Όσο περνάει ο καιρός και η κρίση που εξαπλώνεται και βαθαίνει αποκαλύπτει όλες της τις κρυφές γενεσιουργές παθογένειες, τόσο γίνεται πρόδηλο πως η Ευρωπαϊκή Ένωση παρασυρμένη από τις ιδιοτέλειες αλλά και τις ιδεοληψίες των ισχυρών εταίρων της με πρώτη και καλύτερη την Γερμανία, έσπευσε να υιοθετήσει και επιβάλλει μοντέλα και κανόνες που δεν προσιδίαζαν στην πολυεθνική κοινωνική και οικονομική σύνθεσή της. Η γραφειοκρατία της ΕΕ, που διαχρονικά χαρακτηρίζεται από την δυσκινησία της, την έλλειψη ευελιξίας και την (ως ένα βαθμό σωτήρια...) προσκόλλησή της διαπραγματευτική «αναβλητικότητα» μέχρι να εξασφαλίσει το μίνιμουμ των αναγκαίων συμβιβασμών, σε κάποια στιγμή στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν άλλαξε ρυθμούς και τακτική. Η ανάγκη και η πίεση της παραγωγικά ισχυρής Γερμανίας να υπάρξει ένα πανευρωπαϊκό κοινό νόμισμα που θα επέτεινε την ανταγωνιστικότητά της (στερώντας από τους εταίρους-ανταγωνιστές της το εργαλείο της υποτίμησης του εθνικού τους νομίσματος) οδήγησε βιαστικά και πρόχειρα, όπως αποκαλύπτεται δραματικά σήμερα, στην καθιέρωση του ευρώ.
Αλλά, νομισματική ένωση χωρίς το ασφαλές θεμέλιο της κοινής δημοσιονομικής πολιτικής και κατ' επέκταση στοιχειωδώς ολοκληρωμένης πολιτικής ολοκλήρωσης, που θα έλεγχε αποτελεσματικά το αδηφάγο χρηματοπιστωτικό σύστημα,ήταν εξ αρχής καταδικασμένη σε αποτυχία. Από την άποψη αυτή και πέρα κι' άσχετα από τα πρόσκαιρα επιμέρους οφέλη των ισχυρών (της Γερμανίας, δηλαδή...) οι τριγμοί και τα ερείπια με τα οποία σήμερα έρχεται αντιμέτωπη η Ευρώπη μέσα στο αρνητικό περιβάλλον της παγκόσμιας κρίσης, ήταν απολύτως αναμενόμενα...
Ομολογούν, σήμερα πλέον, οικονομολόγοι, αναλυτές αλλά και σώφρονες, νηφάλιοι, Ευρωπαίοι ηγέτες , ότι στον πυρήνα του προβλήματος που αντιμετωπίζει η Ευρώπη ( το παγκόσμιο δυτικό σύστημα-αλλά ας μείνουμε στην Ευρώπη με τις εγγενείς ιδιαιτερότητές της) βρίσκεται η εκχώρηση της πραγματικής ισχύος από την πολιτική στην οικονομική εξουσία. Για τους όποιους λόγους, της ανοησίας αλλά και της ιδιοτέλειας μη αποκλειομένων... Και μάλιστα σε μια οικονομική, καπιταλιστική τάξη εμφανώς διαφορετικής από εκείνη του περασμένου και προπερασμένου αιώνα, που παρά τις διαφορές και τις συγκρούσεις της με την εργατική τάξη, είχε λόγους (και έβρισκε τελικά τους τρόπους..) να τα βρίσκει μαζί της στο πλαίσιο της πραγματικής οικονομίας όπου κεφάλαιο και εργασία ήταν... καταδικασμένα να συμβιώνουν.
Ο σημερινός καπιταλισμός στηρίζεται (και εξαρτά την κερδοφορία του...) όχι από την παραγωγή της πραγματικής οικονομίας, αλλά από την χρηματοπιστωτική... φούσκα! Το κεφάλαιο, από συντελεστής της παραγωγικής διαδικασίας, «αυτονομήθηκε» σε εμπορεύσιμο αγαθό, και μάλιστα με περιθώρια κέρδους τρομακτικά πολλαπλάσια από τ' αγαθά της πραγματικής οικονομίας. Σήμερα, ο παγκόσμιος τζίρος της πραγματικής οικονομίας είναι περίπου... 250% μικρότερος του χρηματοπιστωτικού τζίρου. Πόσο μυαλό θέλει για να καταλάβει κανείς ότι αυτή η τρελή φούσκα, κάποτε θα έσκαγε;
Τα «καμπανάκια» της φούσκας αυτής στις ΗΠΑ χτύπησαν ήδη από το 2008, με την Lehman Brothers – και όχι μόνο. Και οι ευέλικτες ΗΠΑ, αντέδρασαν άμεσα. Στην Ευρώπη, ιδιοτέλειες και επιμέρους εθνικά συμφέροντα που ανοήτως πίστεψαν πώς η καλπάζουσα κρίση τους προσέφερε ευκαιρίες πολιτικής ηγεμονίας, μικροί για τις περιστάσεις ηγέτες δεν μπόρεσαν να σταθούν στο ύψος τους. Οι «λύσεις» που έδωσαν στα προβλήματα των πιο αδύναμων κρίκων (Ισλανδία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία και πάει λέγοντας...), με τις ιδιαιτερότητες του καθενός, δεν κατέστη δυνατόν να ξεπεράσουν ακριβώς τις ιδιοτέλειες και τα εθνικά συμφέροντα που προαναφέραμε-και κυρίως: να διαγνώσουν σωστά το βασικό γενεσιουργό αίτιο, την αλαζονεία δηλαδή του πανίσχυρου (λόγω ελλείψεως εποπτείας και ελέγχων) χρηματοπιστωτικού συστήματος, της πραγματικής εξουσίας...
Τώρα, με το πρόβλημα της Κύπρου,η Ευρώπη δείχνει να αντιλαμβάνεται αυτό το «σάπιο» που αφέθηκε να γιγαντωθεί και να θέλει να το αντιμετωπίσει. Έστω και με βιαστικές, ασχεδίαστες σ' όλο τους το εύρος, κινήσεις και αποφάσεις, όπως αυτό της «εξίσωσης» των τραπεζικών καταθέσεων των μικροαποταμιευτών με τις κολοσσιαίες «καταθέσεις» (στην ουσία: «επενδύσεις» )του άδηλου και ανεξέλεγκτου κεφαλαίου στην «βιομηχανία» του κυρίαρχου χρηματοπιστωτικού συστήματος με τις ιλιγγιώδεις και μη φορολογούμενες αποδόσεις.
Τώρα, μετά τα στραπάτσα που επέτρεψε η ίδια στον οργανισμό της να υποστεί, η παραπαίουσα Ευρώπη που πασχίζει από Γ' οικονομική δύναμη στον κόσμο, όπως κατάντησε, να μην ξεπέσει σε...Ε', επιχειρεί μια εσπευσμένη «διόρθωση ημαρτημένων». Αφού πλήρωσε, σε βάρος των κοινωνιών που την συναπαρτίζουν, τις ζημιές που προέκυψαν στην χρηματοπιστωτική βιομηχανία λόγω παγκόσμιας κρίσης, τώρα επιχειρεί να ξεκαθαρίσει ότι του λοιπού οι «μέτοχοι-επενδυτές» της συγκεκριμένης βιομηχανίας (πλην των μικροαποταμιευτών, βεβαίως...) θα πληρώνουν οι ίδιοι τις ζημιές, αναλαμβάνοντας όπως όλοι οι επενδυτές το ρίσκο των επιλογών τους. Αυτό ήταν το νόημα (της βλακωδώς διατυπωμένης...) προειδοποίησης του νέου επικεφαλής του eurogroup Ολλανδού Ντάϊσελμπλουμ, («η λύση της Κύπρου θ' αποτελέσει πρότυπο για το κούρεμα καταθέσεων και σ' άλλες χώρες...») την οποία ανέλαβε λίγη ώρα αργότερα να «διευκρινίσει» για να μην υπάρξει πανικός ο επίτροπος εσωτερικής αγοράς κ. Μισέλ Μπαρνιέ, που είπε πως «μελλοντικά, οι ανασφάλιστες καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ (σ.σ.: δηλαδή οι καταθέσεις-επενδύσεις) θα συμμετέχουν υποχρεωτικά στις διασώσεις τραπεζών...».
Αργά, επώδυνα και βασανιστικά (αλλά καλύτερα... παρά ποτέ) οι Ευρωπαίοι μαθαίνουν από τα λάθη και τις ολιγωρίες τους-ίσως και λόγω υπερβολικού κόστους, τελικά, της ιδιοτέλειάς τους. Σ' αυτή την κατεύθυνση κινείται και η (καθυστερημένη-έπρεπε να προηγηθεί της επιβολής του ευρώ) εσπευσμένη τώρα προσπάθειά τους για την τραπεζική ενοποίηση στην ΕΕ και της επιβολής συγκεκριμένων αυστηρών κανόνων. Αλλά αυτή η μονοδρομική, όπως αφέθηκαν να δρομολογηθούν οι εξελίξεις, πορεία απαιτεί προσεκτικό προγραμματισμό και επεξεργασμένο σχέδιο μέχρι την τελευταία του λεπτομέρεια. Δεν υπάρχουν, πια, περιθώρια για προχειρότητες και σπασμωδικές κινήσεις...
Η Ευρώπη,οφείλει άμεσα και με πειστικά πρακτικά επιχειρήματα να έρθει σε συνεννόηση με τις υπόλοιπες οικονομικές δυνάμεις της Δύσης, για να καταστεί δυνατή αυτή η νέα αντιμετώπιση του βουλιμικού, αδηφάγου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Να μην καταλήξει η επιβολή κανόνων ελέγχου και τιθάσευσης των τραπεζών και των hedge-funds στην... άτακτη φυγή των κεφαλαίων-προϊόντων τους προς αναζήτηση άλλων πρόσφορων και πρόθυμων«παραδείσων» που θα θελήσουν να εκμεταλλευθούν τις ανακατατάξεις και την επιβολή κανόνων.
Το όραμα της επιδίωξης κάποιας μορφής «παγκόσμιας διακυβέρνησης», είναι σήμερα πιο ρεαλιστικό από κάθε άλλη φορά. Αν η παγκόσμια πολιτική τάξη θέλει να διασωθεί, έστω την ύστατη στιγμή. Κι' αν πρόκειται κάποιος ν' αναλάβει την σχετική πρωτοβουλία, αυτός δεν είναι άλλος από την Ευρώπη με την βαριά κληρονομιά του ουμανισμού, του διαφωτισμού, του πολιτισμού. Και την τραυματική εμπειρία δυο παγκόσμιων πολέμων που ξεκίνησαν από τους «εθνικούς δαίμονες» της ίδιας... Μπορεί στο σημερινό ετοιμόρροπο σκηνικό, με την χλαπαταγή των τελευταίων εξελίξεων ακόμη να μας κουφαίνει να ακούγεται οξύμωρο, αλλά αυτό που χρειαζόμαστε όλοι, είναι περισσότερη (και αποτελεσματικότερη...) Ευρώπη, με ηγέτες μακράς πνοής και οράματος. 'Όχι λιγότερη, μίζερη και ιδιοτελή...
Αλλά, νομισματική ένωση χωρίς το ασφαλές θεμέλιο της κοινής δημοσιονομικής πολιτικής και κατ' επέκταση στοιχειωδώς ολοκληρωμένης πολιτικής ολοκλήρωσης, που θα έλεγχε αποτελεσματικά το αδηφάγο χρηματοπιστωτικό σύστημα,ήταν εξ αρχής καταδικασμένη σε αποτυχία. Από την άποψη αυτή και πέρα κι' άσχετα από τα πρόσκαιρα επιμέρους οφέλη των ισχυρών (της Γερμανίας, δηλαδή...) οι τριγμοί και τα ερείπια με τα οποία σήμερα έρχεται αντιμέτωπη η Ευρώπη μέσα στο αρνητικό περιβάλλον της παγκόσμιας κρίσης, ήταν απολύτως αναμενόμενα...
Ομολογούν, σήμερα πλέον, οικονομολόγοι, αναλυτές αλλά και σώφρονες, νηφάλιοι, Ευρωπαίοι ηγέτες , ότι στον πυρήνα του προβλήματος που αντιμετωπίζει η Ευρώπη ( το παγκόσμιο δυτικό σύστημα-αλλά ας μείνουμε στην Ευρώπη με τις εγγενείς ιδιαιτερότητές της) βρίσκεται η εκχώρηση της πραγματικής ισχύος από την πολιτική στην οικονομική εξουσία. Για τους όποιους λόγους, της ανοησίας αλλά και της ιδιοτέλειας μη αποκλειομένων... Και μάλιστα σε μια οικονομική, καπιταλιστική τάξη εμφανώς διαφορετικής από εκείνη του περασμένου και προπερασμένου αιώνα, που παρά τις διαφορές και τις συγκρούσεις της με την εργατική τάξη, είχε λόγους (και έβρισκε τελικά τους τρόπους..) να τα βρίσκει μαζί της στο πλαίσιο της πραγματικής οικονομίας όπου κεφάλαιο και εργασία ήταν... καταδικασμένα να συμβιώνουν.
Ο σημερινός καπιταλισμός στηρίζεται (και εξαρτά την κερδοφορία του...) όχι από την παραγωγή της πραγματικής οικονομίας, αλλά από την χρηματοπιστωτική... φούσκα! Το κεφάλαιο, από συντελεστής της παραγωγικής διαδικασίας, «αυτονομήθηκε» σε εμπορεύσιμο αγαθό, και μάλιστα με περιθώρια κέρδους τρομακτικά πολλαπλάσια από τ' αγαθά της πραγματικής οικονομίας. Σήμερα, ο παγκόσμιος τζίρος της πραγματικής οικονομίας είναι περίπου... 250% μικρότερος του χρηματοπιστωτικού τζίρου. Πόσο μυαλό θέλει για να καταλάβει κανείς ότι αυτή η τρελή φούσκα, κάποτε θα έσκαγε;
Τα «καμπανάκια» της φούσκας αυτής στις ΗΠΑ χτύπησαν ήδη από το 2008, με την Lehman Brothers – και όχι μόνο. Και οι ευέλικτες ΗΠΑ, αντέδρασαν άμεσα. Στην Ευρώπη, ιδιοτέλειες και επιμέρους εθνικά συμφέροντα που ανοήτως πίστεψαν πώς η καλπάζουσα κρίση τους προσέφερε ευκαιρίες πολιτικής ηγεμονίας, μικροί για τις περιστάσεις ηγέτες δεν μπόρεσαν να σταθούν στο ύψος τους. Οι «λύσεις» που έδωσαν στα προβλήματα των πιο αδύναμων κρίκων (Ισλανδία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία και πάει λέγοντας...), με τις ιδιαιτερότητες του καθενός, δεν κατέστη δυνατόν να ξεπεράσουν ακριβώς τις ιδιοτέλειες και τα εθνικά συμφέροντα που προαναφέραμε-και κυρίως: να διαγνώσουν σωστά το βασικό γενεσιουργό αίτιο, την αλαζονεία δηλαδή του πανίσχυρου (λόγω ελλείψεως εποπτείας και ελέγχων) χρηματοπιστωτικού συστήματος, της πραγματικής εξουσίας...
Τώρα, με το πρόβλημα της Κύπρου,η Ευρώπη δείχνει να αντιλαμβάνεται αυτό το «σάπιο» που αφέθηκε να γιγαντωθεί και να θέλει να το αντιμετωπίσει. Έστω και με βιαστικές, ασχεδίαστες σ' όλο τους το εύρος, κινήσεις και αποφάσεις, όπως αυτό της «εξίσωσης» των τραπεζικών καταθέσεων των μικροαποταμιευτών με τις κολοσσιαίες «καταθέσεις» (στην ουσία: «επενδύσεις» )του άδηλου και ανεξέλεγκτου κεφαλαίου στην «βιομηχανία» του κυρίαρχου χρηματοπιστωτικού συστήματος με τις ιλιγγιώδεις και μη φορολογούμενες αποδόσεις.
Τώρα, μετά τα στραπάτσα που επέτρεψε η ίδια στον οργανισμό της να υποστεί, η παραπαίουσα Ευρώπη που πασχίζει από Γ' οικονομική δύναμη στον κόσμο, όπως κατάντησε, να μην ξεπέσει σε...Ε', επιχειρεί μια εσπευσμένη «διόρθωση ημαρτημένων». Αφού πλήρωσε, σε βάρος των κοινωνιών που την συναπαρτίζουν, τις ζημιές που προέκυψαν στην χρηματοπιστωτική βιομηχανία λόγω παγκόσμιας κρίσης, τώρα επιχειρεί να ξεκαθαρίσει ότι του λοιπού οι «μέτοχοι-επενδυτές» της συγκεκριμένης βιομηχανίας (πλην των μικροαποταμιευτών, βεβαίως...) θα πληρώνουν οι ίδιοι τις ζημιές, αναλαμβάνοντας όπως όλοι οι επενδυτές το ρίσκο των επιλογών τους. Αυτό ήταν το νόημα (της βλακωδώς διατυπωμένης...) προειδοποίησης του νέου επικεφαλής του eurogroup Ολλανδού Ντάϊσελμπλουμ, («η λύση της Κύπρου θ' αποτελέσει πρότυπο για το κούρεμα καταθέσεων και σ' άλλες χώρες...») την οποία ανέλαβε λίγη ώρα αργότερα να «διευκρινίσει» για να μην υπάρξει πανικός ο επίτροπος εσωτερικής αγοράς κ. Μισέλ Μπαρνιέ, που είπε πως «μελλοντικά, οι ανασφάλιστες καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ (σ.σ.: δηλαδή οι καταθέσεις-επενδύσεις) θα συμμετέχουν υποχρεωτικά στις διασώσεις τραπεζών...».
Αργά, επώδυνα και βασανιστικά (αλλά καλύτερα... παρά ποτέ) οι Ευρωπαίοι μαθαίνουν από τα λάθη και τις ολιγωρίες τους-ίσως και λόγω υπερβολικού κόστους, τελικά, της ιδιοτέλειάς τους. Σ' αυτή την κατεύθυνση κινείται και η (καθυστερημένη-έπρεπε να προηγηθεί της επιβολής του ευρώ) εσπευσμένη τώρα προσπάθειά τους για την τραπεζική ενοποίηση στην ΕΕ και της επιβολής συγκεκριμένων αυστηρών κανόνων. Αλλά αυτή η μονοδρομική, όπως αφέθηκαν να δρομολογηθούν οι εξελίξεις, πορεία απαιτεί προσεκτικό προγραμματισμό και επεξεργασμένο σχέδιο μέχρι την τελευταία του λεπτομέρεια. Δεν υπάρχουν, πια, περιθώρια για προχειρότητες και σπασμωδικές κινήσεις...
Η Ευρώπη,οφείλει άμεσα και με πειστικά πρακτικά επιχειρήματα να έρθει σε συνεννόηση με τις υπόλοιπες οικονομικές δυνάμεις της Δύσης, για να καταστεί δυνατή αυτή η νέα αντιμετώπιση του βουλιμικού, αδηφάγου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Να μην καταλήξει η επιβολή κανόνων ελέγχου και τιθάσευσης των τραπεζών και των hedge-funds στην... άτακτη φυγή των κεφαλαίων-προϊόντων τους προς αναζήτηση άλλων πρόσφορων και πρόθυμων«παραδείσων» που θα θελήσουν να εκμεταλλευθούν τις ανακατατάξεις και την επιβολή κανόνων.
Το όραμα της επιδίωξης κάποιας μορφής «παγκόσμιας διακυβέρνησης», είναι σήμερα πιο ρεαλιστικό από κάθε άλλη φορά. Αν η παγκόσμια πολιτική τάξη θέλει να διασωθεί, έστω την ύστατη στιγμή. Κι' αν πρόκειται κάποιος ν' αναλάβει την σχετική πρωτοβουλία, αυτός δεν είναι άλλος από την Ευρώπη με την βαριά κληρονομιά του ουμανισμού, του διαφωτισμού, του πολιτισμού. Και την τραυματική εμπειρία δυο παγκόσμιων πολέμων που ξεκίνησαν από τους «εθνικούς δαίμονες» της ίδιας... Μπορεί στο σημερινό ετοιμόρροπο σκηνικό, με την χλαπαταγή των τελευταίων εξελίξεων ακόμη να μας κουφαίνει να ακούγεται οξύμωρο, αλλά αυτό που χρειαζόμαστε όλοι, είναι περισσότερη (και αποτελεσματικότερη...) Ευρώπη, με ηγέτες μακράς πνοής και οράματος. 'Όχι λιγότερη, μίζερη και ιδιοτελή...
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου