποδεικνύει ότι ο Καρτέσιος είχε διαβάσει τον Αριστοτέλη, πράγμα που παραδέχονται και οι σύγχρονοι Καρτεσιανοί. Αυτοί επίσης μπορούν να μας βεβαιώσουν και για κάτι ακόμα: "Αφού αμφιβάλλω, συμπεραίνω πως υπάρχω, γιατί αυτός που δεν υπάρχει δεν μπορεί να αμφιβάλλει. Επομένως από το γεγονός και μόνο ότι μπορώ να αμφιβάλλω, αποδεικνύεται πως υπάρχω». Δυστυχώς και αυτό δεν το είπε για πρώτη φορά ο Καρτέσιος αλλά ο Άγιος Αυγουστίνος.

Όσον αφορά το σκεπτικισμό ο οποίος είναι απαραίτητος στον μεγάλο μελετητή δεν μπορούμε να τον τοποθετήσουμε χρονολογικά πριν από το Δημόκριτο. Ο Δημόκριτος πίστευε πως μόνο το πείραμα και τα αποτελέσματα του έχουν αξία. Ο ίδιος παραβρισκόταν πάντα προσωπικά στα πειράματα και επαλήθευε τα αποτελέσματα τους, σφραγίζοντας τα με το δαχτυλίδι του. Από αυτά τα παραδείγματα συμπεραίνω πως η σκέψη των αρχαίων ήταν προχωρημένη και καθόλου απλοϊκή. Σίγουρα θα μου πείτε πως οι αρχαίοι ήταν προικισμένοι με ανώτερο πνεύμα στον τομέα της γνώσης. Αλλά επιτέλους ποιες γνώσεις είχαν πραγματικά στον τομέα της επιστήμης; Αντίθετα απ' ότι διαβάζουμε στα σύγχρονα εκλαϊκευμένα κείμενα, η θεωρία του ατόμου δεν ανακαλύφθηκε ούτε μορφοποιήθηκε πρώτα από το Δημόκριτο, το Λεύκιππο ή τον Επίκουρο. Στην πραγματικότητα ο Σέξτος Εμπειρίκος μας πληροφορεί ότι ο ίδιος ο Δημόκριτος τις είχε μάθει από το Μόσχο το Φενίκιο ο οποίος ισχυριζόταν πως το άτομο διασπάται. Αξίζει να σημειώσουμε πως η πιο παλιά θεωρία είναι και η πιο ακριβής από αυτή του Δημόκριτου και των Ελλήνων ατομιστών ως προς το αδιαίρετο του ατόμου.

Επίσης στο επίπεδο της κοσμολογίας είναι εξίσου εντυπωσιακές οι ανακαλύψεις που είχαν επιτευχθεί. Δεν είναι εντυπωσιακό ότι όσο πιο παλιά είναι τα αστρονομικά δεδομένα τόσο είναι και πιο σωστά; Στην περίπτωση αυτή δεν είναι ξεκάθαρες και οι αρχαϊκές γνώσεις που είναι περισσότερο συγκεχυμένες, μπορούμε να πούμε, παρά πρωτότυπες ανακαλύψεις. Παραδείγματος χάρη, όσον αφορά το γαλαξία, ήταν φτιαγμένος, σύμφωνα με το Θαλή και τον Αναξιμένη, από αστέρια που το καθένα είχε το δικό του ήλιο και πλανήτες. Αυτός ο αστρικός κόσμος είχε τοποθετηθεί μέσα στο απέραντο διάστημα. Μπορούμε επίσης να δούμε, σύμφωνα με το Λουκρίτιο, και τη σύλληψη ενός ατέλειωτου διαστήματος με άπειρους κόσμους.

Ο Πυθαγόρας πριν από το Νεύτωνα είχε επισημάνει το νόμο του αντίστροφου τετραγώνου της απόστασης. Ο Πλούταρχος όταν επιχείρησε να εξηγήσει το νόμο της βαρύτητας, πίστευε ότι οφειλόταν σε μια αμοιβαία έλξη των σωμάτων, πράγμα που αποδεικνύει τη ροπή προς το κέντρο της Γης ακριβώς, όπως ο Ήλιος και η Σελήνη έλκουν προς το κέντρο τους όλα τα μέρη που τους ανήκουν και με μια ελκτική δύναμη τα κρατούν στη δική τους σφαίρα επιρροής. Ο Γαλιλαίος και ο Νεύτωνας με τα μεγαλειώδη επιτεύγματα τους έδωσαν μεγάλη αξία στην αρχαία επιστήμη. Επίσης ο Κοπέρνικος έγραφε στον πρόλογο των έργων του που έστειλε στον πάπα Παύλο τον Γ' ότι βρήκε την ιδέα της κίνησης της Γης, διαβάζοντας τους αρχαίους. Η ομολογία αυτών των δανεισμών δεν αφαιρεί τίποτα από τη δόξα του Κοπέρνικου, του Νεύτωνα και του Γαλιλαίου, οι οποίοι ανήκαν σ' αυτή την κατηγορία των ανθρώπων με ανώτερη σκέψη και εσωτερικό κόσμο και η αφιλοκέρδεια και η γενναιοδωρία τους δεν είχαν καμιά σχέση με την προσωπική προβολή του δημιουργού ή την πρωτοπορία του έργου που είναι σύγχρονες προκαταλήψεις.

Πιο ταπεινή και πιο αληθινή μοιάζει να είναι η στάση της μοδίστρας της Μαρίας Αντουανέτας, της δίδας Μπερτέν. Όταν κατάφερε με τα επιτήδεια χέρια της να ξανακάνει ένα παλιό καπέλο καινούριο, φώναξε: "Δεν υπάρχει τίποτα καινούριο, παρά μόνο αυτό που έχει ξεχαστεί". Αρκεί η ιστορία των επιστημονικών εφευρέσεων για να αποδείξει πόσο αληθινό είναι αυτό το αστείο.

"Οι περισσότερες από τις ανακαλύψεις", έγραφε ο Φουρνιέ, "είναι σαν την πρόσκαιρη ευκαιρία που οι αρχαίοι την έκαναν αεικίνητη θεά, για να μπορεί ο καθένας για πρώτη φορά να την αφήνει να του ξεφεύγει. Αν σε μια πρώτη προσέγγιση δεν έχουμε αρπάξει στον αέρα την ιδέα που αρχίζει να υλοποιείται, τη λέξη που μπορεί να οδηγήσει στη λύση του προβλήματος, το σημαίνον γεγονός, τότε έχουμε χάσει μια ανακάλυψη για πολλές γενιές. Για να ξαναγυρίσει θριαμβευτικά, μας χρειάζεται το τυχαίο γεγονός που θα γεννήσει την καινούρια σκέψη και θα επαναφέρει τη χαμένη ή κάποιος εφευρέτης που θα την έχει κλέψει από κάπου αλλού". Τελικά, είναι δυνατόν να αντικαταστήσεις το τυχαίο από το ντετερμινισμό και τους κινδύνους από τους αυθόρμητους μηχανισμούς της εφεύρεσης με τις εγγυήσεις ενός ιστορικού ντοκουμέντου που έχει ελεγχθεί πειραματικά.

Προτείνουμε να ιδρυθεί μια ειδική υπηρεσία, όχι για να ερευνήσει τα προηγούμενα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τα οποία έτσι κι αλλιώς σταματούν στο 18ο αιώνα, αλλά μια τεχνολογική υπηρεσία που απλά θα μελετούσε τις παλιές μεθόδους και που θα προσπαθούσε να τις εφαρμόσει στη σύγχρονη τεχνολογία.

Αν αυτή η υπηρεσία είχε συσταθεί κάποια άλλη εποχή θα είχε προσέξει ας πούμε το μικρό βιβλίο που εκδόθηκε στα 1618 και είχε τον τίτλο «Η φυσική ιστορία της καιγόμενης πηγής κοντά στην Γκρενόμπλ». Ο συγγραφέας του ήταν ένας γιατρός στην Τουρνόν που λεγόταν Ζαν Ταρντέν. Αν είχε διαβαστεί αυτό το βιβλίο, το φωτιστικό αέριο θα είχε χρησιμοποιηθεί από τις αρχές του 16ου αιώνα. Ο Ζαν Ταρντέν όχι μόνο είχε μελετήσει το φυσικό αέριο της πηγής αλλά παρήγαγε κιόλας μέσα στο εργαστήριο του τα φαινόμενα που παρατηρούσε. Έβαλε ένα κομμάτι γαιάνθρακα μέσα σ' ένα κλειστό δοχείο με ψηλή θερμοκρασία και παρήγαγε φλόγες που ζητούσε να βρει την καταγωγή τους. Εξηγούσε καθαρά πως η ύλη αυτή της φωτιάς είναι η άσφαλτος και ότι αρκεί να τη μετατρέψει σε αέρια για να του δώσει μια «πύρινη εξάτμιση». Ο Γάλλος Λεμπόν, πριν από τον Άγγλο Ουίλσον, πήρε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τη «θερμολάμπα» του. Έτσι μια ανακάλυψη που έγινε πριν δύο αιώνες (εδώ είναι το λάθος να μη διαβάζουμε τα παλιά κείμενα) ξεχάστηκε τελείως, ενώ θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιηθεί με ευεργετικά αποτελέσματα στη βιομηχανία και το εμπόριο.
Επίσης πριν εκατό χρόνια, τα πρώτα οπτικά σημεία του Κλωντ Σαπ στα 1793, ένα γράμμα του Φενελόν με ημερομηνία 26 Νοεμβρίου 1695 στάλθηκε στον Ζαν Σομπιένσκι, γραμματέα του βασιλιά της Πολωνίας. Αυτό το γράμμα κάνει λόγο για πειράματα που έχουν γίνει όχι μόνο στην οπτική τηλεγραφία αλλά και στην τηλεφωνία.

Στα 1636, ένας άγνωστος συγγραφέας, ο Σβέντερ, εξετάζει ήδη την αρχή του ηλεκτρικού τηλέγραφου και πώς μπορούν δύο άτομα να επικοινωνήσουν μεταξύ τους με τη βοήθεια της «μαγνητικής βελόνης». Τα πειράματα του Έρστεντ, πάνω στις αποκλείσεις της μαγνητικής βελόνης χρονολογούνται από το 1719 και παρέμειναν ξεχασμένα για δύο αιώνες.

Θα αναφέρω σύντομα κάποιες άγνωστες εφευρέσεις.
Το υπόγειο κουδούνι (κουδούνι δύτης) βρίσκεται σε ένα χειρόγραφο με τίτλο «Το μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου» στο βασιλικό δωμάτιο χειρογράφων του Βερολίνου που έχει χρονολογία 1320.
Ένα γερμανικό χειρόγραφο ποιημάτων, γραμμένο στα 1190 (βιβλιοθήκη της Στουτγάρδης) έδειχνε το σχέδιο ενός υποβρυχίου. Ήταν φτιαγμένο από κατεργασμένο δέρμα κι ήταν ικανό να αντιστέκεται στις θύελλες. Μια μέρα ο εφευρέτης βρέθηκε περικυκλωμένος από γαλέρες εχθρικές που ήθελαν να τον πιάσουν αιχμάλωτο. Κατάφερε να τους ξεφύγει με το σκάφος κι έζησε δεκατέσσερις μέρες στο βυθό αναπνέοντας με τη βοήθεια ενός σωλήνα που επέπλεε.
Σ' ένα έργο που γράφτηκε στα 1510 από τον ιππότη Λούντβιχ φον Χάρντενσταϊν μπορούμε να δούμε το σχέδιο μιας στολής σκάφανδρου. Στο ύψος των ματιών υπήρχαν δύο ανοίγματα και φορούσε γυαλιά. Στην κορυφή ένας μακρύς σωλήνας τέλειωνε σ' έναν κρουνό που επέτρεπε στον εξωτερικό αέρα να μπαίνει μέσα. Δεξιά κι αριστερά στο σχέδιο υπήρχαν τα απαραίτητα σύνεργα κατάδυσης κι ανάδυσης, βολίδες κι ένα καμάκι με βαθμίδες.

Ακόμα ένα παράδειγμα για τις άγνωστες εφευρέσεις:
Ένας άγνωστος συγγραφέας που γεννήθηκε το 1729 στο Μόντεμπουργκ κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο «Σιφαντί» (αναγραμματισμός του πρώτου μέρους του ονόματος του συγγραφέα που ήταν Τιφέν ντε λα Ρος). Μπορούμε να περιγράψουμε όχι μόνο τις εικόνες φωτογραφικά αλλά και τα χρώματα τους: «Η εκτύπωση των εικόνων», γράφει ο συγγραφέας, «είναι το πώς θα τις δεχτεί το ύφασμα την πρώτη στιγμή. Τις βγάζουμε αμέσως και τις τοποθετούμε σε σκοτεινό θάλαμο. Μετά από μια ώρα το επίχρισμα έχει στεγνώσει κι έχουμε έναν πίνακα πολύ πιο ωραίο από κάθε ζωγραφικό έργο». Και ο συγγραφέας συνεχίζει: «Πρέπει πρώτα να εξετάσουμε τη φύση του ιξώδους σώματος που παρεμποδίζει και κρατάει τις ακτίνες, δεύτερο να εξετάσουμε τις δυσκολίες της προετοιμασίας και χρήσης και τρίτο το παιχνίδι του φωτός και αυτού του σώματος που έχει αποξηραθεί». Έτσι γνωρίζουμε ότι η ανακάλυψη του Ντάγκερ ανακοινώθηκε στην Ακαδημία των Επιστημών από τον Αραγκό έναν αιώνα αργότερα, στις 7 Ιανουαρίου του 1839. Αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι ορισμένες ιδιότητες των μεταλλικών σωμάτων που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στη φωτογραφία για να σταθεροποιούν τις εικόνες αναφέρθηκαν για πρώτη φορά το 1566 σ' ένα κείμενο του Φαμπρίκιους.

Άλλο ένα παράδειγμα: Ο εμβολιασμός.
Αναφέρεται από έναν από τους Ινδούς Βέντα χωρίς να ξέρουμε την ακριβή ημερομηνία. Λεγόταν Σακτάγια Γκραντχάμ. Αυτό το κείμενο μνημονεύθηκε στο έργο του Μορό ντε Ζουέ «Αναφορές στην ευλογιά» και διαβάστηκε στις 16 Οκτωβρίου 1826 στην Ακαδημία Επιστημών. «Περισυλλέξτε το υγρό από τις φλύκταινες στην άκρη ενός νυστεριού. Με μια σύριγγα κάντε ένεση στο χέρι αφού πρώτα ανακατέψετε το υγρό με το αίμα. Ο άρρωστος θα κάνει πυρετό. Η ασθένεια όμως θα εκδηλωθεί σε ελαφριά μορφή και δε θα εγκυμονεί κανέναν κίνδυνο». Ύστερα βρίσκουμε μια ακριβή περιγραφή όλων των συμπτωμάτων. Επρόκειτο για αναισθητικό; Θα μπορούσαμε να πάρουμε μια απάντηση σ' αυτό το ερώτημα μέσα από ένα κείμενο του Ντενίς Παπέν γραμμένο το 1681 με τίτλο: «Πραγματεία πάνω στις εγχειρήσεις χωρίς πόνο». Επίσης μελετώντας τις παλιές εμπειρίες των Κινέζων για την ινδική κάνναβη. Σ' αυτή την περίπτωση μπορούμε να μιλήσουμε για μια εμπειρική γνώση του Μεσαίωνα πάνω στις θεραπευτικές ιδιότητες του τυριού ροκφόρ στις πληγές. Επίσης να αναφέρουμε μια μελέτη του Ερνέστ Ντουσέν, μαθητή της στρατιωτικής σχολής της Λυών, που την παρουσίασε στις 17 Δεκεμβρίου 1897 με τον τίτλο: «Συνεισφορά στη μελέτη του ζωτικού ανταγωνισμού ανάμεσα στους μικροοργανισμούς, τα μικρόβια και τη μούχλα». Αυτή η διατριβή πέρασε απαρατήρητη. Επιμένω γι' αυτό το ξεχασμένο παράδειγμα μιας εποχής που βρισκόταν πολύ κοντά στη δική μας, στην οποία θριαμβεύει η βακτηριολογία.

Θέλουμε κι άλλα παραδείγματα; Είναι αναρίθμητα!
Θα αναφέρω ενδεικτικά μια μελέτη για το οξυγόνο, του οποίου τα αποτελέσματα μελετήθηκαν το 14ο αιώνα από έναν αλχημιστή, τον Εκ ντε Σουλπάκ όπως σημειώνει ο Σεβρέλ στην «Εφημερίδα των σοφών» τον Οκτώβριο του 1849. Εξάλλου ο Θεόφραστος έλεγε πως η φλόγα συντηρείται από ένα σώμα σε αέρια μορφή και την ίδια άποψη είχε και ο Άγιος Κλήμης της Αλεξανδρείας.
Δε θα αναφέρω καμιά από τις θαυμάσιες εμπειρίες του Μπέικον, του Σιρανό ντε Μπερζεράκ και άλλων, γιατί μπορεί να τις κατηγορήσουν για φανταστικές. Καλύτερα να πατάμε στο στέρεο έδαφος των πραγματικών γεγονότων που να μπορεί κανείς να τα ελέγξει.
Όσον αφορά το αυτοκίνητο, στο 16ο αιώνα κάποιος στη Νυρεμβέργη, ονόματι Ζαν Χοτς, κατασκεύασε μια «τετράτροχη άμαξα με ελατήριο». Στα 1645 προσπάθησαν να κατασκευάσουν ένα παρόμοιο όχημα στον περίβολο ενός ναού αλλά δεν τα κατάφεραν. Ίδρυσαν μάλιστα κι έναν εμπορικό συνεταιρισμό που όμως δε λειτούργησε ποτέ.

Ακόμα και για πιο σπουδαίες ανακαλύψεις απ' αυτές που αναφέραμε θα πρέπει να ανατρέξουμε στις εμπειρίες των παλαιότερων. Ο Χριστόφορος Κολόμβος ομολόγησε ειλικρινά ότι όφειλε πολλές γνώσεις του που τον βοήθησαν στις ανακαλύψεις του, στους σοφούς, τους φιλόσοφους και τους αρχαίους ποιητές. Αγνοούμε πως ο Κολόμβος αντέγραψε δύο φορές το χορό της δεύτερης πράξης της «Μήδειας», μιας τραγωδίας του Σενέκα, όπου ο ηθοποιός μιλούσε για την ανακάλυψη ενός κόσμου που θα γινόταν στους επόμενους αιώνες. Αυτό το χειρόγραφο υπάρχει στη βιβλιοθήκη τηςΣεβίλλης. Λέγεται χειρόγραφο ντε λας Κονφένθιας. Ο Κολόμβος θυμόταν επίσης αυτά που έγραφε ο Αριστοτέλης στο έργο του για τη σφαιρικότητα της Γης. Δίκαια λοιπόν δεν παρατήρησε ο Ζουμπέρ ότι η «άγνοια της ιστορίας των περασμένων χρόνων και η απέχθεια προς τα αρχαία κείμενα κάνει τη σκέψη ανόητη, στείρα και μάταιη»; Πόσο όμορφα το έγραφε ο Ριβαρόλ: «Όλη η πνευματική κατάσταση του ανθρώπου είναι ένα μυστηριώδες πλοίο που έχει ρίξει άγκυρα στον ουρανό». Εμείς μπορούμε να αλλάξουμε λίγο τη θαυμάσια αυτή παρομοίωση και να πούμε πως αυτό το πλοίο του μέλλοντος έχει ρίξει άγκυρα στον ουρανό του παρελθόντος και μόνο η λήθη μας απειλεί με φοβερά ναυάγια.

Θα έμοιαζε απίστευτη η ιστορία των ορυχείων χρυσού της Καλιφόρνιας αν δεν ήταν αληθινή. Τον Ιούνιο του 1848 ο Μάρσαλ ανακάλυψε για πρώτη φορά ψήγματα χρυσού στις όχθες ενός ποταμού που δίπλα του έφτιαχναν ένα μύλο. Ο Φερνάντο Κορτές είχε ήδη περάσει από εκεί, ψάχνοντας στην Καλιφόρνια Μεξικάνους που έλεγαν πως κουβαλούσαν αμύθητους θησαυρούς. Ο Κορτές έφερε βόλτα ολόκληρη τη χώρα, έψαξε και την πιο μικρή καλύβα χωρίς καν να σκεφτεί να μαζέψει λίγη άμμο. Στη διάρκεια τριών αιώνων οι ισπανικές συμμορίες και «αποστολές του Χριστού» κοσκίνιζαν τη χρυσοφόρο άμμο ψάχνοντας κάθε φορά και πιο μακριά προς το Ελντοράντο. Παρ' όλα αυτά το 1737, περισσότερο από εκατό χρόνια πριν από την ανακάλυψη του Μάρσαλ, οι αναγνώστες της «Γκαζέτ της Ολλανδίας» μπορούσαν να διαβάσουν ότι τα ορυχεία χρυσού και ασημιού στη Σονόρα μπορούσαν να εξερευνηθούν γιατί η εφημερίδα τους έλεγε ακριβώς το μέρος που υπήρχαν αυτά! Επίσης στα 1767 κυκλοφορούσε ένα βιβλίο στο Παρίσι με τίτλο «Η φυσική και πολιτιστική ιστορία της Καλιφόρνιας» και ο συγγραφέας περιέγραφε σ' αυτό τα ορυχεία χρυσού και ανέφερε μαρτυρίες ταξιδιωτών που μιλούσαν για ψήγματα χρυσού. Κανείς δεν πρόσεξε ούτε το άρθρο, ούτε το έργο,ούτε τα γεγονότα που έναν αιώνα αργότερα θα σημάδευαν την εποχή του «χρυσού πυρετού» που είχε καταλάβει τότε τους ανθρώπους. Μήπως θα πρέπει να διαβάσουμε ακόμα κάποια κείμενα Αράβων ταξιδευτών; Θα βρίσκαμε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα γύρω από τα ορυχεία. «Η λήθη στην πραγματικότητα δε μας απαλλάσσει από τίποτα».

Μετά από πολύχρονες έρευνες διαπιστώσαμε πως η Ευρώπη διαθέτει ανεκτίμητους θησαυρούς που δεν τους ερεύνησαν ποτέ. Και ποιοι είναι αυτοί οι θησαυροί; Η μελέτη των παλιών κειμένων που βρίσκονται σε όλες τις μεγάλες βιβλιοθήκες. Η βιομηχανική τεχνολογία έχει τρεις διαστάσεις: το πείραμα, την επιστήμη, την ιστορία. Με το να αποκλείουμε το πρώτο ή να αδιαφορούμε για την ιστορία είναι σαν να δείχνουμε σε όλο του το μεγαλείο τον εγωισμό και την απλοϊκότητα του ανθρώπινου χαρακτήρα. Είναι ολοφάνερο ότι δεν αρκεί μόνο η μελέτη των παλιών κειμένων για να προχωρήσει η τεχνολογία. Είναι προτιμότερο να διατρέξεις κάποιον κίνδυνο για να βρεις αυτό που δεν υπάρχει ακόμα, από το να θέλεις λογικά να κατακτήσεις αυτό που υπάρχει και αυτό που επιθυμείς να πάρεις εσύ από όλη αυτή την ιστορία. Στην πραγματικότητα οι τέχνες είναι παλιότερες κατά πολύ από τις επιστήμες. Πρέπει λοιπόν να είναι καλά πληροφορημένες για τους «προγόνους τους».

Οι πρόγονοι μας με απλά μέσα και πρωτόγονα κατάφεραν να παράγουν πολλά πράγματα στον τομέα της τεχνικής. Αλλά ενώ για μας σήμερα είναι παιχνίδι η αναπαραγωγή αυτών των πραγμάτων, πολλές φορές δυσκολευόμαστε να εξηγήσουμε τους τρόπους που χρησιμοποιούσαν οι παλιοί, παρ' όλη τη θεωρητική τους κατάρτιση. Αυτό ήταν και το μεγαλείο της αρχαίας επιστήμης. Με απλά και ατελή μέσα να κάνουν μεγάλες ανακαλύψεις. Θα μου πείτε καλά όλα αυτά, αλλά εμείς φτάσαμε στην πυρηνική ενέργεια. Σ' αυτή την «ένσταση» θα σας απαντήσω μ' ένα κείμενο που θα μας κάνει λιγάκι να σκεφτούμε.

Σ' ένα πολύ σπάνιο και άγνωστο βιβλίο ακόμα και για ειδικούς που γράφτηκε εδώ και 80 χρόνια με τον τίτλο «Οι Άτλαντες» ο συγγραφέας, που πολύ σοφά κρυβόταν πίσω από το ψευδώνυμο Ρουζέλ, εξέθεσε τα αποτελέσματα της δουλειάς του, πενήντα έξι χρόνια έρευνας και δουλειάς πάνω στην αρχαία επιστήμη. Έγραφε λοιπόν ο Ρουζέλ, εκθέτοντας τις επιστημονικές του γνώσεις: «Η συνέπεια αυτής της αδιάκοπης δράσης είναι στην πραγματικότητα η εμφάνιση της ύλης. Αυτής της άλλης ισορροπίας της οποίας η διάσπαση θα καθόριζε εξίσου ισχυρά κοσμικά φαινόμενα. Εάν από μια άγνωστη αιτία το ηλιακό μας σύστημα διαλυόταν στα μόρια του και τα συστατικά του άτομα ενεργοποιούνταν αμέσως από τη μη εξάρτηση τους από το σύστημα, τότε θα έλαμπαν στο διάστημα μ' ένα άπλετο φως που θα ανάγγελλε από μακριά μια μεγάλη καταστροφή και την ελπίδα για έναν καινούριο κόσμο». Μου φαίνεται πως το τελευταίο αυτό παράδειγμα φτάνει για να μας δώσει να καταλάβουμε το βάθος της φράσης που είπε η δις Μπερτέν: «Δεν υπάρχει καινούριο, παρά μόνο αυτό που έχει ξεχαστεί».

Να δούμε τώρα τι πρακτικό συμφέρον παρουσιάζει για τη βιομηχανία η συστηματική βολιδοσκόπηση του παρελθόντος. Όταν ισχυριζόμαστε ότι πρέπει να σκύψουμε με πολλή αγάπη πάνω στα παλιά κείμενα δεν εννοούμε να μελετήσουμε αυτά τα κείμενα σε τέτοιο βάθος και πλάτος για να γίνουμε πολυμαθείς. Θα πρέπει να ανατρέχουμε σ' αυτά μόνο στα παλιά επιστημονικά και τεχνικά κείμενα αν υπάρχουν ή σε κάποια γεγονότα σημαντικά, που είναι παραμελημένα αλλά που αξίζουν την προσοχή μας για να οδηγηθούμε σωστά στο πρόβλημα.

Οι πλαστικές ύλες που νομίζουμε ότι είναι πρόσφατη ανακάλυψη θα είχαν φτιαχτεί πολύ πιο νωρίς αν γνωρίζαμε κάποια πειράματα του χημικού Μπερζέλιους. Σε ότι αφορά τη μεταλλουργία θα περιγράψουμε ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Όταν αρχίσαμε να μελετάμε κάποιες χημικές μεθόδους των αρχαίων, μας έκανε μεγάλη εντύπωση γιατί δεν μπορούσαν να αναπαράγουν στο εργαστήριο πειράματα πάνω στη μεταλλουργία που τα είχαν τόσο σωστά περιγράψει μέσα στα βιβλία. Κάποια στιγμή καταλάβαμε τους λόγους αυτής της αποτυχίας γιατί παρατηρήσαμε πολύ προσεχτικά τις ενδείξεις και τις δεδομένες αναλογίες. Όταν το ξανασκεφτήκαμε είδαμε πως είχαμε κάνει ένα λάθος. Είχαμε χρησιμοποιήσει χημικά διαλυτικά καθαρά ενώ οι αρχαίοι δε χρησιμοποιούσαν τέτοια διαλυτικά, δηλαδή που να παράγουν φυσικά άλατα και να είναι ικανά να προκαλούν καταλυτικές ενώσεις. Στην πραγματικότητα το πείραμα επιβεβαίωνε αυτή την άποψη.

Οι ειδικοί θα καταλάβουν πόσο σημαντικές προοπτικές ανοίγονται μ' αυτές τις παρατηρήσεις. Μπορεί να γίνει οικονομία ενέργειας από την εφαρμογή στη μεταλλουργία κάποιων παλιών μεθόδων που όλες σχεδόν βασίζονται στη δράση των καταλυτών. Σ' αυτό το σημείο οι εμπειρίες μας επιβεβαιώθηκαν και από τις εργασίες του Μενετριέ πάνω στην καταλυτική δράση των ελάχιστων στοιχείων όπως επίσης και από τις έρευνες του Γερμανού Μίτας πάνω στην κατάλυση στη χημεία των αρχαίων. Από διαφορετικούς δρόμους είχαμε τα ίδια συντονισμένα αποτελέσματα. Αυτός ο συντονισμός αποδεικνύει ότι έχει έρθει ο καιρός στην τεχνολογία να υπολογίσουμε τη βασική σημασία, την έννοια της ποιότητας και το ρόλο των ποσοτικών φαινομένων στην παραγωγή.

Οι αρχαίοι γνώριζαν μεθόδους στη μεταλλουργία που μοιάζουν να έχουν ξεχαστεί, όπως π.χ. η στόμωση χαλκού που τη χρησιμοποιούσαν σε μερικά οργανικά βουτήματα. Πετύχαιναν έτσι να κατασκευάσουν εργαλεία ιδιαίτερα σκληρά και μυτερά. Τα κατάφεραν επίσης να χύνουν σε καλούπι αυτό το μέταλλο ακόμα και αν ήταν σε κατάσταση οξείδωσης. Ακόμα οι παλιοί είχαν μελετήσει τη σύμμειξη των μετάλλων που είναι πολύ βασική διεργασία για τη σύγχρονη βιομηχανία. Όχι μόνο γνώριζαν τους τρόπους να παράγουν απευθείας μίγμα μετάλλων με μοναδικές ιδιότητες (η Ρωσική βιομηχανία δείχνει σήμερα μεγάλο ενδιαφέρον γι' αυτές τις ιδιότητες των μετάλλων), αλλά χρησιμοποιούσαν και μίγματα μετάλλων πολύ ειδικά όπως το ήλεκτρο, το οποίο δεν ενδιαφερθήκαμε ποτέ να το μελετήσουμε σοβαρά, παρ' όλο που γνωρίζαμε πώς να το κατασκευάσουμε.

Θα επιμείνουμε λίγο στις προοπτικές που μπορούν να ανοιχτούν με τη μελέτη στο φαρμακευτικό και ιατρικό τομέα, που είναι σχεδόν ανεξερεύνητος και ανοιχτός σε τόσες έρευνες. Θα σημειώσουμε τη σπουδαιότητα της αντιμετώπισης των εγκαυμάτων, ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε καθημερινά με τα αυτοκινητιστικά και αεροπορικά δυστυχήματα.

Καμιά άλλη εποχή περισσότερο από το Μεσαίωνα (σχεδόν ολόκληρος καταστρεμμένος από τις πυρκαγιές) δεν ανακάλυψε καλύτερα φάρμακα για τα εγκαύματα, τα οποία όμως ξεχάστηκαν εντελώς. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ορισμένα παρασκευάσματα της παλιάς φαρμακολογίας όχι μόνο καλμάρανε τον άρρωστο από τους πόνους του αλλά τον βοηθούσαν στην επούλωση των ουλών και είχαν τη δυνατότητα να αναπαράγουν τα καταστρεμμένα κύτταρα.

Θα ήταν περιττό να ξαναθυμίσουμε την υψηλή ποιότητα των επεξεργασμένων υλών σύμφωνα με τις μεθόδους των αρχαίων όσον αφορά τις χρωστικές ουσίες και τα βερνίκια. Τα υπέροχα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν από τους ζωγράφους του Μεσαίωνα ευτυχώς δε χάθηκαν όπως γενικά πιστεύεται. Στη Γαλλία υπάρχει τουλάχιστον ένα χειρόγραφο που περιγράφει αναλυτικά τη σύνθεση τους. Ποτέ κανείς δεν υιοθέτησε αυτές τις μεθόδους για να δημιουργήσει χρώματα. Αν οι σύγχρονοι ζωγράφοι είχαν τη δυνατότητα να ζήσουν έναν αιώνα δε θα αναγνώριζαν τα έργα τους γιατί τα χρώματα που συνήθως χρησιμοποιούν διαρκούν πολύ λίγο χρονικό διάστημα. Εξάλλου τα κίτρινα του Βαν Γκογκ βλέπουμε πως ήδη έχουν χάσει τη σπάνια λάμψη τους που τα χαρακτήριζε. Πρόκειται για μεταλλεία;

Σ' αυτό το θέμα θα αναφέρουμε τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην ιατρική έρευνα και στην εκμετάλλευση των μεταλλείων. Η θεραπευτική εφαρμογή των φυτών (αυτό που ονόμαζαν φυτοθεραπεία και ήταν πολύ διαδεδομένη στους αρχαίους) συνδέεται τελικά με μια καινούρια επιστήμη τη βιογαιοχημεία. Αυτή η μέθοδος προτείνεται για να αποκαλύψει τις θετικές δυσμορφίες που αφορούν τα ίχνη των μετάλλων μέσα στα φυτά και δείχνουν τη συγγένεια με τα μεταλλοφόρα στρώματα των ορυχείων. Μ' αυτό τον τρόπο μπορούμε να προσδιορίσουμε την ειδική σχέση ορισμένων φυτών με ορισμένα μέταλλα. Απ' αυτό βγάζουμε το συμπέρασμα ότι αυτά τα δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και στη θεραπευτική ιατρική και στην επεξεργασία των μεταλλευμάτων. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε στη σύγχρονη ιστορία της τεχνικής τη σύγκλιση των διαφορετικών επιστημονικών μεθόδων.

Άλλος ένας τομέας που δεν έχει καθόλου αξιοποιηθεί είναι η παλιά τέχνη της υαλουργίας. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν γυάλινα δάπεδα. Εξάλλου η μελέτη των μεθόδων των παλιών υαλουργών μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη λύση πολλών υπερσύγχρονων προβλημάτων όπως π.χ. στη διασπορά σπάνιων κομματιών του παλλαδίου μέσα στο γυαλί, πράγμα που θα επέτρεπε να έχουμε φθοριούχες ακτίνες στο σκοτάδι.

Όσον αφορά τη βιομηχανία υφασμάτων, θα έπρεπε να προσανατολιστεί προς την παραγωγή πολυτελών υφασμάτων, υψηλής ποιότητας που θα ήταν επεξεργασμένα με τις παλιές προδιαγραφές ή ακόμα καλύτερα θα έπρεπε να επιχειρήσει να κατασκευάσει αυτό το μοναδικό ύφασμα που ήταν γνωστό με το όνομα Πιλεμά. Ήταν ύφασμα από λινό ή μαλλί πολύ ανθεκτικό που δε σχιζόταν ούτε καιγόταν πολύ εύκολα. Η μέθοδος εφευρέθηκε από τους Γαλάτες και τη χρησιμοποιούσαν για να κατασκευάζουν πανοπλίες.

Και η βιομηχανία επίπλων θα μπορούσε να βρει συμφέρουσες λύσεις αν υιοθετούσε παλιές μεθόδους που αυξάνουν την ανθεκτικότητα του ξύλου στις διάφορες φυσικές και χημικές αντιδράσεις. Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον θα είχε αν μελετούσαμε την κατασκευή του τσιμέντου που ήταν γνωστή από το 14ο και 15ο αιώνα και παρουσίαζε ιδιότητες πολύ ανώτερες από αυτές του σύγχρονου τσιμέντου, χωρίς τις καταστροφικές του επιπτώσεις στην Οικολογία! Η σοβιετική βιομηχανία χρησιμοποίησε παλιές μεθόδους στην κατασκευή κεραμιδιών που ήταν πιο σκληρά από μέταλλα.

Θα προσανατολιστούμε τώρα στις φυσικές έρευνες που μπορεί να μας δώσουν ουσιαστικά αποτελέσματα. Αναφερόμαστε σε εργασίες που έχουν σχέση με τη γήινη μαγνητική ενέργεια.Υπάρχουν σ' αυτό τον τομέα σπουδαίες παρατηρήσεις που δε μελετήθηκαν ποτέ. Είτε υπάρχουν τελικά εμπειρίες του παρελθόντος ή δυνατότητες για το μέλλον, η πραγματικότητα μας ξαναφέρνει στο παρόν. Αυτό μπορεί να μας φαίνεται παράδοξο αλλά θα το καταλάβουμε αν σκεφτούμε ότι το παρόν είναι σημείο αναφοράς του παρελθόντος και του μέλλοντος. Πρέπει να κοιτάξουμε πιο μακριά και όχι μόνο τα πράγματα που βρίσκονται κάτω από τη μύτη μας ή αυτά που έχουμε μάθει από παλιά. Δεν πρέπει να υπολογίζουμε μόνο το μικρό διάστημα ανισορροπίας κατά το οποίο διασχίζουμε το χωρόχρονο. Η εξέλιξη μας το αποδεικνύει και πρέπει η καθαρότητα του βλέμματος μας να κρατήσει σταθερή τη ζυγαριά ανάμεσα σ' αυτό που υπήρξε και σ' αυτό που θα υπάρξει.

Έχουμε ξαναγυρίσει στην εποχή των μυστικών εταιρειών. Όταν θα προχωρήσουμε σε πιο σημαντικά γεγονότα θα δούμε ότι ξαναγυρνάμε στην εποχή των Μυστών. Οι Μύστες είχαν δημιουργήσει ένα σύνολο οργανωμένων εταιρειών για να κρατούν τη γνώση μυστική και μακριά από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Δεν είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε έναν κόσμο που θα μοιάζει σ' αυτό το κοινωνικό μοντέλο. Με την προϋπόθεση ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ή τουλάχιστον όταν περνάει από το ίδιο σημείο βρίσκεται σε μια άλλη βαθμίδα εξέλιξης. Ιστορικά η διατήρηση των τεχνικών μεθόδων ήταν από τα βασικότερα καθήκοντα των μυστικών εταιρειών.

Οι Αιγύπτιοι ιερείς φύλαγαν «ως κόρη οφθαλμού» τους νόμους της γεωμετρίας.
Στη Βαγδάτη η μυστική εταιρεία των σοφών της κρατούσε μυστική την ηλεκτρική μπαταρία και το μονοπώλιο της γαλβανοπλαστικής εδώ και 2.000 χρόνια.
Στο Μεσαίωνα στη Γαλλία, τη Γερμανία, και την Ισπανία είχαν δημιουργηθεί «σύλλογοι» τεχνικών.

Ρίχτε μια ματιά στην ιστορία της αλχημείας. Μπορείτε να δείτε τον τρόπο που έφτιαχναν το κόκκινο χρώμα του γυαλιού βάζοντας χρυσό τη στιγμή της τήξης. Μπορείτε να δείτε το υγρό πυρ των Ελλήνων που ήταν φτιαγμένο από πηχτό λάδι λινού και ήταν ο πρόγονος της βόμβας ναπάλμ. Μπορούμε επίσης να δούμε τις διάφορες ομάδες που είχαν σχηματίσει τεχνικοί και κρατούσαν μυστικούς τους τρόπους κατασκευής μουσικών οργάνων ή συνθετικού αρώματος από απόσταγμα. Δε βρέθηκαν όλα τα μυστικά του Μεσαίωνα: όπως αυτό του ορυκτού ελαστικού γυαλιού ή η μέθοδος της παραγωγής ψυχρού φωτός και πολλά άλλα...

Από πότε μουντζώνουμε με πάθος;

Είναι η χαρακτηριστική κίνηση που διανθίζει την καθημερινότητά μας (και, παραδέξου το, μας εκτονώνει). Έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε διαφημιστικό σποτ, ενώ για τους ξένους τουρίστες αποτελεί γραφικό στιγμιότυπο της χώρας μας, που το απολαμβάνουν και το διηγούνται ως ξεχωριστό γεγονός στους φίλους τους, όταν επιστρέφουν στις πατρίδες του. Τι είναι όμως το μούντζωμα και γιατί το χρησιμοποιούμε τόσο συχνά στην καθημερινή μας ζωή;

Στάχτη και ανάθεμα
Λέγεται ότι το μούντζωμα έχει βαθιές ρίζες στον χρόνο. Η επικρατέστερη θεωρία ανάγει το «παράσημο της ανοιχτής παλάμης» – όπως ειρωνικά λέγεται η μούντζα – στην εποχή του Βυζαντίου, όπου αποτελούσε δικαστική ποινή για ασήμαντα παραπτώματα. Ο δικαστής τιμωρούσε τους ενόχους βάζοντας το χέρι του σε στάχτη και μουτζουρώνοντας – με ανοιχτή την παλάμη του – το πρόσωπό τους για διαπόμπευση.

Από την άλλη, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η μούντζα έρχεται από την αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα από τα Ελευσίνια Μυστήρια. Σε αυτά χρησιμοποιούνταν μια αντίστοιχη κίνηση, που συνοδευόταν από κατάρες, για να ξορκίσουν το κακό. Καίτοι αυτή η άποψη για την προέλευση της μούντζας αμφισβητείται, η κίνηση εξακολουθεί και σήμερα να εκφράζει βαθιά περιφρόνηση, κατάρα και αποπομπή. Και αυτό δεν είναι τυχαίο!

Μια κίνηση με δύναμη ανεξέλεγκτη
Προφανώς με το μούντζωμα βγάζουμε μια εσωτερική οργή (και απ΄ ό,τι φαίνεται διαθέτουμε άφθονη) και την απευθύνουμε σε αυτόν που θέλουμε να αποπέμψουμε. Δεν είναι μια απλή διάθεση για διαπόμπευση αλλά ένα είδος ασυνείδητης εκτόξευσης αρνητικής ενέργειας προς κάποιον που θεωρούμε πως μας έχει πειράξει. Αυτό πρεσβεύουν και όσοι ασχολούνται με το πιο βαθύ κομμάτι του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου. Κι επειδή οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούμε τη δύναμη μιας τέτοιας κίνησης, καλό είναι να προσέχουμε περισσότερο πότε, πού και σε ποιον ανοίγουμε την παλάμη μας και ρίχνουμε το ανάθεμα.

Γιατί η Ερυθρά Θάλασσα έχει αυτή την ονομασία;

Αλλού ονομάζεται Μαύρη, αλλού… Νεκρά και αλλού Κόκκινη. Η θάλασσα έχει πάρει διάφορα συνοδευτικά επίθετα κατά περιοχή. Η Ερυθρά Θάλασσα είναι μια από αυτές τις θάλασσες με τα περίεργα ονόματα.

Γιατί Ερυθρά;
Η μακρόστενη Ερυθρά Θάλασσα βρίσκεται στριμωγμένη ανάμεσα στην Αίγυπτο, το Ισραήλ, το Σουδάν, την Ερυθραία, τη Σαουδική Αραβία και την Υεμένη. Αποτελεί προέκταση του Ινδικού Ωκεανού, τα νερά του οποίου εισέρχονται από νότια μέσα στον Αραβικό Κόλπο. Επικοινωνεί μάλιστα και με τη Μεσόγειο μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Έχει μήκος 2.250 χιλιόμετρα, πλάτος 355 χιλιόμετρα και μέγιστο βάθος 2.500 μέτρων. Είναι μια από τις πιο θερμές θάλασσες του κόσμου, με υψηλή αλατότητα. Ονομάστηκε κόκκινη όχι επειδή αυτό είναι το χρώμα των νερών της, αλλά – όπως εικάζουν οι αρχαιολόγοι – γιατί εκεί ζει από αρχαιοτάτων χρόνων ένα υδρόβιο φυτό (Trichodesmium erythraeum), το οποίο εποχιακά παράγει κόκκινα λουλούδια που επιπλέουν στην επιφάνειά της. Γνωστή από τη Βίβλο ως μέσον διαφυγής των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, λέγεται ότι τα χρόνια εκείνα ήταν κλειστή λίμνη. Την ίδια εποχή ονομαζόταν και Θάλασσα των Καλαμιών, Αιγυπτιακή Θάλασσα ή απλώς Θάλασσα, ενώ ο Ηρόδοτος, πολύ νωρίτερα, την αποκαλούσε με το σημερινό, γνωστό της όνομα.

Παράδεισος για καταδύσεις
Η Ερυθρά θάλασσα είνα γοητευτική, μυστηριώδης, με συναρπαστική υποβρύχια ζωή. Λέγεται ότι φιλοξενεί περισσότερα από 1.200 είδη ψαριών και 200 είδη κοραλλιών. Με άλλα λόγια, είναι ένας παράδεισος για όσους λατρεύουν τις καταδύσεις. Μάλιστα έχει επανειλημμένα βαθμολογηθεί ως ένας από τους δέκα κορυφαίους προορισμούς στον κόσμο για δύτες.
Οι πλούσιοι κοραλλιογενείς ύφαλοι που τη διακοσμούν προσφέρουν ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα κάτω από τα ιδιαίτερα αλμυρά τυρκουάζ, διάφανα νερά της. Κάποιοι ύφαλοί της φέρουν χαρακτηριστικά ονόματα, όπως «Μαρμαρένιοι Κήποι». Τα χρώματά τους εναλλάσσονται από μενεξεδένιο σε γαλάζιο – πράσινο και από κόκκινο σε πορτοκαλί και κίτρινο, ενώ η ορατότητα μέσα στο νερό είναι καλή έως και για 30 μέτρα.
Τα ψάρια της δεν υστερούν σε ποικιλία σχεδίων και πανδαισία αποχρώσεων: Ριγέ ή πουά, έχουν πολλές φορές μεταλλική λάμψη ή δίχρωμους τόνους. Ανάμεσά τους και το ψάρι-κλόουν με τον φανταχτερό πορτοκαλί κορμό και τις λευκές και μαύρες ρίγες, πρωταγωνιστής στην ταινία «Ψάχνοντας τον Νέμο». Διαφανείς μέδουσες με βιολετί φωσφορίζουσα λάμψη συμπληρώνουν το σκηνικό.

Από όλα έχει ο θαλάσσιος κήπος
Στα ζεστά νερά της, που το καλοκαίρι φτάνουν και τους 30 βαθμούς, οι δύτες μπορούν να συναντήσουν ό,τι βάλει ο νους τους: Ναυάγια, σπηλιές, υποβρύχια φαράγγια και σκοπέλους, χέλια, θαλάσσιες χελώνες, σαλάχια, διαβολόψαρα (μάντα), φαλαινοκαρχαρίες και σφυροκέφαλους (συνολικά 44 είδη καρχαριών), φάλαινες και δελφίνια. Ακόμα και απρόσμενα «φαντάσματα» της αβύσσου, όπως το σχεδόν διαφανές ινδικό σκουμπρί.

Αγάπη και Ελευθερία... και τα δυο φτερά είναι αναγκαία

Όταν είσαι μόνος, νιώθεις μοναξιά, νιώθεις να σου λείπει ο άλλος. Η ζωή σου μοιάζει μισή. Χάνει τη χαρά, χάνει τη ροή, το άνθισμα. Παραμένει υποσιτισμένη. Αν είσαι με άλλον, τότε προκύπτει ένα καινούργιο πρόβλημα, γιατί ο άλλος αρχίζει να καταπατά τον χώρο σου. Αρχίζει να σου βάζει όρους, να ζητάει πράγματα από σένα, αρχίζει να καταστρέφει την ελευθερία σου κι αυτό πληγώνει. Και μέχρι τώρα η ανθρωπότητα έχει ζήσει με τέτοιο τρελό τρόπο, που μόνο μία ανάγκη μπορείς να ικανοποιήσεις: Μπορείς να είσαι ελεύθερος, μόνον αν εγκαταλείψεις την ιδέα της αγάπης. Αυτό κάνουν οι μοναχοί και οι καλόγριες όλων των θρησκειών: Εγκατέλειψε την ιδέα της αγάπης και είσαι ελεύθερος.

Δεν υπάρχει κανένας για να σε εμποδίσει, δεν υπάρχει κανένας για να ανακατευτεί μαζί σου, κανένας για να έχει απαιτήσεις, κανένας για να σε κατέχει. Τότε όμως η ζωή γίνεται κρύα, σχεδόν νεκρή.

Δεν υπάρχει χορός ούτε χαρά ούτε τραγούδι. Όλα τα τραγούδια έχουν εξαφανιστεί, κάθε χαρά έχει πεθάνει. Είναι παράλυτοι. Πώς μπορούν να χορέψουν; Είναι ανάπηροι. Πώς μπορούν να χορέψουν; Δεν υπάρχει τίποτα για να χορέψουν. Οι ενέργειές τους είναι κολλημένες, δεν ρέουν πια.

Για τη ροή χρειάζεται ο άλλος. Χωρίς τον άλλο δεν υπάρχει ροή. Και η πλειοψηφία της ανθρωπότητας έχει προτιμήσει την αγάπη κι έχει εγκαταλείψει την ιδέα της ελευθερίας. Τότε οι άνθρωποι ζουν σαν σκλάβοι.

Ο άντρας έχει υποβιβάσει τη γυναίκα σε πράγμα, σε είδος και το ίδιο έχει κάνει και η γυναίκα με τον δικό της επιδέξιο τρόπο: Έχει καταδυναστέψει όλους τους συζύγους.

Ο άντρας έχει υποβιβάσει τη γυναίκα σε σκλάβα και η γυναίκα έχει υποβιβάσει τον άντρα σε σκλάβο. Και φυσικά και οι δύο μισούν τη σκλαβιά και οι δύο της αντιστέκονται. Συνεχώς μάχονται και με την παραμικρή αφορμή αρχίζει η μάχη.

Στο βάθος όμως βρίσκεται η πραγματική μάχη: Η πραγματική μάχη βρίσκεται στο ότι και οι δύο αποζητούν την ελευθερία. Δεν μπορούν να το πουν τόσο ξεκάθαρα, μπορεί ακόμη και να το έχουν ξεχάσει εντελώς. Για χιλιάδες χρόνια, αυτός είναι ο τρόπος που έχουν ζήσει οι άνθρωποι. Έχουν δει τον πατέρα τους και τη μητέρα τους να έχουν ζήσει με τον ίδιο τρόπο, έχουν δει τους παππούδες τους να έχουν ζήσει με τον ίδιο τρόπο...

Μ' αυτόν τον τρόπο ζουν οι άνθρωποι, τον έχουν αποδεχτεί. Η ελευθερία τους έχει καταστραφεί. Είναι σαν να προσπαθούμε να πετάξουμε στον ουρανό με ένα φτερό.

Μερικοί άνθρωποι έχουν το φτερό της αγάπης και μερικοί έχουν το φτερό της ελευθερίας. Και οι δύο είναι ανίκανοι να πετάξουν. Χρειάζονται και τα δύο φτερά.

Η αγάπη είναι φυσική ανάγκη. Είναι σαν το φαγητό. Αν πεινάς, φυσικά θα αισθάνεσαι μια βαθιά ανησυχία. Χωρίς αγάπη, η ψυχή σου πεινάει. Η αγάπη είναι η τροφή της ψυχής. Όπως ακριβώς το σώμα χρειάζεται φαγητό, νερό και αέρα, έτσι και η ψυχή χρειάζεται αγάπη.

Αλλά η ψυχή χρειάζεται και ελευθερία. Και είναι ένα από τα πιο περίεργα πράγματα το ότι δεν έχουμε δεχθεί ακόμη αυτό το γεγονός. Αν αγαπάς, δεν υπάρχει ανάγκη να καταστρέψουν την ελευθερία σου. Και τα δύο μπορούν να συνυπάρχουν, δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ τους. Εξαιτίας της ανοησίας μας έχουμε δημιουργήσει ανταγωνισμό.

Γι' αυτό οι μοναχοί νομίζουν πως οι εγκόσμιοι άνθρωποι είναι ανόητοι και κατά βάθος οι εγκόσμιοι άνθρωποι ξέρουν πως οι μοναχοί είναι ανόητοι, γιατί χάνουν όλες τις χαρές της ζωής. Μάλλον θα πρέπει να αλλάξεις τη νοοτροπία σου σχετικά με την αγάπη και την ελευθερία.

Αγάπα τον άλλο, δώσε του όμως ολοκληρωτική ελευθερία. Αγάπα τον άλλο, ξεκαθάρισέ του όμως από την πρώτη κιόλας στιγμή πως δεν πουλάς την ελευθερία σου. Κι αν δεν μπορείς να το πραγματώσεις σ' αυτήν την κοινότητα, εδώ, μαζί με μένα, δεν μπορείς να το κάνεις πουθενά αλλού.

 Αυτό είναι η αρχή μιας νέας ανθρωπότητας. Φυσικά τώρα είναι μόνο ένας σπόρος, αλλά σύντομα θα το δεις να εξελίσσεται σε ένα τεράστιο δέντρο. Εδώ πειραματιζόμαστε πάνω σε πολλά πράγματα.

Μία από τις διαστάσεις του πειράματός μας είναι το να κάνουμε εφικτή την συνύπαρξη της αγάπης και της ελευθερίας. Αγάπα ένα άτομο αλλά μην το κατέχεις και μη κατέχεσαι. Επέμενε για ελευθερία και μη χάνεις την αγάπη!

Δεν υπάρχει ανάγκη. Δεν υπάρχει φυσική έχθρα ανάμεσα στην ελευθερία και την αγάπη. Πρόκειται απλώς για μια καλλιεργημένη εχθρότητα. Φυσικά, επί αιώνες έχει γίνει έτσι, οπότε το έχεις συνηθίσει, έχει γίνει κατεστημένο. Μόνο λίγος διαλογισμός χρειάζεσαι.

Στοχασμός είναι η διαδικασία απελευθέρωσης του νου. Οτιδήποτε έχει δημιουργήσει η κοινωνία, πρέπει να καταστραφεί. Όταν είσαι απελευθερωμένος, θα μπορέσεις να δεις την ομορφιά της αγάπης και της ελευθερίας μαζί. Είναι οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Αν πραγματικά αγαπάς το άτομο, θα του δώσεις απόλυτη ελευθερία. Αυτό είναι ένα δώρο αγάπης. Και όταν υπάρχει ελευθερία, τότε η αγάπη ανταποκρίνεται απεριόριστα. Όταν δίνεις ελευθερία σε κάποιον, του έχεις δώσει το μεγαλύτερο δώρο και τότε η αγάπη έρχεται σε σένα τρέχοντας.

Η αγάπη είναι μια βασική ανάγκη, όσο βασική είναι η ελευθερία, οπότε και οι δύο χρειάζεται να ικανοποιηθούν. Και ένας άνθρωπος γεμάτος από αγάπη και ελευθερία είναι ένα από τα πιο όμορφα φαινόμενα στον κόσμο. Και όταν συναντιόνται δύο πρόσωπα τέτοιας ομορφιάς, τότε η σχέση τους δεν είναι καθόλου σχέση. Είναι σύνδεσμος. Είναι μια συνεχής ροή, σαν του ποταμού.

Συνεχώς κατευθύνεται προς μεγαλύτερα ύψη. Το αποκορύφωμα της αγάπης και της ελευθερίας είναι η εμπειρία του Θεού. Στο Θεό θα βρεις και τα δύο: απεριόριστη αγάπη, απόλυτη αγάπη και απόλυτη ελευθερία. Όταν ένα ώριμο άτομο είναι μόνο του, νιώθει πληρότητα. Όταν ένα ώριμο άτομο είναι αγάπη, δίνει χωρίς κανένα κίνητρο, απλώς δίνει. Και όταν ένα ώριμο άτομο δίνει αγάπη, αισθάνεται ευγνωμοσύνη που έχεις δεχθεί την αγάπη.

 Δεν προσδοκεί να είσαι ευγνώμων γι' αυτό, όχι, καθόλου, ούτε και χρειάζεται τις ευχαριστίες σου. Σε ευχαριστεί που δέχθηκες την αγάπη του.

Και όταν δύο ώριμα άτομα είναι ερωτευμένα, συμβαίνει ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα της ζωής, ένα από τα πιο όμορφα φαινόμενα: Είναι μαζί κι όμως απίστευτα μόνοι. Είναι τόσο πολύ μαζί, που είναι σχεδόν σαν ένα. Η ενότητά τους όμως δεν καταστρέφει την ατομικότητά τους, στην πραγματικότητα, την εντείνει: Γίνονται περισσότερο άτομα.

 Δύο ερωτευμένα ώριμα άτομα βοηθούν το ένα το άλλο να γίνουν περισσότερο ελεύθερα. Δεν υπεισέρχεται καμία πολιτική ούτε διπλωματία, καμία προσπάθεια για κυριαρχία. Πώς μπορείς να δυναστεύεις το άτομο που αγαπάς;

Σκέψου το μονάχα. Η κυριαρχία είναι ένα είδος μίσους, θυμού, εχθρότητας. Πώς μπορείς να δυναστεύεις το άτομο που αγαπάς; Θα ήθελες να δεις το άτομο τελείως ελεύθερο, ανεξάρτητο, οπότε θα του δώσεις περισσότερη ατομικότητα. Γι' αυτό το αποκαλώ το μεγαλύτερο παράδοξο: Είναι τόσο πολύ μαζί, ώστε να γίνονται σχεδόν ένα, όμως, μέσα σ' αυτή την ενότητα, παραμένουν ακόμη άτομα.

Οι προσωπικότητές τους δεν εξαλείφονται, εξυψώνονται περισσότερο. Ο σύντροφός τους τους έχει εμπλουτίσει σε ό,τι αφορά την ελευθερία τους.

Όταν ερωτεύονται οι ανώριμοι άνθρωποι, καταστρέφουν την ελευθερία του άλλου, υποδουλώνουν, φυλακίζουν. Όταν ερωτεύονται τα ώριμα άτομα, βοηθούν ο ένας τον άλλο να είναι ελεύθεροι, βοηθούν ο ένας τον άλλο να καταστρέψουν κάθε είδους υποδούλωση. Και όταν η αγάπη ρέει με ελευθερία, υπάρχει ομορφιά. Όταν όμως ρέει με εξάρτηση, υπάρχει ασχήμια.

Να θυμάσαι, η ελευθερία έχει μεγαλύτερη αξία από την αγάπη. Οπότε, αν η αγάπη καταστρέφει την ελευθερία, τότε δεν αξίζει. Η αγάπη μπορεί και να παραληφθεί. Η ελευθερία πρέπει να διασωθεί. Η ελευθερία έχει μεγαλύτερη αξία. Και χωρίς ελευθερία δεν μπορείς ποτέ να είσαι χαρούμενος. Αυτό είναι αδύνατον!

 Η ελευθερία είναι επιθυμία κάθε άντρα και κάθε γυναίκας. Απόλυτη ελευθερία! Πέρα για πέρα ελευθερία! Έτσι, οτιδήποτε καταστρέφει την ελευθερία, ο άλλος αρχίζει να το μισεί. Βρίσκομαι εδώ για να σας δώσω ελευθερία.

Δεν θέλω να σας επιβάλλω τίποτε, δεν θέλω να σας ακρωτηριάσω με κανέναν τρόπο. Θέλω απλώς να είστε ο εαυτός σας. Και τη μέρα που θα ανεξαρτητοποιηθείτε από μένα, θα είστε ικανοί να με αγαπάτε πραγματικά. Όχι πριν! Σας αγαπώ. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Απλά σας αγαπώ.

Αν δεν είστε εδώ, αυτό ο αμφιθέατρο θα πλημμυρίζει από την αγάπη μου. Δεν θα υπάρχει καμία διαφορά. Αυτά τα δέντρα θα εξακολουθούν να δέχονται την αγάπη μου, αυτά τα πουλιά θα συνεχίσουν να την εισπράττουν. Κι αν ακόμη εξαφανισθούν όλα τα δέντρα κι όλα τα πουλιά, αυτό δεν κάνει καμία διαφορά. Η αγάπη θα εξακολουθήσει να ρέει.

Η αγάπη υπάρχει, οπότε η αγάπη ρέει. Πράγματι, όταν δύο άνθρωποι είναι ερωτευμένοι, δεν θα πρέπει να μένουν μαζί όλο το εικοσιτετράωρο. Είναι πάρα πολύ βλαβερό για εκείνους κι ακόμη περισσότερο είναι βλαβερό για την ίδια την αγάπη. Οι άνθρωποι σκοτώνουν και καταστρέφουν την αγάπη τους με το να μένουν μαζί τόσο πολύ, γιατί στο βάθος κάτι παραβιάζεται.

Ο καθένας χρειάζεται ένα συγκεκριμένο χώρο και οι εραστές αναμιγνύονται υπερβολικά, ο ένας στη ζωή του άλλου, χωρίς να το γνωρίζουν. Αγαπούν, έτσι θέλουν να προσκολλούνται και ν' αναμιγνύονται με το καθετί. Και να πώς καταστρέφεται κάθε αγάπη. Η αγάπη μπορεί να είναι υπερβολικά όμορφη, όταν δεν καταστρέφεται.

Αν καταστρέφεται, μπορεί να γίνει η μεγαλύτερη κόλαση που υπάρχει. Αν ζεις για πάρα πολύ καιρό μόνος, βαριέσαι. Δεν υπάρχει διέγερση. Μονάχα εσύ και εσύ και εσύ. Είναι μονότονο, μία και μοναδική νότα. Θέλεις μια αλλαγή, λίγο καρύκευμα. Ο άλλος φέρνει την αλλαγή, φέρνει έναν άλλο κόσμο μέσα στο δικό σου κι αυτό είναι χρήσιμο. Έτσι, όταν αισθάνεσαι την ανάγκη του άλλου, αναζήτησέ τον. Και μόλις νιώσεις ότι η ανάγκη έχει εκπληρωθεί, επέστρεψε στο δικό σου κόσμο.

 Οι εραστές μπορούν να μάθουν αυτό το ρυθμό: Να είναι ο καθένας μόνος του, αλλά και να συνυπάρχουν. Και συνεχώς να κινούνται ανάμεσα στα δύο. Αν το άλλο πρόσωπο σ' αγαπά, θα σεβαστεί την ανάγκη σου να μείνεις μόνος, και αν το αγαπάς, θα σεβαστείς την ανάγκη του. Η εναλλακτική λύση βρίσκεται ανάμεσα στην αγάπη και στη μη αγάπη. Αν δεν αφήνεις χώρο στο άλλο πρόσωπο, τότε, σιγά σιγά αυτό γίνεται δυστυχισμένο και θα δραπετεύσει τελείως.

Λοιπόν, δώσε του λίγο χώρο, μην προσκολλάσαι και τότε η ερωτική σχέση μπορεί να γίνει κάτι μόνιμο. Μπορεί να συνεχίζεται και να συνεχίζεται, αν το σχοινί είναι αρκετά μακρύ. Αν το σχοινί είναι πολύ κοντό, αργά ή γρήγορα ο ένας αισθάνεται φυλακισμένος και μόλις έρθει αυτό το συναίσθημα, τότε η ελευθερία γίνεται πιο σημαντική από την αγάπη.

Η ελευθερία δεν είναι πιο σημαντική από την αγάπη, αλλά την αισθάνεσαι έτσι, αν η ίδια η αγάπη γίνει μια φυλακή. Αν η αγάπη συνεχίζει να ξεχειλίζει από ελευθερία, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα. Το πρόβλημα προκύπτει γιατί νομίζουν ότι εσύ προσπαθείς να δραπετεύσεις και ότι η αγάπη θα καταστραφεί, οπότε φοβούνται και προσκολλώνται περισσότερο. Όσο περισσότερο προσκολλώνται, τόσο περισσότερο αρχίζεις να δραπετεύεις.

 Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Εφόσον η κατανόηση ρέει μεταξύ σας, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Είμαστε εδώ για να κάνουμε ο ένας τον άλλο ευτυχισμένο, όχι δυστυχισμένο. Αν κάνεις τον άλλο ευτυχισμένο, η δική σου ευτυχία αυξάνεται και ο άλλος στο ανταποδίδει ατελείωτα.

 Μπορεί να συνεχίσει να αντανακλάται με χίλιους δυο τρόπους. Υπάρχει ένα από τα πιο βαθιά ριζωμένα προβλήματα σε κάθε σχέση άντρα - γυναίκας. Ο άντρας έχει περισσότερη ανάγκη από ελευθερία, παρά από αγάπη και η γυναίκα έχει περισσότερη ανάγκη από αγάπη, παρά από ελευθερία. Δεν είναι μόνο δικό σου πρόβλημα. Αποτελεί πρόβλημα για όλο τον κόσμο, για κάθε ζευγάρι.

Η γυναίκα δεν ανησυχεί καθόλου για ελευθερία. Είναι έτοιμη να γίνει σκλάβα αν κάνει και τον άλλο σκλάβο. Είναι έτοιμη να κάνει οποιαδήποτε δέσμευση, αν δεσμευτεί και ο άλλος. Είναι έτοιμη να ζήσει σε μια φυλακή, αν κι ο άλλος είναι έτοιμος να ζήσει σ' ένα σκοτεινό κελί. Και ο άντρας είναι έτοιμος να θυσιάσει ακόμη και την αγάπη του, αν ριψοκινδυνεύει η ελευθερία του. Θα ήθελε να ζήσει στον ανοιχτό ουρανό, ακόμη και μόνος, δεν πειράζει. Θα ήθελε να ζει σε μια αγαπημένη σχέση, αυτή όμως γίνεται σκοτεινή φυλακή.

Λοιπόν αυτό είναι το πρόβλημα. Αν έχουν κατανόηση, τα βρίσκουν. Αυτός μειώνει λίγο την ανάγκη του για ελευθερία και η γυναίκα την ανάγκη της για δέσμευση και κτητικότητα και έρχονται σε ισορροπία. Τότε, η γυναίκα χρειάζεται πενήντα τοις εκατό αγάπη, πενήντα τοις εκατό δέσμευση και ο άνδρας πενήντα τοις εκατό αγάπη, πενήντα τοις εκατό ελευθερία. Τότε υπάρχει μια δυνατότητα για κατανόηση και ανάπτυξη.

Αν εσύ ζητάς εκατό τοις εκατό δέσμευση κι εκείνος ζητάει εκατό τοις εκατό ελευθερία, τότε θα υπάρχει συνεχής διαμάχη και διαπληκτισμοί και γκρίνια κι αυτό είναι άσχημο. Και ποιό είναι το νόημα όλου αυτού; Βρίσκεις κάποιον άλλον. Εσυ μπορεί να βρεις κάποιον που να θέλει να είναι δεσμευμένος και ο άλλος μπορεί να βρει κάποια που να του επιτρέπει την ελευθερία του.

Η παροχή της ελευθερίας πρέπει να γίνεται χωρίς όρους. Με ή χωρίς σεξ, δεν είναι εκεί το θέμα. Όταν δίνεις στο άλλο άτομο το δικό του χώρο, τον δίνεις ολοκληρωτικά, χωρίς περιορισμούς. Δεν πρόκειται για ένα μακρύ σχοινί, δεν υπάρχει σχοινί. Αν με την ελευθερία εννοείς ένα μακρύ σχοινί, αυτό δεν είναι ελευθερία. Είναι απλά εξυπνάδα και πανουργία και δεν πρόκειται να σε βοηθήσει. Δίνεις χώρο και ελευθερία, αλλά συνεχίζεις να ελπίζεις πως δεν θα θεωρηθεί δεδομένο.

Εδώ βρίσκεται και η σύγχυση, γι' αυτό αισθάνεσαι ανισορροπία. Δίνουμε ελευθερία στον άλλο, με την ιδέα ότι ο άλλος δεν πρόκειται να τη χρησιμοποιήσει. Στο βάθος συνεχίζουμε να ελπίζουμε ότι ο άλλος θα αισθάνεται υποχρεωμένος σε μας, ότι θα μας ερωτευθεί περισσότερο. Δίνουμε ελευθερία, αλλά με τη βαθιά ασυνείδητη ελπίδα πως ο άλλος δεν πρόκειται να τη χρησιμοποιήσει. Αν ο άλλος τη χρησιμοποιήσει, τότε δημιουργείται το πρόβλημα. Δώσε απόλυτη ελευθερία.

Το να κάνεις κάποιον να αισθάνεται ένοχος, είναι αμαρτία. Δεν υπάρχει άλλη αμαρτία σαν αυτή. Ακρωτηριάζει τους ανθρώπους, τους παραλύει.

Λοιπόν πες στον άλλο να είναι τελείως ελεύθερος και να μην αισθάνεται καμία ενοχή. Από τη στιγμή που το έχεις αποδεχτεί, θα αισθανθείς μια πάρα πολύ βαθιά ελευθερία μέσα σου, γιατί αυτός είναι ένας βασικός νόμος: Αν μπορείς να δώσεις ελευθερία στους άλλους, τότε την έχει κι εσύ.

Και δεν υπάρχει τίποτα σαν την ελευθερία. Αν δεν δίνεις ελευθερία στους άλλους, τότε δεν την έχεις, δεν μπορείς να την έχεις. Όσο περισσότερο τη δίνεις, τόσο περισσότερο την έχεις. Όσο πιο λίγο δίνεις, τόσο πιο λίγο έχεις. Είναι δίκοπο μαχαίρι. Κόβει κι απ' τις δυο πλευρές. Δίνεις ελευθερία στον άλλο κι αμέσως είσαι ελεύθερος. Προσπάθησε να δημιουργήσεις μια δέσμευση, μια κτητικότητα γύρω απ' τον άλλο και είσαι κι εσύ δεμένος, είσαι σκλάβος. Είναι αμοιβαίο. Οπότε απλά δέξου το. Αν το κάνεις, πολύ σύντομα, μια βαθιά ηρεμία θα έρθει σε σένα, ξάφνου μια ελευθερία.

Μπορεί να έρθει ευθύς αμέσως. Δεν είναι κάτι που χρειάζεται να το σκέφτεσαι. Πρόκειται απλώς για μια αναλαμπή κατανόησης. Κι αν εκείνη αισθάνεται έλξη για κάποιον άλλο, τι μπορείς να κάνεις; Τίποτα δεν μπορεί να γίνει γι' αυτό. Ο καθένας μας πέφτει θύμα τόσων πολλών επιθυμιών, οπότε νιώσε συμπόνια για εκείνην και απλά πες της να μη ενοχλείται με κανένα τρόπο γι' αυτό. Σύντομα, θα δεις ότι καθώς της δίνεις περισσότερη ελευθερία, η ενοχή της θα χαθεί και τότε, σιγά - σιγά, η επιθυμία για άλλους θα σβήνει κι αυτή.

Είναι ένας φαύλος κύκλος. Αισθάνεσαι έλξη για κάποιον κι αισθάνεσαι ένοχη, γιατί έχεις υποσχεθεί σε κάποιον άλλο ότι θα είσαι μαζί του για πάντα. Πηγαίνεις ενάντια στη δική σου υπόσχεση, στο δικό σου εγώ, στη δική σου εικόνα. Όσο πιο ένοχη αισθάνεσαι, τόσο πιο πολύ έλξη αισθάνεσαι. Όσο πιο πολύ της αντιστέκεσαι, τόσο πιο πολύ το μυαλό φαντασιώνεται γι' αυτήν. Όταν χάνεται η ενοχή, αυτό είναι ένα καλό σημάδι, ένα σημάδι πως βγαίνει έξω απ' τον φαύλο κύκλο.

Σύντομα θα δει πως κανένας δεν την εμποδίζει και τότε όλη η γοητεία θα χαθεί. Θα δει πως υπάρχει κάποιος που την αγαπά τόσο πολύ, που είναι έτοιμος ν' αγαπήσει ακόμα και τους εραστές της. Θα αισθανθεί μια ανανεωμένη κι ακόμα βαθύτερη σχέση με σένα. Η ελευθερία θα σας φέρει όλο και πιο κοντά. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνει κατανοητό: Μπορείς να βρίσκεσαι κοντά σε κάποιον με δύο τρόπους.

Μπορείς να υποχρεωθείς με το νόμο, με τη συνείδηση, με την ενοχή, με τη θρησκεία, με την αστυνομία. Τότε βρίσκεσαι κοντά, αλλά δεν είσαι κοντά. Μόνο με το σώμα βρίσκεσαι κοντά. Υπάρχει ένα άλλο πλησίασμα, που προκύπτει από την ελευθερία. Και οι δύο σύντροφοι είναι ελεύθεροι να είναι όσο μακριά θέλουν, παρά ταύτα διαλέγουν να είναι κοντά. Είναι μια επιλογή που πηγάζει από απόλυτη ελευθερία. Έχει μια διαφορετική ευωδιά. Δεν έχει να κάνει μ' αυτόν τον κόσμο! Σχεδόν πρόκειται για κάτι από άλλον κόσμο. Γι' αυτό απλά δέξου το και δέξου το με χαρά. Νιώσε χαρούμενος, που μπόρεσες να της προσφέρεις τέτοια ελευθερία.