Παρασκευή 4 Ιουλίου 2014

Τελικά μήπως είναι τα αρσενικά που επιλέγουν;

Επιγενετική και ασθένειες
Εν πρώτοις υπάρχει η τάση τα μεν αρσενικά να εμφανίζουν σεξουαλική ελκυστικότητα, φανταχτερά χρώματα, τα δε θηλυκά να είναι πιο άτονα. Τα άτομα και των δύο φύλων θέλουν να αποφύγουν να κατασπαραχθούν από τους εχθρούς τους, πρέπει λοιπόν να υπάρχει κάποια εξελικτική πίεση και στα δύο φύλα για άτονους χρωματισμούς.
Τα ζωηρά χρώματα προσελκύουν και τους εχθρούς και τους σεξουαλικούς συντρόφους. Με γονιδιακή ορολογία, αυτό σημαίνει ότι τα γονίδια για ζωηρά χρώματα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να καταλήξουν στο στομάχι των εχθρών απ’ όσες τα γονίδια με μουντά χρώματα.
Από την άλλη μεριά, τα γονίδια για άτονα έχουν μικρότερες πιθανότητες να βρεθούν στην επόμενη γενεά συγκριτικά με τα γονίδια για έντονα χρώματα, γιατί τα άχαρα άτομα δύσκολα προσελκύουν σεξουαλικό σύντροφο. Υπάρχουν επομένως δύο αντίθετες πιέσεις επιλογής : των εχθρών, που τείνουν να εξαφανίσουν από τη γονιδιακή δεξαμενή τα γονίδια για άτονα χρώματα. Όμως, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις,οι αποδοτικές μηχανές επιβίωσης μπορεί να θεωρηθούν συγκερασμός των δύο αντικρουόμενων επιλεκτικών πιέσεων.
Εδώ μας ενδιαφέρει το ότι ο βέλτιστος συγκερασμός είναι διαφορετικός σε αρσενικά και σε θηλυκά. Φυσικά, αυτό συμβιβάζεται πλήρως με την άποψή μας ότι τα αρσενικά είναι παίκτες υψηλού κινδύνου και μεγάλου κέρδους. Επειδή το αρσενικό παράγει πολλά εκατομμύρια σπερματοζωάρια για κάθε ωάριο που παράγει ένα θηλυκό, τα σπερματοζωάρια θα είναι σαφώς πολυαριθμότερα από τα ωάρια. Συνεπώς, κάθε δεδομένο ωάριο έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να γονιμοποιηθεί απ’ όσες ένα συγκεκριμένο σπερματοζωάριο να γονιμοποιήσει. Τα ωάρια είναι σπανιότερα, άρα το θηλυκό δεν έχει ανάγκη να είναι τόσο ελκυστικό σεξουαλικά όσο το αρσενικό για να εξασφαλίσει τη γονιμοποίηση των αυγών του. Ένα αρσενικό είναι απόλυτα ικανό να γίνει πατέρας όλων των παιδιών που θα γεννηθούν σ’ ένα μεγάλο πληθυσμό θηλυκών. Ακόμη και στην περίπτωση που ένα αρσενικό έχει σύντομη ζωή,επειδή η εντυπωσιακή ουρά του προσελκύει εχθρούς ή μπερδεύεται στους θάμνους, μπορεί να γίνει πατέρας πολλών παιδιών πριν πεθάνει. Ένα μη ελκυστικό άχαρο αρσενικό μπορεί να ζήσει πολύ, ακόμη όσο κι ένα θηλυκό, έχει όμως μικρές πιθανότητες να αποκτήσει πολλά παιδιά και τα γονίδιά του δεν θα περάσουν. Ποιο θα είναι λοιπόν το όφελος ενός αρσενικού αν κερδίσει τον κόσμο όλο και χάσει τα αθάνατα γονίδιά του;
Μια άλλη συνηθισμένη διαφορά είναι ότι τα θηλυκά είναι πιο λεπτολόγα από τα αρσενικά όταν πρόκειται να αποφασίσουν με ποιον θα ζευγαρώσουν. Ενας λόγος της προσεχτικής εξέτασης και από τα δύο φύλλα είναι η ανάγκη να αποφύγουν να ζευγαρώσουν με μέλη άλλου είδους. Οι υβριδισμοί είναι άσχημοι για πολλούς λόγους. Μερικές φορές, όπως στην περίπτωση ανθρώπου που συνευρίσκεται με πρόβατο, η συνουσία δεν οδηγεί στο σχηματισμό εμβρύου, οπότε δεν χάνονται πολλά πράγματα.
Όταν όμως διασταυρώνονται συγγενικότερα είδη, λόγου χάρη άλογα και γάϊδαροι, η ζημιά (τουλάχιστον από τη μεριά του θηλυκού) μπορεί να είναι σημαντική. Είναι πιθανό να σχηματισθεί ένα έμβρυο μουλαριού που γεμίζει την κοιλιά της επί 11 μήνες. Το υβρίδιο απορροφά μεγάλη ποσότητα από την ολική γονική επένδυση όχι μόνο με τη μορφή τροφής, που τη δέχεται διαμέσου του πλακούντα, και αργότερα με τη μορφή γάλακτος, αλλά κυρίως με τη μορφή του χρόνου, τον οποίο θα μπορούσε να τον ξοδέψει για να μεγαλώσει άλλα παιδιά. Κατόπιν, όταν ο ημίονος φτάσει στην εφηβεία, αποδεικνύεται στείρος. Αυτό οφείλεται πιθανώς στο ότι ενώ τα χρωμοσώματα το αλόγου και το γαϊδάρου είναι αρκετά όμοια ώστε να συνεργαστούν και να οικοδομηθούν ένα αρκετά δυνατό σώμα ημιόνου, δεν είναι τόσο όμοια ώστε να λειτουργήσουν σωστά κατά τη μείωση. Ανεξάρτητα από την ακριβή αιτία, από τη σκοπιά των γονιδίων, η σημαντικότατη επένδυση της μητέρας για να μεγαλώσει το μουλαράκι χάνεται πλήρως. Τα θηλυκά γαϊδούρια πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεχτικά ώστε το άτομο με το οποίο θα ζευγαρώσουν να είναι γαϊδούρι και όχι άλογο. Στη γλώσσα των γονιδίων, κάθε γονίδιο γαϊδάρου που λέει : «Σώμα, αν είσαι θηλυκό ζευγάρωσε με οποιοδήποτε ώριμο αρσενικό, είτε γάϊδαρο είτε άλογο», είναι ένα γονίδιο που τελικά θα βρεθεί στο «νεκρό» σώμα ενός ημιόνου. Η επένδυση της μητέρας στο μικρό μουλαράκι της στερεί μεγάλο μέρος της ικανότητάς της να μεγαλώσει γόνιμα γαϊδούρια.
Από την άλλη μεριά, το αρσενικό χάνει λιγότερα αν ζευγαρώσει με θηλυκό άλλου είδους και, μολονότι δεν έχει τίποτε να κερδίσει, θα περιμέναμε τα αρσενικά να ήταν λιγότερο προσεχτικά στην εκλογή των σεξουαλικών συντρόφων τους. Σε όλες τις περιπτώσεις που μελετήθηκε το φαινόμενο, βρέθηκε ότι έτσι συμβαίνει.

Αλλά και στο ίδιο είδος υπάρχουν πολλοί λόγοι για λεπτολογίες. Η αιμομιξία, όπως και ο υβριδισμός, έχει μάλλον βλαπτικά γενετικά επακόλουθα επειδή εμφανίζονται υπολειπόμενα θανατογόνα και ημιθανατογόνα γονίδια. Και πάλι τα θηλυκά χάνουν περισσότερα από τα__ αρσενικά, επειδή η επένδυσή τους σε κάθε παιδί τείνει να είναι μεγαλύτερη. Οπου υπάρχουν ταμπού αιμομιξίας, θα περιμέναμε ότι τα θηλυκά θα ήταν σθεναρότερα προσηλωμένα στα ταμπού απ’ ό, τι τα αρσενικά. Αν δεχτούμε ότι ο μεγαλύτερος ηλικίας σύντροφος μιας αιμομικτικής σχέσης είναι πιθανότερο να έχει την πρωτοβουλία, θα περιμέναμε ότι στα περισσότερα αιμομικτικά ζευγάρια το πιο ηλικιωμένο μέλος θα είναι το αρσενικό και όχι το θηλυκό. Ετσι, η αιμομιξία πατέρα/κόρης έπρεπε να είναι συνηθέστερη από την αιμομιξία μητέρας/γιου. Ενδιάμεση συχνότητα θα εμφάνιζε η αιμομιξία αδελφού/αδελφής. Γενικά, τα αρσενικά θα έτειναν να είναι πιο έκλυτα από τα θηλυκά.
Επειδή το θηλυκό παράγει περιορισμένο αριθμό ωαρίων με σχετικά βραδύ ρυθμό, ελάχιστα κερδίζει από πολλά ζευγαρώματα με διαφορετικά αρσενικά. Από την άλλη μεριά, το αρσενικό που μπορεί να παράγει εκατομμύρια σπερματοζωάρια κάθε μέρα, ζευγαρώνοντας αδιάκριτα με πολλά θηλυκά κερδίζει τα πάντα. Στο θηλυκό, τα πολλά ζευγαρώματα δεν της κοστίζουν πολύ, εκτός από μια μικρή απώλεια χρόνου και ενέργειας, όμως δεν της αποφέρουν μεγάλο κέρδος. Οσον αφορά το αρσενικό, επειδή ουδέποτε πραγματοποιεί πολλά ζευγαρώματα με τόσα διαφορετικά θηλυκά όσα θα ήταν δυνατό, η λέξη πλεόνασμα δεν έχει κανένα νόημα.
Δεν μίλησα συγκεκριμένα για τον άνθρωπο, αλλά αναπόφευκτα, όταν συζητάμε για θέματα που αφορούν την εξέλιξη, όπως αυτά του παρόντος κεφαλαίου, αναμφισβήτητα υπάρχει κάποια αντανάκλαση στο είδος μας και στις εμπειρίες μας. Η ιδέα ότι τα θηλυκά αποφεύγουν το ζευγάρωμα ωσότου το αρσενικό να δώσει κάποια ένδειξη μακρόχρονης πίστης δονεί γνωστές μας χορδές. Αυτό μας κάνει να υποθέσουμε ότι οι γυναίκες εφαρμόζουν τη στρατηγική της οικογενειακής ευδαιμονίας και όχι του «μοναδικού, δυνατού άνδρα».
Οι περισσότερες ανθρώπινες κοινωνίες είναι πραγματικά μονογαμικές. Στη δική μας η επένδυση στα παιδιά και από τους δύο γονείς είναι μεγάλη και όχι καταφανώς ετεροβαρής. Σίγουρα, οι μητέρες εκτελούν αμεσότερο έργο για τα παιδιά τους συγκριτικά με τους πατέρες, αλλά κι αυτοί συχνά εργάζονται σκληρά με πιο έμμεσο τρόπο για να αποκτήσουν τα υλικά αγαθά που προσφέρουν στα παιδιά τους.
Από την άλλη πλευρά, μερικές ανθρώπινες κοινωνίες είναι ελεύθερα πολυγαμικές και μερικές στηρίζονται στο χαρέμι. Αυτή η εκπληκτική ποικιλία υποδηλώνει ότι ο τρόπος ζωής του ανθρώπου καθορίζεται κυρίως από πολιτισμικούς παράγοντες και όχι από τα γονίδια. Είναι όμως πιθανό, οι άνδρες εν γένει να έχουν την τάση προς την πολυγαμία και τα θηλυκά προς την μονογαμία, όπως άλλωστε υπαγορεύουν εξελικτικοί λόγοι. Το ποια από αυτές τις δύο τάσεις θα υπερισχύσει σε μια συγκεκριμένη κοινωνία θα εξαρτηθεί από λεπτομέρειες πολιτισμικού περιεχομένου, ακριβώς όπως στα διάφορα ζωικά είδη εξαρτάται από οικολογικούς παράγοντες.

Ένα από τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας μας, που αναμφισβήτητα είναι ανώμαλο, είναι η σεξουαλική διαφήμιση. Όπως είδαμε, όταν τα φύλα διαφέρουν, υπάρχουν ισχυροί εξελικτικοί λόγοι να περιμένουμε το αρσενικό να διαφημίζεται και το θηλυκό να είναι άτονο. Αναμφίβολα, ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος αποτελεί εξαίρεση σ’ αυτό το ζήτημα. Είναι αλήθεια ότι μερικοί άνδρες ντύνονται φανταχτερά και μερικές γυναίκες είναι ατημέλητες, αλλά, κατά μέσο όρο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στη σύγχρονη κοινωνία το θηλυκό και όχι το αρσενικό είναι εκείνο που εμφανίζει το ισοδύναμο της ουράς του παγωνιού. Οι γυναίκες βάφουν τα πρόσωπά τους και βάζουν ψεύτικες βλεφαρίδες. Εκτός από τους ηθοποιούς και τους ομοφυλόφιλους, οι άνδρες δεν κάνουν τέτοια πράγματα. Οι γυναίκες φαίνεται να ενδιαφέρονται πολύ για την εξωτερική τους εμφάνιση, και σ’ αυτό ενθαρρύνονται από τα περιοδικά τους και τις εφημερίδες. Τα ανδρικά περιοδικά ασχολούνται λιγότερο με τη σεξουαλική ελκυστικότητα του αρσενικού. Ο άνδρας που δείχνει ασυνήθιστο ενδιαφέρον για τα ενδύματα και την εμφάνισή του τείνει να δημιουργήσει υποψίες τόσο στους ομόφυλούς του όσο και στις γυναίκες. Όταν σε μια συνομιλία περιγράφεται μια γυναίκα, κατά κύριο λόγο αναφέρεται η σεξουαλική ελκυστικότητά της. Αυτό ισχύει είτε ο ομιλητής είναι άνδρας είτε γυναίκα. Όταν περιγράφεται ένας άνδρας, τα επίθετα που χρησιμοποιούνται είναι πολύ πιθανό να μην έχουν καμιά σχέση με το φύλο του.
Μπροστά σ’ αυτά τα γεγονότα, ένας βιολόγος θα ήταν αναγκασμένος να υποπτευθεί ότι παρατηρεί μια κοινωνία στην οποία τα θηλυκά ανταγωνίζονται για τα αρσενικά, και όχι το αντίθετο. Στην περίπτωση των παραδείσιων πουλιών συμπεράναμε ότι τα θηλυκά έχουν άτονα χρώματα επειδή δεν χρειάζεται να ανταγωνιστούν για τα αρσενικά. Τα αρσενικά είναι λαμπερά και επιδεικτικά γιατί τα θηλυκά είναι σε ζήτηση και αυτά θα κάνουν την επιλογή. Τα θηλυκά παραδείσια πουλιά είναι σε ζήτηση επειδή τα αυγά είναι σπανιότερα από τα σπερματοζωάρια. Τι συνέβη στον σύγχρονο δυτικό άνθρωπο ; Το αρσενικό έγινε πραγματικά το αναζητούμενο φύλο, αυτό που επιζητείται. Είναι λοιπόν το φύλλο που θα κάνει την επιλογή; Αν ναι, γιατί ;
 
Richard Dawkins - Το εγωιστικό γονίδιο

Ένας δύσκολος αντίπαλος

a_life_elsewhere2_by_night_fate-d6k2zjiTην παρατηρώ καθώς κάθεται δίπλα μου στην ξαπλώστρα.
Δυο βαθιές τομές ψηλά στο στήθος, επουλωμένες αλλά μεγάλες, σε σημείο που και να θέλει το μάτι σου να πέσει αλλού, σαν να το τραβάνε.
 
Διακριτικός, δεν τη ρωτάω κουβέντα. Τα πέρασα κι εγώ με δυο τρεις τρόπους και δεν μ' άρεσε να ανοίγω τέτοιες συζητήσεις.
Συνεχίζω να την παρατηρώ.
Μια κούκλα με αλαβάστρινο δέρμα και ξανθά μαλλιά. Από εκείνα τα κορίτσια που το πρόσωπό τους κάνει για διαφημίσεις. Ατάραχη για αυτό που φαίνεται στο σώμα της, με ένα μόνιμο χαμόγελο, ομορφιά που δείχνει σαν να μη γνωρίζει ότι την έχει, προσωπικότητα που σε κάνει να τη συμπαθήσεις με την πρώτη ματιά.
Ένα κορίτσι από εκείνα που διαθέτουν πηγαίο χιούμορ, ατάκες κοφτερές, άνθρωπος που μπορείς να κάνεις συζήτηση μαζί του, ακόμα και αν δεν έχεις ένα κοινό σημείο. 
Με τρώει να μάθω όμως. Να μάθω την ιστορία της. Όχι από διάθεση κουτσομπολιού. Από καθαρό ενδιαφέρον και μόνο.
Όχι για να μάθω πώς το πέρασε. Για να μάθω πώς το ξεπέρασε. Πώς μπορεί και είναι τόσο χαμογελαστή.
Μα εκείνη δεν φαίνεται διατεθειμένη να ξεκινήσει οποιαδήποτε τέτοια κουβέντα. Αντίθετα, με μοναδική ικανότητα στρέφει τη συζήτηση σε μένα που την παρατηρώ.
Με ρωτάει για τη δική μου ζωή, για τα προβλήματά μου, το μάλλον θλιμμένο βλέμμα μου, για εκείνο το χαμόγελο που δεν λέει να σκάσει στο πρόσωπό μου.
Και της μιλάω. Της εξηγώ. Της δικαιολογούμαι, ίσως.
Περιγράφω με μοναδική ικανότητα το βουνό των προβλημάτων μου, των σκέψεων μου, τον τρόπο που τα αντιμετωπίζω, που τους αντιστέκομαι, που με καταβάλλουν τις περισσότερες φορές.
Και αρπάζω την ευκαιρία. Τη ρωτάω δείχνοντας με τα μάτια το σημείο της τομής.
-Εσύ; 
-Εγώ; Ναι, αυτό το ξεπέρασα. Τώρα έχει κάνει μετάσταση στα κόκκαλα...Κάποιες φορές θέλω να σταματήσω τα πάντα. Και μετά έρχεται εκείνο το αίσθημα της αυτοσυντήρησης και παλεύω. Παλεύω μέχρι το τέλος.
Χαμογελαστή εκείνη. Στήλη άλατος εγώ.
Νομίζω ότι αυτή ήταν μια σωστή στιγμή στη ζωή μου, για να με χαστουκίσω ξανά με όση δύναμη διαθέτω. Και διαθέτω μπόλικη.
Ήταν μια μοναδική ευκαιρία να με βρίσω, να με φτύσω, να με ταρακουνήσω δυνατά μέχρι να πονέσουν τα δικά μου κόκκαλα.
Ήταν μια στιγμή που σε κλάσματα δευτερολέπτου έβαλε τις προτεραιότητες στη ζωή μου στη σωστή τους σειρά. Αυτές που είχαν ξεφύγει, ξεχνώντας προκλητικά τα πιο σημαντικά.
Χωρίς να γίνει λάθος. Χωρίς να χρειαστεί να το σκεφτώ ιδιαιτέρως. Χωρίς να προηγηθεί ανάλυση, διεργασία και πισωγυρίσματα.
Απλά. Με μια της κουβέντα πήγε τα προβλήματά μου σε έναν πάτο, έτοιμα να λυθούν, να αγνοηθούν ή να παραμείνουν εκεί και να αδιαφορώ.
Ίσιωσα την καμπουριασμένη μου πλάτη. Στύλωσα τα πόδια μου γερά στο έδαφος.
Άδειασα το κεφάλι μου από τα περιττά και τα ανούσια.
Πήρα τον έρωτα, την αγάπη, τη φιλία, την επιβίωση, τη χαρά, την αγανάκτηση, τη λύπη, την αναγκαιότητα, και τους έδωσα σειρά προτεραιότητας.
Πήρα τους ανθρώπους της ζωή μου και τους έδωσα χαρτάκια με αριθμούς. Στην αξία που τους πρέπει,χωρίς υπερβολές.
Γιατί όλα αυτά παλεύονται. Με χέρια, πόδια, νύχια, κλάματα, παλεύονται όλα.
Σε κάποια από αυτά θα νικήσω. Σε κάποια θα χάσω, αλλά θα το κάνω πανηγυρικά, να μοιάζει με νίκη και αυτό.
Σε άλλα θα αδιαφορήσω γιατί έτσι πρέπει να κάνω, και σε άλλα θα πάρω χαρτί περιτυλίγματος και θα τα φυλάξω σαν δώρα που μου δόθηκαν.
Γιατί ακόμη μπορώ.
Δεν έχω να παλέψω με κανέναν άλλον αντίπαλο, εκτός από τον εαυτό μου. 
Χαμογελάω. Το ίδιο κι αυτή.
Σ' ευχαριστώ, θέλω να της πω. Αλλά δεν χρειάζεται. Το ξέρει.

Αισιοδοξία - το ελιξίριο της επιτυχίας και ο κίνδυνος φυγής από την πραγματικότητα

Οι περισσότεροι από εμάς βλέπουμε τον κόσμο ευνοϊκότερο απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα, θεωρούμε τους εαυτούς μας ικανότερους απ’ όσο όντως είμαστε, ενώ έχουμε επίσης την τάση να πιστεύουμε πως μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον. Είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι, οι περισσότεροι είμαστε εκ φύσεως αισιόδοξοι.
 
Σε επίπεδο λήψης αποφάσεων, η «προκατάληψη της αισιοδοξίας» ενδέχεται να είναι η πιο σημαντική γνωστική προκατάληψη των ανθρώπων αλλά ενέχει και κινδύνους: μπορεί να καταλήξει τόσο σε ευλογία όσο και σε επικίνδυνη παρεκτροπή, φυγή από την πραγματικότητα.
 
Ο Daniel Kahneman, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πρίνστον και κάτοχος του Νομπέλ Οικονομίας για το 2002, που βραβεύτηκε «διότι εισήγαγε στις οικονομικές επιστήμες κεκτημένα της έρευνας στην ψυχολογία, ιδίως αναφορικά με κρίσεις και αποφάσεις σε αβεβαιότητα») ελέγχει τα υπέρ και τα κατά της αισιοδοξίας και μας εφιστά την προσοχή στον κίνδυνο της υπερεκτίμησης του εαυτού μας.
«Μπορώ να τα καταφέρω γιατί ο κόσμος μού ανήκει» ισχυρίζονται διαρκώς οι αισιόδοξοι άνθρωποι και πράγματι συχνά τα καταφέρνουν. Η αισιοδοξία είναι εν μέρει η κινητήρια δύναμη της προόδου. Αλλά τα προβλήματα είναι αναπόφευκτα όταν η αισιοδοξία μεταλλάσσεται σε υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μας και σε τυφλή πίστη σε αυτές: μεμονωμένα άτομα, ηγέτες πάσης φύσεως, ακόμη και ολόκληρες κοινωνίες ωθούνται στα άκρα και αγγίζουν τα όρια της ψευδαίσθησης και της αυταπάτης, η διάψευση των οποίων καταλήγει να είναι πάντοτε οδυνηρή. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, η τροχοπέδη της απαισιοδοξίας επαναξιολογείται με βάση τα πραγματικά γεγονότα και η επίδρασή της επανεκτιμάται υπό το πρίσμα ενός ρεαλιστικού πραγματισμού.
Εδώ και αιώνες, από τότε που ο γερμανός φιλόσοφος Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς δογμάτισε ότι «ο κόσμος που ζούμε είναι ο καλύτερος δυνατός», εξοργίζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την Καθολική Εκκλησία, η οποία διέκρινε στον ισχυρισμό του μια έμμεση αμφισβήτηση του προπατορικού αμαρτήματος (η θεωρία του Λάιμπνιτς θα διαψευσθεί τραγικά το 1755 με τον Μεγάλο Σεισμό της Λισαβώνας), οι άνθρωποι στοχάζονται και συζητούν για τον ρόλο που διαδραματίζει η αισιοδοξία στη ζωή μας.
Ο ισραηλινός ψυχολόγος – ερευνητής και νομπελίστας Οικονομικών, Daniel Kahneman, αν και απαισιόδοξος εκ φύσεως σύμφωνα με τα λεγόμενά του, εξέτασε σε βάθος το φαινόμενο της αισιοδοξίας για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για το «μαγικό φίλτρο» της ζωής και της Ιστορίας, το οποίο όμως, εκτός από θετικά, μπορεί να οδηγήσει και σε αρνητικά αποτελέσματα. Στο βιβλίο του, με τίτλο «Thinking, fast and slow», ο Kahneman σημειώνει ότι οι αισιόδοξοι άνθρωποι αισθάνονται – και δικαίως ώς έναν βαθμό – ότι ο κόσμος τούς ανήκει.
Προοδεύουν και τα καταφέρνουν στη ζωή καλύτερα από τους απαισιόδοξους, αντιμετωπίζουν και ξεπερνούν ευκολότερα το άγχος, τις όποιες δυσκολίες της καθημερινότητας, ακόμη και ασθένειες. Οι γάμοι τους λειτουργούν καλύτερα και πρότυπό τους είναι ο περιβόητος Γκαστόνε, ο πιθανώς αντιπαθητικός αλλά πάντα αισιόδοξος και γι’ αυτό τυχερός και επιτυχημένος ξάδερφος του απαισιόδοξου, άτυχου και αποτυχημένου Ντόναλντ Ντακ.
 
ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ. Ώς εδώ όλα καλά.
Τα προβλήματα αρχίζουν όταν ο αισιόδοξος άνθρωπος χάνει τον έλεγχο και η υπεραισιοδοξία του μετατρέπεται σε τυφλή εμπιστοσύνη όχι μόνο στις δυνάμεις του αλλά και στη μοίρα γενικότερα, για να καταλήξει στη συνέχεια σε υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων του και τελικά σε απώλεια του ελέγχου. Τα ιστορικά παραδείγματα είναι πολλά και πρόσφατα: ο Μπους ξεκίνησε για το Ιράκ θεωρώντας πως είναι ανίκητος ενώ ηγέτες όπως ο Μουμπάρακ ή ο Καντάφι ήταν κυριολεκτικά πεισμένοι πως η εξουσία θα είναι δική τους για πάντα.
Πώς όμως γεννιέται η αισιοδοξία; Ποιος είναι ο ψυχολογικός μηχανισμός που την ενεργοποιεί; Ο Kahneman εξηγεί πως πρόκειται για μια διττή διαδικασία: εν μέρει χημική διεργασία, εν μέρει συνειδητή επιλογή.
Ο εγκέφαλος των αισιόδοξων ανθρώπων εκτελεί μνημονικές επιλογές, διατηρώντας περισσότερες θετικές αναμνήσεις απ’ ό,τι αρνητικές. Το τοπίο όμως παραμένει θολό: τείνουμε να είμαστε αισιόδοξοι αναφορικά με καταστάσεις που πιστεύουμε ότι μπορούμε να ελέγξουμε, αλλά το σημαντικό είναι να δούμε κατά πόσο είμαστε πράγματι ικανοί να τις ελέγξουμε.
Ερευνητές, μεταξύ των οποίων η Tali Sharot από το Κέντρο Νευροαπεικόνισης του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου (UCL), υποστηρίζουν πως η αισιοδοξία διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στη γένεση και ανάπτυξη της ατομικής και στη συνέχεια της κοινωνικής συνείδησης απελευθερώνοντας τον άνθρωπο από τον υπερβολικό φόβο των δυσκολιών της ζωής, των ασθενειών και του θανάτου.
Η Sharot κάνει λόγο για την ύπαρξη μιας λειτουργίας «θεμελιώδους μεροληψίας» στον εγκέφαλο και υπογραμμίζει ότι η αισιοδοξία κάνει καλό στην υγεία των ανθρώπων, τονίζοντας όμως παράλληλα και την αρνητική της πλευρά, που έγκειται στην υποτίμηση των κινδύνων. Η αισιοδοξία, «μαγικό φίλτρο» για την επιτυχία στη ζωή, καταλήγει να είναι ένα μείγμα εμπιστοσύνης και τάσης εξωραϊσμού της πραγματικότητας.
 
Τελευταίο και βασικό ερώτημα: πώς κάποιος καταλήγει να είναι αισιόδοξος και πώς η αισιοδοξία μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της ζωής μας;
Σημαντικό ρόλο παίζουν οι κοινωνικές καταβολές του καθένα, καθώς και η παιδική ηλικία: μια ευτυχισμένη και ευημερούσα παιδική ηλικία που συνοδεύεται από ανάλογη μόρφωση συνήθως αποτελεί συνθήκη για θετική υπέρβαση. Σε συλλογικό επίπεδο, η αισιοδοξία είναι συνυφασμένη με την ικανότητα των μελών μιας ομάδας (κοινότητας ή ακόμη και κοινωνίας) να αντιληφθούν και εκτιμήσουν κυριολεκτικά και μεταφορικά τις δυνατότητές τους και να πραγματοποιήσουν όσα επιθυμούν και μπορούν.
Θα μπορούσε να γίνει λόγος για μια συλλογική εξάσκηση τόνωσης του ηθικού, όπως ακριβώς οι καλύτερες ποδοσφαιρικές ομάδες του κόσμου βλέπουν και μελετούν διαρκώς τις επιτυχίες τους. Και σ’ αυτήν την περίπτωση όμως, η υπεραισιοδοξία ενδέχεται να αποβεί μοιραία και τα παραδείγματα είναι πολλά: επιχειρηματίες που υποτιμούν τους ανταγωνιστές τους (στην Αμερική, μόλις 35 από τους 100 νέους επιχειρηματίες καταφέρνουν να συνεχίσουν τις δραστηριότητές του ύστερα από πέντε χρόνια), πολιτικοί που υπερεκτιμούν τους εαυτούς τους, έθνη που παρασύρονται σε συλλογικούς παροξυσμούς ισχύος και επιβολής, άτομα που πραγματικά πιστεύουν ότι μπορούν να κατακτήσουν ή να αλλάξουν τον κόσμο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μικρές δόσεις πραγματιστικού πεσιμισμού αποτελούν το καταλληλότερο αντίδοτο.

Χρόνος και ηλικία!

Ο λόγος που διατηρούμε με τόση αγάπη τις συναισθηματικές αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας είναι πως, για μια φευγαλέα στιγμή μας ξαναδίνουν ένα απεριόριστο μέλλον. Ένας πετεινός λαλεί στο χωριό με τις επικλινείς στέγες, που φαίνεται πέρα μακριά.
Περπατώ σ ένα λιβάδι σκεπασμένο με πάχνη. Ξαφνικά βλέπω το Μευρινιάκ και η καρδιά μου χάνει ένα χτύπο. Αυτή η μέρα που μόλις αρχίζει  απλώνεται μπροστά μου ατέλειωτη μέχρι το μακρινό δειλινό. Το αύριο είναι παρά μια λέξη κενή. Μας χωρίζει η αιωνιότητα.

Κι ύστερα, ξαφνικά , η εικόνα αυτή δεν υπάρχει. Ξαναγύρισα στην εποχή που τα χρόνια περνάνε γρήγορα και συμφωνώ με τα λόγια του Ιονέσκο: «Έχω φτάσει στην ηλικία που η ώρα αξίζει μονάχα λίγα λεπτά και τα τέταρτα δεν έχουν πια καμιάν αξία».
Ο Ιονέσκο πιστεύει κι εκείνος πως ο καλύτερος τρόπος για να συλλάβεις ξανά την αίσθηση της διάρκειας του χρόνου που είχες στην παιδική ηλικία, είναι να ταξιδεύεις.

Κάθε μέρα από τότε, προσπαθώ να αγκυροβολήσω σε  κάτι στερεό. Απεγνωσμένα προσπαθώ για άλλη μια φορά να ανακαλύψω ένα ακέραιο, αλώβητο κόσμο, που δεν τον εξουσιάζει ο χρόνος. Και πραγματικά, δυο μέρες ταξιδιού και η γνωριμία μιας καινούριας πόλης καταφέρνουν να επιβραδύνουν την ασταμάτητη ροή των γεγονότων. Δύο μέρες σ ένα καινούριο μέρος αξίζουν τριάντα σε οικείο περιβάλλον – τριάντα μέρες που τις έχει φθείρει, μικρύνει και καταστρέψει η συνήθεια. Η συνήθεια δίνει στο χρόνο ένα λούστρο- και γλιστράς επάνω του όπως σ' ένα καλογυαλισμένο παρκέ. Ένας κόσμος νέος, ένας κόσμος πάντα νέος, ένας αιώνιος κόσμος – αυτός είναι ο παράδεισος. Αλλά η σημερινή ταχύτητα δεν είναι μόνο διαβολική, είναι η ίδια η κόλαση, η επιτάχυνση της πτώσης. Υπήρχε το παρόν, υπήρχε και ο χρόνος. Τώρα δεν υπάρχει πια ούτε παρόν ούτε χρόνος. Η γεωμετρική πρόοδος της πτώσης μας έριξε μέσα στο κενό.
 
Σιμόν Ντε Μποβουάρ

Υστερόγραφο στην ασημαντότητα...

insignificanceΑπ ' όλα τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου κόσμου - κρίσεις, αντιφάσεις, αντιθέσεις, τομές -, εκείνο που με εντυπωσιάζει περισσότερο είναι η ασημαντότητα.
Ας πάρουμε τη διαμάχη ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά. Στις ημέρες μας έχει χάσει το νόημα της. ' Οχι επειδή δεν υπάρχει υλικό, για να τροφοδοτηθεί μια πολιτική διαμάχη, και μάλιστα μια πολύ σοβαρή διαμάχη. Αλλά επειδή τόσο η Δεξιά όσο και η Αριστερά, λίγο έως πολύ, λένε τα ίδια πράγματα.
Στη Γαλλία το 1983 οι Σοσιαλιστές ακολούθησαν κάποια πολιτική. Μετά, ήρθε η Δεξιά με τον Μπαλλαντύρ και ακολούθησε την ίδια πολιτική. Μετά, ξανάρθαν οι Σοσιαλιστές με τον Μπερεγκοβουά και συνέχισαν την ίδια πολιτική. Μετά, ξανά η Δεξιά με τον Μπαλλαντύρ και ξανά η ίδια πολιτική. Μετά, ο Σιράκ κέρδισε τις εκλογές λέγοντας « εγώ θα κάνω κάτι άλλο » και, τελικά, έκανε κι αυτός τα ίδια.
Οι πολιτικοί είναι ανίσχυροι. Αυτό είναι βέβαιο. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να « πηγαίνουν με το ρεύμα », δηλαδή να εφαρμόζουν μια υπερ - φιλελεύθερη πολιτική, η οποία είναι της μόδας. Κατά τη γνώμη μου, δεν πρόκειται για πολιτικούς αλλά για μικροπολιτικούς που επιδίδονται σε ψηφοθηρία με οποιοδήποτε μέσον, με το marketing, κλπ. Ουσιαστικά, αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν κανένα πρόγραμμα. Στόχος τους είναι : είτε η παραμονή τους στην εξουσία, είτε η επιστροφή τους σ ' αυτήν. Και για να τον πετύχουν, είναι ικανοί για όλα. Ο Μπιλ Κλίντον, για παράδειγμα, στήριξε την προεκλογική του εκστρατεία αποκλειστικά και μόνον στις μετρήσεις · το επιτελείο του, σε κάθε περίπτωση, θεωρούσε ότι η επικρατούσα γνώμη μιας μέτρησης ταυτίζεται με την κοινή γνώμη...
Οπωσδήποτε, υπάρχει ενδογενής σχέση ανάμεσα στη μηδαμινή πολιτική αυτού του είδους - ουσιαστικά, πρόκειται για το μη γίγνεσθαι της πολιτικής - και στην ασημαντότητα που χαρακτηρίζει τους άλλους τομείς ' την ασημαντότητα στις τέχνες, στη φιλοσοφία, στη λογοτεχνία. Είναι το πνεύμα του καιρού μας. Όλα συνεργούν προς αυτήν την κατεύθυνση, προς τα ίδια αποτελέσματα. Όλα οδηγούν στην ασημαντότητα.
Περίεργο επάγγελμα η πολιτική, ακόμη κι αυτή εδώ η μηδαμινή πολιτική. Γιατί ; Διότι προϋποθέτει δύο ικανότητες που δεν συνδυάζονται μεταξύ τους.
Η πρώτη ικανότητα είναι η κατάκτηση της εξουσίας ( μπορεί να έχει κανείς τις καλύτερες ιδέες, αλλά αυτό δεν χρησιμεύει, εάν δεν έχει κατακτήσει την εξουσία ). Η δεύτερη είναι, μετά την κατάκτηση της εξουσίας, να την αξιοποιήσει κανείς, δηλαδή να κυβερνήσει.
Τίποτα όμως δεν εγγυάται ότι κάποιος που είναι ικανός να κυβερνήσει, είναι επίσης ικανός να ανέβει στην εξουσία. Στο παρελθόν, στις απόλυτες μοναρχίες, η άνοδος στην εξουσία προϋπέθετε να κολακεύει κανείς τον βασιλιά ή να είναι ευνοούμενος της Μαντάμ Πομπαντούρ. Σήμερα, στις ψευδο - δημοκρατίες μας, η άνοδος στην εξουσία προϋποθέτει να κολακεύει κανείς την κοινή γνώμη ή να έχει τηλεοπτική φωτογένεια.
Χρησιμοποίησα τον όρο « ψευδο - δημοκρατία », διότι ανέκαθεν πίστευα και πιστεύω ότι η λεγόμενη « αντιπροσωπευτική δημοκρατία » δεν είναι αληθινή δημοκρατία. Οι αντιπρόσωποι της ελάχιστα αντιπροσωπεύουν τους εκλογείς. Κατά κύριο λόγο, αντιπροσωπεύουν τον εαυτό τους, ιδιαίτερα συμφέροντα, λόμπυ, κ. λπ.
Όταν λέμε ότι κάποιος με αντιπροσωπεύει για τέσσερα χρόνια, χωρίς να έχω τη δυνατότητα ανάκλησης του, αυτό σημαίνει ότι απεκδύομαι της κυριαρχίας μου. ( Ο Ζαν - Ζακ Ρουσσώ το έχει πολύ καλά διατυπώσει : « οι Άγγλοι νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι, επειδή εκλέγουν τους αντιπροσώπους τους κάθε πέντε χρόνια, πλην όμως είναι ελεύθεροι μόνον μία ημέρα κάθε πέντε χρόνια - την ημέρα των εκλογών ».) Το πρόβλημα δεν είναι μήπως στις εκλογές γίνει νοθεία και αλλοιωθούν τα αποτελέσματα. Αλλού έγκειται το πρόβλημα. Οι εκλογές είναι υπονομευμένες, διότι οι επιλογές των ψηφοφόρων έχουν καθοριστεί εκ των προτέρων.
Θα σας θυμήσω μια φράση του Αριστοτέλη : « Ποιος είναι πολίτης ; Πολίτης είναι ο ικανός να κυβερνήσει και να κυβερνηθεί ».

Στη Γαλλία, υπάρχουν τριάντα εκατομμύρια πολίτες. Γιατί δεν είναι ικανοί να κυβερνήσουν ; Διότι όλη η πολιτική ζωή στοχεύει ακριβώς στο να μη μαθαίνουν οι πολίτες πώς να κυβερνούν και, τελικά, να εμπιστεύονται στους ειδικούς το έργο της διακυβέρνησης.
Υπάρχει δηλαδή μια αντι - πολιτική εκπαίδευση. Ενώ οι άνθρωποι έπρεπε να αναλαμβάνουν όλων των ειδών τις πολιτικές ευθύνες και να παίρνουν ανάλογες πρωτοβουλίες, τελικά, εθίζονται στο να ακολουθούν και να ψηφίζουν τις πολιτικές επιλογές που άλλοι τους παρουσιάζουν έτοιμες.
Στις νεωτερικές κοινωνίες - ας πούμε από την εποχή της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης έως περίπου τον Β ' Παγκόσμιο Πόλεμο - υπήρχαν φλέγουσες κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις. Αυτούς τους δύο αιώνες τους σημάδεψαν σημαντικοί αγώνες. Τότε, οι άνθρωποι έκαναν διαδηλώσεις. Όμως δεν διαδήλωναν απλώς για μια σιδηροδρομική γραμμή ( χωρίς αυτό να είναι περιφρονητέο ), αλλά για μεγάλα πολιτικά ιδεώδη. Τότε, οι άνθρωποι έκαναν απεργίες. Όμως δεν απεργούσαν απλώς για τα μικρά συντεχνιακά συμφέροντα τους, αλλά για μεγάλα ζητήματα που αφορούσαν όλους τους μισθωτούς.
Σήμερα, παρατηρείται σαφής υποχώρηση της πολιτικής δραστηριότητας. Όσο οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την πολιτική δραστηριότητα και αποσύρονται στην ιδιωτική τους σφαίρα, τόσο οι γραφειοκράτες και οι μικροπολιτικοί προελαύνουν. Και οι τελευταίοι έχουν για δικαιολογία ότι « ο κόσμος δεν κάνει τίποτα... γι ' αυτόν τον λόγο αναλαμβάνουμε εμείς πρωτοβουλίες...». Με τη σειρά του ο κόσμος λέει ότι « δεν αξίζει τον κόπο να ανακατευόμαστε... φθάνουν τόσοι που ασχολούνται, στο κάτω - κάτω τι μπορούμε να κάνουμε εμείς ;...». Και έτσι δημιουργείται φαύλος κύκλος.
Η υποχώρηση της πολιτικής δραστηριότητας συνδέεται και με την κατάρρευση των μεγάλοι πολιτικών ιδεολογιών, είτε επαναστατικών είτε ρεφορμιστικών, οι οποίες ήθελαν πραγματικά να αλλάξουν την κοινωνία. Για χίλιους δυο λόγους, αυτές οι ιδεολογίες έχασαν το κύρος τους - έπαψαν να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των καιρών, στις προσδοκίες των ανθρώπων, στην κατάσταση της κοινωνίας, στην ιστορική εμπειρία.
Η κατάρρευση του κομμουνισμού και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης είναι ένα κεφαλαιώδες γεγονός.
Κατονομάστε μου όμως έστω έναν πολιτικό - για να μην πω πολιτικάντη - της Αριστεράς, ο οποίος πράγματι να συλλογίστηκε τι συνέβη και γιατί. Ποιος πολιτικός της Αριστεράς αποκόμισε κάποια διδάγματα από τα γεγονότα αυτά ;
Κι όμως η πορεία του κομμουνισμού - η πορεία προς τη θηριωδία, τον ολοκληρωτισμό, τα Γκουλάγκ έως την κατάρρευση - απαιτεί οπωσδήποτε πολύ βαθύ στοχασμό και συναγωγή συμπερασμάτων. Στοχασμό, για το τι ένα κίνημα - που θέλει να αλλάξει την κοινωνία - μπορεί ή δεν μπορεί, πρέπει ή δεν πρέπει, οφείλει ή δεν οφείλει να κάνει. Στην προκειμένη περίπτωση οι κύριοι της Αριστεράς παίρνουν ένα ολοστρόγγυλο μηδέν.
Πώς δημιουργείται, λοιπόν, ο καλός πολίτης ; Ποιες ιδιότητες πρέπει να διαθέτει ; Πρέπει να έχει γενικές ή ειδικές γνώσεις ; Και τελικά, ποιοι πολίτες πρέπει να κυβερνούν ; Αυτό το δίλημμα έχει τεθεί από τον Πλάτωνα. Ο Πλάτων έλεγε ότι οι φιλόσοφοι - αυτοί που έχουν γενική θεώρηση των πραγμάτων και είναι πάνω από τους ειδικούς - πρέπει να βασιλεύουν, δηλαδή να κυβερνούν. Η εναλλακτική λύση στις θέσεις του Πλάτωνος είναι η αθηναϊκή δημοκρατία.
Ας πάμε στην Αθήνα του 5 ου και 4 ου π. Χ. αιώνα. Για τους Αθηναίους εκείνης της εποχής κάθε πολίτης, ανεξαιρέτως κάθε πολίτης, είναι ικανός να κυβερνήσει ( θυμίζω ξανά τη διατύπωση του Αριστοτέλη : « πολίτης είναι ο ικανός να κυβερνήσει και να κυβερνηθεί »). Και πώς γίνεται αυτό ; Με κλήρωση ! Ρίχνουν κλήρο ! Γιατί ; Διότι πιστεύουν έμπρακτα ότι η πολιτική δεν είναι υπόθεση των ειδικών. Διότι πιστεύουν ότι δεν υπάρχει πολιτική επιστήμη. Υπάρχει μόνον γνώμη -» δόξα » στα αρχαία ελληνικά - περί της πολιτικής. Και θέλω να υπογραμμίσω ότι η ιδέα πως η πολιτική δεν αποτελεί υπόθεση των ειδικών και πως όλες οι γνώμες έχουν ίσην αξία, είναι η μόνη λογική δικαιολόγηση της αρχής της πλειοψηφίας.
Στην αρχαία Αθήνα, λοιπόν, τις πολιτικές αποφάσεις τις παίρνει ο λαός και όχι οι ειδικοί. Υπάρχουν όμως και εξειδικευμένες δραστηριότητες. Οι Αθηναίοι ασφαλώς δεν ήταν τρελοί να νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα... Τι έκαναν, τότε, οι πολίτες της αρχαίας Αθήνας σε σχέση με αυτό το θέμα ; Πώς το αντιμετώπισαν ; Έκαναν κάτι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Δημιούργησαν τις εκλογές. Σωστά ή λάθος, πάντως τις δημιούργησαν. Και αυτό είναι γεγονός ιστορικά τεκμηριωμένο.

Για τις εξειδικευμένες δραστηριότητες και μόνον γι ' αυτές - για την κατασκευή ναυπηγείων, για την ανέγερση ναών, για τη διεξαγωγή του. πολέμου - χρειάζονται οι ειδικοί ! Και αυτούς, τους ειδικούς, οι Αθηναίοι πολίτες τους εκλέγουν ! Να ποιο είναι το νόημα των εκλογών. Διότι εκλογές σημαίνει εκλογή των καλυτέρων.
Αλλά πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο ; Πώς επιτυγχάνεται η εκλογή των καλυτέρων ; Εδώ υπεισέρχεται ο όρος « εκπαίδευση του λαού ». Ο λαός καλείται να επιλέξει, να εκλέξει. Οι Αθηναίοι, λοιπόν, εκλέγουν κάποιον για πρώτη φορά. Έστω ότι κάνουν λάθος. Έστω, ότι διαπιστώνουν, για παράδειγμα, πως ο Περικλής είναι ένας θλιβερός στρατηγός. Τι κάνουν σε μιαν τέτοια περίπτωση ; Απλούστατα, δεν τον ξαναεκλέγουν ή τον ανακαλούν.
Όμως, προκειμένου να έχει ουσία η γνώμη - η « δόξα »- των πολιτών για τα κοινά, θα πρέπει να έχει καλλιεργηθεί. Αλλά με ποιον τρόπο καλλιεργούν τη « δόξα » τους τη σχετική με τη διακυβέρνηση οι Αθηναίοι πολίτες ; Μα βέβαια κυβερνώντας ! Ως εκ τούτου, η αθηναϊκή δημοκρατία - και αυτό είναι το σημαντικό αποτελεί μια υπόθεση εκπαίδευσης και αγωγής των πολιτών. ( Αυτή η καίριας σημασίας διάσταση, καθώς όλοι γνωρίζουμε, λείπει εντελώς σήμερα.)
Πρόσφατα, ένα γαλλικό περιοδικό δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας, σύμφωνα με την οποία το 60% των βουλευτών στη Γαλλία ομολογούν ότι δεν έχουν ιδέα από οικονομία ! Πρόκειται για τους βουλευτές, που αποφασίζουν να αυξηθούν ή να μειωθούν οι φόροι, που αποφασίζουν συνεχώς, ενώ δεν έχουν ιδέα από οικονομία... Τελικά, οι βουλευτές, όπως και οι υπουργοί, είναι υπόδουλοι των τεχνικών συμβούλων τους. Συμβουλεύονται τους δικούς τους ειδικούς, πλην όμως έχουν και οι ίδιοι προκαταλήψεις ή προτιμήσεις.
Εάν παρακολουθήσετε από κοντά τη λειτουργία μιας κυβέρνησης ή ενός μεγάλου γραφειοκρατικού μηχανισμού, θα διαπιστώσετε ότι οι κυβερνώντες και οι υπεύθυνοι εμπιστεύονται τους ειδικούς. Ωστόσο, επιλέγουν πάντα εκείνους τους ειδικούς που συμμερίζονται τις δικές τους απόψεις. Πάντα βρίσκεται ένας οικονομολόγος που θα πει « ναι, κύριε υπουργέ, όπως το λέτε πρέπει να γίνει ». Πάντα βρίσκεται ένας ειδικός για θέματα στρατιωτικά που θα πει « ναι, χρειάζεται πυρηνικός εξοπλισμός » ή « όχι, δεν χρειάζεται πυρηνικός εξοπλισμός » και ούτω καθεξής... Πρόκειται για ένα εντελώς ανόητο παιχνίδι, πλην όμως έτσι κυβερνόμαστε σήμερα.
Επανέρχομαι στο δίλημμα : « ο πολίτης πρέπει να έχει γενικές ή ειδικές γνώσεις ;». Η δική μου απάντηση : πρώτον, οι ειδικοί στην υπηρεσία των πολιτών και όχι στην υπηρεσία κάποιων πολιτικών δεύτερον, οι πολίτες κυβερνώντας μαθαίνουν να κυβερνούν... Αλλά, για να είναι σε θέση οι άνθρωποι να ασχοληθούν με τα κοινά, θα πρέπει να έχουν λάβει την ανάλογη παιδεία. Όμως, η σύγχρονη παιδεία δεν έχει απολύτως καμία σχέση με αυτό το αίτημα. Στο σχολείο, ουσιαστικά, παίρνουμε εξειδικευμένες γνώσεις. 
Το σχολείο θα έπρεπε να είναι ιδιαιτέρως στραμμένο στα κοινά. Στο σχολείο θα έπρεπε να αναλύεται σε βάθος κάθε τι που αφορά τους οικονομικούς, τους κοινωνικούς και τους πολιτικούς μηχανισμούς. Θα έπρεπε να υπάρχουν μαθήματα πραγματικής ανατομίας της σύγχρονης κοινωνίας. Αλλά τι λέω τώρα... Εδώ τα σχολεία είναι ανίκανα να διδάξουν ακόμη και Ιστορία.
Τα παιδιά βαριούνται στο μάθημα της Ιστορίας, ένα μάθημα που θα έπρεπε να είναι συναρπαστικό. Πολλά πράγματα πρέπει να αλλάξουν, εάν θέλουμε να μιλήσουμε για αληθινή εκπαιδευτική δραστηριότητα στο πολιτικό πεδίο. Κάτι τέτοιο, προϋποθέτει αλλαγή των θεσμών. Προϋποθέτει νέους θεσμούς που να επιτρέπουν - και όχι να αποτρέπουν, όπως οι σήμερον ισχύοντες - την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.
  ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ - ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ ΣΤΗΝ ΑΣΗΜΑΝΤΟΤΗΤΑ

Ποιο είναι το αντίθετο της αγάπης

Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν πως είναι το μίσος. Όμως δεν είναι το μίσος αλλά η είναι η “αδιαφορία”. Γιατί απλά ο άνθρωπος που φαίνεται να μισεί στην πραγματικότητα, ομολογεί έναν “κρυφό” θαυμασμό. Ο φθόνος δουλεύει στην ίδια κατεύθυνση. Εκεί όπου σημαδεύει η οργή του φθονερού υπάρχει ένα επίτευγμα.
Στην αδιαφορία όμως δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Για το άτομο που αδιαφορεί για εσένα είναι σαν να μην υπάρχεις, δεν του προκαλείς κανένα συναίσθημα, θετικό ή αρνητικό. Τίποτα καμία προσοχή καμία αντίδραση, ΤΙΠΟΤΑ=ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ
Ο φθόνος, το μίσος στους ανθρώπους αποκαλύπτει πόσο δυστυχισμένοι νιώθουν με το να έχουν διαρκώς την προσοχή τους στο τι κάνουν ή στο τι δεν κάνουν οι άλλοι και ειδικά εσύ. Αυτό δεν σημαίνει ότι δε χρειάζεται να παίρνουμε προφυλάξεις απέναντι στο άτομο που νιώθει φθόνο για εμάς, ο οποίος, τυφλωμένος από το αρνητικό πάθος που τον παρασέρνει, μπορεί να μας δημιουργήσει -και δημιουργεί- σοβαρά προβλήματα. Δεδομένου ότι με το να μιλάμε για το πρόβλημα δεν επιλύεται τίποτα, ποτέ δε θα παραδεχτεί τη συναισθηματική αυτή δυσλειτουργία, το πλέον φρόνιμο είναι να αποφύγουμε, να κάνουμε τον φθονερό κοινωνό των σχεδίων μας, γιατί η υποσυνείδητη τάση του και το συναίσθημα του Φθόνου και του Μίσους, είναι να μας ανακόψει.
Δεν υπάρχει λόγος να ανακοινώνουμε τα όνειρα, τις σκέψεις και τα σχέδια μας. Ο λόγος είναι πώς θα προσπαθήσει να επισημάνει ελαττώματα για να μας αποθαρρύνει και να μην το φέρουμε εις πέρας.
Για τον ίδιο λόγο, συμφέρει να κρύβουμε τα επιτεύγματά μας στο μέτρο του δυνατού. Έτσι, και κάνουμε τους φθονερούς να υποφέρουν λιγότερο και γλιτώνουμε το αρνητικό συναισθηματικό φορτίο που έρχεται σ’ εμάς. Απλά τους αποφεύγουμε κι αν είναι δυνατόν τους εξαφανίζουμε εντελώς από την ζωή μας.

Σκέψεις του Μπέρτραντ Ράσελ

Μπέρτραντ Άρθουρ Γουίλιαμ Ράσελ
1. Μην αισθάνεσαι απολύτως σίγουρος για τίποτα.
2. Μη νομίζεις ότι αξίζει να προχωρήσεις στην απόκρυψη αποδεικτικών στοιχείων, γιατί τα στοιχεία σίγουρα θα έρθουν στο φως.
3. Ποτέ μην προσπαθείς να αποθαρρύνεις τη σκέψη, γιατί είναι σίγουρο ότι θα επιτύχεις.
4. Όταν σου εναντιωθούν, ακόμα και αν είναι η ίδια η οικογένειά σου, προσπάθησε να το ξεπεράσεις με επιχειρήματα και όχι με αυθεντία, γιατί μια νίκη που βασίστηκε στην αυθεντία δεν είναι πραγματική, είναι απατηλή.
5. Μην έχεις κανένα σεβασμό για την αυθεντία (δικαιοδοσία/εξουσία/αρχή) των άλλων, γιατί πάντα υπάρχουν αντίθετες αυθεντίες που μπορούν να βρεθούν.
6. Μη χρησιμοποιείς εξουσία για να καταπιέζεις απόψεις που νομίζεις επιβλαβείς, γιατί αν το κάνεις, οι απόψεις θα καταπιέσουν εσένα.
7. Μη φοβάσαι να είσαι εκκεντρικός στην άποψή σου, γιατί κάθε «άποψη» που είναι τώρα αποδεκτή ήταν κάποτε εκκεντρική.
8. Βρες περισσότερη ευχαρίστηση στην ευφυή διαφωνία από την παθητική συμφωνία, γιατί, αν εκτιμάς την ευφυΐα όπως θα έπρεπε, η πρώτη συνεπάγεται βαθύτερη συμφωνία από τη δεύτερη.
9. Να είσαι σχολαστικά φιλαλήθης, ακόμα και αν η αλήθεια είναι άβολη, γιατί είναι πιο άβολο όταν προσπαθείς να την κρύψεις.
10. Μην αισθάνεσαι ζήλεια για την ευτυχία αυτών που ζουν σε παραδείσους ανόητων, γιατί μόνο ένας ανόητος θα νόμιζε ότι αυτό είναι ευτυχία.


Ο Μπέρτραντ Άρθουρ Γουίλιαμ Ράσελ (18 Μαΐου 1872 – 2 Φεβρουαρίου 1970) ήταν Βρετανός φιλόσοφος, μαθηματικός και ειρηνιστής. Έκανε κριτική στα πυρηνικά και στην εισβολή των ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Το 1950 κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Απεχθανόταν κάθε είδους φανατισμό και η δήλωσή του είναι χαρακτηριστική: «Δεν θα πέθαινα ποτέ για τις ιδέες μου, γιατί μπορεί να έκανα λάθος».

Μη ποιήσεις εις σε αυτόν είδωλο...

«Όταν η ζωή του ανθρώπου πάνω στην γη είναι χαμερπής φόβος συνθλιμμένος από το βάρος της θρησκείας, που το πρόσωπο της σε όλους τους Ουράνιους τόπους κρέμεται, ακτινοβολώντας μίσος για την ανθρωπότητα, πρώτος ένας Έλληνας τόλμησε να της αντιταχθεί, ενάντια σε εκείνη, πολεμούσε κάθε μέρα. Εκείνον ούτε ο θόρυβος των Θεών, ούτε οι κεραυνοί, ούτε ο βρυχηθμός του θυμωμένου ουρανού υπέταξαν, αλλά περισσότερο παρακινούσαν το ευγενές του πνεύμα, που επιθυμούσε τέλος να σπάσει την πύλη της χυδαίας φυλακής, της μοίρας του ανθρώπου..».

Συνεπώς όσοι πιστεύουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες που ανέπτυξαν την επιστήμη και την φιλοσοφία υπήρξαν ειδωλολάτρες, πλανώνται ή δεν έχουν γνωρίσει πραγματικά την αρχαία Ελληνική φιλοσοφία. Οι Χριστιανοί βέβαια κατηγόρησαν τους ΜΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ως ειδωλολάτρες. Σταδιακά βέβαια και στον Χριστιανισμό απεικονίστηκαν «καλλιτεχνικά» οι Άγιοι, και λατρεύτηκαν δίπλα στο Ιησού. Είναι σημαντικό επίσης να σημειωθεί πως τα πρωτοχριστιανικά χρόνια απαγορευόταν η απεικόνιση του Ιησού σε εικόνα. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς υπογράμμιζε πως η δεύτερη εντολή απαγορεύει τις αναπαράσταση του Χριστού ως ειδωλολατρία, ενώ και ο Αστέριος Αμάσειας την απόρριπτε, θεωρώντας πως κάθε αναπαράσταση υποκρύπτει ένα αισθησιακό στοιχείο.

Στα νομίσματα έως το 726 μ.χ υπήρχε μόνο ο σταυρός και όχι η εικόνα του Χριστού, ενώ η μόνη εντολή που ο Θεός αναφέρει τιμωρία για την παράβασή της είναι η δεύτερη, από τις δέκα βασικές που έδωσε στον Μωυσή.

«..Μη ποιήσεις εις σε αυτόν είδωλο, μηδέ ομοίωμα τινός, όσα είναι εν τω ουρανό άνω ή όσα εν τη γη κάτω... μη προσκύνησης αυτά μηδέ λατρεύσεις αυτά, διότι εγώ Κύριος ο Θεός σου είμαι Θεός ζηλότυπος, ανταποδίδων τας αμαρτίας...» Έξοδος 20/κ'4-5.
 
Στον αντίποδα ο «ειδωλολάτρης» Ηράκλειτος είχε πει σχετικά με αυτούς που λατρεύουν τα είδωλα, πως αυτοί που το πράττουν δεν διαφέρουν σε τίποτα από αυτούς που λατρεύουν τα ντουβάρια.. Ο Πορφύριος δε, διευκρινίζει ακόμη περισσότερο τα πράγματα:

«ΟΣΟΙ ΑΠΟΔΙΔΟΥΝ ΤΟΝ ΠΡΕΠΟΝΤΑ ΣΕΒΑΣΜΟ ΣΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ, ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ Ο ΘΕΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ ΞΥΛΟ Η ΣΤΟ ΛΙΘΟ Η ΣΤΟ ΧΑΛΚΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΟΜΟΙΩΜΑ ΤΟΥΣ, ΟΥΤΕ ΘΕΩΡΟΥΝ ΟΤΙ ΑΝ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΘΕΙ ΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΑΓΑΛΜΑΤΟΣ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΤΑ ΟΜΟΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΑΟΙ ΙΔΡΥΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΗ ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΕΩΣ ΤΩΝ ΘΕΩΝ, ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΦΟΙΤΟΥΝ ΕΚΕΙ ΝΑ ΑΝΑΓΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΟ ΒΙΟ ΚΑΙ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΠΡΟΣΕΡΧΟΝΤΑΙ ΕΚΕΙ, ΝΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΟΥΝ ΣΤΟΝ ΘΕΟ ΜΕ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ ΚΑΙ ΙΚΕΣΙΕΣ, ΖΗΤΩΝΤΑΣ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ Ο, ΤΙ ΕΧΕΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΑΝΑΓΚΗ. ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ, ΕΑΝ ΚΑΝΕΙΣ ΦΤΙΑΞΕΙ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΕΝΟΣ ΦΙΛΟΥ, ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΒΕΒΑΙΩΣ ΟΤΙ Ο ΦΙΛΟΣ ΤΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΟΥΤΕ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΓΚΛΕΙΣΘΕΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΖΩΓΡΑΦΙΑ, ΑΛΛΑ ΘΕΩΡΕΙ ΟΤΙ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΠΟΥ ΑΠΟΔΙΔΕΙ ΣΤΟΝ ΦΙΛΟ ΤΟΥ. ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΔΕ ΤΙΣ ΘΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ, ΑΥΤΕΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΕΩΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ, ΠΑΡΑ ΑΠΟΝΟΜΗ ΤΙΜΗΣ ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ. ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΕΥΛΟΓΟ ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ ΤΟΥΣ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΣΧΗΜΑΤΑ, ΕΠΕΙΔΗ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΟΤΙ ΥΠΕΡΕΧΕΙ ΣΕ ΚΑΛΛΟΣ ΟΛΑ ΤΑ ΖΩΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ».

Υπάρχει σαφή διάφορα λοιπόν μεταξύ της δεισιδαιμονίας και της ορθής πίστης ή λατρείας, κάτι που ισχύει έως και σήμερα. Βεβαίως υπάρχουν οι σκοπιμότητες, είναι γνωστό εξάλλου πως η ιστορία γράφεται από τους νικητές….

Διαταραχές εικόνας σώματος στην εφηβεία

Η υγιεινή διατροφή και το φυσιολογικό σωματικό βάρος έχουν αναγνωριστεί πλέον ως καθοριστικοί παράγοντες για τη διατήρηση καλής υγείας.

Διαταραχές εικόνας σώματος στην εφηβείαΠλήθος πληροφοριών για το πώς να αποκτήσουμε υγιεινές διατροφικές συνήθειες, αλλά και το πώς να χάσουμε τα περιττά κιλά παρέχονται από την τηλεόραση, τα περιοδικά και το διαδίκτυο.

Παράλληλα, προβάλλονται πρότυπα με εξαιρετικά μειωμένο σωματικό βάρος. Τα ενήλικα άτομα είναι πιθανώς σε θέση να διαχειριστούν την πίεση για την απόκτηση του τέλειου αδύνατου σώματος και να προφυλάξουν τον εαυτό τους από επικίνδυνες για την υγεία τους δίαιτες.
Τα παιδιά και οι έφηβοι όμως, λόγω των προβαλλόμενων προτύπων αλλά και υπό την πίεση των συνομηλίκων τους, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποβάλουν τον εαυτό τους σε εξαντλητικές δίαιτες και να υιοθετήσουν διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες.

Η συνεχής προβολή του εξαιρετικά αδύνατου σώματος, αλλά και το πείραγμα από τους συνομηλίκους, μπορούν να δημιουργήσουν στο παιδί αισθήματα ανασφάλειας για το σώμα του. Η θέση του γονέα στην περίπτωση που το παιδί εκφράσει κάποια ανησυχία σχετικά με το βάρος του είναι πολύ σημαντική, ώστε να το προστατεύσει από την εμφάνιση διατροφικών διαταραχών.
Μεγάλο ποσοστό κοριτσιών στην εφηβεία δηλώνουν ότι η εικόνα σώματός τους δεν τις ικανοποιεί, ενώ ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό εφήβων ακολουθούν κάποια δίαιτα αδυνατίσματος. Η συχνότητα εμφάνισης διατροφικών διαταραχών αυξάνει με ταχείς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια, ενώ η ηλικία εμφάνισής τους ολοένα και μειώνεται.
Δυστυχώς, το να διαβεβαιώσετε το παιδί σας ότι το βάρος του είναι φυσιολογικό δεν επαρκεί πάντα για να του μειώσει την ανασφάλεια και άρα και την πιθανότητα να εμφανίσει κάποια διατροφική διαταραχή, όπως ψυχογενή ανορεξία ή βουλιμία.

Μπορείτε να προστατεύσετε το παιδί σας ακολουθώντας τα παρακάτω:

Γίνετε εσείς το πρότυπο υγιούς εικόνας σώματος. Είναι πολύ σημαντικό να μην χρησιμοποιείτε αρνητικούς χαρακτηρισμούς για το δικό σας σωματικό βάρος ή άλλων ατόμων, αλλά να αποδέχεστε τον εαυτό σας και την εικόνα σας και να έχετε αυτοεκτίμηση. Διδάξτε στο παιδί σας ότι η εξωτερική εμφάνιση δεν είναι το κριτήριο για την αποδοχή των ανθρώπων.

Γίνετε εσείς πρότυπο για το παιδί σας. Προσπαθήστε να διατηρείτε υγιεινές διατροφικές συνήθειες και να έχετε μία υγιή στάση απέναντι στο φαγητό, χωρίς υπερβολικές στερήσεις και περιορισμούς. Μην αποκλείετε τρόφιμα από τη διατροφή του παιδιού σας, και μη τα χαρακτηρίζετε ως καλά ή κακά και παχυντικά. Σκοπός είναι να μην εντυπωθεί στο παιδί ο συνεχής και υπερβολικός έλεγχος της διατροφικής του πρόσληψης.

Είναι σημαντικό να είσαστε ενήμεροι από τον ιατρό σας σχετικά με το που κυμαίνεται το βάρος του παιδιού σας σε σύγκριση με τα φυσιολογικά επίπεδα, αλλά και να απευθυνθείτε σε αυτόν εάν παρατηρήσετε κάποια ιδιαίτερη συμπεριφορά του παιδιού σε σχέση με την τροφή, για περαιτέρω καθοδήγηση.

Το Κοινωνικό Jet Lag είναι η διαφορά ανάμεσα στο βιολογικό και το κοινωνικό μας ρολόι. Πόσο πολύ μπορεί να βλάψει την υγεία μας;

“6 ώρες ύπνος για έναν άντρα, 7 ώρες για μία γυναίκα και 8 ώρες για έναν ηλίθιο” συνήθιζε να λέει ο Μέγας Ναπολέων. Φυσικά, ο Αϊνστάιν διαφωνούσε κάθετα μαζί του, αφού επέμενε ότι ένας 10ωρος ύπνος ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει κανείς να αποδώσει τα μέγιστα! Η άποψη όμως του Ναπολέοντα φαίνεται να έχει επικρατήσει, αφού όλη μας η ζωή βασίζεται στο μοντέλο του πολύ πρωινού ξυπνήματος (σχολείο, εργασία).
Έτσι, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν καταντήσει να ζουν δύο ζωές.

Αυτή της εργασιακής εβδομάδας, όπου ξυπνούν νωρίς για να αντεπεξέλθουν στις κοινωνικές τους υποχρεώσεις

Αυτή του Σαββατοκύριακου, κατά την οποία ξενυχτάνε και ξυπνούν αργά.

Όλο αυτό όμως, δημιουργεί το φαινόμενο του “Κοινωνικού Jet Lag” (κούραση λόγω διαφοράς ώρας),το οποίο ουσιαστικά είναι η διαμάχη ανάμεσα σε αυτό που θέλει το βιολογικό μας ρολόι και αυτό που θέλει το κοινωνικό μας ρολόι.
Ο πρώτος που το ανακάλυψε ήταν ο καθηγητής Till Roenneberg, του Πανεπιστημίου του Μονάχου, ο οποίος χρησιμοποίησε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για να το περιγράψει. “Είναι σαν να ταξιδεύουμε κάθε Παρασκευή βράδυ από το Παρίσι για Νέα Υόρκη και τη Δευτέρα το πρωί να ξαναγυρίζουμε.”
Το σώμα μας όμως έχει τις δικές του προσωπικές ρυθμίσεις, το δικό του “κιρκάδιο ρυθμό”. Ο ρυθμός αυτόςσε γενικές γραμμές έχει 3 “χρονότυπους”: πρωινός, ενδιάμεσος και βραδινός, ανάλογα με την ώρα που ξυπνάει κανείς. Αν αναγκαζόμαστε να ξυπνάμε νωρίτερα από την ώρα που λέει το βιολογικό μας ρολόι, τότε υποφέρουμε από κοινωνικό jet lag. Και αυτό μπορεί να έχει βλαβερές συνέπειες στην υγεία μας, ειδικά αν το βιολογικό μας ρολόι θέλει να ξυπνάμε αργά.
Έρευνες έδειξαν ότι παχύσαρκοι άνθρωποι με βραδινό “χρονότυπο”, τρώνε μεγαλύτερα γεύματα,εμφανίζουν υπνική άπνοια, έχουν υψηλότερα επίπεδα ορμονών του στρες και χαμηλότερα επίπεδα καλή χοληστερίνης. Ο “χρονότυπός” τους ίσως να ήταν και ο λόγος που έφτασαν στην παχυσαρκία. Οι έρευνες έδειξαν ότι μόλις μία ώρα κοινωνική jet lag, μία ώρα διαφορά ανάμεσα στο βιολογικό και το κοινωνικό μας ρολόι δηλαδή, αυξάνει τις πιθανότητες παχυσαρκίας κατά 33%. Με το κοινωνικό jet lagαναγκαζόμαστε να τρώμε σε ώρες που το σώμα μας είτε δεν θέλει, είτε δεν είναι έτοιμο να επεξεργαστεί την τροφή σωστά. Αυτό οδηγεί σε διατροφικές διαταραχές και κακή διαχείριση των θερμίδων που μετατρέπονται σε λίπος.
Επίσης, το κοινωνικό jet lag μπορεί να επηρεάσει και τον εγκέφαλό μας. Έρευνες έδειξαν, ότι οι βραδινοί τύποι εμφανίζουν μεγαλύτερη τάση για κατάθλιψη από τους πρωινούς. Γερμανοί επιστήμονες που εξέτασαν τους εγκεφάλους νέων ανδρών, ανακάλυψαν ότι η λευκή ουσία του εγκεφάλου (η ουσία που μεταφέρει τα μηνύματα ανάμεσα στους νευρώνες) ήταν λιγότερο συνεκτική στους βραδινούς τύπους, καθιστώντας τον εγκέφαλο τους λιγότερο αποδοτικό.
Το συμπέρασμα είναι ότι το να ζούμε ενάντια στους ρυθμούς του βιολογικού μας ρολογιού, είναι καθοριστικό για την υγεία μας και την ποιότητα της ζωής μας.

Πιστεύετε στις θεωρίες συνωμοσίας;

Μια απαραίτητη παράμετρος για τη διατήρηση της αυτοεκτίμησης είναι η αίσθηση του ελέγχου, η ουτοπία ότι μπορούμε να καθορίζουμε τα γεγονότα που συμβαίνουν ή τουλάχιστον να τα εντάσσουμε σε ένα ερμηνευτικό πλαίσιο, σε μια φιλοσοφία ή κοσμοθεωρία.
Η ανάγκη αυτή είναι τόσο μεγάλη, που τις περισσότερες φορές κατηγοριοποιούμε ερεθίσματα, ώστε να τα εξηγούμε συλλήβδην, αποδίδοντάς τους γενικές ιδιότητες, που ναι μεν αποκρύπτουν τη λεπτομέρεια, αλλά ομαδοποιημένα καθώς είναι, παρέχουν ευκολότερη αποκρυπτογράφηση του περιβάλλοντος, των αντιδράσεων, των συμπεριφορών.
Μερικές φορές αυτή η διαδικασία αποτελεί την απαρχή των προκαταλήψεων, των στερεοτύπων, ακόμα και του ρατσισμού.

Ζούμε, λοιπόν, επιδιώκοντας να διατηρήσουμε τις σταθερές τις ζωής μας, να αποφύγουμε τα παράδοξα, αναπάντεχα γεγονότα, να καταφύγουμε στην αυθεντία, στο μεταφυσικό, στην πίστη, όπως ακριβώς και οι πρόγονοί μας.

Οι θεωρίες συνωμοσίας, οι τόσο διαδεδομένες ανά τους αιώνες, έχουν απήχηση σε λαούς και άτομα με ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

Η αντίληψη του ελέγχου αποδίδεται σε εξωτερικά, πέρα από τον εαυτό γεγονότα, στο θεϊκό, στην αστρολογία, στη μοίρα. Ειδικά σε περιόδους κρίσεως η πεποίθηση αυτή επιτείνεται. Η αιτιολογία, όσο απίστευτη κι αν φαντάζει, είναι καλύτερη από την ανεξέλεγκτη τυχαιότητα.

Τα άτομα που ενστερνίζονται ανάλογες θεωρήσεις έχουν την τάση να τις πιστεύουν, ακόμα κι αν η μία με την άλλη αυτοαναιρούνται.

Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν χρειάζονται λογικά επιχειρήματα, αντιστέκονται στην απόδειξη και πολύ χειρότερα, αντιστρέφουν την επιχειρηματολογία προς δικό τους όφελος.

Αυτοί που θα δεχθούν μία θεωρία συνωμοσίας ως αληθινή τείνουν να πιστεύουν και τις υπόλοιπες, που της μοιάζουν

Οι λάτρεις τους τις παρουσιάζουν ως μυστικό, που η κατοχή του τους καθιστά μύστες μιας ξεχωριστής αλήθειας.

Διαδίδονται με την ταχύτητα και επιμονή αστικών και μη μύθων.
Κάθε νέα ένδειξη ή γεγονός εντάσσεται στην διαλεκτική υπέρ της θεωρίας
Επιρρεπείς στην αποδοχή παρόμοιων εφευρημάτων είναι όσοι εύκολα κλίνουν υπέρ ακραίων πολιτικών τοποθετήσεων.

Οι κάτοχοι συνωμοτικών μυστικών σταδιακά αγνοούν κάθε ενάντια απόδειξη και αυξάνουν τον αριθμό όσων εμπλέκονται σε αυτές.

Η ευφυΐα δε συσχετίζεται με την υιοθέτηση των θεωριών ούτε κάποια κοινωνική ομάδα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε αυτές.

Όσο πιο συγκεντρωτική είναι η εξουσία και όσο η πληροφορία φιλτράρεται προς τους πολίτες από μία ελίτ δημοσιογράφων, πολιτικών, παραγόντων, τόσο τα στοιχεία που φτάνουν στο κοινό είναι ασαφή, ελλειμματικά αμφισβητήσιμα, θολά και ευαίσθητα σε πολλαπλές ερμηνείες.

Η έλλειψη συμμετοχικότητας ενός λαού στα πολιτικά δρώμενα είναι κριτήριο της έκτασης, που θα λάβουν οι θεωρίες συνωμοσίας.

Η πίστη πως η ιστορία καθορίζεται από συνωμοτικές δυνάμεις, οι οποίες κινούν τα νήματα διαχρονικά, βασίζεται στην προαιώνια αντίληψη της μάχης του καλού με το κακό.

Οι συνωμοτικές θεωρίες ενισχύονται από τα ΜΜΕ με έμμεσο ή άμεσο τρόπο.
Σε ορισμένες περιπτώσεις ταυτίζονται με παρανοειδείς καταστάσεις, συλλογικές ή ατομικές και με τη μαγική σκέψη με τη διαφορά ότι συγκεκριμένα πολιτικά γεγονότα πυροδοτούν τέτοιες ερμηνείες και όχι όλα χωρίς διάκριση.
Επομένως, η προγενέστερη ιδεολογία μπορεί να αποτελεί κριτήριο για την προδιάθεση σε ορισμένου τύπου θεωρίες.

Τέλος, οι θεωρίες συνωμοσίας σπάνια διακυβεύουν ένα πολιτικό σύστημα, αλλά αντίθετα το ευνοούν, επειδή οι δαιμόνιες δυνάμεις, στις οποίες αποδίδονται οι αιτίες της κρίσης, είναι πέρα από τον ανθρώπινο έλεγχο και επομένως δύσκολα αλλάζουν με επαναστατική-ανατρεπτική δράση.