Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2015

Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ

«ἦ μήν ἔτι Ζεύς, καίπερ αὐθάδη φρονῶν,
ἔσται ταπεινός, oovξαρτύεται
γάμον γαμεῖν, ὅς αὐτόν ἐκ τυραννίδος
θρόνων τ’ ἄϊστον έκβαλεῖ· πατρός δ’ ἀρά
Κρόνου τότ’ ἤδη παντελῶς κρανθήσεται,
ἥν ἐκπίτνων ἠρᾶτο δηναιῶν θρόνων»[1]
 
[Μετ.: Ὡστόσο, παρ’ ὅλη τήν ἀλαζονεία τοῦ μυαλοῦ του, ὁ Δίας, κάποτε θά ταπεινωθεῖ, ἐξαιτίας τοῦ γάμου πού ἑτοιμάζεται νά κάνει, ὁ ὁποῖος ἀπό τόν θρόνο του, ἄφαντο, θά τόν γκρεμίσει. Κι ἔτσι θά ἐπαληθευτεῖ ἡ κατάρα τοῦ πατέρα του Κρόνου, τήν ὁποία ἐκστόμισε, ὅταν ἔπεσε ἀπό τόν πανάρχαιο θρόνο τῶν θεῶν] .[2]
 
Αὐτή ὑπῆρξε ἡ περίφημη «προφητεία» τοῦ Αἰσχύλου, ἡ προβλέπουσα τό Τέλος τοῦ Διός καί ἡ ὁποία λίγο ἔλειψε νά ὁδηγήσει τόν μεγάλο τραγικό στό… κώνειο, θεωρηθεῖσα ὡς παραβίαση τοῦ ἀπορρήτου της διδασκαλίας τῶν Ἐλευσινίων Μυστηρίων. Σήμερα βέβαια ἀντιλαμβανόμαστε τό ὀρφικό περιεχόμενο αὐτῆς της συμβολικῆς «προφητείας», ἀλλά ἐκεῖνο πού συγκλόνισε τό κοινό τοῦ 5ου αἰ. π.Χ. ἦταν ἡ διαπίστωση ὅτι ὑπάρχει ἐνδεχόμενο καί ἡ θρησκεία νά μήν ξεφεύγει ἀπό τό ἱστορικό Γίγνεσθαι, τό ὁποῖο ἀκολουθεῖ τή φυσική διαδικασία τῆς γέννησης καί τῆς φθορᾶς. Ὁπωσδήποτε τό γεγονός τῆς προφητείας τοῦ Προμηθέα Δεσμώτη ὑπῆρξε μοναδικό στά πάγκόσμια χρονικά· δέν ἔχει ξανασυμβεῖ νά παρουσιάζεται στό κοινό κατά τή διάρκεια Θρησκευτικῶν ἐκδηλώσεων (ὅπου παρουσιάζονταν οἱ τραγωδίες) διδασκαλία προβλέπουσα τό τέλος τῆς ἐπικρατούσας θρησκείας!

Τό ὅτι τό κοινό φαίνεται νά ἀποδέχτηκε τό αἰσχύλειο ἔργο, ὄχι βέβαια χωρίς ἀντιρρήσεις – πάντως λιγότερες ἀπό τήν Μιλήτου Ἅλωσιν τοϋ Φρύνιχου! – καταδεικνύει τό ὑψηλό πνευματικό ἐπίπεδο τοῦ ἀθηναϊκοῦ κοινοῦ του 5ου αἰ. π.Χ., ἑνός κοινοῦ πού εἶχε ἤδη ἀκούσει τίς θεολογικές ἀπόψεις τῶν προσωκρατικῶν, οἱ ὁποίες γκρέμιζαν τό πάνθεον τοῦ Ὀλυμπου χάριν τοῦ Ἑνός Θεοῦ, καί τίς εἶχε, φαίνεται, ἐν πολλοῖς ἐνστερνιστεῖ.
 
Βέβαια, εἶναι ἐπίσης ἀληθές ὅτι κι ἄν οἱ μεγάλοι θεοί τοῦ Ὀλυμπου χάθηκαν κάτω ἀπό τά κτυπήματα τῶν Προσωκρατικῶν καί τῶν Σοφιστῶν, οἱ χθόνιοι Δαίμονες ζοῦν ὡς τά σήμερα ἀθάνατοι στήν ἑλληνική ὕπαιθρο ὡς Στοιχειά, Νεράιδες καί Λάμιες[3]
 
Πάντως, ἄν ἡ ἀρχαία ἑλληνική θρησκεία ἰχνηλατεῖται σήμερα ζῶσα καί βασιλεύουσα στή σύγχρονη λαογραφία, ἡ θεολογία τῶν Προσωκρατικῶν, τοῦ Πλάτωνα, τοῦ Ἀριστοτέλη καί τῶν Νεοπλατωνικῶν ὑποβαστάζει ὡς ἀκρογωνιαῖος λίθος τίς τρεῖς μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκεῖες καί κατ’ ἐξοχήν τόν Χριστιανισμό.
 
• Ποιά θά ἦταν σήμερα ἤ θεωρία περί Ψυχῆς τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ,τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τοῦ Ἰσλαμισμοῦ, χωρίς τόν Ὀρφισμό τοῦ 5ου αἰ. π.Χ.;
• Ποιά θά ἦταν σήμερα ἡ διδασκαλία Περί Θεοῦ (Πατρός) τοῦ Χριστιανισμοῦ χωρίς τή θεολογία τοῦ Πλάτωνα καί τῶν Προσωκρατικῶν;
• Ποιά θά ἦταν ἡ Τριαδική θεολογία τῆς Χριστιανικῆς ’Ἐκκλησίας χωρίς τήν Τριαδολογία τοῦ Πλωτίνου ἤ τήν Ἑναδολογία του Πρόκλου;
 
Βέβαια δέν θά ἰσχυριστοῦμε ὅτι ὅλη ἡ θεολογία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων Μυστῶν μεταφέρθηκε αὐτούσια στόν Χριστιανισμό ἤ τόν Ἰσλαμισμό. Ἐκεῖνο γιά τό ὁποῖο βοᾶ ἡ Ἱστορία εἶναι ὅτι ἡ ἀρχαία ἑλληνική θεολογία τῶν Προσωκρατικῶν, τοῦ Πλάτωνα, τοῦ Ἀριστοτέλη καί τῶν Νεοπλατωνικῶν, κληρονομήθηκε στόν Χριστιανισμό, ἔστω καί μετασχηματισμένη. Χωρίς τή θεολογία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων Μυστῶν ἦταν ἀδύνατον νά εἶχε ὑπάρξει ὁ Χριστιανισμός μέ τή μορφή ποῦ τόν γνωρίζουμε σήμερα. (Γι’ αὐτό, συκοφαντώντας ἀνιστόρητα τους ἀρχαίους Ἕλληνες ὡς «εἰδωλολάτρες», δέν ἀδικοῦμε μόνο τόν Ἠράκλειτο, τόν Παρμενίδη, τόν Ξενοφάνη, τόν Σωκράτη, τόν Πλάτωνα, τόν Ἀριστοτέλη, τόν Πλωτίνο, τόν Πρόκλο κ.λπ., ἀλλά ἀπεμπολοῦμε τό ἴδιο τό φιλοσοφικό Θεμέλιο του Χριστιανισμοῦ καί τῶν ἄλλων μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν.) Ἡ ἱστορική ἀλήθεια εἶναι ἁπλῆ: ἡ θεολογία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων Μυστῶν εἶναι πιό κοντά στόν Χριστιανισμό καί τόν Ἰουδαϊσμό, παρά στή λαϊκή δεισιδαιμονία τῆς ἐποχῆς της! Αὐτό βέβαια δέν σημαίνει ὅτι ὁ Παρμενίδης, ὁ Ξενοφάνης ἤ ὁ Πλάτων θά μποροῦσαν νά ἦταν Χριστιανοί, ἄν βέβαια ζοῦσαν στήν πρωτοβυζαντινή περίοδο. Τό πιθανότερο εἶναι νά μήν ἦταν· ὅπως δέν ἔγιναν χριστιανοί ὁ Ἰάμβλιχος, ὁ Πλωτῖνος, ὁ Πρόκλος, ὁ Σιμπλίκιος, ὁ Δαμάσκιος. Ἀλλά ἡ Ἱστορία σπάνια δέχεται ἐκβιαστικά διλήμματα τοῦ τύπου: «Χριστιανοί ἤ Πολυθεϊστές». Μπορεῖ κάποιοι νά μήν εἶναι οὔτε τό ἕνα οὔτε τό ἄλλο – ὅπως συνέβαινε μέ τούς Ἕλληνες Μύστες τῆς ὕστερης ἀρχαιότητας. Αὐτό ὅμως δέν ἀναιρεῖ τόν «προδρομικό» ρόλο πού ἔπαιξε ἡ θεολογία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων Μυστῶν γιά τή θεολογία τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τῶν ἄλλων μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν.
 
Τά μεγαλύτερα πνεύματα τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητας δέν ὑπῆρξαν «δωδεκαθεϊστές»· ἀντίθετα λειτούργησαν στήν ἱστορική ἐξέλιξη τοῦ θρησκευτικοῦ στοχασμοῦ ὡς ἀγγελιαφόροι ἑνός, ἀποφατικῶς, ἀντιλαμβανόμενου Θεοῦ. Ὅ Δαμάσκιος ὑπῆρξε ἕν προκειμένω σαφέστατος : «τό ἐπέκεινα τοῦ Ἑνός πάντῃ ἀπόρρητον ». (Περί Ἀρχῶν 1,56,6).
 
Ἄν οἵ Χριστιανοί ἀπέδωσαν στήν ἔννοια τοῦ Θεοῦ τόν προσδιορισμό «Πατήρ» καί οἱ Ἑβραῖοι τόν προσδιορισμό «Κύριος» (Adonai), οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες δέχθηκαν ὡς πλέον ἁρμόζον τό προσωνόμιο: «ὁ Ἄγνωστος Θεός», ὁ Ἄρρητος. Ἡ συνεκφορά αὐτή δέν ἀναφέρεται τόσο σ’ ἕναν Θεό πού δρᾶ incognito ἀνάμεσά μας, ὅσο σ’ ἕναν Ὑπερβατικό θεό, «πάντων Ἐπέκεινα», Ξένο πρός ὅλα ἀκόμα, καί σ’ αὐτήν τήν ἔννοια τοϋ Εἶναι.
 
Ἄν πυρήνας τῆς Φιλοσοφίας εἶναι τό πρόβλημα τοϋ Θεοῦ,[4] ἡ ἀρχαία ἑλληνική φιλοσοφία, θεολογοῦσα, ἔφτασε στό ὕψιστο σημεῖο πού μπορεϊ νά φτάσει ἡ ἀνθρώπινη σκέψη. Ὅταν ὁ ἀνθρώπινος Λόγος νοεῖ τό «ὅλως ἀνόμοιον», αὐτό πού εἶναι ἀ-δια-νόητο. τότε ξεπερνᾶ τόν ἑαυτό του, αὐθυπερβαινεται. Αὐτη τήν αὐθυπέρβαση, τήν κατέκτησε πρῶτο καί μόνο τό ἀρχαῖο ἑλληνικό πνεῦμα, ὅπως ἀποτυπώθηκε στούς ἀρχαιους Ἕλληνες Μύστες, τούς τραγικούς ἀγγελιαφόρους τοϋ Μή-Ὄντος.
 
Ἡ πορεία αὐτή βέβαια, ὅπως εἴδαμε, δέν ἦταν οὔτε ἀνθόσπαρτη οὔτε γραμμική. «Ἐν ἀρχῇ», τό Ἕτερον ἐμφανίστηκε ὡς Διονύσιος Ζαγρεύς (Ὀρφικοί), κατόπιν ὡς ἀνύπαρκτο Μηδέν (Παρμενίδης), ὥσπου ν’ ἀρχίσει νά ἀποκαλύπτεται ὡς «Ζωντανό Κενό», στούς Ἀτομικούς Φιλοσόφους καί στόν Πλάτωνα. Στή μαθηματική σκέψη τῶν θεολογούντων φιλοσόφων τό «Ἕτερον» ταυτίστηκε μέ τό «Χωρίς πέρας» (ἄρρητοι ἀριθμοί) καί θεωρήθηκε ὡς ἡ μήτρα τοῦ Κακοῦ. Χρειάστηκε ἡ μεγαλοφυΐα τοϋ Ἀναξαγόρα γιά νά ἀποκατασταθεῖ τό Χαοτικό «Ἄπειρον» στή συνείδηση τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων ὡς «χαρακτηριστικό» τοῦ Θεοῦ.
 
Ὕστερα ἐμφανίστηκε ὁ μέγας Μύστης Σωκράτης. Σ’ αὐτόν ὁ μυστικισμός ἔγινε Πίστη στόν Ἄγνωστο Θεό, πού ἐμφανίζεται στούς ἀνθρώπους ὡς μία ἀνεξήγητη, μυστική ἀποῦσα παρουσία:
 
 «Σφίγγει τό χέρι στίς ἄφεγγες νύχτες…
       Τί εἶναι ὁ Θεός, κανείς μας
       στούς αἰῶνες δέν θά μάθει·
       Ὅμως ζητᾶ παντοτεινά
       νά συνδεθεῖ πιστά μαζί μας».[5]
 
Στόν Σωκράτη τό τέλος τοῦ λόγου εἶναι ἡ Ἀπορία. Ὅμως τό τέλος τῆς ἀπορίας εἶναι ἡ Πίστη. Ὡς τέλος τοῦ λόγου, ἡ ἀπορία δέν σημαίνει καταστροφή, ἀλλά συνείδηση τῶν ὁρίων τοῦ λόγου. Ὡς τέλος τῆς ἀπορίας, ἡ πίστη δέν σημαίνει ἀφανισμό, ἀλλά συνείδηση τῶν ὁρίων τῆς ἀπορίας. Στόν Σωκράτη,ὅπως καί στόν Πλάτωνα, ὁ ἀνθρώπινος λόγος διαισθάνεται τήν προτεραιότητα ἑνός ἄλλου ὑπερβατικοῦ Λόγου-Ὑπερλόγου, ὁ ὁποῖος «εἶναι» τό Μή-Εἶναι,τό «ὅλως Ἕτερον», τό παντελῶς Ἀνόμοιον. Ὁ Πλάτων εἰδικά, συνέλαβε ὅτι ἡ Πραγματικότητα δέν μπορεῖ νά συλληφθεϊ παρά μόνο σέ σχέση μέ αὐτό, τό «Ἕτερον». Τό μεγαλεῖο τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων φιλοσόφων, ἀπό τόν Πυθαγόρα μέχρι τόν Δαμάσκιο, εἶναι ὅτι αὐτό τό φρικῶδες καί ἀπροσδιόριστο «Ἕτερον» τό ἀποδέχθηκαν καί τό ὀνόμασαν «Θεό». Οἱ μεταγενέστεροι θεολογοῦντες, αὐτήν τήν κατάκτηση τήν καταχώρησαν ὡς «Ἀποφατική θεολογία» ἤ ὡς «Μυστικισμό». Ὅ ἑλληνισμός, ὡστόσο, ἀποδέχθηκε τόν «Ἄγνωστο Θεό» τῶν μυστῶν καί τόν κατέστησε κέντρο τῆς κοινωνικῆς του ζωῆς ἐγκαθιστώντας τον μέ τή μορφή τοῦ Διονύσου – πού ἐνσαρκώνει στό ἑλληνικό πάνθεον τήν ἔννοια τοῦ «Ἑτέρου»[6] – στό κατ’ ἐξοχήν κέντρο τοῦ κοινωνικοῦ σώματος, στό θέατρο,[7] ὡς μέγιστο μάθημα Ἀνοχῆς πρός τόν Ξένο, τόν Ἀλλότριο.
 
Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες Μύστες, ὡς φιλόσοφοι, ἐννόησαν τό ἀδιανόητο τοῦ «Ἑτέρου» κι αὐτό ὑπῆρξε ἡ ὕψιστη κατάκτηση τῆς φιλοσοφικῆς σκέψης. Ὡς θεολόγοι, ὅμως, διαισθάνθηκαν ὅτι αὐτο τό «Ὅλως Ἀνόμοιον Ἕτερον» εἶναι ὁ ἀπρόσιτος Θεός, ἡ τελική πηγή παντός Ἀγαθοῦ. Ἡ διαίσθηση αὐτή ὑπῆρξε ἐσωτερική ἀποκάλυψη,δήλ. πίστη. Ἡ ἐμπειρία αὐτή κατέστησε τούς ἀρχαίους Ἕλληνες φιλοσόφους, Μύστες. Ἡ θεολογική ἀντιληψη ὅτι ὁ Θεός εἶναι τό «Ὅλως Ἀνόμοιον Ἕτερον» ὑπῆρξε, μέ τό πού διατυπώθηκε, ἡ αὐθυπέρβαση κάθε θεολογίας. Ἡ θεολογία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων Μυστῶν δέν εἶχε ὡς σκοπό τήν κατάκτηση τῆς ἔννοιας τοῦ Θεοῦ ἐκ μέρους τοῦ ἀνθρώπου· τελικός προορισμός της ὑπῆρξε πάντα ἡ καταξίωση τοῦ ἀνθρώπου ἐνώπιον του Θεοῦ, ἡ αὐθυπέρβαση. Εἴτε καταφατική θεολογία (Ὀρφικοί, Πυθαγόρας) εἴτε Ἀποφατική (Πλάτων, Πλωτῖνος, Πρόκλος) εἴτε θεολογία τοῦ Αὐτοδημιουργούμενου Θεοῦ (Ἠράκλειτος), ἡ συνολική ἀπάντηση τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων στό Ἐρώτημα περί Θεοῦ ὑπῆρξε καταλυτική γιά τήν παγκόσμια θεολογική σκέψη καί ἰδιαίτερα τήν χριστιανική: οἱ ἀναζητοῦντες τόν Θεό εἶναι ἀργοναῦτες πού γνωρίζουν ὅτι τό χρυσόμαλλο δέρας δέν εἶναι δυνατόν νά κλαπεῖ, γιατί αὐτό ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ, δωρεάν, σέ ὅσους συνειδητοποιοῦν ὅτι δέν ἀξίζουν τέτοια μεγάλη προσφορά. Ὁ Θεός προσφέρεται στόν ἄνθρωπο, ἀκριβῶς ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος δέν ἀξίζει τήν προσφορά. Ἡ ὑποδοχή αὐτῆς της προσφορᾶς (πού ὁ ἄνθρωπος δέν ἀξίζει) ὀνομάζεται στήν θρησκευτική γλώσσα: Πίστη. Πιστεύων ὁ ἄνθρωπος, δηλαδή ἀποδεχόμενος τήν θεία προσφορά πού δέν ἀξίζει, μιμεῖται τόν Θεό, ἐφ’ ὅσον χαρίζει σ’ Αὐτόν τόν ἑαυτό του, ὅπως προηγουμένως ὁ Θεός δώρισε τή Χάρη του στόν ἀνάξιο ἄνθρωπο. Τή «διαδικασία» αὐτή ὁ Πλάτων τήν ἀποκαλοῦσε ὡς γνωστόν, «ὁμοίωσιν Θεῷ». Ἐν ἀντιθέσει πρός τήν ἑβραϊκή ἀγωνία τῆς αὐτοδικαίωσης ἐνώπιόν τοῦ Θεοῦ «διά τῶν ἀνθρωπίνων ἔργων», ὁ πιστός ταῆς Ἑλλάδας γνωρίζει ὅτι «πᾶσα δόσις ἀγαθή καί πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθεν ἔστιν καταβαῖνον ἀπό τοῦ πατρός τῶν φώτων»[8]:
 
«Ζεῦ, μεγάλαι δ’ ἀρεταί
Θνατοῖς ἕπονται
ἐκ Σέθεν»[9]
 
[Μετ.: Ζεῦ, οἱ μεγάλες ἀρετές ἔρχονται στούς θνητούς ἀπό Σένα].
 
Ἡ πνευματική αὐτή ταπείνωση εἶναι ἡ Ὡραία Πύλη διά μέσου τής ὁποίας εἰσέρχεται στόν χῶρο τοῦ προσωρινοῦ, τό Αἰώνιο. Ἡ εἴσοδος αὐτή ὅμως γίνεται μέ τραγικό τρόπο, γιατί λαμβάνει χώρα κάθε φορά πού ὁ ἄνθρωπος ἀκούει τούς «μαντατοφόρους ἀπό τήν Τροία» νά τοῦ λένε:
 
«Πῶς τόσος πόνος τόση ζωή πῆγαν στήν ἄβυσσο
γιά ἕνα πουκάμισο ἀδειανό, γιά μιάν Ἑλένη!»[10]
 
Σέ μιά τέτοια ἀπέραντη μοναξιά ὁ Ἕλλην Μύστης φέρνει στό νοῦ του τόν Αἰσχύλο· μπορεῖ ὁ Προμηθέας Δεσμώτης νά στενάζει λέγοντας ὅτι: «οὐδέν ἐστι τέρμα μοι προκείμενον μόχθων, πρίν ἄν Ζεύς ἐκπέσῃ τυραννίδος»[11] (= τέλος τῶν πόνων μου πουθενά δέν βλέπω, πρίν ἀπ’ τό θρόνο του πέσει ὁ Δίας), ὡστόσο ἡ προφητεία τοῦ τραγικοῦ Αἰσχύλου ὁλοκληρώνεται μέ «μεσσιανικό», θά λέγαμε, τρόπο:
 
«τοιοῦδε μόχθου τέρμα
μή τι προσδόκα,
πρίν ἄν θεῶν τις διάδοχος
τῶν σῶν πόνων φανῇ,
θελήσῃ τ’ εἰς ἀναύγητον μολεῖν
Ἅϊδην κνεφαῖά τ’ ἀμφί Ταρτάρου βάθη»[12]
 
[Μετ.: Τέλος τοῦ μαρτυρίου σου μήν περιμένεις, προτοῦ κάποιος ἀπό τους θεούς φανεῖ τά πάθη σου νά ἀναλάβει καί ἑκούσια νά κατεβεῖ στά ἀνήλια βάθη τοῦ Τάρταρου καί τοῦ Ἅδη].
 
Ὅσο, ὅμως, κι ἄν αὐτή ἡ προφητεία τοῦ Αἰσχύλου ἀποδόθηκε στόν Χριστό, ἡ ἀρχαία ἑλληνική θεολογία σέ ὅλες τίς ἐκδοχές της (προσωκρατική, πλατωνική, ἀριστοτελική, στωϊκή, νεοπλατωνική) ποτέ δέν κατέληξε νά γίνει Δόγμα, μονολιθικό καί ἀπαγορευτικό γιά τήν ὕπαρξη τῶν ἄλλων θρησκειῶν, γιατί, σέ τελική ἀνάλυση, ἦταν πάντα ἡ Ἐλευθερία ἐκείνη πού ἀποτελοῦσε τό ἔσχατο κριτήριο τῆς ἑλληνικῆς ἀντίληψης γιά τή ζωή, τόν ἄνθρωπο, τόν κόσμο καί τόν θάνατο. Σέ κάθε περίπτωση, ἰσχύει πάντα ἡ Προσευχή τῆς Ἑκάβης στόν Δία, ὅπως τήν ἀναφέρει στίς Τρωάδες ὁ Εὐριπίδης:
 
«Ὅστις ποτ’ εἶ Σύ, δυστόπαστος εἰδέναι,
Ζεύς, εἴτ’ ἀνάγκη φύσεος εἴτε νοῦς βροτῶν,
προσηυξάμην σε· πάντα γάρ δι’ ἀψόφου
βαίνων κελεύθαι κατά δίκην τά θνήτ’ ἄγεις»[13]
 
[Μετ.: Ὦ Δία, ποιά εἶναι ἡ Οὐσία Σου, δύσκολο
νά τό ξέρει κανείς: νόμος φυσικός ἤ ἀνθρώπινη
ἐπινόηση (εἶσαι;). Ἐσένα (ὅμως) παρακαλῶ στήν προσευχή μου,
γιατί πάντα μέσ’ ἀπό τους δρόμους τῆς Σιγῆς, κανονίζεις
δίκαια τά ἀνθρώπινα πράγματα]. 


[1] Αἰσχύλος, Προμηθεύς Δεσμώτης, 907-912.
[2] Η μετάφραση είναι του Γ. Θέμελη. 
[3] Μ. P. Nilsson, Ἑλληνική Λαϊκή Θρησκεία, μέτ. I. Κακριδη, ἐκδ. Ἑστίας, Ἀθήνα 2000, σελ.14. 
[4] Σ. Δ. Κυριαζόπουλος, Προλεγόμενα εἰς τήν ἐρώτησιν περί Θεοῦ, ἐκδ. Γρηγόρη, Ἀθήνα 2000. σέλ. 220.
[5] C. F. Meyer, In Harmesnachten (W. W. – W. Linden I. Teil 1929, σελ. 36). 
[6] J. – P. Vemant, To Βλέμμα τού Θανάτου. Μορφές τῆς Ἑτερότητας στήν Ἀρχαία Ἑλλάδα, μετ. Γ. Παππάς, ἐκδ. Αλεξάνδρεια, Ἀθήνα 1992, σελ. 33.
[7] Τοῦ ἰδίου, Le Dionysos masque des Bacchantes d’ Euripides, L ’ Homme, 93, Ίαν.- Μάρ. 1985, XXV (1), σ. 31-58. 
[8] Ἰακ. 1,17.
[9] Πίνδαρ. Ἰσθμιονικ. Γ, 4-5.
[10] Γ. Σεφέρης, Ἑλένη, Ἀνθολογία Νεοελλ. Γραμματείας, Ρ. – Η. καί Σ. Ἀποστολίδη, Ἡ Ποίηση,τ. 3ος, Τα Νέα Ελληνικά, Αθήνα 1983, σελ. 1323.
[11] Αἰσχύλος, Προμηθεύς Δεσμώτης, 755-756.
[12] Αἰσχύλος, Προμηθεύς Δεσμώτης, 1026-1029. 
[13] Εὐριπίδης, Τρωάδες·,885-888.

Νιτσε και Σωκρατης


Φρίντριχ Νίτσε και Σωκράτης: Το στοιχείο που συνδέει περισσότερο από κάθε άλλο τους εν λόγω τιτάνες της σκέψης είναι το γεγονός πως δεν μπορούν να τοποθετηθούν με ακρίβεια σε καμία ήπειρο της φιλοσοφικής υδρογείου, η σκέψη τους δεν μπορεί να περιοριστεί σε κανένα πλαίσιο φιλοσοφικού συστήματος. Το μοιραίο αποτέλεσμα ήταν να παρεξηγηθούν και να παρερμηνευτούν όσο ελάχιστοι στην ιστορία. 
 
Ο Σωκράτης κατηγορήθηκε για αθεΐα και αποπλάνηση της νεολαίας – η πιο βαριά κατηγορία όμως έμελε να έρθει από τον Νίτσε πολλούς αιώνες μετά τον θάνατό του, ο οποίος στο “Λυκόφως των Ειδώλων” τον χαρακτήρισε ως βεβηλωτή του αγνού και ένδοξου Ελληνικού πνεύματος και πρωτοπόρο της διαλεκτικής, του τρόπο σκέψης των κατώτερων πνευματικά ανθρώπων. Μήπως, άραγε, ο Φρίντριχ αφόρισε με τέτοιο πάθος τον αρχαίο φιλόσοφο εξαιτίας των ομοιοτήτων που διαπίστωσε μεταξύ τους; Πολύ πιθανό
 
Ο Νίτσε με τη σειρά του κατηγορήθηκε ότι καλλιέργησε το θεωρητικό υπόβαθρο του ναζισμού, πως προήγαγε ολιγαρχικά καθεστώτα και ότι υποβάθμισε όσο λίγοι στη σύγχρονη ιστορία τη θέση της γυναίκας. 
 
Οι κριτικοί που προβαίνουν σε αυτά τα συμπεράσματα έχουν ταυτόχρονα απόλυτο δίκιο και απόλυτο άδικο. Και εξηγούμαι: 
Ναι, όντως, ο Σωκράτης ήταν όντως απόλυτα άθεος. Τα θεολογικά πιστεύω του δεν είχαν καμία σχέση με τη παραδοσιακή θεολογική σκέψη της εποχής του. Ταυτόχρονα όμως πίστευε περισσότερο στον Θεό από ό,τι οποιοσδήποτε άλλος.
 
Κι ο Νίτσε, επίσης, με τον υπεράνθρωπό του ήταν ολιγαρχικός, περισσότερο ναζιστής κι από τους ναζιστές – ήταν όμως ταυτόχρονα και ο πιο παθιασμένος σημαιοφόρος της ελευθερίας και της αξίας της προσωπικής ατομικότητας, που δεν περιορίζεται σε κοινωνικές νόρμες.
 
Κι αυτό επειδή το πρώτο και πιο καθοριστικό λάθος που μπορεί να κάνει ένας αναλυτής όταν εξερευνά τη σκέψη των δύο αυτών φιλοσόφων, είναι να προσπαθήσει να ορίσει μία συγκεκριμένη κατεύθυνση στη σκέψη τους, να ορίσει την έκταση της φιλοσοφίας τους σε ένα μονάχα σύστημα σκέψης, να τους “καλουπώσει”. Αυτό όμως, που μπορεί να είναι εφικτό όταν ασχολούμαστε με άλλους ανθρώπους του πνεύματος, για αυτούς τους δύο είναι αδύνατο.
 
Ο Σωκράτης και ο Νίτσε ανήκουν σε μία ιδιαίτερη και σπάνια πάστα φιλοσόφων. Η δράση τους πάνω στην ιστορία της σκέψης έχει θετικό πρόσημο, η επίδρασή τους είναι ριζοσπαστική, ο ρόλος τους είναι να ξεριζώνουν τα συστήματα λογισμού των εποχών τους, να καθαρίζουν τα χωράφια της σκέψης από τα ξερόχορτα. Είναι δυνάμεις καταστροφής και ανανέωσης, το στοιχείο τους είναι η φωτιά. Δεν έρχονται για να αναπαράγουν ή να συμβάλουν στην ανάπτυξη ήδη υπαρχουσών σχολών σκέψης, αλλά για να επιτεθούν κατά μέτωπο με τον δαυλό στο χέρι απέναντι σε κάθε δομημένο σύστημα. 
 
Ο Σωκράτης σήμανε το τέλος της φυσικής φιλοσοφίας του αρχαίου κόσμου – έδωσε τέλος στη παράδοση του Ηρακλείτου, του Πυθαγόρα και των λοιπών φυσικών. Είναι γνωστό το ρητό πως: “Κατέβασε τη φιλοσοφία από τους ουρανούς και την έβαλε στα σπίτια των ανθρώπων”. Υπάρχει βέβαια η άποψη πως ήταν ο εισηγητής της ηθικής, κάτι το οποίο όμως μπορεί να αμφισβητηθεί πολύ έντονα. Τον “Ηθικό Σωκράτη”, τον Σωκράτη που αγγίζει με τα χέρια του τις αρετές και που ορίζει το σωστό και το λάθος, τον γνωρίζουμε στους μεταγενέστερους διαλόγους του Πλάτωνα στους οποίους επικρατεί η εντύπωση πως το πνεύμα του μαθητή επισκίασε αυτό του δασκάλου του – ενώ, αντίθετα, στους πρώιμους διαλόγους συναντάμε μία εντελώς διαφορετική φιγούρα, συναντάμε έναν απόλυτο σκεπτικιστή που το μόνο αρέσκεται μονάχα στο να γκρεμίζει την επιχειρηματολογία και τους ισχυρισμούς των συνομιλητών του, δίχως στο τέλος να δίνει ο ίδιος απαντήσεις. Είναι χαρακτηριστικό πως όλοι οι πρώιμοι διάλογοι τελειώνουν στην άγνοια, στο μηδέν, ενώ τους μεταγενέστερους βλέπουμε να ολοκληρώνονται με ξεκάθαρους Πλατωνικούς ορισμούς του ωφέλιμου και του ορθού. 
 
Ο Νίτσε με τη σειρά του έβαλε κυριολεκτικά μπουρλότο στον Χριστιανισμό και τη μεταφυσική (τουλάχιστον με τη μορφή που είχε μέχρι τον εικοστό αιώνα). Άρπαξε με βία έννοιες βαθιά ριζωμένες στη συνείδηση του ανθρώπου, όπως η αξία, η αμαρτία και η θεία κρίση, και τις πέταξε στον κάδο των αχρήστων μέσα από δοκίμια καθολικά αφοριστικού χαρακτήρα (π.χ. “Ο Αντίχριστος”). “Ο Θεός πέθανε” είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά ρητά του. Σε καμία περίπτωση όμως δεν έθεσε βάσεις για ένα νέο σύστημα σκέψης, κι αυτό φάνηκε από την ιστορία, μιας και ελάχιστοι μπόρεσαν να ακολουθήσουν τον δρόμο του – κι αυτό επειδή δεν όρισε δρόμο! 
 
Ποιος ο λόγος που κανένας από τους δύο δεν χτίζει νέα θεμέλια; Γιατί μονάχα καταστρέφουν; Για να δώσουμε απάντηση πάνω σε αυτό το ερώτημα πρέπει να διεισδύσουμε στα έγκατα των διδαγμάτων τους, τον πυρήνα της σκέψης τους και ταυτόχρονα να δούμε τη κοινή αφετηρία τους. 
 
Μέγιστη αρχή και αξία για τον Νίτσε και τον Σωκράτη είναι η προσωπική και υποκειμενική αλήθεια. Η αλήθεια του Εγώ, η αλήθεια του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Μία απόλυτα προσωπική αλήθεια. Αυτή είναι η μοναδική διδαχή τους. 
 
Δεν δίδαξαν κανέναν πώς να σκέφτεται – στόχος τους ήταν μονάχα να καθαρίσουν τα μάτια και το μυαλό των ανθρώπων από τις ξένες εμπειρίες κι απόψεις, για να μπορέσουν ύστερα εκείνοι με τη σειρά τους να βρουν ή να ορίσουν (το ίδιο κάνει) τη δική τους αλήθεια. 
 
Τι έκανε ο Σωκράτης; Πλησίαζε τους συνομιλητές του με απόλυτη άγνοια, τη γνωστή Σωκρατική Ειρωνεία, και έφερνε τα πιστεύω τους απέναντι στον εαυτό τους. Οι εξωγενείς πεποιθήσεις που δεν χτίζονται εσωτερικά δεν μπορούν ούτε να στηριχθούν ούτε να αποδειχθούν, με αποτέλεσμα μέσω της διαλεκτικής να καταρρέουν σαν πύργοι από τραπουλόχαρτα. Μετά το πέρας της συζήτησης με τον Σωκράτη, ο άνθρωπος βρίσκεται κενός, αντιμέτωπος με τον εαυτό του και αποκτάει επιτέλους συνείδηση του εσωτερικού του κενού. Καλείται, συνεπώς, αφού ξεπεράσει το πρωταρχικό σοκ, να προσδιορίσει για πρώτη φορά τον μοναδικό και προσωπικό εαυτού του, να πλάσει με τον πηλό της ψυχής του ένα αληθινό και αυθεντικό Εγώ. 
 
Τι έκανε ο Νίτσε; Ας χρησιμοποιήσουμε το παράδειγμα του Ζαρατούστρα. Ο χαμογελαστός αυτός σοφός είναι ο αγγελιοφόρος του θανάτου του Θεού (σ.σ. των ξένων πεποιθήσεων), φέρνει στους ανθρώπους τη καταδίκη του ψευδοεαυτού τους. Ύστερα λοιπόν από τον πρωταρχικό χλευασμό που του επιδεικνύουν, στο τέλος βλέπουμε να σέρνονται με κραυγές προς τη σπηλιά του ζητώντας λύτρωση, μέσα στην απόγνωσή τους θεοποιούν μέχρι και γαϊδάρους! Ο Ζαρατούστρα ωστόσο, παρότι ξεκάθαρα προμηνύει τον ερχομό του Υπερανθρώπου (αληθινό Εγώ), σε καμία περίπτωση δεν τον φυλακίζει σε κάποιον κάθετο ορισμό – δηλαδή, αναδεικνύει τις διαφοροποιήσεις αυτού του ανώτερου από τον θλιβερό σημερινό άνθρωπο, αλλά δεν συνθέτει όλα τα κομμάτια του παζλ του. Αυτό είναι το χρέος των “συντρόφων” του, των ανώτερων ανθρώπων, που οφείλουν μέσα από τη μοναξιά τους να χτίσουν τη βάση του Υπερανθρώπου και να γίνουν κυριολεκτικά θυσία και σκαλοπάτι για τη γέννησή του – να επιτρέψουν δηλαδή μέσα από τον θάνατο του ξένου εαυτού τους να αναδειχθεί ο αληθινός.
 
Γι’ αυτό λοιπόν, ναι, ο Σωκράτης ήταν άθεος – ποιος όμως πίστεψε περισσότερο σε αυτό που αποκαλούμε αληθινός εαυτός, ποιος άκουσε περισσότερο τον εσωτερικό δαίμονα; Και υπάρχει, άραγε, μεγαλύτερος Θεός; Κι ο Νίτσε επίσης, ναι, ήταν τύραννος, θέλει μέσα από τον πόλεμο να εξολοθρευτεί ολόκληρη η ανθρωπότητα – όμως μονάχα για να μπορέσει να βρει τον εαυτό της. Ακόμα, όποιος τον αποκαλεί μισογύνη, προφανώς δεν αντιλαμβάνεται πως αυτή η ανώτερη “ανδρική φύση” που αναφέρει δεν γνωρίζει όρια μεταξύ φύλων και πως είναι δυνατό να κατακτηθεί τόσο από τους άνδρες, όσο και τις γυναίκες. Όποιος πιάνει μονόπλευρα τα λεγόμενά του είναι καταδικασμένος να προβεί σε λανθασμένα συμπεράσματα, ειδικά κιόλας από το γεγονός πως ο ίδιος δεν έκανε καμία προσπάθεια να γίνει κατανοητός – “Όποιος είναι να καταλάβει, θα καταλάβει” δηλώνει ουσιαστικά σε όλη την έκταση του έργου του.
 
Τέλος, το ύστατο σημείο αναφοράς ανάμεσα στους δύο είναι ο τραγικός τους θάνατος, ακόμη και τα αίτια που τον προκάλεσαν. Αυτή η καθολική υποταγή στο Εγώ, αυτό το παθιασμένο κήρυγμα της προσωπικής και ατομικής αξίας, είχε ως αποτέλεσμα να πνιγούν στον ίδιο τους τον εγωισμό. Το πορτρέτο ενός ηρωικού Σωκράτη που “θυσιάστηκε για τις ιδέες του” μπορεί να φαντάζει ελκυστικό, όμως κρύβει έναν κατακρεουργημένο πνευματικά άνθρωπο, του οποία τα σωθικά ξέσκισε ο ίδιος. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του λίγο πριν πιει το κώνειο, το οποίο και χαρακτήρισε ως “γιατρειά” στη χρόνια αρρώστια του. “Ο Σωκράτης ήθελε να πεθάνει…” όπως πολύ σωστά τόνισε ο Νίτσε στο “Λυκόφως των Ειδώλων“.
 
Από την άλλη, ο άρρωστος ψυχολογικά Φρίντριχ, που ύστερα από τη δημιουργία των μεγαλύτερων έργων του, κατέρρευσε ψυχοσωματικά. Το έργο του τον οδήγησε σε έναν αβάσταχτο εγωισμό και μία καταστροφική απομόνωση, στοιχεία που είναι μάλιστα ιδιαίτερα έντονα στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο του “Τάδε Έφη Ζαρατούστρα”. Η ακραία μοναξιά και η έλλειψη συναισθηματικών σχέσεων ήταν πυλώνες του δύσκολου, αλλά και τόσο σπουδαίου, βίου του. 
Αυτή έμελε λοιπόν να είναι η μοίρα αυτών των υπέροχα ειλικρινών και αγαθών ανθρώπων – επειδή μονάχα άνθρωποι με τέτοια καθαρότητα είναι ικανοί για έναν τόσο σπουδαίο εγωισμό, έναν εγωισμό που αγγίζει και ξεπερνά τα όρια της παιδικής αγνότητας. Αυτά τα υπέροχα πνεύματα που συνέβαλαν όσο ελάχιστοι στον αγώνα του ανθρώπου απέναντι στον εαυτό του και στο ταξίδι του προς το νησί της ψυχής του. Αυτή η ακραία ατομικότητα, η μόνη ατομικότητα που ήταν ικανή να συνταράξει τα θεμέλια του όχλου, κατέληξε να είναι ο σταυρός τους, ο μαύρος βάλτος εγωισμού μέσα στον οποίον σιγά-σιγά πνίγηκαν. Αυτά τα πλάσματα που αγαπήθηκαν όσο κανείς από τον εαυτό τους, αλλά που πεισματικά δεν επέτρεψαν κανέναν άλλον την είσοδο στο υπόγειο της καρδιάς τους. Μία καρδιά που έσβησε από τη παγωνιά κι από δάκρυα που έφεραν σκαλισμένα πάνω τους το εξής μήνυμα: “Μακάρι να μπορούσα να σας αφήσω να με αγαπήσετε”. 
 
Ας μην πάει χαμένη λοιπόν η θυσία τους κι ας αγκαλιάσουμε όλοι μας τον εσωτερικό εαυτό μας, που τόσο έχουμε ξεχασμένο οι περισσότεροι στο πατάρι της ζωής μας. Ας πλάσουμε τον εαυτό μας σύμφωνα με τα βαθύτερα και πιο ιερά θέλω μας κι ας βγούμε υπερήφανοι έξω στον κόσμο. 

Το Hubble εντόπισε εντυπωσιακό κοσμικό φαινόμενο από την σύγκρουση δύο γαλαξιών!

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble αποκάλυψε ένα ακόμη εντυπωσιακό κοσμικό φαινόμενο.
 
Το τηλεσκόπιο είδε τα φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα σε μια σύγκρουση δύο γαλαξιών σε απόσταση περίπου 100 εκ. ετών φωτός από εμάς.
 
Πρόκειται για τη σύγκρουση των γαλαξιών NGC 7714 και 7715 η οποία εκτιμάται ότι ξεκίνησε πριν από 100-200 εκ έτη και ένα από τα ορατά στα τηλεσκόπια αποτελέσματα της είναι η δημιουργία μιας μεγάλης εντυπωσιακής ζώνης νέων άστρων.
 
Σύμφωνα με τους ειδικούς που μελέτησαν τις εικόνες που κατέγραψε το Hubble στον NGC 7714 έχει σχηματιστεί μια κυλινδρική περιοχή γεμάτη από άστρα τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά του Ηλιου. Η σύγκρουση των δύο γαλαξιών παράγει συνεχώς νέα άστρα αλλά η συγκεκριμένη περιοχή που γεννήθηκε από τη σύγκρουση ομολογουμένως αποτελεί κάτι ξεχωριστό. Οι ειδικοί μάλιστα της προσέδωσαν τον χαρακτηρισμό «Χρυσή Θηλιά» εξαιτίας του σχήματος της.
 

Μαύρη τρύπα πνίγεται καθώς προσπαθεί να καταπιεί ένα άστρο

Μια μαύρη τρύπα που κρύβεται στην καρδιά ενός μακρινού γαλαξία αποφάσισε να μετατρέψει ένα άτυχο άστρο σε σπαγγέτι. Φαίνεται όμως ότι κόντεψε να πνιγεί με το δείπνο.
 
Διεθνής ομάδα ερευνητών παρουσιάζει την περίπτωση ενός άστρου που παραμορφώνεται,  τεντώνεται και προσπαθεί να αντισταθεί καθώς καταβροχθίζεται αργά από το βουλιμικό τέρας.
 
Η υπόθεση ξεκίνησε το 2009, όταν ένα μικρό τηλεσκόπιο στο Τέξας, σχεδιασμένο για την ανίχνευση σουπερνόβα, κατέγραψε μια εξαιρετικά λαμπρή λάμψη.
 
«Όταν ανακαλύψαμε αυτό το αντικείμενο, φαινόταν παρόμοιο με τους υπερκαινοφανείς αστέρες που γνωρίζαμε. Όταν όμως συνεχίσαμε να παρακολουθούμε τις μεταβολές της φωτεινότητάς του, συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν κάτι που κανείς δεν είχε δει στο παρελθόν» λέει ο Γιόζεφ Βίνκο του Πανεπιστημίου του Σέγκεντ στην Ουγγαρία, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης στο The Astrophysical Journal.
 
Πέντε χρόνια αργότερα μετά το συμβάν, η ερεευνητική ομάδα πιστεύει ότι έχει βρει την εξήγηση. Παρατηρήσεις με ισχυρότερα τηλεσκόπια, σε συνδυασμό με προσομοιώσεις στον υπολογιστή, υπέδειξαν ότι η λάμψη προήλθε από την περιοχή μιας μαύρης τρύπας που βρίσκεται στην καρδιά ενός μικρού γαλαξία σε απόσταση 3 δισεκατομμυρίων ετών φωτός.
 
Η λάμψη που καταγράφηκε το 2009 πρέπει να προήλθε από ένα άστρο που είχε την ατυχία να πλησιάσει τη μαύρη τρύπα και παγιδεύτηκε στη θανάσιμη έλξη της. Το υλικό που αποσπάται από το άστρο λόγω της βαρυτικής έλξης της μαύρης τρύπας περιδινίζεται, θερμαίνεται και εκπέμπει φως πριν χαθεί για πάντα μέσα της.
 
Το άστρο όχι μόνο χάνει υλικό, αλλά επιπλέον τεντώνεται και παίρνει μακρόστερνο σχήμα -ένα φαινόμενο που οι αστρονόμοι ονομάζουν «παλιρροϊκή διάσπαση».
 
Σύμφωνα με το νόμο της παγκόσμιας έλξης που διατυπώθηκε από τον Νεύτωνα, η βαρυτική έλξη είναι αντιστρόφως ανάλογη του τετραγώνου της απόστασης. Αυτό σημαίνει ότι η πλευρά του άστρου που κοιτάζει τη μαύρη τρύπα, βρίσκεται δηλαδή πιο κοντά της, δέχεται μεγαλύτερη έλξη από ό,τι η αντίθετη πλευρά.
 
Δεδομένου ότι το βαρυτικό πεδίο της τρύπας είναι τόσο ισχυρό, οι ασύμμετρες παλιρροϊκές δυνάμεις που ασκούνται στις δύο πλευρές του άστρου προκαλούν την επιμήκυνσή του, ένα φαινόμενο που αποκαλείται συχνά «σπαγγετοποίηση».
 
«Αυτές οι ιδιαίτερα ισχυρές παλλίρροιες μπορούν να είναι αρκετά ισχυρές ώστε να τεντώσουν το άστρο σε σχήμα μακαρονιού» λέει ο Κρεγκ Ουίλερ του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν.
 
Μέχρι σήμερα αστρονόμοι είχαν δει αρκετές μαύρες τρύπες να καταπίνουν άστρα, αυτή η περίπτωση όμως είναι μοναδική: το δείπνο αρκείται να πάει κάτω εύκολα.
 
Οι υπολογιστικές προσομοιώσεις των ερευνητών έδειξαν ότι το αστρικό υλικό που περιδινίζεται και θερμαίνεται γύρω από τη μαύρη τρύπα εκπέμπει τόσο ισχυρή ακτινοβολία ώστε ουσιαστικά αντιστέκεται στην θανάσιμη έλξη.
 
Αυτό επιβραδύνει την κατάποση του γεύματος. Όμως, παρόλο που προσπαθεί να αντισταθεί, το άστρο είναι καταδικασμένο και σταδιακά θα χάσει όλο του το υλικό.
 
Το θύμα, πιστεύουν οι ερευνητές, πρέπει να είχε ξεκινήσει τη ζωή του ως ένα μέτριο άστρο σαν τον Ήλιο.
 

Η Κβαντική Πληροφορική προ των πυλών

Η πρόσφατη κινηματογραφική ταινία «Το παιχνίδι της μίμησης» προσφέρει, μεταξύ πολλών άλλων, ένα μοναδικό déjà vu της ιστορίας των επιστημών. Συγκεκριμένα, βλέπουμε εκεί το πώς γεννήθηκε από τον Βρετανό Αλαν Τούρινγκ η Πληροφορική ως λύση στο πρόβλημα της αποκρυπτογράφησης των γερμανικών κωδίκων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αλλά τον ίδιο μήνα πρεμιέρας της εν λόγω ταινίας η Ιστορία δείχνει να επαναλαμβάνεται ειρωνικά με τη γέννηση της «Κβαντικής Πληροφορικής», με κύριο κίνητρο αυτή τη φορά την ασφαλή κρυπτογράφηση των πληροφοριών! Μια μεγάλη διαφορά του τότε από το τώρα είναι ότι τη δεκαετία του ’40 ελάχιστοι «μυρίζονταν» το τι κυοφορούνταν στα εργαστήρια των επιστρατευμένων ερευνητών. Αντίθετα, στα χρόνια μας έχουμε τουλάχιστον μία δεκαετία που μιλάμε για «κβαντικούς υπολογιστές» χωρίς ποτέ να τους βλέπουμε να υλοποιούνται. Τι συνέβη λοιπόν τώρα και γιατί είναι σημαντική για το μέλλον μας η γέννηση μιας αλλιώτικης πληροφορικής;

Στους υπολογιστές μας το αλφάβητο των πληροφοριών είναι δυαδικά ψηφία (bits), δηλαδή διακόπτες ηλεκτρισμού που είτε είναι ανοιχτοί είτε κλειστοί. Εχουν, δηλαδή, δύο άκρως διακριτές καταστάσεις σε έναν κόσμο άμεσα κατανοητό και αντιληπτό από εμάς, τους ανθρώπους. Σε έναν κβαντικό υπολογιστή όμως οι κβαντικές μονάδες πληροφορίας, τα qubits, λειτουργούν σαν να ζουν σε... παράλληλα σύμπαντα. Δηλαδή, την ίδια στιγμή μπορούν να έχουν και τις δύο τιμές (ανοιχτό/κλειστό, αληθές/ψευδές, ναι/όχι, +/-). Το ποια είναι η μετρήσιμη τιμή τους προκύπτει μόνο όταν δράσουμε πάνω τους (μέτρηση), οπότε λαμβάνουν μία από τις δύο τιμές (κατάσταση υπέρθεσης). Επίσης, μια δεύτερη πολύ σημαντική ιδιότητα των κβάντων είναι η «πεπλεγμένη αλληλεπίδραση» ή διεμπλοκή (entanglement): μπορούμε να τα εξαναγκάσουμε να λειτουργούν ως... φάλαγγα και να παίρνουν τις ίδιες τιμές, μολονότι βρίσκονται χώρια.

Οι δύο αυτές περίεργες ιδιότητες των κβάντων αρκούν για να κάνουν μια κολοσσιαία διαφορά στις δυνατότητες υπολογισμών μας. Για παράδειγμα, εκεί που 100 bits μετρούν 100 κομμάτια πληροφορίας ανά στιγμή, τα 100 qubits μετρούν 2 στην 100ή κομμάτια πληροφορίας, πράγμα που ισοδυναμεί περίπου με το 10 ακολουθούμενο από 30 μηδενικά. Αν, δηλαδή, ο τωρινός σας υπολογιστής έχει μνήμη 16 δισ. bits (2 GBytes), φαντασθείτε τι θα μπορούσε να κάνει με 16 δισ. qubits! Αλλά πώς φθάσαμε να συζητούμε την υλοποίηση ενός τέτοιου ονείρου και πού βρισκόμαστε σήμερα;

Κατά τον Αϊνστάιν: «απόκοσμη δράση»

Το πέρασμα από τη θεωρία στην πράξη ξεκίνησε το 1935, όταν οι φυσικοί Αϊνστάιν, Ποντόλσκι και Ρόζεν προχώρησαν στο σήμερα γνωστό ως «πείραμα EPR» (από τα αρχικά των επωνύμων τους) με στόχο να αποδείξουν ότι η κβαντική θεωρία δίνει ατελή άποψη της πραγματικότητας. Δημιούργησαν ένα σύστημα αποτελούμενο από δύο σωματίδια Α και Β, μηδενικής ολικής στροφορμής (spin), τα οποία είχαν αλληλεπιδράσει για μικρό χρονικό διάστημα και αποχωρίστηκαν ώστε να διατηρείται η ολική τους στροφορμή σταθερή. Μετά τον χωρισμό τους μέτρησαν μία από τις συνιστώσες στροφορμής του σωματιδίου Α. Μπόρεσαν τότε - χωρίς να πραγματοποιήσουν καμία μέτρηση στο Β - να προβλέψουν με βεβαιότητα ότι η τιμή της αντίστοιχης συνιστώσας του θα είναι αντίθετη αυτής του Α.

Κατά τον Αϊνστάιν, η δυνατότητα πρόβλεψης μιας τιμής του Β αποδεικνύει πως η κβαντική θεωρία δεν είναι πλήρης, αφού δεν εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο το ένα σωματίδιο επηρεάζει το άλλο. Αν δεχθούμε ότι η στροφορμή αυτού που μετράμε δεν είναι καθορισμένη αλλά ορίζεται τη στιγμή της μέτρησης, τότε το σωματίδιο αυτό θα πρέπει ακαριαία να καθορίζει την τιμή της στροφορμής του άλλου, όσο μακριά του και αν βρίσκεται. Οπως δήλωσε ο Αϊνστάιν, ένα τέτοιο ζευγάρωμα προϋποθέτει «απόκοσμη δράση από απόσταση». Εννοείται ότι μια τέτοια αλληλεπίδραση - ταχύτερη από το φως - έρχεται σε αντίθεση με τη Θεωρία της Σχετικότητας.

Κατά τον Μπορ: «ιδιότητα του πραγματικού κόσμου»

Ο Μπορ, όμως, ο θεμελιωτής της Κβαντομηχανικής, επέμεινε ότι αυτή η συσχέτιση, η διεμπλοκή, συνιστά μια ιδιότητα του πραγματικού κόσμου. Ανεξάρτητα από τη μεταξύ τους απόσταση, τα συσχετισμένα σωματίδια αποτελούν θεμελιώδη τμήματα του ίδιου κβαντικού συστήματος και, χωρίς κανένα σήμα να ανταλλάσσεται μεταξύ τους, η γνώση της κβαντικής κατάστασης του ενός μάς αποκαλύπτει την κατάσταση και του άλλου. Στον κόσμο της Κβαντικής Φυσικής ένα φωτόνιο είναι συγχρόνως και ένα κύμα. Ως κύμα περιγράφεται από μια κυματοσυνάρτηση στην οποία απεικονίζονται οι ιδιότητες του φωτονίου, όπως η συχνότητά του, η κατεύθυνσή του κ.τ.λ. Η κυματοσυνάρτηση δύο σωματιδίων αντιπροσωπεύει μια αδιάσπαστη ολότητα, συγκροτούμενη από δύο φωτόνια που έχουν χάσει την ατομικότητά τους εφόσον αποτελούν μέλη ζεύγους, και μας δίνει πληροφορίες από τον συσχετισμό των δύο φωτονίων.

Τα πρώτα βήματα του «τανγκό»

Το 1993 μια ομάδα έξι επιστημόνων από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Ισραήλ (οι C. Bennett, R. Jozsa, W. Wootters, G. Brassard, C. Crepeau και A.Peres) βρήκε τον τρόπο να ανιχνεύσει μέρος των πληροφοριών ενός σωματιδίου σε ένα άλλο σωματίδιο το οποίο δεν έχει έλθει ποτέ σε επαφή με το πρώτο. Οι ερευνητές ξεκίνησαν στέλνοντας έναν παλμό υπεριώδους φωτός σε ένα ειδικά διαμορφωμένο κρύσταλλο που «έσχισε στα δύο» ένα φωτόνιο υψηλής ενέργειας. Τα δύο φωτόνια χαμηλότερης ενέργειας που προέκυψαν είχαν συμπληρωματική πόλωση - ήταν πλέον «ζευγάρι». Για να επιτευχθεί η τηλεμεταφορά χρησιμοποιήθηκε ένας «τρίτος», ένα φωτόνιο-παρατηρητής του... τανγκό του ζευγαριού.

Mε μια διαδικασία που μοιάζει με διαδοχικό φλερτ του τρίτου φωτονίου και με τα δύο μέλη του «ζεύγους» οι ερευνητές μπόρεσαν να οδηγήσουν το δεύτερο φωτόνιο ακριβώς στην ίδια κατάσταση πόλωσης που είχε το πρώτο προτού λάβει χώρα η μέτρηση. «Είναι σαν τα δύο φωτόνια να βρίσκονταν σε επικοινωνία μεταξύ τους, ανεξάρτητα από την απόσταση που τα χώριζε» δήλωσε ο καθηγητής Γουίλιαμ Γούτερς (William Wooters), ο οποίος συνέγραψε τη διατριβή που ενέπνευσε το πείραμα.

Η πρώτη τηλεμεταφορά ύλης - φωτός

Το επόμενο μεγάλο άλμα ήλθε τον Οκτώβριο του 2006, όταν η ομάδα του Γιουτζίν Πόλζικ (Eugene Polzik) στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας (Caltech) κατόρθωσε όχι απλώς να τηλεμεταφέρει φωτόνια αλλά ένα πακέτο εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ατόμων (1012) σε απόσταση μισού μέτρου. Αρχικά η ομάδα δημιούργησε τα «δίδυμα» στέλνοντας έναν ισχυρό παλμό φωτός σε έναν γυάλινο σωλήνα γεμάτο με ένα νέφος ατόμων αερίου καισίου (Caesium). Οι μαγνητικές στροφορμές της ύλης (των ατόμων του αερίου) είχαν ευθυγραμμιστεί μέσω ενός ομογενούς μαγνητικού πεδίου και το φως ήταν πολωμένο. Υπό αυτές τις συνθήκες το φως και τα άτομα αλληλοσυσχετίστηκαν, οπότε ο φωτεινός παλμός που βγήκε από τον σωλήνα ήταν «πεπλεγμένος» με τα άτομα του καισίου. Φθάνοντας στον δέκτη οι μετρήσεις έδειξαν ότι είχε επιτευχθεί η πρώτη τηλεμεταφορά μεταξύ ύλης (ατόμων καισίου) και φωτός και μάλιστα χωρίς την ως τότε απαραίτητη «καταστροφή του πομπού».

Οι πρώτες «κβαντικές μηχανές»

Το 2009 το Πανεπιστήμιο της Kαλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα ανακοίνωσε ότι, υπό την εποπτεία των καθηγητών A. N. Cleland και John M. Martinis, o φοιτητής A. D. O' Connell είχε κατορθώσει να φτιάξει στη διδακτορική διατριβή του την πρώτη «κβαντική μηχανή», τον πρώτο μηχανικό συντονιστή κβάντων (βλ.http://en.wikipedia.org/wiki/Quantummachine). Επειτα από μόλις δύο χρόνια, το 2011 (www.tovima.gr/science/technology-planet/article/?aid=418828), μάθαμε αφενός ότι μια καναδέζικη εταιρεία ονόματι D-Wave Systems πούλησε τον πρώτο κβαντικό υπολογιστή στην αμερικανική αμυντική βιομηχανία Lockheed Martin και, αφετέρου, ότι ο μεταδιδακτορικός ερευνητής του Πανεπιστημίου της Kαλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα Matteo Mariantoni είχε κατασκευάσει τον πρώτο κβαντικό μικροεπεξεργαστή. Αλλά ο πρώτος συνέχιζε να καλύπτεται από πέπλα μυστικότητας και ο δεύτερος ήταν μόνο ο «εγκέφαλος» ενός μελλοντικού συστήματος χωρίς την απαραίτητη «μνήμη» για την καταχώριση της πληροφορίας και δυνατότητα επικοινωνίας. Χρειάζονταν να γίνουν και τα επόμενα απαραίτητα βήματα, που ολοκληρώθηκαν τους πέντε τελευταίους μήνες.

Η κβαντική μνήμη

Η σύγχρονη επικοινωνία περιλαμβάνει τη μετάδοση της πληροφορίας μέσω φωτονίων που εκπέμπονται από λέιζερ και μεταδίδονται μέσω οπτικών ινών. Καθώς όμως η απόσταση που ταξιδεύουν τα φωτόνια αυξάνεται το σήμα εξασθενεί. Οπότε χρησιμοποιούνται ανά διαστήματα περίπου 100 χιλιομέτρων ενισχυτές λέιζερ που ενισχύουν το σήμα μέσω πολλαπλασιασμού των φωτονίων. Στις κβαντικές επικοινωνίες όμως σημασία έχουν τα μεμονωμένα φωτόνια και η κβαντική τους κατάσταση. Αρα, «ενίσχυση του σήματος» θα σήμαινε όχι απλώς αύξηση του αριθμού των φωτονίων αλλά και διατήρηση της αρχικής τους κβαντικής κατάστασης. Πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο;

Κοινό μυστικό στους κύκλους των κβαντομηχανικών είναι ότι τα κεφάλαια χρηματοδότησης των ερευνών τους προέρχονται κατ' εξοχήν από στρατιωτικούς και τραπεζικούς κύκλους που επιθυμούν διακαώς την πρακτική επίτευξη της απόλυτα ασφαλούς επικοινωνίας μέσω κβαντικής κρυπτογράφησης. Παρά την άφθονη χρηματοδότηση, όμως, δεν είχε βρεθεί ως πρόσφατα κάποιο ικανοποιητικό κύκλωμα μνήμης που θα διασφάλιζε την αναμετάδοση των πληροφοριών σε μεγάλες αποστάσεις. Μέχρι που, τον Σεπτέμβριο του 2014, ήρθε το καλό μαντάτο από τη Σχολή Φυσικής του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας: κατόρθωσαν να φτιάξουν κβαντική μνήμη, που μάλιστα λειτουργεί σε κανονικές θερμοκρασίες (βλ.http://arxiv.org/abs/1406.6489).

Αποθήκευση σε προσιτή θερμοκρασία

«Η μεγαλύτερη πρόκληση στην κατασκευή της κβαντικής μνήμης ήταν η ακριβής επιλογή των παραμέτρων του συστήματος που θα του επέτρεπε να αποθηκεύει, να καταχωρίζει και να διαβάζει την κβαντική πληροφορία αποτελεσματικά. Επίσης βρήκαμε έναν νέο τρόπο για τη μείωση του θορύβου κατά τη διάρκεια της ανίχνευσης» δήλωσε ο επικεφαλής Wojciech Wasilewski. Και ο διδακτορικός φοιτητής που ανέπτυξε τη μνήμη Radek Chrapkiewicz συμπλήρωσε: «Ως τώρα η κβαντική μνήμη απαιτούσε ιδιαίτερα εξελιγμένο εξοπλισμό εργαστηρίου και σύνθετες τεχνικές ψύξης του συστήματος σε θερμοκρασίες που πλησιάζουν το απόλυτο μηδέν. Η συσκευή ατομικής μνήμης που δημιουργήσαμε λειτουργεί σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, στην περιοχή των δεκάδων βαθμών Κελσίου, όπου είναι πολύ πιο εύκολο να διατηρηθεί».

Το κύριο σώμα της μνήμης είναι ένας γυάλινος σωλήνας διαμέτρου 2,5 cm και μήκους 10 cm, γεμάτος με ευγενές αέριο, με τοιχώματα που έχουν επικάλυψη ρουβιδίου. Οταν η κβαντική πληροφορία αποθηκεύεται σε μια τέτοια μνήμη, άλλα φωτόνια «αποτυπώνουν» τις κβαντικές τους καταστάσεις σε άτομα ρουβιδίου και άλλα επανεκπέμπονται. Από την ανίχνευση των διαφυγόντων φωτονίων επιβεβαιώνεται ότι οι πληροφορίες έχουν αποθηκευθεί.

Αντίστροφα, η ανάγνωση των αποθηκευμένων στη μνήμη πληροφοριών γίνεται μέσω της χρήσης άλλου ειδικά επιλεγμένου παλμού λέιζερ και μιας κάμερας με ειδικό οπτικό φίλτρο. Η σταθερότητα της κβαντικής πληροφορίας που είναι αποθηκευμένη στη μνήμη διαρκεί ως το πολύ κάποιες δεκάδες μικροδευτερόλεπτα. Μπορεί να ακούγεται φοβερά βραχύβια μια τέτοια απομνημόνευση, αλλά στον τομέα των τηλεπικοινωνιών επαρκεί για τη μετάδοση κβαντικού σήματος στον επόμενο κόμβο αναμετάδοσης.

Ο δυναμικός έλεγχος της μορφής των qubits

Μέσω της πολωνέζικης ατομικής μνήμης οι κβαντικοί υπολογιστές θα μπορούν κατ' αρχάς να επικοινωνούν μεταξύ τους στήνοντας ένα «κβαντικό Διαδίκτυο». Το σχήμα των φωτονίων, όμως, με άλλα λόγια το πώς η ενέργειά τους κατανέμεται συναρτήσει του χρόνου, είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή μετάδοση των πληροφοριών. Αυτό το σχήμα απαιτείται να είναι συμμετρικό στον χρόνο, ενώ τα φωτόνια που εκπέμπονται από τα άτομα έχουν συνήθως ασύμμετρο σχήμα. Καθοριστική λοιπόν για την επίτευξη «κβαντικής διαδικτύωσης» είναι η ύπαρξη ενός κατάλληλου εξωτερικού ελέγχου της μορφής των φωτονίων.

Στο τεύχος της 15ης Δεκεμβρίου 2014 του περιοδικού «Nature» ερευνητές του ολλανδικού Πολυτεχνείου του Αϊντχόβεν, TU/e, δημοσίευσαν ακριβώς μια τέτοια μέθοδο δυναμικού ελέγχου της μορφής των φωτονίων. Κατόρθωσαν να πάρουν τον απαιτούμενο βαθμό ελέγχου με την ενσωμάτωση μιας κβαντικής κουκκίδας (quantum dot: ένα κομμάτι ημιαγώγιμου υλικού που μπορεί να μεταδώσει φωτόνια) σε ένα «φωτονικό κρύσταλλο» δημιουργώντας έτσι μια οπτική κοιλότητα. Στη συνέχεια, οι ερευνητές εφάρμοσαν έναν πολύ σύντομο ηλεκτρικό παλμό στην κοιλότητα ώστε να επηρεάσουν το πώς η κβαντική κουκκίδα αλληλεπιδρά με αυτόν και το πώς το φωτόνιο εκπέμπεται. Μεταβάλλοντας την ισχύ αυτού του παλμού διαπίστωσαν ότι ήταν σε θέση να ελέγχουν το σχήμα των μεταδιδόμενων φωτονίων.

Και ο πρώτος κβαντο-σκληρός δίσκος

Και ενώ οι ειδήσεις περί κβαντικής μνήμης και ελέγχου της μορφής των φωτονίων «άναβαν φωτιές» στα ιστολόγια των φυσικών, μια απανωτή δημοσίευση στο τεύχος της 7ης Ιανουαρίου του «Nature» (www.nature.com/nature/journal/v517/n7533/full/nature14025.html) έδειξε ότι οι εξελίξεις είναι πλέον καταιγιστικές: στην Αυστραλία ερευνητές του Australian National University και του University of Otago δημιούργησαν όχι απλώς μνήμη δευτερολέπτων αλλά... σκληρό δίσκο που αποθηκεύει την κβαντική πληροφορία για έξι ώρες!

Η ομάδα των εν λόγω φυσικών αποθήκευσε την κβαντική πληροφορία σε άτομα του σπάνιου στοιχείου ευρώπιο, ενσωματωμένα σε έναν κρύσταλλο. Η τεχνική τους, όπως υποστηρίζουν, επιτρέπει τη δημιουργία κβαντικών δικτύων σε έκταση περίπου 100 χιλιομέτρων. «Ο χρόνος αποθήκευσης που παίρνουμε είναι τόσο μεγάλος ώστε... ακόμη και αν μεταφέρουμε με τα πόδια τους κρυστάλλους μας θα έχουμε λιγότερες απώλειες από τα σημερινά συστήματα λέιζερ» δήλωσε περιχαρής η επικεφαλής δρ Manjin Zhong. «Μπορούμε τώρα να φανταστούμε την αποθήκευση πεπλεγμένων φωτονίων σε ξεχωριστούς κρυστάλλους και στη συνέχεια τη μεταφορά τους σε διάφορα μέρη του δικτύου χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Ετσι σκεφτόμαστε τους κρυστάλλους μας ως φορητούς οπτικούς δίσκους κβαντικής διεμπλοκής» κατέληξε.

Ο χρόνος-ρεκόρ της αποθήκευσης έξι ωρών εννοείται ότι είναι ένα κολοσσιαίο άλμα προς την κατεύθυνση ενός ασφαλούς παγκόσμιου δικτύου κρυπτογράφησης δεδομένων που πρωτίστως θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τις τραπεζικές συναλλαγές και τα προσωπικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. «Πιστεύουμε ότι σύντομα θα είναι δυνατόν να διανέμονται κβαντικές πληροφορίες μεταξύ δύο οποιωνδήποτε σημείων του πλανήτη» τόνισε επιγραμματικά η δρ Zhong.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Ο απίστευτος νέος κόσμος των κβάντων

Το déjà vu της Κβαντοπληροφορικής ως προς την Πληροφορική επεκτείνεται και σε μιαν άλλη σφαίρα πραγμάτων: Ακριβώς όπως το σπάσιμο των κωδικών της μηχανής «Enigma» από τον Alan Turing με τίποτε δεν προδιέγραφε τον εκπληκτικό κόσμο ψηφιακής τεχνολογίας που θα μας κληροδοτούσε, έτσι και η τωρινή υλοποίηση κβαντικών υπολογιστών και δικτύων αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για τον αυριανό μας κόσμο.

Δύο ενδείξεις του τι μπορεί να σημαίνει αυτό είχαμε επίσης πρόσφατα. Η μία προήλθε από την προειδοποίηση που απηύθυναν με ανοιχτή τους επιστολή πασίγνωστοι εφευρέτες και επιστήμονες, και η άλλη από... αναπάντεχη δημοσίευση καθηγητών Κοσμολογίας.

Το πρώτο συμβάν εκδηλώθηκε αρχικά τον Οκτώβριο του 2014, με την περίφημη ρήση του πολυεφευρέτη Elon Musk προς τους φοιτητές του ΜΙΤ, ότι «η Τεχνητή Νοημοσύνη συνιστά τη μέγιστη υπαρξιακή απειλή για το ανθρώπινο είδος». Πώς είχε φθάσει σε αυτό το συμπέρασμα; Ο συγκεκριμένος εφευρέτης του ηλεκτρικού αυτοκινήτου Tesla και των ιδιωτικών διαστημοπλοίων είχε επενδύσει αρκετά χρήματα στην καναδική εταιρεία κβαντικών υπολογιστών D-Wave Systems, με σκοπό - όπως είπε - να μάθει «από μέσα» το τι σημαίνει μια τέτοια δυνατότητα. Προφανώς, αυτό που «έμαθε» τον κατατρόμαξε. «Με την Τεχνητή Νοημοσύνη προσκαλούμε τον Διάβολο» είπε χαρακτηριστικά. «Σε όλες εκείνες τις ιστορίες, όπου υπάρχει ένας τύπος με το πεντάγραμμα και το αγίασμα και είναι σίγουρος ότι μπορεί να ελέγξει τον δαίμονα... ε, λοιπόν, δεν θα μας βγει έτσι το πράγμα» είπε. Απλούστερα ειπωμένο, η εκπληκτική ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών που επιτρέπουν τα κβάντα θα εκτοξεύσουν την Τεχνητή Νοημοσύνη των μηχανών σε επίπεδα τόσο ανώτερα της δικής μας νοημοσύνης, ώστε να καταστούν αυτές το «κυρίαρχο είδος» στον πλανήτη.

Της δήλωσης του Musk επακολούθησε κύμα συζητήσεων μεταξύ των επιστημόνων, υπέρ και κατά, αλλά στις 11 Ιανουαρίου πήρε το μέρος του μια απίστευτα μακρά λίστα επιστημόνων - με πρωτοστατούντα τον αστροφυσικό Stephen Ηawking - μέσω κοινής ανοιχτής επιστολής τους (βλ. http://futureoflife.org/misc/open_letter). Το ποιες είναι οι ερευνητικές μας προτεραιότητες προκειμένου να αποφύγουμε μια τέτοια κατάληξη το περιέγραψαν στο συνοδευτικό έγγραφοhttp://futureoflife.org/static/data/documents/research_priorities.pdf/. Από εκεί συλλέγουμε ενδεικτικά τα ακόλουθα ερωτήματα:
  • Υπό ποιο νομικό πλαίσιο μπορούν να αποκομιστούν τα οφέλη από την ασφάλεια των «αυτόνομων οχημάτων», όπως των ρομποτικών αεροσκαφών και αυτοκινήτων;
  • Μπορούν τα θανατηφόρα «αυτόνομα όπλα» να υποχρεωθούν σε συμμόρφωση προς το ανθρωπιστικό δίκαιο;
  • Πώς θα μπορούσε να συσχετιστεί με το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή η ικανότητα των συστημάτων να ερμηνεύουν τα δεδομένα που λαμβάνουν από κάμερες παρακολούθησης, γραμμές τηλεφώνου, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, κ.τ.λ.;
  • Πώς θα μπορούσε ένα «αυτόνομο όχημα» να επιλέξει μεταξύ μιας μικρής πιθανότητας τραυματισμού ανθρώπου έναντι μιας σχεδόν βέβαιης υλικής ζημιάς μεγάλου κόστους;
  • Τέλος, επαληθεύοντας τη ρήση του Αϊνστάιν για «απόκοσμη δράση από απόσταση» των κβάντων,το δεύτερο «προφητικό συμβάν» εκδηλώθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2014, με τη δημοσίευση στο περιοδικό Physical Review X μιας καινοφανούς κοσμοθεωρίας, που θέλει τις παραξενιές των κβάντων να είναι αντανάκλαση στον κόσμο μας άλλων... παράλληλων συμπάντων (http://journals.aps.org/prx/abstract/10.1103/PhysRevX.4.041013).
  • Συγκεκριμένα, οι καθηγητές Howard Wiseman και Michael Hall, από το αμερικανικό Griffith's Centre for Quantum Dynamics, και Dirk-Andre Deckert, από το University of California Davis, κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα:
  • Το σύμπαν που βιώνουμε είναι ένα μόνο από έναν γιγαντιαίο αριθμό κόσμων. Μερικοί είναι σχεδόν όμοιοι με τον δικό μας, αλλά οι περισσότεροι είναι πολύ διαφορετικοί.
  • Ολοι αυτοί οι κόσμοι είναι εξίσου πραγματικοί και υπάρχουν συνεχώς μέσα στον χρόνο, διαθέτοντας επακριβώς καθορισμένες ιδιότητες.
  • Ολα τα κβαντικά φαινόμενα προκύπτουν από την καθολική ισχύ της απώθησης μεταξύ «κοντινών» (δηλαδή, παρόμοιων) κόσμων, η οποία τείνει να τους καταστήσει πιο ανόμοιους.
Λένε, μάλιστα, σε κάποιο σημείο χαρακτηριστικά: «Κάθε κόσμος είναι απλά η τοποθέτηση σωματιδίων στον τρισδιάστατο χώρο, και ο καθένας θα εξελισσόταν σύμφωνα με τους νόμους του Νεύτωνα αν δεν υπήρχαν αλληλεπιδράσεις μεταξύ των κόσμων».

Οπότε... στο ρηθέν από τον μεγάλο φυσικό Richard Feynman «Μπορώ να πω με σιγουριά ότι κανείς δεν καταλαβαίνει την Κβαντική Μηχανική» θα πρέπει να προσθέσουμε τώρα «ούτε να φανταστεί τις επιπτώσεις της».

Με ένα τραγούδι και τον χορό των Σατύρων!

Σε μία χώρα που το θέατρο του παραλόγου έχει ξεπεράσει τα όρια του ανεκτού
ας χορέψουμε τον Χορό των Σατύρων ως αντιπερισπασμός στην εκδούλεψη των θεατρίνων...
Ας χορέψουμε σαρκαστικά και με κέφι Ελλάδα μου!
  

Σάτυροι

Οι Σάτυροι ήταν κατώτερα μυθικά όντα "δαίμoνες" της ελληνικής μυθολογίας, (πνεύματα των βουνών και των δασών), τους οποίους η Ποίηση και η Τέχνη τους απεικόνιζαν από τη μέση και πάνω σχεδόν ανθρωπόμορφους, φαλακρούς και με μυτερά αυτιά, με πόδια και ουρά τράγου, σε αντίθεση με τους Σειληνούς, των οποίων το κάτω μισό του σώματος έμοιαζε με αλόγου. Ήταν, όπως και οι Σειληνοί, υπηρέτες και σύντροφοι του θεού Διόνυσου, τον οποίον είχαν μεγαλώσει από παιδί. Αγαπημένη τους ασχολία ήταν το παίξιμο αυλού καικιθάρας, ο τρύγος και το μεθοκόπημα, αλλά και το κυνήγι των κοριτσιών , που αποτελούσαν όλα μαζί την προσωποποίηση της γονιμότητας της Φύσης.

Στα διάφορα έργα τόσο του λόγου όσο και της τέχνης εμφανίζονται θρασείς, πότες, ερωτομανείς με τις Νύμφεςκαι εξαιρετικά φιλόμουσοι και χορευτές. Περιέργως ο Όμηρος δεν αναφέρεται σ΄ αυτούς. Αντίθετα ο Ησίοδοςμνημονεύει αυτούς ως "γένος των κηφήνων", ενώ τους Σειληνούς τους αποκαλεί "ουτιδανούς" (=άχρηστους) και "αμηχανοέργους" (=τεμπέληδες). Άλλοι ποιητές τους Σάτυρους τους αποκαλούσαν "σκιρτόποδες", επειδή χόρευαν με σκιρτήματα, ή "γλευκόποτες" (=κρασοπότες), ή "κεραστές" (από τα κέρατα που έφεραν), ή αιγίποδες (=τραγοπόδαροι).
Ιδιαίτερα στη δραματική ποίηση οι Σάτυροι αποτελούν τα κύρια πρόσωπα του σατυρικού δράματος εξ ου και η ονομασία του. Στο ποιητικό αυτό είδος οι Σάτυροι εμφανίζονται ντυμένοι με δέρματα τράγων ονομαζόμενοι έτσι "τράγοι". Στις διάφορες αρχαίες παραστάσεις εμφανίζονται συνηθέστερα μαζί με τον Διόνυσο και τις Νύμφες, που όμως πολύ συχνά συγχέονται με τους Σειληνούς και ίσως εξ αυτού του λόγου να προστέθηκαν στους Σάτυρους αυτιά, ουρά, οπλές αλόγου και σκέλια τράγου. Πάντως η σύγχυση αυτή παρατηρείται από τον 4ο αιώνα π.Χ..
Επικράτησε όμως οι μεν Σάτυροι να απεικονίζονται νέοι, σε αντίθεση με τους Σειληνούς που απεικονίζονταν γέροι με αυτιά αλόγου. Το πιθανότερο εξ αυτού είναι ότι οι Σάτυροι και οι Σειληνοί δεν έχουν κοινή προέλευση. Φαίνεται όμως ότι από τον θεό Πάνα, στο χώρο του οποίου βρίσκονται εγκατεστημένοι, πήραν την τραγοπόδαρη μορφή των κάτω άκρων τους. Στην αγγειογραφία οι ώριμοι Σειληνοί φέρονται γενειοφόροι - πωγωνοφόροι, γέροντες φαλακροί και προγάστορες (=με μεγάλη κοιλιά), σε αντίθεση με τους Σάτυρους που φέρονται ως αγένειοι νέοι ("Σατυρίσκοι").
Τέλος ο Πραξιτέλης τους παριστά περισσότερο εξευγενισμένους (4ος αιώνας π.Χ.) με πολύ μικρά κέρατα που προδίδουν την ιδιότητά τους.


Σάτυροι "μετρονόμοι" βάρους που αντέχει η στήση πέους! Λεπτομέρεια από Ψυκτήρα, περίπου 500-490 π.Χ.

“Η ποιότητα του χρόνου στην ζωή μας”

Έχετε ποτέ νοιώσει πιεσμένοι, καταβεβλημένοι, βιαστικοί ,ανήσυχοι, ή ολοκληρωτικά εξουθενωμένοι με όλα όσα έχετε να εκπληρώσετε στην προσωπική ή την επαγγελματική σας ζωή;

 Παρακάτω αναφέρονται 3 βήματα για να γυρίσετε τον χρόνο προς όφελός σας, ώστε να βιώνετε την γαλήνη, την απόλαυση και την διασκέδαση κατά την διάρκεια της εργασία σας.Αφιερώστε περισσότερο χρόνο σε πράγματα που σας αρέσει να κάνετε.
Δείτε πώς μπορείτε να το πετύχετε αυτό.

Βήμα 1ο: Διευκρινίστε τι είναι αυτό που θέλετε να αλλάξει. Για παράδειγμα…..
…..όχι άλλο τρέξιμο για να είμαι στην ώρα μου στο meeting.
…..θέλω να γίνει τριήμερο το Σαββατοκύριακο.
…..δεν θέλω άλλο άγχος για να πετύχω τον σκοπό μου.
…..τέρμα στην κατάπτωση.
… Να φτιάξω το πρόγραμμα μου ώστε να μπορώ να κάνω διακοπές κάθε τρεις μήνες.

Βήμα 2ο: Σημειώστε κάθε σας σκέψη.
Δώστε προσοχή στις σκέψεις που κάνετε για τις επόμενες 48 ώρες. Μήπως σκέφτεστε ή λέτε πράγματα σαν…..« Δεν έχω αρκετό χρόνο»
«Υπάρχουν τόσο πολλά που πρέπει να γίνουν»
« Δεν θα καταφέρω να τελειώσω τις δουλειές μου»
«Γιατί δεν έχει περισσότερες ώρες η μέρα?»Πάρετε χαρτί και μολύβι και γράψτε τι σκέψεις σας ακριβώς όπως σας έρχονται στο μυαλό.
Δεν χρειάζεται να κάνετε τίποτα παραπάνω, απλά καταγράψτε την σκέψη σας και κρατήστε κάποιες σημειώσεις.

Βήμα 3ο: Ξεκαθαρίστε τις σκέψεις σας. Το αστείο με τον χρόνο είναι πώς ό, τι και να κάνεις, θα περάσει. Μπορείς να επιλέξεις είτε να νοιώθεις στρεσαρισμένος και καταπιεσμένος, είτε να νοιώθεις άνετα, γαλήνια, και χαρούμενα.
Η διαφορά ουσιαστικά δεν έχει να κάνει με τις απαιτήσεις από την ζωή (τα παιδιά, την δουλειά, κ.τ.λ.) Δεν είναι αυτά που γεμίζουν την ημέρα μας, αλλά ο τρόπος που αντιδρούμε στις απαιτήσεις που γεμίζουν τον χρόνο μας.
Ξεκαθαρίστε τις σκέψεις σας, κάνοντας ερωτήσεις.
«Δεν έχει αρκετές ώρες η ημέρα».
Είναι αλήθεια; Είναι πραγματικά αλήθεια;

Αν ξεκινούσε η δημιουργία του κόσμου από την αρχή και είχαμε στην διάθεση μας 2 ώρες παραπάνω την ημέρα, τι αλλαγή πιστεύετε ότι θα γινόταν;Στην αρχή θα ήταν υπέροχο, αλλά μετά από ένα χρόνο θα αρχίζαμε όλοι πάλι τα παράπονα. «Γιατί δεν έχει παραπάνω ώρες η ημέρα;»
Δεν ξέρω γιατί!

Γιατί όλοι ξοδεύουμε σχεδόν όλα τα χρήματα που βγάζουμε?
Παίρνει κάποιος αύξηση και τι κάνει?
Ξοδεύει περισσότερα.
O χρόνος σας θα είναι πάντα γεμάτος, ό, τι και να γίνει. Αλλά με τι γεμίζει και πως νοιώθετε εσείς με αυτό, εξαρτάται ολοκληρωτικά από εσάς.

Μην πιστεύεις στις σκέψεις που σχετίζονται με την ανάγκη σου για αναζήτηση αποθεμάτων χρόνου. Όταν θα αλλάξεις τις σκέψεις, θα αλλάξεις και την πραγματικότητα σου. Θα πιάσεις τον εαυτό σου να σκέφτεται «Έχω μπροστά μου όλο τον χρόνο του κόσμου». Και μπορεί να συμβεί γρηγορότερα από ό, τι το περιμένεις.

Γυναικείες ορμόνες

Πέρα από τις γνωστές ορμόνες, όπως
είναι η τεστοστερόνη, η οιστραδιόλη, η
κορτιζόνη, η αδρεναλίνη κλπ, υπάρχουν
και άλλες που τώρα ανακαλύπτουμε και
που αφορούν τις γυναίκες. Είναι οι εξής:

Χοντοσεντερόνη
Βασική γυναικεία ορμόνη χάρη στην οποία μια γυναίκα, που μπορεί να μην
ξέρει να πάει ούτε από την Ομόνοια στο Σύνταγμα, εντοπίζει με κλειστά μάτια
και χωρίς καμία προσπάθεια όλα τα υποκαταστήματα της αλυσίδας Hondos Center σε
ακτίνα 150 ναυτικών μιλίων.

Φερτηκαρταρεκαργιόλη
Ορμόνη που εκκρίνεται ιδιαίτερα κάθε Σάββατο πρωί και διεγείρει την γυναίκα
κατά τρόπο ώστε να αποσπάσει την πιστωτική κάρτα του άντρα - η δική της έχει
καταστραφεί από την χοντοσεντερόνη.

Ευρωχλωρίνη
Με την έκκριση αυτής της ορμόνης η γυναίκα αφήνει την κάρτα και στρέφεται
στα μετρητά του άντρα, τα οποία και "καθαρίζει" σε χρόνο μηδέν. Αν
συνδυαστεί με τις δύο προηγούμενες, ασ'τα να πάνε.

 Τηλεφωνίνη
Ορμόνη που δίνει στην γυναίκα την ικανότητα να μπορεί να μιλά στο τηλέφωνο
για πολλές ώρες χωρίς να χρειάζεται τροφή και νερό. Εκκρίνεται μονίμως, σε
τεράστιες δε ποσότητες όταν η φερτηκάρταρεκαριόλη και ευρωχλωρίνη
δεν έχουν αποτέλεσμα.

Νυφουλίνη
Πρόκειται για ορμόνη της οποίας η έκκριση αυξάνεται γεωμετρικά με τα
χρόνια και η οποία δημιουργεί στην γυναίκα την ακατανίκητη ανάγκη να ντυθεί
νυφούλα. Από τα 30 περίπου και μετά αποτελεί τον βασικό παράγοντα που
προσδιορίζει τη γυναικεία συμπεριφορά. Εξαιρετικά επικίνδυνη για τους άντρες,
μπορεί να τους οδηγήσει ακόμη και στον αιφνίδιο γάμο. Σε ακραίες περιπτώσεις
έχουν παρατηρηθεί εκδρομές στη Λούτσα με Hyundai Accent και παρέα με τα πεθερικά.

Πονοκεφαλίνη
Πρόκειται για ορμόνη που εκκρίνεται κυρίως όταν η γυναίκα βρίσκεται σε ύπτια
θέση (=ξαπλωμένη). Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι αυτή η ορμόνη δεν προκαλεί πονοκέφαλο
στην γυναίκα αλλά οίδημα (=πρήξιμο) στους όρχεις των ανδρών. Εξαιτίας της η γυναίκα
επικαλείται δήθεν πονοκέφαλο για να αποφύγει άλλες δραστηριότητες. Οι λόγοι
για τους οποίους παράγεται αυτή η ορμόνη είναι πολλοί και όχι πλήρως κατανοητοί
από την επιστήμη. Πιστεύεται ότι συσχετίζεται με τη νυφουλίνη στις μικρές
και την φερτηκάρταρεκαργιόλη στις μεγαλύτερες ηλικίες. Πάντοτε όμως
συνδυάζεται με την μουρμουρόνη. (βλ.παρακάτω)

Μουρμουρόνη
Βασική γυναικεία ορμόνη, εκκρίνεται από όλες τις γυναίκες και σε όλες τις
ηλικίες. Διακρίνεται στην γενικομουρμουρόνη (η γυναίκα μουρμουρίζει γενικώς,
οποιαδήποτε ώρα της ημέρας) και στη κρεβατομουρμουρόνη (εκκρίνεται πριν
τον ύπνο και προκαλεί εκτεταμένη κρεβατομουρμούρα). Σε συνδυασμό με την
τηλεφωνίνη προκαλεί μουρμούρα από τηλεφώνου (γνωστή και ως τηλεγκρίνια).
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αν βρεθεί τρόπος περιορισμού της μουρμουρόνης,
ο μέσος όρος ζωής των ανδρών θα αυξηθεί άμεσα κατά 15-20 χρόνια.

Γλυστριδίνη ή φλυαρόνη
Ορμόνη που έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία της γυναίκας να ελέγξει την
κίνηση των γνάθων και της γλώσσας της. Εκδηλώνεται με παρατεταμένη φλυαρία,
συνδυάζεται ιδανικά με την τηλεφωνίνη και χειροτερεύει τα αποτελέσματα της
μουρμουρόνης. Διεθνής ομάδα ερευνητών απέδειξε με μαθηματικό τρόπο ότι δεν
υπάρχει αντίδοτο.

Ρομαντζίνη
Η έκκριση αυτής της ορμόνης επιφέρει την προσωρινή αναστολή της εγκεφαλικής
λειτουργίας της γυναίκας. Προκαλείται με διάφορους τρόπους, π.χ. λουλούδια,
ρομαντικά δείπνα κ.α. Τελικό αποτέλεσμα είναι η γυναίκα να πιστεύει τα φούμαρα
που σκαρφίζεται ο άντρας προκειμένου να του κάτσει. Ορισμένες φορές όμως του
δημιουργεί προβλήματα, ειδικά όταν βιάζεται. Πάντως πρόκειται για ορμόνη
εξαιρετικά χρήσιμη στον άντρα, σε συνδυασμό δε με την τεχνική του "στρίβειν
δια του αρραβώνος", του εξασφαλίζει αρκετά χρόνια καλοπέρασης χωρίς να
υποστεί τις οδυνηρές συνέπειες της νυφουλίνης.

Ρεμαλίνη
Αυτή η ορμόνη εκκρίνεται στις γυναίκες με σταθερό δεσμό. Εκδηλώνεται με την
αποστροφή προς όλους τους φίλους του άντρα και ιδιαίτερα εκείνους που δεν
έχουν παραλύσει εγκεφαλικά από τον γάμο ή τον δεσμό και εξακολουθούν να ζουν
φυσιολογικά - να ξενυχτάνε, να πίνουν, να καπνίζουν, να γνωρίζουν άλλες γυναίκες
κλπ. Συνηθισμένες ατάκες είναι "πάλι με αυτά τα ρεμάλια θα βγεις;", "να
πας να μείνεις με τα ρεμάλια τους φίλους σου" και γενικά οποιαδήποτε φράση
περιέχει τη λέξη "ρεμάλι" ή συνώνυμό της.

Βρωμιαρόνη ή τσουλίνη
Αυτή η ορμόνη εκκρίνεται όταν μια γυναίκα αντιληφθεί ότι κάποια άλλη
γυναίκα, ανταγωνιστική προς αυτή -oποιαδήποτε δηλαδή- έχει κάποια επιτυχία
σε οικονομικό, σεξουαλικό, εργασιακό ή οικογενειακό τομέα. Εκδηλώνεται με
χαρακτηρισμούς του τύπου "η βρωμιάρα η Χ" , "η σκρόφα η Ψ" ή από ερωτήσεις
όπως "τι μου κάνεις χρυσή μου;" (=ψόφα μωρή) κλπ.

Μπριγιαντίνη
Εδώ δεν εννοούμε την γνωστή λίγδα στο μαλλί των ροκαμπιλάδων αλλά μια γνήσια
γυναικεία ορμόνη που εκκρίνεται σε τεράστιες ποσότητες στη θέα ενός μπριγιάν
ή ενός μονόπετρου δακτυλιδιού. Η δράση αυτής της ορμόνης επικαλύπτει όλες τις
άλλες και ενισχύει τη νυφουλίνη. Οταν το μπριγιάν προορίζεται για ή ανήκει
σε άλλη γυναίκα, η μπριγιαντίνη μετατρέπεται σε βρωμιαρόνη.

Παλιολιγουρίνη - Παλιαδελφίνη
Η παλιολιγουρίνη προκαλεί την αποστροφή της γυναίκας για τον άντρα που την
φλερτάρει και εκδηλώνεται με σκέψεις ή εκφράσεις όπως "παράτα με ρε
παλιολιγούρη" κ.α Η παλιαδελφίνη αντίθετα εκδηλώνεται όταν η γυναίκα
θέλει κάποιον άντρα αλλά αυτός δεν της κάθεται, οπότε και λέει "παλιαδελφή
ο τύπος" κλπ. Αυτές οι ορμόνες μπορεί να δράσουν ακόμη και ταυτόχρονα, οπότε
έχουμε εκδήλωση σχιζοφρενικής συμπεριφοράς. Και οι δύο υποχωρούν άμεσα
με λίγη μπριγιαντίνη.

Τεκνοποιόνη
Ορμόνη που συνήθως συμπίπτει χρονικά με τη νυφουλίνη. Δημιουργεί στην γυναίκα
την ακατανόητη ανάγκη να κάνει παιδί και εκδηλώνεται με υστερικές αντιδράσεις
στη θέα μωρών άλλων γυναικών. Σημειώνεται δε ότι όσο πιο σπασαρχίδικο είναι το
μούλικο, τόσο πιο υστερικές είναι οι αντιδράσεις λατρείας προς αυτό. Σε
συνδυασμό με την κρεβατομουρμουρόνη, τη νυφουλίνη και τη φλυαρόνη, γίνεται
εξαιρετικά επικίνδυνη για τον άντρα. Τα ποιοτικά προφυλακτικά είναι το
ελάχιστο μέσο αντιμετώπισής της.

ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ

Α. ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΔΥΝΑΜΗ.

1. Να μιλάς με ακεραιότητα.

2. Να μην κουτσομπολεύεις.

3. Να μιλάς με Αγάπη.



Β. ΜΗΝ ΠΑΙΡΝΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ.

1. Αυτό που κάνουν οι άλλοι έχει να κάνει περισσότερο με αυτούς παρά με εσένα.

2. Στην καλύτερη περίπτωση μπορείς να εμπνεύσεις και αυτό ακόμα είναι περιορισμένο.

3. Όταν σου λένε ότι εσύ τους έκανες να κάνουν κάτι, είναι μόνο μια δική τους προβολή.

Γ. ΜΗΝ ΚΑΝΕΙΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ.

1. Κάνε ερωτήσεις.

2. Διευκρίνισε.

3. Ζήτα ξεκάθαρα τι θέλεις και μην υποθέτεις πως οι άλλοι θα το γνωρίζουν.

Δ. ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΣΟΥ.

1. Το καλύτερό σου θα αλλάξει ανάλογα με την υγίεια, τις συνθήκες και το χρόνο.

2. Κάνε το καλύτερό σου, όχι τελειότητα.

3. Συγχώρεσε τον εαυτό σου εάν το καλύτερό σου δεν είναι τέλειο.

''A Toltec Wisdom Book'' του Don Miguel Ruiz

Η μεταδοτικότητα της Ευτυχίας

Κάθε επαφή με ευτυχισμένο άνθρωπο αυξάνει κατά 9% κατά μέσο όρο την πιθανότητα κάποιου να νιώσει πιο ευτυχισμένα, ενώ μια επαφή με κάποιον δυστυχισμένο μειώνει αυτή την πιθανότητα κατά 7%.

Όταν κάποιος έχει καλή διάθεση και νιώθει ευτυχισμένος, οι φίλοι του, οι συγγενείς και οι γείτονές του επηρεάζονται θετικά, επειδή η ευτυχία έχει την τάση να εξαπλώνεται τόσο εύκολα όσο ο ιός της γρίπης, σύμφωνα με νέα έρευνα, που δημοσιεύεται στο ιατρικό περιοδικό «British Medical Journal».

Είναι η πρώτη του είδους της που δείχνει την «κολλητικότητα» ενός συναισθήματος, αναδεικνύει τη σημασία της ευτυχίας για την κοινωνική συνοχή και επισημαίνει ότι η ευτυχία δεν είναι μόνο μια αυστηρά προσωπική υπόθεση, αλλά και ένα συλλογικό φαινόμενο, που διέπεται από αλυσιδωτές αλληλεπιδράσεις.

Η έρευνα, που κάλυψε περίπου 5.000 διασυνδεμένους ανθρώπους για μια μεγάλη περίοδο 20 ετών, διαπίστωσε ότι η ευτυχία εξαπλώνεται μέσω των κοινωνικών δικτύων: όταν ένα άτομο γίνεται πιο ευτυχισμένο, η διάθεσή του, σαν βότσαλο που πέφτει σε μια λίμνη και προκαλεί αλλεπάλληλους κυματισμούς, απλώνεται σε όλο το δίκτυο των γνωστών του, αυξάνοντας την πιθανότητα και οι άλλοι άνθρωποι να γίνουν επίσης πιο ευτυχισμένοι.

Η παρουσία ενός ευτυχισμένου ανθρώπου στον περίγυρό μας αυξάνει κατά 6% κατά μέσο όρο την πιθανότητα να νιώσουμε κι εμείς καλύτερα, ενώ αν κερδίσουμε 5.000 ευρώ στο λαχείο, η πιθανότητα να νιώσουμε πιο ευτυχισμένοι είναι μόνο 2%. Σύμφωνα με την έρευνα, ακόμα και άγνωστοι ευτυχισμένοι άνθρωποι, που ποτέ πριν δεν έχουμε συναντήσει, μπορούν να έχουν σημαντικότερη επίδραση στη διάθεσή μας σε σχέση με σημαντικές αυξήσεις στο εισόδημά μας.

Από την άλλη, ευτυχώς, διαπιστώθηκε ότι η λύπη και η δυστυχία δεν είναι εξίσου «κολλητικές», καθώς επιδρούν μεν αλλά σε πολύ στενότερο κύκλο γνωστών και φίλων. Η έρευνα έγινε από τον Τζέημς Φάουλερ του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Σαν Ντιέγκο και τον καθηγητή ιατρικής κοινωνιολογίας Νικόλα Χρηστάκη της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ στη Βοστώνη (που είναι επίσης καθηγητής στο τμήμα κοινωνιολογίας του Χάρβαρντ), σύμφωνα με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες Live Science και New Scientist.

Η έρευνα εκτίμησε ότι η «μόλυνση» από την ευτυχία, δηλαδή η θετική επίπτωση στους γύρω ανθρώπους, μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 12 μήνες, ενώ η επίπτωση μπορεί να εξαπλωθεί μέχρι και σε τρεις «κύκλους» (οι φίλοι, οι φίλοι των φίλων και οι φίλοι των φίλων των φίλων!). Κάθε επαφή με ευτυχισμένο άνθρωπο αυξάνει κατά 9% κατά μέσο όρο την πιθανότητα κάποιου να νιώσει πιο ευτυχισμένα, ενώ μια επαφή με κάποιον δυστυχισμένο μειώνει αυτή την πιθανότητα κατά 7%.

Οι συναισθηματικές «μολύνσεις» είναι πιο εξαρτημένες από την χωροταξία και τη γεωγραφική απόσταση των συνδεδεμένων προσώπων σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο, σε σχέση με τις «μολύνσεις» της συμπεριφοράς (π.χ. κάπνισμα, υπερβολικό φαγητό). Ένας μακρινός φίλος μπορεί να μας επηρεάσει για το αν πρέπει να καπνίζουμε ή πόσο να τρώμε, αλλά δύσκολα μπορεί να μας φτιάξει το κέφι αν δεν είναι κοντά μας.

Από την άλλη, ο γείτονας που μένει στη διπλανή πόρτα (αλλά όχι αυτός που μένει στη γωνία του δρόμου) μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε πιο χαρούμενοι και αντίστροφα, σύμφωνα με τους ερευνητές, καθώς όσο πιο συχνά βλέπουμε κάποιον, τόσο πιθανότερο είναι να επηρεάσει τη διάθεσή μας.

Επίσης η έρευνα διαπίστωσε ότι αν κανείς είναι δημοφιλής, αυτό συμβάλλει στην ευτυχία του. Τα άτομα στο επίκεντρο των κοινωνικών δικτύων είναι τα πιο πιθανά να νιώσουν ευτυχία.
«Οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι τείνουν να είναι αυτοί που βρίσκονται στο κέντρο», σύμφωνα με τον Φάουλερ. «Αν κάποιος στο περιθώριο ενός κοινωνικού δικτύου γίνει πιο ευτυχισμένος, δεν σημαίνει ότι μετακινείται αυτόματα στο επίκεντρο της ομάδας. Απλώς παραμένει εκεί που βρίσκεται, αλλά βιώνει με πολύ πιο ευτυχισμένο τρόπο τον εαυτό του. Η ευτυχία δεν αλλάζει τη θέση των ατόμων σε ένα δίκτυο, απλώς εξαπλώνεται μέσω του δικτύου», προσθέτει.

Το πώς ακριβώς εξαπλώνεται ο «ιός της ευτυχίας» στα κοινωνικά δίκτυα παραμένει μυστήριο. Μια θεωρία είναι ότι οι πιο χαρούμενοι άνθρωποι είναι και πιο φιλικοί και πρόθυμοι να προσφέρουν βοήθεια, γεγονός που τους επιτρέπει να μεταδώσουν το συναίσθημά τους. Ή μπορεί να οφείλεται στο ότι κάνοντας παρέα με ευτυχισμένους ανθρώπους, ωφελείται η σωματική, ψυχική και διανοητική μας υγεία.

Η ιστορία της συγνώμης...

«Δύο φίλοι περπατούν στην έρημο..
Κάποια στιγμή τσακώθηκαν..
και ο ένας από τους δύο έδωσε ένα χαστούκι στον άλλο.

Αυτός ο τελευταίος... πονεμένος... αλλά χωρίς να πει τίποτα... έγραψε στην άμμο:
«Σήμερα... ο καλύτερός μου φίλος με χαστούκισε»...

Συνέχισαν να περπατούν..
μέχρι που βρήκαν μια όαση όπου αποφάσισαν να κάνουν μπάνιο.. Αλλά αυτός που είχε φάει το χαστούκι... παραλίγο να πνιγεί και ο φίλος του τον έσωσε...

Όταν συνήλθε... χάραξε πάνω σε μια πέτρα: » Σήμερα ο καλύτερός μου φίλος μού έσωσε τη ζωή»...

Αυτός που τον είχε χαστουκίσει.. και στη συνέχεια του έσωσε τη ζωή... τον ρώτησε:

«Όταν σε χτύπησα... έγραψες πάνω στην άμμο... και τώρα έγραψες πάνω στην πέτρα. Γιατί;»

Ο άλλος φίλος απάντησε:
«Όταν κάποιος μας πληγώνει... πρέπει να το γράφουμε στην άμμο...
όπου οι άνεμοι της συγνώμης μπορούν να το σβήσουν...
Αλλά όταν κάποιος κάνει κάτι καλό για μας... πρέπει να το χαράζουμε στην πέτρα...
όπου κανένας άνεμος δεν μπορεί να το σβήσει»!!!

Ας μάθουμε να γράφουμε τα τραύματά μας στην άμμο... και να χαράζουμε τις χαρές μας στην πέτρα!!!… 

Υπάρχει ακόμα χρόνος...!

Πόσο συχνά οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε απογοητευτεί από τον κόσμο που πηγαίνει κατά διαόλου.. Μη έχοντας την παραμικρή ελπίδα ότι η ανθρωπότητα θα σωθεί, ότι θα αλλάξουν κάποια στιγμή τα πράγματα προς το καλύτερο, ότι θα υπάρξει εξέλιξη, πρόοδος, ανθρωπιά..;

Είναι μέχρι να πάρεις ανάποδες, εάν κατορθώσεις ποτέ να ξυπνήσεις από τον καταστροφικό λήθαργο, και να γίνεις αποφασιστικός.. Ότι τουλάχιστον εσύ θα συμβάλλεις ώστε να γίνει ο κόσμος καλύτερος, όχι φωνάζοντας ή πιέζοντας ή επιβάλλοντας αλλά με το να γίνεις παράδειγμα προς μίμηση.

Ξεκινώντας με μικρά απλά βήματα και σταθερά.. δεν φαντάζεσαι πόσο θα επηρεαστούν οι γύρω σου.. Μην ξεχνάς ότι τα σπουδαία γεγονότα που συνέβησαν κάποτε στην ανθρωπότητα μπορεί να τα ξεκίνησε ένας αλλά είχε την αρετή της μεταδοτικότητας κι έτσι τα συνέχισαν πολλοί ή παρακινήθηκαν ώστε να είναι πρωτοπόροι της δικής τους ιδέας.

Βλέπω, ακούω, διαβάζω, παρατηρώ ακόμα και 35 χρονους να έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά λέγοντας

" Τώρα..; Ό,τι κάνουν τα παιδιά μας. Σε αυτά ελπίζω. " Είναι ποτέ δυνατόν, να εγκαταλείπεις από τόσο νέος, να βολεύεσαι και να περιμένεις όχι μόνο από τους άλλους αλλά και από τα ίδια σου τα παιδιά να φέρουν την αλλαγή, όταν εσύ δίνεις τόσο αρνητικό παράδειγμα; Αυτό το πρότυπο θέλεις να είσαι για το παιδί σου; Τέτοιες αξίες και ιδανικά θέλεις να του μεταδώσεις; Της παραίτησης;
Υπάρχει χρόνος για αλλαγή, ποτέ δεν είναι αργά.

Στο βίντεο που ακολουθεί, θα δείτε ένα πανέξυπνο κατά την γνώμη μου κοινωνικό πείραμα, ένα μάθημα που για ακόμα μία φορά δίνουν τα παιδιά στους γονείς τους και σε όλους ανεξαιρέτως.

Για κάποιους μπορεί να μην έχει σημασία, για άλλους θα είναι μια γροθιά στο στομάχι ή ένα γερό ταρακούνημα να αλλάξουν νοοτροπία..

Ο σκηνοθέτης Cleber Αlmeida θέλει να βοηθήσει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι για να γίνει μια αλλαγή, πρέπει να πιστέψουν ότι η αλλαγή αυτή είναι δυνατή. Με αυτό το κοινωνικό πείραμα αντιπαραβάλλει την απαισιοδοξία των γονέων με την αισιοδοξία των παιδιών τους.

 
Εάν υπήρχε αυτή η δυνατότητα να γίνει το
πείραμα πρώτα σε εσάς και ύστερα στα
παιδιά σας... τι θα αλλάζετε από όσα είπατε;;
Ρητορικό το ερώτημα.. οι απαντήσεις δικές σας!!
 

Οι ευκαιρίες πάντα και παντού θα υπάρχουν αρκεί να τις δούμε

Στη ζωή υπάρχουν οι δάσκαλοι της οδήγησης για να μας δείξουν το τρόπο να οδηγούμε το αυτοκίνητο για να μην έχουμε ατυχήματα αλλά και για να μη σκοτωθούμε. Είναι η διδασκαλία αυτή που μας βοηθάει να βγούμε έξω από το «θα πάθεις για να μάθεις» ..... είναι μία διδασκαλία ανάποδη.... μαθαίνουμε για να μην πάθουμε. Αυτή την εργασία κάνει και η αυτοβελτίωση. Να μάθουμε για να μην πάθουμε ή για να πάθουμε όσα λιγότερα γίνεται.

 Κάποιοι άνθρωποι πριν από μας «έπαθαν» και αναζήτησαν τρόπους που βελτιώνουν τη ζωή. Όμως ο τρόπος για να μετατραπεί σε εκπαίδευση μπορεί να γίνει μόνο από τον κάθε άνθρωπο ατομικά.
Οι ευκαιρίες πάντα και παντού θα υπάρχουν αρκεί να τις δούμε.

Να γίνουμε εμείς οι οδηγοί της ζωής μας, με τον καλύτερο τρόπο. Τα προβλήματα ποτέ δεν σταματούν, πάντα θα υπάρχουν, αυτό που αλλάζει μέσα από την αυτοβελτίωση είναι η δική μας θέση/στάση που κρατάμε μετά από τη γνώση του είμαι.

 Κανείς άλλος πέρα από μας δεν μπορεί να κάνει αυτά τα μαθήματα να ολοκληρώνονται, να βελτιώνονται, να παγιώνονται εκτός από μας τους ίδιους.

 Όσο καθυστερείς κλειδώνεις, όταν όμως πάρεις την ευκαιρία στα χέρια σου, αρχίζεις και αποκτάς χώρο και κάποια στιγμή έχεις όλο το χώρο και τον χρόνο με τους δικούς ρυθμούς μέσα στην καθημερινότητα με όλα της τα δρώμενα, χωρίς αυτά πια να έχουν τίτλους καλό – κακό, αλλά μόνο μέρα.